Javaansch-Nederlandsch Handwoordenboek, Gericke en Roorda, 1901, #918 (Bagian 29: Ma)
Judul
Sambungan
CitraTerakhir diubah: 14-01-2023
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
-
-
Ma
- ma
- 1. KW. zva. kêlawan, Wk. en poët. voorvoegsel, zva. ha. — 2. ma, (mà), anders mah, verkorting van maha, bv. in masêkti, (màsěkti) en maha agung, (màágung). — 3. ma, (mǎ) zva. mê, verkorting vang mar, of mêr, bv. in madagang, of mêdagang, voor mêrdagang. — 4. verkort. van lima, bij 't tellen. — 5. verkort. van den eigenn. krama, en van rama, ML. 62, LK. 73, enz.
- mi
- of mih, 1. KW. zva. rêmbulan, G.; vlg. anderen zva. sa. — 2. mi, Chin. vermicelli (vrg. laksa, 2.). miswa, (mi-swa) of miswah, witte vermicelli. bakmi, een van vermicelli bereide kost, zie i. v.
- mu
- zie amu.
- me
- zie pe.
- mah
- zie maha, II. en ma, 2. Verder KW. zva. barêng, lah, ênya, ayo, pakewuh, Wk.
- mih
- KW. zie mi, 1.
- mèh
- of êmèh, KN. bijna, bijkans; het scheelt weinig of (vrg. dungkap, andungkap). mèh jam têlu, bijna drie uur. mèh mati, bijkans dood. mèh sêthithik, (of ° kêdhik, of ° sêkêdhik) het was (of stond) op het punt dat ... (AS. 183, W.). mèh-mèh, heel nabij, op het punt of op slag van, zoo goed als al, heel weinig schelen of.
- moh
- 1. of êmoh, N. een uitroep van onwil (JZ. II) ik geef er de brui van! niet willen, niet willen doen of hebben, er een hekel aan hebben, het verfoeien SR.; in BK. boya gêlêm, Rh. (vrg.
-
--- 2 : 461 ---
- moha); zva. ora arêp, en ora gêlêm, Wk. ° gila mring arak, BG. 288. aku wis moh, ik wil niet meer hebben, ik wil er niet meer van hebben, ik wil er niets meer van hooren. — ngêmohi, ook erg. moh, op zeggen; van iets niet meer willen hebben, beu zijn van. — 2. amoh, KN. geheel versleten, bv. van kleeren, aan vodden (vrg. ajur, luwas, en lungsêt); volg. Rh. ook malsch. ajur amoh, vermorseld en aan flarden AS. 266. — kamohan, het een of andere kleedingstuk als het eenige dat men heeft zoo lang dragen totdat het aan het lijf slijt, in flarden raakt, voor armoede lijden Wk. — ngêmohake, of nga °, maken dat iets geheel versleten wordt AS. 256. — momohan, iets dat geheel versleten is; lompen, vodden BG. 239. — 3. KN. zie woh.
- maha
- I. zie têmaha, KT. 2. — II. maha, ook verkort mah, en ma, (mà), KN. groot, hoog, in samenstelling vóór een ander woord, om het hoogste en voortreffelijkste uit te drukken (Skr. mahâ °); bv. Maha Kuwasa, en Maha Wisesa, de Grootmachtige, de Almachtige. Maha Dhuwur, (of ° inggil, en ° luhur) de Allerhoogste. Allah Ingkang Maha Luwih, God de Allerhoogste. Maha Sukci, hoogheilig, de Allerheiligste. Maha Wikan, alwetend. Maha Mulya, hoogheerlijk, de Hoogheerlijke (Skr. mahâmûlya, kostelijk, pretieus). Maha Adi, aller voortreffelijkste. Maha Agung, of Mahagung, de Allerhoogste JBr. 101. maharaja, of maraja, ook mraja. de Oppervorst (Skr. mahârâja). maha ciri, maha kirna, maha tandhing-tinandhing, maha pralaya, sprkww. JZ. II. Andere samenstellingen zie beneden.
- mai
- KW. zva. ngidak, ngambah, Wk.
- mau
- N. wau, K. vroeger, te voren, voorheen, onlangs, zoo even; zoo even ofte voren genoemd; onbepaald van alle verledene tijd (vrg. mahêng, en biyèn). dhèk mau, kala wau, voorheen, onlangs, zoo even. dhèk mau-mau, kala ingkang wau-wau, vroeger, te voren. maune, waunipun, vroeger, lang te voren. BTDj. 20: kala waunipun. Bab. Jo. I, 364: duk sawau, in dien tijd? kang mau, ingkang wau, verleden. mau bêngi, wau dalu, verleden (gepasseerde) nacht, van nacht. mau esuk, wau enjing, van morgen. iku mau, punika wau, die bovengenoemde. gêrji mau, (of ° wau) die kleermaker van zoo even. dêmang mau, of mau dêmang, genoemde děmang. kang samau, (of ° suwau) in vroeger tijd. kang samau uga, in dienzelfden tijd. Bij het verhalen of vertellen is wau, of wau ta, dikwijls niet veel meer dan een stopwoord, soms te vertalen door: nu, dan; bv. sarêng wau miyarsa, als hij dan (of nu) hoorde L. tantara wau kang prapti Rahadèn Damarwulan, niet lang daarna ni kwam Raden DW. 462; en zoo ook veelvuldig in poëzie ya ta wau, bv. ° kocapa, of ° kawarnaa, bij den overgang tot een nieuw onderwerp; het vorige wordt dan als verleden of afgehandeld beschouwd; vrg. ya ta, KW. zva. sigêg.
- mèi
- Holl. Mei.
- moha
- KW. zva. murka, (T. 50a) nêpsu, riwut, rai, nampik, en lumuh, JZ. II, Wk. (Skr. moha, verbijstering). moha-moha, spr. zva. lumuh-lumuh.
- mahi
- KW. zva. ngambah, Wk., zie mai.
- mahah
- KW. zva. luwih, (vgl. maha, II) ngrasa, Wk.
- mêhah
- KW. zva. kuwur, Wk.
- mahanani
mhanNnNizie wahana. Vgl.manNnNimahanani.- mahindra
- zie mahendra.
- mahaèril
- = waril? Waj. I, 217.
- mahêribi
- zie bij mahrib.
- mahahêm
- zie hêm.
- muhammad
- zie Mukhammad.
- main
- KN. amain, in den zin van 't Mal. běrmain, zich vermaken met DW. 454; in 't Jav. wordt main, gew. meer bep. van kaartspelen gebruikt en dan nog wel van het eerst uitkomen bij kaartspel, vgl. dolan, en zie bij botoh. BG. 169: main netra, met de oogen werken?
- muhun
- KW. zva. nangis, pamit, Wk. zva. muwun, zie tangis.
- mohana
- KW. zva. kêsit, Wk. (Skr. mohana, verdoovend, verbijsterend). mohana sara, naam van een wapentuig (van mohana, en sara).
- maoni
- zie bij waon.
- maonah
- zie mangunah.
- mahanani
manNnNizie wahana.-
--- 2 : 462 ---
- mahendra
- ook mahindra, KW. zva. gunung gêdhe, en kaluwihaning ratu, (Skr. mahîdhra, berg, eig. aardstut; mahendra, naam van één van de zeven voornaamste bergen van Indië; ook van Indra, den grooten Hemelheer).
- mahantin
- KW. zva. pangantèn.
- muhantên
- zie puwara.
- mahendha
- dial. = wêdhus, de N. zie ald.
- mahra
- KW. zva. rasa, Wk.
- mahir
- KW. een zeeroover G. (vrg. bajag); en zie hir.
- mahur
- mahurna, zie hur.
- mahèr
- KN. 1. zva. limpad, heel knap, bedreven, geoefend; volg. Wk. TP. zva. lantèh, prigêl. — 2. maheran, slempen, brassen. — 3. mahèr, zie hèr, II.
- mahera
- KW. zva. dina, G.
- muhara
- zie bij puwara.
- maherah
- eign. van de vrouw van Bismåkå.
- maharêni
- KW. zva. ratu wadon, G. (Prâkṛt mahârâni, Skr. mahârâjñî, de Koningin PK.).
- mahardika
- KW. zva. pandhita, Wk., vgl. Rk. 5 (Skr. maharddhika, een vermogend man; een met buitengewone talenten begaafd man). Zoo sang mahardika, BS. 54 (vrg. pardika).
- maharsi
- KW. zva. pandhita luwih, (Skr. maharṣi, een groote ṛṣi).
- mahèrêsmi
- KW. zva. rêmbulan, luwih asri, garwaning ratu, Wk.
- mahirap
- KW. zva. kapati, Wk.
- mahraja
- = maharaja, ML. 65 enz.; L. 50, 67 enz.
- mahirya
- zie hir.
- mahrib
- Ar. [Arab], zonsondergang, het westen; de landen westelijk van Arabië, Afrika, Mauritanië, Barbarije. KN. het gebed bij zonsondergang. — mahêribi, Ar. [Arab], Mauritanisch. wêsi baka mahêribi, het deugdzame Mauritanisch ijzer R., vgl. masrik.
- maodana
- KW. zva. pêpagêr, Wk.
- maudara
- JZ. I, 54, zie bij udara.
- mahadewa
- een naam van Bathårå Guru (Skr. Mahâdewa, een naam van Çiwa).
- mahadèwi
- een naam van Durgå, de gemalin van Siwå of Bathårå Guru (Skr. Mahâdewî).
- mahat
- en pamahatan, zie bij pahat.
- mahêt
- zie hêt.
- mahut
- KW. zva. mêthik, Wk., vgl. balin. ngaut.
- maot
- Ar. [Arab], de dood (vrg. pati), Bab. Jo. I, 410.
- mout
- KW. zva. ngalap, Wk. (oudj. id. tegenhouden).
- mohita
- KW. zva. susah, Wk. (Skr. mohita, verward, verbijsterd). — kamohitan, zva. kasusahan, AS.
- mahatanyaka
- KW. zva. wong tani, Wk.
- maitan
- zie bij pait.
- mohitasa
- KW. zva. susah, Wk. (van mohita + asa, oudj. âçâ, bedroefd).
- mahotsawa
- KW. zva. panggaota, T. 2a (oudj. utsawa, feestmaal).
- mahatali
- KW. zva. kusir, zie sumatali, (Mâtali, de wagenmenner van Indra).
- mahitala
- of mahetala, KW. zva. bumi, (Skr. mahîtala, de aardbodem), vrg. tala.
- mahas
- KW. zva. nusup, (ook oudj.) en lunga, JZ. II, vrg. pahas, en ahas. — mahas, mahas-ahasi, zie as.
- mahis
- zie his.
- maos
- K. zie bij tumbak, waca, en maja. — maosi, en maosakên, zie bij tumbak, waca, waja, en bij pajêg, onder ajêg. — maosan, zie bij kliwon.
- mahisi
- KW. zva. garwa padmi, Wk. (Skr. mahiṣî, de voornaamste gemalin van een vorst).
- maesa
- K. zie kêbo. — maesan, zie bij kêbo, en bij maejan.
- mahasini
- KW. zva. garwaning ratu, Wk.
- mausada
- voortreffelijk geneesmiddel BG. (Skr. mahauṣadha).
- maèswara
- zie iswara.
- maosada
- zie usada.
- mauswasa
- zie uswa.
- mahasiwesa
- KW. zva. ula, Wk. (Skr. âçîwiṣa, vergiftige slang).
- maèsi
- maesan, zie aès.
- maèspati
- naam van een stad (Mâhiṣmatî).
- maèsthi
- zie isthi.
- mahawira
- KW. zva. luwih prawira, (Skr. mahâwîra).
-
--- 2 : 463 ---
- mahawêla
- KW. zva. anggêdhêg, Wk.
- mahal
- KW. Ml. zva. larang, Wk.
- mahil
- een geschreven talisman G.
- mohal
- zie mokhal.
- mahêli
- KW. zva. malih, liru, Wk. (oudj. hěli, verwisseling).
- mahila
- KW. zva. luwe, en lêsu, G.
- mahulu
- = mawulu.
- maolana
- = molana, BTDj. 28.
- mahluk
- zie makluk.
- maulud
- of maolud, zie mulud.
- mahaloka
- KW. zva. luhuring swarga, Wk. (Skr. maharloka).
- mualap
- (Ar. [Arab], bekeerlingen v. d. B. in Enc. II, 546b.
- mualif
- Ar. [Arab], componist, samensteller van een boek. KN. bedreven in het verhalen GR.
- mahêlya
- KW. zva. êlo, Wk.
- mihlêm
- zie êlêm.
- maup
- KW. zva. mêmule, Wk.
- mahapurusa
- KW. zva. prawira, vgl. KO. 19 (Skr. mahâpuruṣa, een groot man).
- mahapatyagnya
- KW. zva. parentah gêdhe, Wk. (Skr. mahâpati + âjñâ, dus eigl. bevel van den grooten heer).
- mahful
- Ar. [Arab]. bewaard, in het geheugen bewaard G.
- mahapunggung
- of sri mahapunggung, en verk. mapunggung, een naam van Daniswårå, Vorst van Měṇdhang-kamolan.
- maedhan
- zie endhan.
- mahodhana
- KW. zva. pagêr, bêbêd, Wk., vgl. maodana.
- maejan
- of mejan, ook wel maesan, of mesan, KN. benaming van twee paaltjes van hout of van steen (vlg. Wk. een stuk dikke plank of platte steen, als teeken van welk geslacht de overledene is, zie verder Wk.) op een steenen grafteeken met of zonder kijing, zie ald., aan het hoofden voeteneinde van een graf JZ. II, S. (vrg. têngêr, bij kijing). BTDj. 557: pêndhêmên ... aja kodokoki ° utawa kijing.
- maujud
- zie bij wujud.
- mahyar
- zie har.
- mahyakkên
- AS., zie bij wahya.
- mahyatmani
- KW. zva. nguripi, Wk.; vgl. atma?
- mahyas
- mahyasi, zie aès.
- mahayya
- KW. zva. mangayu, (zie bij ayu).
- mihyum
- KW. zva. mèsêm, Wk.
- mahyang
- KW. zie bij hyang II., S.
- mohiyang
- KW. zva. eyang buyut, Wk. (Ml. moyang).
- mahayagnya
- zie agnya.
- mahyabara
- zie ambara.
- mahêm
- zie hêm.
- mahum
- zie hum.
- mahamuni
- KW. zva. pandhita linuwih. Hyang Mahamuni, of Sang Mahamuni, een naam van Sang Hyang Wisesa, het hoogste Wezen van alle wezens (Skr. mahâmuni, groote Ziener, naam van een Buddha).
- mahamanon
- KW. zva. Hyang Guru, (van maha, en manon).
- mahagne
- KW. zva. anggêdhêg, Wk.
- mahang
- KW. zva. luwih, (vrg. maha).
- mahêng
- 1. N. in de spreektaal zva. mau, S. — 2. KW. naar iets zien, aanstaren G. (vrg. mawang, bij wawang).
- mêhêng
- KW. zva. amung, Wk.
- muhang
- KW. zva. akas, en rosa, G.
- muhung
- 1. poët. en KN. zva. mung, amung, of namung, maar met meer nadruk. — 2. zie bij puhung.
- mahanga
- KW. zva. mogok Wk.
- man
- KW. zva. luwih, kaluwihan, Wk. KN. verk. van paman, vooral als Vocatief. manamu, zva. pamanmu, of pamanamu. In OJ. is man, het gewone aanspraakwoord tot een gering man, dien men niet kent. In de Vorstenlanden is het beleefder kang, dhi, of gus, te gebruiken Wk.
- mên
- KN. verkorting in de spreektaal van têmên, Gr. L. 148, S., als uitdrukking van verwondering over een hoogen graad van hoedanigheid of hoeveelheid, bv. ewuh mên, wat is het moeielijk! — ngêmên-êmênake, zva. nêmên-nêmênake, zijn groote, ernstige belangstelling toonen; met alle ernstige belangstelling; met den meesten ijver behartigen, bv. kawula sumêdya ngêmên-nêmênakên anggèn kawula ngabdi ing panjênêngan sampeyan, CS.
- min
- grondw. v. ngêmin, Bl. PS. 73.
- mun
- KW. zva. wis, en sira, Wk., volgens G. verdwijnen, vergaan (vrg. wun). In KA. = mon, zie Jonk. 168.
-
--- 2 : 464 ---
- mèn
- verk. van dimèn, zie bij mène.
- mon
- KW. zva. sênajan, manawa, Wk., vrg. lamun, (oudj. WS. 48).
- mana
- I. N. (vgl. sêmana) als uitroep bij een Jussief om iets wenschelijks (volg. Wk. zva. bêcik, goed! het zou goed zijn!) uit te drukken, bv. tibaa mana, hij moest maar eens vallen! (die jongen die daar zoo aan het klauteren is). olèhku botohan saiki mênanga mana ta, met mijn dobbelen moest ik nu toch eens winnen, hè! R., eig. tot versterking van den voorafgaanden Jussief; vrg. het spraakgebruik van mono, en mêngkono, bv. kengingipun mêkatên kenging, nu, kunnen, ja het kan. Vlg. WG. 280 ook verkort v. poët. mangkana, bv. kaya digugua mana, alsof men hem vertrouwen zou. II. KW. zva. manah, JZ. II, êndi, Wk. mana suka, KN. iemands eigen verkiezing, wat iemand zelf wil K. 7, 83 (Ml. mana suka). kopi mana suka, vrijwillig geplante koffie R. samana sukane, al wal hij zelf verkiest, naar zijn eigen verkiezing KT. kêlayan mana sukane, hetz.
- manu
- KW. zva. nêngêri, Wk. Ook nm. v. e. dag der dasawara.
- mane
- KW. zva. ati, Wk., vgl. manah.
- muna
munzie una.- mèni
- zie èni.
- mona
- (Skr. mauna) het zwijgen, zie Kern in Bijdr. 4e R. I, 149.
- minha
- KN. ten halve, gew. v. iemand die half gek is Wk., vgl. satêngah, ewah.
- manêh
- KW. zva. abdi, Wk., T. 36a (oudj. maněh of manöh).
- manih
- KW. zva. abdi, para nyai, Wk. (verbast. van manêh?).
- manuh
- en manuhake, zie bij wanuh.
- manoh
- KW. zva. para nyai, Wk., vgl. manih.
- munah
- KW. zva. ngrusak, W., T. 33b.
- munuh
- KW. zva. matèni, W., T. 23b, vgl. bunuh.
- manahi
- KW. zva. nyipta, Wk.
- manahan
- (W. manahan) KW. zva. nyigêg, (vgl. tahan) masrahake, Wk.
- manuhanuhi
- zie wanuh.
- manihara
- KW. zva. maniking banyu, Wk.
- manuhara
- zva. manohara, en vrg. wanuhara.
- mani
- 1. KW. zva. sêsotya, T. 20a, en musthika, Wk. (Skr. maṇi, edelgesteente, juweel, parel; vrg. manik, en manikêm). mani-mani, KN. carolijn, carolijnen koralen R., zie mote. — 2. Ar. [Arab], KN. zva. nutfah, KT. 197; volg. Wk. het mannelijk zaad, en manikêm, KW. KN. het vrouwelijk zaad. — 3. KN., zie bij pani.
- mêna
- en pêna, woorden te Grěsik, vooral in de deså Kroman in de sprkt. gebruikt als voornww.: mêna, voor ik, mij, mijn, pêna, voor gij, u, uw Wk.
- mêni
- = mêne, A. 20, 30 enz. WP.
- mêne
- zie bij êne.
- mênèn
- KW. zva. mêngko, utawa, Wk.
- mina
- 1. KW. zva. putihing mega, ontbr. W. — 2. KW. visch, zva. iwak banyu, JZ. II, iwak loh, of iwak sêgara, (Skr. mîna). lintang mina, het sterrebeeld der visschen. — 3. KN. overtollig, overcompleet. amal mina, overtollig goed, dat niet gebruikt wordt. wong mina, overtollige persoon R., JZ. I, 55; een vrijgesteld persoon? G. KW. zva. mirungga, JZ. II, afgezonderd, op zich zelf van personen, vrg. pina.
- muna
munN1. zie bij puna. — 2. muna, KW. zva. muni, (van uni). muna-muni, wijze en toon van spreken. — munasika, zie ben.- muni
- 1. N. zie bij uni, II. — 2. KW. zva. pandhita, Wk.; als Tj. Sěngk. zeven (Skr. muni, een asceet, ziener, wijze). maha muni, zie boven. munindra, en muniwara, zie beneden. — 3. zva. nyimpên, Wk.
- mene
- N. in de spreektaal zva. mêngkene. ook verk. van sêmene, en van mrene, ook in de bet. van geef (het) hier! (vrg. mono). kongsi wayah mene, tot zóo laat, vgl. WG. 280. menea, zva. mrenea, Prěg. 80. — dimène, en verk. dimèn, laat het dus zijn; laat het (hij, zij, ik, of laten wij) maar! het (hij of zij) moet maar! bv. dimène minêb bae, laat het maar dicht! ook ongeveer zva. supaya, bv. jaranmu komborên dimèn lêmu, geef je paard gehakt gras en kaf met water te eten, opdat het vet worde, vrg. nog AS. 161, 245; DN. I, 463.
- moni
- zie oni.
- mono
- N. in de spreektaal zva. mêngkono, JZ. I, 247; ook grondw. van sêmono, (vrg.
-
--- 2 : 465 ---
- mene). — dimono, en dimon, OJ. zva. dimène, en dimèn.
- manah
- 1. N. zie bij panah. — 2. K. zie bij ati, I., budi, en bij pikir, (vrg. mana, II). — manahi, en manahake, N. zie bij panah. — pamanah, 1. N. zie bij panah. K. zie bij pikir. — mêmanahan, K. zie bij ati, I.
- manèh
- of in poëzie maning, N. malih, K. nog, nogmaals, nog verder, verder; weer; nog wat, nog meer JZ. II. manèh-manèh, nog al weer, altijd weer. aja °, nooit; nimmer weer! nimmer, nooit meer! aku manèh, ik nog te meer, ik vooral. sapa manèh sing bisa kêjaba kowe, wie anders zou het kunnen dan gij? apa manèh, zva. apadene, bij de, II, en bovendien. lan maninge, en verder. manèh, of malih, met een volgende zinsnee in den Jussief en veelal met het voegwoord yèn, te vertalen door laat staan, dat ... zelfs. dielingna: manèh yèn kênaa, dipêgati mêksa nêrak, laat staan, dat (of: het zij verre, dat) hij vatbaar zou zijn voor waarschuwing; als men hem wil tegenhouden zelfs, stormt hij door. BG. 316: aku manèh yèn wêruha, hoeveel te minder zou ik het weten; vgl. Waj. II, 173. maca ora bisa, nulis manèh (yèn) bisaa, lezen kan hij niet, laat staan schrijven. nulis bisa, maca manèh (yèn) ora bisaa, hij kan schrijven, dus zeker ook lezen Wk. Ook wordt manèh, of maning, in een zinsnee gebruikt, die aanvangt met aja, in den zin van laat staan! aja sing kowe maning, laat staan jij; zelfs enz. Prěg. 76, WP. BG. 456 laat staan ... veeleer; en bv. R. Pir. p. 33: aja nêgara Mêsir manèh yèn anaa, laat staan dat er in het rijk van Měsir een wezen zou! manèh, of apamanèh, wel zeker; natuurlijk. Zoo in antwoord op een vraag als deze: kowe apa mambu sanak karo wong iku, ben je nog een bloedverwant van dien man? Antwoord: bv. mambu apa manèh, sêdulurku tuwa, wel zeker ben ik een bloedverwant! hij is mijn oudere broeder. kêpriye manèh, wat kan men er verder aan doen (laat ons er maar in berusten); wat wil je meer (het is nu eens zoo) enz. S.
- mênèh
- dial. zva. mêne, (zie êne) en manèh, (LK. 10, 54 enz.) Rh. — mênèhi, zie wênèh, en bènèh.
- minihi
- zie winih.
- mènèhi
- en mènèhake, zie bij wènèh.
- manohara
- KN. welluidend, aangenaam voor het gehoor, streelend van iemands stem; innemend, aangenaam in den omgang Rh. (Skr. manohara, aangenaam, bevallig, aanminnig). Vrg. manuhara, ook eign. van één van de vrouwen van Arjunå.
- manail
- naam van den 21sten zoom van Watu-gunung en van de 23ste wuku AS.
- manon
- KW. zie bij ton.
- manèni
- zie bij wani.
- munindra
- of munendra, KW. zva. pandhita gêdhe, (Skr. munîndra, een uitstekend asceet of wijze), vgl. muni.
- minantên
- KD. WP., zie mênawa.
- mênêr
- zie bij ênêr.
- mênir
- KN. fijn gebroken of gestooten korrel of korrels of boonen, van rijst, jagung, koffie enz.; gew. van fijn gestampte rijstkorrels; vgl. kelor, en sosoh. mênir jagung, aan kleine stukjes gestooten maïs. jangan mênir, groente, gew. kélor- of bayěmbladen, met jonge jagung of mênir jagung, gekookt, een soepachtige kost, waarbij pêcêl pitik, en krupuk, behooren Wk., BTDj. 113. samênir, een griezeltje (heel klein weinigje) BS. 90, 309. — mêniran, aan of bij gebroken of gestooten korreltjes; naam van een lekkernij, een soort van pipis, in pisangblad gewikkeld en gestoofd, van gestooten rijstkorrels en kokosmelk; ook naam van een kruid dat tot medicijn gebruikt wordt, zoo genoemd om de menigte kleine korreltjes, die onder langs de takjes zitten. — mênirên, van veel praten een tinteling in de lippen gevoelen, alsof er gebroken rijstkorrels tusschen zaten, vgl. blangkêmên, Wk., en tiwas mênirên, Bl. PS. 108, 198.
- manira
- N. een voornaamw. van de eerste persoon in officieelen stijl, van een ambtenaar tot zijn ondergeschikte (vrg. pakênira, en mara) JBr. 102. Zie verder Wk.; ontstaan uit oudj. ama-nira, uw vader (Kern in Bijdr. 6e R. v, 645) of minder waarsch. uit manöh-nira, uw dienaar KA. 61.
- mênara
- KN. een toren, bv. van een kerk; of zooals een vuurtoren, een baak of baken (Ar. [Arab] v. d. B.,
-
--- 2 : 466 ---
- een luchter, een lichtbaak of vuurtoren, een toren van een moskee, minaret).
- manak
- zie bij anak.
- manik
- 1. (KS. 71) KW. en KN. zva. mani, 1. JZ. II. ° toya, een soort Waj. I, 164, 208. — 2. KN. têlêng, en mêlêng, KI. het zwarte middelpunt in den oogappel, pupil; vgl. tiyang, ook minachtend? voor de oogen zelf Wk.; volg. Rh. en de N. ook de adamsappel. manikmaya, eign. van de twee eerste door Sang Hyang Wisesa, geschapene wezens (namelijk Bathårå Guru en Hyang (of bathara) Sêmar), en naam van een dichtwerk, dat de Javaansche cosmogonie en theogonie behelst. manik mêndhapa, benaming van een Vorstelijke pǎṇdhåpå WP. cupu manik, en ° asthagina, zie bij astha.
- mênik
- = mêni, WP. 24.
- mênèk
- of nèk, N. in de spreektaal R. bilih, K. in de spreek- en schrijftaal R., zva. mênawa, of mênawi, BTDj. 1, 313, BG. 418, en yèn, R., JZ. I, 117.
- munêk
- zie unêk.
- menak
- 1. edel. layang menak, geschiedenis van Amir Ambyah in 't Jav. layang Menak Lare, benaming van het eerste deel van het boek Ménak, dat de geschiedenis van Ménak als kind behelst JZ. I, 114. Menakjingga, eign. van een Vorst van Blambangan, een hoofdpersoon in de Damar Wulan. pra °, of para menak, DW. 141, de edelen, aanzienlijken. In het boek menak, wordt de hoofdpersoon wong menak, of wong agung menak, gen., zie ed. van Dorp passim, o. a. I, 102. — 2. KW. en menakake, KN. zie enak.
- mênika
- zva. punika, zie onder ka, I.
- menaka
- eign. van een Widådàri (Skr. Menakâ, een hemelbewoonster, de vrouw van Himawat). Menakawati, eign. van een dochter van Arjunå.
- manèkake
- zie bij wani.
- manikara
- eign. van een Bagawan, die zijn verblijf in de zesde verdieping van de aarde heeft (Skr. maṇikâra, een juwelier, werker in juweelen).
- menakake
- zie onder enak.
- minakala
- KW. zva. ula, JZ. II, Wk.
- manikêm
- KW. zva. sêsotya, Tamil mânikkam (Skr. mâṇikya, robijn), zie ook bij mani.
- manêkung
- zie bij têkung.
- mênêd
meneNf\mênêt, mênêtake, zie ênêt.- manadukara
- KW. zva. anjurungi, (vgl. Skr. sâdhukâra, bijvalsbetuiging).
- minat
- KN. schikkelijk; wat iemand schikt te geven of te doen. ing saminatku, zooveel mij schikken zal (bij te dragen) JZ. I, 150. ora minat, niet schikkelijk, bv. van een al te hoogen prijs R. — minatan, op zulk een wijze, dat het naar ieders vermogen kan Wk.
- mênatu
- zie pênatu.
- mênatos
- zie pênatu.
