Bausastra Indonesia-Jawi, Purwadarminta, c. 1939, #1979 (Bagian C–G)

C

cabai

lombok; cabai selasih: kêmukus; cabai jawa: cabe.

cabak

manuk cabak.

cabang

pang, cawang, cawangan; bercabang: ngêpang, cêcawangan; hati bercabang: mangro tingal; lidah bercabang: mencla-mencle; dicabangkan: dicangkok.

cabar

(-hati) wêdi, kêkês, miris.

cabik

suwèk.

cabir

suwèk, rantas, suwir.

cabit

suwèk.

cabuk

lara budhug kang wis bangêt.

cabul

laku ala (bandrèk, jina, dhêmênan padha lanang).

cabut

bercabut: ligan; dicabut: 1 diunus, didudut, dibêdhol, dicopot; 2 dicèlèd, dijabêl.

caca

ar. panganan.

cacah

dicacah: 1 dicublêsi, dicocoki (ing dom lsp. tumrap kulit kang arêp digambari); 2 diisèni cacahan iwak.

cacak

dicacak: ditancêbake nunjêm (tmr. pathokan lsp.).

cacar

I mencacar: ora ajêg (ngolah-ngalih lsp.). II cacar, cangkrang.

cacat

cacad, kuciwa.

cacau

mencacau; kêclenthot, kêtrucut, kêrêp kliru.

caci

I dicaci: diuntir supaya kêncêng (tmr. kêlating layar lsp.) dikêncêngake tmr. graji. II (-maki) pêpisuh, pêpoyok.

--- 35 ---

cacil

kontit (kêcilikên tmr. barang kang pêpasangan).

cacing

1 cacing; 2 oyod lêmbut (tmr. têtuwuhan rambat); cacing keruit: krêmi; cacing susu (pipih): cacing pita.

cadang

(ut. cadangan) andhungan, simpênan kanggo jagaruna; dicadang(kan): dingèngèh, dianggo andhungan.

cadar

1 kudhung, krudhuk; 2 tendha, kêmul, lurub.

cadik

katir prau.

cagak

I cagak, jagrag sanggan. II cukat, trampil.

cagar

ut. cagaran: 1 tanggungan, cêkêlan utang; 2 simpênan kanggo jagaruna; dicagarkan: disimpên, dicèlèngi.

cagu(h)

katimumul (lêlara ing driji).

cahaya

cahya, sorot; bercahaya: sumorot padhang.

cahang

kêmba rasane.

cahar

murus; dicahar: diurus-urusi; pencahar: urus-urus.

cahari

ut. mencahari: golèk; dicahari: digolèki; pencaharian: pangupaboga, pagawean.

caing

dicaing-caing: dicuwil-cuwil, dijuwing-juwing.

cair

cuwèr, èncèr.

cak

mak blês, blusuk, clêp.

cakah

mlaku jangkahe amba.

cakap

1 bisa, kêconggah, cakêp ing gawe, 2 gunêm, clathu, 3 ent. bêcik, bagus, ayu; cakap angin: omong tanpa têgês, sêsongaran; bercakap-cakap: omong-omongan; dipercakapkan: dikojahake, diomongake; percakapan: paomongan, pagunêman.

cakar

cakar; dicakar: dicakar, dicèkèri; cakar ayam: pating clokèr; cakar balar: pating blarut.

cakera

cakra, rodha, jantra, buwêngan; mencakera: mubêng.

cakerawala

1 ubênging lintang-lintang ing langit; 2 cakrawala.

cakup

dicakup: disarap, dicaplok.

cala

kc. colacala.

calak

calak, crèwèt, micara.

calar

bilur, barut-barut.

caling

I dhêmên goroh. II pagêr êri.

calit

dulit; dicalit: didulit.

calung

bumbung kanggo timba.

cam

dicamkan: 1 ditamatake (diwaspadakake) têmênan; 2 diwaoni.

camar

ar. manuk sagara.

ca'man

ar. têtuwuhan.

cambang

godhèg.

cambuk

sambuk, cêmêthi.

campah

kêmba rasane (ambune); campah hambar (cahang): ora enak bangêt tmr. rasa (ambu).

campak

dicampakkan: dibanting, diuncalake (dibuwang).

campak-buang

tumbak tlorong.

campang

mencampang: mêlahi, tibaning wêlah mangarêp.

camping

kc. compang-camping.

campung

punggêl, pruthul, pothol.

campur

campur, carub; dicampur: dicampur, diwor, dicarub; mencampurkan diri: mèlu cawe-cawe.

campur-baur (-gaul, -aduk)

carub wor, worsuh, amor.

canca

sendhok tèh.

can

bngs. dhêmpul wêton Tiongkok.

canai

(batu-) grenda; dicanai: 1 digrenda; 2 digilês. digèpèng srana digilês (tmr. slaka, mas lsp.).

canang

bêndhe; dicanangkan: diwarak-warakake, diundhangake.

canar

(-babi, -bokor) ar. wit.

cancang

njênthar, njênthir.

canda

I kayu pikukuh kêmudhi. II canda peti: pêthèn cilik nganggo klikip akèh. III saradan, lêlai, ndablêg.

candal

bungkik, cacad tmr. awak.

candang

kaduk wani.

candi

candhi.

candit

1 canthuk ut. jêbèbèhing jangkar; 2 pancadan tmr. kreta lsp.; 3 sêntil tmr. bêdhil.

candu

1 candu; 2 prentuling kringêting woh diepe.

candung

bngs. bêndho.

cang

I larasing swara cilik (ngêlik). II bngs. kranjang kapasang ing gêgêr gajah. III bngs. anco.

cangap

kowekan (blewekan) ing kayu kanggo atrap sambungan.

--- 36 ---

canggah

canggah, pragak gêdhe.

canggal

kuku gawean kang digawe êmas lsp.

canggih

digawe-gawe tmr. patrap.

canggung

I kau wagu, ora nyênêngake tmr. pangrasa ut. pandêlêng. II pogogan wit; kc. punggur.

cangip

kc. cungap-cangip.

cangit

kc. cungat-cangit.

cangkat

rada ndronjong ut. mbrênjul tmr. lêmah.

cangkih

kc. congkah-cangkih.

cangking

dicangking: dicêkêl bangkekane banjur dijunjung.

cangkir

1 cangkir, tuwung; 2 driji buri tmr. manuk.

cangkuk

I cangkokan, sêmèn kang kêna ditandur; mencangkuk: nandur cangkokan (sêmèn). II 1 bngs. ganthol ut. cis kanggo nggirèkake gajah; 2 ent. kwaga tmr. tangan, cêndhak lan bengkong tmr. awak-awak prau.

cangkul

pacul; dicangkul; dipacul(i).

cangkung

bercangkung, mencangkung: linggih dhêngkule karo pisan njongat (kaya ndhodhok).

canguk

mencanguk: linggih ngrungkuk.

cantik

mrak-ati, ngrêsêpake, ayu, endah.

canting

canthing.

cantum

gathuk, gêgêpokan; dicantum(kan): 1 digathukake, digandhèng tmr. dondoman lsp; 2 diêtrap digathuk-gathukake, dipasang, diêmot ing programa lsp.

cantung

enthong cilik.

cap

I cap; dicapkan: diêcap(ake). II secap, dua cap: satêkêm, rong têkêm ut. cakêpaning tangan loro.

capa

sêmbung.

capah

bngs. tong kanggo ngumbahi.

capai

dicapai: diranggèh, digayuh.

capak

I dicapak: ora digape, diina, dirèmèhake. II udhêg-udhêg sapandhuwur.

capal

trumpah lulang.

capik

jimpe, pêpês tmr. tangan lan sikil.

caping

1 badhong (tutup pawadonan); 2 lawangan jêpatan pasangan, kolongan wêsi kang ditrapi gêmbok.

capuk

gèthèk, gèthèt (tilas tatu lsp.), burik.

capung

tok-iyik; kêndhêla.

cara

cara, cengkok, gagrag, adat.

carang

carang, lung (suruh lsp.).

cari

golèk; kc. cahari.

carik

suwèkan, up. secarik kertas; dicarik: disuwèk.

caruk

I dicaruk: dicècèki (diklothoki) klikane. II dicaruk: diuntal (diombe) rêrikatan.

carum

ut. bercarum: nglumpuk, ngumpul.

carut

I têmbung saru (crêmêdan); mencarut: gunêman crêmêdan. II bngs. arit canthuk.

cat

cèt; dicat: dicèt.

catang

bngs. kranjang pênjalin.

catat

dicatat: dicathêt(i); catatan: cathêtan.

catu

dicatu: 1 dicatu, dicadhong, dipanci, 2 dicicil.

catuk

I mencatuk: 1 nucuk, nothol; 2 nothok, nèthèk, ndhodhog. II cidhuk (nganggo tangan ut. sendhok); dicatuk: dicidhuk, dicawuk. III linggih njêngèk.

catuk-nasi

enthong.

catur

main catur (sêkak); buah catur: wong-wongan ing dolanan catur; papan catur: blabag kanggo main catur.

caul

ar. bakal.

caung

kêmpot.

cawak

I bngs. gandum kasar. II lêkik (dhêkik) ing pipi lsp. III barang kang digandhulake ing gulu karêbèn kasumurupan wong akèh (up. barang colongan).

cawan

cangkir, mangkok cilik.

cawang

cawang, pang; kc. cabang.

cawat

cawêt; dicawatkan: dicawêtake, dikawêdake (tmr. buntut).

caya

sorot; kc. cahaya.

ce'

sêsêbutan padhane mas.

cebak

dicebak: didhudhuk, dikêdhuki. cebakan: dhudhukan, watu pêlikan.

cebar-cebur

cêbar-cêbur, jêgar-jêgur.

cebik

mencebik: njêwèwèk, mèncêb.

cebil

njêdhir.

cebir, cebis

suwekan, suwiran.

cebok

1 cibuk (bathok lsp); 2 cewok;

--- 37 ---

dicebok: 1 dicibuk; 2 dicewoki.

cebol

cebol.

cebur

swara cêbur, jêgur; mencebur: njêgur, ambyur.

cecah

sececah: sadhela bangêt, sakêplasan; sathithik; saimêt. mencecah: nindakake apa-apa (nuthuk, tilik lsp), mung sadhela ut. mung ukur-ukur bae.

cecak

cêcak.

cecap

dicecap: didulit ut. didilat arêp diicipi.

cecer

cicir, kècèr; berceceran: mawut-mawut; dicècèr: diawut-awut, diècèr-ècèr.

cedera

1 sulaya, congkrah; 2 cacad, pituna; 3 pêpalang, pakewuh.

ceding

kunthing, bungkik.

cedok

dicedok: dicidhuk, dirauk, dicawuk.

ceduk

lêgok (ngowok tmr. mata, kêmpong tmr. pipi).

cegah

dicegah: dicêgah, ditanggulang; kc. cegah.

cegak

sigrak, cukat, trêngginas.

cegar

pulih karosane, mari kêsêl.

ceguk

seceguk: sacêgukan; kc. teguk.

cekah

mlêkah, nlêthèk.

cekak

1 cêngkang; 2 satêkêm nganggo cêngkang digathukake; dicekak: 1 dicêkêl (ditêkêm) nganggo jêmpol lan driji kagathukake; 2 dicêkêl, dicandhak.

cekal

kuwat, tahan, bêtah ênggone nandhang sangsara lsp.

cekang

1 kêncêng marga dipanthêng; 2 rupak, sêsak.

cekap

dicekap: dicakêpi, dicakup.

cekatan

trampil, prigêl, trêngginas.

cekau

dicekau: dicêngkêrêm, ditêkêm, digondhol macan lsp.

cekel

1 cilik; 2 bngs. tlêmpak.

ceki

main cêki.

cekerau

ar. têtuwuhan.

cekih

ut. mencekih: mênga mêngkab tmr. kece lsp.

cekik

dicekik; ditêkak.

cekit

dicêkit: 1 dipèjèt murih mêcothot isine; 2 dijupuki saka sathithik, diirit-irit; 3 dicatu, dipanci.

ceku

I diceku: dipênêt (dicublês) nganggo barang lancip. II menceku: krasa munêg-munêg.

cekuh

ar. têtuwuhan.

cekuk

dicekukkan: dicêkoki, dicangar.

cekung

I manglung tumungkul (kaya blêkok lsp.). II ngowok tmr. mata.

cekung-meking (cengking)

klèngkèngan.

cekup

cekut, dicekup, dicekut: dijumput banjur didudut.

cekur

kêncur.

cela

1 cacad, kuciwa; 2 pamada; dicela-(kan): dicacad, diwada, diwaoni, dikritik.

celaga

kayu obengan kêmudhi.

celah

rênggangan (bênggangan) sêla-sêlaning blabag lsp; dicelah: dipasahi digawe rênggang tmr. untu.

celak

celak.

celaka

cilaka, kacilakaan.

celakuti

ar. panganan.

celam-celum

bludhas-bludhus tanpa tatakrama, sluman-slumun.

celana

clana, kathok.

celang

mencelang: mêndêlik, mlêlêng.

celap

kc. culup-cêlap.

celapak

bercelapak: linggih mbêgagah (kaya nunggang jaran).

celari

ar. bakal sarung.

celas

mencelas: slulup, nyilêm.

cele

ar. bakal.

celedang-celedok

klosad-klosod (ngrêpèpèh).

celedok

menceledok: nglosod (ngrêpèpèh).

celengkang-celengkok

pating bêngkêluk, ngombak banyu.

celengkok

mbêngkêluk, nyanthuk, nglengkong.

celeguri

sidaguri.

celempung

I mencelempung: nyêmplung, nggêbyur. II clêmpung.

celepak

bercelepak: linggih mbêgagah.

celepik

swara tlêpok.

celih

klelar-klèlèr.

celik

1 mêlèk (mênga tmr. mata), wêruh (ora picak); 2 sumilak rêsik tmr. langit, gumrining rêsik tmr. sandhangan lsp.; mencelik: 1 mênga mêlèk lsp.; 2 wiwit katon tmr. rêmbulan lsp. kang katutupan mêndhung; dicelikkan: dielekake, diêngakake.

