Sajarah Jati, Tanaya, 1975, #296 (Bagian 3, Pupuh: 60–74)
| 1. | Sajarah Jati, Tanaya, 1975, #296 (Bagian 1, Pupuh: 01–10). Kategori: Arsip dan Sejarah > Umum. |
| 2. | Sajarah Jati, Tanaya, 1975, #296 (Bagian 1, Pupuh: 11–22). Kategori: Arsip dan Sejarah > Umum. |
| 3. | Sajarah Jati, Tanaya, 1975, #296 (Bagian 2, Pupuh: 22–36). Kategori: Arsip dan Sejarah > Umum. |
| 4. | Sajarah Jati, Tanaya, 1975, #296 (Bagian 2, Pupuh: 37–49). Kategori: Arsip dan Sejarah > Umum. |
| 5. | Sajarah Jati, Tanaya, 1975, #296 (Bagian 3, Pupuh: 50–59). Kategori: Arsip dan Sejarah > Umum. |
| 6. | Sajarah Jati, Tanaya, 1975, #296 (Bagian 3, Pupuh: 60–74). Kategori: Arsip dan Sejarah > Umum. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
59. Asmaradana
1. kasmaran karsèng narpati | dènnyanggita sêtatsêblad | sona cinancang gulune | nèng luhur marga prapatan | katèmplèkan srat undhang | supaya kèh wong kang wêruh | dadia kaca benggala ||
2. ing têmbe aywa na mirib | klakuanira Sèkh Jênar | marang sarê'at maido | kang gumlar narik utama | samana wus warata | kasub kasumbagèng catur | Jênar laya dadi sona ||
3. midrawèng rat nyakrawarti | mancapraja desa ngarga | pra pulisi tampa kabèh | wus dangu antaranira | batahangnya[1] asu abang |[2] mudhun wus kapundhut wangsul | sinung jroning krêndhasawa ||
4. dhawuh kinubur lir mayit | prathisthèng kulon Muharam | tanpa kurmat pangubure | samana wus paripurna | kubure Sitijênar | bangke ingkang dadya asu | nèng kulon masjid nggonira ||
5. rampungnya pangupakarti | pangubure sona abang | jêng sultan sapunggawane | patih pangulu lan jaksa | nata nulya ngadhatyan | pra punggawa bubar mantuk | warnanên muridnya Jênar ||
--- 3: 49 ---
Ki Lonthang ing Samarang muride Sèkh Sitijênar
6. sajuga lagyangon kambing | wasta Ki Lonthang Samarang | mirêng pabrataning wartos | yèn Pangeran Sitijênar | patine dados sona | ginantung prapatan lurung | pandhegane wali sanga ||
7. Ki Lonthang ngartikèng galih | iya Allah guruningwang | kinarya tontonan ngakèh | kênèng krênahing musibat | santri karya kiyamat | supaya 'ilmune payu | ngala-ala kawruh liya ||
8. sajêg jumlêg sun durung wrin | janma mati dadi sona | mung akale santri bohong | rahane[3] dhewe sampurna | ring tekad nggawa bathang | ciptane ring suwarga gung | nêmu barang kani'matan ||
9. lumrah bangêt santri nisthip | nistha lakuning pralaya | ginawe mulang muride | kang kranjingan nganti edan | ngarêp-arêp suwarga | ndi nyatane kang swarga gung | yèn santri sêmaya benjang ||
10. besuk yèn wis praptèng pati | bisa têmu karo Allah | anèng swarga panggonane | widadari lêksan jaga | kang mangkono 'ulama | dikon ndumuk êmbuh mau | iku mukmin ngamandaka ||
11. yèn saiki durung uning | besuk manèh yèn wêruha | kang ora ana nyatane | nadyan santri bisa pana | manggon nèng nur Mukhammad | ana santri manjing suwung | wangwung kaya wong anendra ||
12. ana ing ngadebundambi | brutune dhewe suwarga | ana manjing jagad kiye | kang kothong dadi udara | sawênèh manjing rahsa | ana mahya saking kakung | manjing kacampah narendra ||
13. dalane wus dèn liwati | rêbut sungil dadya bocah | mahya saking ratu gêdhe | apêse jumênêng pangran | bagya sumulih nata | kang sawênèh santri kumprung | utêk ginalih suwarga ||
14. ana santri luwih nisthip | patine anggulung badan | dadi samrica gêdhene | mahya saking githokira | manjing ring ula-ula | ana nuksma dalan nupus | ana manjing darusalam ||
15. seje kaya guru mami | Sèkh Sitijênar mukmin khas | mutakad Kuran lafale | mèksi panggonan pralaya | tan ingan ratri rina | anta mutu kabla mutu | mayujalu 'alam Allah ||
--- 3: 50 ---
16. ngukud sarana pribadi | ing kamuksan wus pratignya | nyatane ing kana kene | 'ilmune agal malela | siswa winêjang cêtha | gampang pangèsthining maut | têrus têrang padhang nrawang ||
17. sun iki Lonthang Samawis | kalêbu muridnya rucah | tinimbang santri wus moncol | sanadyan waline pisan | ayah ta ora eram | ana wali tikêl mliyun | payo ngadu kasantikan ||
18. Ki Lonthang siga[4] mring masjid | tan antara laksitanya | prapta tratag srambi ngoprès | dlajigan ambanda tangan | ngalor ngidul ngrang-erang | mring jênênging wali kutup | miwah pra santri sahabat ||
19. waktunya Lonthang Samawis | wali maksih lênggah tata | kathah murid wrêda anom | mabukuh sumiwèng ngarsa | wruh Lonthang tanpa krama | akèh para santri ngungun | kinira janma kunjana ||
20. nulya Jêng Mulana Mahgrib | ngandika ring Sunan Benang | hèh wong apa iku jêbèng | nungkak silaning akrama | tur mangeran uliya | Sunan Kali lon sumambung | punika sahbatnya Jênar ||
21. nama pun Lonthang Samawis | kang arda yayah kunjana | dènira ngrusak krahayon | nguman-uman wali sanga | ngunggulkên Sitirêta | Jêng Mahgrib ngandika arum | hèh ta Benang timbalana ||
22. têtela ingkang kinapti | wong ngrusak atjèng[5] pranata | kang wus gumelar ing akèh | lawan malih takonana | inggih nuwun sandika | gya marêk marang kang muwus | mangkana pangandikanya ||
23. hèh sira Lonthang Samawis | angoprès paran karsanta | trang wuwusmu tanpa gawe | malah nyuda têntrêmira | luput-luput sriranta | antuk pidananing ratu | lah Lonthang sira lungguha ||
24. ingkang liningan gya linggih | kalêrês jajar Sèkh Dumba | nèng surambi marêp ngulon | jegang Lonthang tanpa krama | nir silaning pranata | Sèkh Mlaya ngandika arum | hèh janma sirèku sapa ||
25. dene nglêbur yuning urip | kang tinannya pasrangkara | he e dene pangling kowe | nguni wus kumpul lan ingwang | kêplèk gimêr
--- 3: 51 ---
yèn kalah | angon ulat ngrêbut mênthung | mangke wus dadi uliya ||
26. biyèn aranmu Dèn Sahid | putrane Dipati Tuban | mangkya dadi santri gêdhe | aran wali hulul'ilma | silaning gama 'Arab | layak kowe ring ngong tambuh | aranku Lonthang Samarang ||
27. muridnya Pangran Sitibrit | maksih blilu durung muktas | ngalap wulang durung ngêntèk | nanging pamikirku lawan | uliya ora eram | angadu di guna kawruh | mati urip kanyataan ||
28. Sèkh Dumba sumambung angling | hèh Lonthang praptanta paran | nèng kene wuwusmu ngoprès | nungkak laksitaning tata | wuwus lir talang udan | tan kok candhêt wahyèng clathu | ora wurung dadi wisa ||
29. makan badanta pribadi | sebak punglu saking tinggar | Lonthang mbok aja mangkono | sun tangguh dudu wong edan | nora angeman badan | jamak lakoning tumuwuh | kudu rumêksèng sarira ||
30. sasat rumêksa Hyang Widdhi | ngratoni dunya akhirat | têmah koalani dhewe | mangka wicaraning titah | wa manngrapa napsaha | pakatngarapa rabbahu | sing sapa wruh ing sarira ||
31. têmên-têmên wruh Hyang Widdhi | wong taklim sasama-sama | ngurmati awake dhewe | sapa mamrih kaluhuran | ngluhurna awaking lyan | mangka sira ngrusak ayu | nglêbur jamaking manusa ||
32. yèn wong nêdya ngluru bêcik | ambabara kabêcikan | kang sakadar samurwate | mèt panimbang wajib wênang | ywa tinggal kira -kira | duga-wataraning idhup | mangkono jênênging gêsang ||
33. dene wong yun darbe 'ilmi | aja pêdhot pamrihira | kitab 'Akaid warahe | mangkene tambayèng lafal | nganal'ilmu makhluka | makhluk têgêse puniku | wong yun 'ilmu ngupayaa ||
34. kang mangka sirèku musrik | nora pisan ngalap dalan | kang kanggo ing kana kene | sira mèstu Pangran Jênar | patine dadi sona | tamtu sira dadi asu | wus ilang dadi pocapan ||
35. Ki Lonthang mangsuli wêngis | hus hus edan kowe rucah | ngalor ngidul adol goroh | nuturi wong Buddha desa | dunya ana Hyang Suksma | singa krungu anut gêmblung | manut ujarmu nglêngkara ||
--- 3: 52 ---
36. ngêndi ana Maha Sukci | ing dunya akhirat sunya | ingkang ana ingsun dhewe | sêtun benjang urip ingwang | pribadi tanpa rowang | lah ing kono Dzatu'llahu | pêpasihan dadya kita ||
37. rèhning sun nèng dunya mati | jaba jêro sapunika | kang jro uripku ing têmbe | jaba pati sapunika | lah Dumba rasakêna | aja gugup sira rêngu | pandhegane wali sanga ||
38. sun wus mlaya njajah bumi | Aprika Cina Walanda | Alipuru botên tumon | Hindhu Butun gami Buddha | bangke malih srênggala | têka sadarpa tan nggugu | têtêp pra wali duskarta ||
39. kang mangka ujaring dalil | ing Kuran gandhulaningwang | têmbunge lafal mangkene | munpakum nganilmayitta | basimunpituraba | têgêse pêcating idhup | mayit bosok dadya kisma ||
60. Pangkur
1. wuri gêtun pra uliya | kang nèng srambi wrin Lonthang dènira ngling | mêmancah agama rasul | kang gumlar narik tama | sami njêntung wali sadaya gêgêtun | mriksa muridnya Sèkh Jênar | kang wasta Lonthang Samawis ||
2. nulya Jêng Benang ngandika | hèh ta Lonthang sun antêp sira mangkin | nglakonana sujud rukuk | ing rèh dini'lmustafa | anandhani rukuning Islam kamsatun | mula kudu tumindak khas | sira tamtu dadi wali ||
3. sun sakanca kang misudha | anggêntèni gurumu Sèkh Sitibrit | nanging rina wêngi kudu | nglakoni wêktu lima | yèn Jumungah nèng masjid mutakad makbut | anjunjung Dzat Rabbu'l'alam | Mamikul ing dunya akhir ||
4. sira aran wali tama | kang sinihan marang Hyang Maha Sukci | nging awrat patukunipun | sêdyambêk paramarta | sabar rila ing dunya mangajap layu | yeka wong dadi 'ulama | sun watara sira bangkit ||
5. nglakoni sabar darana | gumyak sagung pra wali jumurung min | samya mupakat biyantu | Ki Lonthang kipa-kipa | kirig-kirig gêtêm-gêtêm sarwi muwus | e Benang yèn ingsun sagah | kênèng begalaning pati ||
--- 3: 53 ---
6. pira lawase sun pêjah | anèng dunya kloreyan dadi wali | kang sabên dina mbêbujuk | ngapus nyêdul manusa | sun wong Islam ing têmbe urip tan layu | kinèn salat limang wêkdal | sun iki dudu wong kapir ||
7. sirarsa misudha ring wang | trima kasih nging tak-kira ngapusi | pamrih punapa jêjuluk | wali tan nganggo bayar | asma Lonthang Samarang bae iya wus | padha-padha tanpa bayar | mêmpêng jênêng ingsun iki ||
8. apa sira wani bayar | sèkêt rupyah sun anggo apa dhuwit | sira sukak glêmbuk-glêmbuk | yèn sun mèlika arta | saka pabrik sabarang pakaryan baut | jro giling lan tukang tanah | pangkat adminisêtratir ||
9. bayar rong atus rupiyah | ingsun êmoh sira arsa ngapusi | janma wali paksa untung | samangke ingsun arsa | lamun wali bisa mbuka lafalingsun | mara padha rungokêna | sun pur drah ingkang patitis ||
10. kadiparan artinira | janma mati suksmane anèng ngêndi | yèn pisah lan raganipun | lah mara aranana | yèn mring langit nyawa têmah sasar-susur | yèn amblêsa marang kisma | 'ilmune kadhadhung eblis ||
11. lamun ngalor ngulon ngetan | anèng têngah pan saya tanpa 'ilmi | yèn tan pisah nyawanipun | sing badan kadiparan | saking bingung 'ilmune sun arsa wêruh | mara batangên uliya | cêp pra wali sarêng myarsi ||
12. Sèkh Malaya nggarjitèng tyas | yèn sun buka pasal Lonthang Samawis | wadine bawana agung | janma kèh nèng ngarsèngwang | dudu wali yèn tan uning bab puniku | bêcik sun kèndêl kewala | karbèn tutug nggone criwis ||