- manis
- KW. zva. nyilib, nyamur, wadon, Wk. KN. zoet JZ. II, gew. alleen fig. voor lief, lieflijk, vriendelijk, bevallig, zoetvloeiend JZ. I, 310, AS. (vrg. sumèh, en lêgi). Ook nm. v. e. noot in het pelog toonstelsel ZG. XVI, 92. adu manis, lief of mooi gezet van diamanten Rs. 571, zie verder bij adu. manis jangan, kaneel BG. 342 (vrg. kêningar). kayu manis, kaneelboom BG. 342. kikis manis, naam v. e. zoete lekkernij Wk. têmbung manis, zoete woorden (BG. 280: wuwuse manis). ulat manis, een lief gelaat. dariji manis, de ringvinger (vrg. bij jênthik), irêng manis, (ook rupa manis, niet in Wk.) zwart (donkerbruin), maar toch lief van gezicht. bok rara manis, benaming van een vrouwelijke beambte in de kraton JZ. I, 82. — mêmanis, met zoete woorden zoeken in te nemen, vriendelijk zijn om een doel te bereiken, liefkozing met zoete vleiende woorden GR.; ook wat strekt tot versiering of opsiering (v. ringen C. 2061, 53b) Rh.; de bekoring, het bekorende (kêna ing °, BG. 289), bv. mêmanising rêruba, het zoet (het bekorende) van geschenken tot omkooping. rêruba mêmanising uwong, de geschenken tot omkooping en de zoete woorden der menschen WW. — manisi, en gew. mêmanisi, iemand met zoete en vriendelijke woorden zoeken over te halen of te winnen; iemand liefkozen. kamanisan, pass. R.; ook kêmanisên, WP.? Bab. Jo. I, 678 verleid, ingepakt (door mooie geschenken) vgl. BG. 12, verlekkerd worden? — manisan, Mal. confituren; (suikerriet Wk.) BG. 228: ° têlês lan garing, vgl. kêlêman.
- mênis
- KN. mênis-mênis, mooi en effen rond, en
-
--- 2 : 467 ---
- meer of min zacht, zooals de ranti-vrucht, van kleine voorwerpen en lichaamsdeelen, zooals de borsten (of het voorhoofd Bab. Pas. 37) van een jong meisje JR. (eig. lief, aardig, vgl. manis?).
- munasika
- KN. iemand letten, storen, hinderen, letsel aandoen, kwellen K. 13, 32, Bl. CP. 134, BTDj. 640. kamunasika, pass. DN. I, 395. — pamunasika, subst. den. solah °, storend gedrag, volg. R. baldadigheid AS. (niet in Wk.) vgl. sikara.
- maniniswa
- KW. zva. anggêgampang, Wk.
- manawa
- of mênawa, N. manawi, of mênawi, K. (minantên, KD., WP.) wellicht, misschien, mogelijk; het is mogelijk; ingeval; indien; of, of misschien, of wellicht; het kan wel eens zijn, wie weet het? ook, even als yèn, dat R.? (vrg. ook mênèk). mênawa-mênawa, ligt mogelijk op de een of andere wijze; hoe ligt zou het kunnen wezen! in geval op de een of andere wijze JR. bokmênawa, of bokmênawi, zie bij êmbok.
- manawi
- K. zie manawa, en yèn.
- manowa
- of manuwa, KN. naam van een boom en van de vrucht daarvan (Mal. buwah nona), Anona reticulata, ook mulma,[1] WW., vrg. kêmlowa.
- mênawa
- mênawi, zie manawa.
- muniwara
- KW. zva. pandhita, beter zva. pandhita linuwih, van muni, 2. en wara, 2. (Skr. muniwara, uitstekend asceet of wijze). Vrg. munindra, en maha muni.
- manila
- KN. zva. nila, saffier (Skr. mahânîla, saffier) G. sawo °, zie sawo. Een ander zie WG. 34.
- manolan
- dial. = buruh, de N.
- mênapa
- K. zie onder apa.
- munapa
- en munapakakên, K. zie bij apa.
- munafèk
- Ar. [Arab]. hypocriet, huichelachtig, huichelaar in het geloof, iemand die voorgeeft te gelooven, maar in zijn hart niet gelooft, een heimelijk ongeloovige RP. 26, Bab. Jo. I, 345.
- manandhêh
- KW. zva. anjujul, Wk., vgl. sundhuh.
- munajat
- KN. ngèlmu munajat, de wetenschap om iets te ontdekken, dat verborgen is, of dat in de toekomst gebeuren zal. wong munajat, iemand die met die wetenschap begaafd is, zooals iemand die een tweede gezicht heeft. donga munajat, een gebed waarbij men met de Godheid als het ware in het geheim spreek (Ar. munajat?); het spreken met iemand in het geheim, geheime verstandhouding hebben; ook gebed, als een stil gesprek met de godheid) KB. 30, 193; volg. Wk. verzoeken, bidden, verzoek, bede.
- maninjêm
- KW. zva. tilik, Wk., vgl. tinjo.
- manunumpwa
- KW. zva. ambêburu, Wk., vgl. tumpu.
- manambêr
- zie bij sambêr.
- mênêb
- zie bij ênêb.
- minêb
- minêbake, zie bij inêb.
- manang
mnN=KN. manang-manang, rood, gew. v. h. aangezicht Wk., vgl. ambranang.- maning
- zie manèh.
- mênang
- mênangi, mênangake, en mênangan, zie bij wênang, 2.
- mênêng
- zie bij nêng.
- monêng
- KW. zie bij onêng.
- muninga
- mêninga, zie wêruh.
- manunungkên
- KW. zva. andokokake, Wk., zie bij dunung.
- manunungsung
- KW. zva. mêmapag, Wk., zie sungsung.
- manongan
- KN. wong °, iemand, die geen vaste woonplaats heeft, een landlooper Wk.
- mêningan
- mêningane, mêninganan, verk. ngane, of nganan, volg. Wk. ook ninganan, ningan, ningane, uitroep van meewarigheid of medelijden: ach! ach! Rh.; volg. Wk. uitroep v. verwondering; wellicht in verband met mêningi, heb je dat ooit beleefd!
- manêngkung
- WP. zva. manêkung, bij têkung.
- manêngsah
- zie bij mungsuh.
- minang-minung
- KN. dom, onnoozel WP.
- mêningi
- zie bij wênang.
- manci
- 1. zie bij wanci. — mancèni, zie bij wanci, en bij panci. — 2. KN. naam v. e. snoeperij Wk.
- menco
- KN. naam van een vogel, Gracula religiosa (vlg. Horsf. Eulabes r.), een soort van ekster (beter spreeuw de Clercq) die praten leeren kan (vrg. beyo).
- mănca
- 1. KW. zie bij pănca. — 2. KN. verschillend; een ander, vreemd van een gebied, land of dorp. (Waarsch. is mănca, in zijn verschillende beteekenissen van Skr. pañca afgeleid, naar
-
--- 2 : 468 ---
- de 5 buurdorpen, waar om beurten markt werd gehouden). măncawarna, N. măncawarni, K. verschillend van kleuren BG. 345 (Ml. pancawarna). pinăncawarna, veelkleurig gemaakt (waaruit, vergeleken met het Mal. opgemaakt mag worden, dat dit mănca, met de beteekenis van verschillend, ook van pănca, is afgeleid). măncaswara, KW. veelstemmig, veel stemmen door elkander (zva. gumuruh). tanah mănca, KN. een vreemd, een ander, gewest. wong mănca, tiyang mănca, iemand van een andere plaats of ander gewest, een vreemdeling. ing amănca, ergens in den vreemde. mănca-ingamănca, het een of ander vreemd land. măncanêgara, (of ° nêgari, BG. 274 ° praja) de van de hoofdplaats afgelegene distrikten, de provinciën; bepaaldelijk de oostelijke en westelijke grensdistrikten van de vorstendommen Suråkěrtå en Yogyåkěrtå, die sinds den oorlog met Dipånågårå onder het onmiddellijk bestuur van het Nederlandsch gouvernement staan. ° bang wetan, heeten de oostelijke, en ° bang kulon, de westelijke van deze grensdistrikten (Madiun, Kědhiri en Prånårågå ten oosten, Bagělen, Banyumas en Kědhu ten westen. Gewoonlijk verstaat men echter onder de măncanagara, alleen de oostelijke grensdistrikten). măncapat, verk. macapat (måcåpat), en macêpat (macěpat) KN. doch ook wel măncasêkawan, K. de vier, oost, west, zuid en noord het naast bij een dorp gelegene dorpen, de nabuurdorpen. măncalima, de vier daarop volgende. măncanêm, het weer daaropvolgende, măncawolu, het vierde, en măncasêpuluh, het vijfde telkens volgende viertal. pra mănca, de hoofden van de mănca, Bab. Jo. I, 626. têmbang (of sêkar) macapat, zie bij têmbang.
- monce
- zie bij tali, en once.
- mancah
- zie bij wancah, en bij pancah.
- măncaudrasa
- zie bij păncadrasa.
- mancana
- KW. zva. ambêncana. — pamancana, zie boven.
- mêncunu
- zie pancono.
- mancur
- zie cur.
- muncar
- zie bij uncar.
- moncèr
- zie bij oncèr.
- mancira
- KN. zich van een gezelschap of verkeer afzonderen of afscheiden JR., zie manjila.
- mancrut
- KN. mancrut-mancrut, bij beetjes uitspuiten, uitspatten van vocht. zie muncrat, (van een grondw. crut, ongev. = crêt).
- muncrat
- zie uncrat.
- mèncrèt
- zie bij crèt.
- moncrot
- zie bij crot.
- măncarawat
- KW. weenen G., L. 85 (vrg. rawat, en păncadrasa).
- mancêrêng
- zie cêrêng. muncêrêng dènnya ngandika, PJ. IV, 217.
- mancak
- zie wancak.
- mancik
- zie ancik.
- mêncak
- zie pêncak, vrg. ook êncak.
- mencok
- zie bij encok.
- măncadirasa
- weenen LK. 52, 213, vgl. măncarawat, en măncaudrasa.
- mêncês
- of mênyês, KN. bevallig en levendig in het spreken, wanneer gebaren en uitdrukking van het gelaat in harmonie met de taal er kracht en bevalligheid aan bijzetten. ° mantêsi, Tj. IV, 53. Ib. I, 369: ° pasang sêmune pasaja, vgl. mincis, en nyênyês.
- mincis
- zie incis.
- mèncès
- mencos, zie bij èncès, encos.
- mêncul
- KN. snaaksch van iemand, die met losse snakerijen zich ten koste van een ander vermaakt (vrg. gêcul). Tj. v, 220 ° pêpocolan. volg. Rh. een grappemaker. ° kumpul, soort (de eene snaak) zoekt (den anderen) soort Wk. — mêncali, iets met grappen en luimen beantwoorden Wk.
- muncul
- zie uncul.
- mêncila
- = mênjila, Rh.
- mèncêle
- dial. = palanyahan, de N.
- manacal
- KW. zva. nyuthat, Wk., vgl. pancal.
- mincla-mincle
- (volg. Rh. gebr. mencla-mencle, Bl. PS. 78) KN. zich zelf niet gelijk blijven in het spreken, gedurig anders zeggen, als een weerhaan draaien, niet te vertrouwen in zijn woorden, kurig, luimig, wispelturig.
- mêncolèng
- KN. een verkeerde weg opgaan van iemands gedrag JR., zie bêncolèng.
-
--- 2 : 469 ---
- mancêp
- of mancêb, zie ancêb.
- mincip
- zie incip.
- mèncêp
- zie èncêp.
- mêncêb
- KN. mêncêb-mêncêb, (volg. Wk. mêncêp, of mêncêp-mêncêp) tot den rand of tot overloopens toe gevuld; boordevol GR., vgl. incip, unjung.
- mancung
- KN. het met een punt uitloopende of knopachtige bekleedsel waarmee de kokosbloesem (manggar) omhuld is en waarvan men upět maakt, vgl. wrêti, 2. — mancungan, ben. van een wijze van den hoofddoek te dragen, nl. met een punt GL. 85; vgl. Wk.
- muncang
- zie uncang.
- mèncèng
- zie èncèng.
- mencong
- zie bij èncèng.
- mêncangah
- of muncangah, zva. sumringah, Rh.
- mêncèngèh
- KN. buiten de rijen vooraan komen, vrijpostig vooraan komen; op een plaats boven zijn rang of stand zitten, vgl. cêngèl.
- mêncongol
- PL. II, 181, zie bij congol.
- manèr
- KW. zva. nganti, Wk., vgl. hèr, II.
- mênur
- (bet. oorspr. zilver v. d. T. Bat. Leesb. IV, 131) KN. naam van een groot soort van mělathibloem, de dubbele jasmijn T. 38b (mêlathi susun). sêkar mênur dangu, Waj. II, 107 kondigt de gěṇdhing gambirsawit, aan; ook topje of puntje van dien vorm, bv. boven den hals van een rêbab, boven de greep Wk.; knop of bal boven op iets, bv. op den nek van een huis of de spits van een toren, op de hoeken van een ledikant enz., volg. Rh. ook de knopvormige tand tusschen de snijtanden van een rhinoceros; het afwrijfsel, in water opgelost, dient als tegengif; wegens den vorm ook malathi, genoemd. mênur tumpang, zie mêlathi. mênuring dhampar, rosetten op de hoeken van een dhampar. sela mênur, naam van een soort van fijne witte steen AS. sêlaka mênur, fijn, gelouterd, zilver WP.; van tanden Waj. II, 11, waar I, 24 sêlaka acih, gebruikt wordt.
- maneryanakên
- KW. zva. masrahake, Wk.
- manêrêb
- KW. zva. nyakot, Wk., vgl. sarab, 2.
- manrang
- zie bij srang.
- manuk
- 1. KW. geest G.; volg. Wk. ziel of geest, die bij een vogel vergeleken wordt in het lichaam als in een kooi, zie 2. — 2. N. pêksi, K. vogel JZ. II. manuk dara, zie dara. ° pinilih swarane, wangs. voor tak tutake [prêkutut] Waj. II, 550. — manuki, of mêmanuki, als een vogel beloeren, iets op een afstaand gadeslaan (bep. iem. om hem te beschermen Rh.); op iets of iemand toezien Bl. CP. 256, vgl. jangkung, untap, kadhawang, ngrêrangu. — manukan, nm. v. d. pen boven in het midden van het juk (pasangan) waarvan de cacadan, door middel van een strop hangt Wk., vgl. sambilan.
- mênuk
- KW. zva. mocot, andudut, Wk.
- munkir
- zie mungkir.
- manukara
- KW. zva. nyikara, Wk. (verdacht, wegens Skr. anukâra, navolging).
- manda
- KW. zva. cahya, sumorot? Wk. en zie mănda.
- mandi
- N. mandos, K. krachtig van werking, uitwerking hebben, verhoord worden enz.; bv. van een geneesmiddel, vergift, toovermiddel, vervloeking, van de woorden of wenschen van een door tapa, met geestelijke macht begaafde, ook van iemands woorden tot overreding WP.; flink, ferm bij het inkoopen (têmpur) Wk.; verder giftig, vergiftig, venijnig JZ. II (vrg. ampuh); ook (volg. Rh. TP.) gelijken, nagenoeg gelijk zijn, zva. mèmpêr, (vrg. mănda). — mandèni, mandosi, het flink, ferm doen, nl. inkoopen Wk. — mandèkake, mandosakên, iets krachtiger van werking maken (vergrooten, verzwaren Wk.). mandèk-mandèkake, freq. iets, zooals zijn beschuldigingen tegen iemand, al vinniger en vinniger maken. — kêmandèn, kêmandosan, giftigheid, venijnigheid RP. 67 enz., ook zva. ampuh, van een venijnige uitwerking. rante °, Men. VIII, 255. kêmandèn, KN. benaming van sommige gevaarlijke ziekten, zooals ontsteking in borst of buik, en de kraamvrouwenkoorts; volg. Wk. een ziekte van rheumatischen aard, de zinking?
- mande
- zie warung. mêmande, en mandèn, zie wurung.
- mêndi
- in de spreektaal zva. êndi, A.
- mindi
- KN. 1. zie pindi. — 2. naam van een wilden boom (een Meliacea), waarvan het witte hout tot
-
--- 2 : 470 ---
- meubelhout gebruikt wordt, ook wel in plaats van dhadhap, bij de koffieplantaadjes. kêmbang °, nm. v. e. lijnwaad Wk.
- mindu
- zie windu.
- menda
- K. van wêdhus.
- mănda
- of manda (manda). 1. KW. zva. alon, JZ. II. lirih, Wk. (en apês, G.). — 2. KN. mănda, of mănda-mănda, zva. rada, Wk. (Skr. manda, langzaam, traag; krank; ongelukkig; gering, weinig; zacht, zwak of laag van toon). mănda-mănda, ook er iets van weg hebben, niet meer recht zuiver zijn van vleesch; niet recht bij zijn zinnen WW. măndaswara, benaming van de semivocalen wa, en ya. abab mănda-mănda, zachte adspiratie, van de uitspraak van de ha, zooals in mau, R.
- mênêd
menef\KW. zva. ngrêngga, Wk., vgl. pênêd.- mandah
- zie bij andah.
- mindah
- zva. mendah.
- mendah
- mendahane, enz., zie bij endah.
- mandahwi
- KW. zva. mraduli, Wk., vgl. dahwe.
- mandani
- zie anda.
- mandra
- KW. zva. angin lesus, G.; vlg. W. zva. luwih, sugih, (Skr. mandra, laag, dof v. e. geluid); en zie andra.
- mindri
- volg. Rh. = mindi.
- mundra
- KW. zva. isarat, Wk. bij sarat, 2.
- mundri
- KI. zie nyamat, fig. van vrouwenborsten, de tepels Tj. III, 433.
- mendra
- en mendrani, KW. zie bij endra, II. KW. mendra, ook zva. lindri, sêmu, wingit, W.
- măndra
- zie bij ăndra.
- mandar
- KN. 1. zva. malah, Tent. 64, Wk. Men zegt ook malah mandar, bovendien ook, zelfs ook. — 2. = opel-opelan, en pelan.
- mandir
- KN. mondar-mandir, zva. molar-malir.
- mundur
- munduran, kamundurên, zie bij undur.
- mendor
- KN. ombuigen zva. melot, veranderen van plan, meening enz. mandar-mendor, telkens veranderen, wispelturig enz. ook melar-melor, Wk.
- mandara
- KW. zva. paès, borèh, JZ. II en pangrêngga, Wk. (verward met Skr. maṇḍana PK.).
- mandira
- Bl. CP. 217, mandera, Waj. II, 171 en wandira, KW. zva. uwit wringin, Wk. (Skr. bhaṇḍîra).
- mindara
- KW. zva. kapithing, Wk.
- mandura
- zva. madura.
- mandera
- zie mandira.
- mundara
- KW. zva. kêmbang tunjang,[2] G. (Skr. puṇḍarîka waterlelie).
- mandraka
- of măndaraka, 1. naam van het rijk en den rijkszetel van Vorst Salyå, volgens de Javanen de vroegere naam van het tegenwoordige Suměnap (Skr. Madraka, naam van een land aan den Boven-Indus). — 2. KN. (eignm. v. d. Wk.) scherprechter, zva. singanagara.
- mandrakini
- WP. of măndrakini, (BG. 405 ° gini). gupit măndrakini, en gêdhong gupit măndrakini, KW. zva. panggonaning pramèswari, naam van de plaats in de Pråbåyåså, waar de slaapvertrekken zijn (vrg. măndakini).
- mèndrès
- zie mèdrès.
- mandrawa
- KW. zva. kadohan, BG. 379, Bab. Jo. I, 315.
- mandarwyala
- KW. zva. andêrbala, Wk.
- mandrajit
- KW. zva. turuning wong linuwih, linuwih ing cipta, Wk.
- mendro-mendro
- KN. een aanvallig, lief voorkomen hebben v. e. vrouw Wk., Tj. I, 356.
- măndragini
- zie mandrakini.
- mondring
- of mondrèng 1. KW. zva. wêlanjar, G. — 2. KN. mondrèng, Wk. een zangeres, die zittende zingt bij de muziek van de gamělan en daarbij met de armen gesticuleert Wk., volg. Rh. een vrouwelijke bediende van de tweede rang aan het hof; vrg. dungik.
- mêndiring
- KN. een pijnlijk gevoel door gevatte kou in den nek of in den schouder GR.; of mundiring, zie pandiring.
- mindaka
- KW. zva. midih, en nindhih, Wk., volgens G. misleiding, bedrog; liegen, leugen; vgl. kamandaka. — mindakaki, iemand misleiden, beliegen, bedriegen G.
- mendaka
- KW. zva. cêmpe, Wk., vgl. menda.
- mandèkake
- mandèkakên, K. zie bij wurung, en bij mandi.
- măndakini
- KW. zva. balekambang, Wk. (T. 30b: mandakini)? Skr. mandâkinî, de hemelsche
-
--- 2 : 471 ---
- Ganges. kampung măndakini, KN. benaming van zeker fatsoen van gebouw (vrg. măndrakini).
- manadingkara
- (W. manidi °) KW. zva. puja măntra, Wk., vgl. sidikara.
- mandakiya
- KW. zva. balekambang, Wk., vgl. măndakini.
- mêndat
- en mêndatake, zie bij êndat.
- mêndut
- gew. mêndat-mêndut, KN. in- en uitbuigen; volg. Rh. zacht veerkrachtig; vrg. mêndat. lara °, zie lara, II.
- mandos
- K. zie mandi.
- mèndès
- KN. wulpsch? zva. lènjèh, Tj.
- mandul
- zie andul.
- mêndal
- zie êndal.
- mindêl
- zie bij indêl.
- mundul
- pamundul, zie undul.
- mèndêl
- TP. zva. kèndêl, zie indêl.
- mêndêlêm
- KW. (mandêlêm) zva. kêndhi, Wk. KN. een groote běruk zonder steel tot bewaring van water enz. Rh., Bab. Jo. I, 357, vgl. bêruk.
- mêndap-mêndip
- KN. in gedurige vrees verkeeren van iets te zullen verliezen, dat iem. lief is, bv. een eenige bediende, een eenig paard, uitgeleend goed enz.
- mandya
- KW. zva. adya, uitstekend, bv. mandya endah.
- mandum
- en mandumi, zie onder dum.
- mêndêm
- mêndêmi, mêndêman, zie bij êndêm.
- mindêng
- mindêngake, zie bij indêng.
- mundang
- zie undang.
- manta
- KW. zva. luwih, W., T. 15b.
- mantu
- mêmantu, mantoni, en mêmanton, zie bij wantu.
- manut
- zie onder tut.
- mênut
- Holl. minuut, van tijd.
- manita
- KW. zva. anggraita, Wk. (? Skr. mânita, geëerd, in aanmerking genomen).
- maniti
- KW. zva. gajah, Wk.
- mêntah
- KN. rauw, onrijp, ongaar, bv. van rijst (Bab. Jo. I, 339: sêgah ° matêng); ongekookt, bv. van water; ongebleekt, bv. van katoen; in een onbewerkten of onbereiden staat. lawe mêntah, zie lawe, onvolkomen, onvoldoende, niet geheel overgebracht, bv. van een boodschap, niet behoorlijk verricht van een werkzaamheid; nog niet rijp, om een besluit te nemen, van een beraadslaging S. (het tegenovergestelde van matêng). — mêntahi, (of mêmêntahi) een beraadslaging, die rijp scheen om tot een besluit te komen, weer onklaar maken, door met nog iets tusschenbeiden te komen. — mêntahan, rauw, in een rauwen toestand, bv. rauw gegeten worden AS.; in een zoo goed als rauwen of onrijpen staat zijn bv. v. karag, Wk.; nog niet behoorlijk geprepareerd, bv. v. borèh, tegenover ukup-ukupan, Waj. II, 261, zoo ook v. têmbako, tegenover dang-dangan, Wk. wong °, een vrouw, die voor dat zij met iemand getrouwd is, als bijzit met hem leeft Wk.; ook, volgens G., alles, niets uitgezonderd (rijp en groen).
- manatih
- KW. zva. nandhing, Wk. nimbang, W.
- mintuhu
- zie onder tuhu.
- mantianta
- KW. zva. matianta, zie bij ati, II.
- mêntaos
- KN. naam van een boom (Wrightia Brown, nat. fam. der Apocynaceae Ks.) waarvan het hout o. a. tot het maken van wayangpoppen gebruikt wordt ZG., Tj. II, 570; ook dikwijls voor têmpaos, Wk.
- mantên
- 1. zie jumantên. — 2. TP. zva. tilas, gewezen, ontslagen Rh., GL. 33. — 3. vlg. Wk. K. van mana, mene, monèh.
- mantun
- mantuni, en mantunakên, K. zie mari.
- mantèn
- zie têmantèn, S.
- muntên
- naam v. e. snoeperij Wk.
- montên
- 1. MD. zva. sêmontên, Gr. L. 165. — 2. KD. van mori.
- mintuna
- KW. zva. kêmbar, Wk. (Skr. mithuna, een koppel, paar, mannetje en wijfje); volgens sommigen het wijfje (volg. Rh. het mannetje) van de mimi, in het spreekw. lir mimi lan mintuna, doch dit in plaats van lir mimi mintuna, parende mimi's BS. 215, JZ. II. warsa mintuna, of taun mimi, een jaar dat met Donderdag begint Wk.
- mantra
- KW. zva. măntra, gatra, uni, en kêcap, JZ. II.
- mantri
- KW. zva. têmên, JZ. II; minister en raadsman van een Vorst; vlg. Rh. nm. van den koning in 't schaakspel Tj. Sěngk. 3, zie M. aant. Babad 114, 187 enz. (Skr. nomin, mantrî). KN. ambtenaar van een Wědånå, met en rang van panatus, onder een mantri panèwu, die gew. enkel panèwu, genoemd wordt en die weer staat onder een mantri kêliwon, gew. enkel kêliwon, genoemd.
-
--- 2 : 472 ---
- In de gouvernementslanden is de mantri, een ambtenaar volgende op den wědånå of assistent-wědånå. mantri anom, benaming van beambten in de Kraton die als gaṇdhek's dienst doen; ook van mantri's van den Rijksbestierder, die voor het goede onderhoud van de groote wegen moeten zorgen, en die onder een kliwon mantri anom, staan. mantri kêbayan, en mantri karaton, benamingen van andere beambten in de Kraton JZ. I, 83, 84, 85. mantri kadipatèn, beambten van den Kroonprins. mantri tuwa, (of ° sêpuh) of mantri kamituwa, (of ° kamisêpuh, JBr. 291) eerste mantri, die de eerste is onder de overige mantri's van gelijken rang, en die de bevelen ontvangt om die aan de anderen mee te deelen. mantri sêpuluh, (of ° sêdasa) officieren van justitie, vroeger 10, later 15, dienstdoende bij de Balémangu, die de rechtszaken van de onder het gebied van hun Wědånå behoorende personen moesten behandelen en bij deze rechtbank, of, indien het een aanklacht tegen een onmiddellijk onderdaan van het Ned. Gouvernement was, bij den Resident, moesten indienen, en verschillende commissies betrekkelijk deze rechtszaken moesten uitvoeren. Zit werden gekozen uit de panèwu's van hun Wědånå. De instructies voor deze officieren van justitie zijn vervat in de Anggěr-sěpuluh (of ° sědåså). mantri jêro, (of ° lêbêt) en mantri jaba, (of ° jawi) zie bij jêro, en bij jaba. Zie verder R. en T. — kêmantrèn, mantrischap, de betrekking van mantri; en woning van een mantri.
- măntra
- KN. 1. zie bij ăntra, S., AS., BG. 96. — 2. tooverformulier, toovergebed, zooals die gepreveld worden over medicijnen, ziekten en kwalen, amuletten enz. (Skr. mantra), vrg. japa, en aji. japa măntra, toovergeneesmiddel, dat met een toovergebed of formulier gegeven wordt ZG. 1890, 335 vlg. — mantrani, over iets een toovergebed uitspreken of prevelen. — ngabimăntra, zie beneden.
- montro
- KN. de bloem van de komkommer; en naam van een melodie op de gamělan Waj. I, 89; II, 353, J. montro-montro, zuur zien, van een vrouw die boos is G.
- mantar
- zie antar.
- mêntar
- KW. zva. nyigar, Wk., vgl. bêntar.
- mintar
- zie bij entar.
- mintir
- zie bij intir.
- mintur
- zie bintur.
- muntir
- zie bij untir.
- mentar
- zie bij entar.
- mèntèr
- zva. mintir, G. bij intir, en zie èntèr.
- montor
- KN. gew. montor-montor, vlammend van brandend vuur; fig. inwendig vergramd, blijkbaar uit een gloeiend rood gelaat Rh.
- mantirah
- manterah, of ngaterah. zie bij ngatirah.
- mantarakên
- zie antara.
- mêntèrès
- KN. schoon, glad van aanzien v. e. vrouw. răndha °, nm. v. e. zwarte rijstsoort Wk.
- mantrya
- KW. zva. mantri, Wk.
- mantaram
- zie mataram.
- mêntêr-mêntêr
- KN. glad rond en veerkrachtig door volsappigheid of gevuldheid van binnen, bv. van gevulde borsten van een vrouw L. 57 (vgl. maya-maya). BG. 139: ° kang susu.
- mintaraga
- KW. zva. mêsu awak, Wk. bijnaam van Arjunå als tapa, of asceet op den berg Éndrå-kilå, en naam van een gedicht waarin dat verblijf van Arjunå op dien berg bezongen wordt (Skr. wîtarâga, bevrijd van zinnelijke passies, boven zinnelijke neiging verheven. door ascese). Men vindt ook wintaraga, als Kawi verklaard door panglugas raga, en jêjuluking Arjuna.
- muntrêng
- KW. zva. wong mêdêl, Wk., een blauwverver JZ. II.
- mantêk
- KW. zva. bangêt, Wk.
- mantuk
- K. zie bij ulih.
- muntik
- = mutik, Bab. Jo. II, 75, vgl. runtik.
- mentak
- als Maleisch zva. menta, of minta, van pinta, II.
- mantaka
- KW. zva. kaputusan, Wk., vgl. antaka, en zie bij ăndha.
- mintokake
- zie bij pinto.
- mantos
- KD. zie măngsa, III., S.
- mêntas
- pamêntas, zie bij êntas.
- mêntês
- KN. goed gevuld van peulen en maisaren, vgl. aos, bogang. ook van iemands wangen.
- mantasa
- KW. zva. nyabrang, vgl. mêntas, en wadon, Wk.
-
--- 2 : 473 ---
- muntwani
- KW. zva. ngèbêki, Wk.
