Jayèngsastra, Padmasusastra, 1898, #1345
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
Sêrat Jayèngsastra
Anggitan Dalêm Kangjêng Ratu Kancana garwa dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana IV.
Kasambêtakên dados: Wulang Putri.
--- 112 ---
1. Dhandhanggula
1. jayèngsastra (carik) êmpaning lêlungit | sirik agêng jênênging wanodya | luput barang rèh wurine | wruha wêkasanipun | teja panjang anginum warih (kaluwung) | sinjang agêming priya (bêbêd) | kang kêdah sinawung | pawèstri kathah ribêdnya | taji sawung (jalu) gănda pangusaping lathi (lênga krawang) | luputira kawangwang ||
2. putra dênta (balêdut)[1] ron aglar nèng siti (uwuh) | pêlêm agung kang galak gandanya (kuwèni) | ewuh-aya pratikêle | wanita tindak dudu | kuda mijil ing taman sari (kalisahak) | parikan tuwung kisma (cowèk) | dadya dhèwèkipun | angrusak badan priyăngga | sari tala (malam) dhadhaking ron sun arani (talutuh) | nalutuh ngalam dunya ||
3. kisma rêmpu (lêbu) atmaja jumiril (Umarmaya) | marma èstri tan kalêbèng wêca | nata prabu ing Tasmitèn (Gêniyara) |
--- 113 ---
kaca kang tanpa ancur (ram) | gawe eram ingkang ningali | pantês yèn piniara | talatahing laut (muwara) | ing tekad angayowara | jamang wastra (têpi) ojating wong awêwarti (kaloka) | nêtêpi ing saloka ||
4. gingsiring wulan purnamasidhi (grahana) | bêbayi sah saking ing tuntunan (puput) | graitanên satuntase | ingkang tumibèng luput | tambang palwa ingsun arani (wêlah) | parikan jênu tawa (tungkul) | pan aja kêtungkul | ing solah kang tanpa karya | mênyan kuning (walirang) kang tirta saking jasmani (kringêt) | èngêta kawirangan ||
5. nagari lit sakilèn Sarandil (Malaka) | pacêt agung kang sabèng lèlèran (lintah) | dèn narima satitahe | bêgja cilaka iku | kiwuling prang (bela) nêdya belani | putra Prabu Cêmpala (Dyusthadyumêna) | nistha kawlas-ayun | tan pilih paraning marga | jênang sobrah (gudir) ancur bang jabaning tulis (lak) | takdir tan kêna selak ||
--- 114 ---
6. ing ngajêrak pêpatih nagri jin (Sanasil) | pulas langking kang kinarya sastra (mangsi) | kèsi-èsi wêkasane | tanpa asiling laku | sêmbahyange janma mintasih (salat kajat) | tatrapaning kawula (dhêndha) | dhêndhane Hyang Agung | tanpa kajating manungsa | yasa ranu (bale kambang) narendra buja nagari (Suryawisesa) | kumambang ing wisesa ||
7. janma wirya (mukti) salendro jroning pring (suling) | dipun eling babo wong agêsang | aja manggung mukti bae | parikan jamang wakul (wêngku) | sêkar pandhan mawur kasilir (pudhak) | nadyan têdhaking nata | sajagad winêngku | barat gung mrawasèng wrêksa (prahara) | jarot pisang (sêrat) ana mlarat ana sugih | wus kaprah ngalam dunya ||
8. putri Mandura (Sumbadra) kang jamang kudhi (karah) | nadyan trahing janma sudra papa | lamun bêcik pangarahe | aji nata Salyèku (Căndhabirawa) | putêr alit ginantang nginggil (bêrkutut) | patut sira anggoa | condhongna ing kalbu | wiku raja ing Kusnia (Bawadiman) | Sarkap [Sarka...]
