Gedenkboek Pangreh-Projo Bond Surakarta, Wăngsanagara, 1938, #1849 (Hlm. 001–043)

Gedenboek Pangreh-Prodjo Bond

Surakarta.

[Grafik]

16 Februari 1930–16 Februari 1938.

--- [0] ---

Pasumbang.

Awit saking panêdhanipun pangrèh, kula supados tumut nyêrat wontên ing purwakaning buku punika. Botên namung kangge ulas-ulas, utawi dupèh ngalêmbana, buku pèngêtan punika garapan sarta isinipun katingal sae tuwin maedahi. Ngantawisi gandhèngipun praja Surakarta sarta Mangkunagaran. Pantês minăngka pahargyan adêgipun pakêmpalan P.P.B., sampun jangkêp 8 taun, botên kirang satunggal punapa.

Pangrèh praja punika ingatasing adêgipun nagari, dados prabot ingkang wigatos. Mila botên gampil cak-cakanipun, langkung malih wontên ing praja dalêm. Nanging manawi kalêrêsan tandukipun, sagêd dados sêsuluh kamajênganing para kawula. Inggih punika kawajibanipun para sinatriya ing jaman kina.

Murih sagêd gotong royong, sarta bajongan kawruh tuwin sêsêrêpan, ingkang tundonipun sagêd ngènthèngakên awrating sêsanggèn, lajêng sami ngadêgakên pakêmpalan P.P.B. Botên langkung kula namung mêmuji widadaning adêgipun, murakabi dhatêng para warga tuwin anambahi arjaning praja dalêm saisinipun sadaya.

Kasêrat kaping: 26 April 1938.

Wăngsanagara.

--- [0] ---

[...]

--- [0] ---

Bêbuka.

Kula nuwun, tanggal kaping 16 Pèbruari 1938, Pakêmpalan Pangrèh Praja Bon (P.P.B.) têtêp umur 8 taun, kapetang wiwit adêgipun, inggih punika nalika tanggal kaping 16 Pèbruari 1930. Sanadyan wanci 8 taun, punika tumrapipun pakêmpalan dèrèng sapintêna dangunipun, ewadene, kula manah parlu dipun pèngêti saha ngawontênakên pèngêtan, kawujudakên buku, têmbungipun mănca dipun wastani "Gedenkboek" ingkang isinipun, kula manah maedahi tumrap warganipun P.P.B. saha priyayi sanèsipun ingkang ambêtahakên. Pikajêng kula ngawontênakên pèngêtan kawujudakên buku wau, kanthi pangajêng-ajêng:

I. Para warga sabên dintên sagêda mariksani kanthi gampil, wujudipun pèngêtan wau, wasana katêtangi raosing panggalihipun, tansah emut dhatêng kuwajibanipun anggènipun dados warga P.P.B. saha kuwajibanipun dados abdi dalêm pangrèh praja.

II. Para warga sagêda kanthi gampil, anggènipun nyinau sadaya pranatanipun P.P.B. dalah pranatanipun bêbadan-bêbadan ingkang dipun wontênakên dening P.P.B., wusana lajêng sagêd mangêrtos saha kraos yêktos, punapa ingkang dados tujuwanipun P.P.B. Ingkang wigatos.

III. Supados para warga sami sagêd priksa piyambak, upami

--- [0] ---

P.P.B. Punika kacăndra tiyang lumampah nuju dhatêng satunggaling panggènan ingkang sinêdya, wêkdal punika lampahipun sawêg dumugi pundi, wusana sagêd anggalih, badhe rikat saha rindhiking lampahipun, murih enggal dumugi papan ingkang sinêdya, inggih punika tumuntên sagêd kacêpêng ingkang dados gêgayuhanipun P.P.B.

IV. Para warganipun P.P.B. sagêda mariksani kanthi gampil, kakirangan saha cacadipun P.P.B. wusana lajêng sami ngêmpalakên kakiyatan, ambudidaya, sagêdipun nambahi sadaya kakirangan saha nambahi prayogi tuwin santosaning P.P.B.

V. Supados sagêd nambahi kawruh saha jêmbaring wawasanipun para warga.

VI. Ngaturi pêpèngêt dhatêng para warga saha warga pangrèh, bilih sapunika P.P.B. sampun ngancik tataran ingkang kaping kalih (2e, periode), kanthi pangajêng-ajêng, kaparênga para warga sami ngêmpalakên kakiyatan enggal, sayuk rukun, nyambut damêl sêsarêngan, kangge kaparluwanipun P.P.B. supados kawontênanipun P.P.B. langkung sae saha langkung majêng tinimbang ingkang sampun.

Wêdalipun "Gedenkboek" punika, mugi sagêd andayani kados pangajêng-ajêng kula.

Pangrèh agêng P.P.B.

--- [0] ---

Anggauta yang perlu diperingati sebab berjasa pada P.P.B.

Berhubung dengan sempitnya tempat, jasanya leden yang tersebut di bawah ini terpaksa tiada dapat diterangken semua, hanya dengan pendek, yalah diambil yang baku saja, sebab semua leden P.P.B. sudah sama mengetahui tentang sepak-terjangnya dalam kalangan P.P.B.).

[Grafik]
T.R. M. T. KARTOWADONO.

Voorzitter H.B. P.P.B. sekarang, Oprichter P.P.B. Sebelum P.P.B. berdiri beliau tiada menghitung susah dan payah mengurbankan tenaga dan pikiran, berdaya-upaya, supaya P.P.B. dapat berdiri. Sêsudah P.P.B. berdiri terus memikir dan berdaya-upaya agar P.P.B. dapat kapercayaan, dengan pengharapan, supaya P.P.B. dapat menjadi lantaran baiknya corps Pangrèh praja. Maka dari itu beliu menyediakan: badan, pikiran dan tenaga untuk kaperluan P.P.B. sewaktu-waktu. Kutika P.P.B. membentuk Commissie terdiri dari tiga orang lid P.P.B. yang diserahi memikir seluk-beluknya P.P.B. dan pikiran P.P.B. yang pêrlu-pêrlu, beliau dipilih menjadi lid dari ini Commissie. Dengan pendek bolih dibilang, beliaulah sokoguru dan jiwanya P.P.B. Setelah P.P.B. berdiri beliau diangkat menjadi Vice-Voorzitter Hoofdbestuur dan memegang orgaan, yalah Hoofdredacteur orgaan P.P.B. yang pertama.

__________

T.R. T. WONGSOWADONO.

Voorzitter Hoofdbestuur P.P.B. yang pertama, oprichter P.P.B. Beliau tiada memikir susah payahnya badan dan pikiran bekerja untuk berdirinya P.P.B. Buat menjaga jangan sampai berdirinya P.P.B. kecewa, beliau mencahari syiarat-syiarat [syiarat-...]

--- [0] ---

[...syiarat] dan prabot, agar dapat menambah baik dan kuatnya P.P.B. Selama beliau menjadi Voorzitter H.B. P.P.B. Menunjukan actifnya, terus berdaya-upaya untuk kamajuan dan semangatnya P.P.B., hampir semua priyayi pangreh praja, baik dari Negri Surakarta maupun dari praja Mangkunagaran menjadi anggauta P.P.B. Kalau ada kaperluan P.P.B., yang harus dijalankan dengan lekas, beliau tiada memandang susah dan payah, lantas dijalankan sekutika. Berbukti, kutika ada salah suatu anggauta yang mendapat halangan bolihnya menjalankan pakerjaan dienst, dengan sigra beliau sebagai Voorzitter H.B. P.P.B., mengadep pembesar yang wajib, hingga anggauta mana dapat kabelasan dan misih tetap dalêm pakerjaannya.

__________

[Grafik]
T. SOEKIRSA-BRATAPOERWAKA.

Secretaris Hoofdbestuur P.P.B., Red. dan Adm. orgaan P.P.B., Vice-Voorzitter studiefonds P.P.B., Secretaris P.P.B. cabang Kota Surakarta. Mulai ada pikiran akan berdirinya P.P.B., beliau sudah turut memikir untuk berdirinya P.P.B. Setelah P.P.B., berdiri beliau kelihatan bolihnya memperhatikan dan memikir pada P.P.B. Dalam rapat-rapat beliau senantiasa menunjukan pendapatannya untuk kapêrluan P.P.B., yang pantes dihargai olih P.P.B. kutika P.P.B. membentuk commissie terdiri dari tiga orang lid P.P.B., yang diserahi memikir seluk-beluknya P.P.B., dan pikiran P.P.B., yang perlu-perlu, beliau dipilih menjadi lid commissie tersebut. Beliau sungguh-sungguh memikir dan bekerja untuk kaperluan P.P.B., tiada memikir susah-payahnya badan dan pikiran, hingga dapat kapercayaan dari anggauta, banyak pakerjaan yang pêrlu-pêrlu diserahken kapada beliau.

__________

--- [0] ---

[Grafik]
T.R. T. PRAWIROWADONO.
Vice-Voorzitter Hoofdbestuur P.P.B. sekarang.

Mulai P.P.B. berdiri sampai ini waktu, beliau menunjukan setiyanya, sungguh-sungguh memikir kemajuan dan teguhnya P.P.B. Semua pakerjaan P.P.B. yang diserahkan pada beliau ditrima dengan senang hati dan dikerjakan dengan sungguh-sungguh. Beliau senantiasa menyediakan badan, pikiran dan tenaga untuk keperluan P.P.B., hingga dapat memudhahkan semua pakerjaan P.P.B., baik yang tergesa-gesa, maupun yang bolih dijalankan dengan perlahan-lahan. Mulai P.P.B. berdiri, beliau diangkat menjadi Penningmeester Hoofdbestuur. Yang terbelakang ini beliau terpaksa meletakan pakerjaan Penningmeester, sebab diangkat menjadi Vice-Voorz. H.B. Tiada hanya dalam kalangan H.B. saja beliau bekerja actief, tetapi, kutika menjadi Voorzitter cabang Boyolali juga kelihatan bolihnya sungguh-sungguh memikir P.P.B.

[Grafik]
T.M. Ng. SISWOPRANOTO.
Oprichter dan yang mempunyai cita-cita memikir perlu

--- [0] ---

golongan priyayi pangreh projo dari Negri Surakarta dan dari Projo Mangkunagaran mengadakan perkumpulan menjadi satu. Beliau tiada mengingat susah payah, membanting tenaga dan pikiran, yalah membikin propaganda diantara priyayi pangreh projo Negri Surakarta dan Projo Mangkunagaran untuk berdirinya P.P.B. Sesudah P.P.B. berdiri, beliau senantiasa menunjukan setiya dan actiefnya pada P.P.B., hingga terus-menerus beliau dipilih menjadi commissaris H.B. P.P.B., menjadi administrateur dan lid Redactie orgaan P.P.B. yang pertama.

__________

T.R. M. T. SOEMODARMARSO.

Beliau terus-menerus menjadi Voorzitter P.P.B. cabang Kota Mangkunagaran. Selama menjadi Voorzitter, menunjukan actiefnya, berdaya upaya untuk kemajuan dan semangatnya P.P.B. Semua pakerjaan P.P.B. yang diserahkan pada beliau ditrima dengan senang hati dan dijalankan dengan sungguh-sungguh. Tiap-tiap congres beliau duduk dalam comite dan tidak mengitung susah payah membanting tenaga dan pikiran untuk keperluan congres.

__________

[Grafik]
T.R. Ng. SOEMOSOETIKNO.

Secretaris Hoofdbestuur yang pertama. Dalam 6 tahun beliau menjalankan pakerjaan Secretaris H.B. P.P.B. yang terbelakang yalah kurang lebih dalam tempo 2 tahun, merangkap menjalankan Redacteur orgaan P.P.B. Selama beliau menjalankan pekerjaan secretaris H.B., dan menjalankan pakerjaan redacteur orgaan P.P.B., dijalankan dengan sungguh-sungguh dan baik, tiada mengingat susah payahnya badan dan pikiran. Mulai berdirinya P.P.B. sampai dewasa ini beliau menunjukan setiya dan terus berdaya upaya untuk kemajuan dan baiknya P.P.B. hingga ini waktu beliau dipilih menjadi Voorzitter P.P.B. cabang Klaten.

--- [0] ---

[Grafik]
T.R. SOEPOJO

Mulai berdirinya P.P.B. sampai ini waktu beliau menunjukan setiyanya dan sungguh-sungguh memperhatiken pada P.P.B. tidak sedikit pakerjaan P.P.B. cabang Boyolali yang diserahkan pada beliau dan dijalankan sebaik-baiknya. Baik dalam rapat, maupun dalam orgaan, beliau menunjukan pendapatannya yang berharga untuk P.P.B.

__________

--- [0] ---

[...]