13. manabda malih Ki Lonthang | jêngkang-jêngking sabên Jumungah ring masjid |[6] nêmbah sêpa sêpi suwung | yèn wijange[7] gurwèngwang | wong sêmbahhyang ora pêdhat[8] rintên dalu | hèh Benang wêruha sira | wahyèng napas dadya puji ||
--- 3: 54 ---
14. lêbune napasku salat | rèh pangucap paningal lan pamayarsi[9] |[10] kinèn lêpas ing pandulu | de yèn salat manira | ingkang langgêng sajêrone kita layu | ananging mêksih kiniyas | mangkono satêngah kapir ||
15. yèn bijaksa nawungkridha | tanpa karya yèn nêmbah Rabbu'l'alim | jêr dunya tan na Hyang Agung | rèhning rumakêt bathang | nadyan dèn cèt pinrada tan wurung lêbur | mumur wor lêmah makaman | priye nggoningsun maèsi ||
16. yèn jarwane Sèkh Lêmahbang | wong sêmbahhyang tan antuk ngrika ngriki | yèn katêkan lara bingung | nèk turu yayah bujang | lamun mlarat njaluk sugih nora antuk | luwih manèh yèn sakarat | jlalatan kadhang macicil ||
17. saking sungkan ninggal dunya | kang mangkono gumlar nèng wong trayoli | prandene santri kêpaung | dhikiran napi isbat | nganggit-anggit narupakkên Dzatu'llahu | nuli ana rupanira | iku dèn anggêp Hyang Widdhi ||
18. apa iku dudu sasar | pratandhane njaluk sugih tan olih | prandene sun kinèn makbut | syara' karya sare'at | yèn Jumungah maring masjid pating kranthuk | mêmuji pangeran sunya | dudu ngrika dudu ngriki ||
19. ingsun kinèn makbutu'llah | dèn apusi arsa dèn angkat wali | putêr-putêr angon catur | ruru wuduk rasulan | babon putih bumbu lêmbar cêkoh muluk | sêngadine ora mangan | hèh iku nêm mliyun kidib ||
20. bok aja mangkono Benang | wruhanamu ing dunya iki pati | ing akhirat iku idhup | langgêng tantara masa | kênèng godha sing sapa wong dhêmên layu | rumakêt swarga naraka | panas pêrih ngêlak ngêlih ||
21. Jêng Mahgribi Maulana | nambung sabda hèh kanca -kanca mukmin | wis aja kakèhan wuwus | bab Si Lonthang Samarang | mung têrinên[11] kaya apa sêdyanipun | sandika para 'ulama | Sunan Ampèl nabda aris ||
--- 3: 55 ---
22. marang Ki Lonthang Samarang | hèh ta Lonthang sira ingsun takoni | rèhne gurumu wus mantuk | ing jaman kauripan | mangka sira Lonthang kene nêmu layu | lah ta apa nusul sira | ingkang ngatêr para wali ||
23. Ki Lonthang gumuyu latah | tanpa karya wuwusmu marang mami | wong nêdya urip tan ewuh | yèn murid Sitijênar | gampang bae sadurunge wus kacakup | kene wruh rasaning kana | kana wruh rasaning ngriki ||
24. de sira nari maring wang | jênêng mati sakarsèngsun pribadi | urip nganggo sakarêpku | bab kondurnya Sèkh Jênar | ingsun nêdya labuh bêbarêngan idhup | kang wus tan kacakrabawa | mêngko sadhela sun mulih ||
25. prêluku marene iya | hyun sidêkah mituturi pra mukmin | ywa rikuh ngalap tuturku | cacah têlung prakara | kang sapisan aywa nindakake apus | kang ninggal duga watara | mundhak ginaguyu wingking ||
26. kang kapindho aja sira | ngrusak barang tinggalan dhingin-dhingin | kaya ta rontal sastra yu | guris tulis nèng sela | kayu watu tilasan ywa sira lêbur | wruhanira bangsa Jawa | Buddhane tan bisa ênting ||
27. kang kaping tri bokmanawa | kowe rujuk bubrahên masjid iki | sirnakna sarana latu | sun owêl turunira | ora wurung têmbe anut mêndêm kulhu | kewan-kewanan ring tabat | nganggit-anggit lam yakunil ||
28. kana-kana ora ana | têmah santri kanut mangeran budi | angên-angêne Hyang Agung | lir Prabu Brawijaya | têmbe ana santri kang mangeran bumbung | galih kangkung wuluh wungwang | suwung wangwung klowong angin ||
29. iku ginalih Pangeran | kang nguripi antara bumi langit | ana manèh santri bingung | napas dèn anggêp Allah | mlêbu mêtu amêmuji dhèwèkipun | luwih manèh têmbe ana | asmane Allah pinuji ||
--- 3: 56 ---
30. Allah tan kêna sinêmbah | cocog bae lan guruku Sèkh Abrit | rujuk Kuran jarwanipun | mokal sira tan wikan | mangibadallahu dunal asma kupur | têgêse wong nêmbah Allah | yèn dudu asmallah kapir ||
31. jaman iki wali sanga | kèh asma kang pinangeran ting jêrlih | anèng masjid kancamu tur | nora wêruh Pangeran | yèn wong kapir Pangerane bisa wêruh | wangsul mèt wêwaton Kuran | Allah tan mruhi wong muji ||
32. wa aman ngibadal asma | dunal ma'na makatna iya kang lir | wong nêmbah asma tan wujud | têmên kacêgah marma | poma aja sira padha iku palsi |[12] rucatên masjid punika | jêr sira têmbe sêsiwi ||
33. nurunkên têrah-tumêrah | yèn kabanjur wêruhmu têkan akhir | tan wurung kabèh wong kumprung | wêdi mring Gusti Allah | wani marang pulisi kawasèng ratu | bubrah rusuh akèh nasak | ruwêt tataning agami ||
34. gêtun têmên guruningwang | Sèkh Lêmahbang pagene enggal mulih | coba klamun isih layu | nèng kene bisa mbukak | masjid Dêmak kang ardawalêpa palsu | mèt pathokan saking Kuran | miwah tafsir Kaelani ||
35. wus sun ringkês jarwaningwang | sêdyaningsun yun nusul gurumami | sanadyan urip tan pangguh | yogi budiku tunggal | lan ta payo tontonên nggoningsun nganyut | yèn wis mulih salinana | bangke sakarêpmu dadi ||
36. tikus têkèk kodhok kadhal | kucing pitik kang gampang nggonmu sandi | angupaya ndalan antuk | leyo gajah lan jaran | sun pêsthèkkên sira ora bisa antuk | sabab nganggo cucul arta | Lonthang tantra manjing masjid ||
37. njujug ngimbar pangimaman | para wali mêksih lênggah nèng srambi | Ki Lonthang trangginas mugut | tirta ingkang nirmala | wus munfakun khayat kun dukyamunfakun | yayah telegram blas ilang | gumilang-gilang kang mayit ||
--- 3: 57 ---
38. kagyat pra wali sadaya | dupi swara gumêbrug kapiyarsi | pramila sami lumêbu | wrin Lonthang wus palastra | samya ngungun santero 'ulama gêtun | mancatnya endraning laya | bangke gya binêkta mijil ||
39. cukat santri kang tumandang | karya kluwat nèng dagane Sitibrit | dupi pangupakara wus | sawa Lonthang dèn angkat | malbèng kluwat rampung lir caraning layu | bubaran para uliya | kasmaran kondur pra sami ||
--- 3: 58 ---
61. Asmaradana
Kyai Agêng Pêngging wêkasaning lêlakone: bêbukaning carita Kyai Agêng Tingkir nuwèni marang Kyai Agêng Pêngging
1. nênggih kang pinurwèng kawi[13] | Kyagêng Tingkir Ngardipurwa | mirêng pabrataning wartos | yèn muridnya kang pangarsa | Kiyai Dayaningrat | sampun katimbalan Prabu | Sultan Adi ing Bintara ||
2. kongsi rambah kaping kalih | kyagêng mbêguguk tan arsa | Kyagêng Tingkir gung sumlange | tan wande antuk pidana | rèhning nagara krama | Kyagêng Tingkir hyun mêrtamu | paran kang dadya wasana ||
3. wusnya busana lumaris | ambêkta murid karweka | tan cinitra laksitane | praptèng Pêngging njujug natar | gya ubon-ubon mêdal | Kyagêng Tingkir ngandika rum | hèh rara sira matura ||
4. ingsun iki Allah Tingkir | hyun katêmu bêndaranta | Allah Pêngging anèng kobong | ana wigati sukarya | rara cangkêlak sigra | tur uning sawêlingipun | dhêdhawuh tamu katuran ||
5. Kyagêng Tingkir sampun kerid | malbèng wisma ring toreyan | Kyagêng Tingkir miyak kobong | gubah nulya tata lênggah | karweka rêraupan | ngyubagya andum rahayu | wusnyaso kyagêng ngandika ||
6. margèngsun yayi glis prapti | kagyat pabrataning warta | adhi wis watara suwe | sira tinimbalan nata | sinuhun ing Bintara | prêlune mung nêdya pangguh | rèh sira mêksih sudara ||
7. yayi ingkang kaping kalih | nata ring sira sujana | jêr durung suwe tilase | sira trahing Brawijaya | dhêdhukuh tilas praja | ing Pêngging yayah kadhatun | purwane kêmaru cipta ||
--- 3: 59 ---
8. kondhang kasub warta yakin | adhi mbaguguk tan arsa | pun kakang pakewuh tyase | hèh yayi sabab punapa | sajarwaa sanyata | Kiyagêng Pêngging umatur | kakang sayêkti kang warta ||
9. kula katimbalan aji | ping kalih wangsulan kula | mopo tan sêdya sumaos | rèh mangke bumining Allah | dede ratu kang karya | sadya manusa mung nêmu | gumlating[14] bumi ngakasa ||
10. pakaryamba nanêm gagi | yèn wayah sêpuh kawula | -têdha kêlawan kang pakon | budayaning cipta kula | ring Dêmak datan arsa | gampil yèn jro jaba rujuk | samangkyamba dèrèng arsa ||
11. makatên kula mangsuli | kya patih ingkang dinuta | ananging namur lampahe | sêngadi santri ngêlampra | prapta ngampil sabdendra | maringkên cangkriman têlu | sasagêt kawula batang ||
12. wikan cocog wikan sisip | wusnyamba mancas pralambang | kyana patih ngandikane | kula pinaringan inah | ing dalêm tigang warsa | mangke sampun masanipun | nanging pamanah manira ||
13. mêksih dèrèng anyondhongi | kêkah kraton tan kabawah | jêr bumi langit salire | sayêkti darbèk manira | kula kang paring asma | pratandhane duk pukulun | dèrèng tumitah tan ana ||
14. nadyan Allah sêpa sêpi | jiwangga kita pulastha | sampun ta lah sang akatong | sami titah sifat anyar | pratandha têksih padha | ratu tan uning Hyang Agung | punika tandhane padha ||
15. jumênêng kula pribadi | urip sakarsa manira | dawa cêndhak sakarêpe | boga busana ngupaya | kodrat kula pribadya | budaya ciptamba turut | angên-angên gusti kita ||
16. ingkang kawula ngèngèri | mituhu ratri raina | kang kula nut sapakone | boya mèstu pangran liya | jaba mituhu cipta | mobah molah mosik muwus | atas karsane Dzat mulya ||
17. kula sêbut Maha Suci | la ilaha ha ila'llah | punika asma kemawon | musamane wujud kula | jawi punika rangka | ing jro curiga Hyang Agung | kang tan pae lan warangka ||
18. mênggah Bintara Narpati | rumêngkuh angaku sanak | trahing Brawijaya Katong | lah punika sèwu dora | marmamba tan mlaksana | kang kulèsthi rèhing guru | inggih sadalêm manira ||
--- 3: 60 ---
19. Kyagêng Tingkir nambungi ngling | yayi Pêngging ywa mangkana | sayogya para sumaos | yèn sira yayi tan seba | mênèk wong ngadu basa | tan wun sira nêmu dudu | labêt tindaking prajarja ||
20. tamtu sira dèn dukani | wong mbêgugik[15] ngutha dlika | sun uninga anyar mangke | gurumu Pangran Sitibang | mêrdut antuk pidana | prampungan wisesa layu | kasêbut murtat agama ||
21. malah catur ingkang murid | pinatènan catur pisan | sre'at yudanagarane | murtat kitab masiyasat | apa tan wêdi sira | Kyagêng Pêngging gumyu ngguguk | kakang Tingkir bab punika ||
22. mliyun mokal kula ajrih | sarambut pinra rong lêksa | nadyan jiwangga ngong awor | bantala awor sakisma | boya nêdya suminggah | papêsthèn tan nêdya mundur | ing rèh Kang Murba Masesa ||
23. wong palastra boya sakit | de kang kadunungan lara | urip kang mêksih mandhirèng | yèn jiwitamba pulastha | kondur ring 'alam iya | panggènan kang blangkên takbrung | marma tan ajrih bêbaya ||
24. botên wande tamtu prapti | rèh wus jangkêp tigang warsa | rêkyana patih inahe | sêmana Kya Ngardipurwa | mirêng Pêngging pratignya | iya yayi sokur mliyun | bagya tan suminggah durta ||
25. tumulya Ki Agêng Tingkir | wanci ratri darbe karsa | andhalang ringgit kabèbèr | jaman kina wayang gambar | cinitra munggwing dlancang | lêlakon pralambang kawruh | Dewaruci Wrêkudara ||
26. manuksma ing 'alam sahir | warangka manjing curiga | ngrancana panggonan têmbe | Sang Sena derambêk sêtya | mlayèng jagad walikan | tan siwah 'alam kang baru | sadarpa ambêk martana ||