--- 115 ---
[...p] putra (samardi karan) dèn gêmi simpên wêwadi | ywa kongsi kasamaran ||
9. tawon agung ingkang talèng siti (tutur) | wikan nugraha wulang ngakerat (suwarga) | yèn siranggo tutur kiye | nywargakkên bapa biyung | nagri gêmah kathah kang janmi (arja) | sasmita sru rêkasa (gora godha) | mrih arjaning laku | yèn kêna godhaning setan | sapu gamping (usar) garwa Hyang Guru Pramèsthi (Bathari Durga) | durgama karya sasar ||
10. widhêng galêng (yuyu) Kumbayana siwi (Aswatama) | têgêse èstri ayu utama | pratăndha sêrat pangrêmbe (pèngêt) | cipta tyas tan kêwêtu (graita) | kang wus lêpas graita lantip | ngèngêt-èngêt kawignyan | pangumbaring puyuh (jajah) | anjajah saruning badan | jala panjang (krakat) suluke wayang kalithik (sêndhon) | yèn kaledhoning tekad ||
11. kênthang rambat (katela) gancaring wong ngringgit (lakon) | têtelada pawèstri utama | kang prayoga lêlakone | simalit sabèng kasur (kucing) | kênya [kê...]
--- 116 ---
[...nya] putra Kartanagari (Susilawati) | yèn tan susilèng priya | pan kuciwèng sêmu | dêkunge sabda tênaga (taklim) | gugur pêrlu (batal) nora batali wêwadi | wong taklim sapadhanya ||
12. kasur pandhan (kalasa) jêbug gandanyamrik (pala) | sarèhning sira apalakrama | dèn nalăngsa sakarsane | dhuh babo jaladri gung (kangkung) | timbrah nila ingsun wastani (latak) | aja watak sarakah | mring darbèking kakung | ajate kang wadyabala (kêndhuri) | gudhe pandhak (apa-apa) kêna pan dipun luluri | tinulad buyut canggah ||
13. sotya sumawur muncar nêlahi (barliyan) | aywa mituhu sabdaning liyan | wanci panjinging srêngenge (surup) | kathah kang sêling-surup | papan sawung kinêpang janmi (kalangan) | dhukut arum ngrêmbaka (larasêtu) | wus saèstunipun | wong liya nora kelangan | sompil bundhêl (keong) bathok alit dèn walêsi (bikiran) | yèn tan mikir priyăngga ||
14. sêmbung langu (sêgunggu) marica bang putih (wuni) | poma aja wani mring wong tuwa | gugunên [gugu...]
--- 117 ---
[...nên] sapituture | tratage wong mêmantu (tarub) | paksi joan kang măngsa wringin (kathik) | lah iku pêthikana | tan kêna cinarub | gurda gung kang srah ing kisma (prèh) | ukur marga (cêngkal) nanging mokal yayah bibi | anak dèn purih ala ||
2. Mijil
1. mijiling pitutur mrih basuki | kang amardi kawroh | sujanma mudha supadya luwèh | têtuladan pawèstri utami | darapon lêstari[2] | sakayunta antuk ||
2. gancaring wayang binabar kêlir (lakon) | poma dèn kalakon | andhêging donga durung wangêne (ayat) | nadyan liyan sung wirayat bêcik | jam tibaning alit (mênut) | pantês lamun tinut ||
3. kêndhang gêng munya suruping rawi (mahrib) | blimbing woh nèng ngisor (warêsah) | nora susah ngupaya turune | lamun sira bisa ngirib-irib | ron aglar ing siti (uwuh) | tan ana pakewuh ||
4. timbang kancana (bobot) kang landheyan kris (jêjêran) | sayêktine abot |
--- 118 ---
jêjêring wong aurip têgêse | jênang gula (gulali) babo aja lali | pacêt gung ing sabin (lintah) | yèn titah Hyang Agung ||
5. janma kuna (buda) panataping gêndhing (nabuh) | pungkasing pamaos (titi) | pawèstri iku wus bubuhane | gêmi nastiti angati-ati | sampurnaning runtik (sarèh) | sumarèhing wuwus ||
6. praptaning we saking jalanidhi (agung) | salendro pring wuloh (suling) | aywa ngêgungakên yèn wong gêdhe | sabarang polah dipun kalingling | panêtêg jro masjid (mimbar) | aja ngumbar nêpsu ||
7. garwa prabu Kiskêndha nagari (Tara) | sela rineka wong (rêca) | manungsa wus ana antarane | lamun kêna rêncananing eblis | tirta saking dhiri (kringêt) | dèn èngêt ing kalbu ||
8. săngga langit anjrah anèng bèji (ganggêng) | sirat pajar tinon (bangun) | nora langgêng anèng dunya bae | aja pijêr bangun sukèng galih | wanara gêng langking (lutung) | pasêmon dèn ketung ||
9. sela măngka panglawêdan [pangla...]