--- 1 ---

Pangrèh Praja Bon (P.P.B.) Surakarta.

Palilah nagari katitimangsan kaping 10/12 29 ăngka 10 A/II 3.

Ngèmuti kawontênanipun golongan pangrèh praja taksih kathah bab-bab ingkang parlu dipun larasakên kalihan jamanipun, saha ningali kamajênganipun kawula, ngantos ing pundi-pundi panggenan tuwuhing pakêmpalan nrucuk kados thukuling jamur ing măngsa rêndhêng, nalika taun 1929, Mas Ngabèi Siswapranata, abdi dalêm asistèn wadana ing Pojok (Sragèn) katêtangi raosipun, manah parlu golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan, minăngka tangsul anggènipun ngêmpalakên kakiyatan, kangge nyaèkakên kawontênanipun golongan pangrèh praja, saha kangge sarana ambudidaya, supados priyayi pangrèh praja saya tambah-tambah saha rancak kamajênganipun, sampun ngantos kantun kalihan golongan sanèsipun, punapa malih bab karukunan. Langkung-langkung sarêng ngèmuti lêlampahanipun satunggiling abdi dalêm asistèn wadana (Asistèn Wadana Sêla) ingkang kadadosan salêbêtipun taun 1928, nyarêngi apêsipun badan, anggènipun nindakakên papriksan prakawis rajapêjah kadakwa botên samêsthinipun, lajêng dipun prakawis sumpah palsu. Sanadyan kancanipun ingkang sami mirêng utawi nyumêrapi sami trênyuh raosing manahipun, kapêksa botên cawe-cawe, jalaran sami pakèwêt saha rumaos kirang kuwawi utawi botên sêmbada. Awit saking punika [puni...]

--- 2 ---

[...ka] sadhèrèk Mas Ngabèi Siswapranata, saya dêrêng anggènipun ngudi, sagêdipun golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan. Dêrênging sêdya, lajêng nuwuhakên pamanggih damêl andharan wontên ing sêrat kabar Darmakăndha, sasinglon nama Jatitêngah, ngangge namaning salah satunggilipun dhusun bawah ondhêr dhistrik ing Pojok. Wosing andharan wau, parlu, golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan. Sasampunipun andharan wau sumêbar, saha miturut suwantên wontên ing Darmakăndha kathah ingkang rujuk, golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan, sadhèrèk Mas Ngabèi Siswapranata, lajêng manggihi:

I. Rêdhaktur Darmakăndha, Radèn Sastrakaryana, nyuwun tulung nglêmpakakên sêrat-sêrat saking priyantun pangrèh praja nagari Surakarta saha praja Mangkunagaran, ingkang mratelakakên rujuk utawi botên, golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan.

II. Sadhèrèk Sukirsa, supados ambiyantu Radèn Sastrakaryana, saha urun rêmbag, kadospundi prayoginipun. Kalih-kalihipun sami nyagahi, sasampunipun angsal kasagahan, sadhèrèk Mas Ngabèi Siswapranata, damêl wara-wara wontên ing Darmakăndha malih saha sêrat sêbaran, suraosipun, sadaya priyantun pangrèh praja nagari Surakarta saha praja Mangkunagaran, dipun suwun maringi katrangan kawrat sêrat, kakintunakên dhatêng rêdhaktur Darmakăndha Radèn Sastrakaryana, rujuk utawi botên, golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan. Kintên sawulan [sa...]

--- 3 ---

[...wulan] saking wêdalipun wara-wara wau, ing dintên Akat enjing sadhèrèk Mas Ngabèi Siswapranata, sadhèrèk Sukirsa, saha Radèn Sastrakaryana, ngawontênakên pêpanggihan, manggèn ing griyanipun Radèn Sastrakaryana, ambikaki sêrat-sêrat saking priyantun pangrèh praja ingkang dipun tampèni rêdhaktur Darmakăndha Radèn Sastrakaryana. Miturut sêrat ingkang sampun dipun tampèni rêdhaktur Darmakăndha, kathah ingkang rujuk, golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan. Sanadyan sampun kathah ingkang rujuk, sarèhning ngêdêgakên pakêmpalan punika botên gampil, langkung-langkung golongan pangrèh praja, mila supados botên nguciwani, sadhèrèk Mas Ngabèi Siswapranata, sowan Radèn Mas Ngabèi Purbapranata, wadana dhistrik ing Gêmolong (sapunika R. M. T. Kartawadana) ingkang ugi sampun dangu anggènipun anggalih sagêdipun golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan. Sêrat-sêrat saking priyantun pangrèh praja ingkang dipun tampèni rêdhaktur Darmakăndha saha rêmbag-rêmbag sagêdipun pakêmpalan ngadêg, dipun pasrahakên Radèn Mas Ngabèi Purbapranata, Radèn Mas Ngabèi Purbapranata, kanthi sênênging panggalih nampèni pasrahan wau, dhasar sampun dangu anggènipun pados margi, sagêdipun golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan. Radèn Mas Ngabèi Purbapranata lajêng ngawontênakên pêpanggihan, manggèn ing kawadanan Gêmolong, kanthi ngulêmi priyantun pangrèh praja ingkang kintên-kintên rujuk, wontênipun pakêmpalan wau. Putusanipun rêmbag wontên ing pêpanggihan wau, rujuk, pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan, [pakê...]

--- 4 ---

[...mpalan,] mila lajêng andhapuk komite kangge ngadêgakên pakêmpalan wau saha ngrancang pranatanipun. Dene ingkang dados warganing komite saha kumisi pranatan wau:

1. R. M. Ng. Purbapranata (R. M. T. Kartawadana)
2. R. Ng. Dibyapranata (R. T. Wăngsawadana)
3. R. Ng. Mangunsudarsa (R. T. Prawirawadana)
4. R. M. Ng. Sumasutikna
5. R. Ng. Prawirasuparta
6. M. Ng. Siswapranata
7. R. M. Ng. Kusumapranata
8. R. Ng. Harjasuwirya
9. R. Ng. Citraprakosa

Juru pamrayogi (adviseur) Mr. Dr. AC. Tobi.

Sasampunipun rancangan pranatan rampung, nalika tanggal kaping: 16 Pèbruari 1930, pangrèh adêgan wau ngawontênakên parêpatan, manggèn ing susitèt abipraya, ngulêmi sadaya priyantun pangrèh praja nagari Surakarta saha praja Mangkunagaran, ngrêmbag adêgipun pakêmpalan saha pranatanipun. Miturut suwantênipun ingkang sami rawuh, kathah ingkang rujuk, golongan pangrèh praja ngawontênakên pakêmpalan, dipun namakakên Pangrèh Praja Bon, dipun cêkak P.P.B. Inggih dintên punika adêgipun P.P.B. Sasampunipun pakêmpalan ngadêg, lajêng ngrêmbag pranatanipun saha pilihan pangrèh.

--- 5 ---

[Grafik]
Dari kiri ka kanan
R. M. T. Kartowadono, R. T. Prawirowadono, R. Ng. Hardjopadmojo, R. M. Ng. Soemasoetiksno, R. M. Ng. Prawirosoeparto, R. Ng. Tjitroprakoso, R. Ng. Hardjosoewirjo, M. Ng. Siswopranoto,

--- 6 ---

1. Pangarsa, R. Ng. Dibyapranata (R. T. Wăngsawadana)
2. Mudha pangarsa, R. M. Ng. Purbapranata (R. M. T. Kartawadana)
3. Panitra I R. M. Ng. Sumasutikna
4. Panitra II, R. Ng. Prawirasuparta
5. Hartaka I, R. Ng. Mangunsudarsa (R. T. Prawirawadana)
6. Hartaka II, R. Ng. Singgih Harjapadmaya

Panitya,
1. M. Ng. Siswapranata
2. R. Ng. Citraprakosa
3. R. Ng. Sumantri Harjasuwirya

Juru pamrayogi,
1. Mr. Dr. AC. Tobi.
2. R. T. Mr. Wăngsanagara

Sasampunipun pakêmpalan ngadêg saha nêtêpakên pangrèh, lajêng mutus P.P.B. ngawontênakên organ, kangge ngêwrat suwantênipun P.P.B. saha kawruh ingkang migunani tumrap warga, katindakakên dening komisi. Dene ingkang kapilih dados up rêdhaktur Radèn Mas Ngabèi Purbapranata, warga kumisi, Mas Ngabèi Siswapranata saha Mas Ngabèi Harjasurana. Atminisêtrasi katindakakên Mas Ngabèi Siswapranata. Nanging supados anggampilakên tumindak saha radi ngirit waragad, sarêng kitha Surakarta sampun ngadêg, P.P.B., atminisêtrasi kapasrahakên dhatêng pang kitha Surakarta, pang kitha lajêng matah sadhèrèk R. Drajad Sumadirja, dipun awat-awati, Radèn Ngabèi Wirapranata saha Radèn Ngabèi Sastrapranata.

--- 7 ---

Taun 1932 sarêng Radèn Mas Ngabèi Purbapranata kakarsakakên dados Abdi Dalêm Bupati Anom Sragèn, ngrangkêp nindakakên padamêlan pangagêng dhistrik kitha Sragèn, kabêkta padamêlan sampun awrat, rêdhaksi katindakakên dening panitra pangrèh agêng, Radèn Ngabèi Sumasutikna.

Taun 1933 ingkang nindakakên, atminisêtrasi Radèn Drajad Sumadirja tilar donya, atminisêtrasi dipun tindakakên Radèn Sajiran Padmawiryana.

Taun 1934 kabêkta panitra Radèn Ngabèi Sumasutikna padamêlan dhinês sampun awrat, amargi kakarsakakên dados wadana, padamêlanipun panitra dipun bantu sanès warga P.P.B. Radèn Sutikna, pêmbantu panitra wau dipun pasrahi nyêpêng atminisêtrasi saha rêdhaksi organ. Tumrap panyêpêngipun rêdhaksi Radèn Sutikna, dipun awat-awati sadhèrèk Sukirsa.

Konprènsi P.P.B. ping 15/3/ '36 mutus, parlu ngirid mêdalipun arta, saha manah parlu rêdhaksi saha atminisêtrasi dipun tindakakên warga piyambak, wiwit wulan Mèi 1936 rêdhaksi dipun tindakakên kumisi, ingkang nyêpêng tuntunan saha atminisêtrasi sadhèrèk Sukirsa.

Pangrèh agêng.

Nêtêpi pranatan, sabên tigang taun pilihan pangrèh agêng malih, mila nalika konggrès ingkang kaping tiga, pangrèh agêng nyèlèhakên kuwajibanipun, lajêng nêtêpakên pangrèh enggal, [eng...]

--- 8 ---

[...gal] ingkang kapilih dening konggrès.

1. Pangarsa, R. M. Tumênggung Darkasugănda
2. Mudha pangarsa, R. M. Tumênggung Kartawadana
3. Panitra I R. M. Ng. Sumasutikna
4. Panitra II, R. Sunardi (R. Ng. Cakrapranata)
5. Hartaka I, R. Ng. Mangunsudarsa (R. T. Prawirawadana)
6. Hartaka II, R. T. Wăngsawadana

Panitya,
1. M. Ng. Siswapranata
2. R. Ng. Suwarna Citraupaya
3. R. Ng. Sumantri Harjasuwirya
4. R. Ng. Harjasurana
5. Sukirsa Bratapurwaka

Taun 1934 kabêkta pangarsa Radèn Mas Tumênggung Darkasugănda pindhah dhatêng gupêrmenan, kapêksa nyèlèhakên kuwajiban, anggènipun dados pangarsa P.P.B., kuwajibanipun pangarsa dipun tindakakên mudha pangarsa Radèn Mas Tumênggung Kartawadana.

Konggrès ping 14 Mèi 1934, nêtêpakên pangarsa, miturut suwantên ingkang kathah piyambak, ingkang dipun pilih dados pangarsa, Radèn Mas Tumênggung Kartawadana, ingkang kapilih anggêntosi dados mudha pangarsa, Radèn Ngabèi Suwarna Citraupaya, ingkang kapilih anggêntosi dados komisaris, Radèn Srimanasa ngiras ambantu padamêlanipun panitra.

Nalika parêpatan warga tanggal kaping 8 Nopèmbêr 1936, sarèhning [sarèh...]

--- 9 ---

[...ning] pangrèh sampun tigang taun anggènipun nindakakên kuwajibanipun, sami lèrèh, lajêng pilihan pangrèh enggal, ingkang kapilih:

1. Pangarsa, R. M. Tumênggung Kartawadana
2. Mudha pangarsa, R. Tumênggung Prawirawadana
3. Panitra I Sukirsa Bratapurwaka
4. Panitra II, R. Gitasarjana
5. Hartaka, R. Ng. Wignyasukaya

Panitya,
1. R. Ng. Citrasudada
2. R. Ng. Sumantri Harjasuwirya
3. R. Ng. Prawirasuparta
4. R. Ng. Harjasurana
5. R. Ng. Cakrapranata
6. R. Ng. Purwasuwita

Konggrès.