- mantwak
- KW. zva. mantuk, Wk.
- mantawis
- zie mataram.
- mantal
- KW. zva. sadhengah, Wk.
- mêntul
- zie bij êntul.
- muntêl
- zie untêl.
- mentol
- KN. een blaas hebben op de lip, de binnenzijde v. d. wang of op de tong, vgl. lidhas, bengor, Wk.
- mantali
- = sumantali, 2., Wk.
- mantili
- zie janaka.
- mêntala
- KW. ongenaakbaar, onkwetsbaar, onoverwinbaar G. (zeker hetzelfde als wêntala, L. 51, 140). ora mêntala, volg. Rh. zva. ora kolu, of ora sabe, vgl. C. 2151, bl. 10a. sri mêntalarasa, eign. van een zoon, den opvolger, van Vorst Aryåbangah.
- mantêp
- zie bij antêp.
- muntap
- zie untap.
- muntup
- zie bij untup.
- mantya
- mantyan, zie ati, II.
- mintaya
- KW. zva. nyênyambat, JZ. II, Wk., vgl. pinta.
- mantyanta
- mantyantya, zie ati, II.
- mantega
- mêntega, en gew. mêrtega, BG. 273, KN. boter (Port. manteiga).
- muntab
- zie bij untab.
- manting
- en montang-manting, 1. zie bij wanting. — 2. zie salam.
- munting
- KN. schraal, mager van menschen Wk.
- montong
- zie ontong.
- manês
- KW. zva. andhêlik, Wk.
- manusa
- gew. manungsa, KN. manusya, manuswa, en manungswa, KW. mensch, als soort van wezen: het menschdom (Skr. manuṣa en manuṣya). Vrg. jalma, en wong. Ook nm. v. e. dag der dasawara, Wk. — kamanusan, enz. menschheid, menschelijke natuur, menschenwaarde; de menschenwereld; een menschelijke natuur krijgen, mensch geworden BTDj. 40; ook zva. konangan uwong, ontdekt, zichtbaar voor het menschelijk oog, van iets dat onzichtbaar was, ook van een geheim Waj. I, 73, AS. 132, 129; WG. 68, vgl. kajiman.
- manasika
- KW. zva. tan bêndu, G., C. 2196, bl. 11, vgl. munasika.
- mansud
- KW. zva. sumêdya, Wk., schrijffout voor maksud.
- manuswa
- manusya, zie manusa.
- manasya
- KW. zva. susah, Wk.
- manêsêb
- KW. zva. nêmpuh, Wk.
- manêwah
- KW. zva. nêbak, (Wk.?).
- maniwan
- KW. zva. nyewa, (vgl. siwa) ngêlêt, (Wk.?)
- manawak
- KW. zva. nyudhat, ngèmbèt, Wk.
- manwakên
- KW. zva. ngutahake, Wk.
- manewakên
- KW. zva. nyebakake, Wk.
- manawad
- KW. zva. nyawat, Wk. — manawadi, zva. maoni, Wk.
- manwadani
- KW. zva. ngêlongi, Wk., vgl. suda.
- manawawi
- KW. zva. ngrujuki, Wk. (Wk.?), vgl. sawawi.
- manawawani
- KW. zva. nyêmbadani, Wk. (Wk.?), vgl. sawawi.
- manawawakên
- KW. zva. mrayogakake, Wk. (Wk.?), vgl. sawawi.
- maniwyakên
- KW. zva. nyebakake, Wk. (Wk.?), vgl. siwi.
- manwagata
- KW. zva. nyuguh, Wk. (Wk.?), vgl. sugata.
- manwab
- KW. zva. nêmpuh, Wk. (Wk.?), vgl. swab.
- manwabawa
- KW. zva. muktèkake, Wk. (van swabawa, verward met wibawa).
- manawang
- KW. zva. kaya, Wk. (Wk.?), vgl. sawang.
- manol
- KW. zva. mulêt, ngrangkul, Wk., vgl. kol.
- mênul
- KN. mênul-mênul, zva. kênyul-kênyul, en zie kênul.
- manêlahi
- KW. zva. marabi, madhangi, ambalêrêngi, Wk., vgl. sêlah.
- manêlêhi
- KW. zva. madhangi, nyoroti, Wk., vgl. sêlah.
- manalahkên
- KW. zva. nyèlèhake, Wk.
- manalandangi
- KW. zva. nandangi, Wk.
- manalikrama
- (W. ° krêma) KW. zva. ambêbujuk, Wk.
- manalimur
- KW. zva. nyênyamur, Wk.
- manalimpang
- KW. zva. nalisib, Wk.
- manulung
- KW. zva. wangsit, Wk.
- manêpêr
- KW. zva. susup, kasusup-susup, Wk.
- manupaka
- KW. zva. ngrêngga, Wk.
-
--- 2 : 474 ---
- manapwa
- KW. zva. ngulapi, Wk., vgl. sapu.
- manapalakên
- KW. zva. mrayogakake, Wk.
- manfangat
- munfangat, of mufangat, KN. nut, nuttigheid, heilzame strekking, vrucht, voordeel (Ar. [Arab]). — manfangati, enz. nutten, dienstig, heilzaam zijn; strekzaam, voedzaam van een kost, vgl. safangat.
- mandhi
- KN. 1. zie pandhi. — 2. KW. verheugd maken, tot vreugde stemmen, verblijden G. — 3. Ml. (ook Oudjav.) baden L. 264.
- mandho
- KN. de opene handen nevens elkaar ophouden, bv. om te bedelen, vgl. WG. 323.
- mêndha
- mêndhani, mêndhakake, zie bij êndha.
- mêndhe
- KN. rust, verpoozing van werk R.; volg. G. KW. staken, uitstellen, zie êndhe.
- mêndho
- zie êndho.
- mundha
- zie undha.
- mundhu
- KN. naam van een grooten boom en van de vruchten daarvan, zuurachtig zoete, met een gele schil, en in vorm niet ongelijk aan onze appelen, Garcinia Linn., nat. fam. der Guttiferae Ks. Tj. I, 39: payudara kêngkêng lir ° undhuhan.
- mendhe
- KW. zva. mêdhang, Wk., vgl. endhe.
- mandhah
- KN. marcheeren, bij étappen marcheeren van militairen. — mandhahan, étappe Rh.
- mêndhih
- zie andhih.
- mendhan
- KW. zva. ngupamani, Wk., vgl. pindha.
- mondhan
- zie ondhan.
- mêndhani
- zie êndha.
- mundhondhe
- KW. zva. ngundha-undha, nguncal-uncalakên, Wk., vgl. undhi.
- mandhor
- KN. opziener, opzichter, meesterknecht (Port. mandador).
- mandhiri
- zie dhiri, 1. Bab. Jo. I, 412.
- mandhiryyat
- KW. zva. ngirid, Wk.
- mandhok
- zie onder dhok.
- mêndhak
- zie bij êndhak, en bij pêndhak. — mêndhaki, zie bij pêndhak.
- mêndhêk
- zie êndhak.
- mindhak
- en mindhakan, K. zie bij undhak.
- mandhaka
- KW. zva. kamandaka, RL. 9a.
- mundhak
- zie bij undhak, en bij pundhak. — mundhakan, zie bij undhak.
- mandhika
- KW. zva. nukangi, andhukuni, Wk., vgl. pandhe.
- măndhakaki
- KN. naam van een plant met groote witte bloemen, Tabernaemontana Coronaria R. Br., Fil. BG. 343. (Mal. kacapiring? Wk.).
- mandhakiya
- KW. zva. sanggar pamujan, balekambang, pajungutan, Wk., vgl. măndhakini.
- mindhik-mindhik
- zie bij indhik.
- mundhuk-mundhuk
- zie bij undhuk.
- mindhat
- KW. zva. mingkêd, Wk.
- mindhit
- mèndhit, zie indhit.
- mandhata
- KW. zva. madoni, Wk., vgl. data.
- măndhasiya
- naam van den twaalfden zoon van Watu-gunung, en van de veertiende wuku.
- mindhoan
- zie bij pindho.
- mêndhil
- KN. tai °, keutels, zie bribil, verkort. van tumêndhil.
- mondhol
- mondholan, wijze van den hoofddoek te dragen, nl. met een knoop op den haarwrong, zie ondhol.
- mandhala
- KW. zva. ubêng, jagat, pulo, prênah, ênggon, pêpunthuk, en kabèh, Wk. (Skr. maṇḍala, omtrek, cirkel, enz.). mandhala giri, zie bij udhêt.
- măndhalika
- KN. naam van een waterplant en hare witte geurige bloempjes WW., naam van een boom met roodachtig hout, en aangenaam smakende zuurachtig zoete vruchten, Artocarpus rigida Bl. (Fil.); volg. Rh. de naam van langwerpige vruchten, die geconfijt worden, wellicht van de băngka. taksaka măndhalika, WP, KW. naam van een groot soort van slangen (afgeleide vorm van het Skr. nonim. maṇḍalî, in een cirkel gevormd of gekronkeld; en een groot soort van slang). Vrg. mandhala, R.
- mêndhêlong
- v. pêndhêlong, zie kêndhêlong.
- mandhap
- en mêngandhap, K. een beleefd woord voor mundur, (van andhap) PL. II, 196, vgl. Walb. dial. v. Banjaran, bl. 3.
- mandhapa
- oorspr. vorm van pandhapa, WP. 61, 63; Waj. I, 102, 125 enz.
- mandhapan
- of mêndhapan, PL. II, 196, zva. mandhapan, AS., zie bij pandhapa.
- mandhepyak
- KW. zva. andheprok, Wk.
- mandhya
- KW. zva. nyandhak, Wk.
- mandhyah
- KW. zva. anjrah, Wk.
- mêndhêm
- zie êndhêm, en pêndhêm.
-
--- 2 : 475 ---
- mindhêm
- KW. zva. mêtêk, Wk.
- mandhêg
- zie bij andhêg.
- mandhaga
- KW. zva. pantês, en asri, Wk., volg. G. de welvaart van een land.
- mandhung
- en mandhungan, zie bij andhung, en bij piji.
- mêndhang
- KN. 1. heel fijn stofje of stofdeeltje JZ. II, herfstdraden. — kumêndhang, als zóodanig zich vertoonen, vgl. kumlêndhang, bij klêndhang. — 2. of mêdhang, naam van verschillende plaatsen: mêndhang kamolan, (of ° kêmulan), naam van een plaats in Grobogan, waar men meent dat de rijkszetel geweest zou zijn van een oud rijk Měṇdhang-kamolan, ook mêndhang paramêsan, genoemd. Ook zou er later nog een ander rijk van denzelfden naam bestaan hebben. mêndhang agung, mêndhang kumuwung, mêndhang tamtu, mêndhang ngando, en mêndhang godhong, namen van andere oude rijken op Java.
- mêndhing
- KN. samêndhing, een weinigje, een ziertje v. e. kleine gift Wk.
- mêndhung
- KN. regenwolk, regenwolken; met regenwolken betrokken van de lucht; betrokken lucht. mêndhunge kandêl, de lucht is zwaar betrokken JZ. I, 95. wontên °, sarta grimis, BTDj. 61. — kumêndhung, naar een regenwolk gelijken (zie ook bij kêndhung, en vgl. WG. 47, noot). — kamêndhungan, van wege mêndhung, niet door de zon bestraald Wk.
- mundhing
- KW. Wk. en Sd. zva. kêbo.
- mendhong
- KN. naam van een soort van lang en sterk gras, waarvan een soort van matten (klasa pacar) en zakken (karung) gevlochten worden, Fimbristylis efoliata, Steud., vgl. kêdhot.
- mondhung
- zie undhung.
- menje
- KN. een jonge kluwak, Wk.; vgl. pucung. kalamenje, zie bij kala, III.
- manoja
- KW. zva. ngambah, Wk., vgl. tuju.
- menjuh
- KW. zva. misuh, Wk.
- mênjait
- Ml. naaien. tukang ° = gêrji, BvB. 42.
- manjur
- zie anjur.
- manjuru
- KW. zva. masanggrahan, jaga, Wk.
- minjurag
- KW. zva. mingsêr, Wk.
- munjuk
- 1. zie unjuk. — 2. KI. zie bij atur.
- manjat
- zie bij anjat.
- monjit
- KN. naam v. zekere saus van meel met uien, lombok en tràsi bereid, om met kleine stukjes knorvleesch van den onder schenkel aan speetjes bij de kupat gegeten te worden, vgl. blendrang, Wk.
- mênjutu
- of mênjoto, zie pênjutu.
- mênjete
- zie pênjete.
- mênjila
- (of mêncila, Rh.) KN. afgezonderd, het een van het ander, niet bij elkander op dezelfde plaats; zich afzonderen, door naar een andere plaats te gaan; een zonderling zijn; vrg. mancira, mêncil.
- mènjêp
- zva. mèncêp.
- manujya
- KW. zva. manuju.
- manjum
- zie anjum.
- manjing
- manjingi, manjingake, zie anjing.
- manjung
- zie anjung.
- munjung
- munjung-munjungake, zie bij unjung, vrg. muncu bij puncu.
- mènjèng
- KN. nuffig, zva. kênès, Wk.; ook wellustig (londèr), ontuchtig v. e. vrouw Rs. 363.
- mênjangan
- N. sangsam, K. (groot) hert, hertebeest, het edelhert, Cervus russa (vrg. krêndhi, kidang, komprèng). ° ranggah, een mannelijk hert. ° wadon, hinde.
- munya
- of munya, KW. zie bij uni, II.
- manyak-manyak
- KW. zva. mindhik-mindhik, Wk.
- manyasakên
- KW. zva. nyaosakên, Wk.
- manyangi
- KW. zva. nyuruhi, vgl. syang.
- manyangêngi
- KW. zva. ngeram-erami, Wk.
- manyan
mnVn\KW. zva. dhangan, KN. 't is licht mogelijk Rh. KN. afspreken, beloven; afgesproken, beloofd; zva. jangji.- mênyan
- KN. ook wel sela, K. benzoïn, storax, een zeker hars of gom, daar wierook van gemaakt wordt (Skr. çaila) AS., JZ. II; vrg. dupa, en kutug. mênyan putih, benzoïn, tot onderscheiding van mênyan abang, bruine měnyan, drakenbloed. Rs. 338: ngobong mênyan madu rasamala. Bab. Jo. I, 1441: budi lir ° kobar, ontvlambaar? mênyan seta, nm. v. e. gěṇdhing A. 8, WP. 126 enz.
- manyênak
- KW. zva. bodho, G.
- mênyonyo
- of mênyonyong, KN. met een buil opgeloopen zijn een buil hebben of krijgen, aan het hoofd, bv. door een val (vrg. mêcoco).
- mênyènyèh
- zie bij nyènyèh.
- mênyunyang
- WP. en bênyunyang, KN. onbeschoft, heel
-
--- 2 : 476 ---
- ongemanierd zijn (vrg. bênyunyuk). Vlg. Wk. bênyunyang, zva. nglunyat, en zie mênyungnyang, A. 45, 53, 65, vert. met dolzinnig. — mênyunyangên, met onbeschofte en slechte manieren behept WP.
- mênyonyong
- = mênyonyo, A. 45, ook bluffen, zwetsen.
- manyar
- KN. naam van een bruingrauwen vogel; het mannetje heeft een gele vlek op den kop; volg. Rh. gelijkende op onze leeuwrik. Vlg. Horsf. Tringilla manjar. Vlg. v. d. T. is dit de wevervogel, zie TBG. XXV, 136, en KBNW. II, 317 i. v. kuyaka.
- munyêr
- zie bij unyêr.
- manyura
- ook mayura, KW. zva. manuk mêrak, (Skr. mayûra). KN. manyura. benaming van een pathêt, Waj. I, 8, 262 enz., en v. e. gêndhing. anggulu manyura, met een mooi gebogen strot v. e. paard of veulen Wk.
- mênyero
- jong van een mênjangan, jonger dan komprèng, WG. 210.
- menyar-menyor
- zva. miyar-miyur, zie bij miyur.
- monyar-manyir
- zva. konyar-kanyir, volg. JR. KN. niet te vertrouwen van onsterk geweven of gevlochten goed, fig. van iemands woorden, beloften enz.; zie echter bij nyir.
- manyak
- zie anyak, tranyak.
- minyak
minVk\(ook Ml.) of menyak, KW. zva. lênga, en gajih puhan.- minyik
- KN. minyik-minyik, volg. Wk. = cimik-cimik, van cimik = cimih, volg. Rh. nagenoeg op de teenen, zachtjes loopen, vrg. (jinjit).
- munyuk
- KN. aap, volg. Wk. en WG. 210 het jong van een aap (vgl. kênyung, kêthèk, en lutung). — munyuk-munyuk, KN. uit eigen beweging, ongenoodigd of zonder aangezocht te zijn, ergens komen, hetzij bij toeval of met eenig doel S.; volgens G. gebukt, krom gaan, volg. Rh. klanknab. gebukt en strompelend voortgaan v. ouden (Men. VIII, 66).
- menyak
- zie minyak.
- menyok
- KN. katela °, een vergiftig soort katela, (de penwortel van de katela pohung?) Wk.
- mênyêd
- zie wênyêd.
- mênyat
- zie bij cat.
- mênyêt
- zie bij ênêt.
- mênyut
- KN. opslurpen, inslurpen G. (en zie ook kênyut).
- munyêt
- zie unyêt.
- mènyèt
- zie nyèt.
- monyèt
- of monyit, Sd. Ml. aap (vrg. kêthèk). omah monyèt, schilderhuisje. jambu monyèt, zie jambu. — omah monyetan, een paviljoen voor apen of andere dieren B. v. B. 37, ook volière voor vogels DN.
- mênyês
- = mêncês.
- mênyawak
- of mênyambik. KN. een leguaan; vlg. Muller Monitor bivittatus = salira, vgl. kawuk. Vlg. sommigen zou mênyambik, een leguaanei beteekenen Wk.
- manyul
- KN. vooruitstekend, zooals van een vrouwenborst enz.
- munyal-munyal
- KN. eigenzinnig, niet te raden Wk.
- manyêp
- zie anyêp.
- mênyambik
- zie mênyawak.
- manyung
- KN. naam van een zeevisch, eenigszins gelijkende op banyar.
- mênyang
- in de spreektaal veelal nyang, in deftige taal marang, (volg. Rh. marang, alleen als voorzetsel: tot, aan, jegens, vgl. nog WG. 332, 333) N., dhatêng, en deftig dhumatêng, K. BTDj. 6, Bl. CP. 293, têng, MD. (zie nog sewa, II) gaan naar. (ergens) naar toe gaan; naar, tot, aan; jegens; voorzetsel voor een complement van voorwerp (zie de gramm).; achter een woord, dat geen beweging naar een plaats beteekent, zva. ons gaan voor een verbum, bv. tuku mênyang pasar, op de markt gaan koopen. mênyang (of nyang) ngêndi, waarheen? waar naar toe? — mênyangi, of ngênyangi, K. andhatêngi, nglampahi, ergens of naar imd. toegaan. Om iets naar elders gaan Wk. — mênyangake, ngê °, K. nglampahakên, iets (ergens) brengen, zenden Wk. — ênyang-ênyangane, K. angkat-angkatanipun, het vertrek naar een plaats, waarheen men dikwijls gaat Wk. — mênyangan, K. mlampahan, van ergens heengaan houden Wk.
- munyêng
- zie unyêng.
- mênyungnyang
- zie mênyunyang.
- minum
- en minuman, zie bij inum.
- manmata
- KW. zva. sasmita, Wk. (Skr. Manmatha, Kâma, de Liefdegod), vgl. marmata.
-
--- 2 : 477 ---
- manumpêt
- zie umpêt.
- manambiyat
- KW. zva. anggendhong, Wk. (Wk.?).
- manambayang
- KW. zva. nglayang, Wk. (Wk.?).
- manugrak
- KW. zva. mucak, Wk. (Wk.?).
- manugya
- KW. zva. mujèkakên, Wk., vgl. sungga.
- manobawa
- KW. zva. ngetokake solah, muktèkake, Wk. (Skr. Manobhawa, nm. v. Kâma).
- minthi
- KN. het jong van een enthog, Wk. zie mêri. — minthi-minthi, zva. mènthèh-mènthèh, maar van kleiner buik of maag.
- munthu
- of muthu, zva. ulêg-ulêg.
- munthah
- monthah, WP., zie bij pothah.
- mènthèh-mènthèh
- KN. terdeeg gevuld met eten, van de buik van een mensch, of de krop van een vogel.
- manthêr
- zie bij anthêr.
- manthur
- zie bij thur.
- mênthur
- KN. mooi wit of blank van ongekookte rijst Wk., meel, lijnwaad, iemands aangezicht enz., vgl. WG. 237. galêpung mênthur, bloem van meel JR., zie mêmpur.
- manthuk
- zie bij anthuk.
- mênthêk
- 1. ongeveer = munthuk, JZ. II. — 2. mênthêk-mênthêk, poezelig, mollig, kleiner dan monthok, Tj. IV, 58, zie bij isip. — 3. nm. eener ziekte van de padi Not. XVII, X.
- mênthik
- en mênthikan, KN. 1. padi die rijp is vóórdat de algemeene padioogst begint (eig. pêthik, pêthikan, mêthik, plukken, oogsten van padi Rh.). Men pleegt ze, nadat ze gesneden is, niet naar huis te brengen, maar dadelijk op de plaats te verkoopen tot verrekening bij de algemeene padioogst. pari mênthik, een soort van pari genjah. panèn mênthik, de vóoroogst RS. trênggiling mênthik, zie trênggiling. — 2. zie ook bij ênthik.
- mênthuk
- zie onder papag.
- mênthèk
- of amamênthèk, KN. een ziekte van het rijstgewas, door het bijgeloof voorgesteld als veroorzaakt door een boozen geest in de gedaante van een klein kind RP. 129, vgl. bambang bij abang.
- mênthok
- zie pênthok.
- munthuk
- zie bij unthuk, en bij punthuk.
- menthok
- zie enthok.
- monthok
- KN. dik en gevuld van vrouwenborsten JZ. II; volg. Wk. Ook opgeblazen van gemoed S. (gew. mongkog). malik monthok, volg. Rh. hol en bol, spr. van het omgekeerde doen, of het tegenovergestelde doen, van hetgeen men gezegd had; bv. iem. tegenwerken in plaats van mee te werken.
- minthak-minthik
- of minthik-minthik, KN. naar iemand om zijn gunst of genade hunkerende gaan, vgl. mindhak-mindhik, Wk.
- minthak-minthuk
- en minthuk-minthuk, zie bij inthuk.
- mènthèk-mènthèk
- KN. bezwaarlijk en waggelend gaan, door dikte en zwaarte van het lichaam, bv. van een zwangere vrouw DW. proza 74, vgl. enthog.
- manthal
- KN. manthal-manthal, of manthalan, met ontbloot bovenlijf, met de borsten geheel bloot v. e. vrouw.
- mênthêl
- LB. 115, zie ênthêl.
- minthul
- KN. minthal-minthul, ontbloot, naakt en bloot, zoodat men alles van het bloote lijf zien kan van een vrouw Waj. I, 422, vgl. DW. proza 123, en manthal, bligang-bligung.
- munthil
- KN. klein, alleen van het hart Wk.
- munthul
- dial = kêtela, de N.
- mènthèl
- KN. nuffig (kênès), en wulpsch van een meisje; = mènjèng.
- mênthilas
- of mênthelas, zva. pênthilas.
- mênthêyêng
- KN. ongeveer zva. mêthèsèl, bij pêthèsèl, kort en dik en stevig gebouwd WP.
- menthog
- zie enthog.
- mênthêng
- KN. mênthêng-mênthêng, zie ênthêng.
- mênthing
- KN. J. zva. konthing? zie kanthing.
- manithing
- KW. zva. nèthèk, Wk.
- manthêng-anthêng
- Tj. lees: nganthêng-anthêng, zie anthêng.
- manang
mn=KW. zva. anggarang, undang, Wk., zie ook manang.- minang
- zie inang.
- minung
- KW. zva. anjênglung, Wk., en zie inung.
- monang
- zie unang.
- moning
- zie uning.
- manangi
- KW. zva. nêsêp, Wk. (Wk.?).
- manangindriya
- KW. zva. hawaning ati, Wk., vgl. driya.
-
--- 2 : 478 ---
- minangkana
- KW. zva. mangkana, kaya mangkana, Wk.
- manungkal
- KW. zva. andhungkar, Wk. (Wk.?).
- maningting
- KW. zva. manuk gêmak, Wk.
- manungsa
- zie manusa.
- manungsuh
- zie bij mungsuh.
- manungswa
- KW., zie bij manusa.
- manungsmara
- KW. zva. mêmuja, nyipta, Wk. (Skr. anusmaraṇa).
- maca
- en macakake, zie bij waca.
- macu
- KW. zva. nyikut, Wk. (Wk.?).
- mucu
- mucu-mucu = muncu-muncu.
- moco
- moco-moco, zie pacoco.
- mucih
- KW. zva. mlothot, Wk. (Wk.?).
- maca-udrasa
- KW. zva. nangis, Wk.
- macan
- N. sima, (si-må, vgl. Ml. enz. harimau) K. tijger, vlg. Muller Felis tigris JZ. II. ° lorèng, of ° gembong, koningstijger. ° gogor, de jaguar? een soort kleine tijger Tj. macan, ook fig. even als Fransch de lion: ° ing pagêlaran, BG. 36, ook in eigenn. bv. ° wulung, vgl. kêbo, kuda. sima nêmpuh, kondigt de gěṇdhing macan nêbak, aan Waj. I, 343. macan guguh, volg. de sage nm. v. een paarde stang, door den smid Surå voor den Vorst van Måjåpahit gemaakt, die de wondermacht zou bezeten hebben om een tijger onschadelijk te maken. turune °, een kêndhali, naar dat model vervaardigd, zie verder JZ. II. macan gadhungan, zie gadhung. macan kombang, zie kombang, enz. — ngêmacan, KN. als een tijger, gelijk een tijger doen. lampah ngêmacan ngêlih, een gang als die van een hongerigen tijger, een deftige gang met wijde stappen en de schouders beurtelings met elken stap vooruit bewegende. — macanan, KN. siman, of simanan, KD. de gedaante van een tijger hebben; iemand die voor tijger speelt of als een tijger vermomd is; tijgerachtig; naam van een klein soort van gespikkeld spinnetje met korte pootjes (dat rondloopt en springende zijn prooi overvalt JR.); ook naam van een soort van damspel: beschrijving MR. II, 36. macanan, ben. van politiedienaars, die vroeger te Yogyå? gedurende eenigen tijd met gestreepte buizen en broeken gekleed waren Wk. macanan anir braja, benaming van een corps prajurit's in de Kraton JZ. I, 49. prajurit macanan, (soms ° singan, K.) een soldaat bij dat corps; velen der militairen van dat corps in de hoogere rangen voeren den titel van singa, in de lagere rangen dien van macan, vgl. kuda, kêbo, Wk.
- mêcani
- zie bij wêca.
- micantên
- K. zie bij wicantên. — micantêni, en micantênakên, K. zie bij cêlathu.
- mêcantilan
- nm. eener klasse van lieden in Cirěbon R. en T.
- macunyat
- KW. zva. mlothot, Wk.
- macucu
- macece, macoco, zie pacucu, pacece, pacoco.
- macêcêt
- KN. naam v. e. der touwsoorten in vaartuigen gebruikt, vgl. mêluk, Wk.
- mucicil
- zva. mêcicil, zie pêcicil.
- mêcucali
- zie wêlulang.
- mêcir
- KW. zva. mênjila, nyamur, nindhih, Wk.
- micara
- en micarani, zie bij wicara.
- macarêngya
- KW. zva. ngrata, Wk.
- micik
- miciki, zie icik, en wicik.
- mêcakake
- zie bij wêca.
- macêki
- zie bij pacak.
- macadirasa
- en macadirawat, zie măncadrasa, en măncarawat.
- macatya
- KW. zva. mêdhar, Wk.
- macasmara
- KW. zva. wong bêsus, G.
- mical
- K. zie bij wilang.
- mucap
- zie ucap.
- macapi
- KW. zva. akudhung, Wk., vgl. caping.
- macipa
- KW. zva. layang wacan, Wk. (Wk.?). Skr. wâcika, tijding, nieuws.
- micapa
- KW. zva. nubruk, Wk.
- mucapi
- zie ucap.
- macapat
- of macêpat, zie bij mănca.
- macêm
- KW. zva. ngungkêb, nyêlub, Wk.
- macamana
- KW. zva. arcamana.
- mucithat
- zie cithat.
- macung
- zie bij acung.
- macungul
- of mêcungul, zva. mêncungul, zie bij cungul.
- mra
- 1. KW. zva. supêlap, G. — 2. verk. van mara, in samenstellingen: zie para, I.
- mrê
- verk. van mara, in samenstellingen: zie para, I.
- mre
- zie wre.
- mar
- KW. zva. arum, ngambar, mratani, mibêr, Wk.; of êmar, KN. 1. gevoel van slapheid in de leden
-
--- 2 : 479 ---
- of een lid van het lichaam; vgl. nog WS. 153. — 2. gevoel van ongerustheid en van onzekerheid (vrg. mir) G.; geen gevoel hebben, gew. van lichaamsdeelen, bv. door verkleumdheid Rh. — 3. zie ma, 3.
- mêr
- 1. KW. zva. bacin, maar volgens G. zich heimelijk wegmaken, stilletjes heengaan. — 2. zva. mrê. — êmêr, zie boven.
- mir
- of êmir, KN. zva. mar, 2. — mir-mir, zva. maras-maras, of mêlang-mêlang, een gevoel van ongerustheid en van onzekerheid.