--- 38 ---

celis

cacahan ut. sigaran kayu cilik-cilik.

celici

srakah, kêthaa.

celulut

bngs. blêkok.

celum

kc. cêlam-cêlum.

celung

I swara clung, jlung, crung. II blêngkêran kayu kapasang ing gulu kêbo ut. gajah.

celup

dicelup(kan): 1 dicêlup; 2 diwêdêl, diwèntêr.

celup-celap

clap-clup.

celur

dicelur: dicêlup (dikum) ing wedang.

celus

mencelus: 1 mblêsêk (mblêndhês) ing êndhut lsp; 2 gampang amblês, gampang mlêbune.

celus-celas

bludhas-bludhus.

celomes

mênggrak-mênggrik, uncrit-uncritên.

celopar

criwis mbêkècèk.

celoteh

berceloteh, menceloteh: criwis, crigis.

cemais

kc. cemuas.

cemak

cêmêthi, pêcut.

cemar

jêmbêr, jênês, lekoh; dicemari: dirêgêdi.

cemara

1 cêmara; 2 kêbut bobat, koncèr tumbak.

cemas

mèh êntèk atine, tabtaban.

cemat

dicemat: digèrèd nganggo dhadhung tmr. prau.

cembul

bngs. cêpukan kanggo wadhah.

cembung

mlênthu, gêmblêb.

cemburu

mèri, sujana, butarêpan.

cemeh, cemer

rusak tmr. mata (mèh wuta).

cemengkin

ar. têtuwuhan.

cemerlang

gumêbyar, gilap; kc. cerlang.

cemeti

cêmêthi; dicemetikan: dicêmêthèni.

cemuas-cemais

gubras, gabrès.

cemuk

I kulit (kacang, kara lsp.). II padu, kêrêngan; dicemuk: diantêm, dibithi.

cemucup

ar. têtuwuhan.

cemooh

pêpoyok, cêcampah; dicemoohkan: dipoyoki, dicampahi.

cempaka

cêpaka, kanthil.

cempana

jêmpana.

cempedak

nangka cêmpêdhak.

cempelik

main kêplèk.

cempelung

swara plung.

cemperai

ar. wit.

cemperling

jalak; mata cemperling: abang matane; kc. perling.

cemping

suwekan gombal lsp; mencemping: nganggo sandhangan gombal.

cempu

sipowah (kêthêkan).

cempung

swara plung; dicempungkan: dicêmplungake.

cena

wis pulih kêna diêdu manèh tmr. jago.

cenangau

walang sangit; orang cenangau: wong kang cacad lair mula (bucu lsp.).

cenangkas

bngs. pêdhang gêdhe.

cencaluk

bngs. rese.

cencang

dicencang: dicacah, dikêthok-kêthok.

cencaru

ar. iwak sagara.

cencawi

ar. manuk.

cenceng

mencenceng: mlayu inthar.

cencurut

tikus clurut.

cendayam

endah, ayu.

cendala

wong ala.

cendana

cêndana.

cendekis

1 lantip, gathekan; 2 atine mangro.

cendera

I 1 rêmbulan; 2 bngs. dewa. II ut. cendur: pulês, kêpati tmr. turu.

cendera-durja, cendera-mata

pawèwèh minangka tandhaning sih (tandha mata, tamba kangên).

cenderai

ar. têtuwuhan.

cenderamulia

ar. wit.

cenderasa

bngs. pêdhang. (candrasa).

cenderasari

ar. manuk.

cenderawasih

manuk dewata.

cenderung

1 dhoyong, mayat, mêntiyung, ngglewang; 2 ent. tumêlung (sênêng); marang.

cendol

jênang sagu.

cenduai

1 (minyak-) lênga guna pangasihan; 2 ora barès ênggone têpungan (tmr. wong lanang karo wong wadon).

cendur

pulês, kêpati; kc. cendera.

cendur-mata

pawèwèh tandhaning sih.

cenela

cênela (sêlop).

cenuk

(minyak-) lênga têngkawang.

cenung

dicenung: dipandêng, ditamatake; kc. renung, menung.

centadu

ulêr kèkèt; kc. sentadu.

centeng

punggawa pak apyun, jaga malêm.

--- 39 ---

centong

enthong.

centung

cênthunging rambut; kucir, gombak.

cengal

ar. wit ngêtokake damar mata-kucing.

cengang

mencengang: ndongong, ndomblong; tercengang: gumun, njomblong, cingak.

cengeng

cingèng, gêmbèng.

cenggek

mlangkring; kc. tenggek.

cengik

cakilên ora bisa turu-turu.

cengis

badhêg, lêdhis.

cengkam

dicengkam: dicêngkêrêm, dijêpit kêncêng.

cengkang

dicengkang: dicandhak bangkekane.

cengkaruk

cêngkaruk.

cengkek

mênggik têngah.

cengkeling

gandhengan cathok gawèl.

cengkera

ngowok tmr. mata.

cengkeram

manjêr (wong dol tinuku), paningsêt, pikêncêng, êmpingan buruhan.

cengkerik

jangkrik.

cengkering

cangkring.

cengkerma

bercengkerma: 1 cangkrama, dolan-dolan; 2 sumêbar wrata tmr. kabar.

cengkerung

lêkokan ing rai ut. mata.

cengki

golèk bêgja.

cengkih

cêngkèh.

cengkol

cengkong, cêngkrong, cêkot.

cengkolong

suda; dicengkolong: dicêngklong; disuda.

cengkung

lêkokan ing mata, rai, pipi.

cengkung-mengkeng (cengkeng)

klengkengan.

cengkung-mengkung

nggêrong, ngowok.

cengkurai

bngs. sutra.

cengu(ng)

mêndongong gumun.

cepat

rikat, bantêr; cepat tangan: clêmêr; cepat kaki, ringan tangan: trampil, prigêl, cancingan.

ceper

cèpèr.

cepiau

topi, caping.

cepu

bngs. cêpukan gêdhe.

cepu-cepu

ar. manuk; puting cêpu-cêpu: pucuking tiyang kang lancip.

cepua

cacad ut. wêwadi kang didhêlikake.

cepuh

dicepuh(kan): diclupake ing blêthokan lsp. banjur diêntas manèh.

cepuk

mencepuk: nêpak-nêpak banyu (ciblon).

cerabah

crobo, kêmproh.

ceracap

kècèr, kècrèk.

cerah

padhang (ora mêndhung), kinclong-kinclong, bêning, sumrawang.

cerai

bercerai: pisah; diceraikan: dipisah, dipêgat.

cerai-berai

pêpisahan pating slêbar.

cerakin

bothekan wadhah crakèn.

cerana

lèngsèr mawa sikilan kanggo wadhah kinang lsp.

cerancang

mencerancang, bercerancangan: pating crongat.

ceranggah

branggah tmr. sungu.

cerat

ut. ceratan: cucuk ut. cucup teko lsp.; dicerat: diiling saka ing cèrèt lsp.

ceratuk

padha ndêgèg; kc. catuk.

cerau

swara gumrujug.

cerawat

srêng, panah gêni.

cerca

dicerca: dipoyoki, dicampahi.

cercak

burik.

cerdas

1 wlagang (awake lan nalare); 2 wis tinarbuka nalare (wasis lsp.), lantip, gathekan.

cerdik

lantip, sugih reka, julig.

cerek

cèrèt.

cerewet

crèwèt.

cerengkam

tlatèn, mugên, tabêri ing gawe.

ceria

1 rêsik, suci, murni; 2 unggah-ungguhing kawula marang ratu; diceriakan: dirêsiki, disucèni.

ceridawan

swara gumêdêr rame.

ceriga

I suduk, kêris. II sanggarunggi; kc. curiga.

cerih

barang tampikan (turahan).

cerita, ceritera

crita, dongèng.

cericap

bngs. manuk greja: mencericap: pating pênculat padha mêtu.

cerkas

cukat, trêngginas, sêngkud.

cerkau

mencerkau: nyakar, cakar-cakar.

cerlang

ut. mencerlang: mêncorong, gumêbyar.

cermai

crême.

cermat

ngati-ati (sêtiti, gêmi) ênggone nganggo barang darbèke.

cermin

pangilon; becermin: ngilo; cermin mata: kacamata.

cerna

ajur, luluh; dicernakan: dijur, diluluh. [di...]

--- 40 ---

[...luluh.]

ceroboh

groboh, lekoh; diceroboh(i): ditamani lsp. ing têmbung ut. patrap kang saru.

cerobong

kursêtin (pipa ing prau lsp.).

cerocok

crucuk (pathokan ing banyu).

ceronggah

pating crongat.

cerpelai

garangan.

cerpu

cripu.

cerpuh

ar. iwak sagara.

ceruh

diceruh: disosoh.

ceruk

1 song, rong ing jêron lêmah lsp.; 2 gronggongan sangisoring barang up. longan; 3 lengkongan kali ut. dalan: menceruk: ngêsong, ngêrong, mlêbu ing gronggongan.

cerup

swara krupyuk.

cerut

mencerut: bali mêngkêrêd; dicerut: disingsêti (up. kolor).

cerutu

srutu.

cerucup

pating crongat.

cetak

dicetak: dicap; cetakan: cap-capan; percetakan: pangêcapan.

cetek

cêthèk; kc. dangkal; tohor.

cetera

kayung.

ceteria

satriya; kc. kesatria.

cewang

kluwung; kc. pelangi.

ci

ci (1/10 tail).

ciak

I ar. manuk. II menciak: nywara ngak-ngèk (up. bocah cilik).

ciak-miak

klengkang-klèngkèng, ngak-ngèk.

ciap

menciap-ciap piyèk-piyèk (unining kuthuk lsp.).

ciar

ut. menciar: nangis njêlih (bocah cilik).

ciau

ciu; kasur sèmèk linggih.

ciau

menciau: ndhayung (ngadêg nganggo dhayung dawa).

cicak

cêcak.

cicik

dicicik: diewani, ora disênêngi.

cicinda

buyut (darahing ratu).

cicit

I buyut. II mencicit: nywara cit-cit. III ar. manuk.

cigak

munyuk; kêthèk.

cih

mratelakake êmoh, nyapèlèkake lsp.

cika

lara mutah ngising.

cikar

cikar, rodha.

ciku

sawo manila.

cikun

bercikun-cikun: umpêtan; singidan; ndhêlik-ndhêlik.

cilawangi

êmbah warèng.

cili

lombok.

cincau

cao (ombèn-ombèn).

cincin

ali-ali.

cinda

buyut (tmr. darah).

cindai

cindhe; ular cindai: ula sawa.

cindur

kc. cêndur.

cinta

1 sêdhih, prihatin; 2 (-kasih) sih, trêsna; dicintai: ditrêsnani, disihi.

cintamani

1 ar. ula kang marahi bêgja (ing dongèng); 2 musthika kang akèh kasiyate.

cing

swara cring, thing.

cingam

ar. wit (kayu).

cingge

jêngge (arak-arakan Tionghwa).

cipai

ar. manuk.

cipan

bngs. wadung kanggo pêrang.

cipta

diciptakan: dicipta; dititahake; ciptaan: titah; kang anane sarana cipta.

ciri

1 bngs. susuk-kondhe; 2 cênthula.

cirit

1 tai, têlèk, tlêthong; 2 katon mêncorot; mencirit: 1 mèncrèt; 2 muncrat.

cirit-bintang

lintang alih.

cirit-matahari

soroting srêngenge kang lêmubu[1] ing bolongan lsp.

cirit-murai

bngs. wit karèt.

circir

klinthing.

cis

kc. cih.

cit

cit, cuwit, ciit; mencicit: nywara cit-cit.

cita

I (kain-): cita, sêmbagi, bakal. II cipta, rasa-rumangsaning ati: cita-cita: 1 angên-angên; 2 idham-idhaman; dicita-citakan: dientha-entha ana ing angên-angên, dijangka, digayuh.

citarasa

rasa, pangrasa.

ciu

bngs. arak.

cium

ambung; dicium: diambu, diambung.

coba

dicoba: dicoba, dijajal, ditètèr.

cobak-cabik

pating sruwèk.

coban

coba (bngs. dom ngiras ikalan gawe jala).

cobar-cabir

pating srêmpal (sruwèk), rojah-rajèh.

cobek-cobek

pating sruwèk.

cocok

I sujèn, sunduk lsp; dicocok: 1

--- 41 ---

disunduki, disujèni, dicoblos; 2 dirèntèng sarana sunduk lsp. II cocog.

cocok-sanggul

susuk kondhe.

cocok tanam

bercocok tanam: nênandur, têtanèn.

codak

mencodak: nglangak, njêngèk.

coek

cowèk; kc. cuik.

cogan

tumbak upacara wilahane êmas.

coket

dicoket: dilongi sathithik.

cokelat

1 soklat; 2 (warna-) sawo matêng.

cokmar

gada.

cokok

pambêngoke wong kang "latah". kc. latah.

cola-cala

ngayawara, tanpa têgês.

calak-cali, colang-caling

ngobrol mrana-mrana, ora karu-karuwan.

colek

dulit; dicolet: didulit.

colet

dicolet: didulit.

colok

colok (gombal diclup lênga).

combol

pênthol, bêndhul.

comek

jawês.

comel

mencomel: crèwèt, grundêlan, grênêngan.

comot

gabrês, gubras.

compang

suwèk; compang-camping (compèng): pating sruwèk.

comeng

suwir, dawir, sêmbrèt.

compes

gripis, rusak pinggire, gopèl.

condong

dhoyong, lingsir tmr. srêngenge.

conet

menconet: mênthingil, mênjete.

conteng

pating clorèng (crengos); dicontèng-contèng: dicrengosi, diclonèh-clonèh.

contoh

conto; dicontoh: ditiru, diturun.

congak

mencongak: nglangak, njêngèk, ndhangak.

congat-cangit

dêngangakan, njêngak-njêngèk.

conggah, congkah

njêngat.

conggah-canggoh, congkah-cangkih (mangkih)

pating blengkrah.

conggok

menconggok: linggih (ngadêg) njêgèk.

congkak

I gumêdhe, umuk. II ar. bngs. kece; main congkak: saèm. dhakon.

congkang kelakak

tumpuk undhung ora karu-karuwan.

congkar-cangkir

pating crongat (crongot, kêjojor).

congkeng

pating cringih.

congkong

kêthokan kayu turahan.

congok

mencongok: linggih (ngadêg) ndêgèg.

copar

mencopar: 1 soso, groyok; 2 clap-clup têmbunge.

copet

(tukang-) bajingan; dicopet: diutil, disêbrot.

copol

cupêt.

corak

corak, warna, lèrèng, lèrèk.

corak-carik

suwèk byak (mujur).

corang

ora barès, nggadhung; kc. curang.

corek

corèk, dhorèng, barut-barut.

coreng

corèk, clorèng, orèk-orèkan.

coreng-moreng

pating clorèk (blarut, clorèng).

corong

1 torong; 2 sêmprong; 3 (-api) pipa ut. kursètin.

corot

I cucuk gêmbor, torong lsp. II mencorot: kèri têkane.

cotek

pucuk kang lancip kyt. pucuking wulèn.

cotok

mencotok: nucuk, nothol: mencotok-cotok: krasa cêkot-cêkot.

cu

bngs. arak; kc. ciu.

cuai

sapele, rèmèh; dicuaikan: disapèlèkake, diina.

cuak

gajah dianggo jontrot.

cual

dicual: digawe warna-warna tmr. lawe kang arêp ditênun.

cuani

ar. bakal.

cuar

mencuar: nyongat dawa tmr. tiyang lsp.

cuat

mencuat: nyongat dawa (driji lsp.).

cuaca

1 têrang, padhang (ora mêndhung); 2 katon wela-wela saka kadohan; 3 bêning tmr. gêlas, gêdhah lsp.

cubit

dicubit: dijiwit (dipèjèt) nganggo jêmpol karo driji.

cuca

mantra (aji) pangapêsan ut. panulak; dicuca: 1 dimantrani aji pangapêsan (panulak); 2 diwada, dicampahi.

cuci

dicuci: dikumbah, diwasuh, diwisuhi; mencuci muka: raup; dicuci maki: dikrawus, diujar-ujari.

cucu

putu; anak cucu: anak putu (turun).

cucuh

dicucuh: dinyunyuk, disulêd.

cucunda

wayah dalêm; ingkang wayah.

cucung

putu; kc. cucu.

--- 42 ---

cucup

dicucup: dicucup, diuyup.

cucur

I mancur, padha tètès; dicucuri: diêcuri; cucuran: tritisan. II kayu nyongat ing canthiking prau.

cucut

iwak cucut.

cuh

st! (nggusah asu).

cuik

cowèk.

cuit

dicuit: dijawil.

cuk

swara cruk, jrug.

cuka

cokak.

cukai

pajêg, beya.

cuki

cuki.

cuku

jae garingan.

cukup

cukup, sêdhêng, ganêp.

cukur

ut. bercukur: cukur; dicukur: dicukur.

cula

cula.

culan

ar. wit.

culas

1 kêsèd bangêt; 2 cidra, ora pasaja tmr. wêwatakan.

culi

bngs. klambi kotang.

culim

1 glintiran tike; 2 bêdudan.

cuma

1 (ut. cuma-cuma) lêlahanan; 2 (ut. percuma) tanpa guna, muspra; 3 mung.

cumbu

lucu, cucut; cumbuan: têmbung pangrêmih; bercumbu-cumbuan: gêguyon, gojèg.

cuman

jumput (cathut cilik).

cunda

ingkang wayah; kc. cucunda.

cundang

kc. kêcundang.

cunia

ar. prau cilik.

cungap-cangip

mêngkis-mêngkis, mênggèh-mênggèh.

cungkil

cukil, sogok untu, cuthik.

cup

swara clêp, clup, cup.

cupak

1 bêruk takêran (½ gantang); 2 kokosan; 3 pêntholing bêdudan, alu lsp.

cupar

groyok, soso; kc. copar.

cuping

cuping telinga: godhoh kang ngisor (ênggon pasuwêngan); cuping hidung: kulit ing bolongan irung.

cupu-cupu

1 wadhah kaya cêpukan dipêtha wowohan; 2 lêgokan kang dianjingi tiyang, cagak lsp.

cupul

cupêt.

cur

mak cur.

cura

sêmbranan ut. banyolan saru.

curah

dicurah(kan): diêsok, diiling.

curai

udhar-udharan (ora ditalèni); dicuraikan: diudhari. ent. diandharake; kc. urai.

curam

njulêg, ndronjong.

curang

ora barès, nggadhung.

curat

cucuking teko, cèrèt lsp; mencurat: muncrat.

curi

dicuri: dicolong, dimalingi; mencuri-curi: 1 nyênyolong; 2 nyolong-nyolong (dhêdhêmitan); pencuri: maling.

curiga

sujana, sanggarunggi; dicurigai: disujanani.

cus

mak plas.

cuti

libur, prèi, pêrlop.