Salêbêtipun 8 taun, Pangrèh Praja Bon, sampun ngawontênakên konggrès rambah kaping 6:

Ingkang I nalika tanggal 4 dumugi 7 April 1931 manggèn ing sus Mangkunagaran saha ing sus abipraya.

Ingkang kaping II, nalika ping 27 dumugi 30 Mèi 1932 manggèn ing sus abipraya.

Ingkang kaping III, nalika ping 5 dumugi 7 Mèi 1933 manggèn ing sus Mangkunagaran.

Ingkang kaping IV, nalika ping 12 dumugi ping 14 Mèi 1934 manggèn [manggè...]

--- 10 ---

[Grafik]

--- 11 ---

[...n] ing sun[1] Mangkunagaran.

Ingkang kaping V nalika ping 17 dumugi ping 17/18 Agustus 1935 manggèn ing sus abipraya, namung climèn.

Ingkang kaping VI, nalika ping 8 dumugi ping 8/9 Nopèmbêr 1936 manggèn ing sanaharsana.

Konggrès kasbut ing nginggil, kajawi ngrêmbag kabêtahanipun warga ingkang sêsambêtan kalihan nagari, ugi ngawontênakên parêpatan umum, ngrêmbag kaparluan umum.

Nalika ping 7/10 34 ngawontênakên parêpatan mirunggan, manggèn ing sus abipraya, botên nayogyani anggènipun nagari kagungan karsa badhe nyuda cacahipun abdi dalêm pangrèh praja sarta pulisi, tuwin anggènipun kabudidayan nyuwun sudan pasewan siti. Bab punika, sadèrèngipun ngawontênakên parêpatan, ngaturi telegram rumiyin dhatêng nagari.

Nalika kaping 23/12 34 ngawontênakên parêpatan sêsarêngan kalihan pakêmpalan pananggap ing Surakarta, ngrêmbag bab botên prayoginipun atminisêtrasi pajêg ingkang badhe katindakakên (administratie baru). Sadèrèngipun parêpatan wau ngaturakên musi katur nagari, langkung rumiyin ngaturakên telegram, katur nagari, saha kangjêng tuwan gupêrnur ing Surakarta.

Nalika kaping 3/2 35 Pangrèh Praja Bon ngajangi, parêpatan agêng, paklêmpakaning pakêmpalanipun para abdi dalêm, manggèn ing abipraya, botên nayogyani anggènipun nagari kagungan karsa badhe nyuda malih blanjanipun para abdi dalêm.

--- 12 ---

Pitulungan dhatêng warga:

Botên sakêdhik, warga ingkang sampun dipun pitulungi P.P.B. sarana bêbadan ingkang dipun wontênakên dening P.P.B. kados ta: steunfonds kredhit kopêrasi, studiefonds punapa malih ingkang kenging aral salêbêtipun nindakakên padamêlan, malah wontên ingkang sampun dipun prèpêntip, saking rekadayanipun P.P.B. sagêd luwar.

Pranatan P.P.B.

Dene pranatanipun baku (Statuten) saha pranatan alit (Huishoudelijk Reglement) punapa malih pranatan Studiefonds tuwin Steunfonds P.P.B. kados ing ngandhap punika:

Pranatan (Statuten) P.P.B.

BAB 1. Pakêmpalan punika nama: Pangrèh praja Bond (P.P.B.) kaadêgakên laminipun 29 taun, kapetang wiwit dintên adêgipun, inggih punika nalika dintên Minggu tanggal kaping 16 Februari taun 1930.

Tauning pakêmpalan sami kalihan taun Walandi.

Bab 2. Pakêmpalan punika adêgipun wontên kitha Surakarta.

Bab 3. Tujuanipun pakêmpalan:

a. Ngupados kamajênganing sadaya ingkang utami lan ngudi sagêda tansah bantu-binantu ing padamêlan, langkung-langkung ing bab padamêlan pangrèh praja.

b. Ngudi indhaking saenipun tatanan praja tuwin nênangi sêdya wau dhatêng para priyayi golongan pangrèh praja, lan ugi golongan sanèsipun.

c. Damêl têtangsul ingkang kiyat ing antawisipun para priyayi golongan pangrèh praja.

d. Ngudi indhaking saenipun kawontênan ing golongan priyayi pangrèh praja, nanging kêdah angêgèti sarta botên kenging nyulayani ênêring kaparêngipun nagari.

Bab 4. Sagêdipun kalampahan sêdya wau sadaya:

a. Damêl parêpatan-parêpatan.

b. Ngaturakên panyuwunan saha pamrayogi dhatêng pangagêng

--- 13 ---

ingkang wajib, nanging ugi kêdah tansah miturut dhawuhipun nagari utawi pangagêng ingkang wajib.

c. Ngupados ichtiyar sanèsipun malih ingkang sah, ingkang mungguh kalihan pangkat saha drajatipun priyayi pangrèh praja.

Bab 5. Pakêmpalan wau adêgipun saking warga limrah, warga mandrawa, warga mulya lan warga darma.

Bab 6. Ingkang kenging dados warga limrah punika:

a. priyayi golongan pangrèh praja, wiwit pambantu juru sêrat dumugi bupati,
b. priyayi sanèsipun ingkang kabantokakên padamêlan pangrèh praja,
c. priyayi garap babagan paprentahan pangrèhing praja.

Sadaya wau abdi dalêm praja Surakarta tuwin praja Mangkunagaran, ingkang taksih nyêpêng padamêlan, salêbêtipun pamit, mandung utawi kagantung pangkatipun.

Bab 7. Ingkang kenging dados warga mandrawa:

a. para priyayi sanèsipun ingkang kawêngku ing parentah kajawèn,
b. para priyayi abdinipun Gupêrmèn,
c. para priyayi kasbut bab 6 aksara a. b. c. lan d. Ingkang sampun kaundur saking padamêlanipun kalayan urmat.

Bab 8. Pangrèh agêng wênang ngusulakên warga mulya, dene têtêpipun wontên ing parêpatan agêng.

Bab 9. Warga mulya, warga mandrawa saha warga darma wênang anggadhahi usul utawi pamrayogi ing parêpatanipun pakêmpalan punika.

Bab 10. Ing sabên kabupatèn ingkang wontên warganipun sakêdhik-sakêdhikipun 10 kenging kaadêgakên satunggal afdeeling.

Bab 11. Panyuwunan dados warga kêdah katujokakên dhatêng pangrèh agêng utawi pangrèh afdeeling.

Bab 12. Pangrèh agêng punika sakêdhikipun cacah 7 nanging cacahipun kêdah ganjil, 1 pangarsa, 2 mudha pangarsa, 3 panitra I, 4 panitra II, 5 hartaka, 6 panitya.

Pangrèh agêng kapilih wontên ing parêpatan agêng mêndhêt saking warga limrah.

Ingkang kêdah kapilih rumiyin pangarsa saha mudha pangarsa.

Sasampunipun lajêng milih warga-warga pangrèh agêng sanèsipun.

Dene ingkang matah dhatêng satunggaling kuwajiban kados ingkang kasbut bab 12 punika pangarsa, ing sabên afdeeling wontên pangrèhipun piyambak, ingkang nindakakên kabêtahanipun pakêmpalan wau, wondene cacahipun katata ing pranatan alit.

--- 14 ---

Bab 13. Pangrèh agêng punika dados wakiling pakêmpalan sarta wênang tumindak awit saking namanipun pakêmpalan, sarta ugi wênang makili prakawisipun pakêmpalan ingkang tumindak ing pangadilan.

Bab 14. Punapa ingkang kasbut ing pranataning pakêmpalan, ingkang pêrlu katêrangakên wontên ing pranatan alit.

Bab 15. Pranatan punika kengingipun dipun ewahi namung wontên ing parêpatan agêng, ingkang mligi kawontênakên kangge kapêrluan wau, cacahing swara ingkang rujuk kêdah wontên sakêdhikipun 2/3 ning sadaya swara ingkang sah; wondene swara ingkang dipun wastani swara ingkang sah, badhe katêrangakên wontên ing pranatan alit. Tumindak makatên wau ugi katumrapakên bilih mbibarakên utawi nglajêngakên pakêmpalan punika.

__________

Pranatan Alit. (Huishoudelijk Reglement).

Bab 1. Para priyayi ingkang kasbut pranatan bab 6 bilih sumêdya badhe lumêbêt dados warganing pakêmpalan Pangrèh praja bond, kenging katampi sarana ambayar entree f 2.- kenging bayar kaping kalih. Wondene têtêpipun dados warga manawi sampun bayar jangkêp f 2.- (kalih rupiyah).

Bab 2. Ingkang wênang nampi warga mandrawa punika namung parêpatan para pangrèh afdeeling, panampinipun sarana kaundhi mawi swara.

Bab 3. Warga mulya punika sagêd kapisungsungakên dhatêng para priyayi ingkang awit saking pangkat utawi saking drajatipun pantês kajumênêngakên dados warga mulya. Utawi kapisungsungakên dhatêng sadhengaha ingkang sampun gadhah lêlabêtan agêng tumrap pakêmpalan punika, utawi tumrap pangrèh praja Jawi.

Bab 4. Manawi wontên usul badhe ngangkat warga mulya, sadèrèngipun usul wau kêdah kapacak ing sêrat, ingkang nêrangakên sabab-sababipun parlu kaangkat dados warga mulya, sarta ing ngriku kapratelakna pisan bilih ingkang badhe kaangkat dados warga mulya wau sampun sumanggêm anglampahi.

Manawi pangrèh agêng nampi usul kados kasbut ing nginggil, utawi pangrèh agêng piyambak gadhah usul tumrap bab wau usul wau kêdah kalêbêtakên ing agendha rumiyin, ingkang nglêbêtakên pangrèh agêng. Dene usul wau sagêdipun katampi, manawi sakêdhik-sakêdhikipun wontên 2/3 ning swara ingkang rujuk saking cacahing swara ingkang apsah.

Bab 5. Kèndêlipun warga limrah saking anggènipun dados warga saking:

--- 15 ---

a. kaangkat dados warga mulya
b. panêdhanipun piyambak
c. kawêdalakên
d. kèndêl saking padamêlanipun.

Kèndêlipun warga mandrawa saking:

a. kaangkat dados warga mulya.
b. panêdhanipun piyambak.
c. kawêdalakên.

Kèndêlipun warga mulya saking:
a. panêdhanipun piyambak.

Kèndêlipun warga darma saking:
a. panêdhanipun piyambak.

Panyuwunan kèndêl wau kêdah kapacak mawi sêrat. Kajawi sêbab saking walêd pambayaripun contributie kados ingkang kasbut bab 23 pranatan alit punika, sagêdipun kawêdalakên namung saking karampunganing parêpatan umum, makatên wau bilih wontên swara ingkang rujuk sakêdhik-sakêdhikipun 2/3 saking swara ingkang absah; ingkang sampun kawêdalakên kados kasbut ing nginggil, sampun botên kenging katampi malih dados warga limrah, utawi warga mandrawa.

Bab 6. Warga limrah kèndêl saking anggènipun dados warga ing wulan:

a. piyambakipun kaangkat dados warga mulya.
b. wêkdal pangrèh agêng utawi pangrèh afdeeling tampi panyuwunan nêdha kèndêl.
c. dintên karampunganing parêpatan umum mutus bab ngêdalakên warga.
d. dintên wiwit kèndêl saking padamêlipun.
e. dintên tilar donyanipun.

Tumrap warga mandrawa sarta warga darma kèndêlipun dados warga wiwit ing wulan kasbut aksara a dumugi e ing nginggil.

Pranatan umum bab pakêmpalan parêpatan tuwin palapuran.

Bab 7. Pranatan punika ngawontênakên parêpatan warni kalih, inggih punika parêpatan pangrèh saha parêpatan warga. Parêpatan pangrèh punika parêpatanipun pangrèh agêng tuwin pangrèh afdeeling. Karampungan-karampunganing parêpatan kaanggêp apsah bilih ing ngriku sakêdhik-sakêdhikipun wontên:

a. tumrap parêpatan umum, warga pangrèh agêng cacah: 4, lan utusan saking sadaya afdeeling, utawi warga limrah cacah 50.

b. parêpatan afdeeling wontên warga pangrèh afdeeling cacah langkung saking sapalih, lan warga limrah cacah sapra gangsal. Nanging manawi pêrlu, sanadyan kirang saking samantên, parêpatan ingkang kaping kalih kaanggêp sah.