--- 119 ---
[...wêdan] sari (pipisan) | aja pisan kang wong | kanthong bau ing kanan keringe (sak) | aja karya sak sêriking ati | pêntil woh ing tiris (bluluk) | mring samaning makluk ||
10. pratăndhagêng pakêming narpati (cap) | kocaping cariyos | kisma luhur adoh panggonane (gunung) | bêthik alit kang sasanèng sabin (sêpat) | dununging Hyang Widhi | sipat murah agung ||
11. senthe jurang (kajar) wijiling narpati (miyos) | ujar wus kawiyos | talasih pêthak dadya jampine (lampês) | kang têmbaga cinampuring rukmi (suwasa) | apêsing pawèstri | kuwasa tan sinung ||
3. Kinanthi
1. kinanthi liring pitutur | kênthang rambat (katela) mênyan putih (tawas) | wawasên dipun prayitna | lawan noliha ing Widhi | cêcangkok wohing kalapa (bathok) | kang dadi pathoking urip ||
2. dhandhang alit sabèng dalu (tuhu) | janma rumêngkuh ing mokrim (wajib) | wajibe lamun wanodya | mituhu karsaning laki | cêpuri pindha baita (lancang) | aja wani anglancangi ||
--- 120 ---
3. ron aking kentaring ranu (sarah) | kang sela panglawêd sari (pipisan) | wanodya wajib sumarah | aja pisan anglakoni | mindho undhaking wilangan (tikêl) | anikêl tuduhing laki ||
4. panti cina munggèng ngayun (kongsi) | poma-poma aja kongsi | putra adi ing Ngamarta (Păncawala) | ri Prabu Rawana pêkik (Wibisana) | akrama dadi suwala | dèn bisa simpên wêwadi ||
5. lêmbu sobrah tanpa sungu (jaran) | kukusing ardi Marapi (ampak-ampak) | kapakêna wong agêsang | pasthi araning pawèstri | sikêping măncanagara (kuli) | tan kêna nêdya ngungkuli ||
6. siti mawud ing dalanggung (lêbu) | wus kalêbu ing pawarti | buron kisma dhêdhakonan (bongkang) | janma tan mulus kang dhiri (cacad) | pawèstri yèn amarêngkang | dadi cacading aurip ||
7. sêsobrah katraping sabuk (bara) | kareta pangirid sapi (padhati) | pirabara wong nèng dunya | anuntun panggawe yukti | masjid pusêring [pusêr...]
--- 121 ---
[...ing] buwana (kabatollah) | mring karabat jalu èstri ||
8. sauring donga pan sukur (amin) | siti jro wismaning dhisim[3] (kaluwat) | nora liwat wong atuwa | darma bae angamini | siti pangkating witana (sitinggil) | lamun tulus sapanginggil ||
9. timbrah nila (latak) gayung sumur (timba) | timbangên watak kang bêcik | ngèngrèng kang durung rinêngga (tuladha) | garwa putra ngalabani (jarah banun) | tuladhane kuna-kuna | sajarah wadon linuwih ||
10. panawar wisa tumanduk (tawa) | utawa darbe têtami | sêkar pangaubing makam (sêmboja) | walang gung larira wilis (gambuh) | sanadyan tan manggih boja | amung aja mitambuhi ||
11. barang wus cakêp sakayun (apa-apa) | aja dumèh papa miskin | lare luwar saking garba (lair) | praja gung sawetan Ngrumi (Ngêsam) | laire ginawe beda | ing batin sayêkti sami ||
12. rampunging sabarang rêmbug (dadi) | gêng alit dadine manis | senthe jurang angayangan (kajar) | lantaran pancêring budi [bu...]