D

daba

hawa daba: hawa lan ambu; tiada hawa dabanya: ora ana ambu-ambune, ora ana tilase.

dabah, dabat

kewan (ing têgal).

dabir

juru tulis (ing crita kuna).

dabung

berdabung: pasah; didabung: dipasahi untune.

dabus

bngs. cundrik (lêlandhêp) dianggo ngatonake kêdhote.

dacing

dhacinan (timbangan).

dada

dhadha; mendada: 1 ngungalake dhadha; 2 ndhadha, nadhahi nganggo dhadha; 3 (ut. berperang dada, berdada-dada) adu dhadha, pêrang tandhing.

dadah

tamba-tamba (parêm, tapêl lsp.).

dadak

I mendadak: mutah-mutah; kedadak: lara kolerah. II mendadak: dumadakan, ngêngèt.

dadap

1 wit dhadhap; 2 (ut. dêdap) bngs. tamèng.

dadar

êndhog dadaran, kuwih dadar.

dada tuma

gèpèng ing têngah kandêl.

dadih

kênthêlan puhan; dadih kering: kèju.

dadu

dhadhu.

daduk

mendaduk: ngêmis, pêpriman sanajana ora kêcingkrangan.

--- 43 ---

dadung

mênyanyian sênêng-sênêng; berdadung, mendadung: mênyanyi sênêng-sênêng.

daerah

wêwêngkon, tlatah, laladan.

daftar

pratelan, lis cathêtan; didaftarkan: dicathêti ing layang pratelan, lsp.

daftar usaha

rancangan pagaweyan (kang arêp dilakoni).

daga

I mendaga: 1 mlaku munggah, nungsung, lêlayaran nêmpuh ombak; 2 mbadal prentah. II ut. dahaga: ngêlak.

daga-dagi

mbangkang, mbadal prentah.

dagal

didagal: dipêksa, dirodapêksa.

dagang

1 (wong) ngamanca, sudagar nênêka; 2 dagang; berdagang: dagang, dêdagangan; didagangkan: didagang, diêdol, diênggo dêdagangan; dagangan: dagangan.

dagi

didagi: didaga, dibadal tmr. prentah.

daging

daging; sedaging: tanpa sambungan tmr. urung kêndhang; terdaging: nandhês sêrike lsp.

daging darah

sanak sadulur.

daging kancing

otot.

dagu

janggut.

daguk

hantu daguk: mega (mendhung) ing cakrawala.

dahaga

ngêlak.

dahagi

didahagi: didaga, dibadal tmr. prentah.

dahak

riyak.

daham

mendaham, berdaham: dhèhèm.

dahan

pang gêdhe.

dahang

pait.

dahasyat

kc. dahsat.

dahi

bathuk.

dahulu

1 dhisik; 2 (ut. dahulu kala) biyèn; 3 dhisike, kang dhisik, sadurunge; didahului: didhisiki, dilancangi; pendahuluan: bêbuka, purwaka.

dahsat, dahsyat

1 giris, nggêgirisi; 2 ngebat-ebati.

da'if

1 sêkèng, ringkih; 2 kêcingkrangan, nistha.

daim

lêstari.

daing

gêrèh.

daitia

buta.

dajal

ijajil.

dak

ndak: wc. tidak.

daka

blabag karas ing kluwat.

dakap

didakap: disikêp, dirangkul; sependakap: saprangkul.

dakar

I kumêndêl, kêladuk wani. II (zakar) palanangan.

dakhil

ing sajroning batin.

daki

I dhangkal, bolot. II didaki: diunggahi (tmr. gunung lsp.); mendaki: munggah (ing gunung ut. tmr. srêngenge).

dakik

ora kêna dipisah (lêmbut bangêt).

daku

owah-owahane aku.

daksina

kidul.

dakwa

dakwa; kc. da'wa.

dalal, dalalah

panglantar, blantik, makêlar.

dalam

1 jêro; 2 (di-, dari-, kê-) (ing-, saka-, mênyang-) ing jêro; 3 sajrone, sabên; 4 dalêm; berdalam-dalam: (dirasakake lsp) têkan ing ati; mendalam: mênjêro, bêblês.

dalang

dhalang.

dalih

pawadan, sêngadi; berdalih: apawadan, sêngadi; berdalih-dalihan: iyon, tutuh-tutuhan; didalihkan: diawadake, dianggo sêngadi.

dalil

1 panuduh, panuntun; 2 pasêksèn pêpiridan saka ing kitab suci; 3 wêwaton kang bakal dirêmbug; didalilkan: ditêrangake sarana pasêksèn unining kitab suci lsp.

dalu-dalu

ar. têtuwuhan.

dam

swara dhêng, dhung.

damai

bêdhami, ora pasulayan; berdamai: bêdhami, rukun (mari pasulayan); di(per)damaikan: dibêdhamèkake, dirukunake; perdamaian: bêdhamèn.

damak

bngs. pasêr ditulupake.

damal

alon, rêmbên tmr. lêlayaran.

daman

(tali-): tampar gêdhe ing layar.

damar

1 damar (blêndok); 2 obor; mendamar: golèk damar; pendamaran: panggonan damar.

damat

rame, gumêdêr.

damba

kumacèlu, kêpengin bangêt; didambakan: dipengini, diangsa-angsa.

dambir

kc. gêlambir.

dammah

ar. sandhangan aksara Arab (swara u).

dampak

mendampak: têtumbukan, têtunjangan. [têtun...]

--- 44 ---

[...jangan.]

dampar

(ut. terdampar) kandhas, kontal ana ing pasisir; didampar: dikandhasake, digèrèd mênyang dharatan tmr. prau.

dampil

berdampil: ndhêmpêl, ndhêpèpèl.

damping

sandhing, cakêt; berdamping: sêsandhingan, mèpèt.

dampit

ora mrêduli marang pitutur lsp.

damprat

didamprat: dikrawus, digrujug ujar.

dan

lan, karo.

dana

I bèrbudi; 2 dana, dêrma. II mênyanyian kang nganggo dijogèdi.

danam

angkul-angkul (pasangan).

danau

tlaga, sêndhang.

danawa

buta.

dandan

1 tata, tumata; 2 rêrênggan, pacakan; berdandan: dandan, macak; didandan: ditata, dipacak, dipaèsi; sedandan: padha pacakane, ent. jambe sinigar patrape lsp.

dandang

dandang.

dandi

I bngs. clêmpung. II tutul-tutul tmr. ulêsing kewan.

danur

kringêting mayit.

danta

siyung, gadhing.

dang

sêbutaning putri ing crita.

dangai

ar. panganan.

dangak

mendangak: ndhangak.

dangau

gubug.

dangkak

saèmpêr cebol (dhêngkak).

dangkal

I atos ing jêro (tmr. woh-wohan); 2 ent. wêntalan, siya, ala atine. II cêthèk; kc. dangkar.

dangkap

berdangkap: sikêp-sikêpan.

dangkar

I cêthèk. II didangkar: digulung tmr. klasa.

dangku

ar. wit (kayu).

danguk

linggih njêngongok sangga wang, kandhas njêngat tmr. prau.

dangkung

bngs. lara budhug.

dangsa

dangsah.

dap

bngs. tambur (trêbang).

dapa

batur tukon lsp. kang dianggo sarana nglamar.

dapat

1 bisa, kêconggah, kêduga; 2 kêna, olèh; 3 nêmu, kêtêmu; ta' dapat tiada: tan kêna ora (mêsthi); didapat: 1 ditêmu; 2 dicêkêl tmr. panjangka lsp.; didapati: 1 ditêmu; 2 dialami, diwêruhi, konangan: didapatkan: 1 ditêmokake; 2 ditêmoni, ditêkani, ditiliki; pendapat: panêmu; pendapatan: olèh-olèhan, pamêtu; kedapatan: tinêmu, kêtêmu, konangan.

dapur

1 (ut. dapur-dapur) kêrên, anglo, luwêng; 2 pawon; 3 (-dada, -susu) lêkokan sangisoring dhadha (saantarane susu); orang sedapur: wong saomah, sabrayat.

dara

I (anak-) prawan; 2 dhara, dêre; II burung dara: dara; kc. merpati.

darab

panggêbug, siksa.

darajat

grad, pangkat, undha usuking pangkat.

darah

gêtih; berdarah: 1 mêtu gêtihe, gêtihên; 2 asal saka kewan tmr. pangan; naik (makan) darah: nêpsu bangêt; mendarah: 1 sugih gêtih (akèh gatihe); 2 mêmpêng ênggone marsudi.

darah daging

sanak sadulur.

darah putih

isih darah luhur.

daras

mendaras: 1 ndêrês maca Kor'an; 2 mêmpêng sinaune.

darat

1 dharat, dharatan, pêntasan; 2 tanah-tanah kang têngah; mendarat: ngênêr (munggah) mênyang ing dharatan; didaratkan: diunggahake ing dharatan; tali pendarat: tampar kanggo nêncang prau; tiang pendarat: cagak (pathokan) panêncangan prau.

darjah, darjat

grad, pangkat.

darji

darzi, grêji.

dari

1 saka, sangka; 2 (-pada) kadadeyan saka, awujud ...; 3 (-pada) kang digawe- ...; 4 (-pada) tinimbang karo; 5 (pada, -sebab) marga, jalaran; 6 (-hal) mungguh ing bab.

darma

kawajiban; piwulung (kalakuan) bêcik; kc. derma.

daru-daru

kc. dewa daru.

daru'laman

nagara kang krêta raharja.

daru'lbaka

kalanggêngan, ngakerat.

daru'lma'mur

nagara loh jinawi.

darurat

kêbutuh, dèrèng dening prêlu, kêpêksa.

daru'ssalam

nagara kang slamêt (krêta, têntrêm).

darwis

dêrwis (wong tapa).

--- 45 ---

das

jêdhot, dhèr, uga dianggo petungan unining bêdhil.

dasal

ar. kayu.

dasar

1 dhasar, jrambah, jogan; 2 lèmèk, têtalês; 3 bakaling jamu, prau lsp.

dasi

dhasi.

dasun

bngs. bawang.

dastur

(layar-) layar tambêlan.

dat

dat.

datang

1 têka; 2 (-kepada) têkan, tumêka marang; 3 daradasih, kêlakon têmênan tmr. wêwêcan, impèn lsp.; 3 (-dari, -oleh) marga, jalaran; berdatang: mara; berdatang sembah: matur; mendatang: têka dadakan, ora kinira-kira dhisik; mendatang-datang: 1 tansah têka, linca-linci têka; 2 tansah kumat (angot); didatangi: ditêkani, ditêmpuh; didatangkan: 1 ditêkakake; 2 dijalari, disêbabake.

datang'akal(-pikiran)

mêtu nalare, nggraita.

datang hati

1 tuwuh ciptane, rumangsa; 2 wêntala, têgêl.

datar

lempar, wrata; mendatar: wrata, katon wrata; didatarkan: diwrata.

datia

buta.

datuk

1 kaki, kyai, ki; 2 pinituwa, lêlurah; 3 lêluhur.

datuk nenek

lêluhur.

datung

kanggo panyêluk têgêse padha karo datuk.

daulat

bêgja, kabêgjan; daulat tuanku: nuwun inggih; kedaulatan: pênguwasa adêging nêgara.

dauk

dhawuk.

daun

1 godhong; 2 kang awangun lêlêmbaran; mendaun kayu: gêgrombolan akèh; mendaun kunyit: nindakake pagaweyan tanpa tanja; daun-daunan: gêgodhongan.

daun hidup (-kucingan)

godhong piskucing.

daun neraca

piringaning traju.

daun pelita

jlupak.

daun pintu

inêbing lawang.

daun telinga

godhoh.

daur

1 ubênganing petunganing taun; 2 (-besar) ubênganing wêktu lawase 120 taun; 3 (-kecil) windu (8 tahun).

da'wa

1 (yang kena dakwa, (yang) terdakwa) dakwa; 2 gugat, panggugat; dida'wa: digugat, didakwa; dida'wai: digugat; dida'wakan: digugatake; pendakwa: kang ngêlahake.

dawai

kawat.

dawat

mangsi.

da'wat

prakara pradatan, gugat, panggugat.

daya

1 (daya upaya) reka, akal; 2 (tipu daya) krênah, kajuligan, pangapus; 3 daya, kakuwatan; tiada berdaya lagi: tanpa krêkat, êntèk akale; di(per) dayakan: diakali, diapusi.

dayah

inya.

dayang (-dayang)

prawan pawongan, cèthi; pendayang: paranyai kraton.

dayu

mendayu: 1 gumuruh, gumlêgêr swaraning blêdèg lsp.; 2 ent. sêsambat ngaruara.

dayung

dhayung, wêlah; berdayung: praon (mêlahi prau).

dayus

didayus: dierang-erang, dipoyoki.

debah

jagal; didebah: disêmbêlèh.

debak

swara kêplak; mendebak: nywara mak kêplak.

debayah

ar. sutra kêkêmbangan.

debak-debuk

pating krêplak.

debap

tlêpok, tlêbug, gablug.

debar

kêtêging jantung; berdebar(-debar): dhêg-dhêgan; pendebar: kagetan, gêtapan; pendebaran, perdebaran: kêtêging jantung.

debar-debur

dhag-dhêg, dhag-dhug, gludhag-gludhug.

debas

grujug-grujug (swaraning banyu).

debat

perbantahan; didebat: dibantah.

debik

kêplak, kêpluk, tlêpok.

debu

lêbu, blêdug.

debuk

tlêbug, gêdêbug.

debum

gludhug, blug, blêg.

debung

dhêng, glêgêr; mendebung: gumlêgêr.

debur

glug, gludhug, brug; mendebur: 1 nywara mak gludhug; 2 njêglug, mbêntus.

debus

srêbèt-srêbèt, sruwung-sruwung; berdebus: gumrubug, gumludhug.

debut

swara thut, dhut, dhot, brut, brot.

decing

swara cring, thing.

decit

swara citcit, cuwit, cuwèt.

