1843-03-05 - Sasradiningrat kepada Mertanagara, Mangunnagara

Ringkasan: Sasradiningrat bersama Residen atas dasar persetujuan P.B. VII memerintahkan kepada R.T. Mertanagara dan R.T. Mangunnagara. Isinya, pemberitahuan bahwa residen di Kedu menerima laporan dari Bupati Temanggung, jika Tukbandung perbatasan dengan Lembangan daerah Semarang, ada sekelompok orang Jawa yang membuat kerusuhan. Bahkan mereka berani mengibarkan 4 bendera putih yang dipimpin Amat Daris. Bupati Temanggung memimpin sendiri menumpas kerusuhan itu, tetapi tidak berhasil, malah terluka. Kelompok perusuh tadi berjumlah sekitar 30 sampai 40 orang, dan yang meninggal 6 atau 7 orang. Adapun Amat Daris dan lainnya melarikan diri entah kemana. Maka isi perintah ini, agar R.T. Mertanagara dan yang lain, agar memeriksa daerahnya masing-masing, jika menjumpai orang bernama Amat Daris supaya ditangkap dan diserahkan ke pengadilan. Kecuali itu, supaya selalu siap petugas keamanan di tepi jalan atau di pos-pos yang bertugas memeriksa orang lewat, jika tidak jelas identitasnya supaya ditangkap dan diserahkan ke pengadilan Surakarta.

Pèngêt layang manira parentah, Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, akalihan kangjêng tuwan mayor ridrê săngka ing Nèdrêlansê leyo, residhèn ing Surakarta Adiningrat. Têrang dhawuh dalêm, Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan, dhawuha marang ing pakênira, Mas Tumênggung Mêrtanagara, karo Radèn Tumênggung Mangunnagara ing Klathèn, lan sakănca pakênira kaliwon panèwu gunung kabèh.

Liring layang manira aparing wêruh, yèn manira anampani pratelane kangjêng tuwan residhèn ing Kêdhu, yèn nalika tanggal kaping 2, sasi Marêt iki, kangjêng tuwan residhèn ing Kêdhu mau, anampani ature bopati ing Têmanggung, yèn bumi desa ing Tukbandhung, têpung watês karo tanah ing Lêmbangan bawah ing Sêmarang, ana wong Jawa padha kalumpukan sarta agawe rêrusuh, mungguh desa ing Tukbandhung mau, gêgolongane bumi ing Malêbo, tanah ing Sumawana, mungguh wong kang agawe rêrusuh mau, padha amanjêr gêndera putih kèhe 4, dene têtindhihe wong Jawa aran Amat Daris, mungguh bopati ing Têmanggung wus lumaku dhewe, marang bumi desa ing Tukbandhung, bakal anyêkêl marang wong Jawa kang padha gawe rêrusuh mau, nanging ora kêlar, malah bopati ing

Têmanggung mau kataton baune kang têngên, mungguh wong kang agawe rêrusuh mau, gunggung lanang wadon wêtara wong têlung puluh, utawa patang puluh, wong sêmono mau kang mati wong nêm utawa pitu, mungguh Amat Daris sapanunggalane mau, banjur ora karuwan parane. Kang iku Mas Tumênggung Mêrtanagara, lan sakănca pakênira kabèh, satêkane layang manira parentah iki, inggal pakênira amariksanana marang ing sabawah pakênira dhewe, kang rêsik aja kongsi kakurangan. Mênawa katêkan wong kang aran Amat Daris sapanunggalane kang wus kasêbut ing ngarêp mau kabèh, banjur pakênira cêkêla katura ing parentah bêbadan.

Lan manèh Mas Tumênggung Mêrtanagara, lan sakănca pakênira kaliwon panèwu gunung kabèh, padha sudhiya angati-ati, agawea pabarisan, ana ing sapinggiring lêlurung gêdhe, utawa ana ing ngêpos, kang padha dadi bawah pakênira dhewe-dhewe, mungguh gawene anjagani mênawa ana wong liwat săngka kulon mangetan, utawa têka wetan mangulon, iku padha dipariksanana wong ing ngêndi, lan mênyang ing ngêndi parane, yèn sakira anyalawadi lakune, sarta ora agawa layang pas kantor, [ka...]

[...ntor,] inggal padha diandhêga katura ing parentah aja kongsi kasuwèn. Dene mênawa mogok ora gêlêm kaandhêg ing lakune, banjur padha dicêkêla manira pundhut lumêbu marang nagara ing Surakarta bêbadan.

Dhawuhing parentah Sênèn ping 3, sasi Sapar taun Alip, ăngka 1771.