- mur
- of êmur, 1. KN. myrrhe (Ar. [Arab]). — 2. mur, (oudj. mûr, měr, wegvliegen KS. 88) KW. zva. mibêr, C. 2061, bl. 52b (vrg. bur). — kamuran, KW. zva. kailangan, JZ. II. — 3. Kapitan Mur, zie bij kapitan. — 4. mur, of nur, in ° cahya, zie nur. KN. moor of moiré? zekere stof met goud- of zilverdraad doorweven. — 5. blandar mur, naam v. d. bovenste bindbalk van de tratag, vóor en achter een pěṇdhåpå. pangêrêt mur, id. links en rechts eener pěṇdhåpå Wk.
- mèr
- KW. zie bij wèr, en hèr, II. — pamèr, mamèri, enz. zie pamèr. — mèrakên, zie hèr, II.
- mor
- of êmor, en amor, ngêmori, ngêmorake, momor, en pamor, zie bij wor.
- mara
- KW. zva. sanalika, sadhela, kala, vgl. WS. 68; Bijdr. 3e R. VIII, 173; supaya, mancorong, Wk.; en zie bij para, I, IV en V, bij amara, puwara, ara, 1.
- marê
- KW. zva. kumêsar, Wk.
- mari
- KW. zva. ilang, padhang, Wk. N. mantun, K. ophouden, uitscheiden; beteren, genezen van een ziekte of kwaal. mari sayah, uitgerust JZ. I, 129, 138. mari-mari yèn mati, het houdt op, ja, met de dood! het zal zijn leven lang zoo blijven. mari-mari yèn wus padha mati, het zal eerst ophouden, als allen dood zijn BG. 478 (zie kapok ranti, bij kapok). mari mati, immer, mijn (of zijn) leven lang (eig. het houdt op met de dood). — marèni, mantuni, met iets ophouden of uitscheiden BTDj. 31, iets laten; zijn gebreken verbeteren; met iemand uitscheiden, hem zijn ontslag geven uit zijn dienst of betrekking Bl. CP. 298. dimarèni, kamantunan, pass. — marèkake, mantunakên, maken dat iets ophoudt, een ziekte genezen BTDj. 34; maken dat men (zelf) geneest AS.; met iets iemand genezen; iemand van iets genezen. — marèn, WP. of marenan, en mantunan, met iets ophouden of uitscheiden van velen, die iets te samen doen; ook licht genezend.
- maru
- KN. mededingster, zoo noemen de vrouwen van denzelfden man elkander JZ. I, 119, 120; mededinger, bv. naar een en dezelfde betrekking, concurrent. maru, of mêmaru, van een vrouw een maru, hebben. maru, ook een vrouw tot maru, maken; BTDj. 27: botên parêng dipun maru. maru tanggung, halve mededingster, zoo noemt een gehuwde vrouw of erkende bijzit een geheime of verdachte minnares van haar man Wk. maru bandhung, eene bij mededingster, zoo noemt de eene maru, een kind van de andere, waarmede zij niet overweg kan Wk. — kamaru, als een maru, zich voordoen Wk. — kêmaron, kêmeron, door een maru, gehinderd, zóo in Sw. XLIV, 1 door een mededinger Wk., Rs. 364?
- mêri
- KN. een jonge eend, het jong van een eend (bayah, bèbèk). santri mêri, een santri, die wel de godsdienstplichten waarneemt, maar zich niet onthoudt van verboden wereldsch genot JR.; vgl. ZG. IV, 237.
- mêre
- of mêrèh, KN. krijsschen van apen Rh., vrg. cêkrèh, en zie wre, caus. zie grêtak.
- miri
- zie kêmiri.
- miru
- zie bij wiru.
- mire
- KN. op zijde gaan, wijken of ontwijken door op zijde te gaan WP. 192, Prěg. 58, BG. 21, 246 (vrg. sumingkir). — mirèkake, caus.; van zakenter zijde stellen; volg. G. iemand links laten liggen, onverschillig behandelen.
- mura
- KW. zva. lunga, ilang, vrg. ura, (tenzij conj. v. mûr).
- muri
- en mêmuri, zie bij wuri.
- muru
- KW. zva. ngêbang, Wk.
- mure
- KN. zie ure.
- mera
- KW. zva. mega, G.
- mèri
- mèrèni, mèrèkake, pamèri, kumèrèn, zie bij iri.
- mèru
- zva. sumèru, (Skr. Meru, naam van een heiligen berg, den zetel van Brahma). mahamèru, ook mahmèru, dezelfde berg.
- mori
- KN. ook wel lawon lănda. montên,
-
--- 2 : 480 ---
- KD. Europeesch wit lijnwaad, ook buitenlandsch? ° acih, PM. 55. mori mêntah, ongebleekt witte mori, (vgl. kêntèl). mori jawa, (of ° jawi) grof Javaansch op gelijke wijze in lange stukken geweven katoen GR.
- mrih
- en amrih, zie bij purih.
- marah
- 1. KN. zie bij warah, en bij parah, en KW. zie arah. — 2. KW. amarah, zva. abang. amarah bang, zva. abang ambranang. — marahi, zie bij warah.
- mêruh
- KN. zva. kudu wêruh, of kêdah sumêrêp, iets gaarne willen weten of kennen W. — mêmêruh, of mamêruh, ongevraagd, eigendunkelijk, lichtzinnig gebruik maken van een anders goed (vrg. anggêgampang, dharidhis). diwêwêruh, passief KT. — mêruhi, en mêruhake, zie bij wêruh.
- mêrèh
- zie mêre.
- mirah
- 1. KN. robijn (vrg. marah, 2). mas mirah, liefkozende benaming van een vrouw door eenman, vgl. WP. 53. — 2. K. zie murah.
- murah
- N. mirah, K. overvloedig; veel en gemakkelijk te bekomen; goedkoop; laag van prijs JZ. I, 127 (tegenover larang, BTDj. 452); een lage prijs bieden; ook mild, milddadig, goedertieren (vrg. loma); volg. Wk. van een vrouw licht te krijgen, licht te verleiden. — murahi, mirahi, iem. (iets) goedkooper geven; (in iets of met iets) mild zijn jegens. — murahake, mirahakên, de prijs van iets lager stellen; iets algemeen toegankelijk maken of stellen Tent. 4; van iets de vrijheid geven om er algemeen gebruik van te maken. — kamurahan, KN. kamirahan, KD. milddadigheid, goedertierenheid. Allah kang sipat kamurahan, God, de Goedertierene.
- muruh
- zie bij uruh.
- merah
- Ml. rood (vgl. abang). mlerah, KN. er bloedachtig rood uitzien, bv. v. d. oogen Wk.
- mèrèh
- KN. gew. mèrèh-mèrèh, rood van de lippen, zooals door sirihkauwen (AS.) Rh. bakal mèrèh lambungmu, fig. uitdr. voor je zult een wond krijgen in je zij.
- marih-arih
- zie arih.
- marêhakên
- KW. zva. marakake, Wk.
- mraos
- K. zie bij prada.
- mêraos
- K. zie mêrasa.
- miraos
- K. zie bij wirasa.
- marna
- marnani, marnèni, marnakake, mirnèkakên, zie bij warna.
- mêrna
- en mêrnani, zva. marna, en marnani.
- murni
- KN. fraai, schoon, van de beste soort, van best allooi AS., Bab. Jo. I, 795, zie sari, en vgl. buki.
- maran
- KW. zva. nuli, mangsah, luwih, têtêp, supaya, T. 51a, Wk., vgl. mara.
- marên
- KW. zva. padhang, Wk.
- marèn
- zie mari.
- meron
- zie prasadarga.
- marêni
- KW. zva. marani, Wk.
- mrina
- zie murina.
- murina
- of mrina, KN. zich iets of iemand of iemands zaak aantrekken; ook het grooter geluk van een ander zich aantrekken, ontevreden met zijn eigen lot dat van een ander benijden BG. 165? GR.; ontevreden, misnoegd zijn over het leed, dat een ander wordt aangedaan. — murinani, of mrinani, iemand, bv. iemand die mishandeld wordt, zich aantrekken, zich ergeren over Gr. L. 118; ook iemand om zijn beter lot benijden GR. S.; ook iets benijden L. 339, niet in Wk. — pa °, subst. den. AS., Bl. CP. 290, Bab. Jo. I, 614; vrg. ngirèni, en mèrèni, bij iri.
- muroni
- zie bij êndêm.
- mranani
- zie bij prana.
- marnani
- marnèni, zie bij warna.
- maranani
- zie warana.
- mranêm
- zie bij para, I.
- mêrnèkakên
- K. zie bij rupa.
- mrandani
- KW. zva. ngayoni, nandangi, Wk.
- mrandangi
- zie bij prandang, en vrg. pêlandang.
- marèndèngi
- KW. zva. mêmiringi, Wk.
- mrantun
- zie bij trantun, en rantun.
- mruntus
- zie bij pruntus, volgens G. ook een uitslag op de huid.
- mrênyi
- of mrinyi, KN. verbasterd, ontaard van zaden en dergelijke JR.; volg. Rh. ijl, niet sterk, licht scheuren van lijnwaad en derg.; licht breekbaar van porcelein, glas enz., vrg. mriyi.
- mrênyên
- KN. glad, net, keurig v. e. vrouw, die heur haar met zorg opmaakt enz. Wk.
- mrêcu
- mrêtyu, mêrcu, mêrtyu, of marcu, KW. zva.
-
--- 2 : 481 ---
- gêni, BG. 50, upas, (W. latu upas?) cêlèrèting kilat, galak, srêngên, en gunung, G. (Skr. mṛtyu, de dood). bale mrêcukundha, (BG. 452 zonder kundha) naam van den troon van Bathårå Guru L. 48. mrêcujiwa, naam van een pijl van Arjunå. — mrêcon, of mêrcon, klappertjes vuurwerk in het algemeen (vrg. poyah, en long, 2.). mrêcon kêmbangan, kunstvuurwerk PL. I, 79.
- marcu
- zie mrêcu.
- mêrcu
- zie mrêcu.
- murca
- KW. zva. ilang, kalêngêr, lunga, tiba, niba, mati, kapati, Wk.; als Tj. Sěngk. nul (Skr. mûrchâ, bezwijming, verlies van bewustzijn. Vrg. murcita). anglir murca kinêdhèpakên, BTDj. 465 (of ° kinêdhèpna, ook wel ° kinêdhèp, of ° kinêdhap, elders i. pl. v. murca: sirna, en dan ook wel voor kinêdhèpakên: dinulu) als men haar aanblikt, verdwijnt zij als 't ware (in de lucht, BG. 111 bijgev. lir katut ngangin), nl. zoo aetherisch schoon van wezen is of was zij; ook zva. mancur, mubyar, Wk.
- marica
- N. mariyos, K. peper (Skr. marica, zwarte peper). Vrg. cabe. samarica, een peperkorrel. BG. 453: bundêr ° cilik. nyai °, nm. v. e. heilige koperen rijstpot, die afkomstig zou zijn uit Cěmpå, waarin de rijst voor de hooge gasten gekookt wordt op garěběg Mulud van het jaar Dal, vgl. brêkat, blawong, Wk.
- mrêcon
- of mêrcon, zie bij mrêcu.
- mrocok
- een offer doen ten behoeve van een vrouw kort vóor de eerste bevalling ZG. X, 39.
- mrêcika
- KW. zva. kalajêngking, Wk., RL. 56a, vgl. pracika.
- marcat
- KW. zva. malêsat, Wk.
- murcat
- KW. zva. mati, Wk. (Skr. murchat).
- mêrcita
- zie wêrcita.
- murcita
- KW. 1. zie wurcita. — 2. zva. kalêngêr, musna, sirna, susah, tiba, BS. 410 (Skr. mûrchita, bezwijmd, bewusteloos) JZ. II. murcitèng ragi, het lichaam dooden? v. e. tåpå DW. 190. — 3. aardworm, regenworm; ook benaming van een soort van hagedissen G.
- marcapada
- KW. en KN. de aarde, het verblijf der stervelingen (van het Skr. martya, sterveling. mensch, en pada, plaats).
- marar
- KW. zva. malah, Wk., vgl. malar.
- mirir
- KW. zva. sumilir, v. d. wind Bab. Jo. I, 919; ook zva. nglèwèr, nglingkab, Wk.
- muririh
- = muriring, rillen, krimpen van vrees Men.
- marurut
- KW. zva. mrucut, Wk.
- mirurut
- KW. zva. mirut, anjêngkêrut, ambathuthut, Wk.
- maryang
- KW. zva. asumbar, Wk., vgl. hyang. II.
- muriring
- zva. muringring.
- mariringin
- KW. zva. panglipur, Wk.
- mrak
- zie mêrak.
- mrik
- BG. 243 of mêrik, KW. amrik, en sumrik, (Bab. Jo. I, 782: mlêk °) KN. zich verspreiden, op een afstand te ruiken zijn, iemand aanwaaien van een aangename geur; ergens geurig of aangenaam rieken GR., WP., liefelijk van geur Wk.
- mraka
- KW. zva. nyêdhak, Wk. (conj. van mêrak, zie pêrak).
- marke
- KW. zva. ngumêsarake, Wk.
- mrêki
- KN. zva. kêmrêki. ook naam van een diertje, zoo groot als een têngu, (volg. Rh. ongeveer = gurêm) en grijs van kleur (houdt zich vooral op in het nest van een broeiende kip Rh.), dat aan den wortel van de horens van buffels zit en invreet JR.
- murka
- KN. onverzadelijk in zijn begeerte naar geld of grootheid, heerschappij of roem enz.; hebzuchtig, geldzuchtig, roemzuchtig, heerschzuchtig JZ. II. budi murka, inhalig, hebzuchtig enz. van aard; inhaligheid, inhalige aard AS. 252, RP. 115. BG. 332: karêm murka aniaya, (Skr. mûrkha, dwaas, dom). Vrg. luamah. — kamurkan, inhaligheid, heerschzucht, hebzucht, aardsche grootheid Wk., vgl. kadunyan.
- mêrak
- of mrak, KN. 1. pauw, Pavo javanicus Horsf.; JZ. II. mêrak alit = uncung, zinspeling op de gěṇdhing pucung. ook zva. mêrakan. mêrak kacancang, sprkw. voor met zijn kundigheden pronken Wk., vgl. WP. 16. — 2. mêrak, zie ook bij wêrak. — mêrakan, 1. wat naar een pauw gelijkt, nagemaakte pauw. — 2. naam van een soort van lang gras, met pluimpjes aan de toppen PL. II, 84, GL. 23. kêmbang °, of patramênggala, onze "gouden regen" Rh.
-
--- 2 : 482 ---
- mêrik
- zie mrik.
- murêk
- KW. zva. mênthang, en zie urêk.
- muruk
- muruki, en murukake, zie wuruk.
- meruk
- zie eruk.
- merok
- zie erok.
- marika
- KW. zva. mula, mêngkono iku, Wk.
- marakèh
- 1. KW. zva. wong kundhi, Wk. — 2. naam van den zestienden zoon van Watu-gunung en van de achttiende wuku.
- marakake
- zie bij paran.
- mrakhyang
- KW. zva. asurak, Wk., vgl. hyang, II.
- mrakadang
- zie kadang.
- marakata
- of markata, (Tj. 589) KW. zva. murub, mêncorong, sumorot, C. 2061, 17a, RL. 62b; BS., Wk. en kumêdhap, ook benaming van den troon van Bathårå Guru in de Swargå (Skr. marakata, smaragd).
- mrakas
- = kêmrakas, B. v. B. I, 83.
- markawat
- KW. zva. ngrasuk, JZ. II, Wk.
- markiyu
- zie kiyu.
- murakab
- KN. murakabi, zva. ambêrkati, makolèhi, M., Tj. N. P. 258.
- mêrkangkang
- zie pêrkangkang.
- mêrkungkung
- of mêkungkung, zie pêrkungkung.
- mêrkèngkèng
- zie pêrkèngkèng, of bêrkèngkèng.
- mrêkongkong
- (of mêkongkong) zie pêrkongkong.
- mrêdu
- mêrdu, of mardu, ook wêrdu, KW. zva. lêmês, alus, manis, en arum, Wk. (Skr. mṛdu, zacht, niet scherp of ruw). Vrg. mardawa, en wêrdu.
- murda
- KW. en KN. zva. êndhas, WP. 311, RL. 25a, en zva. pêngarêp, JZ. II (Skr. nomin. mûrdhâ, hoofd). aksara murda, hoofdletters, kapitale letters, anders aksara gêdhe, genoemd. — murdani, KW. zva. mimiti.
- mirud
- of mirut, 1. KW. zva. katut, kèlu, Wk. kudhup mirut tan ngalilir, fig. door weemoed bevangen? BG. 224, en volg. G. zva. ajrih ing manah, KB. 177, 52. — 2. KN. zich onderwerpen, het gezag van een ander over zich erkennen G.
- murad
- Ar. [Arab], KN. bedoeld; bedoeling, beteekenis.
- murid
- Ar. [Arab], KN. discipel, leerling (vrg. wêwulangan, en sakhabat). — pamurid, de scholieren van een plaats of van een guru WR.
- murud
- 1. zie bij urud. — 2. zva. morod, KT. 193.
- merad
- 1. zie mekhrad, BTDj. 47 (plat zva. lunga, vooral in de gebiedende wijs: merada, pak je weg! loop naar de maan Rh.). — 2. zva. morod.
- morod
- KN. zich terugtrekken; zich verwijderen (waarschijnlijk verkorting van mlorod, R. Vrg. mundur) JZ. I, 56, AS., Bab. Jo. II, 19; Prěg. 89, 91.
- miruda
- of mirudha, KW. en miruda, KN. zva. minggat, oncat, (BS. 630, AD. bl. 40) minglar, en wêdi, JZ. II, Wk. (ook OJ., en volg. Rh. K. v.) minggat, (vrg. morod, en mirud, 1.) BS. 72.
- mradin
- mradini, en mradinakên, K. zie bij warata.
- mêrdon
- KN. lappen van katoen, waarmede een lijk onder het reinigen met water gewreven wordt Wk.
- mêrdèni
- zie wêrdi.
- mardika
- ngamardika, mardikani, mardikakake, en pamardika, zie bij pardika, en vrg. mahardika. Jur. is mardika, imd. die vrij is hetzij geboren, hetzij tengevolge van vrijlating v. d. B. 170.
- mêrdud
- KN. in verzet komen, bv. tegen een vonnis of voorslag, er niet in berusten (Ar. [Arab], geweigerd, afgeslagen).
- mêrdesa
- of maradesa, zie bij desa.
- mardawa
- KW. zva. lêmbut, lêmês, alus, en ngêlus, Wk., T. 30a, 37a (Skr. mârdawa, zachtheid). amardawa lagu, ervarenheid in de versmaten en zangwijzen, vereischte voor een dhalang Hazeu Proefs 117.
- mêrdapa
- zie bij dapa.
- mêrdyu
- KW. zuiver (Skr. marjû, zuivering R.).
- murdaging
- naam van een wapentuig van Abiåså, en Yudhiṣthirå WP.
- mrêdêng
- KN. dringen, dringend aanhouden, er dringend op blijven staan, bv. bij een verzoek of eisch (vrg. adrêng, nêtêr, en mêksa).
- mrêdangga
- mradăngga, (RL. 47a, Waj. II, 249, 443) pradăngga, brêdăngga, KW. zva. gamêlan, Wk. (Skr. mṛdangga, zie pradăngga).
- mrata
- mratani, mratakake, zie warata.
- mrêta
- mêrta, of marta, KW. zva. wulang, tămba, adhêm, urip, (T. 36a, 37a) banyu, bening,
-
--- 2 : 483 ---
- (ambêksănta martèng sadu, BG. 493) Wk. (zie ook prata, parta, en jayamrêta). martawisa, "nectar en (maar tevens?) gif" PK.; v. verraders: sun arani martamisani, lair kewala, wisa kabatinane, voor het uiterlijk martamisani, maar voor het innerlijk wisa, Bab. Jo. I, 319, vgl. BTDj. 192; verkwikkend, lavend; verkwikken, laven; gelukkig maken, zalig maken (Skr. amṛta onsterfelijk; godenspijs, nectar, ambrosia enz.). toya merta, levendmakend water. marta lulut, KN. benaming van een corps scherprechters van den Vorst Bab. Jo. II, 43 (vrg. singanagara). — mêmarta, zie bij warta. — mrêtani, enz. KN. iemand verkwikken, gelukkig maken (zie ook martani, bij warta). — pamêrta, zaligmaker G.
- mrêti
- KW. zva. pati, ontbr. W. (Skr. mṛti, dood).
- mrutu
- KN zeer kleine mug, kleiner dan lamuk, een klein vliegend insect, dat op de huid, waar het zich zet en steekt, jeuking veroorzaakt, vgl. muring. samrutu, als een maat voor iets kleins BG. 175. — mruton, nm. v. e. grassoort met zeer fijne bloempjes Wk.
- marta
- mêmarta, martani, en martakake, zie bij warta. marta, zie nog mrêta.
- mêrta
- zie mrêta. — mamêrta, mêrtani, en mêrtakake, zie bij warta.
- murta
- KW. zva. ilang, verdwenen Wk., BS. 29 (Skr. mûrta, geronnen, ook verdoofd).
- murti
- KW. zva. amor, (T. 44a) gumolong, nunggal, bangêt, linuwih, en cêcak, Wk. en volg. G. ook zva. nyata, en titis, (Skr. mûrti, lichaam, vorm, gestalte); ook een naam van Wisnu (misschien door het verkeerd verstaan van harimurti, zie bij hari.). trimurti, drieëenheid, de drieëenheid van Brahmå, Wisnu en Siwå (Skr. trimûrti).
- marit
- KN. morat-marit, zva. corak-carik, overal met krassen en doorhalingen van een geschrift; verward van zaken Rh.
- mêrit
- 1. zva. mêrik, of amrik. — 2. KN. spits toeloopen, met een dunne top, bv. van vingers, of een scheen Waj. II. 427; ook zva. mêthit, Tj. I, 556, zie pêthit, of ngêlik, van de stem enz. de hoogste toon uithalen Tj. I, 236.
- mirut
- zie mirud.
- murit
- KW. zva. ali-ali, vingerring BS. (? Perz. [Arab]).
- mèrèt
- 1. zie pèrèt. — 2. net, keurig v. e. keurig gebonden hoofddoek Wk., Tj. I, 497, 623. — mèrèti, imd. den hoofddoek zoo opbinden Wk. — meretan, op een keurige wijze den hoofddoek op hebben Wk., vgl. plirit, sèbêt, enz.
- maruta
- KW. zva. angin, Wk. (Skr. mâruta); als Tj. Sěngk. vijf.
- maruti
- = maruta, A. 59.
- mirata
- KW. zva. maras, Wk.
- mratah
- KN. algemeen; overal te vinden, te zien, zich vertoonen, zva. wêrata, en lumrah, en dus eig. hetzelfde als mrata. wis mratah, zva. wis lumrah.
- martana
- mrêtana, KW. zva. kauripan, Wk. (Skr. wartana).
- mratani
- zie warata.
- martani
- (of mêrtani) zie bij warta.
- martèni
- (of mêrtèni) zie bij warta.
- mêrtandukake
- zie tanduk.
- martundha
- zie tundha.
- mêrtandhu
- zie tandhu.
- mratak
- = mêrkatak, (zie pêrkatak); een periode verder v. h. padigewas heet ° tumungkul.
- martaka
- KW. zva. sampurna, Wk.
- martak-martakake
- zie bij warta.
- murtad
- Ar. [Arab], KN. afvallig, een afvallige, verzaker van zijn godsdienst; afvallig zijn of worden RP. 113; afval. wong murtad, een god verzaker, vgl. balela.
- martos
- mêmartos, martosi, en martosakên, K. zie bij warta.
- maratuwa
- zie bij tuwa.
- mratêlu
- of mara têlu, zie bij têlu.
- mrêtyu
- of mêrtyu, zie mrêcu.
- martyani
- KW. zva. ambêciki, Wk.
- martyakên
- KW. zva. martakake, Wk.
- mêrtami
- of mrêtami, KD., zie bij dhayoh.
- maratamu
- mêrtamu, of mrêtamu, K. zie bij dhayoh.
- mêrtamaya
- KW. zva. luwih bêcik, Wk. (? Skr. amṛtamaya, onsterflijk).
- maratêmbung
- N. marabasa, K. iemand komen spreken, een paar woorden komen spreken R. (vgl. mara, bij para, IV).
-
--- 2 : 484 ---
- mratiga
- K. zie bij têlu.
- mêrtega
- zie mantega.
- maratiga
- K. zie bij têlu.
- martabat
- (Ar. [Arab], klasse; graden van mystieke volmaking Enc. II, 568b) trap, rang, graad. ingkang bêcik martabate, Wk. — kamartabatan, tot zekere klasse of soort behooren Wk.
- mratêngga
- KW. zva. sumringah, Wk.
- mratènggèng
- zie patènggèng.
- mratonggong
- zie patonggong.
- mrasa
- marasa, zie wirasa.
- maras
- 1. marasake, N. zie waras, en aras. — 2. KN. ongerust; angstig, beducht; zich ongerust maken, duchten, angst, vreesachtigheid RP. 74, 75, WP. 307 (vrg. miris, en kuwatir). ° ing kalbu, BG. 215, 425. — marasi, iemand ongerust maken. mêmarasi, verontrustend. — kamarasan, door vrees bevangen ML. 146, Wk., vgl. rês. — 3. KN. de longen, gew. van menschen en gevogelte (vrg. kêbuk).
- marês
- Holl. marsch Bab. Jo. I, 919.
- maris
- marisi, en marisake, zie bij waris.
- marus
- KW. zie bij arus.
- miras
- zie iras.
- miris
- KN. ongev. zva. maras, beangst, beangst worden, afgeschrikt, den moed verliezen (vrg. maras, giris, en tintrim). — maras-miris, ongerust en beangst. karya giris tyas °, BG. 293, Bab. Jo. II, 20.
- muris
- of nguris, KN. angstig, verlegen, beschaamd, bevreesd, vgl. uncis, Wk.
- murus
- en murusi, zie bij urus.
- mêrasa
- N. mêraos, K. neiging tot iemand hebben of gevoelen (van rasa) R., wellicht hetz. als mirasa.
- mirasa
- zie bij wirasa.
- mrusuh
- of marusuh, KN. fijn, mul, bv. door goede bewerking van grond, goed gerezen, niet vast, bv. van gekookte rijst of beslag Rh.; volg. Wk. gerezen, sponsachtig als brood, krupuk enz.; mollig, zacht; zacht, rijp v. e. bloedvin; van sommige vruchten als: jambu drêsana, blimbing, zuiver, frisch van aanzien.
- mrêsihi
- zie bij brêsih.
- marasoca
- of wadêr marasoca, KN. naam van een soort van wadêr, JR.; volg. Rh. de wadêr pari, die een blinkende vlek op den kop heeft.
- marasraya
- zie bij sraya.
- mrasuk
- zie bij rasuk.
- mursid
- KN. vroom, godsdienstig (Ar. [Arab], op de rechte weg leidend). — kamursidan, vroomheid, vrome zin.
- marasadu
- zie bij sadu.
- mursita
- zie bij wursita.
- marasake
- zie waras.
- mrasasulina
- KW. zva. mratikêli, Wk.
- miraswa
- KW. zva. mirasa, Wk.
- marasowan
- K. zie bij sewa, II.
- marswakakên
- KW. zva. nyurupake, Wk. (Wk.?).
- mursal
- KN. weerspannig, ondeugend Bab. Jo. I, 347, Bl. CP. 168 ook = pamursal, weerspannigheid, ondeugendheid.
- mrêsêp
- zie rêsep.
- marasêpuh
- K. zie bij tuwa.
- marasudha
- KW. zva. manah (of watak) wêlasan, en lilihan, (ontbr. W.).
- marasma
- KW. zva. kurang budi, Wk.
- marisib
- KW. zva. nalisib, Wk.
- maraseba
- zie bij sewa, II.
- mrawa
- zie wrawa.
- murawa
- KW. zva. jêjêl, (in oudj. nm. v. e. muziekinstrument, zie Juynb. in Bijdr. 6e R. VI, 62, 63).
- mruwun
- KN. een weinig in wanorde, niet overal glad van het hoofdhaar Prěg. 37, Wk., volg. Rh. fijn en wollig van hoofdhaar, of manen van een paard (vrg. jalêbud).
- marawur
- KW. zva. ngawur-awur, Wk.
- mrawat
- zie rawat.
- marwat
- zie bij murwat.
- murwat
- KN. waardeering, schatting; schatten, waardeeren, begrooten; ook zva. bobot, gewicht, waarde van een persoon of zaak, in vergelijking met andere; waard zijn, naar evenredigheid Bab. Jo. I, 115, naar verhouding, bv. Bab. Jo. II, 123 sa ° eka wiryan, (rang); (ook volgens usance Rh.), waardig geacht worden. (Men zegt ook marwat, en dit waarschijnlijk voor mawrat. Vrg. naksir, en ngajèni, bij aji, IV.). kamurwat, pass. ora [o...]
-
--- 2 : 485 ---
- [...ra] murwat karo kangelane, het loont de moeite niet. samurwate, naar billijke schatting, of naar dat het in vergelijking met andere waard is, zie boven. ora murwat, niet evenredig aan de waarde, bv. v. e. prijs. — murwati, aan iets bij schatting of volgens usance een waarde toekennen, van iets bij schatting de waarde bepalen GR. kamurwatan, zva. murwat, de waarde van iemand of iets S. — pamurwat, het waardeeren; schatting. — murwatan, het gewaardeerde, schatting. sa °, DW. 148.
- marwwati
- KW. zva. mraboti, manganggoni, Wk.
- merawala
- KW. zva. magêri, Wk.
- marwaya
- mrawaya, marawaya, Waj. II, 140 en marawayan, Tj. I, 459, II, 521, KW. zva. mili, en andrèwès, Wk. (conj. van oudj. rawe, zie KBNW. i. v.).
- marawayan
- zie marwaya, en riwih.
- marwyata
- KW. zva. amot, Wk.
- mrewang
- zie bij rewang.
- mirowang
- zie bij rewang.
- mêrlik
- of marêlik, zie bij pêlik.
- mêrlokake
- zie bij pêrlu.