--- 122 ---
[...di] (ati) | dèn sarèh patraping ujar | tumindak angati-ati ||
13. gancaring wayang pinanggung (lakon) | wong agung putra Jumiril (Umarmaya) | marma yèn sira tan sabar | sarta lawan dèn takoni | puspita rêngganing gănja (mêndhêk) | iku mundhak tanpa kardi ||
14. nuwala ugêring dhusun (piyagêm) | nanging têtalining urip (ambêkan) | pambêkan kang tan prayoga | aja nêdya angugêmi | jarot pisang saupama (sêrat) | dadi wuwuh malarati ||
15. pêpatih Sarèhas Prabu (Eklas Wajir) | eklasna praptaning batin | sêkar wungu ing astana (tlasih) | kramaning paron winilis (palih) | sanadyan kêkasihira | ature nora pakolih ||
16. kalam pulas (panuli) pêlêm racun (ingas) | aja nuli angastuti | têtambanging wastra pisah (ular-ular) | badhak dalancang kinardi (kêpêt) | nalarên dipun prayoga | sambang rapêting prakawis ||
17. sabda kêrêng trusing kalbu (nêpsu) | yèn wis pinasua[4] batin | rêmbaka pindha kacangan | pinggan dhaon [dha...]
--- 123 ---
[...on] (takir) jêruk wangi (purut) | sarta rujuking pratingkah | turutên kalawan pikir ||
18. sigaring wrêksa tan jujur (sisip) | gănda pangusaping lathi (lênga krawang) | dadi sisip lakunira[5] | yèn wis winawang sayêkti | kutha kêmbar ing Mataram (Palèrèt) | kêna ginèrèding eblis ||
19. tambang palwa (wêlah) kukus gantung (sawang) | sawangên solah kang bêcik | warana ginatrèng rupa (topèng) | jamanging wastra rinukmi (têpi) | nora kudu tapèng arga | lamun bisa anêtêpi ||
20. wilangan sapuluh atus (sèwu) | sèwu nugraha lan gaib | ngarsane wulan Ramêlan (Sawal) | mupangati awal akir | putra Prabu Padmanaba (Sămba) | aja sêmbrana ing laki ||
4. Pocung
1. sêkar pocung kênya arga (endhang) kothak jêpun (brêsihan) | sandhang lawan pangan | iku pasihaning Widhi | iga wisma (usuk) undha-usuk tan prabeda ||
2. kêthèk jamus (lutung) janma gêdhèkkên piyangkuh (êdir) | takdiring Pangeran |
--- 124 ---
untung sugih lawan miskin | tăndha sastra (cap) mung aja dadi pocapan ||
3. tambang manuk (kênur) nurbuwat ingkang dhumawuh | ugêring wong Islam (kalimah) | anak ngungkuli sudarmi (anak anung) | nalikane kalimah asung nugraha ||
4. sarpa wulung (dumung) de kênya masèng pra sunu (momong) | mung padha tarima | songsong gêbang saupami (tarik)[6] | èstri bisa anarik swarganing priya ||
5. pêthi kamus (kopêr) lèpèn daha êlèripun (palabuhan) | angèmpêr-èmpêra | labuhan ingkang utami | kunir pita (têmu) darapon nêmu raharja ||
6. kasut kayu (gamparan) janma lantaraning sêmu (ulat) | bêcik ngulatana | kang dadi paraning takyin | kramèng sabda (basa) basa takyin iku nyata ||
7. sêkar carub (campur bawur) bramaralit talèng lêmpung (tawon tutur) | baju tanpa asta (kotang) | iku campuring panggalih | tutur bêcik aja etung[7] banting raga ||
8. jaro turut (pagêr) apagêra
--- 125 ---
kang barukut | aja apêpeka | sumendhe karsaning Widhi | roning kamal (sinom) wong anom pan durung măngsa ||
9. dhukut arum (larasêtu) janma iku pan wus èstu | ungguling ayuda (mênang) | lingi pandhak dhangkèl wangi (têki) | antuk wênang ngupaya budi têkiyar ||
10. rêca kayu (golèk) dariji kinarya ukur (kilan) | manungsa kalilan | golèk panggawe basuki | lancur kuda (bobat) sihing Hyang dohing musibat ||