--- 16 ---

c. parêpatan pangrèh agêng wontên warga pangrèh agêng cacah langkung saking sapalih.

d. parêpatan pangrèh afdeeling wontên warga afdeeling cacah langkung sapalih.

Bab 8. Ing sabên parêpatan umum warga limrah wênang gadhah swara, saha gadhah wêwênang milih. Pangrèh agêng kenging ngulêmi sanès warga supados dhatêng ing parêpatan umum. Pangrèh afdeeling ugi anggadhahi wêwênang kados kasbut ing nginggil, tumrap parêpatan afdeeling.

Bab 9. Sabên afdeeling kenging ngintunakên utusan satunggal utawi langkung minăngka wakil wontên ing parêpatan umum. Utusan wau wênang anggadhahi suwara. Sabên warga ingkang ngutus 10 utusan wau gadhah swara 1.

Bab 10. Bilih wontên nalar ingkang dèrèng kalêbêt ing pranatan alit, punika ingkang ngrampungi parêpatan, wêwaton swara ingkang kathah piyambak dene manawi cacahing swara ingkang rujuk kalihan ingkang botên rujuk sami kathahipun, ingkang kangge waton ngrampungi suwaranipun pangarsa. Bilih ing parêpatanipun para warga ngawontênakên undhi kangge milih tiyang, pangundhinipun sarana sêrat, mênawi undhi wau kangge mutus nalar, pangundhinipun sarana swara, kajawi manawi para warga langkung saking sapalih gadhah panêdha undhi sarana sêrat, suwara blangko kaanggêp kados botên kalairakên. Pilihan ingkang katindakakên sarana sêrat tingkêman, mawi kasumêrêpan dening pangarsa. Sabên blangko 1, namung kenging kangge milih tiyang 1, kajawi manawi parêpatan angidèni kenging kangge milih tiyang langkung saking 1.

Bab 11. Sabên taun sapisan dipun wontênakên parêpatan umum (parêpatan warga) titimăngsa tuwin pamanggènipun katamtokakên dening pangrèh agêng, sarta pangrèh agêng nêrangakên palapuran taunan, punapadene ngrêmbak sadaya ingkang sampun kaumumakên wontên ing agendha. Wontên ing parêpatan umum. Verificatie-commissie kados pikajêngipun bab 27 al 2) nêrangakên pikantuking papriksanipun sarta pangrèh agêng lajêng nêrangakên palapuran taunan (Jaarverslag) punapadene ngrêmbag lajêngipun ingkang sampun katamtokakên ing agendha.

Bab 12. Ngwontênakên parêpatan umum mirunggan.

a. Manawi pangrèh agêng manah pêrlu.

b. Manawi sêkêdhikipun 4 afdeeling utawi manawi: 25, warga limrah sami gadhah usul ngawontênakên parêpatan umum wau, kanthi nêrangakên nalar-nalar ingkang badhe karêmbag.

Bab 13. Warga limrah, warga mandrawa, warga mulya, sarta warga darma, punapadene satunggaling afdeeling utawi pangrèh agêng kenging gadhah usul. Usul-usul saking para warga limrah, saha saking afdeeling-afdeeling kêdah kakintunakên dhatêng pangrèh agêng, kasèp-kasèpipun 6 minggu sadèrèngipun parêpatan umum (parêpatan warga).

--- 17 ---

Bab 14. Manawi pangrèh agêng sampun nganggêp bilih rêmbag-rêmbag tumrap satunggaling bab ingkang kawrat agendha sampun cêkap, kenging nindakakên pangundhinipun. Manawi pangrèh agêng manah pêrlu, bilih bab wau taksih kêdah karêmbag malih, pangrèh agêng lajêng nêtêpakên nalar-nalar wau badhe kaputus wontên ing parêpatan warga candhakipun.

Tumrap bab sanèsipun ingkang botên klêbêt ing agendha, botên kenging lajêng kaundhi, kajawi manawi pêrlu nêtêpakên gêgêntosipun pangkat-pangkat ingkang lowong sadèrèngipun wancinipun, kados ingkang kawrat bab 37.

Bab 15. Parêpatan warga kenging nglêbêtakên rêmbag-rêmbag saha usul-usul wontên ing agendha parêpatan warga candhakipun.

Bab 16. Rêmbag-rêmbag wontên ing parêpatan afdeeling kêdah kapacak ing organipun pakêmpalan punika, kasèp-kasèpipun 3 wulan saking parêpatan wau.

Bab 17. Rêmbag-rêmbag wontên ing parêpatan afdeeling kêdah kakintunakên dhatêng pangrèh agêng, kasèp-kasèpipun 1 wulan saking parêpatan wau.

Bab 18. Mênawi pangarsa utawi 3, warga pangrèh agêng manah parlu ngwontênakên parêpatan pangrèh agêng, kenging lajêng angwontênakên parêpatan.

Kontribisi sarta urunan arta sanès-sanèsipun.

Bab 19. Kabêtahaning pakêmpalan kacêkapakên saking arta entree, kontribisi sarta saking darma sanès-sanèsipun.

Bab 20. Kathahing kontribisi ingkang kêdah kabayar dening warga limrah saha warga mandrawa ing sabên wulanipun.

a. tumrap para bupati ... f 2.50
b. tumrap para bupati anom ... f 2.-
c. tumrap para wadana ... f 1.50
d. tumrap para priyayi pangkat panèwu tuwin asistent wadana saha gaib ... f 0.75
e. tumrap priyayi pangkat mantri (sanès gaib) ... f 0.40
f. tumrap juru sêrat angka 1 (dêmang) ... f 0.30
g. tumrap juru sêrat angka 2 (rangga) ... f 0.25
h. tumrap pêmbantu juru sêrat (jajar) ... f 0.20

Warga mulya botên susah bayar kontribisi, warga mandrawa bayar sapalihing kontribisinipun warga limrah, nanging sakêdhik-sakêdhikipun sami rêgining orgaan.

Para warga sami tampi sêrat kabaring pakêmpalan kalihan lêlahanan.

Ingkang mupu kontribisi punika afdeeling. Wondene kontribisi ingkang sampun katampi wau kathah-kathahipun 25 pCt dados melikipun afdeeling ingkang 75 pCt. kêdah kasêtorakên dhatêng pangrèh agêng. (Studiefonds 20 pCt. I. P.P.B., Steunfonds dèrèng kapetang ngriki, mriksanana pranatanipun bêbadan wau Red).

--- 18 ---

Bab 21. Warga limrah saha warga mandrawa kawajiban bayar kontribisi, wiwit ing wulan malêbêtipun dados warga dumugi kèndêlipun, sarta sabên wulan kontribisi wau kêdah kabayar sapisan pundhat.

Warga ingkang sawêg tampi wachtgeld, utawi balănja non activitiet botên kawajibakên bayar kontribisi.

Bab 22. Kontribisi saking warga limrah sarta warga mandrawa ingkang dèrèng wontên afdeelingipun katagih dening hartaka pangrèh agêng.

Bab 23. Warga limrah sarta warga mandrawa ingkang sampun kawêdalakên saking pakêmpalan jalaran malêdakên kontrbisi wau (3 wulan) sampun botên kenging katampi malih manawi dèrèng bayar tunggakanipun katikêlakên kaping kalih, saha bayar entree malih.

Bab 24. Manawi pêrlu nyukani pituwas dhatêng warga pangrèh jalaran saking nyambut damêl ingkang mligi kangge kapêrluaning pakêmpalan, kêdah nêdha idi rumiyin dhatêng parêpatan warga.

Bab 25. Pangrèh agêng saha pang dipun kuwaosakên ngêdalakên arta kangge kapêrluan padintênan.

Manawi pêrlu ngêdalakên arta ingkang nyêbal saking padatan, kêdah katêdhakakên putusan rumiyin dhatêng parêpatan warga, ewadene manawi wontên pêrlu dadakan kenging botên nêdha putusanipun parêpatan rumiyin.

Bab 26. Artanipun pakêmpalan kêdah kasimpên ing Post-spaarbank utawi ing bank sanèsipun ingkang sampun katamtokakên dening pangrèh agêng. Padintênanipun hartaka pangrèh agêng saha pang botên kenging nyêpêng arta langkung saking f 50.-

Bab 27. Sabên parêpatan taun, hartaka pangrèh agêng kêdah damêl palapuran kawrat sêrat, tumrap lêbêt wêdaling arta ingkang dados cêcêpênganipun ing buku taun ingkang kapêngkêr.

Ing parêpatan warga ingkang katamtokakên miturut bab 11: kaadêgakên satunggaling kumisi mêndhêt saking warga ingkang botên dados pangrèh agêng. Kumisi wau kapatah mariksa palapuranipun hartaka sasampunipun lajêng nglaporakên pikantuking papriksan wau kawrat sêrat dhumatêng parêpatan warga, ingkang katamtokakên miturut bab 11, kasbut ing nginggil.

Manawi palapuraning kumisi sampun kaanggêp apsah dening parêpatan umum, palapuran lêbêt wêdaling arta punapadene papriksaning kumisi wau kasiyarakên wontên ing sêrat kabaring pakêmpalan.

Pangrèh Agêng.

Bab 28. Dununging pangrèh agêng punika miturut panggenanipun pangarsa.

--- 19 ---

Bab 29. Sêrat-sêrat ingkang kakintunakên dhatêng pangrèh agêng kêdah dipun tandhani pangarsa saha secretaris, dene sêrat-sêrat saha kintunan-kintunan dhatêng pangrèh agêng kêdah dipun alamati dhatêng pangarsa.

Bab 30. Pangrèh agêng kêdah ngulat-ulatakên têtêping tumindakipun pranatan agêng saha pranatan alit, sarta kêdah ngawontênakên parêpatan warga, punapa malih kêdah ngulat-ulatakên supados putus-putusaning parêpatan-parêpatan katindakakên ing sapêrlunipun.

Bab 31. Pangarsa ngêmudhèni parêpatan warga sarta parêpatanipun pangrèh agêng. Pangarsa kenging ngudur parêpatan sarta nutup pasarasehan.

Bab 32. Panitra kêdah nanggêl saening padamêlan-padamêlan babagan sêrat-sêratan, kajawi babagan urusan arta, băndha punapadene kêdah damêl notulèn parêpatan-parêpatan warga sarta parêpatan pangrèh.

Bab 33. Hartaka kawajiban nindakakên urusan arta saha bandhanipun pakêmpalan, sarta kêdah nanggêl arta cacêpênganipun.

Bab 34. Kawajibanipun mudha pangarsa saha panitya-panitya katata dening pangrèh agêng.

Bab 35. Manawi pangarsa botên wontên, utawi pinuju alangan, mudha pangarsa kêdah nindakakên kuwajibanipun, manawi mudha pangarsa botên wontên utawi pinuju alangan kêdah kawakilakên warga pangrèh agêng ingkang lami piyambak dados warga pangrèh agêng wau. Dene manawi warga pangrèh agêng wau têtêpipun sarêng, ingkang kêdah makili kuwajibanipun pangarsa, warga ingkang sêpuh piyambak umuripun.

Bab 36. Sabên tigang taun sapisan wontên parêpatan warga kados ingkang katamtokakên ing bab 11, warga pangrèh agêng sarta pangrèh afdeeling kêdah nyèlèhakên kuwajibanipun, nanging lajêng kenging kapilih malih. Manawi wontên lowongan sadèrènging wancinipun pilihan, kêdah nuntên dipun têtêpi miturut putusaning parêpatan warga candhakipun.

Afdeeling-afdeeling

Bab 27. Warga-warganing afdeeling kêdah milih pangrèh mêndhêt saking para warga ing ngriku. Dene pangrèh wau sêkêdhik-sêkêdhikipun cacah 3, inggih punika:

1. Pangarsa.
2. Panitra ngiras hartaka.
3. Panitya.

Bab 38. Manawi pêrlu afdeeling kenging damêl pranatan alit piyambak tumrap ing afdeelingipun pranatanipun alit afdeeling sarta ewah-ewahanipun sawêg kaanggêp apsah, manawi sampun dipun mupakati dening pangrèh agêng, pangrèh agêng wênang nulak reglement-reglement wau, manawi wontên raos

--- 20 ---

ingkang nyulayani pranatan agêng sarta pranatan alit. Bilih wontên afdeeling ingkang botên narimah kalihan putusaning pangrèh agêng kenging ngusulakên bab wau wontên parêpatan warga.

