1843-04-26 - Amongpraja kepada Sasradiningrat

Ringkasan: Amongpraja memberi tahu kepada Sasradiningrat, oleh karena dia mendapat perintah dari residen, tentang orang Jawa bernama Suramenggala saudara dari Santawirya yang didakwa mencuri di rumah Seh Amat anak Ngali Alkatib. Santawirya tidak terima, maka Amongpraja mendapat tugas memeriksa. Diawali dari Suramenggala yang bekerja di rumah Seh Amat sebagai tukang kayu; oleh karena tidak cocok gajinya, maka ia keluar. Tetapi sepuluh hari kemudian ia ditangkap didakwa sebagai pencuri. Seh Amat mengakui menangkap, pada saat kecurian, dua orang itu memang sedang bekerja di rumahnya. Tetapi diduga memberi jalan kepada pencuri untuk bekerja sama. Dan pagar yang dijebol pencuri, siang harinya dirubah oleh Suramenggala. Baik Suramenggala maupun Tawijaya, mengelak tidak mengakui mencuri ataupun bekerja sama dengan pencuri, juga tidak mengubah pagar yang dijebol. Rumah mereka telah diperiksa, tidak ada bukti barang-barangnya Seh Amat dan senjata/alat untuk mencuri. Dari keterangan saksi, dua orang itu belum ada catatan sebagai pencuri, juga dari keterangan para pencuri, mereka berdua tidak tersangkut dengan masalah pencurian. Oleh karena itu, Santakarya mohon untuk lepasnya/bebasnya dua saudaranya itu dari hukuman. Akhirnya Suramenggala dan Tawijaya disumpah bahwa mereka betul-betul tidak mencuri harta Seh Amat dan tidak membantu kelancaran pencuri dalam menjalankan aksinya.

Unjuk kawula Radèn Tumênggung Amongpraja, konjuk ingkang panjênêngan Kyai Lurah Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

Mênggah ingkang kawula unjukakên, kawula sampun anampèni sêrat paringan sangking kantor, ingkang katitimangsan kaping 23 wulan Dhesèmbêr taun 1842, ijêmanipun amaringakên sêrat aturanipun tiyang Jawi, awasta Săntakarya, aprakawis sadhèrèkipun anama Suramênggala, ingkang kacêpêng dhatêng Sèh Amat bin Ngali Alkatib, katarka mandung, pamundhutipun kangjêng tuwan residhèn, ingandikakakên mariksani prakawis punika.

Mênggah sêrat aturipun Săntakarya, ingkang sarêng kalihan sêratipun kangjêng tuwan residhèn, botên tarima, sadhèrèkipun kang wasta Suramênggala, dipun cêpêng dhatêng Sèh Amit[1] bin Ngali Alkhatib, kadakwa mandungi ing griyanipun, ingkang wau pun Suramênggala nambut damêl dados tukang kajêng wontên griyanipun tuwan sèh, lamènipun sapêkên, sarêng sulaya bayaripun, pamit kèndêl. Tuwan sèh parêng, antawis sadasa dalu, pun Suramênggala lajêng kacêpêng kasakitan kaaturakên ing parentah.

Kapriksa wontên ing pradata dalêm, mênggah atur jawabipun, tuwan sèh, angakêni anyêpêng dhatêng pun Suramênggala, ing Patrayudan, 2, sadhèrèkipun kang wasta pun Tawijaya, ing Pakauman, sami tukang kajêng, nalika tuwan sèh kapandungan, tiyang kalih punika, nuju nambut damêl, wontên griyanipun tuwan sèh, kadugi sabiyantu kalayan pandung, utawi asuka margi, 2, kadugi dipun èmbèt dhatêng ajidan prêmade, pandung ingkang sampun kanggenan nyina, 3, pagêripun tuwan sèh ingkang kabêdhah ing pandung, siyangipun kaewahan tangsulipun, dhatêng pun Suramênggala, mila kalampahan sami kacêpêng.

Mênggah aturipun tiyang pasakitan, pun Suramênggala, 2, pun Tawijaya sami mungkir, botên ngangkên amandungi dhatêng tuwan sèh, botên ngangkên sabiyantu kalihan durjana pandung, 3, botên ngangkên angewahi tangsul pagêr gêbyog wau.

Wondening bale griyanipun, sampun sami katataban dhatêng Mas Ngabèi Wirasănta sakancanipun. Akanthi lurah upas Mas Karyarêja, sêpên botên wontên nyinanipun, dêdamêlipun durjana utawi barangipun tuwan sèh ingkang sami kapandungan.

Mênggah aturipun sêksi rencangipun tuwan sèh, kang wasta pun Jadrana, botên wuninga ing kadurjananipun tiyang pasakitan kalih wau, ingkang dipun uningani kadurjananipun, naming Ajidan Prêmadi, ingkang sampun kanggenan nyina wau, kalih mantonipun kang wasta pun Ranasêmita, kang sampun migat. Kang angsal titik pun Jadrana, wuninga barangipun tuwan sèh wontên griyanipun Ajidan Prêmadi, sangking sanjangipun Ranasêmita kang sampun los.

Mênggah aturipun tiyang durjana Ajidan Prêmadi, sêpên botên ngèmbèt dhatêng pasakitan pun Suramênggala, 2. Tawijaya wau.

Kawula nuwun ingkang punika, sampun kawula rêmbag akalihan abdi dalêm panèwu jêksa prêdata jêksa nagari sadaya, ingkang pinanggih pangrêmbag kawula, mênggah aturipun Săntakarya wau, anuwun luwaripun ing sadhèrèkipun ingkang kalêbêt ing pasakitan wau lêrês, sabab aturipun Suramanggala, 2, Tawijaya, sami mungkir botên rumaos mandung, 2, sêksènipun tuwan sèh, pun Jadrana wau, botên uninga kadurjananipun tiyang kalih punika, 3, katataban bale griyanipun, sêpên botên kanggenan nyina, 4, botên kaèmbèt dhatêng Ajidan Prêmadi, durjana kang sampun katrap.

Mênggah karampunganipun, Suramanggala, 2. Tawijaya, kalêrês sami kasupaosan imbar, têmên- têmênipun botên mandung dhatêng barangipun tuwan sèh, saha têmên-têmên boten sabiyantu kalihan durjana pandung.

Srat rèngrèng karampungan punika pamêndhêt kawula, sangking ungêlipun kagungan dalêm srêrat anggêr agêng nagari bab kaping 3, aprakawis titik-titikan, durjana botên mawi nyina.

Ingkang punika mênggah muphakhatipun prayayi wadana jawi lêbêt sadaya.

Saha lajêngipun katur ing kantor, kawula sumăngga ing panjênêngan sampeyan.

Katur ing dintên Kêmis tanggal kaping 26 wulan Mulud ing taun Alip, ăngka 1771.

Karampungan tiyang pasakitan cêpênganipun tuwan sèh.