11. kimpul gunung (talês) wuluh gung pindha pring apus (rampal) | ngarsane Je warsa (Dal) | yèn ana rapal kang wêning | pinulasa amrih kawêdaling sabda ||
12. lagon kaum (puwasa) wanodya asikêp kampuh (sampur) | buktining puwasa (buka) | iku sampurnanig urip | yèn kabuka sirna rêrêgêding badan ||
13. wastra pingul (lawon) curiganing ponang pantun (ani-ani) | awoning agêsang | yèn ninggal budi prayogi | tambi palwa (katir) dadi watiring taruna ||
5. Sinom
1. turănggabang buntat seta
--- 126 ---
(plăngka) | săngga langit munggèng bèji (ganggêng) | kaliwat dene alăngka | yèn langgênga wong aurip | buron dulur nèng siti (sêmut) | mulane babo dèn emut | putra Sang Kumbayana (Aswatama) | samiran lêlawuh bukti (lalaban) | agawea lêlabêt ingkang utama ||
2. sèbête kampuh wanita (sampur) | ing Pucangan wiku putri (Kilisuci) | têgêse badan sampurna | têrus marang ati sukci | kisma tumêkèng nginggil (gunung) | iku lungguhe janmanung | pandam kurung pajagan (ting) | kênthang rambat saupami (katela) | dèn pratela wantingên sariranira ||
3. sumuking surya diwasa (panas) | ranti sêngir munggèng wukir (krangeyan) | aja ganas ing pangucap | duwea ngengehan wuri | ulam ingadon manis (pêtis) | dèn patitis aja kuwur | rema amandhan sobrah[8] | tambanging baita milir (wêlah) | barang karya solah tanduk lan wicara ||
4. wit pêthak pindha sêmboja (pule) | antiga babaring pêksi [pê...]
--- 127 ---
[...ksi] (nêtês) | pantês iku wong agêsang | minule winuri-wuri | ajar ingkang sinung ning (yogi) | gubug sadhuwuring kayu (ranggon) | iya angranggonana | nganggoa dugi prayogi | cèlèng cina (babi) aja nganti dadi beka ||
5. satriya tiwas ing yuda (prang sabil) | pulo sabrang Sarandil (bayan srani) |[9] dèn akèh sabiling manah | panjinge kang budi srani | asta wrêksa saupami (pang) | kunarpaning gantèn arum (sêpah) | angèl yèn linampahan | gampange yèn wus binudi | kramèng wiyat (akasa) sayêkti nora rêkasa ||
6. pêksi jamang amicara (menco) | kakung tinilaring rabi (dhudha) | akèh godhaning sarira | cobaning Hyang dèn kapusthi | watak kukuh ing ati (mantêp) | ing dina sawusing Saptu (Akad) | iku dèn antêpana | sarta lan tekadirèki | kăndha èstri (dongèng) aja mèngèng ing wardaya ||
7. kang sela rineka janma (rêca) | solahe santri birai (santri dul) | têgêse [têgê...]
--- 128 ---
[...se] beka rêncana | tan marga waduling janmi | parikan pinggan siti (cowèk) | apan dadya dhèwèkipun | sêmut bang cêconthongan (ngangrang) | prajaning măncanagari (kitha) | dèn arani kakirangan ing waskitha ||
8. tamat pungkasing nuwala (titi) | timbrahing tom tanpa kardi (latak) | aja watak asêmbrana | dèn nastiti barang kardi | wruju Sri Maswapati[10] (Wijakăngka) | bêndha ijo munggèng talun (kluwih) | sangkaning kaluwihan | gurda jênar campur warni (kêmuning) | aja amor dènnya ngêningkên paningal ||
9. balimbing awoh nèng kisma (warêsah) | pinggan ron kinancing kalih (takir) | nora susah wong agêsang | martapa pucaking wukir | kăndha wayang ginupit (lakon) | singgat we gumana lêmut (ugêt-ugêt) | sok bisa nglakonana | nyirnakkên rêgêding dhiri | janma sura (punjul) wus pinunjul ing sasama ||
10. kang sela rineka warna (rêca) | liman lit pangolah sabin (kêbo) | babo
--- 129 ---