Bab 39. Afdeeling-afdeeling botên kenging gadhah usul utawi panyuwunan dhatêng nagari, manawi dèrèng angsal palilahipun pangrèh agêng, kajawi manawi panyuwun saha usul wau namung mligi tumrap ing kabupatèn panggenanipun afdeeling lan panyuwunan utawi usul wau kaaturakên dhatêng para pangagênging kabupatèn pamanggènipun afdeeling.

Bab 40. Tumrap punapa-punapa ingkang dèrèng katata ing pranatan alit, sarta bilih wontên sulayaning pamanggih tumrap suraosing pranatan alit, ingkang ngrampungi pangrèh agêng. Ewasamantên karampunganing pangrèh agêng wau kenging kausulakên wontên parêpatan umum.

Bab 41. Pranatan alit punika kengingipun dipun ewahi namung manawi sampun karêmbag wontên ing parêpatan umum saha manawi ewahipun wau sampun dipun mupakati dening swara sakêdhikipun 2/3 ning swaraning warga ingkang wontên parêpatan.

Bab 42. Pranatan alit punika wiwit katindakakên wontên ing tanggal 1 Mèi 1931.

Bab 43. Para warga mulya, warga limrah, wara mandrawa sarta warga darma sami tampi pranatan alit nyatunggal.

Kasbut ing nginggil wau sadaya miturut putusan warga katitimangsan kaping 5 April 1931.

__________

Pranatan Steunfonds.

1. Pranatan baku pakêmpalan pralenan saha tulung-tinulung ing golongan pangrèh praja ingkang kanamakakên: Steunfonds P.P.B.

2. Pakêmpalan punika kaadêgakên wontên ing Surakarta nalika ing dintên Sênèn tanggal kaping 30 Mèi 1932.

3. Pakêmpalan punika adêgipun ngayom dhatêng pakêmpalan Pangrèh Praja Bond (P.P.B.).

4. Sêdyaning pakêmpalan.

1. Suka pasumbang arta dhatêng layoning warga sarta semahipun warga, ngaosi lan ngrukti layoning warga sarta layoning batihipun warga.

2. Suka pasumbang arta dhatêng warga ingkang kêdah pindhah bale griya botên mindhak balănja utawi botên angsal lintu wragad boyongan. Nanging pindhahipun wau têbihipun langkung 2 K.M. sarta jalaran:

--- 21 ---

a. Pindhah padamêlan saking kaparêngipun nagari (sanès panyuwun utawi pikajêngipun piyambak).

b. Kèndêl saking padamêlanipun mawi kaparingan pènsiun.

3. Suka pasumbang arta dhatêng warga ingkang dipun kèndêli (botên saking panyuwunipun piyambak).

a. Saking padamêlanipun botên mawi kaparingan pènsiun.

b. Saking anggènipun kaparingan pènsiun.

4. Suka pitulungan dhatêng warga ingkang badanipun piyambak utawi semahipun kenging prakawis, nanging ingkang kamanah dening pangrèhing afdeeling P.P.B. sarta dipun mupakati dening pangrèh agêng P.P.B., kêdah angsal pitulungan.

5. Ingkang dados warganipun pakêmpalan Steunfonds punika:

1. Para warganipun limrah pakêmpalan P.P.B.

2. Tilas warganipun limrah pakêmpalan P.P.B. ingkang kèndêlipun dados warga limrah sabab kèndêl saking padamêlanipun mawi kaparingan pènsiun, sarta taksih manggèn wontên ing wêwêngkon Surakarta, kajawi ingkang pratela dhatêng pangrèh Steunfonds kèndêl anggènipun dados warga Steunfonds.

6. Para warga kuwajiban.

1. Bayar urunan dhatêng kasipun pakêmpalan.

2. Manawi wontên warga ingkang tilar donya utawi kasripahan waris ingkang sampun akil balèk sarta kabatih, kajawi ingkang têbih dunungipun layon, kêdah sami layad.

7. Warga ingkang sampun langkung 6 wulan anggènipun dados warga, sarta wêkdal dhatênging aral wau botên gadhah walêdan, urunanipun dhatêng kasing pakêmpalan Steunfonds, kajawi bilih walêdipun wau pancèn botên katêmaha utawi sabab sawêg kathahan blanjanipun, manawi kenging aral kados ingkang katêrangakên ing bab 4, angsal pasumbang arta saking kasing pakêmpalan Steunfonds.

a. Kapêndhêtakên ing kasing Steunfonds afdeeling ingkang anggadhahi warga wau, inggih punika ăngka.

1. Tilar donya f 100 kasripahan bojo f 50.

2. Pindhah bale griya têbihipun langkung 2 K.M. ing dalêm sa K.M. f 0,75 nanging sêkêdhik-kêdhikipun f 5,- kathah-kathahipun f 30,-

3. Dipun kêndali (botên saking panyuwunipun piyambak) angsal pasumbang arta.

a. Ingkang blănja botên langkung f 30,- sawulan, kalih blanjan.
b. Ingkang blănja langkung f 30,- sawulan, satunggal satêngah blanjan, sakêdhik-kêdhikipun f 60,- kathah-kathahipun f 100,-
c. (Wiwit 8-11-'36) kèndêl sarana pènsiun, angsal pasumbang sakêdhik-sakêdhikipun sablanjan, kathah-kathahipun f 50,-

--- 22 ---

B. Kapêndhêtakên ing kasing pangrèh agêng, inggih punika ing ăngka 4 piyambakipun utawi semahipun kenging prakawis angsal wragad, kathah kêdhikipun tuwin janji-janjinipun kêdah mangsulakên utawi botên, punika miturut karampunganipun pangrèh agêng, nanging manawi wragad wau langkung saking f 200.- kêdah miturut karampunganing conferentienipun pangrèh agêng P.P.B. sarta wakilipun pangrèh pang.

8. Kasing pakêmpalan Steunfonds punika saking.

1. Urunanipun para warga.
2. Nampèni kadarman saking sadhengaha.
3. Manawi pêrlu ichtiyar sanèsipun malih ingkang botên nyulayani kalihan drajadipun pakêmpalan P.P.B.

9. Kasing Steunfonds ing afdeeling sabên kakantunipun arta kirang saking f 150.- ingkang gadhah warga 150 mangandhap f 250.- ingkang gadhah warga langkung saking 150 kêdah lajêng nêdha urunan dhatêng para warga kathah, kathahipun sabên warga saprêsèning blanjanipun sawulan, nanging botên kenging langkung f 3.-. Manawi kamanah pêrlu sangêt nyampêti kacomprengan kas, ing sawatawis wêkdal kenging nêdha sabên wulan langkungipun saking sapêrsèn utawi f 3.- nanging kêdah wontên karampunganipun parêpatan afdeeling P.P.B. Panêdhanipun urunan kenging katindakakên sarana nyengklong wêdaling blanja.

10. Arta kas sumimpên ing hartaka, langkunganipun saking f 60.- sumimpên ing postspaarbank.

11. Ingkang kuwajiban mriksa kas tuwin administratie Steunfonds punika pangrèh pang P.P.B. utawi kumisi ingkang dipun patah pangrèh P.P.B. dununging Steunfonds wau.

12. Pangrèhing Steunfonds punika katindakakên kumisi ingkang katêtêpakên sarta dados kanthinipun pakêmpalan P.P.B. kapilih wontên parêpatan warga, mêndhêt saking warga limrah. Adêgipun comisie wau sakêdhik-sakêdhikipun cacah 3, inggih punika:

1. Pangarsa.
2. Panitra ngiras hartaka.
3. Panitya.

13. Kèndêlipun warganing comisie wau:

1. Saking panêdhanipun piyambak.
2. Kakèndêlan saking karampunganipun parêpatan pangrèh afdeeling.

14. Sabên tigang wulan sapisan, pangrèhing Steunfonds sami damêl pêlapuran lêbêt wêdaling arta cêcêpênganipun, kenging cêkakan, kaêwratakên ing orgaan Pangrèh praja.

--- 23 ---

15. Manawi wontên warga ingkang tilar donya utawi kasripahan waris ingkang sampun akilbalèk sarta kabatih, pangrèh Steunfonds ing afdeeling sasampunipun tampi prasabênan saking pangrèhing P.P.B. kêdah lajêng mradinakên dhatêng para warga, sarta manawi wontên warga tilar donya botên nilar waris bojo utawi anak ingkang sampun sumadya wontên ing ngriku, pangrèh wênang matah warga utawi nindakakên piyambak, nanjakakên arta pasumbang kangge kaparluaning layon.

16. Têmbung blănja ing pranatan punika ingkang dipun pikajêngakên, blănja dalah tulah diploma, utawi pènsiun dalah kawêlasan paringan nagari. Sudan utawi wêwahan blănja namung kangge sawatawis măngsa botên kalêbêt ing petang.

17. Ewah-ewahan pranatan punika kaêsahakên wontên ing congrèsipun P.P.B. nalika dintên Minggu, tanggal kaping 7 Mèi 1933, lajêng wiwit tumindak ing dintên candhakipun.

__________

Statuten Studiefonds P.P.B.

Fatsal 1.

Sifat dan berdirinya.

P.P.B. mengadakan Studiefonds diberi nama "Studiefonds P.P.B.", dan berdiri mulai pada hari Senen 30 Mèi 1932, buat selama-lamanya P.P.B. ada, kecuali jikalau ada halangan yang memaksa pada itu fonds harus dibubarkan.

Fatsal 2.

Tujuannya.

Memberi sokongan kepada anak-anak yang terang menjadi tanggungannya anggota P.P.B. dan warga mandrawa bekas lid biasa, ingin meneruskan pelajarannya di sekolahan di atasnya sekolahan rendah, tetapi tidak dapat atau kurang kuat membayar onkosnya pelajaran itu.

Fatsal 3.

Anak anggauta yang meninggal dunia bisa dapet sokongan juga tetapi banyak-banyaknya satu anak. Anak yang sudah dapet pertolongan jika ditinggal mati orang tuanya terus bisa dapet pertolongan asal tidak menyalahi aturan Studiefonds ini.

Fatsal 4.

Modalnya.

Untuk menyampaikan tujuan tersebut fatsal 2 dan 3 maka Studiefonds P.P.B. aken terima uwang dari 1 Kas Hoofdbestuur P.P.B. sebagai sokongan yang pertama f 500.- (lima ratus rupiah).

--- 24 ---

2. Pendapatannya uang yang ditrima oleh Penningmeester banyaknya 15% tiap-tiap bulan.

3. Sokongan tetap dari anggauta tiap-tiap bulan 1 pCt. Dari banyaknya pembayaran contributie kepada P.P.B.

4. Pembantuan Pemerintah.

5. Derma dari siapapun.

6. Daya-upaya atau penerimaan lain-lain yang syah.

Fatsal 5.

Pengurus.

Buat mengurus fonds tersebut P.P.B., mengadakan badan commisie dinamakan commisie Studiefonds P.P.B. terdiri 5 angauta.[2]

1 Voorzitter, 1 Secretaris dan Penningmeester, 3 Commissaris.

Fatsal 6.

Lama dan tetapnya pengurus.

a. Pengurus ditetapkan buat 3 tahun lamanya, tetapi tiap-tiap setahun boleh diadakan salah satu pengurus yang berhenti dan lantas diganti oleh pengurus baru.

b. Tetap dan gantinya pengurus tergantung kepada kekuasaan Hoofdbestuur (menurut keputusan Hoofdbestuur).

Fatsal 7.

Kuwajiban dan hak pengurus.

a. Pengurus mewakili atau atas nama fonds ini di dalam dan di luar urusan pengadilan.

b. Urusan sehari-harinya dikerjakan oleh pengurus harian, yalah Voorzitter, Secretaris dan Peningmeester.

c. Tiap-tiap tahun dalam kerapatan besar (alg. leden verg) P.P.B. pengurus membikin verslag hal keluar masuknya uang, terutama memberi pemandangan yang cukup tentang keadaan dan hal-hal yang terjadi dalam tahun yang telah lalu, ini pemandangan harus diserahkan oleh algemeene ledenvergadering.

Fatsal 8.

Persidangan Pengurus.

a. Tiap-tiap ada keperluan Pengurus diwajibkan mengadakan persidangan.

b. Putusan tentang hal yang dibicarakan dalam persidangan harus beralasan suara yang terutama semua keputusan dari ini vergadering harus disyahkan dan dikuatkan oleh Hoofdbestuur P.P.B. Jikalau perminta'an sokongan tersebut fatsal 9 ditolak.

c. Persidangan dianggap syah jikalau anggauta pengurus datang lebih dari separo, maka saben bikin persidangan harus [ha...]

--- 25 ---

[...rus] mengundang salah satu anggauta pengganti pengurus, yang disediyakan untuk mewakili jikalau ada salah satu pengurus yang berhalangan.

Fatsal 9.

Perminta'an sokongan.