--- 46 ---

decur

swara crot, cur.

dedah

ut. terdedah: mênga ngêblak, mblêdhèh.

dedai

berdedai-dedai: gumridig, sêlur, êlur.

dedak

dhêdhak.

dedap

dhadhap.

dedak lunak

bêkatul.

dedalu

kc. benalu.

dedar

sumlêngêt panas tmr. awak.

dedas

mendedas: 1 jumêdot tmr. bêdhil lsp.; 2 juwèh, dahwèn, pijêr nuturi.

dedau

mendedau: nangis gorang-garong, jêlih-jêlih.

dedemit

dhêmit.

dedes

1 rase, dhêdhês. II didedes: disayati, diirisi tipis-tipis tmr. daging lsp.

degak

swara glêgêg (ngombe).

degam

glêgêr, gludhug; mendegam: gumlêgêr, gumludhug.

degam-degum

pating glêgêr.

degap

grobyag, gabrus, gropyak; mendegap: 1 nywara mak grobyag, gabrug, gropyak; 2 mêlar mingkus tmr. ambêkan.

degap-degup

pating glêbrug (grobyak lsp).

degar

glêgêr; mendegar: gumlêgêr.

degil

mbrêkunung, wangkal.

deguk-degak

pating glêgêg (clêguk).

degum

swara glêgêr.

degum-degam

pating glêgêr.

degup

glodhag, grobyag.

degup-degap

pating glodhag (grobyag).

deham

mendeham: dhèhèm.

dekah

berdekah, mendekah: cêkakakan.

dekak

cêkakakan.

dekak-dekak

kêtêkan (sipowah).

dekam

mendekam: ndhêkêm.

dekan

ar. kewan gawene mangan pring.

dekap

berdekap tangan: sidakêp; mendekap: nyikêp, ngrangkul; sependekap: saprangkul; kc. dakap.

dekar

mendekar: anggar (pêncak) pêdhang; pendekar: 1 wong kang pintêr ulah gêgaman, silat lsp; 2 pangarêping pêrang.

dekat

cêdhak, cakêt; berdekat-dekat, berdekatan: sandhing, cêcêdhakan, sêsandhingan; mendekat: nyêdak, mara; didekati: dicêdhaki, dicakêti, diparani.

dekok

swara sênggrok.

dekor

gambar tonil.

dekunci

têmu kunci.

dekung

swara jênggur (gung).

dekus

mendekus: mbêkis, mbêkos.

dekut

berdekut, mendekut: nywara kruk-kruk, mbêkur.

delah

ar. iwak sagara.

delamak

kacu rêndan tutup rampadan.

delap

I dêlap, saèn. I gêni, kêbuling mriyêm.

delapan

wolu.

delima

1 dlima; 2 (batu-) mirah dlima.

delik

mendelik: mêndêlik.

demah

seka; didemah: diseka.

demak

malêm, nglêmèk ngêmu banyu, kêmpêl ngêmu banyu.

demam

lara panas.

demam kepialu

lara panas bangêt.

demam kura

panastis (kadhêmên, malaria).

demang

dêmang, saèm. wêdana (panggêdhe dhistrik).

demap

ut. mendemap: nggrangsang, nggragas.

dembai

berdembai-dembai: klewa-klewa, rada nêpsu.

demi

1 barêng, nalika, up. demi didengarnya; 2 urut sangka up. seorang demi seorang (urut saka siji); 3 dêmi, awit saka (kanggo sumpah), up. demi Allah.

demikian

mangkene, mêngkono.

demit

1 cilik, rêmit, lêmbut, lêlêmbut; 2 aku (sing nganggo dhukun prewangan lsp.).

dempak

cêndhèk amba tmr. wanguning topi, prau lsp.

dempang

gumrênggêng.

dempir

cumêngkling, kumrincing.

dempit

dèmpèt, sandhing.

dempuk

dempok, mendempuk: nanggor, numbuk, mbêntus.

dempul

dhêmpul.

dempet

dèmpèt, gancèt.

dempok

mèpèt; didempokkan: dipèpètake, dicakêtake.

dena

nistha, asor, kêcingkrangan.

denah

rancangan, cêngkorongan.

denai

dalan ing alas (ambah-ambahane buron alas); tapaking buron alas.

--- 47 ---

denak

1 kunthèt, cebol tmr. kewan; 2 (burung-) jontrot.

dencing

swara krincing, cring, thing.

denda

1 gada, gêbug; 2 dhêndha; kena denda, didenda: didhêndha.

dendam

kapidêrênging ati (kangên, nêdya, malês lsp.); dendam semara (berahi): kedanan; rindu dendam: kangên bangêt; menaruh dendam, mendendam: êndhêm-êndhêman, ngincim-incim.

dendang

1 dhandhang (gagak); 2 (timun dendang, pedendang) timun abang; 3 ar. prau. 4 mênyanyian nalikane nyambut gawe lsp.; berdendang: mênyanyi karo nyambut gawe lsp.

dendeng

dhèndhèng.

dengkang-dengkol

pating bêdhêgol.

dengkel

kumêt daging, sathithik daginge, tanpa banyu tmr. wowohan.

dengkol

1 mbêdhêgol tmr. tangan lsp.; 2 dhungkul tmr. sungu; 3 ent. pelo tmr. gunêman.

dengak

mendengak: linggih nglèyèk.

dengan

I 1 karo, nganggo, kalawan; 2 dening, krana, up. dengan takdir Allah; 3 awit saka, up. dengan perintah raja; 4 sarta, tur, up. besar dengan tingginya; tiada dengan: tanpa. II (hamba dengan): 1 rewang, batur tukon; 2 aku, kula.

dengar

mendengar, menengar: krungu, ngrungu; didengar(kan): dirungokake, ditilingake, diwigatèkake; pendengar: 1 (ut. pendengaran) pangrungu; 2 wong ut. piranti (kang) ngrungokake; pendengaran: 1 kang dirungu; 2 pangrungu; diperdengarkan: diunèkake supaya wong liya krungu; dengar-dengaran: 1 rêrungonên; 2 jare-jarene, kabar-kabare; terdengar: kêprungu, krungu; kedengaran: krungu.

dengik

swara mak gablug (blug).

dengkang

hung-hung (swarane wong watuk lsp.).

dengki

1 (-hati) drêngki, jail; 2 (-akan) gêthing marang.

dengking

swaraning panjêlih, asu klengkengan lsp.; mendengking: 1 njêrit, njêlih; 2 klengkengan.

dengkung

hung-hung, kung-kung (swara anggrung, swaraning asu lsp); mendengkung: nywara hung-hung lsp.

dengkur

swara sênggrok-sênggrok; mendengkur: nywara ênggrok-ênggrok, ngorok.

dengu

mambu bacin (tmr. abab lsp.), prêngus tmr. kringêt; mendengu: ngampêt ambêkan.

denguk

swara blug, blêg.

dengung

swara mbêngung, grênggêng-grênggêng; mendengung, berdengung-dengung: mbêngung, mbrêngêngêng; gumrunggung.

dengur

mendengur: mbrabak abang marga muring.

dengus

swara sênggruk-sênggruk; mendengus: nangis sênggruk-sênggruk, sênggrok-sênggrok.

dengut

swara nguk-nguk (gêmak); medengut: mêlung.

dentam-dentum

swara rêgêdêg, brug, gabrus.

denyut

kêdut, kênyut, sêndut; berdenyut: kêdut-kêdut, sêndut-sêndut.

dep

didep: ora dibanjurake tmr. layang lsp.

depok

dhepok.

depa

dhêpa.

depan

ngarêpan: kc. hadapan.

depang

didepang: dijêpapangake, diadhangi sarana tangan njêpapang.

depu

ar. iwak.

depun

pendepun: pandêpun, dondoman plisir.

dera

gitikan, gêbugan; didera: disapu, digêbugi.

derajat

pangkat, grad.

derai

ut. menderai: pating tlêthok; berderai-derai, berderaian: ndlidir, êlur, sêlur.

derak

ut. menderak: rêkètèk-rêkètèk, byak.

deram

menderam: 1 gumrunggung, kumrumpyung, gumlêgêr; 2 nggêrêng, nggêro.

derang

swara krincing, klinthing, kling; menderang: kumêncring, cêmêngkling, kumlinthing.

derap

swara krês, gêrit; menderap: gumêrit, [gumê...]

--- 48 ---

[...rit,] gumêrot, krês.

deras

bantêr, santêr; menderas: nggêlak, nyrêmpêng.

derau

swara krosak, krusuk, krubyuk; menderau: kumrusuk, gumrubug.

derawa

gula derawa: juruh (ent. manis bangêt).

derel

drêl.

deret

larik(an); berderet-deret: lêlarikan, tharik-tharik.

derik

swara rêkêtêk, byak.

dering

swara kring (jangkrik), cring (klinthing), pangêmprèting gajah; mendering: 1 nywara kring-kring; 2 ngêngkrik (jangkrik), ngêmprèt (gajah).

derisip

buta derisip: kabuhanan.

derita

diderita: disandhang, ditêmahi (tmr. kasangsaran, lêlara lsp); penderita: 1 kang nandhang; 2 lesan; penderitaan: panandhang (sangsara lsp.).

derma

derma, dana; didermakan: didêrmakake.

dermaga

tembok ing palabuhan.

dermawan

blaba, loma, sênêng têtulung.

deru

menderu: gumuruh, gumrubug.

deruk

swara krêtêk-krêtêk, rêkêtêk.

derum

I menderum: gumuruh, gumrubug. II menderum: njêrum.

derum-deram

pating glêgêr.

derung

swara krompyang, crang.

derus

swara krêsêk, krêsêk.

derut swara gêrêt

gêrit, sêngêr; menderut: gumêrêt, kumrêsêk, sumêngêr.

derwis

wong tapa; kc. darwis.

desa

1 padunungan (tanah ngare, padesan lps.); 2 desa; mendesa: njajah mênyang ngêndi-êndi.

desah

swara krêsêk, krêsêk.

desak

I swara krêsêk, krosak. II berdesakan: suksukan; didesak: 1 diêsuk, didhêsêk; 2 ent. disêsêg, diujêr, diujêg; desakan: panêsêg.

desar

swara gêrit, gêrot, rêkêtêk, krênyês.

desas-desus

sruwing-sruwing, slênthing-slênthing.

desau

swara krês, krênyês, jos-jos.

desing

swara nging-nging (angin).

desis

swara sês-sês; mendesis: ngêsês.

desuk

swara krusuk.

desur

swara krusuk, krosak.

desus

swara sês.

desut

swara sut.

destar

ikêt, srêban.

detak

swara krêngkèt, dhêg; berdetak: 1 dhêg-dhêgan, tab-taban; 2 pating krêngkèt.

detas

swara krês

detik

1 swara thik-thik, thêk-thêk; 2 sêkon jam.

deting

swara thing, cring.

detus

swara jêdhot, jêdhèr.

dewa

dewa.

dewadaru

bngs. cêndhana.

dewan

pradata luhur, rad.

dewangga

ar. sutra.

dewata

dewa, kadewan.

dewasa

1 waktu, mangsa; 2 diwasa.

dewi

dèwi.

di

I ing. II di-.

di'

dening.

dia

dhèwèke.

diah

kc. diat.

diam

1 mênêng (ora obah, ora nywara); 2 manggon, dêdunung; (ber) diam-diam; mênêng-mênêngan, climèn, tan pêpoyan, nglimpe; didiami: 1 diênêngake (ora diaruh-aruhi); 2 (ut. dikediami) diênggoni, didunungi; didiamkan: 1 diênêngake; 2 dipapanake; pendiam: wong kang amêm (mênêng); kediaman: papan padunungan.

dian

diyan lilin.

dianat

burus, utama uripe.

diang

berdiang: gêgêni (bêdhiang); didiang: dipanggang, digarang.

diat

diyat (dhêndhaning mêmatèni ut. natoni); didiatkan: ditêbus dosane sarana mbayar dhêndhan.

didih

mendidih: umob, mumpal-mumpal; mendidih liur: kumêcêr ngilêr.

didik

kang diupakara (digulawênthah, diopèni, diêmi-êmi), uga sok dianggo têmbung pamiluta; dididik: digulawênthah, diopèni, diwulang wuruk; pendidikan: panggulawênthah.

didis

dididis: disayati, diris-iris; kc. dedes.

dikau

kowe (saburine –kan, akan).

dikir

dhikir.

dikit

berdikit-dikit: saka sêthithik, sedikit: [sedi...]

--- 49 ---

[...kit:] sathithik, rada.

dil

ar. dolanan nganggo bal lan tampèl.

dilam

dilêm.

dim

dim (1/12 aki).

dimpit

dhèmpèt, pèpèd-pèpèdan.

din

agama.

dina

nistha, asor; kc. dena.

dinar

dinar.

dinding

aling-aling (gêdhèg, pagêr, tembok lsp), êlêt-êlêt; mendinding: ngêlêt-êlêti, misah; didinding: ditrapi aling-aling ut. êlêt-êlêt (pagêr, gêdhèg lsp.).

dinihari

bangun esuk (jam 4.30).

dingin

adhêm, anyêp; kedinginan: kadhêmên, mambu dhêm.

dingin tangan

yèn nênandur ut. nênambani sarwa bêcik.

dingkis

ar. iwak sagara.

dipan

dipan.

dipati

adipati.

diraja

ratu linuwih.

dirgahayu

1 dawa umure; 2 dianggo sêsêbutan marang ratu atêgês ingkang minulya.

dirham

(ar. dhuwit) dirham.

diri

1 (-ku, -mu, -nya) awakku (mu, -e) dhewe; 2 dhewe, ijèn, up. seorang diri; 3 kanggo nêrangake yèn lesane awake dhewe, up. berhias diri, melarikan diri; berdiri: ngadêg, madêg, didirikan: diêdêgake; (se-) pendiri: (sa) dêdêg; pendirian: kaantêpan, panêmu kang diugêmi; terdiri: madêg, tiba ngadêg.

diris

didiris: disirami ut. dikêpyuri banyu.

dirus

didirus: disiram (digrujug, disoki) banyu; mendirus: ndlêdêg, gumrudug têkane, sok-sokan tmr. udan lsp.

do'a

donga, sêmbahyangan; berdo'a, meminta do'a: ndêdonga, sêmbahyang, mêmuji.

dobi

tukang ngumbahi (pênatu).

dobrak

didobrak: dibujat tmr. lawang.

dodol

jênang dodol.

dodong

wêdhung.

dodos

didodos: didhodhos, digrowongi.

dodot

bngs. kêmbên anggon-anggon tlèdhèk.

dogel, dogeng

bukung, tukung.

doger

tlèdhèk Sunda.

dogol

dhungkul (tanpa sungu) tanpa cènggèr.

doha, loha

sêmbahyang mirunggan ing wayah esuk.

dokar

dhokar.

dokoh

1 bngs. kalung tanggalan. II dhukuh.

dolak-dalik

mbolak-mbalik, mencla-mencle; didolak-dalikkan: diubat-ubêdake tmr. têtêmbungan lsp.

dolat

bêja, kabêgjan; dolat tuanku: nuwun inggih kc. daulat.

domba

wêdhus gèmbèl.

dondang

bandulan (bayi); didondang: dibandul, diiyun.

dondon

warna; sedondon: padha warnane.

dongak

ut. mendongak: njongat, ndêngangak.

dongeng

I dongèng (crita). II mendongeng: nggubêl, ngujêg.

dongkang-dangking

kari lunglit (kuru bangêt).

dongkol

nyêkênthung tmr. wrangka, mbêngkêluk tmr. sungu, wungkuk tmr. gêgêr; mendongkol: mangkêl bangêt.

dongok

gêndhêg, buntêk.

doreng

lorèng, lorèk.

dorna

(saka Pandita Durna) tukang ngadu-adu.

dorong

mendorong: mlantrang, njongor, nglojok; didorongkan: dijorogake, dijongorake; disodhokake; terdorong: 1 kêplantrang, kêbanjurên, kêtrucut tmr. gunêm; 2 kêdêdêl (ing karêp, niyat lsp.).

dosa

dosa; berbuat dosa: nglakoni dosa.

dosin

losin.

doyak

ar. iwak sagara.

doyan

doyan.

dua

loro; dalam dua: lagi mêtêng; tiada dua: tanpa tandhing, kêluwih-luwih; dua-dua ut. keduanya: sakarone, karo pisan; berdua: wong loro, sakloron; mendua: 1 ngloroni, mindhoni; 2 (-hati) mangro tingal, gojag-gajêg; pendua: kang dianggo rangkêpan (jodho lsp.); diperdua: dirangkêp.

duai

(ipar duai): ipe.

dubalang

1 gêgêdhug; 2 upas, kongkonan lan panjaga.