27. lagyeca kang aningali | wanci ratri tabuh tiga | Nyai Agêng Pêngging kraos | dera garbini wus prapta | ing masa sangang candra | tandya babar miyos jalu | subagyarja tanpa kara ||
--- 3: 61 ---
28. Sucitra anuksmèng sasi | kinawèng cahya nubuwat | liwran wangkawa kinaot | têtela trahing kusuma | rêmbêsing madu tama | tuhu yèn sifatu'lguyub | kyagêng kèndêl dera ndhalang ||
29. mangupakardi bêbayi | rampunge panidhikara | Kyagêng Tingkir ngandika lon | hèh yayi iki sutanta | nubuwat slaning imba | ya sapulunggana mancur | tandha wahyèng wahyu kobra ||
30. lamun panuju ing galih | bayi sun paringi aran | Mas Karèbèt panêngrane | rèh bèbère wayang gambar | kumrèbèt kênèng barat | kang kaping pindho putramu | sun pundhut ring Ngardipurwa ||
31. Kyagêng Pêngging matur inggih | sumangga mangèstu karsa | kawula darmi kemawon | sêmana wus pitung dina | Kya Agêng Ngardipurwa | nèng Pêngging tumulya kondur | Mas Karèbèt wus binêkta ||
32. tan kawarna anèng margi | prapta ing Tingkir sêmana | ngandika ring Nyai Gêdhe | dera angampil kunthara | langkung marwata-suta | wus dèn inyakkên Sang Kusnun | dupi ing alama-lama ||
Kyai Agêng Pêngging nuwèni marang Kyai Agêng Tingkir
33. Kyagêng Pêngging yun têtuwi | mring Tingkir panggya atmaja | nulya laksita ge-age | dupi prapta Ngardipurwa | tata bagya raharja | nanging ing wêktu puniku | Kyagêng Tingkir nandhang roga ||
34. ngandika dhatêng kang rayi | hèh yayi Pêngging wruhanta | sun wus parêk praptèng layon | pratandhane urip sirna | Nur Mukhammad tan ana | miwah jroning netranipun | wus sirna parêk ing masa ||
35. plênggahan rasul ing lathi | ora kèri têtela trang | karacut dening Hyang Manon | Hyang Pramana mlêbu kurang | supêk cipta pangrasa | lah yayi untapna gupuh | Kyagêng Pêngging sru karuna ||
--- 3: 62 ---
62. Sinom
1. matur sarwi nênggakwaspa | tutuk tumèmpèl ing karni | mangkana ing aturira | hèh kakang kula yun uning | mênggah nyataning pati | saking panêngêran palsu | boya kenging kagêga | plênggahan rasul tan yêkti | wong-wongan ing sadalêming netra dora ||
2. napas mahya manjing kurang | lah punika dèrèng yakin | mênggah panêngêran kula | kang kenging kulanggêp pasthi | samênut boya gingsir | lah punika warninipun | uninong |[16] coba kawula tingali | gya katêpak uningong |[17]|
3. Ki Agêng Pêngging anjola | he e kakang dene yakin | paduka kirang sakêdhap | yun kondur ring jagad sunyi | sumangga kula turi | lênggah sakêdhap lan mungkur | ingkang Murba Masesa | mangke nêdyamba takèni | kyagêng lênggah sluku cipta srah jiwangga ||
4. dupi sumuyub kang uswa | Kyagêng Pêngging angêndhoni | matur yayah madubrangta | hèh kakang amba watawis | tan lamamba nututi | mugi antènana ulun | anèng bukari rahmat | sumambung Kya Agêng Tingkir | ywa mangkono yayi tekade wong Budha ||
5. de nganggo êntèn-êntènan | kaya dudu alu'lmukmin | wong Budha nêmu suwarga | wignya panggih garwa siwi | yèn ingsun sira prapti | swarga nraka boya ayun | tan manjing isi dunya | mung ni'mat manfa'at ngakin | lah ta payo yayi enggal untapêna ||
6. mèsêm Kyagêng Pêngging turnya | dhuh sokur bage nêm kêthi | kakang tan klèntu panampa | jêr kula wus kêrêp uning | wong mêntas icip pati | takèn panggenane besuk | rèhning guru tan kewran | umèksi sarjana pingging | gya kadumuk dumunung ing Nur Mukhammad ||
7. kang amêdal angganira | trang blilu mathêm nampèni | punika marmane kula | ngandhani takèn pangèsthi | pun kakang manjing pundi | ing mangke paduka kukuh | manuksmèng tyas sudyarsa | uninong ning |[18] sokur suka dene dunya akhir padha ||
--- 3: 63 ---
8. wus cocog lan guru kula | Sitijênar kang wus mulih | yèn makatên kakang enggal | suwawi kula rencangi | manjing uluhiyakki | Ki Pêngging gya nucup êmbun | asta nêpak wiwara | plas sirna datan kaèksi | gilang-gilang kunarpa mawa ujwala ||
9. susawa wus paripurna | caraning Islam 'Arabi | pinêtak cêlak kewala | pakuburan dhukuh Tingkir | rampung pangupakardi | Kyagêng Pêngging hyun awangsul | nanging kangbok tan klilan | yayi ywa mulih karihin | antosana sapta ri la-ila kuna ||
Sri Sultan Syah 'Alam Akbar anduta Susuhunan Kudus
10. kawarna nagri Bintara | Sultan Panata Agami | ing dintên Soma sewaka | lênggah dhampar budha[19] manik | pêpak para bupati | nayaka mantri panèwu | kuswala hulubalang | mancapraja wus sumiwi | kadya giri pawaka wadya narendra ||
11. sang nata masang sasmita | dinuk ing naya wus kèksi | radyan dipati wus tampa | marêk byantara narpati | sang nata ngandika ris | hèh paman patih wruhanmu | ing Pêngging kadyaparan | pinaring inah tri warsi | praptèng mangkin wus jangkêp ubayanira ||
12. prayoganingsun utusan | Mandaraka maring Pêngging | ngampil nawala wasêsa | anjabut lungayèng kyai | iya sadina iki | kyana patih nêmbah matur | gusti nuwun sandika | kajawi karsa narpati | kang sayogya rêmbagan pra rad agama ||
13. yèn wus mupakat karsendra | utusana wali mukmin | ngampil wasesaning praja | pramila makatên gusti | Jêng Kyai Pêngging maksih | santana dalêm Sinuhun | Brawijaya wêkasan | tan kenging swiyah matèni | yêkti sanès lan pun Jênar trahing sudra ||
14. cocog ing karsa narendra | nulya têdhak maring masjid | patih bupati nayaka | tumuntur tindak narpati | jumujug ing surambi | pra wali sadaya magut | ngurmati sri narendra | lir 'adat lênggahnya Mulki | para wali urut sama tata lênggah ||
--- 3: 64 ---
15. wusnya salaman watara | kang sudibya matur aris | ing Jêng Mahgrib Maulana | tumanduk kula ring masjid | tur uning para wali | mangke wontên durta timbul | Pêngging Ki Dayaningrat | kang majênun tekad baring | ngrisak gama ngina-ina prabon mulya ||
16. kapriksa sahbat pun Jênar | manungkak tataning krami | saking pamanah kawula | nuwun katimbang rad gami | rèhning darah narpati | rama Prabu Majalangu | mênggah tranging pratingkah | kula sampun kaping kalih | animbali pun Pêngging mogok kewala ||
17. para lid wali sadaya | mirêng aturing narpati | Sunan Kali nambung sabda | hèh jêbèng lamun wis yakin | dera mindakèng wali | yogya kapatrapan ukum | utusana punggawa | ngampil wasesa narpati | Jêng Mahgribi Maulana nambung sabda ||
18. yogya wali kang dinuta | Kudus kang panggah bèrbudi | lumaku nggawa prampungan | sultan pêparinga tulis | sigra sri narapati | dhêdhawuh juru citra wus | sandika kang liningan | tan dangu panitra dadi | gya winaca sora cêtha mrih têtela ||
19. pèngêt nawala manira | Jêng Sultan Panata Gami | mandhirèng kraton Bintara | sawuse myarsa pêrgandring[20] | pangadilan para lid | lawan rad agama rujuk | mangke manira arsa | nimbali sira Ki Pêngging | lamun maksih mopo manigas lungaya ||
20. titi têmbayèng pustaka | sinrat Dêmak tanggal kaping | sadasa wulan Zu'lhijjah | taun Be dèn sêngkalani | sad catur guna luwih |[21] katandhan Sinuhun Prabu | Sultan Panata Gama | sadaya 'ulama mukmin | sokur suka mangastuti puja mantra ||
21. srat kabungkus sutra jênar | tumanduk ring Jêng Mahgribi | ingasta nimbali sigra | hèh Sunan Kudus sirèki | kajibah ngampil tulis | masesa anjabut gulu | Pêngging Ki Dayaningrat | kang duskarta ing praja di | Sunan Kudus sandika sêrat tinampan ||
22. bidhal lan sahabat sapta | ambêkta bêndhe sawiji | minangka têngarèng yuda | ginendhong laksitèng wuri | nulya sri narapati | sawadya punggawa mundur | sapraptaning kadhatyan | bubaran para bupati | agêng alit samya mantuk sowang-sowang ||
--- 3: 65 ---
23. warnanên kang dadya duta | Sunan Kudus kang lumaris | wisata ngambah padesan | wus parêk tanah ing Pêngging | bêndhe munya tinitir | kathah janma desa gugup | sami sikêp warastra | ngupadi swara mêlingi | janma kathah ngira sima gembong munya ||
24. kathah kang tutup wiwara | sawênèh mring ranggon ngintip | solahe awarna-warna | janma desa jalu èstri | ana kang mènèk krambil | samyalok na macan ngamuk | ingkang nggawa gêgaman | marêk sunan kang lumaris | atêtannya janma sira priksa sima ||
25. kang swara kagila-gila | Sunan Kudus ngandika ris | paman ngêndi ana macan | kajaba mung bêndhe mami | lah iki ingkang warni | munya yèn sira hyun ngrungu | nulya tinabuh sigra | swara sru grêng nggêgirisi | sabên-sabên parêk desa kagegeran ||
26. Jêng Sunan Kudus ngandika | ring sahabat ingkang ngiring | hèh kabèh sira wêruha | bêndhe iki sun arani | Kyai Macan ing benjing | dadya pusakaning ratu | lan malih iki desa | sun arani Simawali | saur pêksi wran desa suka narima ||
27. nganti têkèng jaman mangkya | karan desa Simawali | samana laju Ki Dhanyang | sunan praptèng tanah Pêngging | ana wong nini-nini | dinangu ring Kangjêng Kudus | nyai ingsun têtannya | Kyagêng Pêngging ana ngêndi | lagi apa yèn lagi mangkene iya ||
28. nyai wrêda nambung sabda | kyagêng ora tampik wanci | nèng kobongan imbal sabda | lan Dzat kang murbèng jêng kyai | kang têbih tanpa têpi | cêlak tan kêna kadumuk | murba ing dhèwèkira | tunggal ingkang ngajak urip | ngajak nendra ngajak seda wus kadriya ||
29. lamun sira wus[22] kapanggya | sun pasthèkkên tan kêpanggih | rèhning kyai badan Suksma | angêningkên puja gaib | kang pinuji amuji | kang dinulu kang andulu | ngandika lagya ngucap | mosik mênêng kumpul siji | lah ta anak tamu balia kewala ||
30. laksitanta tanpa karya | Jêng Sunan Kudus mangsuli | lah ingsun iki utusan- | ning Hyang Kang Murbèng Dumadi | sun Malekat sing nglangit | maringkên kamulyan agung | nyai sira tutura | ring gustimu Kyagêng Pêngging | aturana mêtu sadhela kewala ||
--- 3: 66 ---
31. nyai pasrangkara sugal | sirèki janma yun silib | kawistarèng wanci sa'at | solah yayah janma maling | budyèsmu maring wringis | gênah wuwusmu yèn palsu | sêngadi dutaning Hyang | Malaekat saka langit | yèn wong Pêngging bayi bae tan pracaya ||
32. kene kabèh bijaksana | kang tyas nirmala di murti | caturmu pasthi katara | wong durjana ngrusak budi | ngêndi ana Hyang Widhi | utusan kaya cakrukmu | Allah cêdhak lan kita | sapolahku ngudanèni | malah lamun kyagêng kiniyas tan ana ||
33. hèh durta sira wêcaa | kang prasaja aja kidip | nyatane wong ngêndi sira | de sira cubluk kêpati | kowe taruna pêkik | cacade budimu cubluk | kadi tilas bêdhaya | patrap luwês solah liring | pa kinira janma Pêngging nggon wong papa ||
34. Sunan Kudus ngungun myarsa | ing sujanma wrêda èstri | patitis wicaranira | Sunan Kudus ngandika ris | wruhanta ingsun iki | santri Dêmak yun katêmu | marang bêndaranira | sumêdya pruwitèng 'ilmi | nyai tuwa sugal guyu pasrangkara ||
35. e layak wong sira Dêmak | atunggal wong ngaku wali | anglampra adol carita | mbêbodho mring janma Pêngging | sira prapta nèng Pêngging | tan gumun tyasira kuthung | wus lumah[23] santri nglayap | tan na budi Nitisruti | clingak-clinguk ngupadi wuduk rasulan ||