Perminta'an sokongan harus dengan surat dikirim kepada Commisie studiefonds liwat pengurus cabang P.P.B. yang mempunyai wewengkon, dan pengurus cabang yang memajukan perminta'an itu harus membubuh timbangan.

Di dalam surat perminta'an harus dilampiri atau ada keterangan:

1. Turunan rapport kwartaal yang ke IV atau setidak-tidaknya kwartaal ke III.

2. Verklaring dari kepala sekolah yang menerangkan bahwa anak yang dimintakan sekolah betul sudah atau akan dapat diterima dimana sekolahan yang dimaksudken (di atasnya sekolah rendah).

3. Verklaring dari dokter hal kesehatan.

4. Verklaring dari Pangreh praja hal adat istiadat.

5. Jumblah perminta'an uang sokongan diterangkan juga peperincen akan terpakainya uang sokongan misalnya bayaran sekolah, onkost makan enz.

Fatsal 10.

Timbangan akan mendapat sokongan.

Jikalau ada perminta'an sokongan lebih dari satu, sedeng uang kas Studiefonds tidak mencukupi, maka yang diberi sokongan harus dipilih salah satu dan yang beralasan:

a. Yang dipikir akan lebih cukup kemajuannya dan kepandaiannya murid dengan mengingat school rapportnya.

b. Mengingat adat kelakuannya murid lagi tujuan sekolahan yang diminta itu, apa sudah laras dengan aanlegnya

c. Mengingat gaji kekaya'an lagi tanggungan anak orang tuanya masing-masing.

d. Kalau tersebut a-b-c terdapat sama yang dipilih yang punya perminta'an lebih dulu, yang tidak ditrima perminta'annya harus menjadi candidaat buat taun di belakangnya.

Fatsal 11.

Perjanjian.

Barang siapa yang mendapat sokongan dari fonds ini harus berjanji lebih dulu, kemudian harus mengembalikan uang bantuan yang ditrimanya sampai lunas menurut aturan sebagai di bawah ini.

a. Setelah habis belajar, baik dengen tamat maupun tidak, mulai ia menerima gajih atau pengasilan yang pertama dan selanjutnya tiap-tiap bulan haruslah ia membayar pada fonds 10% dari pada gajih atau pangasilannya.

--- 26 ---

b. Buat anak prampuan yang sudah kawin lantas tidak bekerja, dari gajih atau pengasilannya yang laki.

c. Barang siapa tidak menetepi perjanjian maka pengurus berhak menarik samua jumlah sisa uang pinjeman yang masih harus dikembalikan kecuali jikalau bolehnya tidak menetapi perjanjian itu dapet memberi alasan yang dianggap syah oleh pengurus. Dalam hal ini pengurus berhak menjalankan perjanjian itu buat sementara bulan sampai orang yang wajib membayar itu dipandang olehnya dapat pula menetepi perjanjiannya.

d. Jikalau selama hidup sudah dipandang tidak akan dapat penghasilan sebab tidak dapat bekerja, maka pengurus berhak bebaskan pinjemannya pada fonds dengan alasan yang terang. Putusan dalam hal ini dapat dibatalkan oleh Algemeene Ledenvergadering P.P.B. beralasan yang lebih cukup.

e. Jikalau yang mendapat bantuan mati, maka pengurus berhak memungut semua uang atau sebagian sisa pinjaman yang masih harus dikembalikan oleh warisnya.

f. Kecuali perjanjian-perjanjian tersebut di atas pengurus harus menetapkan atau membikin perjanjian-perjanjian lainnya untuk satu-persatunya perminta'an, yang sekira berguna untuk fonds atau bagai orang yang mendapat sokongan.

g. (Mulai Januari 1937). Yang menanggung anak yang mendapat pertulungan dari Studiefonds P.P.B., sesudahnya satu tahun olehnya menerima sokongan, ditetapkan mengembalikan sokongan dari Studiefonds dengan dipotong gajihnya, sedikit-sedikitnya 10 pCt dari uwang sokongan sebulan, sampai anak yang mendapat sokongan dapat menicil sendiri.

Fatsal 12.

Bubarnya fonds.

a. Studiefonds P.P.B. dapat dihapuskan atau dibubarkan menurut keputusan Congrès atau Algemeene ledenvergadering dari P.P.B. dan jikalau terdapatnya suara yang mufakat paling sedidikit:[3]

a. Dari jumblahnya cabang P.P.B.

b. Jikalau algemeenevergadering memutuskan hapusnya studiefonds maka juga harus ditetapkan hal ichwal sisa kekayaan fonds. Tetapi harus diingati jangan sampai penghapusan fonds itu menjadikan halangan pelajar yang masih di dalam waktu terima sokongan dari ini fonds.

Fatsal 13.

a. Hal-hal yang belum termasuk dalam peraturan ini pengurus studiefonds berhak memutusnya.

b. Perubahannya peraturan ini diputuskan dalam algemeene ledenvergadering P.P.B. (Pada malam Senin 29.30 Mèi 1932, ini Statuten diterima oleh Congrès P.P.B.).

--- 26a ---

Pengurus Studienfonds P.P.B. Surakarta.

1. Voorzitter: T.R. Ng. Hardjosoerono
2. Vice-Voorzitter: T. Soekirso Brotopoerwoko
3. Secretaris Penn: T.R. Ng. Salim Hardjohantoro
4. Commissaris: T.R. Ng. Sastropranoto
5. Commissaris: T.R. Rachmad.

[Grafik]
T.R. Ng. Hardjosoerono

[Grafik]
Soekirso Brotopoerwoko

[Grafik]
R. Ng. Sastropranoto

--- [27] ---

Surat Perjanjian.

Pinjeman uang pada studiefonds P.P.B. Surakarta.

__________

Yang bertanda nama di bawah ini kita.

1. ... kebenar ... dengan anak nama ... yang saya mohonkan pertolongan pinjeman wang pada studiefonds P.P.B. buat ongkos bolehnya sekolah di ...
2. ...
3. ...

Yang sama turut menanggung bolehnya pinjem ongkost sekolah anak nama ... tersebut di atas pada studiefonds P.P.B. di Surakarta, mengaturkan kesanggupan sebagai di bawah ini:

Seberapa jumblah banyaknya uang pertolongan pinjeman dari studienfonds P.P.B. yang sudah dikluarkan oleh Pengurus studiefonds P.P.B. buat bea sekolahnya anak nama ... tersebut di atas, itu jika kalau ia (anak yang dapat pertolongan) tidak suka atau tidak menetepi peraturan hal penicilan uang pertolongan tadi pada studienfonds P.P.B. sebagai yang sudah ditetapkan dalam surat peraturannya studienfonds P.P.B. kita 3 orang tersebut di atas sanggup akan mengembalikan semua uang yang sudah tetap jadi pinjemannya ... buat bea sekolahnya tadi pada studienfonds P.P.B. Surakarta; dengan jalan kita bayar sendiri atau kita silahkan memotong blanja kita dari Negri. Terutama kita sendiri sama sanggup menetepi bagaimana yang sudah tersebut dimana peraturan studiefonds P.P.B. dan akan menurut kepada peraturan baru atau berobahan-berobahannya telah diputuskan dalam rapat P.P.B. atau pendapatannya Commissie studienfonds P.P.B.

Terbikin pada tanggal ...
Kita yang sama tersebut di atas.
Saya ... yang sudah dapet pertolongan pinjeman uang dari Studienfonds P.P.B. Surakarta sanggup akan menetepi bagaimana peraturannya studienfonds P.P.B. tentang kembalinya uang dan lainnya.

Saya ...
Mengetahui dan betul itu teekennya yang sama berjanji.
1. ...
2. ...

--- [28] ---

Permintaan pinjem wang studienfonds P.P.B.

..., ... 193 ...

Dengan hormat,

Saya ... hatur bertau kepada pengurus studienfonds P.P.B. bahwa ... nama ... pada taun ... kluar dari ... dan akan melanjutkan sekolah ke .... Adapun keterangan akan onkost-onkostnya sebagai di bawah ini:

1. Bayaran sekolah ... f ...
2. Pembelian alat pelajaran ... f ...
3. Menumpang dan makan ... f ...
4. Lain-lainnya ... f ...
Jumblah ... f ...

Dari sebab saya merasa keberatan mengadakan onkost-onkost sekian itu, maka jikalau diperkenakan anak tersebut di atas mulai bulan ... saya mohonkan pinjeman uang studienfonds P.P.B. syukur tiap-tiap bulan sejumblah sebagai yang saya terangkan di atas, setidak-tidaknya sebahagaiannya saya sangup[4] akan menerima. Terutama saya dengan anak tersebut sanggup akan menetopi[5] semua peraturannya studienfonds P.P.B Surakarta. Untuk membuktikan keberatan saya mengluarkan onkost-onkost di atas ketrangan sebagai di bawah ini:

...
...

Jikalau permintaan tersebut di atas diperkenankan saya minta uangnya tiap-tiap bulan dikirim kepada ... adapun prabot-prabot permintaan saya 1 verklaring dari Kepala sekolah buat keterangan bolehnya anak tersebut akan melanjutkan sekolah 2 turunan schoolrapport 3e kwartal. 3 verklaring dari hal adat kelakuan 4 verklaring dari dokter saya kirim bersama ini.

Saya yang mempunyai permintaan
...

Diaturkan kepada
Pengurus studienfonds P.P.B.
d/t Pengurus cabang P.P.B. ...

__________

N. B.

I. Permintaan sokongan dan syarat-syaratnya harus menetepi statuten fatsal 9. Menerimaken pada Pengurus studienfonds dalem bulan Juni, selambat-lambatnya tanggal: 10 Juli. Sasudahnya tanggal: 10 Juli tidak bisa dibicarakan.

II. Permintaan pertolongan yang belum dapet, kalau menerusken permintaannya, harus memajuken permintaan lagi dengan menerangkan menyambung permintaan yang dulu. Kalau tidak ada permintaan lagi, ditetapken permintaan tahun yang lalu sudah dicabut kembali (Dikluarken dari candidat permintaan).

--- 29 ---

Pang-pang P.P.B.

Sasampunipun P.P.B. ngadeg, sabên kabupatèn sami ngêdêgakên pang, babadipun cêkakan satunggal-tunggalipun pang kados ing ngandhap punika:

Babad Cêkakan Pakêmpalan P.P.B. Pang Sragèn.

Sakawit para abdi dalêm pangrèh praja bawah kabupatèn Sragèn dipun ulêmi dening komite ingkang manah badhe adêgipun pakêmpalan Pangrèh Praja Bon ing Surakarta, ingkang dipun pangarsani dening Radèn Ngabèi Dibyapranata (Radèn Tumênggung Wăngsawadana) manggèn ing abipraya nalika dintên Ngahad tanggal kaping 16 Pèbruari 1930 sasampunipun cêtha saha pakêmpalan Pangrèh Praja Bon sagêd ngadêg ing dintên wau, dening up bêstir (pangrèh agêng) para kabupatèn supados tumutên dipun dêgaken pang P.P.B. kalampahan nalika tanggal kaping 23 Marêt 1930 ing Sragèn dipun wontênakên pêpanggihanipun para abdi dalêm pangrèh praja sabawah kabupatèn Sragèn, saha dipun wontênakên bêbadan kumisi pan aksi ingkang nata badhe adêgipun pang Pangrèh Praja Bon ing Sragèn, manggènipun wontên ing dalêm Sumanagaran, dipun pangarsani panjênênganipun Radèn Ngabèi Sastrakatamsa, Abdi Dalêm Asistèn Wadana

--- 30 ---

Karangmalang, samangke dados abdi dalêm wadana ing Banyudana (Radèn Ngabèi Prajasumarna). Pêpanggihan wau dipun jênêngi saking utusanipun pangrèh agêng, inggih punika:

1. Pangarsa, Radèn Ngabèi Dibyapranata (Radèn Tumênggung Wăngsawadana).
2. Mudha pangarsa, Radèn Ngabèi Purbapranata (Radèn Mas Tumênggung Kartawadana).
3. Panitra I Radèn Ngabèi Wiryasutiksna (Radèn Ngabèi Sumasutiksna).
4. Panitra II Radèn Ngabèi Prawirasuparta.

Jam 9.30 enjing pêpanggihan dipun wiwiti dening pangarsa pangrèh agêng, cêkak nanging cêtha, sasampunipun kumisi pan aksi supados anêrangakên kajêngipun pêpanggihan wau, pangarsa kumisi pan aksi (Radèn Ngabèi Sastrakatamsa) ugi lajêng nêrangakên kaparluanipun pêpanggihan punika, ingkang lêlajênganipun saking sarujukipun para ingkang sami rawuh dintên wau (tanggal kaping 23 Marêt 1930) ing Sragèn dipun dêgakên pang pakêmpalan Pangrèh Praja Bon, saha lajêng pilihan pangrèh kados ing ngadhap punika.