- marlêsu
- BTDj. 64, poët.? = lêsu.
- marlupa
- KW. zie bij lupa.
- mrêp
- of mêrêp, zie bij prêp.
- mrapu
- verk. v. mara apu, in kleur naderen tot apu, d. i. wit? PL. II, 132.
- marêp
- zie bij arêp, I.
- mirup
- zie irup.
- murup
- zie urup, II.
- marapi
- of mêrapi, KN. naam van een vuurspuwenden berg op Java (oudj. mar ° + api).
- maripe
- KW. zva. ngrimuk, Wk.
- maripih
- 1. KW. zva. amrih, en zie bij paripih.
- marapoh
- KW. zva. rapih, Wk.
- marêpak
- zie prêpak.
- marpada
- verk. van marcapada, G. (waarschijnlijk beter van marapada).
- marapada
- KW. zva. kaswargan, G. (verk. van amarapada, Skr. amarapada, het verblijf der onsterflijken. Vrg. marabuwana).
- mrapat
- mêrapat, of marapat, zie prapat, onder pat.
- mrapit
- zva. marapit.
- mripat
- mêripat, of maripat, K. zie mata.
- mripit
- zie bij pipit, AS.
- mruput
- KN. zie pruput.
- marpat
- KW. gelijken, gelijk zijn G. (vrg. nyraspat); zva. marêpat, zie parêpat, Rh.
- murput
- KW. zva. sumaput, Wk.
- marapat
- of mêrapat, zie onder pat.
- marapit
- zie bij apit.
- maripat
- of mêripat = mripat, GR.
- mrapatahi
- KW. zva. mratikêli, Wk.
- mrapatani
- KW. zva. mratikêli, Wk.
- marapwa
- marapwan, KW. zva. supaya, Wk. (oudj. marapwan, rapwan KBNW. I, 764, vgl. dêrapon).
- mrapal
- zie bij papal.
- marêpyuk
- KW. zva. napuk, ngrubut, sumêpyok, Wk.
- marpyati
- KW. zva. mêpêti, Wk.
- marpyas
- KW. zva. munggêl, Wk.
- mradha
- zie nuna, bij tuna.
- mardha
- KW. zva. ngantarakake, Wk.
- mardhu
- mêrdhu, KW. zva. alus, Wk.
- mirudha
- zie miruda.
- mardhana
- zie ardhana.
- mêrdhukun
- zie dhukun.
- mêrdhatêng
- of mara dhatêng, K. zie bij dhatêng.
- mêrdhayoh
- of mara dhayoh, zie bij dhayoh.
- mêrdhayang
- KW. zva. bêbakulan, Wk.
- mraja
- of maraja, Wk., zie onder maha.
- mraji
- of maraji, verk. van mara siji, van elk éen, bij cêki, (Chin. kaartspel) zva. ijèn-ijèn, in tegenstelling van bak, Rh., volg. Wk. twee gelijke kaarten, gen. krêtu lima. mraji têlu, driemaal twee gelijke kaarten; gelijk zijn van twee of meer menschen, gew. in kleeding BG. 442.
- marjan
- of mêrjan, KN. koraal, roode koralen, bloedkoralen (Ar. Pers. [Arab]).
- mrajak
- KN. zich vermenigvuldigen, zich voortplanten JZ. II. van een boom, die door het afvallen van zijn vruchten zich vanzelf voortplant G.; volg. Rh. dicht op elkaar en gelijk opschieten, bv. van wat gezaaid is, van jonge alang-alang spruitjes enz.; ook fig. rad, vlug in 't spreken zoodat het eene woord het andere als 't ware verdringt, volg. Wk. = nrajak, BV. als een trajak, of têlajak, uitbotten [uit...]
-
--- 2 : 486 ---
- [...botten], uitschieten. Zie nog ulêm, 1. en vgl. A. 35.
- mrèjèl
- zva. mrojol, A. 15.
- mrojol
- ° saka, zich ergens uitwringen, fig. mrojol saka ing panguwasane Gusti Allah, zie verder projol.
- marjapa
- KW. zva. mêmuja, Wk., vgl. japa.
- mriyi
- KN. zva. mrinyi, en bep. van planten, graansoorten enz. schraal, kwijnend, niet welig; volg. Wk. alleen ben. v. verbasterde, klein korrelige padi.
- maryu
- KW. zva. mari, (en maro, G.).
- marya
- KW. zva. sumorot, Wk., en zie ara, 1.
- maraya
- KW. zva. maju, Wk. (? oudj. weggaan, zie Juynb. 177).
- maryana
- zie aryana.
- muryani
- zie bij wurya.
- mariyos
- K. zie marica.
- mriyêm
- zie mariyêm.
- maryam
- Ar. [Arab], eign. Miryam, Maria.
- mariyêm
- of mriyêm, KN. kanon, geschut, stuk geschut. dimriyêm, pass. beschoten worden met een kanon. — mriyêmi, mrv.; daarmee beschieten Wk., BTDj. 555. — mriyêmake, met een kanon (op iets) schieten Wk. — mriyêman, (zich vermaken met Wk.) kanonneeren, met kanonnen schieten; ook kanonnetje als speelgoed.
- mrayang
- KN. te gevoelig van bek v. e. rijpaard Wk.
- mrayangyang
- zie hyang, I.
- mrêm
- zie bij rêm.
- marma
- 1. KW. zie parma. — 2. (vgl. KS. 69) N. marmi, KW. en KD. in deftigen stijl zva. mula, oorzaak, reden WP. sumarma, en sumarmi, poët. hetz. marmane, zva. mulane, reden waarom. — marmita, KW. zva. marmanira.
- marmi
- zie marma.
- marêm
- zie bij rêm. — marêmi, zie bij parêm.
- mêrêm
- zie bij rêm.
- mraman
- en mrèmèn, KN. zich uitbreiden door verder te gaan, zich verder uitbreiden, zooals van een brand, de kanker, een huiduitslag, de laster, een ondeugd enz. AS. Zoo ook mraman-mraman, en mrèmèn-mrèmèn, zich hoe langer hoe verder uitbreiden (vrg. mrèntèk, mrèmbèt) en zie JZ. II anjalak mêmpan.
- marminta
- zie bij pinta, II.
- mirmir
- zie bij mir.
- mremakake
- zie pirma.
- marmadu
- KW. zva. wadon, Wk., vgl. wadu.
- marmat
- KW. zva. marbuk, golong, ngêmu, mèdêm, Wk.
- marmata
- Hyang Marmata, een naam van Bathårå Guru, AD. bl. 1, 2; vgl. manmata.
- marmita
- KW. zie bij marma.
- marêmas
- KN. naam van een visch Wk.
- marmwat
- KW. zva. amot, mêtêng, marbuk, Wk.
- marimpi
- en marimpèni, zie bij impi.
- marimprêk
- KW. zva. ngalemprak, Wk.
- marêmbèh
- KN. doorzijpen, zooals van water dat door een dam dringt; tranen van de oogen (vrg. prêmbèh, rêmbês, mrêmbês, en mêrbês) G.
- marambahi
- KW. zva. nyarambahi.
- mrambat
- mrèmbèt, zie bij rambat, rèmbèt.
- mrambut
- zie bij rambut.
- marambat
- zie bij rambat.
- mrêmbês
- zie bij rêmbês.
- mrêga
- (ontbr. W.) ook mrêgu, of mêrgu, KW. zva. bêburon, en sato, Wk. (Skr. mṛga, een wild, wild gedierte).
- mrêgu
- of mêrgu, zie mrêga.
- marga
- 1. KW. zva. dalan, Wk. (Skr. mârga, weg, pad) JZ. II. 2. N. margi, K. middel of oorzaak waardoor BG. 130, BTDj. 68. amarga, en amarga saka, (of ° têka) N. amargi, en amargi saking, K. van wege dat, doordien, doordat; door middel van. — margani, KW. zva. andalani, of margèni, RP. 167.
- margi
- en margèni, K. zie bij dalan.
- mêrga
- zva. marga.
- mêrgi
- en mêrgèni, zva. margi, en margèni.
- marug
- zie bij adhuk.
- mêrêg
- en pamêrêg, zie bij wêrêg.
- murag
- zie urag.
- muraga
- zie wuraga.
- margana
- KW. zva. panah, Wk. (Skr. mârgaṇa), ook ben. van Arjunå in zijn jongelingschap Rh.
- mrêguna
- (W. mir °) KW. zva. kewan, Wk., vgl. mrêga, mrêgu.
- mêrgak
- zie pêrgak, en mêrgag.
-
--- 2 : 487 ---
- mragadi
- zie bij wragad.
- mrêgêdut
- of mêrgêdut, KN. stijf en onverzettelijk zijn, zijn eigen zin blijven volgen of doordrijven (vrg. brêgêdut) JR.
- mragat
- mragati, zie bij pragat.
- margasari
- nm. eener klasse van lieden in Cirěbon R. en T., vgl. magêrsari, bij pagêr.
- margawati
- KW. zva. Dwarawati. KN. naam van een kleine berg in de Kědhu, waar een edel ras van paarden gefokt wordt (Tj. I, 266) Rh.
- mêrgil
- 1. KN. groot, ontzaglijk; tot een grooten hoop vereenigd; een groot boschwild. — 2. KN. op zijde gaan, uit de weg gaan, het spoor verlaten; afwijken, overtreden. — 3. KW. regelen; geregeld G.
- muragili
- zie wuragil.
- margapati
- KW. zva. sima, T. 41b (Skr. mṛgapati).
- margaya
- KN. het zou een wonder, een geluk zijn! antwoordt iemand wien men een of ander geluk toeschrijft Wk., BG. 432, 544, zva. baya, mogelijk, doch niet waarschijnlijk, of zva. măngsa, 't zal wel niet, dat. Zie de aant. op mêrgaya, bij de N.
- mêrgag
- KN. op iets stuiten; van schrik blijven staan, bv. van een paard; fig. weifelen, aarzelen Rh., zie pêrgak.
- marêgi
- en marêgake, zie bij warêg.
- mragagah
- of mêrgagah, zie bij gagah.
- mêrgogok
- of bêrgogok, zie pêgogok.
- mêrgêgêg
- zie bij gêgêk.
- mragang
- zie bij ragang.
- mêrgăngsa
- zie kalang, en pragăngsa, 2. Vlg. Wk. de kalang's beschouwd als werkvolk voor zoodanige werken, als waartoe zij in oude tijden verplicht waren, bv. houthakken, het leveren van houtwerken, steenhouwen, het aanleggen en onderhouden van wegen enz., vandaar pionnier, sappeur, zoo Waj. I, 44; II, 24: wong ° lan pionir.
- mraba
- KW. zva. sumorot, W., zie praba.
- mrêba
- of mêrba, KW. zva. padhang, en wiyos, G., volgens G. helder te voorschijn komen (Skr. prabhâ, glans); vrg. praba.
- marba
- KW. zva. sumrambah, Wk., vgl. mraba.
- marab
- zie Arab.
- mêrêb
- zva. mêrêp, zie bij prêp.
- mirib
- zie bij irib.
- murêb
- zie kurêb.
- murub
- zie bij urub.
- marbandhung
- KW. zva. ambêlangkêp, Wk.
- mrabuk
- mrêbuk, en marbuk, (T. 38a), zie rabuk.
- marobuk
- zie rabuk.
- mêrbut
- zie onder rêbut.
- mêrbot
- KN. 1. koster of bewaarder van een moskee, kerkedienaar, die ook bij de aankondiging van de uren voor het gebed door den Modin op de bědhug slaat BTDj. 247 (Ar. [Arab] v. d. B. gebonden, en benaming van een soort van Mohammedaansche heiligen in Afrika). — 2. een op een spil draaiende ronde schijf, waarop de pottebakker een pot van klei maakt Wk., vgl. nglèlèr.
- mrêbês
- of mêrbês, zva. mrêmbês, van rêmbês. mrêbês mili, BTDj. 496, zva. ambrêbês mili.
- marabasa
- K. WP., zie mara têmbung.
- marabuwana
- of marabwana, KW. zva. kaswargan, (verk. van amarabuwana, Skr. amarabhawana, het verblijf der onsterfelijken). Vrg. marapada.
- mrobol
- zie brobol, Tj.
- marêbêl
- = ambrêbêl, zie brêbêl, BG. 518.
- mêrbabu
- ook rêbabu, KN. naam van een berg op Java.
- mrêbabak
- of marbabak, zie bij brababak.
- mrêbung
- KN. naam van een dorp; zie JZ. II.
- mrêbangbang
- zie abang.
- mrotholi
- zie pothol.
- mring
- zie onder para, IV.
- marang
- zie onder para, IV.
- maring
- zie onder para, IV, en bij aring, waring. — maringi, en maringake, KI. zie bij wèh. maring, ook nm. v. e. ster ZG. XIII, 208.
- marung
- zie bij warung.
- marèng
- KW. zva. madhèng = adhèng, dhangan, marang, Wk. KN. măngsa marèng, de kentering tusschen de oost- en westmoeson, wanneer de regens minder worden, de drie mångså's kasadasa, dhêstha, en sadha. udan, (of jawah), marèng, de regens die in die kentering vallen.
- marong
- KN. gloeien; vuurrood, hoogrood, herh. BG. 185: sarwa abrit katon °, (vrg. mrêngangah). Zoo in mas abang marong. — marongan, een vuur van gloeiende kolen, een kolenvuur, kolengloed.
-
--- 2 : 488 ---
- mêrang
- 1. BTDj. 41, mêrangi, en pamêrang, zie bij prang. — 2. KN. halmsteelen van de padi, padistengel JZ. II (vrg. oman, dhêdhak, dami, mrambut); en zie tutu.
- mirang
- zie pira. mêmirang, mirangi, en mirangake, zie bij wirang.
- miring
- mêmiringi, en miringake, zie bij iring.
- mirong
- 1. KN. een kleed over den schouder om het lijf geslagen hebben of slaan. Bab. Jo. I, 226: ° kampuh, van droefheid, vgl. rimong, en ZG. XX, 389; XXI, 7; fig. zijn ware meening bemantelend, onoprecht R., zóo? BTDj. 56; volg. Wk. ontrouw (° dènnya angabdi, Bab. Jo. I, 626), verraderlijk, afvallig, zva. balela, Bl. CP. 148, Bab. Jo. I, 348, KB. 186; van den rechten weg afgaan JZ. II. — 2. zie wirong.
- murang
- KN. zva. nyimpang, BS. 147, JZ. II. murang dalan, van de weg afwijken, zijwegen gaan of inslaan KB. 39. murang tata, onordentelijk, onbeschoft. murang bênêr, wederrechtelijk AS. murang krama, de beleefdheid uit het oog verliezen, onheusch. murang laku, verkeerde stappen doen. murangkara, spr. voor tegenstreven; weerspannig, vgl. mumpangkara. murang sarak, zie bij sarak.
- murêng
- zie urêng.
- muring
- zie bij uring.
- merang
- merangên, zie bij erang, en bij perang.
- mèrèng
- zie bij èrèng, I.
- morong
- KN. TD. zva. kriyuk, 2. een grauwe aarden koffiepot met handvat en tuit JR., vgl. porong, 2.
- maringa
- KW. zva. anduga, aring, Wk.
- maringah
- zva. pandirangan, Wk.
- mringin
- zie waringin.
- muringring
- of muriring, KN. rillen, huiveren, de haren te berge rijzen = mrinding, v. prinding.
- mringku
- zie para, IV.
- mêrăngka
- zie warăngka.
- mrangkani
- en mrangkakake, zie bij warăngka.
- mringkus
- zva. mingkus, (van ingkus), en zie ringkus.
- mringkil
- zie bij pringkil. maringkil, KN. blijken, zichtbaar worden G.
- mêrangkang
- zie bij rangkang.
- mrêngkang
- of marêngkang, zie wêngkang, (vrg. mrêngkêng, en saka, II).
- mrêngkêng
- zie bij wrêngkêng.
- maringdwang
- KW. zva. miring, Wk.
- marêngut
- en marênguti, zie bij rêngut, AS.
- maringit
- KW. zva. ngringgit, mingit, ambêncah, mêcah, Wk.
- murungut
- = marêngut, T. 29b.
- maringut-ringut
- zie ingut.
- marêngês
- zie rêngês.
- marungas
- KW. zva. mêrung, Wk.
- marungsit
- zie bij rungsit.
- mrungsang
- zie rungsang.
- murngwang
- KW. zva. burêng, ngrêmêng, Wk.
- mranggi
- KN. iemand, die houten scheeden maakt voor krissen of pieken (vrg. tukang karas).
- mranggu
- KN. 1. zva. rangu-rangu. — 2. waterdrager.
- mrênggi
- KN. zwak enz. zva. ringkih.
- miranggo
- KW. va. atapa ana ing guwa, W. (Wk. angguwa).
- mirungga
- KW. zva. miji, KN. niet in de werkelijkheid plaats vinden, alleen maar in de verbeelding bestaan, hersenschimmig; buiten gebruik gesteld R. mirungga, of mrungga, geen vaste bestemming, geen bepaald doel hebben, bv. on gebruikt kapitaal, en dan Wk. zonderling, niet zooals andere; buitengewoon, niet dagelijksch v. e. bezigheid Wk. wong mirungga, een zonderling mensch R.; volg. G. iemand in het onzekere laten, in de war brengen. mirungga, zva. rungga, in het spr. mirungga tămpa, JZ. II; volg. Wk. tot zonderlinge, vergezochte opvatting geneigd zijn; volg. Rh. nieuw aangelegd, nieuw gebouwd enz. bv. van een brug, in tegenstelling van een gerepareerde. — mirunggakake, (of mrunggakake, Wk.) caus., bv. geld voor onvoorziene uitgaven houden Wk.; iets buiten gebruik stellen. dimirunggakake, passief. — mirunggan, of mrunggan, zva. mirungga. kêmasan °, iemand, die uit liefhebberij gouden of zilveren voorwerpen vervaardigt Wk.
- marêngguk
- = marêngut? K. 20, 20.
- mranggolang
- KN. afweren, pareeren (vrg. nanggulang, bij tanggulang) G.
- marêngêng
- KW. zva. burêng, Wk.
- marangi
- en marangan, zie bij warang.
- marangani
- zie warang.
- murungake
- murungan, en pamurung, zie bij wurung.
-
--- 2 : 489 ---
- mrêngangas
- KN. grijnzend groote tanden laten zien (vrg. mrêngèngès); zie ook mrangas, bij prangas, RS. R. n. N. 160: van de tanden zelve.
- mrêngèngès
- Tent. 21, 53 zva. mrèngès, bij prèngès.
- mak
- KN. 1. een klanknabootsend woordje vóór een ander woord, dat een geluid of beweging of gevoel of toestandsverandering beteekent om daarmee uit te drukken, dat plotseling of ineens dat geluid of die beweging enz. ontstaat; en zoo vooral ook vóór een ander klanknabootsend woord, bv. in mak sêk, (zie bij sêk) en mak cus, of mak nyus, (zie bij cus). piringe tiba: mak karompyang, het bord viel, en daar rinkinkte het! Andere voorbeelden zijn: kulit êndhog diidak, mak kriyêk, wite dibalang watu: mak karosak, awèh ulat, mak sêdhèt, ak didamoni: mak sriwing, aku malumpat, mak balêbêr. Andere samenstellingen met éénlettergrepige woorden zie beneden. — 2. simak, en sêmak, zie in vv., vgl. mak kyai, Waj. II, 465, 483. mak nyai, Waj. I, 103 en CP. in TBG. XXIX, 181. — 3. naam v. zekere hars of gomsoort als geneesmiddel Wk. — 4. soms verk. v. jamak, Wk.
- mik
- of êmik, KN. ngêmik, peuzelen, eig. de lippen bewegen. ngêmik-êmik, iets peuzelen Wk., zie umik, en vrg. camik. — êmik-êmikan, mik-mikan, aanhoudend peuzelen. amik-amikan, ook êmik-êmikan, of mik-mikan, iets om te peuzelen, zva. pêpanganan.
- muk
- zie bij amuk.
- mèk
- of êmèk, KN. aanraking met de hand, vgl. pèk, êmêk. — ngêmèk, een object aanraken, betasten, met de hand voelen. kêmèk, bij ongeluk betast, gevoeld raken Wk. — ngêmèk-êmèki, of ngêmèk-mèki, (een obj. betasten, bevoelen; zóo BG. 269: ° salira ginrayangan, (dit volg. Wk. ngêmèk-êmèk), voelende rondtasten; volg. Wk. naar iets al tastend zoeken. — mek-mekan, of êmek-êmekan, al tastende, zooals een blinde of iemand die in het donker rondtast; overal met zijn handen aanzitten, vgl. grayang.
- maka
- (maka, vgl. Ml.) WJ. zva. măngka.
- maki
- KW. zva. nguman-uman, Wk., Mal. měmaki.
- mêka
- KW. zva. nyêdhak, Wk.
- mika
- KW. zva. minăngka, G.
- miki
- in de spreektaal verk. van mau iki, zoo even R.
- muka
- KW. zva. rai, BTDj. 578, JZ. II, êndhas, wêdana, ngarêp, ngarêpan, pêngarêp, Wk.; Bab. Jo. II, 62, 301: moka, en zva. cangkêm, G. (Skr. mukha, aangezicht, mond, voorste, eerste, voornaamste, hoofd, Vrg. mukya).
- mêkah
- Ar. [Arab], naam van de stad Mekka.
- mêkuh
- KW. zva. ngrêngkuh, nganggêp, ambêkuh, Wk.
- mikuh
- zie ingkuh. ° mirong, Bab. Jo. I, 164.
- mukah
- KN. iets daar men mee bezig is, zooals een werk of vasten of voorgenomen onthouding, afbreken, voor een tijd of vóor dat het geëindigd is; eig. hetzelfde als mokah, van pokah, JR.; volg. Wk. ook ambukah, afwijken van zijn plan om te vasten of zich van het gebruik van het een of ander te onthouden, of van zulk een gevolgden regel afwijken (zie buka).
- mekah
- mekah-mekah, KN. met wijd uitgespreide beenen loopen; zie bij pèkèh, Tj. III, 707, BG. 36.
- makao
- 1. Chin. de speelkaarten verschieten bij het Chineesche kaartspel, wat door iemand tegen betaling gedaan wordt; vrg. kocok, JZ. I, 157. — 2. naam van een soort Chineesch schrijfpapier (v. Macao?).
- mêkêhi
- KW. zva. ngukuhi, Wk. (? schrijff. voor ngêkêhi, ngêkahi).
- mikail
- of Mingkail, eign. van den engel Michaël.
- makna
- Ar. [Arab], KN. bedoeling, zin, beteekenis (vrg. têgês, en jarwa); en zie lapal. — maknani, van iets den zin of beteekenis verklaren, zva. nêgêsi, of anjarwani. dimaknani, passief.
- makan
- Ar. [Arab], plaats (vrg. makam) JZ. II.
- mikan
- en mikani, zie bij wikan.
- mêkêna
- KN. naam van een hoofdbedeksel van Javaansche Mohammedaansche vrouwen, wanneer zij bidden, dat uit 2 banden bestaat, de een strak om het voorhoofd, de andere om het hoofd en de ooren gebonden, zoodat alleen het aangezicht vrij is, waarbij de rukuh, komt (Ar. [Arab]) Wk.
-
--- 2 : 490 ---
- mikèni
- zie wiki.
- mekani
- zie bij weka.
- makenaki
- zie enak.
- mak nul
- zie nul.
- makundha
- KW. zva. tutup gêlung, Wk. (Skr. mukunda, edele steen).
- mêkanjar
- KN. vooruitkomen en optreden, bv. om te dansen of op een uitdaging in een gevecht; ook halsstarrig voortgaan in een verkeerd gedrag, naar geen vermaningen luisteren R.; volgens G. woedend om zich heen slaan, zie verder kanjar.
- makêning
- KW. zva. bêning, Wk.
- mak cur
- samenstelling van mak, en cur, bv. nguyuh mak cur.
- mak cus
- zie bij cus.
- makêcup
- KW. zva. nuju, Wk.
- mak cêg
- samenstelling van mak, en cêg, een klanknabootsend woord voor een vasten greep of goed pakken; bv. dicêkêl mak cêg.
- mêkar
- zie bij êkar.
- mukar
- KW. zva. pangarêp, G. (Skr. mukhara, voorste, aanvoerder). Vrg. mungkar, 2.
- mukir
- zva. mungkir.
- makara
- KW. zva. kancil, Wk. (? Skr. marka, markaṭa, aap) en zie mangkara, 2.
- mikara
- zie bij wikara.
- makruh
- Ar. [Arab], verfoeid, te verfoeien, waarvan men een afkeer heeft of moet hebben; wat men vermijden moet, ofschoon het juist niet strafbaar is bij de wet, vgl. najis, KT.
- mukaranah
- Ar. [Arab]. samentreffen van een dag van de week of maand met een feestdag, zva. anujoni, R.
- makrak
- zie krak, en vrg. mangkrak.
- mêkrok
- KN. half geopend van een bloem, groot en breed van een haarwrong; zich uitzetten, uitdijen Rh., zie êgrok.
- mikhrad
- mekhrad, BG. 542 of merad, Ar. [Arab] v. d. B., KN. hemelvaart B. 332: ° marang swarga gung, zie urud. — mekhradan, een offerfeest ter gedachtenis van Mohammad's hemelvaart op den 27sten Rêjêp.
- makirtya
- KW. zie bij krêtya.
- makhrup
- of makhrub, Ar. [Arab], bekend, vermaard.
- mekhrap
- naam van de Eufraat, te Suråkěrtå bekend DN. II, 649, WR.
- makhripat
- Ar. [Arab], kennis G., bij ngelmu's tegenover ngèlmu ghaib, Rh. Vlg. v. d. B. in Enc. II, 568b: de absolute bekendheid met het wezen van de godheid zelf.
- makryutarta
- KW. zva. putus, Wk., vgl. krêtarta.
- makram
- Ar. [Arab], personen in den verboden graad v. d. B. in Enc. II, 557b.
- mukharam
- Ar. [Arab], KN. naam van de eerste maand van het Mohammedaansche jaar, ook Sura, genoemd.
- makhrub
- zie makhrup.
- mikrab
- (Ar. [Arab]), een nis in de moskee, die de keblat, aanwijst v. d. B., Enc. II, 583b.
- mukarab
- Ar. [Arab], genaderd, in de nabijheid toegelaten; zich in tegenwoordigheid van God bevinden G.
- makarêng
- KW. zva. andadak, Wk., vgl. sakarêng.
- makeringi
- zie ering.
- mukok
- ook mungkok, KN. koren, kokhalzen, neiging tot braken hebben, beginnen te braken WP. (vrg. mungkug-mungkug, mutah, gumoh); volg. Rh. bij beetjes braken.
- makiki
- wezenlijk, reëel, werkelijk bestaande, wezen hebben, niet maar schijnbaar van de geestelijke dingen, in tegenstelling van majas, (Ar. [Arab], werkelijk, reëel, niet oneigenlijk) JR.
- mêkakon
- en kêmêkakon, zie bij kaku.
- mak kik
- KN. samenstelling van mak, en kik, een klanknabootsend woord voor het geluid van een kik; bv. ditêkak mak kik, GR.?
- mak krês
- KN. samenstelling van mak, en krês, een klanknabootsend woord voor het geluid dat iets geeft, als het gesneden of geknipt wordt; bv. digunting: mak krês, GR.?
- mêkakat
- KN. zva. lumrah, normaal, gewoon, zooals het meestal of gewoonlijk bij de menschen wordt aangetroffen (mischien het Ar. [Arab] Waj. II, 91.
- mik-amikan
- poët. zva. mik-mikan, snoeperij (zie bij mik).
- makadi
- zie adi, I.
- mukadara
- of mukadarah, KN. gissing, berekening; gissen, berekenen Wk. (? omzetting van udakara).
-
--- 2 : 491 ---
- makdum
- of makêdum, KN. een geestelijke, zva. santri, Wk., BTDj. 24, Bl. CP. 30.
- mukta
- zie muktah.
- mukti
- KW. zva. mangan, adhêm, nandhang, (beide laatsten ontbr. W.) KN. genieten; een rijkelijk, heerlijk, onbezorgd leven hebben in het vol genot van al wat men wenschen kan BTDj. 102; zalig, gelukzalig, vgl. wibawa, (Skr. mukti, bevrijding, verlossing; eindelijke, volkomene verlossing der ziel van het zinnelijk lichaam, het toppunt van zaligheid; maar misschien wel, ook van het Skr. bhukti, genot, genieting PK. Vrg. bukti). BG. 282: suwiyahe wong iku, arêp mukti purwa prihatin. Ib. 89: panci ing titah bêgja cilaka lan mukti. wurung mukti sida mati, het zalige leven blijft weg, de dood komt, spr. v. iemand, die zich afslooft voor een gelukkige toekomst, maar die komt te sterven vóor hij zijn doel bereikt heeft Wk. — muktèkake, iemand doen of laten genieten, een heerlijk leven doen hebben BG. 208; zaligmaken. — kamuktèn, genot, genieting, geneugte, een heerlijk onbezorgd leven; levensgeluk JBr. 234; plaats voor kamuktèn, BTDj. 637.
- mikêt
- mikêti, zie ikêt.
- mukêt
- zie ukêt.
- muktah
- of mukta, (ontbr. W.) KW. zva. mati, (KA. mokta en moktah passim) en ilang, (Skr. mukta, bevrijd, verlost; volkomen verlost van het stoffelijk lichaam).
- mêkatên
- K. zie mangkana.
- makitun
- KN. alles, het geheel omvattend, als eigenschap van de godheid (Ar. [Arab], omvattend) G.
- mêkètên
- MD., zie mangkana.
- mêkotên
- MD., zie mangkana.
- makêti
- zie bij wakêt.
- maktal
- ook matal, naam van den negentienden zoon van Watu-gunung, en van de een-en-twintigste wuku; ook naam van een door Ambyah onderworpen, en later als broeder aangenomen vorst Rh.