36. yèn sira têmên yun panggya | ring kyagêng nggêguru 'ilmi | kasampurnan kene kana | supaya blilumu bêrsih | yèn wulange jêng kyai | gampang cêtha galur turut | padhang nrawang gumemblang | turne sun iki janmèstri | lamun karo wali pinggir ora eram ||
37. iya sun aturke sira | janma wrêdèstri gya manjing | ing dalêm wingking silanta | manêmbah atur upêksi | janma Dêmak yun panggih | kalilan kinèn malêbu | sunan dèn awe sigra | kudyarsa manjing pribadi | sahbat sapta kinèn lungguh nèng pandhapa ||
--- 3: 67 ---
38. praptèng toreyan myak gubah | sadarpa kagyat lumyat ing | kang cahya nuksmèng cancala | prabaning wastra ngajrihi | mawa prabawa gaib | sigra sunan ngraup suku | rèhning dangu tan oncat | Jêng Kudus swanita mili | sênggruk-sênggruk mancadrawat mancadrasa ||
63. Maskumambang
Patêmone Susuhunan Kudus karo Kyai Agêng Pengging
1. duk nupiksa Kyagêng Pêngging ngandika ris | janma sira sapa | pinangkanira ing ngêndi | myak gubah laju karuna ||
2. sênggruk-sênggruk apa sira pasang yiyit | matur kangjêng sunan | jêng kyai kula puniki | Sunan Kudus kitha Dêmak ||
3. sowan kula dhapur dinutèng narpati | Jêng Sultan Bintara | Kang Nata Gama 'Arabi | amba ngampil sastra murda ||
4. lah punika srat kabungkus sutra kuning | de kula udrasa | wruh paduka yèn prihatin | mangkyarsa ngrêbasèng praja ||
5. sèwu dora purun mancah gama suci | boya wontên tandha | kang dadya sah ing prakawis | tumiba gêng khukum kisas ||
6. gih punika kyai prapta kula nangis | wêkas ngrasa sama | samining tumitah urip | samya sinung têpa-têpa ||
7. wênang wajib kinèn asih ring sasami | rèh janma punika | agêng alit atas sami | sanèsnya mung pangajaran ||
8. mung punika gêtun kula mliyun kêthi | kang dumadi duta | ngampil sastra wasesa ji | karampungan mancas sigra ||
9. lah punika sastranyamba turi mèksi | gya winaca sora | cêtha ing purwa madya nis | kyagêng wus datan nglêgewa ||
10. yèn mangkono duta sira iku wali | santri tangga desa | nanging batinmu lir prusi | bujuk-bujuk lir duskarta ||
11. ngalor ngidul nggluyur ngaku wruh Hyang Widhi | jêngkang-jêngking salat | pating krêmbyah pating jrêlih | tur sira ora uninga ||
--- 3: 68 ---
12. ora beda kaya kita kang tan muji | jêr manira priksa | yèn Allah dumunung nglari | jagad ngisor dhuwur sunya ||
13. dunya akhir janma tan wignya kêpanggih | mung kasêbut Kuran | ingkang pituture sisip | sarta angèl linakonan ||
14. mangke kangjêng sri bupati manut eblis | wruh wong kaya kita | panas kira darbe melik | marang klakuwan lan dunya ||
15. marma karsa angisas Ki Agêng Pêngging | kinarya bêbuka | tinimbalan ngong tan apti | yèku durung tyas nirmala ||
16. wus têtela si Patah durung agami | dudu tus satriya | nggugu sorah tanpa sêksi | kadi rucah turun kompra ||
17. sakèh wali têdhake pra soroh kardi | tan ana trah wadya | mila Nitisruti sêpi | Nitisastra kabèh tuna ||
18. sira Sunan Kudus dèn utus nimbali | dening sri narendra | yèn ingsun mopo tan apti | kêna manugêl lungaya ||
19. iya sokur rèhning sira wali mukmin | pasthi wus waskitha | wêruh dêdalaning pati | priksa anggoning pralaya ||
20. rèhning sira mangkya dadi duta pati | coba sun têtannya | jawabên ingkang pratitis | sawange muksis utama ||
21. sabab apa dene sira nganggo urip | purwa saking 'arasy[24] | ingkang pirang yuta warni | mangke ujud saking sapa ||
22. ingkang kaping kalih sira jênêng urip | kowe nganggo nendra | sapa ingkang ngajak guling | nèng jro tarkadhang supêna ||
23. kadhang ora jèrèngên cangkriman mami | ingkang kaping tiga | sabab apadene mati | jroning pati ana apa ||
24. kaping catur yèn sira wus praptèng lalis | ing têmbe apa ta | bali manèh dadi bayi | apa nèng kana kewala ||
25. lan batangên punika cangkriman mami | saking Sèkh Sitibang | sajarwane kang sun èsthi | mêmpêng kanggo kene kana ||
26. yèn sira tan uning aja dadi wali | mukmin ngayawara | pisudhèng cundaka pati | priye kanthine pralaya ||
--- 3: 69 ---
27. Sunan Kudus sadarpa ngungun ing galih | wrin soal catur bab | ingkang ngodhêngakên pikir | rumasa datan kawawa ||
28. manuhara mlas-arsa matur ring kyai | dhuh Kangjêng Mardika | lêpat kula mliyun kêthi | agung nyuwun pangaksama ||
29. botên langkung mung nyuwun wahyèng kaswasih | catur sual dika | kababar amba nampèni | kawula pundhi mastaka ||
30. kula dêrma dèrèng wontên ingkang uning | kilap Sèkh Molana | kang jumênêng lurah wali | pramodaning wali sanga ||
31. dèrèng wontên pra wali kang dèn paringi | kilap Suan[25] Benang | bijaksambêk pramugari | marma panuwun kawula ||
32. ingkang mugi paduka paringi wirid | amba srah jiwangga | Kyagêng Pêngging mèsêm sarwi | ngandika pahit sarkara ||
33. he lah gumun kuthung têmên sira wali | luwêsing mlas-arsa | kawruh mati dèrèng uning | lah ta gupuh tampanana ||
34. gya kapêluk kabuka sopanèng karni | sajarwa prasaja | tanpa lambang tanpa kêlir | têrus têrang blaka suta ||
35. Sunan Kudus sampun tampi jarwèng kyai | babarnya cangkriman | kanang ngodhêngakên galih | wus padhang sumilak nrawang ||
36. gya umatur Sunan Kudus mring jêng kyai | sarwi ngaraspada | yèn makatên trang puniki | gêsang kalih pêjah tiga ||
37. gêsang tiga pêjah kalih kosokbali | dene wontên ngrika | ngong upamèkakên wingi | kang sampun upami benjang ||
38. Kyagêng Pêngging sadarpa ngungun ing galih | dupi pamêjangnya | Sunan Kudus bangkit tampi | panjèrèngnya kasatmata ||
39. ing wasana Kyagêng Pêngging ngandika ris | Kudus rèhning sira | dadi dutaning narpati | myang carakaning uliya ||
40. kinèn njabut griwane Ki Agêng Pêngging | payo untapêna | murdèngsun gawanên mulih | katur marang wali sanga ||
41. kudus njola matur mopo nuwun inggih | saking karsa tuwan | kula ajrih nuwun tampi | kyai kyai ywa mangkana ||
--- 3: 70 ---
42. dudu rasa karsane jêng kyai iki | aluwung kawula | kauntapêna rumiyin | amba lêhêng botên priksa ||
43. nadyan kyai botên karsa nglaksanani | kawula pribadya | kula sagêd monah kadim | antaka mulyaning angga ||
44. lami têmên kasasar kula puniki | pêpacangan laya | enggala dhaup ywa lami | rèh tan wurung campur juga ||
45. kyagêng mbêkuh hèh Kudus ciptamu silip | ywa mangkono sira | nyupêt lêlakoning wali | dadya panarik sutama ||
46. de lakumu rèh dinuta pêsthi bali | nyangking murdaningwang | mara saksènana iki | dina praptèngsun pulastha ||
47. awasêna yèn klèru sira dèn aglis | wênang awèh dalan | dadya panarima mami | kyagêng nggayuh Tirtamaya ||
48. plas wus sirna tanpa mês jênêning urip | Kudus langkung cuwa | wignya gathuk imbal lathi | nèng siratulmustakima ||
49. wus kacidra kang uswa kacucup lathi | dadya samya panggya | Sunan Kudus Kyagêng Pêngging | imbal sabda kalih juga ||
50. de sadalêm Nur Mukhammad samya panggih | lir janma supêna | Kyagêng Pêngging nulya bali | dêduka pasang sasmita ||
51. paran sêdya de sira nggêgodha mami | Sunan Kudus nêmbah | tyas kula kuciwa maksih | nuwun wrin rasaning rika ||
52. wontên ngrika badhe wruh rasaning ngriki | kyagêng lon ngandika | payo Kudus marang bèji | anggawaa wastra seta ||
53. sandika wus lumaksana marang bèji | kyagêng lan jêng sunan | gêgandhèngan tantra prapti | mori ginêlar ing kisma ||
54. Sunan Kudus mangkurêp binungkus tartip | katutup kang uswa | sangkêp margi panca pati | ingkang maksih driyanira ||
55. gya pinanjingakên salêbêting warih | wus yayah kunarpa | tan na swara mobah mosik | mênêng pratandha wor Suksma ||
--- 3: 71 ---
56. duk umanjing wanci bakda 'isya akhir | dupi bangun enjang | uluk salam Kyagêng Pêngging | Kudus 'alaikum sallam ||
57. blubug-blubug swaraning we gya tinarik | luwar saking blumbang | wastra seta gya nguculi | garing dayaning kunarpa ||
58. ingkang murda ingusap-usap jêng kyai | gregah ngraup pada | dhuh kyai kula wus uning | ing tirta ingkang nirmala ||
59. kyagêng nabda kayaparan ingkang warni | rasane lir apa | jêng sunan matur kang warni | kadya angên-angên kula ||
60. raosipun walèh yèn kula atur wrin | mênggah pralambangnya | botên nendra dede ngimpi | ngungkuli carêm wanita ||
61. wusnya rampung kondur gêgandhèngan kalih | praptèng wisma sigra | umanjing toreyan malih | Kyagêng Pêngging arum nabda ||
62. rèh wus tutug sêdyamu kang sira kapti | kita sêksènana | ywa ganggu gêgawe ngimpi | Sunan manêmbah sandika ||
63. nêpak yitma kyagêng wus tantara mênit | wus dadya susawa | Sunan Kudus sigra mijil | anggugah sahabat sapta ||
64. bangbang wetan Sunan Kudus sahbat ngiring | warnanên byar enjang | abêt-abêt sontra santri | udrasa wruh kyagêng seda ||
65. para siswa jalu èstri kèh mbelani | prasêtya wor cipta | pira-pira angêmasi | magêrsari kathah prapta ||
66. samya ngupakara mituhu wêwêling | duk maksih swarginya | tan antara kang panidhi | wus dumunung ing astana ||
64. Dhandhanggula
Balining duta Susuhunan Kudus ngaturake rampunging ayahan
1. kudhandhangan Sunan Kudus aglis | tan cinitra ing marga wus prapta | ing Dêmak ring masjid gêdhe | pra wali lumyat gupuh | manambrama sabdanya mukmin | sêsalaman warata | Sunan Kudus matur | mring Jêng Sayid Maulana | dera ngampil sastra wasesa mungkasi | Kyagêng Pêngging wus brastha ||
--- 3: 72 ---
2. kalêksanan purwa madya titi | Jêng Sèkh Mahgrib angandika trima | dènira nyampuni gawe | cukup saprêlunipun | lah sayogya têrusa nuli | tur priksa jêbèng nata | sandika Jêng Kudus | lajèng lan sahabat sapta | sigra-sigra sapta murid milya manjing | lunggyèng sanasewaka ||
3. sri narendra ingaturan uning | lamun Sunan Kudus sowan nata | nuli têdhak lênggah jèjèr | sêsalaman Jêng Kudus | munjuk kangjêng sri narapati | kawula wus laksita | ngampil sêrat rampung | nawala wasesa praja | mila èstu murtat ki agêng ing Pêngging | yêktos sampun gusthika ||
4. sadèrèngnya srat sesa puniki | kula bantah ngabên 'ilmu rasa | Pêngging kang dèn apalake | wusnya nis wêdhar kayun | nulya kula atur umèksi | surasèng sastra murda | wasesaning ratu | mèstu bayu mopo laya | kyagêng tanpa mangsuli sumarah pati | laju seda priyangga ||
5. layon kula pasrahakên maring | para magêrsari muridira | lan dhatêng pawèstri jêro | ri wusnyamba pêpacuh | para siswa tan kenging mirid | ki agêng lahpahira[26] | murtat gama Rasul | ngina-ina kraton mulya | saurpêksi sadaya mituhu karsi | partisara narendra ||
6. jêng pamasa angandika aris | ingsun trima jêbèng laksitanta | cakêp cukup titi rèntès | ora luwih mung sokur | sira karya lunturing kapir | lan arjaning karatyan | lah wis jêbèng Kudus | mundura age ngasoa | matur malih Sunan Kudus mring narpati | adhuh sang nata dibya ||
7. kula gadhah tilaraning kaki | warni bêndhe wontên kramatira | kilap barkahnya sang katong | punika yèn tinabuh | mawa swara yayah harimbu |[27] lir sardula katawan | gègèr janma ngrungu | lah punika warninira | pantês lamun kagêma sri narapati | pêpakuning bawana ||
--- 3: 73 ---