aja apêpeka | akèh rêncananing janmi | remalit lumrèng jisim (wulu) | sang tênaya Karna Prabu (Warsakusuma) | pandulu pamiyarsa | pêksi jamang ngucap janmi (menco) | sabêt kuda (cêmêthi) pêsthining Hyang asung coba ||
11. kêndhang lit pinukul ladrang (kêtipung) | kêndhaling tala tinitis (malam) | mumpung anèng ngalam dunya | we cêmêng katraping tulis (mangsi) | putra Sumbadra Dèwi (Ăngkawijaya) | kang minăngka sêsinau | sêsulung mêdal enjang (laron) | jroning kaos motha kaki (mojah) | takon tiron marang wong kang ahli kojah ||
12. Prabu Marpinjun Tênaya (Rustamaji) | Drupada putra wuragil (Drusthadyumêna) | wus tamtu ing kuna-kuna | kumpule janma sinêkti (wong Mêkah) | tawon gung talèng siti (tutur) | kang dèn angkah mung pitutur | wangên andhêging sastra (pada) | ron aking anjrah ing siti (uwuh) | nanging uga ing pakewuh dèn waspada ||
13. adêging pan jênang gula (gulali) | jaro turus kang ginapit (pagêr) |
--- 130 ---
ugêring èstri minulya | nora lali kang dadya wit | lampah jam tibèng alit (mênut) | Siti Patimah kang tinut | kêmangirêng ing makam (têlasih) | răndhanom kang tanpa siwi (lanjar) | ingkang dadya lanjaran sihing Hyang Suksma ||
14. kêkidung kang tanpa têmbang (muji) | jamang wastra rinênggadi (têpi) | kang pinuji sabuwana | lamun bisa anêtêpi | natèng jawata Jonggring (Bathara Guru) | sayêkti guruning ayu | sarira soring jăngga (dhadha) | kucing gung wismèng wanadri (singa) | singa-singa nêdya padha nora padha ||
15. pagêr wayang (kêlir) kunta Parta (Sarotama) | anak ngungkuli sudarmi (anak anung) | êndi lire kang utama | kang wus sinung tingal gaib | wadêr bang asêsupit (urang) | sabarang kudu kinawruh | mrica tanpa lanjaran (wuni) | gayunging baita milir (wêlah) | dèn prayitna solah muni lawan muna ||
16. jawah gêng tibèng bantala (dêrês) | jênu tawa (tungkul) janma mukti (wirya) | aja tungkul suka wirya | pêrêsên tyasira [tyasi...]
--- 131 ---
[...ra] yêkti | asta wrêksa upami (pang) | Pandhawa kang wulucumbu (Sêmar) | samargane kapanggya | kursi panjang (rêsban) tambang kain (ular-ular) | angulari tibaning ayat nugraha ||
17. dhandhang alit (tuhu) kunir wisma (puspanyidra) | uculing panah ngênèni (têrus) | yèn lêpas trusing paningal | tuhu lamun tan nyidrani | tăndha srat Jawi lêmpit (cap) | gondhang ijo pinggir ranu (lo) | kang kocap ing saloka | kênthang rambat (katela) janma mukrim (wajib) | iku wajib ala bêcik dèn prayitna ||
6. Maskumambang
1. senthe jurang (kajar) ana ujar durung yakin | walang ijo larnya (gambuh) | lêmbu sobrah asêsuri (jaran) | ya êmbuh kang aran nyata ||
2. manggis jênar (kaleca) kuda luhur saking Pèrsi (tèji) | yèn uga maleca | janjine nora nètèsi | kanthong baju (sak) têmah rusak ||
3. lancur kuda (bobat) sapa ingkang dèn sambati | tênayaning banyak (blêngur) | dhukut gung dhêdhangkèl wangi (larasêtu) |
--- 132 ---
angur padha ngastutia ||
4. janma karêm sêsawah (tani) ana mastani | wismaning taksaka (rong) | pangkat rong prakara ugi | satriyarga (bambang) têtimbangan ||
5. kisma luhur têbih praja (gunung) jayèng warih (baya) | dununging ubaya | jamang wakul (wêngku) lagon mahrib (ibadah) | wus kawêngku jroning badan ||
6. siti pangkat ing witana (sitinggil) paris ringgit (dhadhap) | inggil lawan andhap | kawis jênar (maja) wêlut sisik (ula) | bêgja kalawan cilaka ||