- mukhtamat
- of mutamat, Ar. [Arab], daar men zich op verlaat, geloofwaardig, een algemeen aangenomen gevoelen G.
- maksi
- mèksi, zie aksi.
- muksa
- KW. verlost van het zinnelijke of het geheele stoffelijke lichaam AS. (Skr. mokṣa, verlossing; verlossing van het stoffelijk bestaan); ook zva. musna, ilang, sirna, nyamur, Wk. — kamuksan, de toestand van muksa, het leven van iemand, die tot dien staat gekomen is BG. 305; de gelukstaat na den dood, zva. kapatèn, AS. 248: kamuksan, voor ngèlmi °, (vrg. kailangan, en kasirnan).
- moksa
- KW. zva. muksa, Wk.
- makis
- KW. zva. nangis, Wk. mupus, W.
- mêkas
- mêkasi, mêkasake, en pamêkas, zie bij wêkas.
- maksih
- of mêksih, en maksihakên, K. zie bij isih.
- maksar
- Ar. [Arab]? plaats waar menschen tegenwoordig zijn G. ara-ara maksar, het veld waar Mohammad met de zijnen gelegerd was RW.
- mak sur
- KN. 1. samenstelling van mak, en sur, 1. (vrg. mak cur); bv. disokake: mak sur. — 2. difficulteerend, met (innerlijken) tegenzin (Ar. [Arab]) GR.?
- mak srog
- KN. samenstelling van mak, en srog, klanknabootsend woord voor het geluid van iets, dat met snelheid ergens op neer komt; bv. lungguh: mak srog.
- mak sêk
- zie bij sêk.
- maksud
- Ar. [Arab], wat bedoeld wordt, meening, beteekenis Bl. CP. 236; ook voornemen. — maksudi, KN. van iets de bedoeling of beteekenis opgeven, iets verklaren.
- moksil
- ook mosil, Bab. Jo. I, 918? KN. voordeel (vrg. misil, asil, en usil).
- moksèl
- KN. laag, gemeen Wk. (Ar. [Arab].
- muksala
- KW. zva. musala.
- maksiyat
- KN. zonde (Ar. [Arab], weerspannigheid, ongehoorzaamheid; weerspannig, ongodsdienstig, goddeloos) vrg. drohaka. si maksiyat, de Zonde, bij personificatie. — maksiyatan, zva. abangan, de leeken, de niet-geestelijken Wk.
- muksab
- KW. zva. muksa, (Ar. [Arab], ver weggevoerd, ver verwijderd) GR.
- makewuh
- makewuhi, zie ewuh.
- makuwêl
- zie uwêl.
- mêkul
- zva. mêngkul, zie pêngkul.
-
--- 2 : 492 ---
- mokhal
- ook wel mohal, KN. ongerijmd, onbestaanbaar; ongehoord, onmogelijk WP. 348, BTDj. 91 (Ar. [Arab]). Vrg. mustakhil, en nglêngkara. — mokhalake, iets onbestaanbaar of onmogelijk noemen, als zoodanig beschouwen BTDj. 500. — kêmokalan, ongerijmdheid, onmogelijkheid; een hersenschim AS. 103, 102.
- makala
- KW. zva. kancil, Wk., vgl. makara.
- makolih
- makolèh, enz., zie olèh.
- makolihang
- KW. zva. madoni, Wk. (eigl. conj. van makolih).
- mak lur
- KN. samenstelling van mak, en lur, verkorting van ulur, bv. didudut, mak lur, GR.?
- makhluk
- of mahluk, Ar. [Arab], geschapen, schepsel (vrg. titah) RP. 91.
- ma(of mang)kêlatake
- KN. voor iem. (iets) zoeken; iets daartoe aanwenden, waardoor men aan geld komt, d. i. verpanden Wk., vgl. gadhe.
- muklis
- poët. zva. putihing ati, (Ar. [Arab], rein, ongeveinsd). Vrg. iklas, en suci.
- makili
- en makilake, zie bij wakil.
- mak lap
- KN. ineens is hij weg! samenstelling van mak, met lap, GR.?
- mak lêp
- KN. samenstelling van mak, en lêp, bv. dicêmplungake banyu: mak lêp, GR.?
- mu(of mo)kalapah
- KN. ongewoon, zonderling, strijdig met de gewoonte, van iemds. handelingen Wk. (Ar. [Arab]).
- maklum
- KI. van apura, en pêngapura, (Ar. [Arab], ingehouden, bedwongen van toorn). BG. 446: dèn ° sabaring budi. — maklumi, KI. van ngapura, en ngapuntên. — makluman, vergevensgezind, niet kwalijk nemend Wk.
- mak lêg
- KN. samenstelling van mak, en lêg. bv. diuntal mak lêg, GR.?
- mak lêng
- KN. stilzwijgend heengaan, vertrekken zonder iets te zeggen (Waj. I, 282); samenst. van mak, en lêng, 4, GR.?
- mak pok
- KN. samenstelling van mak, en pok, klanknabootsend woord voor het geluid van een slag, of van een vrucht die op den grond valt; bv. tiba: mak pok, GR.?
- makapi
- en makapake, zie bij wakap.
- mak pyur
- KN. samenstelling van mak, en pyur, bv. disawuri wêdhi: mak pyur, GR.?
- mak pêng
- KN. zwaar van iets dat stijf en vol geladen is, ook zwaar het gehoor treffend, zooals een zwaar schot (vrg. abot, en antêp), samenst. van mak, en pêng. dipêtik mak pêng, GR.? Vgl. sêk pêng, bij sêk.
- mak dhêl
- KN. samenstelling van mak, en dhêl, klanknabootsend woord voor het losgaan van een schot en van iets dat breekt (vrg. dhil); bv. dibêdhil mak dhêl, GR.?
- mak dhil
- samenst. v. mak, en dhil, zie dhil, GR.?
- makidhupuh
- poët. KN. in een nederige houding zitten of gaan zitten (vrg. kadhêkês) R., zie dhupuh.
- mak jlig
- KN. samenstelling van mak, en jlig, bv. mudhun mak jlig, GR.?
- mukjijat
- Ar. [Arab], KN. een wonder, wonderteeken, ook wondermacht RP. 128, v. d. Br. (vrg. istidrat). — kamukjijatan, door iemand verricht wonder.
- makèjêm
- KW. zva. kandhêm, Wk.
- mukya
- KW. zva. pêngarêp, (Skr. mukhya, hoofd, voornaamste) T. 16b. mantrimukya, de voornaamste mantri's. — minukya, zva. linuwihakên.
- makyahi
- zie bij wakyah.
- mak nyuk
- KN. samenstelling van mak, en nyuk. grondvorm van nyunyuk, bv. didumuk mak nyuk, GR.
- mak nyèk
- KN. samenstelling van mak, en nyèk, klanknabootsend woord voor het geluid, wanneer men in iets weeks trapt; bv. diidak mak nyèk, GR.?
- mak nyat
- KN. samenstelling van mak, en nyat, bv. ngadêg mak nyat, GR.?
- mak nyus
- zie bij cus.
- mak nyêng
- zie bij nyêng.
- makam
- Ar. [Arab], KN. graf in het algemeen, vooral van een heilig graf (vrg. kubur, en jarat). — (pa)makaman, begraafplaats, grafstede.
- makêm
- KN. zva. nyêrod, ook onder het wisselen van geld eenige centen wegmoffelen van een geldwisselaar R., zie echter bij pakêm.
- mukim
- Ar. [Arab], iemand die op een plaats zijn verblijf houdt KT., vaste inwoner v. d. B. Enc. II, 544b.
- mukmin
- (WG. 30) Ar. [Arab], een geloovige, een Mohammedaan.
-
--- 2 : 493 ---
- makmum
- Ar. [Arab], door den Imam voorgegaan in het gebed, bij het bidden den voorganger in het gebed volgen, hem nadoen en naspreken; een navolger van den Imam in het gebed.
- mukminun
- Ar. [Arab], 't Arab. mv. van mukmin, Palm v. d. Br.
- mukhamad
- of Muhamad, Ar. [Arab], eign. Mohammad. Nabi Mukhamad, de propheet Mohammad. umat Mukhammad, volk van Mohammad, Mohammedaan (vrg. wong Islam).
- mak bruk
- KN. samenstelling van mak, en bruk, bv. ditibakake: mak bruk, GR.?
- mak brêt
- KN. samenstelling van mak, en brêt, bv. disuwèk mak brêt, GR.?
- mak brês
- KN. samenstelling van mak, en brês, bv. udane mak brês, GR.?
- mak bêt
- KN. samenstelling van mak, en bêt, bv. disumêd mak bêt, GR.?
- mak bêl
- KN. samenstelling van mak, en bêl, bv. diobong: mak bêl, GR.?
- mak bul
- KN. samenstelling van mak, en bul, bv. didamoni: mak bul, GR.?
- mak blês
- KN. samenstelling van mak, en blês, bv. dicublês ing lading: mak blês, GR.?
- mak blus
- KN. samenstelling van mak, en blus, bv. dijojoh: mak blus, GR.?
- mak blêg
- KN. samenstelling van mak, en blêg, bv. dibanting: mak blêg, GR.?
- makutha
- KN. kroon (Skr. makuṭa). Vrg. taju. manuk °, kroonvogel Wk. amakutha, met een kroon op het hoofd.
- mak thêl
- KN. samenstelling van mak, en thêl, bv. ditugêl mak thêl, GR.?
- making
- zie aking.
- mêkungkung
- = mrêkungkung, bij prêkungkung.
- mêkongkong
- = mrêkongkong, bij prêkongkong.
- makangsali
- en makangsalakên, K. zie onder olèh.
- mad
- zie amad.
- mud
- of êmud, Ar. [Arab], een zekere maat, eig. zooveel men in beide handen houden kan (vrg. raup), vgl. ZG. XVIII, 12.
- mod
- of êmod, het binnenste, het kernachtige gedeelte van opium, dat in ballen in den handel voorkomt. De inwendige kracht, het vruchtbare vermogen van den grond, humus? vgl. kumud, uruh-uruh, Wk.; en emod, KN. zacht en elastisch op het gevoel, bv. bij het drukken v. e. rijpe vrucht Rh. êmod-êmod, zie kêmod.
- mada
- mêmada, en madani, zie bij wada.
- madi
- 1. madèni, madèkake, zie wadi. — 2. het dierlijk zaad, volg. de Suluk onderscheiden in mani, madi, wadi, en manikêm, Wk.
- madu
- N. mabên, K. enz. 1. zie onder adu. — 2. honing JZ. II (Skr. madhu, zoet, honig). madukara, KW. bij, honigbij (Skr. madhukara); ook naam van de woonplaats van Arjunå. madubrata, KW. zva. kombung, een bij (Skr. madhuwrata). madu kucing, zuur en stijf geworden van honig, gew. geel van kleur Rh., vlg. MR. II, 54 nångkå-bloesem, als rujak gegeten; kleur v. e. paard RL. 53a, vgl. napas. madu kasingi, en madu pinasthika, gezuiverde of geprepareerde honig. maduwăngsa, naar 't schijnt beste honig ZG. XVII, 244 (miss. eigl. ° măngsa, Skr. madhumâsa, lentemaand). madu sirat, carang madu, naam van snoeperijen Wk. madurêtna, naam van een Kawische zangwijze JZ. I, 333; Waj. I, 93, 104 enz. maduwadya, naam v. e. haarkring bij paarden op den buik als een slecht teeken Wk. — madon, KN. zalvig, zacht gekookt van een ei, zie ook bij wadu.
- made
- 1. KW. zie madya. — 2. KW. zva. gawe, van de, I. — 3. K. zie bij dol. — 4. KW. zva. palungguhan, ambèn, en bale, Wk. madeyasa, zva. prabayasa, WP. (made omah, N. made griya, K. zva. bale omah, en bale griya. made manguntur, KW. zva. lêmah dhuwur. made kambang = bale °, of yasa kambang, BG. 152).
- mêdi
- mêmêdi, mêdèni, mêmêdèni, en mêdèkake, zie bij wêdi.
- muda
- en mudani, zie bij wuda.
- meda
- 1. KW. zva. sidêkah, (ontbr. W.) en ulah, Wk. (Skr. medha, offer). aswameda, een paardenoffer, een soort van groot Indisch offer Gr. L. 288. Vlg. RW. zou deze plechtigheid op Java oudtijds daarin bestaan hebben, dat men een paard losliet, en bij wien het kwam, dien werd opgedragen tegen
-
--- 2 : 494 ---
- vergoeding der kosten het vereischte offermaal te bereiden Wk. — 2. KN. zie weda.
- mèdi
- KW. zva. luwih, en silit, Wk., zie èdi.
- moda
- KW. zva. wêngku, Wk.
- mudahani
- zie udani.
- madahab
- Ar. [Arab], godsdienst, in den zin van godsdienstsecte, bijzondere geloofsleer, bijzonder stelsel v. d. B. in Enc. II, 526a.
- madon
- zie bij wadu, en bij madu.
- medan
- KW. zva. papan, Wk. (pamedan, zva. paprangan, Men. IX, 382) en edan.
- modin
- KN. tempeldienaar, die de uren voor het gebed aankondigt; in een déså tevens voorganger in een moskee of langgar; zie nog ZG. XVIII, 8; XXXI, 22. BTDj. 573: kyai pangulu suranata kêtib lawan modin ... andêdonga, (Ar. [Arab] v. d. B., priester die de uren van het gebed moet aankondigen). Vrg. adan, en mêrbot.
- madana
- en mêdanani, zie bij wadana. Ook nm. eener klasse van lieden in Cirěbon R. en T.
- mêdani
- KW. zva. ambêciki, Wk., vgl. ngadani, bij ada.
- mudana
- verkorting van samudana, KW. zva. kêmbang tunjung, Wk.
- modana
- KW. zva. nglipur, G. en ngrêrapu, Wk. (Skr. modana, opvroolijking).
- madèni
- 1. N. zie bij wadi. — 2. K. zie bij dol.
- madoni
- zie wadu.
- mêdèni
- en mêmêdèni, zie bij wêdi.
- midèni
- zie bij widi.
- mudani
- zie bij wuda.
- madonake
- zie wadu.
- maduntên
- K. zie Madura.
- madra
- KW. zva. măntra, Wk. (misschien voor Skr. mudrâ, figuren met de vingers, ook bij bezweringen).
- madar
- zie adar.
- midêr
- en midêr-midêr, zie bij idêr.
- modar
- ook modir, (WG. 122) N. krepeeren, gekrepeerd, plat woord voor mati, van een beest, met verachting van een mensch (vrg. jidêng, jidhèt, en madodong) BG. 439.
- modir
- zie modar.
- madara
- KW. zva. selak, asor, en asomah, JZ. II (van dara) KN. sympathiseeren, zooals van man en vrouw en van vrienden; zie ook JZ. II, 225.
- madura
- 1. en madhura, KW. zva. lêgi, Wk. (Skr. madhura). — 2. N. maduntên, K. naam van een eiland en van een vorstendom.
- madran
- KW. zva. andhodhog, Wk.
- madrin
- eign. van de tweede vrouw van Paṇdhu, moeder van Nakulå en Sadewå (Skr. Mâdrî).
- midrankên
- KW. zva. ngubêngake, Wk., vgl. midêr.
- midêrêng
- KW. zva. ambêrêg, Wk.
- midrakênyêp
- KW. zva. tawap, Wk. (midêr + kênyêp?).
- mèdrès
- ook mèndrès, KN. wulpsch in manieren en kleeding van een meisje of vrouw. (Een maitresse?) JR.
- mudramana
- KW. zva. pulungati, Wk. (Wk.?).
- madèkake
- zie bij wadi.
- madokake
- zie bij wadu.
- mêdèkake
- zie bij wêdi.
- madèkakên
- zie onder dol.
- madukara
- zie bij adêg, en madu.
- midik-midik
- zie widik.
- mêdêd
- zie bij êdêd.
- midid
- zie bij idid.
- mèdèd
- KN. goed van rooktabak, wanneer zij goed smaakt en lang brandt Wk.
- modod
- zie bij odod.
- midadarèni
- zie bij widadara.
- madêdêng
- zie dêdêng.
- madiding
- (ook ambadiding, JR.) KN. van koude rillend de schouders optrekken; ook rillen van angst of vrees (vrg. bêdhidhing, en kêkês). badiding-badiding, gedurig zóo de schouders optrekken, rillen JR.
- madudung
- 1. KW. zie bij dudung. — 2. KN. onmiddellijk na den maaltijd zijn behoefte doen G.
- madodong
- zie dodong.
- mêdidang
- zie wêdidang.
- madat
- KN. toebereide opium, zva. tike, (vrg. apyun, en zie cêmêngan). Hind. madat. — madati, opium rooken, aan het gebruik van opium verslaafd zijn (vrg. nyêrèt).
- mêdêt
- zva. mêdêd, zie bij êdêd.
- modot
- zie bij odod.
- mudita
- KW. 1. zva. rahayu, ontbr. W. (Skr. mudita, verheugd, gelukkig). — 2. zva. wêruh
-
--- 2 : 495 ---
- durung winarah, (Skr. bodhita, tot wijsheid gekomen). — 3. verk. van pramudita.
- modata
- KW. zva. mudita, 2, G.
- madas
- KN. half gaar, niet goed gaar van rijst of jagung; vgl. klênis, mogol, badhêl, Wk. — madasan, zie abdas.
- mados
- madosi, madosakên, zie bij wadi.
- mêdosi
- en mêdosakên, K. zie bij wêdi.
- mêdal
- mêdali, en mêdalakên, K. zie bij wêtu.
- mêdêl
- zie bij wêdêl.
- midil
- KW. zva. mudul, Wk.
- mudal
- zie bij udal.
- mudul
- zie bij wudul.
- madilawas
- Waj. II, 44: besuk ° ing warsa Be wurung, voor ad calendas graecas, nooit.
- maduli
- en madulake, zie bij wadul.
- madapa
- KW. zva. leyad-leyod, Wk., RL. 15a.
- madêpak
- = mariyêm, Men. VII, 355.
- maddha
- KW. zva. têngah, Wk., vgl. madya.
- madya
- ook made (samade, RL. 10a) KW. zva. têngah, sêdhêng, midden, middelste, middelmatig, lumbung, bale, (C. 2061, 13b) Wk. samadya căndra = satêngah wulan, BTDj. 579 (Skr. madhya). Ook is madya, KI. van lambung. samadya, KW. en KN. zva. sêtêngah, en sasêdhêng, bv. dhuwure samadya bae, maar middelmatig hoog Tent. 3. madya, ook zva. bangkekan, middel, middellijf. basa madya, KN. de middeltaal, de beleefde taal die het midden houdt tusschen ngoko en kråmå, zie Gramm. en Bl. PS. 9, 10. wayang °, zie bij wayang. madyaning jagad, het midden van de wereld, de pusêr bumi. madyantara, KW. en KN. de middenruimte, bv. van een groot huis KB. 72, 74, R.; en zva. awang-awang. madya gantang, B. 594 ook dyagantang, zva. têngah ngawang-awang, en têngahing dhuwur, het midden van het luchtruim. madyapada, KW. de midden wereld, de aarde BG. 323; ook madyasiti, BG. 347, madyaloka, 355, madyantala, 363. KN. naam van het teeken
¥.¢.¥in poëzie. padamadya, naam van het teeken¦.. Ook = pamade, de middelste van kinderen Waj. I, 27, 95 enz. pamade, ook pramade, de middelste, bijnaam van Arjunå, den middelsten van de vijf zonen van Paṇdhu. - mudya
- KW. zva. muga, Wk.
- madaya
- KW. zva. lincad, en ambalenjani, Bab. Jo. I, 202, Wk., in het spr. madaya katingal ing rupane, JZ. II (van daya? = paeka).
- madeya
- KW. zva. maleca, Wk., vgl. madaya.
- madyèn
- KW. zva. tarima, G.
- madiyun
- KN. naam van een residentie op Java.
- madayèng
- KW. zva. cidra, Bab. Jo. I, 1442 (wel zva. madaya ing), vgl. AD. bl. 44.
- madyama
- (Skr. madhyama), zie purusa.
- mèdêm
- mèdêmake, zie bij èdêm.
- madamêl
- K., zie bij gawe.
- madêg
- zie bij adêg.
- madung
- en madungi, zie bij wadung.
- medang
- medangi, v. wedang, zie bij we.
- medong
- KN. medong-medong, onder het loopen de aars heen en weer bewegen (Tj. I, 700, II, 278) Rh.
- modang
- 1. KW. zva. mancud, Wk. — 2. KN. met een wit of effen gekleurd vierkant of langwerpig vierkant in het midden van een hoofddoek en borstkleedje, zie S., vgl. ZG. XX, 406. modang, onderscheidt zich van balumbangan, alleen door het hebben van kêrisan, binnenwaarts loopende strepen Wk. — modangan, met een modang, meer bep. nm. van een payung van prinsen, ongev. dezelfde als êndhog sêtugêl. Ook nm. eener teekening der èbèg, en van zekere zilveren bekleeding v. e. houten kandhaga, Wk.
- madungdung
- zie bij dungdung.
- mat
- 1. Holl. mat (schaakmat) L. — ngêmatake, mat zetten BG. — 2. term bij het béngkatspel, wanneer de boon van den speler door een schop de opgezette boom van de tegenpartij omverwerpt Wk.
- mit
- zie amit.
- mut
- = êmut.
- mèt
- en mèmèt, zie bij pèt.
- mot
- gew. amot, KN. (ook wel awrat, K., niet in Wk.) iets bevatten, inhouden; beladen, belast, bezwaard, de juiste grootte hebben, om iets te kunnen bevatten; de noodige hoeveelheid van iets hebben; de capaciteit tot iets hebben (van wot, I.); een geheim hebben of bewaren, volg. Wk. ook in het geheugen vatten, hebben; vatbaar, geschikt, bekwaam. bisa amot, kunnen bevatten. — pamot = amot, geschikt,
-
--- 2 : 496 ---
- bekwaam, verdraagzaam; ook bak v. e. vrachtkar enz. Wk. — pamotan, KW. zva. pambobotan, Wk. — momot, of ngêmot, KN. wawrat, (of amrat, J.) K. met iets beladen, bevracht, van een vaartuig, voertuig of lastdier; zoo of zooveel laden, dragen. momot, KN. bevattelijk, bruikbaar, geschikt Wk., Bab. Jo. I, 897? iets dulden, geduldig, verdraagzaam, vgl. dhadhut. ora bisa momot wadi, geen geheimen kunnen bewaren WR., vgl. Bl. CP. 248: ngêmot prêkawis wados. — kamot, (ook wel kaêmot) en kawrat, geladen, ingeladen, opgeladen; gedaan in of op. ° nèng tenong, BG. 553 (opgedragen om over te brengen R.); vervat in een brief of geschrift BTDj. 598; ook (iets) kunnen bevatten BG. 30. — momoti, ngêmoti, KN. mawrati, K. iets (met iets) beladen of bevrachten; ergens (iets) in- of opladen. ngêmoti, KN. ngêwrati, K. ergens (iets, zooals een verhaal) in opnemen. — momotake, ngêmotake, KN. mawratakên, K. iets (ergens) in- of opladen; met iets (een voertuig) beladen of bevrachten. ngêmotake, KN. ngêwratakên, K. iets (in een boek) als inhoud opnemen of schrijven; (iets opdragen aan een bode om het over te brengen AS., W.). — momoti, een vrouw bezwangeren GR.; volg. Rh. in dezen zin ngêtêngi, N. mawrati, K. zie bij wêtêng. — pamomot, bevrachting. — momotan, 1. KN. wawratan, K. (weinig gebruikt Wk.) vracht, lading, vrachtgoederen; om te bevrachten. — 2. zwangerschap (vrg. wêtêngan)?
- mata
- N. mripat, K. tingal, paningal, en sotya, KI. (zie ook surya) oog JZ. II, de oogen, ook van een dobbelsteen (kalah samripat, een oog minder hebben dan de winner bij het spel pèi, Wk.); ook van een wudun, bloedvin; volg. Rh. ook oog of kwast in hout of bamboe, zie sotya, Tj. Sěngk. 2; maas, bv. van een net of beurs GR.; steen of steentje, bv. in een ring JR; pit van de tamarinde en pětéboon, bij telling ook wel als stuk, stuks. mata, KN.: mata krambil, de oogvormige gaatjes in de schaal van de klapper waar de jonge plant uitbot. mata ula, (als) slangenoogen van suiker of kokosmelk bij het koken tot stroop of olie, als bewijs van gewenschten kookgraad; ook jong van de jagung, Wk., zie bij kupat. mata lele, witachtige kleur van de oogen van een gěmak, in onderscheiding van ngêmbang weweyan, licht blauw; volg. SG. een periode in de groei van tabak: de blaadjes zijn als de oogen der lélé. sêmata, een maas GR. mata iwak, zie iwak. mata kucing, KN. naam van een soort van hars, Dammara alba Rmph., nat. fam. der Abietineae Prěg. 42. mata walangên, KN. moede zijn door lang op iets te staren Wk. panèn mata, sprkw. belooningen of giften aan anderen zien geven, zonder zelf iets daarvan te krijgen Wk. mata dhuwitên, inhalig, geldgierig Bl. PS. 55, 125. mata pita (in BTDj. 225 mata pitaya) een vertrouwde, aan wien vertrouwd wordt op alles het oog te houden; ook een gids, die met het oord bekend is en een ander leidt en terecht helpt GR. matakapèn, zie ape, mina tan kumala, voorzien, met oogen van karbonkel Waj. I, 24. mata-mata, KN. (soms mripat-mripat, K. Wk.), spion, geheime politiedienaar JBr. 433. samata-mata, eigl. voor zooveel als 't oog zien kan, in 't oog vallend, zie sa, II. — matani, N. mripati, K. van oogen voorzien, bv. een pop Wk. KN. iemand krenken door hem iets toe te voegen waarbij zijn oogen betrokken zijn, bv. zien je oogen dat dan niet, of heb je dan geen oogen? Wk. matan-matani, freq. Wk. — kamatan, te groote oogen hebben; ontdekt zva. kasipatan, Wk. — mripatan, KN. oogen op dobbelsteenen en kaarten, bv. bij pèi, Wk. Ook met ingezette steenen v. e. ring of cundhuk, ZG. XXI, 16.
- mati
- zie bij pati, en bij wati.
- matu
- zie bij watu.
- mêta
- KN. matta, KW. woedend vooral van een olifant. BG. 285: lir gajah °, woedend worden; fig. van een mensch opstuiven van drift (Skr. matta, woedend, verwoed; een woedende olifant). gajah mêta, naam van een zekere slagorde. gajah mêta sêmune têngu lêlakèn, spr. zva. veel geschreeuw, maar weinig wol R.
- mêtu
- mêtoni, mêtokake, en pamêtu, zie bij wêtu.
- muta
- zie bij wuta, en KW. zva. mati, amot, Wk.
-
--- 2 : 497 ---
- mete
- zie ete.
- mote
- KN. glazen kraal of kraaltje, van verschillende kleuren, git B. v. B. I, 74, 75 (Skr. mutya, parel), vrg. mutyara. kêmbang mote, kralen ringen ter versiering van de haarwrong van meisjes ZG. XXVII, 271. mote anak, naam van een rijk op de westkust van Borneo: Pontianak B. v. B.
- mutah
- mutahi, en mutahake, zie bij wutah.
- mêtahi
- mêtahakên, zie bij wutuh.
- mutuhi
- mutuhake, zie bij wutuh.
- mataun
- oude naam van een gewest op Java, misschien wel van madyun, AS.
- matianta
- zie bij ati, II.
- mata era
- KN. ben. van een soort open, meestal gebloemd, vlechtwerk van een pagěr Rh.
- mutiara
- zie mutyara.
- mata utêr
- zva. mata itik, CP., zie bij itik.
- matni
- (Arab. [Arab] 't hoofdwerk tegenover sarah, v. d. B. Enc. II, 540b.
- matên
- KW. zva. ngarêp, W. (Wk. marêp).
- matun
- mêmatun, zie bij watun.
- mêton
- zie wêtu.
- matra
- KW. zva. kêdhik, ngentha-entha, Wk. (Skr. mâtra, maateenheid; atoom, molecule; een klein deeltje, een beetje). samatra, zva. sakêdhik, S., zie ook bij patra.
- mitra
- ook mamitra, Wk. KN. vriend; bevriend. — mamitra, vriendschap hebben, sluiten GR. (Skr. mitra). Vrg. sêdulur, sêduluran, sanak, en prasanak. — mitran, of mêmitran, met een ander of met elkander bevriend zijn; vriendschap. — pamitran, vriendschap JZ. I, 250.
- mutra
- 1. KW. zva. uyuh, Wk. (Skr. mûtra, pis). — 2. zie putra, bij anak.
- matur
- zie bij atur.
- mitar
- metar, KW. zva. lunga, Wk., vgl. intar, entar.
- matara
- of mêtara, zie bij antara, en watara.
- materah
- zie ngatirah.
- matiri
- zie bij watir.
- maturakên
- zie atur.
- matrêywat
- KW. zva. ngiwat, JZ. II, Wk.
- mataram
- mêtaram, of mantaram, N. matawis, mêtawis, of mantawis, K. naam van een distrikt, vroeger een rijkszetel, op Java in het Yogyå-'sche (Skr. manthara, een fort, sterkte) JZ. II. — mataraman, s. v. gamělan, nooit bij wayang bespeeld ZG. v, 128; XVI, 175.
- matak
- of matêk, zie bij watêk.
- mutik
- KN. gegriefd, gekrenkt, ontevreden, bv. door slechte behandeling of door beleediging; sterker dan purik, BTDj. 607; Tj. I, 582, niet in Wk.; vgl. putik.
- mataka
- verkorting van ngimaimataka.
- matika
- KW. zva. matah, Wk.
- matkenyan
- KW. zva. malorod, Wk.
- matuki
- matukake, zie watuk.