--- 50 ---

dubur

dubur.

dudu

mendudu: katut mèlu.

duduk

1 linggih, dêdunung, manggon; 2 dunung, lungguhing prakara, dhodhok sèlèhe; 3 mênêb; 4 pacangan; diduduki: 1 (ut. dikeduduki) dilinggihi, didunungi, diênggoni; 2 dijègi, dibroki (mungsuh lsp.); didudukkan: 1 dilinggihake, dipapanake, disèlèhake; 2 diomah-omahake; penduduk: wong kang padha dêdunung (ing kutha, nagara lsp); kedudukan: 1 padunungan, papan kang diênggoni; 2 dunung, prênah; 3 pilungguh (pangkat); 4 dhodhok sèlèhing prakara (pangkat); 5 palinggihan, lênggah (papaning pangrèhing pakumpulan lsp); terduduk: 1 mênêb; 2 tiba lungguh.

duduk perut

mêtêng.

duga

diduga: 1 dijajagi; 2 diduga; dikira.

dugal

munêg-munêg, mungkug-mungkug.

dugang

didugang: dikêlat (dicancang) supaya aja rubuh.

duhung

kêris.

duit

dhuwit.

duka (-cita)

susah, sêdhih.

dukan

warung, bango.

dukana

dhêmênan (bandrèk, jina lsp).

duku

dhuku.

dukuh

dhukuh, desa.

dukun

dhukun.

dukung

didukung (belakang): digendhong; didukung ambin: diêmban; didukung ampu: dibopong; didukung kelek: dicangklèk, diêmban lan dicangklèk.

dukut

sukêt.

dulah, dulat

tandhu, joli.

dulang

dhulang, tembor.

duli

gêdibal, lêbuning sikil; duli baginda (-yang dipertuan, -tuanku lsp) sampeyan dalêm.

dulu

dhisik, biyèn; kc. dahulu.

dunia

donya; dunia akhirat: donya ngakerat.

duniawi

kadonyan.

dungas

mendungas: nyêrot ambêkan.

dungu

bodho, ora gathekan.

dungun

ar. wit.

dupa

dupa, kutug; pedupaan: padupan.

dupak

didupak: didhupak.

dura

1 adoh, kadohan; 2 gorèh atine, sumêlang.

durja

rai; janjam durja: luh.

durjana

durjana (maling lsp).

durhaka

mbangkang, mblela, ora manut, kraman; mendurhaka: mblela, ngraman.

duri

êri.

durian

durèn.

durias

duryas (ar. bakal).

dusi

mendusi: rèwèl, tansah nangis.

dusin

mendusin: nglilir.

duta

utusan (ing nêgara); kedutaan: panggonan (kantor lsp) utusaning nêgara ing nêgara liya.

dusta

goroh; berbuat dusta, mendusta, berdusta: goroh; didustai: digorohi; didustakan: dipaido.

duta

utusan (ing nêgara).

duyun

berduyun-duyun: sêlur, irit-iritan akèh.

duyung

iwak dhuyung.

E

ebam

ar. wadhah kang digawe pursêlin mawa tutup.

eban

dieban: dibanting dibabitake.

ebang

adan; kc. bang.

ebek

saèm. warana, aling-aling lawang lsp.

ebeng

mengebeng: ngibing.

ebi

èbi.

eceran

jual eceran: adol eceran.

edan kasmaran

kedanan, kêsêngsêm.

edap

bngs. tambur; kc. dap.

edar

mengedar: 1 alihan, ngalih, mingsêr ênêre; 2 kêkitêr, mubêng kalangan: beredar(-edar): mubêng kêkalangan, ngumbara, lunga mrana-mrana; edaran: ngalamat ala ut. bêcik; peredaran: ubênging laku.

edar-edar

warana (aling-aling) ditata mubêng têmu gêlang.

--- 51 ---

egah

mengegah: mlaku angklung-angklung (amba jangkahe).

egung

gong; kc. gung.

eja

dieja: dieja; ejaan: tatananing panulis.

ejek

diejek: dipêpoyoki, diiwi-iwi.

ejung

jong; kyt. jung.

ekonomi

perekonomian: ekonomi.

ekor

1 buntut; 2 ent. perangan kang buri, barisan kang ana ing buri, katêmahaning lêlakon; 3 kanggo wilanganing kewan; mengekor: 1 kaya buntut; 2 tansah tutburi; diekori: tansah dikinthil.

ekor kucing, ekor tupai

ar. sukêt.

ekor lipas

buntut urang (rambut ing githok).

ekor mata

padoning mata.

ekor pari

awangun blimbingan lingir têlu tmr. cundrik lsp.

ekor tikus

kikir gilig.

ela, elo

elo.

elak

mengelak: 1 endha, ngendhani; 2 ora manut prentah; dielakkan: ditangkis, diendhani.

elang

1 alap-alap; 2 (-ayam) wulung; kc. lang.

elat

lêt, kasèp; kc. lat.

elok

endah, bêcik.

elu

dielu-elukan: dipêthuk, dipapag; kc. alu.

eluk, luk

luk; dieluk(kan): diêluk.

elung, lung

lunglungan, plêngkungan; perelung: peranganing barang kang bundêr.

emak

(ut. ma', mak) êmbok; emak saudara: bok cilik ut. uwa wadon; emak tua (ua): uwa wadon; emak muda (uda); êmbok cilik; emak alang (-tengah, -ngah): bok cilik ut. uwa panêngah; emak ci': êmbok cilik wuragil.

emang

pancèn; kc. memang.

emas, mas

1 êmas; 2 ar. boboting êmas ana 1/10 tail; 3 pawèwèh marang pangantèn wadon; kena emas: olèh rêruba, dibêsêli; diemasi: 1 disêlut êmas; 2 dibêsêli; keemasan: 1 barang-barang kang digawe êmas; 2 pradan; peremasan: barang mas intên.

emas kawin

mas kawin.

emas kerajang

grènjèng êmas.

emas urai

mas las-lasan (murni).

emas tempawan

êmas gêmblengan.

emat, mat

mati (tmr. dolanan catur).

embacang

pakèl.

embak

mangsi Tionghwa.

embal

isih malêm; kc. ambal.

embalau

trêmbalo; kc. balau.

emban

ambèn, grita.

emban ekor

apus buntut.

embara

mengembara: ngumbara, lêlana; kc. kembara.

embarau

lapisaning tembok ing sêgara.

embat

diembat: disabêt.

embek

gêbêr ut. wrana kanggo aling-aling.

ember

èmbèr.

embih

1 praean; 2 gêndhuk; seembih: padha rupane tmr. praean.

embik

mengembik: 1 nywara êmbèk; 2 mêntul ngêndhêlong tmr. jrambah kayu lsp.

embuh(kan)

gêlêm, nayogyani; embuh-embuhkan: sanajana.

embun

1 bun; 2 ing têmbung camboran atêgês lêmbut ut. alus; berembun: ngêbun-êbun (kêkadhar lsp); mengembun: kaya bun, pating jriwut tmr. kuliting wowohan lsp; diembunkan: diêbun-êbunake.

embung

anak lanang pambarêp.

embus

1 abab, angining napas; 2 mlayu nggêblas, minggat; mengembus: 1 ndamu, ngababi; 2 lunga nggêblas, bubar mlayu tmr. wadyabala lsp; diembuskan: 1 disêbul, didamu; 2 digusah, diurak-urak; embusan: 1 ububan; 2 sêmprong.

emol

mengemol: mbludhus, nronjol.

empang

blumbang dianggo ngingu iwak. diempang: 1 dipèpèti ut. dipalangi tmr. dalan lsp; 2 dibêndung ut. ditambaki tmr. kali lsp; pengempang: apa-apa kang dianggo mèpèti (pagêr, bêndungan lsp).

empang ikan

suwakan (bêndungan, tambak) dianggo ngingu iwak.

empang paya

bêndungan kanggo ngêlêbi sawah.

empap

diempap: 1 diblêgi watu lsp; 2 diênêtake manêt; mengempap: madhêt, manêt, têtêl-têtêlan.

empar

mengempar: kentir malang tmr. prau lsp.

--- 52 ---

empas

diempas(kan): dibanting, ditibakake, disabêtake, dibabitake sêru; mengempas: nêmpuh, nyampyuk tmr. ombak; empasan ombak (gelombang): têmpukaning ombak; empasan daun: gantung siwur (turun kang kapitu).

empat

papat.

empenak

(pujuk-): têmbung manis (pangrêmih, pangungrum); diempenak: diêla-êla, ditamani têmbung manis, digumatèni; kc. penak.

empedal

rêmpêla.

empedu

pêru.

empelas

wit rêmpêlas.

empik

mengempik: adrêng (sêkung) bangêt.

emping

êmping.

empis

kewan sing dianggo jontrot.

empit

diempit: dipênêt, diplêpêd.

empoh

lubèr mbludag tmr. kali.

empos

diempos: diimbu.

empu

êmpu; empu tangan (jari): jêmpol; empu kaki: jêmpol sikil.

empuk

1 gapuk, popol tmr. kayu; 2 mêmêl êmpuk tmr. iwak daging; 3 gêmpi, mawur; 4 mbêdhêl tmr. tampar lsp.

empuk-ampai

miyar-miyur, pating pêntiyung.

empul

mengempul: kampul-kampul ora bisa maju tmr. prau kataman ombak lsp.

empulur

atining kayu, glugu lsp.

empunya

duwe.

enak

enak, kêpenak.

enal

nal.

enam

nêm, nênêm.

enap

mengenap: 1 mênêng, mêndha; 2 mênêp.

enau, nau

wit arèn.

encang

diencang: dipadal (dipidak) sêru, diêncot.

encer

cuwèr.

encik

sêsêbutan marang wong wadon ut. lanang kang rada dhuwur pangkate.

endal

mengendal: ngênêt-ênêt (sukêt ing kranjang lsp.).

endap

mengendap: 1 mêndhak ut. ndhêkêm murih ora katon; 2 mêndha tmr. hawa nêpsu, mblêrêt tmr. gêni, mênêb tmr. êndhêg-êndhêg lsp; 3 mugên (ora tau mêtu saka ing omah); endap-endap: wong kang mugên.

endas

diendas: dilandhêsake; endasan: landhêsan.

enduk

gêndhuk.

endung

mengendung: wadul, adul-adul (tmr. bocah).

engah, engeh

ut. engah-engah, mengah-mengah: kêmpis-kêmpis, mênggèh-mênggèh.

enggan

êmoh, mopo, lênggana, suthik, wêgah.

enggang (-danta, -papan)

manuk rangkok.

engkang

mengengkang: mlaku ekar.

engkah

ancur, lim.

engkah-engkah

isih rada mêntah (magêl, mogol lsp.).

engkau

kowe.

engku

sêsêbutan marang wong kang pantês diurmati.

enjak

mengenjak-enjak: nggêdrug-nggêdrug (marga nêpsu lsp).

enjal

mengenjal: 1 mêndal; 2 mêtêl, ndudul, nyuduk.

enjelai

jali; kc. jelai.

enjih

panjênêngan (tmr. marang wong tuwa).

enjut

mengenjut: jêngkêrat-jêngkêrut, jinjat-jinjit; dienjut: didhèdhèti, dicènèngi, dijongkèng sathithik.

entah(kan)

embuh; entah-entah: saêmbuh (akèh bangêt).

entah-berentah

1 tanpa wilangan; 2 udhêg-udhêg (buyuting buyut).

entak

mengentak: 1 ngambruk nggloso; 2 nanggor dhasar tmr. prau; 3 nggêdrug; dientak-entakkan: 1 digêdrug-gêdrugake; 2 diêntrog-êntrog, digêdhug-gêdhugake tmr. takêran lsp; pengentak: brug (kanggo madhêtake lêmah).

enteng

ènthèng.

entimun

timun.

enyah, nyah

lunga, minggat; dienyahkan: ditundhung, digusah.

enyak, nyak

dienyakkan: dipadhêtake sarana dibrug lsp.

epok

êpok.

erak

bererak, mengerak: 1 pisah karo panunggalane; 2 udhar rênggang tmr. lêkêran tampar lsp; 3 (-sela) madal

--- 53 ---

pasilan (pamitan mulih); 4 mundur bubar tmr. wadyabala; dierak(kan): 1 dipisah saka panunggalane (diudhari, dijênggarake); 2 diêlar tmr. sabukan, dibèbèr tmr. gulungan layar lsp.

eram, ram

mengeram: angrêm; dierami: diêngrêmi.

erang

irêng sêmu biru.

erang, rang

mengerang: ngrintih, gêrêng-gêrêng lirih.

erat, rat

kiyêng tmr. pawakan, kêncêng ut. singsêt tmr. tali lsp, madhêt ut. atos tmr. lêmah; dierat(kan): 1 dikêncêngake, disingsêti; 2 diênêtake madhêt, ditêtêl madhêt.

eret

bereret: tuntun-tuntunan, dituntun tmr. wong picak lsp; dieret: 1 digèndhèng (ditarik, disèrèt, dicènèng); 2 dituntun tmr. wong picak lsp.

erik

mengerik: ngêrik (mbêngok, sêsambat).

ering, ring

bngs. alap-alap.

erong

bngs. cangkir jubung.

erong-erong

bolongan pambuwangan banyu ing kapal.

erot

perot, mèncèng.

erot-bengot

pêrat-perot, padha mèncèng.

erti

têgês; mengerti: ngrêti; kc. arti.

eru, ru

wit cêmara.

es

ès.

esa, sa

sawiji; diesakan: disawijèkake; esa-esaan: ekan, ijèn.

esak

sêsêg napase; mengesak: mingsêg-mingsêg.

esek

bngs. lara cêkèk.

esok

sesuk; esok lusa: 1 besuk êmbèn; 2 êmbèn buri; keesokan harinya: esuke.

esot

mengesot: 1 mlaku ngesot; 2 ent. rindhik bangêt.

F

fa'al

(ut. paal) panggawe, patrap, kalakuan.

faal

(ut. paal, pal) ngalamat bêcik ut. ala.

fadihat

kawirangan.

fadilat

kautaman, kaluwihan.

faedah

(ut. paedah) paedah, piguna.

faham

(ut. paham) 1 surasa, pangrêti; 2 (-akan) ngrêti têmênan marang, paham; salah faham: klèru tampa; difahamkan: dingrêtèkake têmênan.

fajar

(ut. pajar) byar raina, bangun esuk.

fakih

(ut. pakih, pekih) ngulama ahli kawruh agama.

fakir

(ut. pakir, pekir) 1 pêkir, wong kang nglakoni miskin; 2 (ut. alfakir) aku.

falak

(ut palak) langit; 'ilmu falak: ngelmu palintangan.

falsafah, falsafat, filsafat

ngèlmu kawicaksanan.

fana

kêna ing rusak, ora langgêng.

faraid

(ut. paraid, peraid) wêwênang bab warisan.

farisi

wong Parisi.

fasal

(ut. pasal) pasal, bab.

fasih

(ut. pasih) pasèh ênggone gunêman ut. maca.

fasik

(ut. pasik) pasèk (duraka, ala, dosa).

fatah

(ut. patehah, patah) ar. sandhangan ing tulisan Arab (baris diatas).

fatihah

(ut. petihah) patekah yaiku bêbukane kitab Kur'an.

fatsal

pasal; kc. fasal.

fidah

slaka.

fi'il

1 panggawe, patrap, kalakuan; 2 (perkataan nama fi'il) têmbung kriya.

fihak

(ut. pihak) sisih, prênahing ênêr, parte; kc. pihak.

fikir

(ut. pikir): pikiran; kc. pikir.

filsafah

kc. falsafah.

firasah, firasat

(ut. pirasah, perasat) rai; 'ilmu firasah: kawruh wirasating jalma (nyumurupi wêwatakan sarana nyawang kaananing raine lsp.).

firman

(ut. perman) pangandika, dhawuh.

fitnah

(ut. petenah, pitenah) pitênah, pangala-ala; difitnahkan: dipitênah, diala-ala, dicêcamah, diuman-uman.

fitrah

(ut. peterah, piterah) pitrah.

fuad, foad

ati, pangrasa.

fulus

dhuwit.

furak

beda.

fusta

ar. prau.

futur

lêbar pasa.