7. jarot pisang (sêrat) pamintaning kang ubanggi (sêmaya) | sugih lan malarat | kêbon wana (têgal) puput dhiri (mati) | pati urip tunggalira ||
8. buron wastra (tuma) ing Kosarsah ratu kapir (Kasruhum) | sruning panarima | janma priya sah ing rabi (dhudha) | sarta têmên ing panêdha ||
9. salendro pring (suling) prajane Brawijayaji (Majapait) | karyanên paitan | dadia pangeling-eling | wanara gung (wawa) buwang apa ||
--- 133 ---
10. kukus gunung (ampak-ampak) tênaya Tambi Jumiril (Umarmaya) | iya kapakêna | yèn tan ngupaya samangkin | jamang kudhi (karah) tyas raharja ||
11. kaluwih bang (bêndha) puspa măngsa saking siti[11] | janma nêbut dewa[12] | lamun bisa angendhani | budi salah (murka) arda murka ||
12. gabus têgal[13] sela pangasahing lading (wungkal) | iya iku bakal | ing têmbe kêna dèn anti | sari muka (pupur) wus sampurna ||
13. wakil nata (sulih) têgêse ingkang pakolih | panjungkêling tobat (sujud) | pacêt agung (lintah) gambas pait (pare) | mung sujud parentahing Hyang ||
14. panu langking (toh) tohana ati kang suci | pangarsaning salat (imam) | wilangane wong adhikir (têsbèh) | kang bêcik kabèh imana ||
15. sirat surya (panas) aja ganas ing pakarti | kramaning wicara (basa) | ranti gunung rasa sêngir (krangeyan) | duwea ngengehan basa ||
16. drêsing udan (têruh) prabawaning [prabawa...]
--- 134 ---
[...ning] janma kingkin[14] | yèn tan wêruh sira | wastra têpung (sarung) panging tiris (papah) | kèh godha pamurung lampah ||
17. wiku raja ing Kusniya (Bawadiman) wadinèki | sumbedaning[15] badan[16] | jala panjang saupami (krakat) | mung amrih kêncênging tekad ||
18. sarpa krêsna (dumung) tumbu panjang ginaribig (kêpèk) | mung ngêmpèk kewala | kotès agêng (kutuk) dhandhang wiring (wulung) | yèn antuk pitulung suksma ||
19. pêksi kuncung (mêrak) pêlêm galak gănda wangi (kuwèni) | aja wani pêrak | mrica seta (sulah) sarpa aji (naga) | lamun wong salah tênaga ||
20. pring taruna (bung) gêmbili gung kang muroni (gadhung) | kabedhung ing setan | ngubungi manah tan yukti | sapu gamping (usar) ati sasar ||
21. swara bangun (rijal) têmbaga cinampur rukmi (suwasa) | janma tan kuwasa | jalidri gung munggèng warih (kangkung) | langkung karsaning Papangeran |[17]|
22. tirta wiyat (udan) nanging Allah ngudanèni | pangarsaning muka[18] | nanging panyipta tan [ta...]
--- 135 ---
[...n] kongkih | karêm têmên tinêmênan ||
23. kursi raja (dhampar) jamur sela jalanidhi (sarêm) | akèh pakarêman | simparên lamun tan bêcik | ciri raga (cacad) dadya cacad ||
24. sêkar gonja (mêndhak) sabat wiku nunggil pamrih (ajar) | lawan mundhak apa | angajarakên bilai | kris wrêksa (ri) ngribêdi manah ||
25. baya alit (salira) ludirabang tuntung kuning (gêtih kalas) | dadi nora wêlas | mring sarirane pribadi | sangsayèng Hyang siya-siya ||
26. bêndhe nata wasiyat kinarya jurit (bicak) | pinacak ing kăndha | cahyaning purnama sêpi (grahana) | yèn wong suwe panggraita ||
7. Gambuh
1. awite ala wungu | bataling tindak manungsa iku | candu mina (pêtis) yèn wicara tan patitis | simpanging wrêksa pinuju (nalisip) | sisiping laku tan menggok ||
2. roning kamal kang pupus (sinom) | rapaling wèng[19] Islam (sahadat) wong ing kunu[20][21] | wus adate [ada...]