- matakapèn
- volg. Rh. ter pl. Waj. I, 15 en 59 zva. kalingane, bedriegt mijn oog mij niet; 't lijkt wel enz. ... zóo? GB. XIII, 476; in K. niet duidelijk te zien, nauwelijks zichtbaar(matakapèni) zie ape.
- matta
- KW. zie bij mêta.
- matês
- en matêsi, zie bij watês.
- matis
- KW. zie bij tis.
- matsika
- KW. 1. zva. kêlabang, Wk. (Skr. makṣika, vlieg, ook wel bij). — 2. volgens G. alle, alles.
- matasak
- KW. zva. matêng, Wk.
- matosi
- zie watir.
- matsya
- KW. zva. iwak loh, T. 50b, ontbr. W. (Skr. matsya, een visch).
- matwa
- KW. zva. nyumpêg, Wk.
- matawa
- KW. zva. mapag, Wk.
- mutawatir
- en mutawatiri, zie bij kuwatir.
- mutawatos
- K. zie bij kuwatir.
- matawis
- K. zie bij watara, en bij mataram.
- matwang
- KW. zva. matêng, urun-urunan, anggubêl, Wk.
- matal
- 1. zie maktal. — 2. verk. van gumatal, kumatal, of kêmatal, KN. half rijp, of half droog van maïs, peulvruchten, gevormd aardewerk enz. JR.; volg. SG. v. jagung, eetbaar van de vrucht; volg. Wk. oud, bijna verdroogd van sommige boonsoorten als kara, kêmlandhingan, kêdhawung, enz., ook v. d. jagung.
- motol
- zie otol.
- mutlak
- Ar. [Arab], onbeperkt, onvoorwaardelijk, algemeen KT. 196.
-
--- 2 : 498 ---
- matalalakwa
- KW. zva. laku dharat, Wk. (conj. van ma-tala-laku).
- matuluya
- KW. zva. rumasuk, Wk.
- matapitaya
- zva. matapita, BTDj. 222, 255, zie mata.
- matajilah
- KN. ketter (Ar. [Arab], naam van een kettersche Mohammedaansche secte).
- matya
- KW. zva. mati, (conj.) en bangêt, of luwih, (van patya), en zie ati, II. S.
- mêtya
- (voor mêtwa) KW. zva. mêtu.
- mitya
- KW. zva. linyok, Wk. T. 49b; RL. 38b, 54b (Skr. mithyâ, valsch, trouweloos); ook zva. luwih, Wk., bala, kulawarga, en volgens G. groote macht, bovennatuurlijk vermogen, en zva. mêtya.
- mutya
- (voor muktya) KW. BS. 484 zva. mukti, Wk. — kamuktyan, zva. kamuktèn, S.
- motya
- KW. zva. mukti, mati, Wk., zie mutya.
- mutiyan
- zie putih.
- matyanta
- KW. zva. kaluwih, C. 2061, bl. 70b, vrg. ati, II, AS., S.
- mutyara
- ook wel mutiara, KN. parel. ayam °, parelhoen, poule pintade (Skr. mutya: zie bij mote).
- mityaka
- KW. zva. bala santana, Wk. (voor mitryaka, vgl. Skr. maitrya, vriendschap).
- mityakardha
- KW. zeer verlegen zijn G.
- matyas
- KW. zie bij tyas.
- matma
- zie atma.
- mutmainah
- en verb. tumaninah, tumaninah, tumoninah, en gew. tuminah, KN. rustig, bedaard, zachtzinnig, gelaten, tevreden, stil (Ar. [Arab], rust, kalmte) JR.
- mutamat
- zie mukhtamat.
- matimbun
- zie bij timbun.
- matagwa-tagwa
- KW. zva. magoli, ambakuhi, Wk., vgl. têguh.
- matêb
- KW. zva. matêng, sumêdhêng, Wk. (oudj. atěb = jav. atub WS. 183).
- matêbi
- KW. zva. ambirat, Wk. anjirap, W.
- mutabar
- KN. algemeen, algemeen bekend, overal verspreid, vgl. babar.
- matang
- 1. KW. zva. mula, en sabab, ontbr. W.; vgl. Juynb. 151. matangnya, zva. mulane, of sababe, (een ander zie ben.) vgl. T. 1b, 45b. — 2. KN. matangi, zie bij watang. — 3. hoog gerezen van het water Wk., vgl. umrik.
- matêng
- KN. rijp, volg. Wk. van ooft, waarvan het eetbare gedeelte zacht en de rijpheid door de roode kleur zichtbaar is, als van pêlêm, năngka, gêdhang, enz., vgl. dalu, doch van manggis, dhuku, langsêp, enz. zegt men tuwa, evenals v. kaluwèh, bêndha, sukun, jagung, gaar; goed gekookt, wel doorgekookt van water en andere kooksels, vgl. tanak, wedang, (ook van bamboe, die voldoende geweekt is CP.), ook doorbakken Wk.; goed doorgeploegd van grond; geronnen van bloed RP. 150; tot rijpheid gebracht of gekomen, bv. v. e. bloedvin; voltooid, bv. v. ascese, RP. 66; volleerd, vgl. putus, na rijp overleg besloten of gearresteerd; volg. Wk. tot rijpheid gekomen en geschikt zijn voor behandeling, aanneming of uitvoering, zijn volkomen beslag hebben, vgl. kênthêl. saduluran matêng, een beproefde vriend S. lawe matêng, getwijnd garen, zie ° mêntah, bij lawe, (vrg. ratêng). satêngah matêng, erven met recht van opstal ER. I, 41. — matêngi, of ngatêngi, Wk. iets gaar enz. maken AS. — matêngake, enz. maken dat iets rijp of gaar enz. wordt; volg. Wk. iets dat daartoe op weg is, tot gaarheid brengen, gaarder maken; iets tot volkomen rijpheid als boven doen komen, geheel voltooien AS., Bab. Jo. I, 953.
- mêtêng
- zie bij wêtêng. — mêtêngi, zie bij pêtêng, en wêtêng. — mêtêngake, zie bij wêtêng, en bij pêtêng. — mêtêngan, zie pêtêng.
- metang
- metangi, metangake, zie bij itung.
- metung
- en metungi, zie bij itung.
- matangnya
- KW. zie bij matang. Ook volgens G. op iemand wachten.
- matêngga
- 1. KW. zva. gajah, Waj. I, 319, RL. 34b, ontbr. W. (Skr. matangga en mâtangga). — 2. K. zva. têngga.
- matunggu
- N. zva. tunggu.
- motangake
- zie utang.
- mas
- (oudj. mâs en ěmâs) KN. ook wel jêne, K. goud, gouden; goudene! mijn goudene! als liefkozende benaming; ook een titel van een fatsoenlijk man bij de Javanen. mas adi, fijn gedegen goud. mas ore, zie ore. mas wurung, KN. zekere delfstof met kristallijnen oppervlakten (antimonium [anti...]
-
--- 2 : 499 ---
- [...monium]?) Wk. samas, vierhonderd. dhomas, achthonderd Sund. Men. VIII, 325, 390, Prěg. 104; vgl. WG. 323 (dhumas, Madureesch vier gulden koper?). maskentir, en maskumambang, zie bij intir. mas ajêng, titel van aanzienlijke getrouwde vrouwen. mas ayu, van lageren rang dan radèn ayu, nog lager is bok mas, of êmbok mas, titel van fatsoenlijke vrouwen, die gelijk staat met dien van Mas bij de mannen. mas lara, titel van een vrouw wier man mas agus, genoemd wordt S., R. mas lara, titel van een ongetrouwde dochter van een mas ngabèi, en bok lara, van die van een mas, gelijk mas agus, de titel van een nog ongetrouwden zoon van een mas ngabèi, en bagus, of gus, van een mas, is WW. adhi mas, of dhimas, noemt men onder de aanzienlijken zijn jongeren, en kangmas, zijn onderen broeder. kangmas, noemt ook de vrouw haar man. Zie verder R. en T. mas kinikir, naam van een gele bloem, met fijne bladeren, in de wandeling "Afrikaan" genoemd S., Rh. (een andere naam is kêmbang têmbêlèk). kêmbang mas, gouden versieringen in het lemmer van een wapen Wk. gêdhang mas, naam van een klein goudgeel soort van banaan. Wk. — mas-mas, uitroep van verbazing Waj. I, 270. — ngêmas-êmas, iem. Mas vóor en Mas na noemen; iem. vleien, paaien Bab. Jo. I, 778, vgl. ngêdhi-êdhi, bij adhi. — ngêmasi, betalen KA. 3; vandaar ellipt. voor ° pati, het met den dood betalen, sneuvelen ib. 38. noot 6. — kêmasan, goudsmid. — ngamasake, iets bij den goudsmid brengen (pass. dikamasake) Wk. 187. — mas-masan, of mas-êmasan, nagemaakt goud, valsch goud, vgl. precetan, ook goudwaren. bakul mas-masan, koopvrouw in goudwaren JZ. I, 97.
- mis
- of êmis, KN. eenden voeder, voordeel, winst Wk.
- mos
- of êmos, KN. Holl. morsen, in den zin v. vermorsen, doch meestal v. e. anders goed Wk.
- masa
- Prěg. 18, zie măngsa, I, III.
- masi
- KW. zva. urup, Wk.
- masu
- KW. zva. warana, Wk.
- mêsa
mesziemesSmêssa.- mêsi
- 1. zie bij wêsi. — 2. KN. een kleinigheid (als belasting) betalen om uit iems. bosch hout te sprokkelen of gras, alang-alang enz. te halen (volg. Rh. zva. ambayar sewan); of pamêsi, die belasting Wk. — pamêsèn, of mêsèn, plaats, waar die belasting betaald wordt Wk.
- misa
- en misani, zie wisa.
- musa
- ook Mungsa, Ar. [Arab], de eign. Mozes.
- mesa
- verk. van maesa, JBr. 188; AD. bl. 40, passim.
- mèsi
- zie bij isi.
- masêh
- zie bij angsah.
- masih
- zie isih.
- masuh
- masuhake, en pamasuhan, zie bij wasuh.
- masoh
- zva. masuh. masoh ing sarengat, de godsdienst zuiveren (reinigen, verbeteren) G.
- mêsah
- zva. mêngsah, zie mungsuh.
- misih
- en misihake, zie bij isih.
- misuh
- en misuhi, zie bij wisuh, en bij pisuh.
- musuh
- zie mungsuh.
- mashur
- of masêhur, 1. Ar. [Arab], KN. zva. kawêrta, S.; volg. Wk. gew. misuwur. — mashurake, zva. mêrtakake, RS. — 2. verb. van maksur, 2.
- masêhur
- zie mashur.
- misuhur
- zie bij suwur.
- mêsiasat
- zie bij siyasat.
- masalah
msHlhAr. [Arab], kwestie, onderwerp of punt van kwestie AS., zva. prakara, ook in den zin van bab. Zoo ook wel masalah bab. Bab. Jo. II, 100 masalah, Vgl. I, 701.- masallah
- Ar. [Arab], wat God wil! wat God behaagt!
- musna
- KW. zva. ilang, ontbr. W. KN. verdwijnen, onzichtbaar worden. BTDj. 20: ° botên antawis dangu katingal malih, (waarschijnlijk verb. van het Skr. mokṣaṇa, loslating PK.). Vrg. muksa, ilang, en sirna.
- masin
- zie bij asin. Verder een term bij het gobag-spel, uitgeroepen door een der spelers, doe al de kringen, door de tegenpartij bewaakt, doorgeloopen heeft zonder aangeraakt te worden, ten teeken dat hij gewonnen heeft Wk.
- mêsèn
- pamêsèn, zie mêsi.
-
--- 2 : 500 ---
- misan
- misani, en misanan, RS., zie bij pisan.
- mesan
- zie maejan.
- masani
- zie puwasa.
- musoni
- zie bij wusu.
- musanif
- ook musanib, Ar. [Arab], auteur, schrijver van een boek.
- mascaryani
- zie ascarya.
- masru
- zie sru.
- mêsru
- Ar. [Arab], zva. Mêsir. volg. Wk. nm. v. e. plaats? surban °, nm. v. e. stof voor tulbanden uit Měsru. bêdhil buwis °, een geweer met een getrokken loop van Měsru.
- misra
- of mingsra, KN. de eigenschap hebben om aan de behoefte te voldoen, als: te verzadigen, te verfrisschen enz. Wk.
- misri
- of mingsri, KN. voordeel, winst, vgl. moksil, Wk., en het uit de opiumpijp verzamelde roet van candu, om nog eens gerookt te worden (vrg. cêkakik) JR., volg. Rh. de uitgeperste opium.
- mêsir
- Ar. [Arab], naam van de hoofdstad van Egypte en van Egypte. tanah Mêsir, Egypteland. wong Mêsir, Egyptenaar.
- musir
- KW. zva. amburu, (van usir).
- mosèr
- zie osèr.
- masrik
- Ar. [Arab], het Oosten, benaming van de landen, die ten oosten van Arabië liggen.
- musrik
- Ar. [Arab], veelgodendienaar, heiden (vrg. kapir) RP. 115.
- masrut
- middel (vrg. sarat) G.
- maski
- of mêski, TP. zva. sênajan, (Port. masque) RP. 15, Mal. maskipun.
- masak
- KN. dansgeld, geld om te mogen dansen op een openbare plaats (janggrung); de betaler krijgt na afloop van de dans kinang, of een strootje (sigaar) Rh., vgl. tombok. — masakan = racikan, Bl. PS. 215.
- masuk
- masuki, zie bij asuk.
- misik
- en misiki, zie bij wisik.
- musik
- Holl. muziek. — musikan, muziekant, vgl. tanjidhur.
- mesuk
- zie esuk.
- mosik
- zie bij osik.
- masika
- verk. van munasika. dimasika, passief S.
- musika
- KW. zva. tikus, rat of muis Wk. (Skr. mûṣika).
- mêsakake
meskH[kzie bij mêsa, en paksa.- maskun
- zva. maski, passim in Sel. o. a. 145b.
- miskin
- zva. mêskin, KN. arm, noodlijdend (Ar. [Arab] v. d. B., vgl. v. d. B. 52) Vrg. malarat. — kamiskinan, armoede. — kêmiskinên. te arm.
- maskar
- verk. van mas sêkar, goudsbloem G.
- mêsakake
meskK[kzie bij sak.- musakat
- KN. moeilijkheid; en moeielijke omstandigheden, waarin iemand verkeert, ellende, nooddruft; nooddruftig (Ar. [Arab], moeilijkheid, ellende). Vrg. pakewuh, en kêsrakat, Bl. CP. 232, Bab. Jo. I, 567. — kamusakatan, ellende, nooddruftigheid.
- musakaf
- een oud familiestuk, dat bij erfenis van den één op den ander overgaat (Ar. [Arab], een boek, inzonderheid een exemplaar van den Koran) R.
- maskyari
- verb. v. maskiari, of maskiadhi = mas adhiku.
- masud
- = mangsud, II. Bab. Jo. I, 942, 1452.
- misuda
- zie wisuda.
- mastu
- KW. leven G.; en zie astu.
- mèstu
- zie bij èstu.
- mastani
- of mêstani, K. zie bij aran.
- mêstar
- of mêstaran, zva. jidaran, een linieerplank, een plank overdwars met dunne touwtjes bespannen, die men op een papier afdrukt om het te liniëeren, vgl. sêntak.
- mêstri
- Holl. meester, geneesmeester Bab. Jo. I, 676. — mêstrèkake, iemand door een geneesmeester laten cureeren, vgl. dhukun.
- mêstèr
- 1. zie mlêstèr. — 2. KN. nm. v. e. spel: met geld naar de streep gooien Wk.
- mustari
- Ar. [Arab], naam van de planeet Jupiter.
- mêstak
- KN. een langwerpig uit kruis omhoog naar achteren spits toeloopende strook of lap, aan een broek CP.; het kruis v. e. broek, onderscheiden in ° ulir, en ° gandhul, Wk.
- mastaka
- mêstaka, of mustaka, KW. de top of kruin van iets. KN. top of toren van een tempel of moskee; KW. en KI. van êndhas, K. sirah, BTDj. 2. (Skr. mastaka, de top van iets; het hoofd, de schedel).
-
--- 2 : 501 ---
- mustakhil
- Ar. [Arab], KN. zva. mokal, ondenkbaar, onmogelijk S.
- mastuti
- RS., zie bij sêtuti.
- masati
- zie sat.
- mustafa
- Ar. [Arab], de uitverkorene, een eerenaam van Mohammad.
- mustajab
- ook wel mustijab, Ar. [Arab], verhoord (vrg. istijab, katrima, en jinurung); zie ook tajap.
- mêssa
mesSofmesmêsa, zva. mêksa. pamulang mêssa, zva. pamulang mêrdi. — mêsakake, zva. mêksakake.- mêsês
- zie êsês.
- masisa
- KW. zva. apêtak, G.
- masesa
- masesani, masesakake, en pamêsesa, zie bij wisesa.
- mêsesa
- enz. zva. masesa, enz.
- misesa
- enz. zva. masesa, enz.
- masisani
- zie bij wasisan.
- missra
- zva. Mêsir, in de Kawi-samenstelling missra mulku, de koning van Egypte.
- masalah
msSlhzva.msHlhmasalah, of masallah.- miswa
- miswah, zie mi, 2.
- misowah
- Chin. zva. miswah, (zie bij mi).
- misuwur
- en misuwurake, zie bij suwur.
- musawarat
- Ar. [Arab], raadpleging (vgl. rêmbug). — musawarati, KN. iemand raadplegen om zijn oordeel te vernemen. — musawaratake, omtrent iets (een ander) raadplegen, om zijn meening of oordeel te vernemen; omtrent iets bij anderen navraag doen JZ. I, 147.
- maswas
- zie swas.
- mêswês
- zie wês.
- maswapati
- mangsyapati, of mangsah pati, eign. van den Vorst van Wiråthå, schoonvader van Abimanyu (verb. van het Skr. Matsyapati, de Vorst der Matsya's).
- misil
- Ar. [Arab], gelijk KT. KN. misil, of mêsil, of mingsil, voordeel (vrg. moksil, en asil). ujrat misil, Ar. [Arab], gelijk loon, evenredig aan de moeite. băndha misil, voor het Ar. [Arab], goed, dat gemeten of gewogen, en waarvan een gelijke hoeveelheid vergoed of teruggegeven kan worden. amrih misil, KN. voordeel bedoelen met het een of ander te doen RS.
- musal
- kleed G. (misschien Ar. [Arab], met een sleep van een kleed).
- mosil
- zie moksil.
- musala
- of muksala, naam van een wapentuig in oude tijden (Skr. musala, een knods).
- masalah
mslhziemsHlhmasalah.- muslakhah
- Ar. [Arab], nuttigheid om een heilzame reden; verleening van verzachting van straf door den Vorst, om staatkundige of andere gewichtige redenen.
- masêlat
- een talisman, vgl. jimat.
- muslim
- Ar. [Arab], Mosleem, Muzelman, een rechtzinnige (vrg. Islam).
- masapi
- KN. benaming van een soort fijn wit linnen, dat in vroegere tijden te Madurå vervaardigd werd G.
- misêpuh
- verkorting van kamisêpuh, zie tuwa.
- maspaosakên
- K. zie bij waspada.
- muspra
- KN. nutteloos verloren gaan, geheel vergeefs of voor niets, daar niets van komt, zva. nglaha. ook kwijtschelding van opbrengsten JBr. 110.
- mêspir
- KN. van glas nagemaakt edelgesteente; vlg. anderen zekere soort van edele steenen van minder waarde Wk. (verb. van saffier?).
- musafir
- KN. bedelaar; bedelen (TBG. XXXVI, 480: misapir); van santri's en haji's S.; jur. alle arme vreemdelingen v. d. B. 52 (Ar. [Arab], reizende, reiziger). Vrg. priman.
- maspadakake
- zie bij waspada.
- misudha
- zie bij wisuda. ook iemand boven anderen in zijn gunst stellen, boven anderen trekken R.
- masidhêm
- zie bij sidhêm.
- masjid
- of mêsjid, ook mêsigit, en sêmigit, KN. moskee (Ar. [Arab] v. d. B., of volgens andere uitspraak masgid).
- masya
- KW. zva. raras, asri, en bubar, Wk. zie asya.
- masoyi
- KN. naam van de schors van een niet op Java voorkomende boom (de Clercq) die tot medicijn gebruikt wordt, misschien sassafras Fil.
- misaya
- en misayani, zie bij wisaya.
- misyana
- KW. zva. ngalani, Wk.
- masiyati
- en masiyatake, zie bij wasiyat.
- mêsiyasat
- zie bij wêsiasat.
- masuyug
- zie uyug.
- masyang
- masyang-syang, zie bij syang.
-
--- 2 : 502 ---
- masmu
- KW. zie bij sêmu.
- masêm
- Gr. L. 142, zie bij asêm.
- mêsum
- of ngêsum, Wk. KN. vervallen, mager en bleek van iemands gelaat (Bab. Jo. I, 647 v. e. lijk: ° biru), flauw, lusteloos (ook van handelingen Men. VIII, 70), vgl. acum.
- mèsêm
- zie bij èsêm.
- musama
- Vrg. [Arab], genoemd, genaamd (vrg. asma).
- masmur
- Vr. [Arab], KN. psalm, benaming van de psalmen van David (vrg. jabur).
- masumpêk
- zie bij supak.
- mêsigit
- zie masjid.
- masgul
- KN. bezwaar hebben of gevoelen, tegen iets of iemand bedenking hebben; zich gekrenkt gevoelen Gr. L. 132 (vrg. [Arab], geoccupeerd; bezorgd). — pamêsgul, bezwaar tegen iets S.; volg. Wk. ontevredenheid, gemelijkheid.
- masbun
- KN. naam v. e. wapen; volg. and. v. e. kanonsoort; ook wel masbum, BTDj. 251, Holl. bom, een mortier of houwitser; vgl. mimis bum, ib. 607.
- masbuk
- KN. ongenood op een maaltijd meekomen eten, zich indringen om mee te genieten (vrg. [Arab], geanticipeerd, voorgekomen) R. mêsbok, KW. zva. urun dariji, meeëten Wk.
- musibat
- en verk. sibat, Vr. [Arab], onheil dat iemand treft, ramp, vloek RP. 117. kêna musibat, getroffen of te treffen door een ramp, vervloekt, vloekbaar.
- masebya
- KW. zva. pancing, JZ. II, Wk.
- misbyah
- Vr. [Arab], KN. altaar.
- masbum
- zie masbun.
- masing
- KW. zva. samubarang, Wk.
- mising
- zie ising.
- masanggaruhan
- KW. zva. ambal-ambalan, Wk.
- mwa
- KW. zva. sira, (nl. mu + a) en padha, Wk.
- mawa
- 1. KW. verk. van mawawa, (zie pawawa). — 2. K. en N. zie bij wawa.
- mawi
- K. zie bij wawa.
- mawu
- zie bij wu.
- mawo
- KW. zva. nyampe, Wk.
- miwa
- KW. zva. kalayan, (vgl. muwah, IV) ngrêngga, ambawahi pangantèn, Wk. (vgl. miwêh, bij iwêh).
- miwi
- zie iwi, vrg. mèncêp, bij èncêp.
- muwa
- KW. zva. muwah, en zva. sangkêp, anjrah, panjrah, Wk. ucapên, en pangucap, G.
- mowa
- KW. zva. parêng, Wk. KN. ledig van een nest, waaruit de jonge vogels weggevlogen zijn Rh.
- mwah
- KW. zva. nampik, Wk., vgl. moh.
- mawêh
- KW. zva. ngrêmpèk, Wk., vgl. wawuh.
- mawuh
- en mawuhake, zie bij wawuh, awuh, en wuh, 3.
- mawèh
- KW. zie bij wèh.
- mêwêh
- zie wêh.
- miwah
- 1. K. zie muwah. — 2. KW. zva. ewuh, G.
- miwêh
- en pamiwêhan, zie iwêh.
- muwah
- 1. KW. juist, tijdig; rijp zijn G. — 2. KW. zva. murih bêcik. — 3. KW. zva. wuwuh. — 4. muwah, N. miwah, K. zva. utawa, of utawi, en tuwin, (vrg. wah). Vgl. KS. 62.
- muwêh
- zie wêh.
- mèwêh
- T. 9a, en pamèwêh, zie èwêh.
- mewuh
- zie ewuh.
- miwaha
- zie bij wiwaha.
- mêwahi
- en mêwahakên, K. zie bij wuwuh.
- muwuhi
- en muwuhake, zie bij wuwuh.
- mèwèhi
- en mèwèhake, zie onder wèh.
- mawan
- zie awan, II.
- mawon
- MD., zie bae, en kelawa.
- miwên
- zie iwên.
- muwun
- muwuni, en pamuwunan, KI. zie tangis.
- mawani
- KW. zva. nyrawungi, Wk., RL. 13b?
- mawra
- KW. zie wra.
- mawar
- KN. 1. roos, van de Pers. en Holl. roos (vrg. rêgulo). banyu (of toya) mawar, rozenwater (ook dat van de Jav. rêgulo, gedistilleerd wordt). BG. 227: tinoyan mawar. — 2. asu mawar, OJ. zeker ras van honden KBNW. I, 241b.
- mawêr
- mawêri, zie awêr.
- mawur
- zie onder wur. mawur putih, zuiver wit BS. 591 (vrg. putih mulus).
- miwir
- zie bij wiwir.
- muwêr
- zie bij uwêr.
- muwur
- muwuri, en muwurake, zie bij wur.
- mèwèr
- KN. zva. dêlèwèr, of blèbèr, zie èwèr. — mèwèr-mèwèr, zie ben.
- mawari
- zie wawar.
- mowori
- zie onder wor.
- muwarid
- zie warid.
-
--- 2 : 503 ---
- mawrat
- K. zie bij bot. — mawrati, zie bij mot, en wêtêng. — mawratakên, zie bij wêtêng.
- muwaril
- zie waril.
- mèwèr-mèwèr
- KN. nokken, snikken (vrg. sênggruk-sênggruk), G.
- mawrung
- KW. zva. mamprung, Wk.
- mawêrêng
- KW. zva. udamamah, tau, misuwur, Wk.
- mawrêngkên
- KW. zva. ngandikakake, Wk.
- mèwèk
- zie wèk.
- mawak
- zie awak.
- mawaka
- KW. zva. laki, bojo lanang, Wk.
- miwekani
- van wiweka, zie weka.
- mawad
- KN. afzonderlijk, op zich zelf, niet met anderen mee, bv. mawad dhewe, op zich zelf staan, zelfstandig Wk. mawad omah dhewe, op zich zelf wonen. mawad mangan dhewe, afzonderlijk alleen eten (niet met de huisgenooten mee) Wk.
- mawud
- en mawudake, zie bij awud.
- mawidara
- KW. zva. tanggal pisan, G.
- mwit
- oude vorm van (a) mit.
- mwita
- zie wita.
- mawat
- of mawwat, KW. zva. duraka, Bab. Jo. II, 265, G.
- mawut
- zva. mawud.
- mowot
- zie wot.
- mawiti
- zie wit.
- miwiti
- zie bij wiwit, onder wit.
- mawatya
- KW. zva. rêmpid, Wk.
- mwas
- zie was.
- mawas
- en mawasake, zie bij was.
- mêwês
- zie wês, en wêwês.
- muwus
- zie bij wuwus.
- mwasoca
- KW. zva. masuh, linuwih, Wk.
- mawasita
- zie wasita.
- mawastya
- KW. zekerlijk, waar G. (voor mawastwa, en dit voor mawastu, van wastu).
- mawwat
- zie mawat.
- mawal
- enz. (van wawal, vrg. kawal).
- miwal
- miwalake, en pamiwal, zie bij wiwal.
- muwêl
- zie uwêl.
- mawulu
- KN. naam v. e. der paringkělan's.
- mwalab
- KW. zva. ngajak, Wk.
- muwapakat
- zie mupakat.
- mwiy
- KW. zva. aku, Wk.
- mawyang
- zie wyang.
- mwab
- KW. zva. umob, Wk.
- mwang
- ook myang, KW. zva. muwah, of miwah, sêrta, en kêlawan, Wk.
- mawang
- pamawang, en pamawangan, zie bij wawang.
- mawèng
- KW. zva. ngêmban, Wk. (? voor mawa ing).
- mawong
- mawongake, mawong sanak, en mawongn,[3] zie onder wong.
- muwêng
- zie uwêng.
- muwung
- zie bij wuwung, en bij puhung.
- mwangsêh
- KW. zva. mara, Wk. (= mangsêh, zie angsah).
- mwangswang
- KW. zva. nantang, Wk.
- mwangsyang
- KW. zva. mangsah, Wk., vgl. mangsêh.
- mwangi
- KW. zva. ngêlongi, Wk.
- mal
- of êmal, gew. amal, ook wel ngamal, 1. Ar. [Arab], KN. goed, goederen, roerend goed (vrg. barang, dandanan, en duwèk); ook amal, of ngamal, zich goederen of rijkdom verwerven; fig. zich geestelijk goed verwerven door weldoen en goede werken JR.; andere verklaring op ngamal. barang amal, eenig goed. maris ngamal, zijn goed bij uiterste wil verdeelen; volg. Wk. niet ngamal, maar amal, dit nl. goed, goederen, aardsche goederen waaronder huizen, ook vrouw en kinderen, en ngamal, een godsdienstig werk in de hoop op wedervergelding hiernamaals, ook zva. laku, een levenswandel met onthoudingen, bij wijze van tapa. rajamal, raja êmal, of raja amal, zie bij raja. — ngamali, goederen, rijkdom of voordeel aanbrengend JR.; volg. Rh. ook goederen, vermogen enz. verschaffen aan (vrg. ngrêjêkèni). kamalan, groot voordeel behalen; verrijkt; ook veel krijgen, een groot aandeel krijgen JR.; volg. Wk. onder den last der verplichting zijn wegens genotene weldaden of geschenken; voorts ngêmal-êmal, over iets van een ander eigendunkelijk beschikken, vgl. êmil. — 2. Holl. mal, om iets op te spannen of te vormen (vrg. klêbut) JR.
