1838-09-17 - Sasradiningrat kepada Residen Surakarta

Ringkasan: Tuan Biselar dari desa Selap daerah Boyolali dirampok oleh sekitar 20 orang. Tuan Biselar terluka, barang-barangnya dibawa lari oleh penjahat dan rumahnya dibakar. Ketika terjadi perampokan, baik yang jaga maupun tetangganya tidak ada yang mau menolong, maka Residen curiga kemungkinan ada unsur persekutuan antara penjahat dan orang-orang itu. Salah satu perampok akhirnya tertangkap yaitu Santatruna dari desa Cerma daerah lereng Merapi. Dari hasil pemeriksaan yang disertai bukti senjata yang dirampok, memang benar itu milik Tuan Biselar. Santatruna mengakui, temannya ada 14 orang tetapi mereka sudah pergi dari rumahnya. Tumenggung Singaranu dan Tumenggung Ranadirja ditugasi untuk mencari dan menangkapnya, jika sudah tertangkap agar diserahkan ke pengadilan.

Atur tabe kula saha kaurmatan akathah-kathah, Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat. Katur kangjêng tuwan mayor residhèn ing Surakarta Adiningrat.

Sasampuning kadya punika wiyosipun. Kula sampun anampèni sêrat pêparingipun kangjêng tuwan residhèn, kang katitimangsan Surakarta kaping 2 wulan Agustus taun 1838, ingkang mungêling sêrat, kala kaping 31 wulan Juli kang sampun kalampahan. Wanci dalu, Tuwan Bisêlar, kang agriya dhusun Sêlap tanah ing Bayalali, dipun kècu ing tiyang dursila kathahipun 20, Tuwan Bisêlar wau kataton. Mênggah barangipun ingkang kenging kabêkta ing kècu, warni pêthi isi yatra 1, sêndawa sakothak alit, sênjata 1, sênjata pêngantèn 1, pêdhang 1, kêstul 1, griyanipun lajêng kabêsmi ing kècu, kalihan nalikanipun Tuwan Bisêlar wau kakècu, tiyang ingkang kêmit utawi tiyang siti, botên wontên ingkang sami purun têtulung, dados kangjêng tuwan residhèn akagungan panggalih, mênawi tiyang kêmit kalihan tiyang siti wau, sami sakuthu kalih durjana kècu. Punapadene wontên tiyang Jawi satunggil, ingkang tumut angècu dhatêng Tuwan Bisêlar ing Sêlap, wasta pun Săntatruna, griyanipun siti dhusun ing Crêma tanah ing rêdi Mêrapi, punika sampun kacêpêng dalah sanyintênipun, sênjata satunggil. Mênggah aturipun pun Săntatruna wau sampun kawrat ing sêrat, amêstani têtiyang ingkang sami tumut angècu dhatêng Tuwan Bislar[1] wau, ing sapunika sampun kaparingakên ing kula. Ingkang punika pamundhutipun kangjêng tuwan residhèn, mugi kula andhawahna parentah, atitipariksa sarta angrampungi ing prakawis wau, kalihan anyêpêngi têtiyang ingkang [ing...]

[...kang] sami tumut angècu, ingkang sampun kapratelakakên dhatêng pun Săntatruna wau, ing wusananipun kangjêng tuwan residhèn ngajêng-ajêng wangsulan kula.

Ingkang punika atur wangsulan kula ing kangjêng tuwan residhèn, kula sampun anglampahakên utusan, panèwu jêksa nagari, kalihan jêksa pradata jawi lêbêt, akanthi panèwu mantri damêl ingkang sami gadhah gadhuhan siti, atitipariksa dhatêng siti dhusun ing Sêlap.

Aturipun tiyang siti dhusun ing Sêlap, saha tiyang mănca sêkawan mănca gangsalipun, inggih sayêktos Tuwan Bisêlar ing Sêlap kakècu ing durjana, Tuwan Bisêlar tatu, lumajêng satêngah supe, ngungsi pinggir dhusun Kawisdurèn. Griyanipun kabêsmi kathahipun 4, dene barangipun inggih kenging kabêkta ing kècu, botên sumêrêp tiyang satunggil-tunggilipun. Kang ngècu sarêng antawis dintên, Tuwan Prasdhe asuka wuninga dhatêng Tuwan Bisêlar, angsal nyêpêng tiyang durjana satunggil, awasta Săntataruna,[2] griyanipun ing Cêrma,[3] ingkang dados nyina sênjata 1, sarêng kadêdahakên Tuwan Basêlar[4] sayêktos sênjatanipun. Tiyang durjana lajêng kacaosakên ing parentah, wondene atur pangèmbètipun Săntataruna kathahipun ing tiyang 14, ing sapunika sampun kesah sangking bale griyanipun.

Mênggah aturipun Radèn Tumênggung Singaranu, kalihan Radèn Tumênggung Ranadirja ing Bayalali, têtiyang ingkang kalêbêt èmbètipun Săntataruna wau têksih sami kaupadosan. Ing samangsanipun pinanggih lajêng kacêpêng katur ing parentah Babêstan. Wondene aturipun tiyang siti dhusun ing Sêlap saha [sa...]

[...ha] tiyang mănca sakawan mănca gangsalipun, sarta paturanipun Radèn Tumênggung Singaranu, Radèn Tumênggung Ranadirja, sami kawrat wontên ing sêrat. Ing sapunika kula aturakên sarêng kalihan sêrat kula punika, ingkang mugi kapariksaa kang têrang, kula sumăngga panggalihipun ing kangjêng tuwan residhèn.

Sinêrat ing dintên Sênèn kaping 27 wulan Jumadilakir taun Je ăngka 1766.