--- 54 ---

G

gaba-gaba

1 blarak ut. bongkoking wit sagu dianggo gêdhèg, payon lsp; 2 gêgodhongan dianggo pajangan, tarub lsp.

gabai-gabai

bngs. kêmbên sing digawe sangkêlat abang dibludir.

gabak

mêndhung.

gabas

groboh, kasar tmr. gêgarapan.

gabung

bergabung: nggamblok dadi siji; digabungkan: digamblokake dadi siji.

gabus

I kayu gabus dianggo ngosèk lading lsp; digabus: 1 dikosèk ing gabus tmr. lading lsp, digosok nganggo gabus; 3 dikoroki tmr. bêdhil; penggabus: korok bêdhil (mriyêm). II ikan gabus: iwak kutuk.

gada

gada; gada-gada: piranti dianggo nyumurupi ênêring angin kapasang ing pucuking tiyang.

gadai

gadhe, gadhèn; digadaikan: digadhèkake; gadaian: gadhèn; pegadaian: pagadhean.

gadamala

laos; kc. lengkuas.

gadang

I irig, ayakan (kalo) gêdhe. II (ut. gedang) gêdhe.

gading

1 gadhing; 2 ent. panjawating baris; gading-gading: 1 iga-iga ing awak-awaking prau; 2 blêngkêr rodha.

gadis

prawan.

gaduh

rame, dêdrêg, gumêdêr; bergaduh: gumêdêr, udrêg; pergaduhan: gegeran, udrêg-udrêgan, drêdah.

gaduh riuh

gumêdêr bangêt, udrêg arame.

gaduk

kumayu, gumagus, sênêng pamèr.

gadung

gadhung.

gadungan

gadhungan.

gaga

gaga; kc. huma, ladang.

gagah

1 gagah, rosa; 2 (-berani) gagah prakosa, kêndêl; digagahi: 1 dipêksa, dirodapêksa; 2 dikalahake.

gagai

menggagai: ngranggèh-ngranggèh.

gagak

gagak.

gagal

gagal, cabar, ora olèh gawe.

gagang

gantilan, gagang.

gagap

menggagap: groyok, glagêpan tmr. gunêman.

gagau

digagau: digagapi, digrayahi, digrayangi.

gagu

bisu.

gah

kuncara, kamisuwuran; kc. megah.

gahar

digahar: digosok, diangsab.

gahara, gara

1 trahing ngaluhur; 2 babag pêpangkatane ut. darahe; têmênan tmr. bojo ut. anak, up. bini gahara (bojo têmênan, garwa padmi).

gahari

sêdhêngan; kc. ugahari.

gaharu, garu

kayu garu (cêndhana).

gaib

ilang, musna, gaib, winadi.

gaibana

wong urakan.

gaing

cucuking prau.

gairah, gairat

dêrênging ati, pêpenginaning ati.

gait

digait: digèthèl, disènggèt.

gajah

1 gajah; 2 mantri tmr. dolanan catur; ikan gajah, gajah mina: iwak lodan; main gajah (gajah-gajahan) dolanan catur (sêkak).

gajah lalang

gajah ingon.

gajah menyusu

payon gêdhang salirang.

gajai

digajaikan: diuculake; tergajai: ucul, copot.

gaji

bayar, buruhan; makan gaji: bêburuh; orang gajian: wong bayaran, buruh.

gajus

jambu mete.

gala

1 blêndok; 2 sêsambungan; tiada bergala: ora sêsambungan; gala-gala: 1 gala, jabung; 2 bngs. dhêmpul ut. kruwing.

galah

gèntèr, satang; matahari sepenggalah: wayah esuk jam 6-7; matahari dua penggalah: wayah esuk jam 7-8.

galah unjam (-pancang)

satang kang ditancêbake dianggo gondhelaning prau.

galah panjang

bngs. dolanan gobag-sodor.

galak

galak, giras, judhas; digalakkan: digêgalak, digêgasah supaya mêmpêng, digêdhèkake tmr. gêni lsp; penggalak: 1 sarana kang dianggo nggêgalak (mêmpêngake ati lsp); 2 ar. perangane bêdhil kuna.

galang

kayu ganjêl (blenderan, sanggan lsp), cuwak; digalang: 1 diganjêl ut. ditrapi sanggan; 2 diplanggrangake tmr. prau; 3 dicuwak; 4 (ut. digalang-galang) dipalangi, dialang-alangi; galangan:

--- 55 ---

planggrangan prau; kc. kalang.

galang ganti

nglabuhi, mbelani.

galang têmalang

pêpalang (malang mujur) tumpang tindhih.

galas

gawan sing disunggi (dipanggul lsp); digalas: dipanggul, dipandi, dipunji.

galat, ralat

salah, luputing panulis lsp.

galgal

senggol, grusa-grusu, bêgita-bêgitu.

gali

digali: diduduk(i); galian: dhudhukan, luwangan, pamêlikan; gali-galian: 1 pala kêpêndhêm; 2 pêlikan.

galib

1 kang mênang; 2 lumrah, kaprah; pada galibnya: kang prêlu, kang lumrah, kalumrahane.

galih

têtimbangan (padha rupane).

galing(-galing)

ar. wit (kayu).

galir

ora sêrêt (logro, lodhèg).

galu

digalu: dikalangi, dikêpung.

galuh

sêsotya, intên.

galur

aluran (tmr. prakara, sanak sadulur lsp); susur galur: salasilah; digalurkan: dialurake, dijlèntrèhake.

galut

kc. gêlut.

gam

swara gludhug, glêgêr.

gamai (-gamai)

ar. kayu.

gamak

digamak-gamak: 1 diagag-agagi arêp disuduk ut. ditamani gêgaman (up. sarana nyêkêl ukiran diunus sathithik); 2 dikira-kira (kèh-sathithike).

gamam

(ut. tergamam) 1 njêngèr, sumlêngêrên; 2 pêpês.

gamang

wêdi; singunên wêdi yèn tiba.

gamat

bngs. tripang gêdhe.

gambang

gambang.

gambar

gambar; digambar: digambar, dipêtha.

gambir

wit gambir.

gambuh

1 mêmitran karo wong ala; 2 gambuh (tlèdhèk Madura).

gambus

gambus bngs. têtabuhan Arab.

gamêlan

gamêlan.

gamis

rompi, klambi rangkêpan.

gamit

digamit: dijawil (didumuk), ditabuh tmr. crêmpung lsp; gamit-gamitan: kang dirêmbug wong akèh.

gampang

gampang.

gampar

digampar: ditêndhang, dikamplêng.

gamuh

bngs. kêndhi gogok.

gana

Tuhan yang gana: Allah kang maha cukup.

ganal

têtimbangan (padha rupane).

ganas

galak, ringas, judhas.

gancang

rikat, trêngginas, cukat.

gancar

mancur.

gancu

ganthol, gèthèl, sènggèt.

ganda

tikêl, têtikêlan; sekali ganda: samono; dua kali ganda: tikêl loro, rong mono; berganda: tikêl-tikêl; digandakan: ditikêlake.

ganda berganda

tikêl matikêl.

ganda hati

gorèh (ora têtêp) atine.

gandan

(gebar gandan) lurub sutra putih nganggo pinggiran ijo.

gandapura

wit gandapura.

gandar

1 pikulan, senggotan mawa sanggan ing têngah; 2 tangananing traju, obênganing putêran, indhêning rodha, cacadaning wluku; digandar: dipikul; gandaran: barang kang dipikul.

gandariah

wit gandariya.

gandarokam

1 ar. wit; 2 gandarukêm.

gandarusa

wit gandarusa.

gandasuli

wit gandasuli.

gandeng

bergandeng: gêgandhengan.

gandi

1 bngs. gada; 2 gêndhewa.

gandik

rêrênggan ing bathuk tmr. pangantèn wadon (awujud blèbèkan êmas diwangun mlêngkung).

gandin

(tukul-) gandhèn.

ganding

gandhèng; diganding: disèrèd tmr. prau.

gandu

woh gandhu (irêng bangêt).

gandum

gandum.

gandung

bandhul ing kiwa têngêning awak-awaking prau; digandung: ditrapi bandhul.

gani, rani

sugih tmr. Allah.

ganih, genih

gadhing gajah wadon.

ganir

(Inggris gunner) prajurit mriyêman.

ganja

I ganja (ing kêris). II gênje.

ganjak

rada modot saka ing wrangka tmr. kêris.

ganjal

ganjêl; diganjal: diganjêl.

ganjat

mrêngkêl tmr. otot, bundhêt tmr. bolah lsp.

ganjil

1 ganjil; 2 aèng, anèh.

ganjur

berganjur, mengganjur: maju, nglojok; kc. anjur.

gang (-bulat, -rancang)

ar. tatah kuningan [kuning...]

--- 56 ---

[...an.]

ganggang

diganggang: digarang, dipanggang; berganggang: api-api, digaringake ing gêni.

ganggu

diganggu: dibêbeda, dirusuhi, diribêdi, dimunasika; gangguan: rêribêd, rêrusuh; pamunasika lsp.

ganggut

diganggut: dibubut, dibêdhol.

gangsa

I gangsa (prunggu). II banyak; kc. angsa. III digangsa: diêlih, diputêr tmr. têtuwuhan lsp.

gantang

gantang (1/20 dhacin); digantang: ditakêr nganggo gantang; menggantang asap: nggagas kang neka-neka, (mokal kêlakone).

ganti

I 1 gêgênti, sêsulih; 2 ganti, lêliru, têtêmpuh; 3 (u.[2] pergantian) giliran, dhong; 4 salin; mengganti: ngijoli, nyalini, mbanjêli; berganti: ganti; berganti-ganti: gonta-ganti, salin-salin; ganti berganti: gilir gumanti; digantikan: disulihi, digêntèni; pengganti: 1 gêgênti, sêsulih; 2 têmpuh, lêliru; pergantian: giliran. II ganthi.

gantung

bergantung: gumantung, gumandhul; digantung: 1 digantung, digandhulake; 2 diundur tmr. prakara lsp.; digantungi: digantungi, digandhuli.

gantung kemudi

1 nganggur; 2 ar. pajêg.

gantung layar

ar. ganjaran marang wong kang mitulungi wong kacilakan ana ing sagara.

ganyah

diganyah: digêbêg, digosok.

ganyut

mogol, gonyèh.

gap

swara dhog, plok.

gapah

kc. gopoh.

gapai

digapai: dijawil, disenggol (kanggo sasmita).

gapgup

dhag-dhug, plak-pluk.

gapil

digapil: disenggol, ditampani lsp. ora disêngaja.

gapit

gapit; digapit: digapit, dicêpit.

gapura

pintu gapura: gapura; kc. gêrbang.

gar

swara glêgêr.

gara

trahing ngaluhur; kc. gahara.

garam

uyah; menggaram: gawe uyah; digarami: diuyahi.

garang

1 galak, judhas, giras; 2 senggol, nyênyêngit, bêngis, siya; 3 briga-brigi.

garau

klèrèk-klèrèk, gêdhe tmr. swara.

gari

malau gari: lak, kc. lakeri.

garib

1 wong manca; 2 anèh, ora lumrah.

garing

atos garing (tmr. barang kang digorèng, dibakar lsp).

garis

garit, gèthèt, garis; digaris: digarit, digaris; kayu penggaris: garisan; garis-garis besar: kang baku-baku.

garpu

garpu (sendhok porok).

garu

kayu garu (cêndhana); kc. gaharu.

garuda

manuk garudha.

garuk

digaruk: 1 digraut, dicakar, dikukur; 2 digaru, dikêrok tmr. jaran, dibabah tmr. omah lsp.

garut

digarut: digarit, dicorèk.

gas

gas.

gasai

digasai: dipususi.

gasak

digasak: 1 digosok sêru, diangsab; 2 disrêmpêng têmênan ênggone nandangi lsp; 3 digêbugi, dipilara, dilabrag.

gasal

ganjil.

gasang

karêm sacumbana.

gasing

gangsingan.

gasir

gangsir.

gatal

1 gatêl; 2 (ut. gatal-gatal) kumudu-kudu, kêpengin bangêt, kêpengin sacumbana; daun gatal: latêng.

gaulana

sêdhih; kc. gelana, gulana.

gaul

bergaul: awor, carub, srawung; pergaulan: pasrawungan.

gaung

kumandhang.

gawai

pegawai: 1 punggawa; 2 prabot, piranti.

gawairasa

wêlas.

gawar-gawar

gawar.

gaya

I kakuwatan, karosan; tiada bergaya: tanpa kakuwatan, apês pêpês. II pacak, ut. cengkok tmr. pratingkah, gunêman lsp; bergaya-gaya: solahe lsp. digawe-gawe.

gayal

kiyal, alot.

gayam

gayam.

gayang

sênggoyoran, krasa yêr-yêran (karipan lsp.).

gayang-gayang

bngs. paga.

gayat

singunên, awang-awangên.

gayau

gêdhang bêcici (sêpêt).

gayuh

bergayuh: gumandhul cêndhèk tmr. wowohan.

--- 57 ---

gayung

I siwur. II bngs. pênthung kanggo gêgaman; digayung: ditamani gêgaman (uga ana kang sarana guna dhêsthi).

gayut

bergayut: gumantung gandhul-gandhul; digayutkan: digandhul-gandhulake.

gebang

gêbang.

gebar

lurub, tilam (lèmèk kasur), kêmul.

gebar-gandan

lurub sutra putih pinggirane ijo.

gebeng

enthong-enthonganing wêlah.

gedabah

cêplok êmas rêrêngganing gêlungan.

gedabir

gèmblèh-gèmblèh, kêndho nglèmbrèh tmr. layar, gombèl lsp.

gedang

gêdhe.

gedebuk

gêdêbug, brug.

gedebung

suwekan lakên lsp. dianggo wadhah kinang, bako lsp.

gedembai

I ar. wit. II kc. kelembai.

gedeng

gêdhêng.

gedombak

bngs. kêtipung.

gedubang

gobang, pêdhang acèh.

gedung

omah gêdhong.

gegabah

sêmbrana, weya, lena.

gegadan

pantês tmr. pratingkah lsp.

gegai

ora kukuh, ora bakuh tmr. omah lsp.

gegak-gempita, gegap-gempita

umyung, rame bangêt.

gegala

gala, jabung; kc. gala.

gegar

gêtêr, orêg, kêdhêr.

gegas

bergegas-gegas: kêsusu, rêrikatan.

gegat

wrêngêt.

geger

gumêdêr, rame, gègèr.

geginjal

ginjêl.

gela

rênggang mênga tmr. adon-adon kayu lsp, borot tmr. prau.

gelabah

sêdhih, prihatin.

gelabir

gèmblèh-gèmblèh, kêndho nglèmbrèh tmr. layar lsp.

gelabur

menggelabur: nggêbyur, ambyur ing banyu.

geladak

1 gladhag, jrambahing prau; 2 blabag plangitan (lotèng).

geladir

1 bantêr tmr. prau, ar. prau kang bantêr; 2 lowahan (bolongan) ing lambunging prau dianggo ngunggahake momotan.

gelagat

glagat; tandha.

gelak (-gelak)

gumuyu latah-latah.

gelakak

gumuyu cêkakakan.

gelalar

ut. menggelalar: bangga kroncalan, mbêrod-mbêrod, gulung koming arêp mbêrod.

gelam (-beti, -hijau, -tikus)

ar. têtuwuhan.

gelama

ar. iwak sagara.

gelambir

glambir (ing gulu sapi).

gelana

sêdhih; kc. gulana.

gelandang

bergelandangan: gluyuran, urakan, umbar-umbaran.

gelang

I gêlang (tangan ut. sikil); gelang-gelang: gêlangan, kolongan; cacing gelang-gelang: cacing usus; pergelangan tangan: ugêl-ugêl; pergelangan kaki: sadhuwuring kêmiri (kang dianggoni gêlang sikil). II (-merah, -putih): bayêm.