8. nata nabda sun tarima kaki | bêndhe Kyai Macan wus tinampan | Sunan Kudus sigra lèngsèr | saking purantara wus | pra sahabat sapta tan kari | kondur prapta ing wisma | nahên kang winuwus | warnanên Sultan Bintara | wus bubaran dènira siniwèng dasih | sirna rêntuhing praja ||
--- 3: 74 ---
65. Asmaradana
Musawarat tekad gêgêbêngane para wali: bêbukaning carita Jêng Sèkh Maulana Mahgribi ngarsakake musawarat
1. kasmaran rêngganing tulis | arja mulyaning nagara | 'Arab nèng Jawa wus awor | gêtih dagingnya manusa | sudarsana makbullah | wali sanga kang wus makhum | nayakaning rat ing Dêmak ||
2. anuju sajuga ari | Jêng Mahgribi Maulana | pitêkur nèng mimbar ijèn | mangêningakên jiwangga | ing Dzat kang murbèng dunya | gyantuk tarbukèng tyas tuwuh | yun musawarat pangwikan ||
3. karsa nglêmpakkên pra murti | wali kang pamungkas gama | samana dhêdhawuh age | ing dina Jumungah ngarsa | sanggyaning pra 'ulama | apan parêngan sêsulur | mring masjid mangun sukarsa ||
4. Jêng Maulana wus nuding | sahabat juga dinuta | nimbali pra wali kabèh | caraka gya lumaksana | titi liningan jarwa | tantara caraka nusul | sandika mituhu sabda ||
5. cundaka murid wus bali | matur sarèhning dinuta | purwa madya wusanane | dupi ing antara dina | prapta ing ari Sukra | ing wanci têngange rawuh | lir 'adat sami 'ibadah ||
6. wusnya bakda luhur akhir | tarap tata sêsalaman | pra 'ulama lênggah jèjèr | nèng srambi sami susila | Sèkh Mahgrib Maulana | yeka kang mangka têtunggul | keringnya Suhunan Benang ||
7. tumulya Sinuhun Kali | Sunan Crêbon Pangran Modang | lan Sunan Kudus jajare | kanannya wali sakawan | Sunan Ampèl myang atma | Jêng Sunan Giripurèku | sumambung Mulana Iskaq ||
8. Pangeran Bayat prituwin | Sunan Gêsêng lan Sèkh Dumba | lan Sèkh Majagung wurine | para kyai kyai jajar | wus samya makput syara' | wrêda nom tan kêna ngetung | sirna suwara kapyarsa ||
9. nulya Jêng Mulana Mahgrib | ngandika rum pasang netya | lah sumitraningsun kabèh | ywa na kaduk salah tampa | ing rèh kang durgadana | mila sun prih aja sulur | payo padha musawarat ||
--- 3: 75 ---
10. paran tekadmu kang dadi | kêkêncêngannya priyangga | manira yun wrin jatine | sanak kita wali tama | mulane sun sêdya trang | rèh kathah kang samya kerup | karêm kèrêm 'ilmu murtat ||
11. akèh kang ngêncêngi budi | kadariyah jabariyah | lir Sitijênar tekade | sêdene Ki Dayaningrat | Pêngging sadarpa titah | têmên-têmên ngrusak sintru | ambuka wadining jagad ||
12. kinarya mirid mring murid | pra siswa kang punggung mudha | anglêbur ayuning kraton | tur mancas Dini'lmustafa | kasub kalokèng jana | wus pira-pira kang nggilut | wijangan kawruh dupara ||
13. sapa kang murwani mirid | wêwijanganing uliya | kang mutajilah kaprècèt | yèn ora wong ahli papa | lah masa mangkonoa | Sunan Kalijaga matur | pukulun pun Sitirêkta ||
14. angambra budayèng juti | ambrastha agama mulya | dene pun Jênar purwane | jinarwakakên trus têrang | purwa madya wusana | nora suda nora wuwuh | galur turute têtela ||
15. dupi ing alami-lami | adêgnya masjid punika | pun Jênar sangsaya mirong | ngèsi-èsi wali sanga | nggêguyu kraton Jawa | sinêndhu malah andarung | tansah mêmêjang ing janma ||
16. tumular ing warti nguni | pun Jênar alap-ingalap | guru-ginuru kawruhe | lan Pêngging Ki Dayaningrat | nglairkên makjun tekad | puniku darunanipun | kathah tyang nuksmèng sukarta ||
17. ngina-ina gama suci | mêmancah jênênging radya | kadi kang sampun kalakon | Jênar lan Pêngging kalunas | lan muridnya sadaya | subrastha tan wontên tumshuk | kawruh kang murtat agama ||
18. dene mangke padukarsi | nglêmpakkên pra wali sanga | yun musawarat tekade | sangêt suka sokur kula | sigra pra wali nabda | jumurung amin sadarum | sandika wêdhar sasmita ||
19. kang dadya palanging galih | sajuga-juga uliya | paran dadya panganggêpe | wujud jumênêngnya Allah | ing pundi jaman makam | Jêng Mahgrib ngandika arum | hèh kanca wali sadaya ||
--- 3: 76 ---
20. yogyane dipun tulisi | rujuk bedane ing tekad | supaya dadi pangilon | tumêngkar gumrah ing wuntat | wahyaning musawarat | de kang nulisi pakantuk | Majagung kalawan Dumba ||
21. sawiji-wijining wali | panêmune tinulisan | tar lèn dadya sudarsanèng | akhiring jaman manusa | kabèh angrakêt 'ilma | ananging tan kêna mêtu | mrêngkang saking wali sanga ||
22. sing sapa nylayani kapir | sandika para 'ulama | Sèkh Dumba Majagung age | anggrenda kalam panurat | jinidhar papan krêtas | tinumpang lisnar pinangku | ngubêg mangsi pasang karna ||
23. Jêng Mahgrib ngandika aris | lah payo jêbèng Malaya | nglairna dhisik tekade | sandika Sinuhun Jaga | hèh nêdha maklum kanca | sampun wontên sêlang surup | ambabar mastuti wahya ||
66. Sinom
Tekad gêgêbêngane Sèkh Malaya iya Susuhunan Kalijaga
1. sinawung sêkar srinata | Sèkh Mlaya umatur aris | ring Jêng Mahgrib Maulana | ki lurah kang kawulèsthi | jumnêngnya Maha Suci | awang-awang uwung-uwung | kang ngèbêki buwana | tan kakung datan pawèstri | tanpa warna kang dinumuk boya kêna ||
2. sadaya kaanan dunya | antuk purbaning Hyang Widdhi | kang jumênêng wujud mutlak | mênêng datan darbe karsi | nguni cangkramèng wadi | madi mani manikêmmu | ingkang yayah kalpika | plêng dadya obah pribadi | anjênêngkên kayat kayuning manusa ||
3. ingaran wujus[28] Mukhammad | mêngku rusul rasul yakin | dadya Dzat ingkang murwèng rat | mahya manjing jrining[29] jisim | sakarsanya pribadi | midêr raga tanpa dhawuh | karya ringaning badan | ni'mat manfa'at sakalir | nyiram pancadriyasmara rèh jiwita ||
4. puniku pangeran kita | kulèsthi ing ngrika ngriki | de Dzatnya Allah kang nyata | ingaranan salat daim | langgêng salami urip | mila wong punika lamun | urip jatine salat | tan susah dhumatêng masjid | jêngkang-jêngking salat jisim aran sre'at ||
--- 3: 77 ---
5. nging karsanira jêng duta | Mukhammad Rasulu'llahi | umèstu kalaming Pangran | wa akhimmu salatihi | logate kita nabi | jumênêng sira salatu | mangsuli Jêng Mukhammad | salatu kassa wajibi | têgêsipun wajib salat gangsal wêkdal ||
6. mênggah yakine kang prentah | pun pasênêdan pribadi | pasênêdan saking Allah | atas kang ngèbêki bumi | budi tan sagêd mosik | yèn jagad nora na wangwung | sayêkti saking lêga | jumurung sakarsa dadi | lah ing ngriku mulajamah kodratu'llah ||
7. pramila badan lumaksa | sahdat salat pasa khaji | sêdene pitrahtu'lzakat | winastan Islam têtali | lirnya pikêkah pêsthi | jumênêng sare'atipun | mênggah jatining Islam | salat ingkang tanpa budi | mung pribadi mêmuji mring dhèwèkira ||
8. punika salat hakekat | dalil kitab Asalnusi | wa sare'atu Mukhammad | bakin ila kiyamati | muradipun sayêkti | sre'atnya Jêng Mukhammadun | langgêng praptèng kiyamat | punika pan salat daim | kang kulèsthi botên wontên Pangran liya ||
9. ingkang kangge ngriki ngrika | mung Allah urip pribadi | tandhane kangge ing ngrika | amba lamun karsa mulih | pasênêdan ing benjing | hyun kondur napas kagulung | yayah angikal bolah | pêcat saking jêmpol sikil | ingkang kiwa manjing sanubari jaja ||
10. nèng ngriku ngukud ludira | wusnyanting minggah manginggil | mêksih anggulung kewala | laju ring tanaju'ltarki | datan antara mênit | gya nuksma sadalêming nur | kang wasta johar awal | sajatine johar akhir | lah ing ngriku wontên wiwara gumemblang ||
11. maniking netra punika | ran sela matangkêp kori | kalamun bangsaning Buddha | mênggah têmbunging 'Arabi | babu sakratu'lpati | têgêse plawangan layu | nèng ngriku mung sasa'at | pasênêdan nggulung angin | nulya mahya ngèbêki sabuwanarja ||
12. wus campur asal mulihnya | saking wangwung manjing sêpi | kumpuling Gusti kawula | inggih kwula inggih Gusti | sayêktine pribadi | Pangeran wangsul Allahu | watawis kalih sa'at | kula lumyat jisim mami | gilang-gilang nulyamba maca sahadat ||
--- 3: 78 ---
13. mutakat wulu salêmbar | umanjing dhumatêng kulit | kulit manjing daging kula | daging manjing hadahini | hadahini umanjing | mring rasika manjing sungsum | sungsum manjing manira | pasênêdan badan angin | lah pirsaa badan kula têmbe sirna ||
14. sanadyan ta makatêna | nanging atas akulmukin | kêdah ngêncêngi sare'at | kang gumlar narik utami | mituhu nubuwati | Mukhammad Rasulu'llahu | utusaning Pangeran | tatkala jaman rumiyin | wangsul masa ing mangke kula utusan ||
15. manira ran Rasulu'llah | sinêdhahan ring Hyang Widdhi | winisudha jurubasa | mulang mring sujanma pingging | pramilamba kêncêngi | sare'at nêmbah Hyang Agung | wontên jro masjid Dêmak | supados ambrastha wêri | botên kula tan pisan mantuk mring Allah ||
16. mung nêmbah tekad kawula | kang ambèsthi Dzatu'llahi | makatên pamanggih kula | ing lair têrusing batin | lah kanca-kanca mukmin | sampun wontên saru siku | agênging kalêpatan | rèh punika nama waril | mungkir ndhaku mring Pangeran boya salah ||
17. puniku mutakatira | Sèkh Malaya kang kaèsthi | pamlênging cipta kang nyata | Sèkh Dumba Majagung nulis | nèng krêtas titi rêsik | Sunan Kali mbuka kawruh | babaring pangawikan | wus pasrah ring Jêng Mahgribi | kang sumambung Sunan Giri Guladrawa ||
67. Dhandhanggula
Tekad gêgêbêngane Susuhunan Giri
1. Sang Aprabu Satmata rum angling | hèh ta kanca manira sadaya | anêdha prasami barès | ngong nglairakên kawruh | pangawikan kang kula èsthi | mlêng sadalêm mutakat | gêgandhulan ulun | wujud jumênêngnya Allah | la jamana la kamana wa liladin | nanging lir sifatira ||
2. Dzat'lyakin Dzatnya Maha Suci |[30] tunggal lawan Dzat Nabi Mukhammad | ingkang urip tanpa êroh | Jêng Mukhammad wus murud | mangkya sifat janma kang uning | ngawruhi angganira | mêngku rusul rasul | pasênêdan kang kuwasa | lah punika aran Mukhammad sajati | kèksi wayanganira ||
--- 3: 79 ---
3. jajah kita nèng jro netra kalih | urip roro nanging juga rupa | lêbu-linêbu dayane | yeka mayangganipun | pasênêdan kang tanpa warni | jatine angin lêmbat | napas nuksmèng alus | midrawèng badan manusa | awor rasul rasa kawula hakiki | aran Nabi Mukhammad ||
4. dene wujud kula kulit daging | otot balung sungsum têmbe rusak | wangsul asal lêbu awor | tan kenging kula gulung | rèhning wadhag tan sênêng kadim | mênggah daliling Kuran | lotalbisulkhaqqu | bil batali têgêsira | yèn si alus bêbakalan ora apti | kadim wus wujud kidam ||
5. mangke mulajamah kwula Gusti | liripun badan alus lan wadhag | dzatu'l insan panêngrane | pasênêdan pukulun | mila karêm mring owah gingsir | 'aralu'nbasariyah | bungah susah junun | ingkang dèn cipta tan kêna | sêkti murti sring nênarik laku jati | yeka dzating manusa ||
6. prêlu sangêt kawula kawruhi | budi budayaning tyas kang murtat | binuwang kabèh kang dede | rumakêt kang rahayu | barang prentah kêdah pinilih | yèn wus pramana karsa | sarwarja lêstantun | têtêp ma'rifat ing Allah | siyang ratri wus campur kawula Gusti | minggatu badan Suksma ||