1. Pangarsa, Radèn Ngabèi Sastrakatamsa (R. Ng. Prajasumarna).
2. Mudha pangarsa, Radèn Ngabèi Sumalêgsana (samangke Wadana Gêmolong).
3. Panitra, Radèn Sastrapardiya (Radèn Ngabèi Sastrapardiya, Asistèn Wadana Têras)

--- 31 ---

[Grafik]
R. Ng. Prodjosoemarno.

[Grafik]
R. Ng. Sastropardejo

[Grafik]
R.Ng Atmohandojo

[Grafik]
R. Ng. Hardjosastro

[Grafik]
R. Ng. Soetosamekto

--- 31 ---

4. Hartaka, Radèn Sahirjan (Radèn Ngabèi Atmahandaya, Asistèn Wadana Ngutêr).

5. Panitya, Radèn Ngabèi Parjasastra, 6. Radèn Ngabèi Citramardaya (Asistèn Wadana Masaran) 7. Radèn Ngabèi Sutasamêgta (Asistèn Wadana Mondhokan), 8. Radèn Ngabèi Pawanasastra, 9. Mas Harjasastra (samangke Radèn Ngabèi Harjasastra Asistèn Wadana Gêsi).

Sasampunipun ing Sragèn ngadêg pang Pangrèh Praja Bon, saking tuntunanipun pangarsa, pang Sragèn kajawi tansah manah dhatêng para warganipun saha dhatêng pakêmpalanipun, ugi manah dhatêng kaparluan umum, inggih punika ambantu dhatêng tumindakipun Asib, ambantu wontênipun kunggrès Muhammaddiyah, kunggrès kopêrasi sarana ngawontênakên tèntonsêtèling.

Panjênênganipun pangarsa Radèn Ngabèi Sastrakatamsa (Radèn Ngabi Prajasumarna) salêbêtipun ngasta dados sêsêpuhipun pakêmpalan Pangrèh Praja Bon pang Sragèn katingal sangêt anggènipun manah dhatêng pakêmpalanipun, wêwah-wêwah dhatêng para warganipun ingkang pangkat alit, kajawi tansah ngusulakên wontên ing kunggrèsipun pakêmpalan pangrèh praja ing Surakarta, murih para ingkang golongan andhapan wau sagêd angsal pamarêm, ugi manah dhatêng lampahing panggêsanganipun para warga, ingkang ing wêgdal wau kathah ingkang kirang sae, wêwah-wêwah tumrap para warga golongan andhapan, kathah ingkang kalêbêt ing cêngkêrêmanipun lintah dharat, wontênipun panggêsanganipun para warga dipun manah, punika sabab limrahipun [li...]

--- 32 ---

[...mrahipun] tiyang nyambut damêl makatên botên sagêd nilar dhatêng lampahing kabêtahan, têgêsipun manawi tatananing kabêtahan wau risak, punika ingkang kathah têmtu andayani dhatêng kirang saening padamêlanipun.

Awit saking punika pangarsa P.P.B. pang Sragèn lajêng manah badhe ngêdêgakên kridhit kopêrasi, parlu kangge mitulungi para warganipun ingkang risak panggêsanganipun kasbut ing nginggil, tujuan ingkang utami wau kabantu dening Radèn Ngabèi Harjasastra, saha sagêd kalampahan ngadêg nalika tanggal kaping 19 Oktobêr 1930 kanamakakên Kredhit Kopêrasi Pangrèh Praja Bon ing Sragèn, ringkêsanipun C.C. P.P.B. ngadêdipun C.C. P.P.B. Sragèn ugi dipun tuntun dening Radèn Ngabèi Sastrakatamsa (Radèn Ngabèi Prajasumarna) karangkêp kalihan pangarsa P.P.B. kabantu panitra Radèn Citrapiyoga, juru sêrat kabupatèn Sragèn, ngrangkêp hartaka, panitya Radèn Ngabèi Tirtasungkana samangke asistèn wadana ing Grogol, murih patitising tumindak, C.C. P.P.B. dipun wontênakên komisi pan adpis, inggih punika ingkang manah suka timbangan saha matitisakên kaparluanipun para warga ingkang sami nyambut, ingkang kapilih dados komisi pan adpis wau saking warganipun C.C. P.P.B. pangkat wadana, asistèn wadana, saha juru sêrat, parlunipun sagêd sami sumêrêp ukuran kabêtahanipun para warga. Saking sarujukipun para warga, ingkang kapilih dados komisi pan adpis 1. Radèn Ngabèi Marmapranata, rumiyin Wadana Gondhang (Sragèn) 2. Radèn Ngabèi Pawanasastra, rumiyin Asistèn [Asi...]

--- 33 ---

[...stèn] Wadana Jênar, 3. Radèn Sastrawijaka, juru sêrat asistèn wadana kitha Sragèn.

C.C. P.P.B. Sragèn adhêdhasar suka pitulungan dhatêng para warganipun, sarana nyambuti arta ingkang rèntênipun ènthèng sangêt, supados gêsangipun para warga sagêd tambah sae. Saking sagêdipun pangarsa, adêgipun C.C. P.P.B. widada nir sambekala, para warga sagêd saiyêg kêplok kalihan pangrèhipun, mila botên lăngka C.C. P.P.B. ing Sragèn ingkang adêgan sakawit namung sarana pawitan f 40.- dumugi tutup tahun 1936 pawitanipun sampun dados f 7580.75. para warga ingkang nyèlèngi katingal majêng, wêgdal punika sampun wontên asistèn wadana ingkang gadhah celengan f 700, juru sêrat kaondêran f 120, pambantu f 100.

Wohipun C.C. P.P.B. Sragèn nama sampun miraos, pintên-pintên warga ingkang sagêd oncat saking cêngkêrêmanipun lintah dharat, pintên-pintên warga ingkang sagêd tumbas griya saking pitulunganipun C.C. P.P.B. ingkang makatên wau inggih saking sêtyanipun para pangrèh dalah warganipun sadaya.

Nalika tanggal kaping 13 Agustus 1933 P.P.B. pang Sragèn damêl pêpanggihan taunan, kajawi ngrêmbag kaparluaning pakêmpalan, sarèhning dumugi titimasa wau adêgipun P.P.B. pang Sragèn sampun jangkêp 3 taun kapara langkung, amila dintên wau ngiras pilihan pangrèh enggal, miturut sarujukipun parêpatan, pangrèh enggal kados ing ngandhap punika:

--- 34 ---

1. Pangarsa, Radèn Ngabèi Sastrakatamsa.
2. Wakil pangarsa, Radèn Mas Ngabèi Citrakusuma.
3. Panitra I Radèn Mas Sastrapardiya (Radèn Ngabèi Sastrapardiya).
4. Panitra II, Radèn Citrawinarna.
5. Hartaka Radèn Srimanasa (Radèn Ngabèi Purwasuwita, Asistèn Wadana Wanasari).
6. Panitya, Radèn Ngabèi Janasastra, Radèn Mas Sastrasuparta, Radèn Sastrawijaka, Radèn Ngabèi Citramardaya, Radèn Selardi, Radèn Mangunpruwita. Botên antawis dangu wontên ewah-ewahan pangrèh malih, jalaran Radèn Ngabèi Sastrakatamsa minggah pangkat dados wadana ing Banyudana, Radèn Mas Ngabèi Citrakusuma dados wadana ing Sukaharja, Radèn Mangunpruwita dados juru sêrat Kemusu, amila tanggal kaping 21 Januari 1934 P.P.B. pang Sragèn damêl parêpatan warga malih anêtêpakên pangrèh gagêntosipun ingkang sami minggah pangkat kasbut nginggil, miturut sarujukipun parpatan ingkang katêtêpakên dados pangarsa P.P.B. pang Sragèn, Radèn Ngabèi Căndrawiryana, samangke asistèn wadana ing Karangmalang, dumugi titimasa punika panjênênganipun taksih ngasta dados sêsêpuhipun P.P.B. Sragèn, wakil pangarsa Radèn Harjasastra, komisaris Radèn Ngabèi Madyapranata, samangke Asistèn Wadana Bêndhasari.

Para warga P.P.B. pang Sragèn botên badhe kasupèn dhatêng Radèn Ngabèi Căndrawiryana, inggih punika satunggiling priyayi mudha ingkang sarwa jangkêp samudayanipun, sanadyan panjênênganipun wau priyayi

--- 35 ---

pangajaran (Gediplomeerd) ananging botên kasupèn dhatêng para warganipun ingkang botên pangajaran, pintên-pintên usul saking krêntêging panggalihipun pangarsa Radèn Ngabèi Căndrawiryana ingkang tumuju dhatêng kabêtahanipun warga ingkang botên pangajaran, têgêsipun têtêp mungguh anggènipun dados sêsêpuh. Dene usul wau kaparêngakên dening nagari utawi dèrèng punika nama kabêgjanipun ingkang sami nglampahi.

P.P.B. pang Sragèn ugi botên kantun damêl bêbadan sêtidhi saha sêtinpon, ingkang nambahi kiyat tumrap adêgipun P.P.B. sêtinpon dipun pangarsani Radèn Harjasastra, sapindhahipun saking Sragèn dipun gantos Radèn Ngabèi Darmasudirja, asistèn wadana kitha Sragèn, panitra Radèn Citrawinarna, panitya Radèn Ngabèi Dirgapranata, Asistèn Wadana Sambirêja, saha sampun agêng wohipun, inggih punika suka pasumbang dhatêng warganipun ingkang tilar dunya dalah para warisipun (simah) suka pasumbang dhatêng para ingkang sami pènsiun tuwin pindhah panggenan.

Wiwit panjênênganipun Radèn Ngabèi Căndrawiryana, ngasta sêsêpuhipun P.P.B. pang Sragèn, P.P.B. pang Sragèn saya tambah majêng, kajawi saking iyêgipun para warga, pancèn panjênênganipun pangarsa botên kèndêl-kèndêl anggènipun manggalih murih tambahing kamajênganipun P.P.B. ngantos kalampahana ing Gêsi Tangèn saha Gêmolong dipun dêgakên kring P.P.B. ingkang supados anggampilakên sêsambêtanipun para warga ingkang têbih-têbih kalihan papan ingkang mêsthinipun kangge ajanging parêpatan ngrêmbag kaparluaning warga,

--- 36 ---

saha ngêdêgakên bêbadan komisi pan rêdhaksi, inggih punika ingkang ambiyantu manah isinipun urgan P.P.B. saking apdhèling Sragèn, tuwin anênangi kamajênganipun para semahipun pangrèh praja, supados ugi kaparêng ambantu kakungipun, sarana ngêdêgakên I. P.P.B. amargi ing kayakinan saya langkung prayogi manawi wontênipun P.P.B. kabantu I. P.P.B. (Èstri Pangrah[6] Praja Bon) kajawi sae mênggahing tumindak, ugi botên nama kantun kalihan pakêmpalan sanèsipun. I. P.P.B. kaadêgakên nalika tanggal kaping 17 Januari 1937 nyarêngi pahargyanipun C.C. P.P.B. ing Sragèn mèngêti adêgipun sampun 5 taun, manggèn ing kabupatèn anom Sragèn.

Inggih saking kacakêpanipun pangarsa (Radèn Ngabèi Căndrawiryana) kabantu pangrèh sanèsipun, botên kasupèn manah kacingkranganipun para kawula alit, kados taun ingkang kapêngkêr P.P.B. pang Sragèn nampèni pasrahan panganggèn lami saking pangrèh agêng I. P.P.B. saha sancaya rini ing Surakarta ngantos watawis 500 iji, panganggèn wau lajêng kabêgta dening pangrèh P.P.B. pang Sragèn kairit pangarsa Radèn Ngabèi Căndrawiryana, dhatêng ing papan ingkang tiyangipun sami kamlaratan sangêt, inggih punika ing bawah Masaran, Sidaharja, Kêdhawung, Karangmalang, Sambungmacan, Ngrampal saha bawah kitha Sragèn, ugi ambantu dhatêng ada-adanipun pakêmpalan ingkang manah dhatêng kasarasaning kawula ing Sragèn, inggih punika Kridha Waluya. Samantên mênggah babadipun P.P.B. pang Sragèn kalihan cêkakan. Ing ngriki parlu dados pangèngêt-èngêtipun para [pa...]