gelanggang

1 glanggang, kalangan kang dianggo adu-adu; 2 (-perang) papêrangan.

gelang-kana

gêlang kana (gêlang pangantèn).

gelang-muka

bngs. kêlat-bau.

gelangsar

kêpletre, kêplèsèd.

gelantang

(guling gelantang) gulungan, gulung koming.

gelantung

pating grandhul.

gelap

pêtêng, uga dianggo entar; digelapkan: 1 dipêtêngi; 2 dislingkuhake tmr. dhuwit lsp; kegelapan: kêpêtêngan (kêsaput ing pêtêng); penggelapan: prakara slingkuh.

gelap-gulita, gelap-katup

pêtêng ndhêdhêt.

gelar

ut. gelaran: sêsêbutan, paraban; digêlar(i): diwènèhi sêsêbutan, diparabi.

gelas

I gêlas, gêlasan. II sangu, tandhon pangan.

gelasar

kêpletre, kêplèsèd.

gelatak

crèwèt, criwis, sugih omong.

gelatuk

menggelatuk: nrèthèk, ndhrodhog kadhêmên lsp.

gelebak, gelebap

swara bog, tlêbug, tlêpok.

gelebar

I bubar pating blesar. II menggelebar: klèbèt-klèbèt nglèmbrèh tmr. gêndera lsp.

geleber

menggeleber: gèmblèh-gèmblèh,

--- 58 ---

ndoblèh tmr. lambe.

gelebuk

swara gêdêbug, tlêbug.

geleca

bngs. kasur tipis.

geledah

digeledah: digledhah.

geledang

menggeledang: ngêcêcêng kaku tmr. tangan.

geledek

blêdhèg.

geleding

menggeleding: ngulêt tmr. kayu.

geleduh, geledur

mblotrong nglèmbêrèh tmr. wêtêng.

gelegah

bngs. gong ut. bèri.

gelegak

menggelegak: mumpal-mumpal tmr. wedang umob lsp.

gelegar

I glogor (balok sanggan jrambah, krêtêg lsp). II orêg bangêt; kc. gegar.

gelegata

pating pruntus ut. njêruk purut tmr. kulit kadhêmên.

gelegut

menggelegut: nrèthèk, ndhrodhog.

gelekak

nglothok, thèthèl (mari krakêt).

geleman

(geli geleman) mêngkirig marga gila, gigu lsp.

gelek

menggelek: ngglindhing, ngglundhung; digelek: 1 digilês, ditlindhês; 2 dipusus tmr. tangan.

gelemat

payon ing ngarêp lan ing buri tmr. prau.

gelembung

plêmbungan, impês; menggelembung: mlêmbung, mlêmpung, mbêdhodhog.

gelembung-gelembing

pating plêmbung (plêmpung).

gelembur

menggelembur: njêkêthut tmr. kulit lsp.

gelempang

bergelempang, menggelempang: nggloso.

gelenang

kênong.

gelendong

1 ikalan, likasan; 2 gilingan kanggo nggilês.

geleng

(ut. bergeleng): gèdhèg, gela-gelo.

gelenyar

menggelenyar: pating krabang (up. sikil ngambah wêdhi panas).

gelepar

menggelepar: klabakan, klêpêkan, kroncalan kêkêbêt; menggeleparkan sayap: ngêbêt-ngêbêtake swiwi (kêkablak).

gelepek

ut. tergelepek: nglèmbrèh ngêndhêlong tmr. layar.

gelepung

mak jêgur (blung).

gelepur

mak blêbêr.

geleta

bngs. jun.

geletar

menggeletar: ndhrodhog, wèl-wèlan.

geletek, geletik

tab-taban, dhêg-dhêgan; digeletek, digelitik: diithik-ithik: menggeletek-geletek: krugat-krugêt; mênculat-mênculat.

geletik

I menggeletik: 1 klêpêkan tmr. iwak; 2 krèbèt-krèbèt tmr. gêndera. II klèbèt-klèbèt.

geletis

menggeletis: jêngkêrutan, kogèl-kogèl.

geletuk

menggeletuk: nrèthèk, nruthuk, nywara thèk-thèk.

geli

1 gigu, jijik; 2 kêri, gêli kumudu ngguyu; digeli: diithik-ithik; penggeli hati: kang marahi grêgêtên (ngguyu); kegelian: gigunên.

geli-geli

ginjêl.

geli-geleman, geli-geman

mêngkirig marga gigu, jiji lsp.

geliang

menggeliang: kogèl-kogèl ngruwêl (up. ula digêbug).

geliang-geliut

kogèl-kogèl, kruwal-kruwêl (ula lsp).

geliat

menggeliat: muntir, ngulêt; digeliat: diuntir, dipuntir; tergeliat; kêpuntir, kêsliyo, kêcêthit.

gelicik

tergelicik: kêpletre, kêplèsèd.

geliga

kc. guliga.

geligin

1 kayu gilig gapit suri panênunan; 2 kayu gilig dianggo mbêndhèng kêlir.

geligit

digeligit: dikrokoti, dicakoti, digêgêt-gêgêt.

gelimang

gubras, kuthah.

gelimbir

koplo-koplo, klungsur tmr. pipi.

gelimpang

nggloso; kc. gelempang.

gelincat

tergelincat: kontal, kentas.

gelincir

1 mlèsèd, mletre; 2 lingsir tmr. srêngenge; tergelincir: kêplèsèd, kêpletre.

gelincuh

tergelincuh: kêtêkuk, kêsliyo.

gelintar

lunga mrana-mrana.

gelintir

glintir.

gelinggam

gluga (dianggo cèt abang).

gelinggang

wit kêtèpèng.

gelingsir

1 mlorod, mlèsèd; 2 gumingsir, lingsir tmr. srêngenge; kc. gingsir.

gelipar

mlèsèd tmr. gêgaman kang ditamakake.

--- 59 ---

gelisah

menggelisah, bergelisah: 1 klesedan, klisikan; 2 ora jênjêm, tansah mêlang-mêlang.

gelisik

petan; digelisik: dipetani, didhidhis.

gelitik

tab-taban, dhêg-dhêgan; digelitik: diithik-ithik.

gelodar

bergelodar: kroncalan nêdya uwal.

gelogok

grusa-grusu; bêgigah-bêgigih; sarwa kêsusu.

gelohok

tergelohok: ngoblak-oblak (mênga amba).

gelojoh

kêthaa, drêmba, srakah.

gelokak

nglokop tmr. klika lsp.

gelombang

alun gêdhe.

geloneng

bonang.

gelongsong

1 kuliting wiji; 2 klobot, clumpring; kyt. kêlongsong.

gelongsor

mlorod (wit rubuh lsp); kc. gêlosor.

gelopak

nglèthèk, nglothok.

gelora

1 alun gêdhe, mawalikan tmr. sagara (marga lindhu sagara, prahara lsp); 2 ent. orêging ati, orêging ngaurip; bergelora: mawa ombak, mawalikan tmr. sagara uga ent. tmr. ati ut. pangrasa.

gelorat

kêbutuh, dêrêng dening prêlu; kc. darurat.

gelosok

digelosok: dikosoki (digosok) sêru.

gelosor

mlorod, longsor.

gelotak

digelotak: dioncèki cangkoke tmr. kêmiri lsp.

gelugur

1 ar. pêlêm alasan; 2 ar. ukir-ukiran.

gelugut

menggelugut: ndhrodhog, wèl-wèlan.

geluh

lêmpung.

geluk

bngs. bathok pangombèn; siwur; timba bêruk.

gelulur

1 mlotrok tmr. kathok lsp; 2 têrus bisa mlêbu ing bolongan.

gelumang

gubras, gluput, gupak rêrêgêd; bergelumang: gulungan ing êndhut lsp.

gelumat

payon ing prau; kc. gelemat.

gelumur

menggelumur: rêgêd, cêmêt;[3] kc. lumur.

gelung

lêkêran ut. têkukan pênjalin kang diêdol; lêkêran ula lsp; digelung: dilêkêri tmr. pênjalin.

gelup

(ut. menggelup) coplok tmr. untu.

gelupas

digelupas: dioncèki, diklocopi; kc. kupas.

gelut

menggelut: ngrungkêt nyikêp.

gema

kumandhang; bergema: ngumandhang.

gemal

untingan, gèdhèngan pari lsp; bergemal-gemal: gêgedhengan, tmr. pari lsp.

gemala

kc. kemala.

geman

mêngkirig gigu bangêt.

gemang

I ar. iwak loh. II gêdhe mbêmbêng tmr. cagak lsp.

gemandasuli

putih rèntèt tmr. untu.

gemaung

gumrênggêng.

gemap

tergemap: njêngêr.

gemar

sênêng, dhêmên, karêm; bergemar: sênêng-sênêng; digemari: disênêngi, dikarêmi; kegemaran: kasênêngan, pakarêman.

gembak

jambul, kuncung, gombak; kc. gombak.

gembala

1 pangon; 2 wong kang ngopèni kewan, wong kang nglakokake grobag lsp; digembalakan: 1 diêngon; 2 dipiyara tmr. kewan; 3 dilakokake tmr. grobag lsp.

gembes

dompèt.

gembeleng

digembeleng: digêmblèng; kc. tempa.

gembira

mantêp, mêmpêng, gêdhe atine, mongkog; digembirakan: digêdhèkake atine.

gembol

1 gembol (pokoling wit); 2 pênjotoning pipi.

gembung

kêmbung, mlêmbung, mbêdhudhug; bantal gembung: gêmbuk; bergembung dada: mongkog bangêt.

gembur

1 mbludhuk, mawug tmr. lêmah; 2 êmpuk, gêmbur-gêmbur; digembur: diadhuk tmr. lêmah.

gembut

sêndut-sêndut tmr. êmbun-êmbunan lsp.

gemeletak, gemeletuk

nywara thèk-thèk (untu nrèthèk), pating rêkètèk.

gementam

gumlêgêr, gumludhug, gumêbrug.

gementar

ndhrêdhêg, gêtêr, orêg.

--- 60 ---

gemercak

pating gropyak (grêpyêk, krubyuk).

gemercik

pating krêtêk, pating krêsêk.

gemerencang, gemerencing, gemerencung

kumrincing, kumrumpyung, kêmêncrang.

gemerencik

krisik-krisik, kricik-kricik.

gemerlap

gilap, mêncèrèt, kêlap-kêlap.

gemerutuk

jumêgur.

gemersik

krêsêk-krêsêk, kumrisik.

gemertak

pating glodhag.

gemertap

kumrosak (tibaning banyu udan lsp).

gemertup

pating glêgêr, pating jlêgur.

gemetar

ndhrodhog, gêmêtêr, orêg.

gemi

ar. iwak loh.

gemilang

sumorot padhang.

gemilap

gilap.

gempa

1 orêg, gonjing; 2 (-bumi) lindhu.

gempal

wêwêg pidêksa tmr. pawakan.

gempar

swara rame, orêg, gègèr.

gempita

gumuruh, umyung.

gempur

digempur: digêmpur, dirêmuk.

gemuk

lêmu; tanah gemuk: lêmi, rabuk.

gemulai

obah pating pantiyung (pucuking pang lsp).

gemuruh

gumuruh.

gemuti

duk.

genang

digenang(i): diilèkake tmr. banyu, diêlêbi.

genap

ganêp, gênêp, pêpak; segenap: sakabèhe, kabèh.

gencat

kandhêg; kc. bêncat.

gencel

gêndhêlan ut. tukêlaning lawe lsp.

gencet

digencet: diplindêr, digêthing.

gencir

mlèsèd, mletre; kc. gelintir.

gendeng

miring, mènglèng.

gendak

kc. kendak.

gendala

alangan, pakewuh; digendalakan: dipakewuhi, diribêdi, diwurungake.

gendang

kêndhang, bêdhug.

gendang-gendis

ar. têtuwuhan rambat.

gendewa

gêndewa; kc. busur.

genderang

têtêg, dhodhog, bêdhug, tambur.

gendir

gêndèr.

gendit

kêndhit.

gendut

mblêndhuk, njêmbluk.

geneng

1 ugungan; 2 mulya, luhur.

genggang

ar. lurik dham-dhaman.

genggayang

ar. wit (kayu).

genggam

gêgêm, kêpêlan tangan; digenggam: 1 digêgêm, dikêpêl; 2 ent. dikuwasani; dalam genggaman: dikuwasani.

genggong

rindingan, plokplik.

genih, genis

gadhing gajah wadon.

genit

kênès, kèwèk, kêmayu.

geniteri

jênitri.

genjang

genjot, mèncèng, mleyok, ora pêsagi bênêr.

genyet

mèncèng panyambunge tmr. sêmbagi, kayu lsp.

genta

gêntha.

gentala

bngs. kreta jaman kuna.

gentar

gêtêr, kêdhêr, gêmêtêr, orêg.

gentas

purês, curês, êntèk tmr. wowohan kang lagi ungsum; digentas: dipurês, dicurês.

gentat

pênthong.

gentel

glintiran; digentel: diglintiri.

genteng, genting

gêndhèng; pegentingan: papan gawe gêndhèng.

genting, genting

mênggik; genting tanah: saèm. jasirah; kegentingan: prakara kang mutawatiri bangêt.

gepeng

gèpèng; kc. kepeng; keping.

gepuk

lêmu wêwêg tmr. bocah cilik.

gera

menggera: mêmêdèni, nggêgiro.

gerabak, gerabang

bêngkah dawa lan amba tmr. pagêr bata lsp.

geradi

pancak suji.

geragai

bngs. ganthol dianggo golèk baya.

geragas

menggeragas: natasake rambut bundhêt nganggo jungkat ut. driji.

geragau

I kroncalan, klêpêkan. II rêbon (urang cilik).

geraham

bam; geraham bungsu: bam wêkas.

gerai

I ambèn kayu (palinggihan pangantèn). II menggerai: godhonge padha ana ing lêmah (tmr. bawang lsp); menggeraikan rambut: ngore rambut.

gerak

1 obah; 2 (-kelakuan) pratingkah, solah bawa; 3 (-ati) grunêking ati; bergerak: 1 obah, mobah; 2 ent. tumandang gawe kumpulan lsp; digerakkan: diobahake, diobah-obahake, ent. diajokake, diangsahake; pergerakan: obah-obahan [obah-...]