7. mila jroning musakaf wêwarti | lapil kalbul mukmin baitu'llah | tyas mukmin wisma Hyang Manon | mênggah dununging kalbu | pasênêdan kita kawruhi | antraning jantung utak | pasuciyanipun | mila jantung lapil Allah | utêk Allah ing ngriku panggènan budi | pasênêdan punika ||
8. mamèt saking jarwèng Sayid 'Ali | ing 'akait makatên ungêlnya | asrakun dimak mancorong | anèng utêk lan jantung | mênggah asal kula ing nguni | botên manira rêmbag | rèhning wus kapungkur | amung jumênêng pribadya | kidam dhihin botên wontên kang ndhingini | pasênêdan punika ||
9. dene napas kula mahya manjing | sun tekadkên puji kang tan pêgat | muji ring pasênêdane | benjang yèn wus kagulung | kita
--- 3: 80 ---
nuksma ring danbundambi | brutu tan kêna rusak | ing 'alam sahiru | napas wontên ngrika pêcah | amênuhi sajagad ing 'alam sahir | dadya wang-awang lêga ||
10. pasênêdan datan badan angin | urip tanpa roh pribadinira | de margi kawula têmbe | umahya 'alam lahut | saking utêk ring githok gigir | ula-ula punika | gya manjing adêbun | amanggya gumlaring jagad | tanpa pama ing jagad tan ana mirib | karaton Tejamaya ||
11. yèn 'arabe ran Janatu'nnangin | rata jêmbar tan kêna cinêngkal | twin ni'mat manfa'at bae | tan ngrasa lamun murud | panggya suta bapa lan bibi | sarwa sarwi sarwendah | natar tratag agung | bêngawan Nil kilah-kilah | binotrawi mubêng nêrahi wisma di | patra mas tatur rêngga ||
12. utaminya nèng ngriki nglampahi | rukuning Slam kamsatun lima |[31] sahdat salat zakat nglowong | khaji ring Bètu'llahu | tanah Mêkah kajar siwadi | ananging tekad kita | bab khaji tan ayun | ing Dêmak ngriki tan beda | Baitu'llah nadyan Allah ati mami | ing riki rika tekad ||
13. bab puasa kawula tan apti | awit nguni duk dèrèng tumitah | pintên yuta taun nglowong | mangkya tumitah wujud | pinrih nêdha marêgi daging | supaya kuwat ngangkat | njunjung Hyang Maha Gung | kalamun nglak ngêlih lêsah | cape sayah tan paedah têmah gêring | milamba botên pasa ||
14. pasa kita tarkumassiwahi | tinggal sabarang liyane Allah | dumadi manusa bae | mangan wedangan bubuk | gula pasir batu tèh kèki | ananging datan ingan | awas ing pandulu | mlêbu mêtu napas kita | sênêng parêng punika kula upadi | sah jumênêng Mukmin khas ||
15. mungguh wajib wong zakatu'lfitri | sun tekadkên pancadriyaningwang | sikil tangan amba roro | rumanti barang dhawuh | mobah molah mangatas Gusti | sujanma tan kuwasa | darmi rèh pituduh | parentahing sifatu'llah | wus têtela pasênêdan wakil Gusti | kula mriki mèt têdah ||
--- 3: 81 ---
16. siyang ratri kang kula ngèngèri | têmbe dhewe eling riki rika | tan nêdya mangeran sanès | mung budi kang kulambun | wus têtela budayèng ati | upama Pangran sirna | tan wêruh lor kidul | nadyan wontên pêdhang ligan | macan galak banthèng ngamuk ula mandi | nora jrih yèn tyas sirna ||
17. kathah lamun kula mbabar kawrin | bokmanawi krêtas saEropah | kirang tyas kabudayane | mung punika pukulun | kawruh ingkang kula antêpi | mèt lapil inahuda | huda lah liripun | pituduhnya manah Allah | lah sumangga para wali dera galih | gya Sèkh Majagung Dumba ||
18. anulisi pangawikan Giri | dènira mlêng gêgandhulanira | sadaya sahbat muride | golong sajuga kawruh | mangèstuti Jêng Sunan Giri | pamêdharing sasmita | ngêblak tanpa sintru | rèh nuksma musawaratan | nêngna gantya Sunan Benang kang nambungi | sinawung Maskumambang ||
68. Maskumambang
Tekad gêgêbêngane Susuhunan Benang
1. Sèkh Karamat mahyakkên kawruhira glis | mangkana lingira | hèh kanca manira mukmin | mugi prastawakna kang trang ||
2. rèhning mangke wêktu Hyang Suksma dèn paril | musawarat tekad | sawiji-wijining wali | makatên pangèsthiningwang ||
3. mênggah Pangran kang sun sêmbah-sêmbah puji | tokhid kang munpasal | punika kulanggêp gusti | Allah kita Rabu'l'alam ||
4. ingkang wujud tan siwah kalawan abdi | dzatu'lmaulana | kuliling njajah nagari | kang botên kengin ing 'aral ||
5. boya sakit boya edan boya sêdhih | ngêlak ngêlih tanpa | tur botên karsa nglabêti | puniku Gusti kawula ||
6. pêpathokan saking kitab Smarakandhi | lapilnya mangkana | wa kayun bila raokhin | tanpa roh urip pribadya ||
7. saksinipun yèn kawula linggih ngriki | Dzzt[32] midrawèng jagad |[33] Mêkah Madinah nganciki | nadyan tirah cakrawala ||
--- 3: 82 ---
8. jroning bumi pitu langit sapta prapti | dalilnya pratela | kadirun bila alatin | kuwasa tanpa bêkakas ||
9. saksinipun yèn kularsa damêl panti | wisma pagêr bata | Pangeran kula wus kardi | tur tanpa srana gêgaman ||
10. saha malih wa'alimun bila ngaklin | wa bila katkata | têgêse Allah ngawruhi | kang boya srana rinêmbag ||
11. la katkata kang ora srana rêrahi | kanyatahanira | pama wong yun marang Turki | Pangran wus ndhingini priksa ||
12. tanpa waktra tanpa netra ngudanèni | rèh kadayanira | ngungkuli rikating mimis | ingkang mahya saking tinggar ||
13. nanging lamun tunggal nèng sajroning jisim | dede nama Allah | pasênêdan ingkang nami | tandha mêksih kenging 'aral ||
14. turu bingung lali eling bungah sêdhih | yèn Dzat kang murwèng rat | mukaning sifat sakalir | tanpa pamrih tanpa tilas ||
15. rusul Rasul Mukhammad sifat kawadis | punika gusthika | wanda kawula puniki | napas hawa barang anyar ||
16. nadyan tirta nirmala ugi kawadis | kang murba wasesa | ing badan anyar sakalir | tandha sêksine rèh rusak ||
17. wangsul Dzatu'lmaulana kang Di Murti | wruh ing kene kana | kana wruh rasaning ngriki | ngriki wruh rasaning ngrika ||
18. lah cupana sagung para wali mukmin | êndi nama Allah | ma'nane ambêbingungi | nadyan kang nulis tan wikan ||
19. luwih manèh kang mirêng datan udani | Pangran kang sanyata | mêngku kaanan dumadi | nèng sajroning salat tobat ||
20. lamun kula sadarpa kêncênging galih | hèh kanca sadaya | manira tan mangran sêpi | nora mangeran kaanan ||
21. tan mangeran Allah lawan puji dhikir | jêr swara lan sifat | sadaya wujud kawadis | nanging Dzatu'lmaulana ||
22. kang kulèsthi tan siwah kita puniki | puniku wujud Khaq | kaladahni wa la karij | dede jêro dede jaba ||
--- 3: 83 ---
23. wujud ingsun sakojur punika mayit | tan wurung gusthika | lêbu pulastha wor bumi | mung Dzat kang tan kênèng laya ||
24. dene Allah dudu johar dudu manik | pasênêdan napas | rèh rahsa kabèh kawadis | punika tekad manira ||
25. de ing têmbe pangèsthi kula yèn mulih | napas wangsul barat | bayu daging mulih asli | namung Dzat kang nuksmèng iya ||
26. iya ingsun sakarsaningsun pribadi | nadyan manjing rêca | kayu growong sagarardi | parandening sun suminggah ||
27. aja manèh dadi wadi madi mani | manikêm ring kuna | lan tumunggal ing bêbayi | mituhu amba ing karsa ||
28. dene Nabi Mukhammad punika mayit | padha lan manira | patine êmbuh ring ngêndi | wali sanga ora beda ||
29. lah sumangga punika mutakad mami | Sèkh Majagung Dumba | cukat trampil anulisi | sampun rampung gantya durma ||
69. Durma
Tekad gêgêbêngane Susuhunan Cirêbon
1. Sunan Crêbon sumambung mahyakkên tekad | kang kèsthi jroning budi | jênêngnya Pangêran | Allah kang murbèng 'alam | gya pasrangkarasmu manis | hèh kanca Islam | mênggah pangawruh mami ||
2. nama Allah punika nama manusa | kang manjing jroning tarki | hu kumpuling rahsa | ing jantung lawan utak | botên têbih saking jisim | lir sifat kita | kang kaèksi pribadi ||
3. malah lamun yun mring ma'rifating Pangran | kêdah sarana puji | munajat dhikir pan | ilat katêkuk cêthak | silasta dwi nêpak siti | umèksi grana | dhikir h[34] kang satiti |[35]|
4. amatèni pancadriya cipta juga | panggih badan guyubi | yèn wus tinarima | sêdya panggya sarupa | lir wulan purnama sidhi | ing ngriku ana | kanthil rukmi miranti ||
5. barang neka suci endraning bawana | sirnaning rupa sasi | têmah wujud kula | tan kakung tan wanudya | wruh gumlaring jagad ruri | rêsêp sru ni'mat | manfa'at rèh sakarsi ||
--- 3: 84 ---
6. 'alam gumlar boya ratri boya rina | kita jumnêng pribadi | -ning Gusti kawula | amung ingsun priyangga | têtêp jroning kitab muni | 'alam kabira | dakala 'alam sahir ||
7. dene rahsa kawula panggya nèng ngrika | nampèni sihing Widdhi | dene rahsa mulya | manfa'at ni'mat tampa | pratandhane boya gingsir | saking manira | rahsa ing dalêm urip ||
8. wus têtela mayit sirna kang pangrasa | sacuwil datan kari | rèh sucining jiwa | tanpa 'alam wusana | de musamane kang yakin | nèng Nur Mukhammad | kutha intên linuwih ||
9. kenging ugi sinêksèn ing sapunika | tan pisan nampik wanci | yèn têmên panêdya | ing rèh tirta martana | sumirat jiwangga radin | gêsang punika | jatine boya lalis ||
10. amung ngalih panggonan ing Tejamaya | inggih Janatu'nnangin | de gêsang samangkya | kinèn wruh sifatira | Mukhammad Rasulu'llahi | sifat manira | rasul rahsaning Widdhi ||
11. wanda kita wontên wujud tigang warna | juga Mukhammad jati | suku praptèng murda | kalih wujud Mayangga | kang kèksi ing dalêm cêrmin | tri wujud Mutlak | inggih Mukhammad Kadim ||
12. lah punika Mukhammad kang kangge ngrika | kapanggya jroning ngimpi | tan karasa lara | lamun nêmu sangsara | rèh wus wujud bangsa kadim | ingkang katingal | pancêring netra kalih ||
13. wus têtela wong pralaya têmbe manggya | gumlar jagad mênuhi | darbèknya priyangga | jatine Nur Mukhammad | kang dèn lêboni sang kadim | cocog kewala | yèn kula puji dhikir ||
14. dhikir pana jlêg manggya gumlaring dunya | sasanamba ing benjing | têtêp jarwèng kitab | wa anahu mayita | fi 'alami'lkubri yajid | kalibu lirnya | satuhune wong mati ||
15. dalêm 'alam kubur manggya wak-awakan | tan siwah dunya riki | mila mukmin wênang | kêdah tilik mring paran | saka dhikir pan kang muksis | yèn sampun lanyah | gampil kewala panggih ||
16. utaminya mukmin wruh rukuning Islam | lêlima dèn kawruhi | sahdat salat zakat | pasa khaji bètu'llah | kang duwe wong kang miranti | sanguning marga | punika sah wong khaji ||
--- 3: 85 ---
17. tandhanipun sahdat kalimah tayibah | linênggahakên dhiri | Allah lan Mukhammad | inggih wujud manira | ing jawi kang lêbêt Gusti | dene wong salat | anêmbah Dzatu'lyakin ||
18. gih punika lêbête napas manira | ninggal tanaju'ltarki | kang mêncorong padhang | ing ngrika ngriki têrang | budayèng utêk mumpuni | dene wong zakat | rila lêgawèng budi ||
19. wong puwasa mèstu kangjêng nabi duta | duk kala prang kajodhi | manjing jroning guwa | tridasa dina pasa | pramila kula tut wingking | rèh 'ilmu kula | piwulang saking nabi ||
20. de wong khaji kinèn manjing ring bètu'llah | bètu'llah kang nèng ngriki | jêjantung kawula | ing bètu'lmakmur utak | bètu'lmukaddas kang nginggil | êmbun-êmbunan | sah punika wong khaji ||
21. sampun tamat pamusthi kula ing tekad | ma'rifat ing Hyang Widdhi | myang rukuning Islam | wajibnya pra 'ulama | mukmin ngrika mukmin ngriki | Majagung Dumba | slêsih dera nulisi ||
70. Kinanthi
Tekad gêgêbêngane Susuhunan Ampèl