--- 37 ---

[...ra] warga P.P.B. pang Sragèn, ingkang sami ngakêni pigunanipun pakêmpalan P.P.B. pang Sragèn dalah kridhit kopêrasinipun, punapadene bêbadan sanès saking ada-adanipun P.P.B. pang Sragèn, ingkang wujudipun kados samangke punika, kawontênan wau lêrês saking guyubipun para warga sadaya, nanging sabagiyan agêng ugi kêdah dipun èngêti, bilih sagêdipun P.P.B. pang Sragèn makarti kados makatên wau jalaran saking cakêpipun ingkang ngêmudhèni, inggih punika panjênênganipun Radèn Ngabèi Prajasumarna samangke wadana ing Banyudana, pangarsanipun P.P.B. sapunika, panjênênganipun Ngabèi Căndrawiryana, Radèn Ngabèi Harjasastra samangke Asistèn Wadana Gêsi, inggih punika ingkang sangêt migatosakên dhatêng panggêsangan kita ngantos sagêd ngêdêgakên kridhit koprasi ingkang agêngipun kados samangke punika, saha botên kasupèn dhatêng panjênênganipun Radèn Ngabèi Sastrapardiya Samangke Asistèn Wadana Têras, panjênênganipun panitra P.P.B. pang Sragèn ingkang wiwitan. Ingkang kaparêng tansah ngêdalakên panggalihan kangge kaparluanipun pakêmpalan dalah warga saumumipun.

Wondene pangrèh P.P.B. pang Sragèn dalah kridhit koprasinipun ingkang kantun piyambak kados ing ngadhap punika:

1. Pangarsa, Radèn Ngabèi Căndrawiryana, Asistèn Wadana Karangmalang.
2. Mudha pangarsa, Radèn Ngabèi Mangunhardaya, Mantri Sèkrêtaris Kabupatèn Sragèn.

--- 38 ---

3. Panitra I Radèn Citrahardaya, juru sêrat pangkat I kabupatèn Sragèn.
4. Panitra II Radèn Suyana, G.A.I.B. (nindakakên pambantu) kabupatèn Sragèn.
5. Hartaka I Radèn Ngabèi Citrapratignya, Asistèn Wadana Sidaharja.
6. Hartaka II R. Darsawisastra, juru sêrat kabupatèn Sragèn.
7. Panitya Radèn Mas Ngabèi Sumasugănda, wadana dhistrik Gêsi Tangèn.
8. Panitya Radèn Ngabèi Janasastra, Asistèn Wadana Sambungmacan.
9. Panitya Radèn Sastrawijaka, juru sêrat asistèn wadana kitha Sragèn.
10. Panitya Radèn Citrawinarna, juru sêrat titulèr kabupatèn Sragèn.
11. Panitya Radèn Ngabèi Harjasastra, Asisitèn Wadana Gêsi.

Pangrèh C.C. P.P.B.

1. Pangarsa, purlopêh, Radèn Ngabèi Mangunhardaya, mantri sèkrêtaris.
2. Panitra, Radèn Sastrawijaka, juru sêrat asistèn wadana kitha Sragèn.
3. Hartaka, Radèn Citrapiyoga, juru sêrat kabupatèn Sragèn.

--- 38a ---

Sragèn pengurus sekarang.

[Grafik]

--- 39a ---

Pengurus C.C. Steunfonds dan Com. van Redactie Sragen.

[Grafik]
R. Ng. Mangoenhardojo

[Grafik]
R. Ng. Tjondrowijono

[Grafik]
R.Ng Dirgopranoto

[Grafik]
R. Sastrowidjoko

[Grafik]
R. Tjitropijogo

[Grafik]
R. Tjitrohardojo

[Grafik]
R. Tjitroredjo

[Grafik]
R. Tjitrowinarno

[Grafik]
R. M. Sastrosoeparto

--- 39 ---

4. Panitya, R. Citrahardaya, juru tulis I kabupatèn Sragèn.

Kumisi pan adpis C.C. P.P.B.

1. Radèn Ngabèi Căndrawiryana Asistèn Wadana Karangmalang (purlopêh)
2. Radèn Citrarêja, juru sêrat pangagêng dhistrik Sragèn.

Pangrèh sêtinpon.

1. Pangarsa, Radèn Ngabèi Darmasudirja, asistèn wadana kitha Sragèn.
2. Panitra ngrangkêp hartaka, Radèn Citrawinarna, juru sêrat kabupatèn Sragèn.
3. Panitya, Radèn Ngabèi Dirgapranata, Asistèn Wadana Sambirêja.

Bêbadan kumisi pan rêdhaksi.

1. Radèn Ngabèi Căndrawiryana
2. Radèn Sastrawijaka
3. Radèn Ngabèi Mangunhardaya
4. Radèn Mas Sastrasunarta.

__________

--- 40 ---

Statuten

Bab: 1.

Pakêmpalan kanamakakên: Crediet-Cooperatie Pangrèh praja bond afdeeling Sragèn. Kaadêgakên wontên kitha kabupatèn Sragèn, ing dintên Akat tanggal kaping 19 Octobêr 1930.

Katrangan: Anggènipun namakakên makatên wau awit adêgipun C.C. saking pakêmpalan P.P.B. afdeeling Sragen.

Bab: 2.

Pakêmpalan kaadêgakên dangunipun 29 taun.

Bab: 3.

Sêdyanipun mitulungi para warga ingkang pêrlu dipun tulungi sarana sambutan arta mawi sarêman.

Katrangan: Ênêripun pakêmpalan punika anjagi para warganipun sampun ngantos kalêbêt cangkêrêmanipun para juru potang ingkang mêndhêt sarêman langkung saking limrah, ingkang panyambutipun wau sêbab saking kawontênan ingkang botên sagêd kaduwa, punapa malih sabab kataman rêribêt ingkang botên katêmaha.

Bab: Warga.

Bab: 4.

Ingkang dados warganipun namung warga pakêmpalan Pangrèh praja bond afdeeling Sragèn.

Katrangan: Wontênipun namung mêndhêt warga P.P.P.B. amargi anggènipun P.P.B. damêl C.C. punika dumunung reka daya murih P.P.B. sagêd lastari subur.

Bab: 5.

Para warga kuwajiban sabên wulan nyèlèngi dhatêng Crediet-Cooperatie sêkêdhik-kêdhikipun saprêsèning balănja dalasan tulahipun ingkang tinampèn ajêg sabên wulan; sakirang-kirangipun: 20 cent dumunung titipan.

Katrangan: balănja ing ngriki pikajêngipun inggih kalêbêt: kawêlasan arta duurtetoeslag. Pituwas wakilan botên kalêbêt balănja; kosokwangsulipun kalongipun kangge wakilan botên kangge nyuda kathahing balănja.

Tulage ing ngriki pikajêngdipun:[7] tulage diploma utawi tulage jalaran kasampiran padamêlan sanès.

--- 41 ---

Bab: 6.

Warga sagêd nyambut arta kathah-kathahipun tikêl tiganing balănja dalasan tulahipun ingkang tinampèn ajêg sabên wulan. Anggènipun mangsulakên kêdah mawi sarêman kathahipun: satunggal satêngah prêsèn ing dalêm sawulan.

Katrangan: balănja utawi tulah ing ngriki pikajêngipun sami katrangan ing bab: 5.

Bab 7.

Kèndêlipun dados warga, saking salah satunggaling sabab ngandhap punika:

I. panêdhanipun piyambak.
II. dipun kendali dening pangrèh sabab sampun marambah-rambah utawi tansah nglowongi lumêbêtipun arta celengan kasêbut bab: 5.
III. pindhah saking wawêngkon kabupatèn Sragèn
IV. tilar donya
V. kèndêl anggènipun dados warga pakêmpalan Pangrèh praja bond afdeeling Sragen jalaran kèndêl saking padamêlanipun.

Bab: PANGRÈH.

Bab: 8.

Pakêmpalan katindakakên dening pangrèh, sakêdhikipun cacah 3

Pangarsa
Secretaris-peningmeester
Commissaris

Bab: 9.

Ingkang dados pangrèh, pangarsa mêndhêt pangrasaning pakêmpalan Pangrèh praja bond afdeeling Sragèn, sanèsipun saking warga pilihanipun parêpatan warga.

Katrangan: wontênipun pangarsa C.C. tunggil pangarsaning P.P.P. namung dadosa têtangsul gandhèngipun C.C. kalihan P.P.B.

Bab: 10.

Sabên taun Pangrèh damêl palapuran balansipun (tuna bathi, lêbêt wêdaling arta) sarta namtokakên dintên tanggal wulan pambagenipun bêbathèn.

Bab: 11.

Gantos-gumantosipun pangrèh, pasrahanipun buku-buku, sêrat-sêrat, barang-barang sarta arta gadhahanipun Creditt cooperatie kêdah kapacak mawi sêrat.

--- 42 ---

Bab: 12.

Kèndêl sarta pilihanipun pangrèh kasarêngakên kalihan kèndêl sarta pilihanipun pangrèh pakêmpalan Pangrèh praja bond afdeeling Sragèn.

Katrangan: ing pamanah namung ngringkêsakên lampah, murih mayaring tumindak.

Bab: Arta

Bab: 13.

Arta pawitan saking:

I. titipan saking para warga kasêbut bab: 5.
II. sarêmanipun arta ingkang kasambutakên, sarta sarêmanipun ingkang tumitip wontên ing bank.
III. bageyan saking bêbathèn.
IV. nampèni kadarman saking sadhengaha.

Bab: 14.

Ingkang kangge metang tuna bathi:

I. arta ingkang mêdal kangge waragad pêrlunipun C.C.
II. arta ingkang mêdal kangge nyukani sarêman dhatêng warga ingkang kèndêl.
III. arta ingkang wontên sambutan măngka sampun botên kenging kaajêng-ajêng wangsulipun.
IV. sudaning rêrêgèn (ajèn-ajèn) barang gadhahanipun C.C.
V. arta ingkang katampi sarêmanipun arta ingkang kasambutakên utawi ingkang tumitip wontên bank.
VI. arta ingkang katampi saking cengklongan pawitanipun warga ingkang kèndêl.
VII. indhaking rêrêgèn (ajèn-ajèn) barang-barang gadhahanipun C.C.

Bab: 15.

Angsal-angsalanipun bêbathèn rêsik sabên taun kabage, sapalih mlêbêt kasipun C.C. ingkang sapalih dhatêng para warga, kaêdum miturut kathah kêdhiking arta titipipun.

Katrangaa:[8] Kas C.C. sabageyan bêbathèn punika parlunipun nyantosakakên adêgipun C.C.

Bab: 16.

Arta ingkang katampi saking bageyan bêbathèn kasbut bab: 15 sarta saking kadarman, badhe kawêwahakên dhatêng pawitan, nanging badhe ugi angsal bêbathèn kadosdene arta sanèsipun.

Katrangan: wontênipun pawitan punika inggih kapanduman bêbathèn ingkang katampèn warga murni saking dayaning arta titipanipun.

--- 43 ---

Bab: 17.

Panutupipun buku-buku wontên tanggal kaping 31 Decèmbêr.

Bab: 18.

Panyimpênipun arta ingkang botên kangge sadhiyan waragad parluning padintênan kêdah tumitip wontên ing bank.

Katrangan: arta katitipakên ing bank wau murih têrtiping panyimpên.

Bab: Parêpatan.

Bab: 19.

Sakêdhikipun sataun kawontênakên parêpatan warga.

Bab: 20.

Sahing parêpatan warga manawi warga ingkang andhatêngi langkung sapratiganing cacahing warga.

Katrangan: mila namung cêkap sapratigan, ngèngêti botên gampil nglêmpaking para warga amargi pandamêlan Pangrèh praja punika sawanci-wanci sagêd tuwuh ingkang damêl kandhêging anggènipun badhe andhatêngi.

Bab: 21.

Mênawi undhinipun sami, ingkang dipun angge sapamilihipun pangarsa.

Bab: Sanès-sanèsipun.

Bab: 22.

Pêpacak ingkang dèrèng kapratelakakên ing pranatan punika badhe kapratelakakên ing Huishoudelijk-Reglement.

Bab: 23.

Manawi Crediet-Cooperatie jugar, barang darbèkipun lajêng kabage saraos dhatêng para warga, miturut kathah kêdhikipun arta titipanipun.

Bab: 24.

Karampungan sarta ewah-ewahaning pranatan punika katêtêpakên dening parêpatan warga.

Bab: 25.

Bibaring pakêmpalan manawi kalih protiganing warga mufakat kabibarakên.

 

---

1	sus. (kembali) sus.
2	anggauta. (kembali) anggauta.
3	sedikit. (kembali) sedikit.
4	sanggup. (kembali) sanggup.
5	menetapi. (kembali) menetapi.
6	pangrèh. (kembali) pangrèh.
7	pikajêngipun. (kembali) pikajêngipun.
8	Katrangan:. (kembali) Katrangan:.