--- 61 ---

[...obahan] bab pakumpulan lsp.

gerak-geri (-geruk)

solah tingkah, mobah mosik.

gerak surut

wiwit angok tmr. sagara.

geram

muring-muring, nêpsu; menggeram: muring, gêmrumung.

gerami

gramèh.

gerantang

menggerantang: ngêgèt-êgèti, mêmêdèni.

gerang

bubukan arèng bathok lsp. dianggo sisig.

gerangan

apa baya, ayake.

gerangau

menggerangau: kukur-kukur, ngosog-osog.

gerangga

ngangrang.

gerapai

menggerapai: grayah-grayah, nggrayangi.

gerapak

menggerapak: nggrêtak, ngêgèt-êgèti.

gerat

swara gêrèt, gêrit, gêrot; menggerat: nywara kêrod-kêrod.

gerayang

menggerayang: ngêsog-êsog ut. nyunggar rambut.

gerbak

sumêbar ambune.

gerbang

I reyab-reyab, ngore rambut; digerbangkan: diore tmr. rambut; diuculi tmr. banda lsp. II pintu gerbang: gapura, regol.

gerdak, gerduk

swara dhag-dhug.

gerdam, gerdum

swara grubyug, gabrug, brêg.

gerdum-gerdam

pating grubyug (gabrus, brêg).

gerek

digerek: diurêki, diuncêgi, dibolong; penggerek: uncêg, bur.

gereja

greja.

gerendeng

menggerendeng: èrèk arêp tarung ut. kêrêngan.

gerenek

ngêlik gêtêr tmr. swara.

gerenjet

kêdut, sêndut-sêndut tmr. urat lsp.

gerenjot

merat-merot.

geresek

menggeresek: kumrisik.

gerentam

swara jumêglèg.

gerenjau

criwis tmr. bocah wadon.

gergaji

graji; digergaji: digraji.

gergasi

saèm. buta.

gergau

digergau: dicêngkêrêm.

gerham

bam.

gerhana

grahana; kena gerhana: nandhang susah.

geri

rada obah; menggeri: mingsêd, ngangkat pundhak, ngobahake peranganing awak.

geriak

untêk-untêkan, gêmrayah.

geriang-geresah

kangên bangêt, kuwangkungên.

gericau

ut. menggericau: 1 nywara wêg-wêgan tmr. bèbèk; 2 wak-wakan, criwis.

gerigi

cringih-cringih, unton-unton.

gerigis

gêrêt-gêrêt (kaya kikir lsp), cringih-cringih (kaya untu graji), padha gowang ut. gripis tmr. landhêping lading lsp; menggerigis: nggrathil tmr. kalam, pèn lsp.

gerim

ar. bakal.

gerimis

grimis.

gerinda

(batu-) grenda; digerenda: digrenda.

gerinding

rindingan.

gerinjam

apa-apa kang dianggo ngurêki (ngrêsiki) bolongan up. curêk kuping lsp; digerinjam: dikurêki, dikoroki.

gerintil

pating grandhul (kranthil).

gering

gêrah (lara); penggering: 1 wong lêlaranên; 2 tuju layaran ut. sarana kang dianggo manggawe ut. mêdèni.

gering hulu

gêrah puyêng.

geringsing, gerising

nyungir marga mambu ut. ngrasakake ora enak.

geris

swara krês, grês.

gerit, gerip

ar. têtuwuhan rambat.

gerit-gerit

ar. iwak loh.

gerlap

(ut. menggerlap) gilap, mêlêng-mêlêng, mêncèrèt.

germang

njêgrag (tmr. rambut, wulu).

germut

ut. menggermut: untêk-untêkan, gêmrayah.

gerobak

grobag.

gerobok

plêndus-plêndus tmr. wedang umob lsp.

gerodak

swara glodhagan, glothakan.

geronggang

gronggongan, nggronggong, growong(an).

geronyot

krêdut-krêdut, sêndut-sêndut.

geropes

kc. gerumit, gerupis.

gerosok

swara krosak.

gersak, gersik

swara krêsêk, krisik, krosak.

gertak

swara gumêbrag; digertak: 1 digêbrag, [digê...]

--- 62 ---

[...brag,] digêdrug-gêdrug; 2 diatag, dipêrdi, digugah atine.

gertang, kertang

ar. iwak sagara.

gertap

gumêbyar, gêbyar-gêbyar.

gertik

swara krêpêk, kêtêk.

geruda

garudha.

gerudi, gerodi

jara, bur; kc. gurdi.

gerugut

gêrêt-gêrêt tmr. sungu.

geruh

I aral, beka rêncana. II menggeruh: nywara sênggrok-sênggrok.

geruh-gerah

sakèhing aral (beka rêncana).

geruit

1 krugêt-krugêt (up. cacing); 2 (cacing geruit) krêmi; kc. keruit.

geruk

swara grêg, srêg.

geruk-gerak

pating jlêgrêg (glerot, krêsêk).

gerumit

tansah tumandang ing gawe (up. sêmut, rayap lsp), tansah ênak-ênik nggêgarap.

gerun

êring, rada krasa wêdi.

geruncang

gondjing, orêg.

gerundang

cebong.

gerunggung

wit grunggung.

gerup

wliraning panênunan.

gerupis

tansah tumandang ing gawe, ênak-ênik; kc. gerumit.

gerus

digerus: digêrus (diêlus lan digilapake nganggo kuwuk lsp).

gerut

swara kêrud-kêrud, gêrot, gêrêt.

gerutu

kasar ut. kasab tmr. kulit; menggerutu: 1 mbradhil, kasab; 2 srogal-srogol, ngoso-oso, bêgita-bêgitu.

gerutup

pating jrêthot (drêl, bêdhil lsp).

gesa

(ter-) gesa-gesa: gita-gita, kêsusu; digesa (-gesa): dienggalake, digêlak.

gesek

digesek: 1 digèsrèk; 2 digosok, dikosok ut. disênggrêng tmr. rêbab lsp.

gesel, geser

digesel, digeser: 1 digosok-(ake); 2 dikosodake, digèsrèkake, disaruk.

gesper

timang.

gesit

kêsit, giras.

geta

1 (-kerajaan) kanthil palênggahan (dhampar); 2 (-peraduan) kanthil pasareyan; 3 (-pemajangan) kanthil paturon pangantèn.

getah

tlutuh, pulut; getah perca (karet): tlutuh karèt; bergetah: 1 ana (mêtu) pulute ut. tlutuhe; 2 plikêt (rasaning awak); menggetah: 1 mulut manuk; 2 golèk pulut (tlutuh).

getak

puyuh (ar. wit).

getang

dluwang (kêndhangan) tutup gêndul, bumbung lsp; digetang: ditutupi dluwang (kêndhangan) tmr. gêndul.

getar

gêtêr, kêdhêr, ndhrêdhêg.

getas

gêtas.

geti-geti

gêti.

getil

digetil: dijêpit (dicêkêli) nganggo driji.

getir

gêtir; kc. pedar.

getis

gêtas.

getu

digetu: dipênêt (dipidih, dinyunyuk) nganggo lêlandhêp, kuku lsp.

getol

srêgêp, tlatèn.

gewang

kima mutyara.

gi

lênga gajih sapi (kanggo nyampuri pangan tmr. wong Keling).

gial

ndablêg, rêmbèn.

giam

ar. wit.

gian

êntèk diênggo (tmr. dhuwit lsp).

giat

mêmpêng; kegiatan: kamêmpêngan.

gibas

kambing gibas: wêdhus gèmbèl; kc. kibas.

gigi

1 untu; 2 unton-unton; 3 têpi ut. pinggir tmr. alas, sêgara lsp.

gigi-air

cakrawala ing sêgara; menggigiair: katon ana ing cakrawala ing sêgara tmr. prau, pulo lsp.

gigi-asu

siyung.

gigil

menggigil: ndhrodhog.

gigi-seri

untu pangiris.

gigit

digigit: dicokot.

gila

edan; gila bahasa: rada edan; gila berahi (berangta): kasmaran, kedanan.

gila babi

bngs. lara ayan.

gilang-gemilang

gumêbyar, sumorot, pating glêbyar.

gilap

gilap; digilap: digêbêg, digilapake.

gilas

digilas: digilês, ditlindhês.

gilau

bergilau-gilau: sumorot; kc. kilau.

gili-gili

galêngan; tanggul.

giling

batu giling: pipisan; digiling: 1 digiling, dilêmbutake sarana diulêg lsp; 2 digulung tmr. layar lsp; (peng-) gilingan: panggilingan bêras lsp.

gilir

gilir, ganti.

ginang-ginang

rêngginang.

gincu

gincu, bèngès.

ginjal

ginjêl.

--- 63 ---

ginsi

krabat, sanak sadulur.

girang (-hati)

bungah bangêt, sênêng bangêt.

girap

bantêr ênggone mêlahi.

giras

(kain-) bngs. lawon kasar.

girik-girik

dhuplak kinang; kc. gobek.

giring

digiring: digiring.

giring-angin

bngs. sriti.

giring-giring

klinthing.

giring-landak

orok-orok.

gisar

digisar: digosokake, ditatabake; kc. kisar.

giuk

1 sabuk, udhêt; 2 tampar kanggo ngêndhokake (nggulung, mbèbèr) layar.

giur

menggiurkan hati: nrênyuhake ut. mênarik ati.

gobak

èmplèng-èmplèngan pathi sagu.

gobang

1 ar. prau cilik; 2 tataraning wit krambil lsp; kc. gubang.

gobar

pêtêng tmr. mêndhung; 2 ent. sêdhih, pêtêng atine.

gobek

dhuplak ut. cocoh kanggo nocoh kinang.

gocoh

bergocoh: jotosan; digocoh: dijotos, disongkol.

goda

godha; digoda: digodha.

godak

nasi godak: bngs. sêga mêgana; digodak: dicarub, diulêd dadi siji.

godam

gêmbêl, palu gêdhe, gada.

gogoh

ndhrodhog wèl-wèlan.

gogok

kalung; menggogok: nglangga (ngombe nggogok).

golang-golek

gêgulungan, jêmpalikan.

golek

digolekkan: digolingake, diingêr.

golok

golok.

golongan

golongan.

gombak

gombak, jambul, kuncung.

gombang

bngs. klêmuk dianggo wadhah banyu ut. takêran.

gombeng

digombeng: dijêmbèng, diambakake tmr. bolongan.

gomel

menggomel: nggarap saka sathithik.

gondang

I keyong gondhang, uga ar. iwak. II wit gondhang.

gondok

gondhok.

gondol

digondol: digondhol.

gondong

gondhong.

gonjang

congatan ing payoning omah.

gonggong

I digonggong: digondhol. II menggonggong: mbaung, njugug.

gonyeh

(ut. menggonyeh) goal-gaul pamamahe.

gonyel

menggonyel: mênêt, mlêthêt, midih lirih.

gopoh (-gopoh)

gupuh, kêsusu.

gopoh-gapah

gupuh-gupuh, gita kêsusu.

gorab

ar. prau.

gorek

I kc. korèh. II ar. têtuwuhan rambat.

goreng

gorengan; digoreng: digorèng.

gores

corèk, garit, tatu tilas digraut, garis; digores: dicorèk, digaris, digraut, digaris (ent. ditakdirake); menggores-gores: nggraut-nggraut, thakur-thakur.

gores api

rèk.

gorok

menggorok: njara, ngêbur, nguncêgi.

gorong

wurung; digorongkan: diwurungake.

gosok

digosok: digosok, dikosèk, digêbêg lsp.

gotes

menggotes: mêthil kêmbang lsp; kc. kotes.

gotok

digotok: dikothok tmr. candu.

gotong-royong

gotong-royong.

goyah

oklak-aklik, oyag-ayig, sênggoyoran.

goyang

(ut. bergoyang) goyang, gonjing, obah miyut-miyut; digoyang-(kan): digoyangake, diobahake, diêyun.

gu

1 pêpanthaning wong nyambut gawe; 2 ilon, incon tmr. dolanan; 3 pasang, rakit tmr. kewan.

gua

guwa.

gual

gêblêg; digual: digêblêg.

gual-gail

oklak-aklik up. untu.

guam

lara gomên.

gubah(-an)

rêroncèn kêmbang, gubahan, karangan; digubah: digubah, dironce, dikarang.

gubal

1 gubal (antarane klika karo kayu); 2 isih prejengan, isih cêngkorongan; digubai: 1 dicêcêki kulite (êrine lsp); 2 diprèjèngi, dibakali.

gubang

tataran ing wit krambil lsp.

gubernemen

gupêrmèn.

gubernur

gupêrnur.

guci

goci.

gudang

gudhang.

gudi

dhog (kanggo ndandani prau).

--- 64 ---

gugat

digugat: digugat; kc. adu.

guguk

gumuk, punthuk.

gugup

1 rame bangêt; 2 gugup, bingung, kêsusu bangêt.

gugur

1 gogrog, tiba; 2 kluron; digugurkan: digogrogake, diruntuhake; keguguran: kluron.

gugus(an)

1 untingan, bêngkêkan; 2 wulèn, dhompolan; 3 gêgrombolaning pulo-pulo.

guha

guwa.

guit

mengguit (-guit): kroncalan, obah-obah sikile.

gula

gula; gula batu: gula batu; gula bunga: kêkêmbangan ing roti lsp; gula hitam (-jawa): gula jawa; gula-gula, gula mutia: kêmbang gula; gula pasir: gula pasir.

gulai

gule, jangan; digulai: digule, dikêla, dijangan.

gulana

sêdhih, prihatin.

gulang-gulang

gubug ing sawah.

gulat

bergulat: gêlut, gulêt, rukêt.

guliga

uci-ucining kewan (landhak lsp) dianggo panawar wisa.

guling

berguling, mengguling: ngglindhing, gumlundhung, diguling(kan): diglundhungake, diglindhingake, digulungake, terguling-guling: gêgulungan, gulung koming, kêglundhung-glundhung.

gulita

(gelap-) pêtêng ndhêdhêt.

gulung

gulung(an); bergulung-gulung: gêgulungan; digulung: 1 digulung; 2 dikêrasi, dikêrêngi, diêlud tmr. mungsuh.

gulut

bergulut: 1 (ut. bergulut-gulut, menggulut) rêrikatan, sarwa kêsusu tmr. tumandang ing gawe; 2 balapan bantêr-bantêran.

gum

swara gumlêgêr.

gumal

pating jêkêthut, uwêl-uwêlan tmr. dluwang lsp; digumalkan: diuwêl-uwêl, diringkêl-ringkêl, ditêkuk-têkuk pating jêkêthut; kc. kumal.

gumam

digumam: diêmut.

gumba

andhêman (dhadha) tmr. kewan.

gumbang

bngs. klêmuk dianggo wadhah banyu ut. dianggo takêran.

gumbar

atining wit arèn (sagu, glugu lsp).

gumbuk

digumbuk: diglêmbuk.

gumul

bergumul: gêlut, ulêng.

gumpal

prongkalan (lêmah, lêmpung lsp).

guna

1 watak, kaanan, kautaman; 2 kaluwihan, kasêktèn; 3 (ut. guna-guna) guna, guna dhêsthi up. guna pêngasih; 4 piguna, paedah; kena guna: kêna ing guna; membalas guna: malês kabêcikan; berguna: migunani, maedahi; dipergunakan: dianggo, ditanjakake; seguna sekaya: gana gini tmr. andum warisan.

gunawan

1 maedahi bangêt; 2 sugih kapintêran (kautaman).

guncang

berguncang: oyag, orêg; berguncang lutut: èdhèg; diguncang: dioyog (-oyog), diobah-obahake.

gundah

jibêg, judhêg, putêk atine.

gundal(an)

têngêran (up. bundhêlan, geretan lsp) dianggo peling nalikane ngetung.

gundik

sêlir.

gundu

kênèkêr (kêmiri lsp) kang dianggo gacuk.

gunduk

gumuk, gêgrombolaning gunung lsp; kc. tumpuk.

gundul

gundhul (tanpa ikêt, tanpa tudhung, tanpa têtuwuhan tmr. gunung).

gunjai

rentengan mutyara, mêrjan, êmas lsp.

guni

goni.

gunung

gunung.

guntak

koplak tmr. wiji lsp.

gunting

1 gunting; 2 bêdhahan (potongan klambi lsp).

guntur

papak ingarêp, pugag tmr. tiyang lsp.

guntur

gludhug.

gung

gong.

gup

swara dhog, thok.

gurah

digurah: digurahi, digojagi, dikêmoni.

gurami

gramèh.

gurau

gojèg, gêguyon; bergurau: ngguyu, gêguyon; diguraukan: dianggo sêmbranan.

gurda

garudha.

gurdan

ringgit gurdan: dhuwit êmas Amerika (ana gambare garudha).

gurdi

jara, uncêg, bur.

guri

bngs. êmpluk, uga dianggo takêran.

gurih

gurih.

--- 65 ---

gurindam

kidungan pitutur.

gurita

1 bngs. grita; 2 iwak nus (iwak mangsi).

guru

guru; berguru: maguru, sinau; perguruan: paguron.

guruh

1 (ut. berguruh) gumludhug; 2 gludhug.

gurun

alas, sêgara wêdhi, ara-ara samun; penggurun: mêmêdi sawah.

gurung

gurung; kc. kerongkong.

gus

sah, lunas; sekali gus: sapisan lunas (babar pisan, ora mindho gawèni).

gusar

nêpsu, muring; digusari: disrêngêni, diuring-uring.

gusur

tergusur: kêplotrok, kêplorod.

gusi

gusi.

gusti

bergusti: gêlut.

guyur

diguyur: disiram banyu.