1. kinanthi Ampèl winuwus | banda hèh kancamba mukmin | mênggah gêgandhulan kula | siyang ratri mung angèsthi | tan wontên Pangeran liya | Allah kang murba ing bumi ||
2. boya jaba datan kalbu | rèh klimah tayibah muni | la ilaha ha ila'llah | Mukhammad Rasulu'llahi | tan ana Pangeran liya | anging Allah dunya akhir ||
3. satuhune Mukhammadun | utusanira Hyang Widdhi | ing Mêkah seda Madinah | dhawuhe kawula èsthi | miturut jarwaning Kuran | la jamana la makami ||
4. sifatnya layu khayafu | tan kaya ngapa Hyang Widdhi | la nihaya la tahinta | tan miwiti tan mêkasi | de pasênêdan lan napas | punika dede Hyang Widdhi ||
5. Maha Gung lah dede wangwung | yèn kularsa wruh sayêkti | mung lumyat gumlaring 'alam | têrtamtu wontên kang kardi | mokal jumênêng pribadya | boya 'adam boya isi ||
--- 3: 86 ---
6. wa manngarapa rabbahu | pakat jahilan napsihi | sing sapa wêruh Pangeran | têmên bodho-bodhonèki | mila pamlêng kula nêdya | siyang ratri angabêkti ||
7. sujud rukuk limang wêktu | subuh luhur 'asar mahgrib | praptèng 'isya muji Allah | kaluhuran dunya akhir | kang mêngku karaton mulya | kang ngasta khukum myang 'adil ||
8. sirik kula ngaku wêruh | dununge wujud Hyang Widdhi | jro langit jroning bantala | myang antarane tan panggih | kita jrih nglênggahkên jiwa | rèh jarwèng Kuran macuhi ||
9. layakjibu ma'rifatu | minal'ilmu dakhaihi | têgêse wong nora wênang | ngawruhi 'ilmu kang dakik | kajaba salat sêmbahhyang | kang muksis jatining urip ||
10. Allah datan dumunung hu | boya nèng jantunging janmi | kupur lamun ngênggonêna | kapir lamun tanpa Gusti | dadine jagad samoha | saking kodrating Hyang Widdhi ||
11. mobah molah mosik ulun | atas saking Maha Suci | nanging sadalêm kawula | dede Allah dede Gusti | wujud kawula manusa | tan kenging angaku nabi ||
12. yèn nabi pêrsifatipun | sidik amanat lan tablig | wangsul janma tinitah 'am | paran wani ngaku nabi | mênggah panêmbah manira | limang wêktu siyang ratri ||
13. wajib wong nêtêpi rukun | ing Islam sahdat salati | zakat pasa khaji Mêkah | puniku ingkang utami | ywa mikir kang ora-ora | Allah jumênêng jro ati ||
14. punika dwi mliyun luput | pêrsasat kapir Yahudi | mujudkên kang nama Allah | sasana sajroning pikir | mangka jroning kitab Kuran | lamurtanniman pikyali ||
15. boya kacakra Maha Gung | nèng pasênêdan sujanmi | de lamun basa napsara | nyirnakake basa suci | lah iku wong nuksmèng setan | dajal la'nat sifat janmi ||
16. mila kula kukuh bakuh | mantêp tekad nganggêp Gusti | rong puluh sifatnya Allah | jalal jamal kaharihi | agung elok luhur mulya | boya dunung pundi-pundi ||
--- 3: 87 ---
17. al'alam kulumujudun | siwallah jarwane dalil | sabên kang maujud 'alam | sadaya dede Hyang Widdhi | wani kêkêthokan jangga | mati lawan kitab mami ||
18. asal sun nguni saèstu | bumi gêni banyu angin | nuli nêmbêlas prakara | ngalêmpak campur sawiji | saking kodrating Pangeran | dadya kawula puniki ||
19. pramila yogya wong idhup | wajib nêmbah Dzatu'lrabbi | rèh Allah tan kaya ngapa | asma kewala nyukupi | Hyang Suksma uning kang samar | kalam nênulis pribadi ||
20. nyathêti klakuan makluk | ala bêcik dèn kawruhi | mila pamanggih kawula | prayoga ngupa utami | pinaggya dina akhirat | atas gêsang têmbe mati ||
21. de ajal kula ing besuk | mèt tandha jarwaning Sitin | babu sakaratu'lmuta | kula pandêng tamtu kèksi | cahya sarambut umahya | saking brajamusthi mami ||
22. manthêr ring dirgantara nrus | amba nut minggah suwargi | de panggonaning suwarga | dene nglangit dede bumi | tan dumunung nèng antara | saking gaibing Hyang Widdhi ||
23. mila sangêt kula muruk | dhumatêng pra siswa murid | santri Ampèl Surabaya | sare'at kula parsudi | supados têrah-tumêrah | prapta ing kiyamat benjing ||
24. nulya sinêrat sadarum | Sunan Ampèl dènira ngling | marang Sèkh Majagung Dumba | galur turut tan muwuhi | kèndêl jêng sunan sabdanya | sêkar pangkur kang gumanti ||
71. Pangkur
Tekad gêgêbêngane Susuhunan Kudus
1. Jêng Sunan Kudus tumanggap | amahyakkên pangwikan kang hakiki | mangkana pasrangkara rum | hèh kanca ulun 'ilma | lêpat amba sakêthi aminta ampun | rèh kawruh kula selaya | lawan para wali mukmin ||
2. awit pangèsthi kawula | kang asmallah tan liyan saking urip | kang nama urip satuhu | dede roh dede napas | dede rahsa angên-angên [angên-...]
--- 3: 88 ---
[...angên] dede rusul | jumnêngnya saking panabda | ing manusa kang sayêkti ||
3. yantajumi'lkaoliya | dalilipun kang kasêbut ngakait | mila jawi lêbêt dudu | sanès nginggil lan ngandhap | dunya akhir janma tan bisa katêmu | ngupadi kulon myang wetan | lor kidul sadaya sêpi ||
4. kang kapanggih jiwitamba | wus têtela akarya bumi langit | santero barang kang wujud | gumlaring jagad raya | tandhanipun tatkala dèrèng tumuwuh | 'adam boya wontên barang | kang sampun kula sêksèni ||
5. angên-angên nama iman | basa Islam napas kang mahya manjing | sadaya nama pikukuh | jumênênging manusa | de kang nama urip tan kêna winuwus | sangkane tambuh pinangka | kodrat akarya pribadi ||
6. obah ing sakarsa-karsa | tanpa pakon dadya kula puniki | kabèh saking aninganung | inggih pangeran kita | mila kula wastani urip Hyang Agung | sarèhning kang ngajak gêsang | ngajak nendra ngajak mati ||
7. angên-angên tan kawasa | napas nupus ngêmladheyan upami | kulit daging gêtih sungsum | balung otot ngawula | langkung malih rusul rasul ugi nunut | de Allah punika asma | bingung ma'nane ngapusi ||
8. sêksi malih urip kula | yèn jiwita sing pasênêdan gaib | sasana aningananung | ing ngriku sirna pusa | jagad raya jiwamba sirna sadarum | boya èstri boya priya | puniku yèn kula guling ||
9. malah jarwaning musakab | wong anendra karan bangsaning pati | anaumuatu'lmaut | musna budayèng janma | sêksinipun kabèh atasing wong kayun | sami ngalami sadaya | de lamun kawula tangi ||
10. anjênêngakên kaanan | angarani kabèh ananing bumi | badane sakojur wêruh | nêbut klimah sahadat | mila urip kang yêkti nama Hyang Agung | kang cêdhak tanpa gêpokan | têbih datanpa watawis ||
11. wayangane urip kula | bangkit pisah dzat kang wajibu'lwajib | lah punika gambaripun | kliling njajah bawana | nanging sirik lamun angagêma ujud | jiwita tan sagêd suda | langgêng ing salami-lami ||
--- 3: 89 ---
12. mênggah ingkang kenging edan | angên-angên dene kang kênèng sakit | punika rahsa ranipun | pira-pira cacahnya | ingkang datan rumakêt 'aral mung idhup | lan angin napas manira | sami tunggal tanpa pamrih ||
13. kang bangkit saliring guna | myang kirdhaning pancadriya sakalir | ya ika kwasaning kalbu | kang wus tangaluk ing tyas | ambu-ambu pamriksa sabda pangrungu | angalap pamrih sadaya | piranti karsaning budi ||
14. anamung jumbêngnya[36] manah | jumênênging napas kang mahya manjing | saking budayaning idhup | sanggyaning jiwa raga | amung urip kang botên karsa tangaluk | datan anyar datan lawas | tur datan wrêda taruni ||
15. dumunung jiwangga seta | amratani sakojur anèng jisim | mila tyas kawula gumun | pundi panggènan gêsang | langkung malih ngupadi panggènan layu | pêjah gêsang atas karsa | manah tan kuwasa uning ||
16. rèh angên-angên lan napas | sagêd pisah bangkit kumpul sawiji | kados pundi pisahipun | yèn kumpul kadi paran | yèn jiwita botên sagêd benggang catur | sumangga dipun galiha | sagung para wali mukmin ||
17. dene pun kula punika | botên pisan nêdyaa nggayuh pati | ngêlak lêsu lara ngêlu | kula sangêt tan arsa | suprandene mêksa rumakêt maring sun | kajibah rèhning tan pisah | ethok-ethok gêlêm mati ||
18. mila botên kula manah | nama pêjah mung sakarsaning urip | dene swarga nraka lumuh | sumarah nggon kang mulya | wangsul asal ing pundi karsaning idhup | ingkang kadya sapunika | ywa dèn cupi dadi bayi ||
19. kajawi saking punika | amangsuli wicara nama urip | yèn kawijang pintên èwu | mangkya wujud manusa | mangke kula jèrèng sawatawis cukup | rèh tumrap silaning sastra | kêkathahên yèn kaprinci ||
--- 3: 90 ---
20. kawula ringkês kewala | kados wulu angsal gêsang sing kulit | kulit gêsang saking marus | rah saking daging gêsang | daging otot rèh saking daging bêbalung | balung awit sungsum gêsang | sungsum gêsang saking urip ||
21. de rahsa gêsang wit jiwa | nama jiwa angên-angên lan budi | angên-angên urip antuk | mamèt purbaning gêsang | drawèng napas midrawèng badan sakojur | napas urip saking Tirta | -maya Kayah basa 'Arbi ||
22. campurnya budi lan napas | kumpul têlu gulêt campur lan urip | mila ngrika ngriki suwung | tan wontên Gusti Allah | kaprècète manusa ginalih suwung | prasasat cina ing wangkang | sru ngawur kaworan eblis ||
23. yèn wong kang nuksmèng sarjana | tan ngupaya mrih sampurnaning pati | ora ngupadi Hyang Agung | tan sifat asma boya | datan ngaku Mukhammad kang mêngku Rasul | kang mangkono lir Walanda | gama 'Isa ngaku luwih ||
24. lamun kangjêng nabi duta | nora pisan ngaku wruh ing Hyang Widdhi | ngênggonkên kewala kupur | dene nama manusa | namung isi urip sabêkakasipun | kanang yogya kinasihan | têmbe bosok awor siti ||
25. nora yun nuksmèng suwarga | kantha warna suwung wangwung tan apti | mung sumarah praptèng idhup | tan ana urip sasar | wangsul mangkya mangudi santosa ayu | yuning jiwangga sadaya | mila pinardi salati ||
26. rèh gêsang mêngku kaanan | jroning badan sayogya mrih utami | mamrih tumêngkaring tumrun | putra siwayèng wuntat | ywa na murang cilaka duskartèng idhup | suprandene sinasaban | ala bêcik saking Widdhi ||
27. jroning musakab jêjarwa | hatrisarigsêrimina'llahi |[37] ala yogya rèh Hyang Agung | yèn Pangran tan kalilan | kang tartamtu kèhing dudu têmah wurung | lah sumangga kagaliha | sadaya mutakat mami ||
--- 3: 91 ---
28. kathah yèn kawula babar | gêgandhulan ingkang kawula èsthi | Sèkh Dumba Majagung sampun | rèntès panyêratira | wusnya rampung Mulana Iskhaq sumambung | ambabar kang pangawikan | kang kaèsthi siyang ratri ||
72. Pocung
Tekad gêgêbêngane Susuhunan Prawata
1. sêkar pucung Sunan Prawata lingnya rum | hèh ta kanca nêdha | sampun wontên êsak sêrik | wus jaragan punika musawaratan ||
2. mênggah ulun mutakat kang kula ragum | dunya têmah laya | sapunika tepkad[38] kalih | lair Islam yèn sadalêm cipta Buddha ||
3. rèh jro ulun angên-angên dèrèng santun | mêksih têmbung Jawa | nadyan wuwus têmbung 'Arbi | pêpujiyan sêmbahhyang tilawat Kuran ||
4. jawanipun dèrèng salin tyas pukulun | amung asma Allah | kula mituhu wong 'Arbi | suprandene kulanggêp guru manira ||
5. nabi rasul kulanggêp Krêsna lan Wisnu | guru nama Allah | Hyang Pramana tali urip | manjing mahya dhewe-dhewe namanira ||
6. lamun mlêbu Hyang Pramana manabda hu | yèn mahya Hyang Atma | dene lamun karsa mulih | Tejamaya karan Hyang Siwandakala ||
7. mênggah ulun sêmbahyang nèng masjid ngawur | tan tumanêm jiwa | ati mêksih mikar-mikir | pancadriya rumanti pêpak sadaya ||