--- 136 ---
[...te] wong anom dèn pracekani | antêping ubaya kukuh (saguh) | durung duwe ati sagoh ||
3. tuwaning wèng bêburu (wuruk) | bênguk wisma (kara) karane wong iku | kudu-kudu winuruk panggawe bêcik | padhanging wayang ginantung (balencong) | dimèna aja malencong ||
4. rema pinapak patut (papal) | jênang sobrah (gudir) kudhung jroning rukuh (mêkêna) | pinarapal tan kêna yèn wus tinakdir | pênjalin kang tutul wulung (tingal) | kang paningal kudu wêroh ||
5. jampi netra tan mangsuk (sipat) | carma lapise kang sangkal wadung (ulap-ulap) | sipat murah tan kilap mungguhing Widhi | taji sata (jalu) gagang pantun (mêrang) | marang bênêr luputing wong ||
6. sêndhang gêng soring gunung (talaga) | teja panjang wetan amalêngkung (kaluwung) | pêpuwungan mung karya lêganing galih | pamothahing lare bêndu (budi) | budinên yêkti karaos ||
7. kajêng manis witipun (têbu) | buron alit nèng bantala dulur (sêmut) | lah emuta [e...]
--- 137 ---
[...muta] sira kadadean bumi | dêling kang pangapit salu (waton) | adat kang dadi wêwaton ||
8. ing Selan ratu agung (Umarmadi) | siti binubak kinarya kubur (lêluhur) | liwat asor luhurira kang dumadi | isining woh kang tinandur (wiji) | dadya wijining kinaot ||
9. wadal srananing pupuh (tawur) | ing panyipta aja kongsi kuwur | sênên muka (cahya) dèn pracaya ing pawarti | tênaya rêtna rabingu (Rustamaji) | trêsna ati kang tuwajoh ||
10. ing Ngajrak patih anung (Hasanasil) | bèbèk wana (mliwis) kêdaling pamuwus[22] | wis lumrahe wong urip ngupaya khasil | tirta netra kang lumuntur (waspa) | asil panthênging waspaos ||
11. paksijo mot gurdagung[23] | kang pancadan munggèng sitiluhur (undhak-undhakan) | iya lamun ana undhake sathithik | kuliting kalapa sêpuh (bathok) | iku kang dadi pêpathok ||
12. parikan damar mancung (upêt) | pring taruna [ta...]
--- 138 ---
[...runa] kang rinujit mujur (tutus) | tarutusan aja kacupêtan budi | rêming surya manjing gunung (surup) | surupna bêkti Hyang Manon ||
13. ngarsaning Êje taun (Dal) | iku dadi dêdalaning kawruh | rading toya (sat) suluke wayang kalithik (sêndhon) | satmatanên ing pandulu | ing galihe ja kaledhon ||
14. pagêr têtèbèng ngayun (warana) | mung kinarya warananing kawruh | minta karsa (kajat) batin kajate pribadi | tancêbing wayang rumuhun (jêjêr) | jêjêr kang dadi pikukoh ||
15. simalit sabèng kasur (kucing) | sela panglawêding burat arum (pipisan) | aja pisan kuciwa jênênging urip | remarèn kinarya tangsul (duk) | tindak-tanduk pamiraos ||
16. rasean panggănda rum[24] | kangkung alit rêkta tanpa banyu (jalidri) | kang prayoga janma pangawak jaladri | warahalit pindha tikus (marmot) | kabèh ala bêcik kamot ||
17. timbang mas tinaraju (bobot) | bubaring bramara [brama...]
--- 139 ---
[...ra] mamrih santun (kambu) | yêkti abot pambukane ati sarik | gancaring wayang pinanggung (lakon) | gampang yèn uwis kêlakon ||
| 1 | (balêdug). (kembali) |
| 2 | § (of ngastuti). (kembali) |
| 3 | jisim. (kembali) |
| 4 | pinêsua. (kembali) |
| 5 | § (of dadi laku kasisiban). (kembali) |
| 6 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 7 | etang. (kembali) |
| 8 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 9 | Kurang satu suku kata: pulo sabrange Sarandil. (kembali) |
| 10 | Matswapati. (kembali) |
| 11 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 12 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 13 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 14 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 15 | sumbadaning. (kembali) |
| 16 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 17 | Lebih satu suku kata: langkung karsaning Pangeran. (kembali) |
| 18 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 19 | wong (dan di tempat lain). (kembali) |
| 20 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 21 | § [of wohing kudhu (pace)]. (kembali) |
| 22 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali) |
| 23 | § (of paksi belong of bolong gurdagung = kathik, of glathik). (kembali) |
| 24 | Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini: (luwak). (kembali) |