8. nganti wuru nganti sarupa kadulu | tan manggya punapa | bênêr luput trinaning sir | wus têtela sing pasênêdan Dzatu'llah ||
9. barang kayun barang mênêng osik nêbut | rèh dhawuhing cipta | mila mangke kang kulèsthi | mung sumarah samerang karsaning manah ||
10. sêmbah sujud rintên ratri gangsal wêktu | yèn kataman 'aral | rubeda sangsara prapti | sami ugi lan Buddha kang tan wruh sastra ||
11. lajêng tuwuh tyas-kula kanang-kanang wus | têtela tan beda | surasane 'Arab Jawi | mung klakuwan kang sulaya kanyatahan ||
12. kang kulèstu mung sêmbahhyang yun têtêmu | mêksih cara Buddha | budi kang kawula èsthi | mangêningkên cipta nutup pancadriya ||
--- 3: 92 ---
13. wontên krungu pandulu pamyarsa ambu | ngong pathêt nirbaya | sirna kamanusan mami | namung ngèksi satiti tiksnaning grana ||
14. Sang Hyang Guru yèn kawula lagya têmu | samadi mlêng karsa | nèng antara napas manjing | lan antaraning napas kita kang mahya ||
15. napas mlêbu mlaku kumpulnya anèng hu | ran Wisnu Bathara | yèn mahya Hyang Krêsna Jati | anguripi bawana uswa kawula ||
16. de Hyang Guru antara mahya myang mlêbu | yèn kêncêng panyipta | sarupa lir sifat mami | warna seta samrica mahya nèng grana ||
17. lah ing ngriku Hyang Guru sarupa ulun | jiwangga subrastha | Hyang Pramana êning-êning | Sang Hyang Êning uning jagadnya priyangga ||
18. yayah jumrut langên cipta wus kapêcut | ning Gusti kawula | anging pribadi ngratoni | lah punika sarêsmi antaya mulya ||
19. Jêng Sang Hyang Nurcahya Nurrasa wus kumpul | wasta Sang Hyang Tunggal | nuksmèng jagad sunyaruri | Jonggringslaka wujud mosik Tejamaya ||
20. marma ingsun ing têmbe yèn arsa murud | dewa catur warna | anggêgodha ngiming-iming | sajatine pancadriya wèh bêncana ||
21. kang kula nut seta samrica binubut | dangu peyah abra | mênuhi jagad sakalir | kèksi kita mawas cahya marudasta ||
22. ngong tumutur nuksmèng cahya kang umancur | mila jaman Buddha | kuwanda katunu bahni | kang supaya dadi triyatra wor suksma ||
23. lah ing ngriku nyatane sampurna murud | rêjasèng jawata | watarantuk sèwu ari | yèn sumeja manjanma maring kunthara ||
24. gandaripun manuksma aran Sang Hyang Nur | -cahya manjing netra | sarat njanma priya èstri | kang kasêbut Hyang Nurrasa wangsul njanma ||
25. wongsal-wangsul makatên janma tumuwuh | nyakrapanggilingan | wanda rusak salin warni | kaki-kita dumadi kula punika ||
26. kula murud manjing nyawa aran nupus | marma kathah padha | siswa lageyan nyèplêsi | lah punika dadya pratandha sanyata ||
--- 3: 93 ---
27. arda ngungun wali nênêm jarwanipun | Jêng Sunan Prawata | mutakat pamanggih Jawi | jaman Buddha dadya Dewa kang kadriya ||
28. nambung wuwus Jêng Mlaya mring Sunan Jimbun | hèh yayi Prawata | sabab punapa si adhi | sênêng Buddha pagene manjing agama ||
29. Islam 'Arbu sujud rukuk limang waktu | mring masjid Jumungah | ngaji kitab Kuran rafsir[39] | lah bok inggih ngawruhi rontal kewala ||
30. Jêng Sinuhun Prawata mangsuli ngguguk | o kakang Malaya | salat sujud kula niki | têmbung 'Arab nanging sun ma'nani Jawa ||
31. kitab ulun Kuran tafsir aranipun | sadalêm kawula | sadaya rèh cara Jawi | dene malaekat manira lih dewa ||
32. pancakalbu wontên malaekatipun | lamun bangsa Jawa | dewata sawiji-wiji | wus tartamtu Jawa 'Arab sanès kêcap ||
33. nanging jumbuh ing ma'nane ing tyas kalbu | napa jêngandika | lair 'Arbi batin 'Arbi | sirna Jawa yèn makatên mêsthi dora ||
34. watra dangu dènira sêndhu-sinêndhu | Jêng Mahgribi mancas | hèh kanca aywa na milih | rêbut silih unggul gunardikèng prana ||
35. ing mau wus prajangji ywa na slang surup | lan malih punika | musawarat mbabar kawrin | tan dadyapa sanadyan mangeran rêca ||
36. jangji lamun wus kawahya kagêm sampun | aja kawadaka | dening para mudha pingging | bokmanawa ambrastha krêtartèng praja ||
37. para jamhur para santri anèm sêpuh | dupi prastawèng tyas | pangawikannya pra wali | kathah ngungun saking pamanggya sulaya ||
38. tujumênu sawiji-wiji tinêmu | ning para 'ulama | mutakat kinèn nulisi | mring Sèkh Dumba Majagung bangkit ing sastra ||
39. rêbut dudu Sèkh Mlaya dènira padu | wus sirêp kalihnya | sadaya rumasa sisip | Jêng Mahgribi Maulana guladrawa ||
73. Dhandhanggula
Pamancase Jêng Sèkh Maulana Mahgribi
1. hèh ta sagung pra mitrèngsun mukmin | sun wis mirêng têtla saha trang |[40] ing tekad siji-sijine | tekad tan ana kumpul | dhewe-dhewe èsthining tokhid | nanging pamancas ingwang | kabèh-kabèh bagus | mungguh ing sadalêm tekad | jangji
--- 3: 94 ---
darbe gandhulan ingkang kaèsthi | nêtêpi dalil Kuran ||
2. pakadistamsakadilkurwatti | muradipun ing lapal punika | lah padha darbeya kowe | gandhulan tali kukuh | nama tali ciptaning tokhid | kang kêncêng saha trima | yeka aran 'ilmu | sanadyan nêmbah brahala | lamun têmên-têmên nora owah gingsir | iku nama sampurna ||
3. gama iku pranataning bumi | rumêksa yu sasamining gêsang | awor yudanagarane | dene sêmbah lan sujud | manut caranira pribadi | galibu'lbalat lirnya | tata nagri ngriku | boya kêna ingowahan | wus 'adate boya kêna dèn wahoni | mangkana cipta tama ||
4. lawan malih kabèh sun tuturi | dalil usul kalaming pujangga | 'Arab mangkana lapale | asmane Hyang kasêbut | walahomin logatu'l'Arbi | têgêse têmbung Allah | basane wong 'Arbu | anapon wong seje bangsa | pasthi beda mungguh surasane tunggil | yêkti tan dadi bahya ||
5. ingsun iki wong 'Arab ngajawi | saking Mêkah tinundhung miruda | rèh sulaya lan wong akèh | praptèng Dêmak mamuruk | gama Islam iyasa masjid | batin mung kalairan | batin sakarêpmu | jêr mung mamrih ayuning rat | basa lair yogya nêmbah Dzatu'llahi | saking asma bae sah ||
6. sajatine tan amulang pati | jêr wong mati padha bae bathang | swarga nraka ora katon | rèh wus layu kayafu | durung ana wong mati bali | de kangjêng nabi mikrad | wungu saking turu | sanadyan Buddha tan beda | Wrêkudara bisa manjing Dewa Ruci | Wlanda Cina ring swarga ||
7. kabèh êmbuh goroh êmbuh yêkti | rèh sun sira padha durung wignya | nglakoni mikrad mangkono | tar lèn panjaluk ingsun | lah pikirên ingkang sayêkti | kalamun sira bisa | anging ywa katungkul | sre'at lair aja pêgat | limang wêktu dadya pratandhane suci | pirukunirèng Islam ||
8. sarta manèh klakuwan kang bêcik | tamarjayu busananing gêsang | bisaa langgêng slamine | sokur bisa tumurun | putra wayah ing
--- 3: 95 ---
wuri-wuri | kanut ran janma tama | trahe wong linuhung | iku paedah kang nyata | yèn wong urip murang tindaking utami | trahnya kanut ran durta ||
9. de prakara 'ilmu dalêm pati | yêkti kabèh durung tau wikan | bênêr kalawan lupute | tan ana saksinipun | sun pribadi uga tan uning | kaanan jroning pêjah | ananging yèn ayun | manuksmèng yanjana tama | uga bêcik ambudi nyataning pati | rèh Kuran sung wêwarah ||
10. dhawuh maring jêng nabi sinêlir | lah mangkene unining kang lapal | antamutu kablalmaot | mangkene logatipun | lah matia sadurung mati | iku paran kang tingkah | tanggap Sunan Kudus | mangsuli sabda Sèkh Mlana | lêrês sabda paduka Kangjêng Mahgribi | langkung rungsit punika ||
11. para janma arang kang udani | patrapipun ngicipi pralaya | kathah klèntu panampine | sasar katriwal tamtu | rinancana setan lan eblis | luluh rumakêt ing tyas | lamun icip layu | anutup talining gêsang | awit mèstu lapil Usul al-Islami | dapiku'lnupus lirnya ||
12. ingkang jênêng wong Islam sayêkti | kanang wignya namblèh napsunira | mangka napsu bangsa batos | klèntu napas katutup | yêkti botên sagêd dumugi | bagya jêjantungira | boya kongsi njêblug | budayèng napas sarosa | yèn tinutup marginya njalari pati | tur pati siya-siya ||
13. arsa icip têmah banjur mati | dalil Kuran tur sampun pêpacak | lah ta makatên lapale | waltaksim kablillahu | artinipun ngrêksaa sami | marang talining gêsang | de musamanipun | punika napas manira | mênggah kula kalamun ngicipi pati | gampil sangêt patrapnya ||
14. kenging ugi dèn sêksèni mangkin | yèn kadadak de pra wali samya | kodhêng angrungu ciptane | Kangjêng Suhunan Kudus | karya obahirèng pambudi | amung Sèkh Maulana | tan samar awit wus | nglakoni datan sandeya | patrapira wêruh kanyataning pati | tandya abên sasmita ||
--- 3: 96 ---
15. Jêng Mahgribi angandika aris | jêbèng Kudus apa wruh sanyata | hèh êndi palawangane | sajratu'lma'rifatu | Sunan Kudus umatur aris | sarta ndumuk punika | wah gambare idhup | Sèkh Mahgrib sadarpa suka | pasrangkara êndi musamanirèki | kanang Murba Masesa ||
16. ingkang karya wujudmu sakalir | Sunan Ngudung prastawa sasmita | gya ndumuk lumpyane gorèng | datan sandya dwinipun | sami cocogira ing tokhid | ananging kijabira | siyang ratri kudu | nêtêpi rukuning Islam | Sèkh Mulana Mahgribi ngandika aris | suwawi kanca bibar ||
17. rèhning sampun klakon karsa mami | dene sêrat kawruhe pra Olya | sayogya tinêdhak manèh | sabên sawiji Kutup | pêsthi duwe pustaka iki | Sajarah Jati rannya | sandika sadarum | sagunge wali sadaya | amèstuti tumuli bubaran mulih | mring dalêmnya priyangga ||
| 1 | bathangnya. (kembali) |
| 2 | Lebih satu suku kata: bathangnya asu abang. (kembali) |
| 3 | ragane. (kembali) |
| 4 | sigra. (kembali) |
| 5 | arjèng. (kembali) |
| 6 | Lebih satu suku kata: jêngkang-jêngking sabên Jumngah ring masjid. (kembali) |
| 7 | wêjange. (kembali) |
| 8 | pêdhot. (kembali) |
| 9 | pamiyarsi. (kembali) |
| 10 | Lebih satu suku kata: rèh pangucap paningal lan pamyarsi. (kembali) |
| 11 | tarinên. (kembali) |
| 12 | Biasanya guru lagu u: palsu. (kembali) |
| 13 | § Ing babonipun kasebut: Gantya kang pinurwèng kawi (R. Tanaya). (kembali) |
| 14 | gumlaring. (kembali) |
| 15 | mbêguguk. (kembali) |
| 16 | Kurang empat suku kata, dan biasanya guru lagu a: uninong ning anana. (kembali) |
| 17 | Kurang lima suku kata, dan biasanya guru lagu a: gya katêpak uningong aning anana. (kembali) |
| 18 | Kurang empat suku kata: uninong aning anuning. (kembali) |
| 19 | dênta. (kembali) |
| 20 | pêrgadring. (kembali) |
| 21 | Tanggal: sadasa (10) Zu'lhijjah (Bêsar) Be: sad catur guna luwih (1346). (kembali) |
| 22 | yun. (kembali) |
| 23 | lumrah. (kembali) |
| 24 | Dibaca: aras. (kembali) |
| 25 | Sunan. (kembali) |
| 26 | lampahira. (kembali) |
| 27 | Biasanya guru lagu i: harimbi. (kembali) |
| 28 | wujud. (kembali) |
| 29 | jroning. (kembali) |
| 30 | Kurang satu suku kata: Dzat'lyakin Dzatnya Kang Maha Suci. (kembali) |
| 31 | Kurang satu suku kata: rukuning Slam kamsatun lêlima. (kembali) |
| 32 | Dzat. (kembali) |
| 33 | Kurang satu suku kata: Dzat midrawèng jagad. (kembali) |
| 34 | hu. (kembali) |
| 35 | Kurang satu suku kata: dhikir hu kang satiti. (kembali) |
| 36 | jumnêngnya. (kembali) |
| 37 | Kurang satu suku kata: hatrisarigsêrimina illahi. (kembali) |
| 38 | tekad. (kembali) |
| 39 | tafsir. (kembali) |
| 40 | Kurang satu suku kata: sun wis mirêng têtela saha trang. (kembali) |