- mèl
- zie êmèl.
- mol
- verk. v. cêmol, klanknab. van het met de volle hand pakken van iets veerkrachtigs. mal-mol, freq. Tj. I, 30, vrg. cêmol, en gamol.
-
--- 2 : 504 ---
- mala
- 1. zie bij pala, II. — 2. mala, gew. mêmala, KW. zva. rêgêd, rêrêgêd, (Rm. 323) RL. 34b, rêrêngkêd, lêlamuk, lara, Wk. KN. euvel, kwaal (vooral een zichtbare zooals wonden, zweeren Wk., MR. II, 78), een gebrek hebben (Skr. mala, vuiligheid, onreinheid; zonde). Vrg. lêlara. Ook zedelijk gebrek, kwaad, bv. malaning ati, Wk. golèk mala, zich moedwillig aan gevaar of onaangenaamheden blootstellen Wk. patang puluh abang anirmala, zie nirmala. malabuka, zie bij mula. — kêmalan, lijden aan een mala, bv. ° êndhas, een te groot hoofd hebben. kêmalan cangkêm, ook fig. te veel praats hebben Wk. — malanên, of mêmalanên, aan een kwaal of gebrek lijdend; vlg. Wk. zweeren of wonden hebben BTDj. 321.
- mali
- mali-mali, zie wali.
- malu
- 1. zie palu. — 2. Ml. beschaamd, beschaamd worden (vrg. isin).
- malo
- KW. zva. maro.
- mêla
- of mlêla, enkel, zonder iets anders er bij Wk., vgl. mlulu.
- mila
- K. zie mula.
- mili
- zie bij ili, I.
- milu
- zie bij ilu.
- mula
- N. mila, K. oorsprong, waaruit iets voortspruit of voortkomt; begin BS. 153; oorzaak, reden; oorzaak dat, reden dat; om reden, dewijl, daardoor, daarom, oorspronkelijk; ook zva. dhasar, wezenlijk, inderdaad; ook vragender wijs: is 't mogelijk, hoe is dat mogelijk? WP. mulane ta, (BP. I, 36), hoe komt het dan? mila ta, in die bet. Men. IX, 23, Isk. I, 8 (Skr. mûla, wortel, oorsprong, begin. Vrg. awit, en sabab). mulane, milanipun, de oorzaak van; de oorzaak of reden er van; reden dat; daarom; dat is de reden! daar zit (of zat) hem de knoop! cilik mula, van klein af aan BTDj. 261, 667, Men. VII, 474. bocah mula, van kindsbeen af. satêkaku mula, van mijn aankomst af aan. mula mêngkono, (of ° sêmono), mila mêkatên, (of ° sêmantên, of ° sapunika) reden dat het zóó is? gew. met volgend sabab, of awit, en dan te vertalen door namelijk! of te weten! mula mêngkono, ook als bevestiging: 't is inderdaad zoo Wk. mula-mula, oorspronkelijk, en eigenlijk PL. I, 25, 189. mula dhasar, wezenlijk Tent. 10, en inderdaad RP. 113. mulabuka, ook malabuka, begin en aanleiding, aanleidende oorzaak. — mulai, of mulahi, N. milai, milahi, of melahi, K., Ml. en TP. zva. miwiti, R. — kamula, kamulan, kumulan, gew. kamulane, de oorzaak, aanleiding enz. daarvan; zijn oorsprong hebben; oorspronklijke natuur. ajal kamulan, zie ajal. — ngamulakake, iets van den oorsprong af beginnen, met iets van de meet af aan aanvangen.
- mulu
- KW. zva. mulat, G. — KN. 1. pamulu, uitdrukking van het gelaat; uiterlijk voorkomen voor het gezicht AS. (vrg. ulat, en sawangan). pamulu banyu, zie bij ulu, I. — 2. zie ulu.
- mule
- KW. zva. ruba, mulya, Wk.; of mêmule, KN. achting, hooge achting Sw. XLIII, 1; eerbied, vereering; eereoffer; achten, vereeren, eerbied of oplettendheden bewijzen, ook een offer doen voor een overledene Wk.; (ook mêmule) ter eere van iemand offeren JZ. I, 79, Bab. Jo. II, 115 (Skr. mûlya, prijs, waarde), vrg. KW. pule, aji, IV. sidhêkah mêmule, eereoffer, offer tot eerbewijs JZ. II; vgl. ZG. X. 28. raga tanpa mule, sprkw. op imd. toepasselijk, van wien men geen notitie neemt Wk. — kamule = mule. kamêmule, PL. I, 16 vereerd, in hooge achting gehouden worden, vooral door eereoffers JZ. I, 79. — mulèni, mêmulèni, en ngamulèni, BG. 287, 370 ter eere van iemand een offer doen. Vlg. Wk. = mêmule. kinamulèn, geëerd Waj. II, 55; LK. 8, 84. — mulèkake, of mêmulèkake, iets ter eere van iemand ten offer geven. — pamule, achting, betoon van hooge achting S. (in den vorm van offerhande) AS., Bl. CP. 175, KA. 2.
- mèlu
- zie bij ilu.
- mele
- zie bij èlèt. gudèl mele, nm. v. e. fatsoen v. warångkå Tj.
- molu
- moloni, zie bij wolu.
- mole
- zie ole.
- molo
- KN. (suhunan, of sunan, TD.) nokbalk van een gebouw, de vorst; ook susuhunan, (vrg. polo, en wuwung). cacah molo,
-
--- 2 : 505 ---
- aantal nokbalken, voor aantal gebouwen, groot en klein met elkander JZ. II.
- mlaha
- zie laha.
- malah
- KN. wat meer is, bovendien nog, ten overvloede nog, daar komt nog bij, zelfs, integendeel Wk. (vrg. dalah, malar, en mandar). malah-malah, ook malah mandar, ja, wat meer is, ja zelfs nog, daarenboven nog, daarbij tevens, integendeel? Wk., Gr. L. 160. malah luwih (ora kurang) eer meer, (dan minder). — malahi, zie bij walah.
- malih
- 1. K. zie bij paro. — 2. K. zie manèh. — 3. KN. zie lih.
- malèh
- zva. malih. — malèhake, zie bij walèh.
- mêlih
- KW. zva. anjabung, Wk.
- mêlèh
- mêlèhake, en pamêlèh, zie bij wêlèh.
- milah
- zie bij wilah. — milahi, K. zie bij mula.
- mulih
- zie bij ulih. — mêmulih, en mulihake, zie bij pulih.
- muluh
- zie bij wuluh.
- mulèh
- zva. mulih.
- molah
- zie olah, I.
- molih
- 1. KW. zie onder olèh. — 2. zva. patut, sambêda,[4] Wk., ook lief, aardig, vgl. Mal. molik BS. 35, 99.
- milai
- K. mulai, N. zie bij mula.
- malahi
- zie alah.
- mêlahi
- zie bij wêlah.
- mulai
- melai, K. zie bij mula.
- malèhake
- zie walèh.
- milaur
- zie plaur.
- malaekat
- (målå-hékat) KN. engel (Ar. [Arab], coll. mrv. van [Arab], engel).
- maliawan
- naam van een berg (Skr. nomin. Mâlyawân, naam van een berg in Indië).
- malahyaran
- KW. zva. layar, W. layaran, Wk.
- molah-malih
- zie bij lih.
- mêlên
- zie êlên.
- mulun
- zie ulun.
- malana
- Gr. L. 147, of mêlana, zie bij lana, II. — malanani, zie bij plana.
- mulana
- zie molana, en zva. malana.
- molana
- ook wel mulana, KN. een Mohammedaansch wetgeleerde of rechter (Ar. [Arab], onze Heer, een titel van magistraten, rechters en wetgeleerden) BTDj. 28; vgl. R. en T. Molana Ngêrum, een wetgeleerde van Rum AS.
- malèni
- zie bij wali.
- maloni
- zie walu.
- mêlani
- mêlakake, zie wêla.
- muloni
- zie wulu.
- mlincur
- KN. uit onverschilligheid, tegenzin of onwil niet op het werk komen of het werk verlaten, niet doen wat men ambtshalve verplicht is te doen enz. Wk., AS. 260.
- mlêncuti
- KN. ben. v. e. stand van het padigewas, als enkele aren zich vertoonen, voorafgaande aan mratak, Rh., vrg. plêncut.
- mlancong
- of mêlancong, Ml., KB. 235, vrg. lancong.
- mlèncèng
- en mlencong, zie èncèng.
- malănda
- of mlănda, KN. door hartstochtelijk, brutaal, wanhopig te spelen zijn geld verliezen, blut zijn Wk.
- mlandani
- mlandakake, zie bij walănda.
- mlintu
- zie onder liru.
- mlantên
- malantên, of mêlantên, zie walantên, en mêlanthang.
- maluntir
- zie bij untir.
- mêlintir
- of mulintir, zie bij untir.
- mlèntrèng
- zie lèntrèng.
- mlontong
- zie mloto.
- mlindhung
- mlendhung, zie lindhung.
- malindhang
- KW. zva. nalèni, Wk.
- mlandhingan
- = kêmlandhingan, 2. Tj. II, 557.
- malinjo
- KN. naam van de vrucht van den soboom die gaar gegeten wordt Wk., zie bij so.
- mlênyi
- KN. kiesch, van iemand, die alles op zijn elf-en-dertigst wil hebben Wk.
- mlinyah
- of mlinyèh, KN. ontveld, wond van de huid, bv. door schaving; vooral een brandwond (vrg. klenyam, lènyèh, en lonyoh, of mlonyoh).
- mlinyèh
- zie mlinyah.
- mlènyèh
- zie lènyèh.
- mlonyoh
- of malonyoh, zie bij lonyoh.
- mlênyok
- volgens G. indrukken, een deuk maken.
- mêlanthang
- KN. mêlantên, KD. lijnwaad bleeken,
-
--- 2 : 506 ---
- met het doel om het schoon te krijgen (vrg. nglanthang, van klanthang). diplanthang, ook wel diwlanthang, passief. tukang mlanthang, bleeker Bab. Jo. I, 48 (vrg. pamasuh, pênatu, en mênatu). — mlanthangake, mlantênakên, iets laten bleeken, te bleeken geven R.
- maleca
- (Skr. mleccha, barbaar) KW. zva. cidra, Wk., RL. 22a, ora nêtêpi ujar, (ontbr. W.), vrg. blenja.
- mlara
- zie lara, I.
- malar
- 1. KW. en KN. zva. malah, BS. 31 en supaya, vgl. T. 26a, Sri T. 3a. — 2. vrg. KW. palar.
- malir
- KW. zva. andalir, Wk.
- mêlar
- zie bij lar, II.
- mêlur
- zie lur.
- milar
- zie bij ilar, en bij pilar, en vrg. wilar.
- milir
- en milirake, zie bij ilir.
- mular
- of molar, KW. zva. nangis, Wk., duwe pênjaluk, en mothah, Wk. (vrg. malar, 2.). — pamular, BTDj. 2 of pamolar, zva. panangis, panjaluk, en pamothah.
- mulur
- en mulurake, zie bij ulur.
- mèlèr
- zie bij èlèr.
- melor
- zie elor.
- molar
- zie mular.
- molur
- zie ulur.
- molèr
- zie bij olèr.
- molor
- zie bij olor.
- mêlira
- zie walira.
- malêri
- zie bij walêr.
- malèri
- KW. zva. ngalèbi, Wk.
- malêrêk
- KW. zva. andêlurêk, Wk.
- malrat
- KW. zva. malêsat, Wk.
- mlirit
- ww. v. plirit, zie plirid, en pirit.
- malarat
- mêlarat, of mlarat, KN. behoeftig; moeielijke, bezwaarlijke omstandigheden, hebben van iemand die het bekrompen heeft, armoedig; jur. schade v. d. B. (Ar. [Arab], bekrompenheid, slechte toestand, schade, nadeel; vrg. miskin, en musakat). — mlarati, iemand tot armoede enz. brengen; volg. Wk. ook v. e. of andere spijs: schadelijk. — kêmlaratan, bekrompenheid; (hindernis door nauwte of engte van passage KT.), behoeftigheid, moeielijke omstandigheden, het bekrompen hebben, in bekrompen omstandigheden verkeeren of verkeerend; armoedigheid; (de behoeftigen Wk.).
- melar-melor
- zie mendor.
- molar-malir
- of mondar-mandir, KN. in het hoofd ronddraaien van de oogen AS., Wk., AD. bl. 56, volg. Rh. ook met het lichaam heen en weer draaien, bv. v. e. onrustig slapende K. 11, 35.
- malêrêng
- KW. zva. wong mêmêlik, Wk., vgl. lêrêng.
- mêlirang
- zie wêlirang.
- muliring
- KW. zva. murinding, Wk.
- mluku
- zie wêluku.
- mulku
- (Ar. [Arab], koningrijk) koning, Vorst. missra mulku, zie bij missra.
- malak
- KN. vlg. Wk. meer, plus het overschot; het overschot meer bedragen dan het aandeel van anderen, wanneer het overschot bij de verdeeling imd. boven zijn aandeel toegewezen wordt, onverdeeld imd. als zijn aandeel toevallen; vgl. malang, en malah. Bv. pandumane si anu malak, N. heeft bij zijn aandeel het overschot (der verdeeling) toe. lorodane malak mênyang aku, de rest v. 't eten viel mij geheel ten deel. kêkarène siji tak pèk malak, de overgebleven éen (jěruk, bij een verdeeling) hield ik onverdeeld voor mij. anjaluk malak, een grooter aandeel, dan de anderen hebben, vragen (vlg. Wk.). Vlg. Rh. bet. malak, hebzuchtig, alles voor zich willen houden, vgl. melik. malak mandar = punapa malih, RS., vgl. malah mandar. — malaki, zie walak. — malakake, het overschot boven zijn aandeel toewijzen aan imd. Wk.
- malik
- molak-malik, maliki, en malikan, zie bij walik.
- mêlik
- 1. zie bij pêlik, en sisik. — 2. zva. mêlèk, van êlèk.
- mêluk
- zie bij pêluk, en bij êluk. Volg. Wk. ook nm. v. e. der touwen op een vaartuig, vgl. macêcêt.
- mêlèk
- zie bij êlèk.
- milêk
- KW. zva. ngingsêp, zuigen van een bij Wk. KN. stil, onbeweeglijk zitten, als een bij die de honig uitzuigt? Rh. Vgl. milêk-milêk, bij milêg-milêg.
- milik
- zie melik, I., AS.
- mulak
- zie wulakan.
- mulêk
- zie bij ulêk.
- muluk
- zie bij uluk, en bij puluk.
-
--- 2 : 507 ---
- mulèk
- zie olèk.
- melik
- KN. 1. melik, (ook en eig. milik? KT. 184, 204) eigendom, rechtsbezit, rechtmatig eigendom, wat iemand rechtmatig toekomt, Ar. [Arab], eigendom v. d. B. AS. 17, RP. 56 (vrg. darbèk, en duwèk); ook iets in eigendom bezitten of in bezit nemen S. kamelik (kamèlèk, BS, 389) in iemds. bezit komen of geraken KT. 111, S., AS. — 2. melik, begeerte, om iets te hebben; iets begeeren, naar iets begeerig zijn, iets voor zich wenschen, naar iets haken. botên ° yatra, BTDj. 96, vgl. Ib. 53. — melikan, begeerig van aard S. — kamelikan, met begeerlijkheid behept; begeerlijkheid S. — 3. melik, zie elik.
- melok
- 1. zie bij elok. — 2. blank van blanketsel Rh.
- molèk
- zie olèk, en = molih, 2. Wk.
- malaka
- zva. kêmlaka.
- malaku
- mêlaku, of mlaku, zie bij laku.
- mêluku
- of mluku, zie bij wêluku.
- mlèkèh
- zva. mlêkah, WP.
- malêkah
- of mlêkah, zie palêkah, of plêkah, WP.
- malèkake
- zie wali.
- mêlakake
- zie bij wêla.
- malakerun
- zie padhawangan.
- mlukèk
- of mlukok = amblukèk, of amblukok, zie bij blukèk, en blukok.
- malaki
- zie walak.
- mlukokake
- zie bij wêluku.
- malikat
- of malekat, JZ. II, zva. malaekat.
- mlikitar
- KW. zva. celad, pelo, Wk., ontbr. W., zva. ambalenjani, Wk.
- malakulmaot
- Ar. [Arab], de doodsengel.
- malakya
- KW. zva. malaku, (voor malakwa, conjunct.).
- molak-malik
- zie bij olak-alik, en walik.
- malad
- 1. zie bij alad. — 2. KW. malad, of malêd, bidden (Rm. 9: ° pamuja, Bab. Mat. I, 15: ° samadi), verzoeken; een begeerte hebben G.; zóo malatkung, BG. 512? Vgl. Dam. Woe. 289. — maladi, of malêdi, iemand, of om iets bidden B. 127; naar iets een begeerte hebben G. (Een ander malêdi, zie bij walêd).
- malêd
- zie malad, 2. en bij walêd. — malêdi, en malêdake, zie walêd.
- mêlad
- KW. zva. ngêrêsake, Wk., RL. 8a.
- mulad
- zie bij ulad.
- mulud
- ook en eig. maulud, of maolud, Ar. [Arab] v. d. B., geboren, geboorte; geboortedag; KN. naam van de derde maand van het Mohammedaansche jaar, daar Mohammad in geboren is, anders Rabingulawal genoemd JZ. II. garêbêg Mulud, het groote feest op den twaalfden van de maand Mulud. bakda garêbêg Mulud, na afloop van dat feest, wanneer de pacht gestort moet worden. Vgl. ZG. 1866, bl. 41. — muludan, het feest van Mulud houden; volg. Wk. de in die maand voorgeschreven offerhanden doen.
- mèlèd
- KN. 1. eigendom, bezitting G. — 2. zie èlèt.
- mladati
- KW. zva. ngêrês, Wk. (mladati, vgl. mêlad).
- mludag
- zie baludag.
- malêdug
- zie bij balêdug.
- malat
- zva. malad. — malati, zie bij walat.
- mêlit
- zie bij wêlit.
- mêlut
- mêluti, zie wêlut.
- milêt
- zie ili, I.
- mulat
- 1. zie bij ulat. — 2. KW. kostbaar edelgesteente, brillant Wk. (oudj.).
- mulêt
- zie ulêng.
- mèlèt
- zie bij èlèt.
- mloto
- of mêloto, (ook mlontong, Wk.) KN. zwetsen, in scherts snoeven of pochen, grappig, koddig, kluchtig in het spreken (vrg. cucud, en lucu, Bab. Jo. I, 1060.
- mêlatah
- 1. KW. zva. mangap, Wk., vgl. latah. — 2. KN. algemeen in gebruik, in zwang Wk.
- mletre
- KN. modder gelijk strijken op de galěngan v. pletre, iets glads, iets weeks, zooals bv. modder Rh.
- multak
- KW. zva. molo, mêtu, pêpêt, en andêlêdêg, Wk., vgl. KBNW. I, 284b.
- milêti
- zie bij wilêt.
-
--- 2 : 508 ---
- malês
- malêsi, malêsake, en pamalês, zie bij walês.
- mêlas
- mêmêlas, mêlasi, zie bij wêlas.
- mêlês
- KW. zva. riwis-riwis, Wk. KN. glimmend, glanzig, gew. alleen van zwart, blauw en groen; vgl. muyêk, ook helder van gelaatskleur (vrg. klimis). ambrêbês mêlês, ongeveer zva. ambrêbês mili. Vgl. Juynb. 210.
- milis
- zie bij wilis.
- mulus
- KN. zuiver, zonder smet of gebrek, eerlijk JZ. I, 140; gaaf, bv. van timmerhout, zonder kwasten of spint (vrg. tulus); en (over het geheele lichaam Wk.) geheel wit, zwart, rood enz. BP. 125, BG. 368 (vrg. mêmplak, en mawur).
- molês
- KW. zva. anglès, Wk.
- mlasah
- zva. mlèsèh.
- mlèsèh
- zie onder lèsèh.
- malesuh
- KN. de huid afstroopen G. (vrg. ngêlèti).
- mlêsning
- KN. samengesteld uit mêlês, en ning, geheel schoon, bv. van een grond, geheel kaal van een terrein.
- mlêstèr
- gew. mêstèr, Holl. pleister, pleisteren AS. dimêstèr, ook diplêstèr, pass., zie plêstèr, Tent. 27. — mêsteran, plaveisel in kalk en zand, gepleisterde vloer, pleisterwerk Wk., vgl. lepa.
- mliwo
- of mêluwo, KN. ben. van een vogel overeenkomende met onze ooievaar; zie bango. Vlg. Wk. is mluwo, een soort van wilde duif.
- mluwa
- of maluwa, KN. onbebouwd, onbeplant van een perceel voor een huis of tuin Wk., BvB. I, 165, vgl. bêra, lêbuh.
- malwa
- KW. zva. anggitik, (conjunct. van malu, 1.) maro, (voor marwa, conjunct.) manèh, dadine, Wk.
- mulwa
- KN. naam van een vrucht, ook malowa, (en manowa, J.) in het Mal. buwah nona genoemd, en die veel op de nangka-blanda gelijkt; zie năngka.
- malawa
- naam van een land (Skr. Mâlawa). Malawapati, de Vorst van Malåwå, een van de bondgenooten van de Koråwå's (Skr. Mâlawapati).
- malowa
- zie mulwa.
- mêluwo
- zie mliwo.
- malwih
- KW. zva. maru, Wk.
- malwan
- zie alon.
- milwani
- zie ilu.
- malawar
- KW. zva. ambêlabar, ontbr. W.
- malawat
- KW. zva. asaba, (vrg. lawat).
- maliwis
- (oudj. waliwis) KN. naam van een soort van taling JZ. II, kleine wilde eend, Anas arcuata of A. Javanica Horsf.; volg. Rh. heet de kleinere soort meer bep. ° watu, vgl. WS. 3 en MR. I, 67. mliwis nungsung banyu, kondigt de gěṇdhing ricik-ricik, aan Waj. II, 540.
- mluwang
- miluwang, zie bij luwang.
- malawang
- KN. naam v. e. gedeelte v. d. voorsteven van een prau (zie alang, en palwa); zich op den voorgrond stellen, zich aan het oog vertoonen Wk.
- mlêla
- zie mêla.
- mlile
- KN. onvolkomen, ten halve geslaagd van een kapoen (zva. kêbiri wurung). khaji °, een semigeestelijke, die zich even als niet-geestelijken aan overtredingen van den Islam schuldig maakt Wk.
- mlulu
- KN. geheel, waar iets afgenomen is, ongeveer zva. wutuh, zie ook mêla, R. n. N. 7. mlulu, en mêlulu, zie lulu.
- mlele
- KN. stil blijven; niet doen, wat een ander gedaan wil hebben Wk., zie mêlolo.
- malela
- KW. staal, oudj. malyala KO. 17 (vrg. waja). wêdhi malela, KN. zie wêdhi. kêris malela, een krissoort met een lemmer van staal zonder pamor BTDj. 42.
- mêlolo
- zie bij lolo, en bij plolo. volg. Rh. zva. malêlêng, zie plêlêng, meer bep. bv. van een luiaard, die in plaats van te doen wat men hem beveelt, maar onbewegelijk voor zich blijft kijken.
- milulu
- KW. waar, wezenlijk. amilulu, bevestigen G., volg. Rh. = mêlulu, of mlulu.
- malulana
- KW. zva. ambangsuli, Wk. amangsuli, W.
- mlulèk
- mlolok, zie olèk.
- mlêlêt
- of malêlêt, zie bij lêlêt.
- milalati
- zie bij wilalat.
- milalya
- KW. zva. mêlaur, Wk.
- malêlêng
- zie bij plêlêng.
- malolong
- KN. groot, openstaande van de oogen (vrg. malêlêng).
- mêlulangi
- zie wêlulang.
- malap
- malapi, malapkên, zie bij alap.
- malipa
- KW. zva. nglapis, Wk.
- mlêpês
- of malêpês, zie bij pêpês.
- mêlip-mêlip
- zie bij kêlip.
-
--- 2 : 509 ---
- mladhak
- KN. zva. ambaladhak, Rh. ook fig. de grenzen overschrijden; een gebod overtreden.
- mlêdhêk
- KN. poederachtig, meelachtig Rh., vgl. blêdhêk.
- mludhuk
- KN. zva. ambaludhuk, zie baludhuk, Rh.
- malêdhog
- zva. balêdhog. si °, scheldwoord barst! Rs. 363.
- mlujêng
- of mêlujêng, en mêlujêngakên, K. zie bij wêluku.
- milujêngakên
- K. zie bij salamêt.
- malya
- KW. zva. malih, maro, andhêndha, en kojur, Wk. suku malya, benaming van het vocaalteeken Suku, tot onderscheiding van de pengkal, ook suku pengkal, genoemd (vrg. palya, bij pali).
- milya
- KW. zva. milu.
- mulya
- KW. zva. mulih, Wk. KN. I. hoog te eeren, heerlijk, hoogheerlijk, luisterrijk, verheven PL. II, 163, 164; het heerlijk hebben, in heerlijkheid leven BTDj. 452 (Skr. mûlya, prijs, waarde; vrg. mule). Maha Mulya, zie bij maha. — minulya, poët. verheerlijkt. sang minulya? Bl. PS. 1. — II. hersteld, genezen, weer gezond, gerepareerd v. e. muziekinstrument WP. 268; herstellen, genezen, weer gezond worden, herstelling tot vorigen welstand AS. (van pulih). mulyakake, I. verheerlijken, loven; veredelen, in waarde verhoogen. — II. iemand weer herstellen, genezen. — kêmulyan, I. heerlijkheid, heerlijk leven BTDj. 589, luister, majesteit, glorie. kamulyaning pati, de zaligheid van de dood, de hemelsche zaligheid. — II. gezondheid, in gezondheid WP.
- mèlya
- zie ilu.
- malaya
- zie bij laya, KW. zva. gunung, Wk.
- maliyo
- benaming van een soort van wit lijnwaad, dat van Borneo komt G.? Zie DW. 57, ° kuning, en ° jingga.
- maluya
- AS. en maluyakake, zie bij waluya.
- malayan
- KW. zva. adhangan, Wk.
- malyarata
- benaming van het paleis van Bathara Éndrå.
- malaywa
- KW. zva. mêlayu, (vrg. laywa).
- malaywèng
- KW. zva. mêlayu ing.
- malam
- KN. gew. lilin, K. was. damar (of dilah) malam, waskaars. damar malam putih, witte waskaars of spermaceti-kaars S. têbu malam, naam van een soort van suikerriet. pêlêm malam, pêlêm lilin, naam van een soort van mangga, waarvan het vleezige eenigszins op was gelijkt. Vgl. nog lancêng, jebor. — malam, nglilin, met was toestoppen, zooals het gat v. e. weggezworen neus, zie ook bij lilin, Wk. — malami, ngilini, voor was zorgen, de kosten daarvoor bv. bij het bathikken voor zijn rekening nemen Wk.
- malêm
- KW. zva. mèdêm, riwut, Wk. KN. 1. niet goed droog, nog vochtig, klam (vrg. amês, têlês, en zie cêpêl). — 2. de nacht waarmee volgens de Mohammedaansche tijdrekening een dag van de maand begint, de nacht die tot den volgenden dag behoort. malêm Sêlasa, de nacht van Dinsdag (waarvoor wij Maandagavond of Maandagnacht gewoon zijn te zeggen) vgl. sore, wêngi. — malêman, offers van spijzen, die tegen zonsondergang op vijf dagen (avonden, malêm) van de maand Ramělan uitgedeeld worden ter eere van de vier eerste Kalifen en van de Wali's, op den 21sten door den Vorst ter eere van Abu-bekr; op den 23sten door den Kroonprins ter eere van Omar, op den 25sten door de Pangeran's aan het hof ter eere van Othman, op den 27sten door de Tuměnggung's ter eere van Ali, op den 29sten door den Rijksbestierder ter eere van de Wali's: alles ter gedachtenis van Mohammad, die in zijn afzondering in een spelonk op die avonden van de voor hem gereedgemaakte spijzen geen gebruik wilde maken, waarop die aan zijn volk uitgedeeld werden PL. I, 152, en vgl. ER. II, bijl. 65, en Wk. — pamalêm, naam van de belasting door de bevolking voor die offers aan hun hoofden op te brengen, bestaande in rijst, kippen, eieren, enz. en wat geld Wk. — pamalêman, zva. malêman.
- malim
- KN. loods, om een schip te loodsen AS.; ook zva. dhukun, (Ar. [Arab], onderwijzer, meester; Pers. loods) GR.
- mulêm
- KW. zva. adhêmên, G.
- mèlêm
- KN. naam van een riviervisch, een soort van wadêr, JZ. II.
- malimêr
- KW. zva. akêbluk, Wk., vgl. limêr.
- malumur
- KW. zva. andhepok, Wk.
-
--- 2 : 510 ---
- mlamari
- KN. zva. nglamari, van klamar.
- mal-mil
- zie bij cêmil.
- mal-mol
- zie mol.
- malamalar
- KW. zva. anjêjaluk, Wk. (oudj. verdubb. voor malar-malar, zie palar).
- mêl-mêlan
- zie amêl.
- mêlampah
- of mlampah, K. zie bij laku.
- milampah
- K. zie bij laku.
- malêmbe
- KW. zva. nglimpe, Wk.
- malêmbanêm
- = nglêmbana.
- mligi
- KW. zva. wuwuh, wantah, II.; volg. Rh. meer bep. van metalen, massief, echt, onvermengd; volg. Wk. ook uit zijn aard, absoluut, op zichzelf en zelfstandig.
- mêlêg
- zie bij wêlêg, KW. zva. ngambar, Wk.
- milag
- en mamilag, zie ilag.
- mulêg
- zie bij ulêg.
- molog
- KN. groot van iets ronds Wk. — kamologên, overladen van de maag door te veel eten; overstelpt fig. BTDj. 679.
- malige
- ook maligya, KW. zva. palungguhan, en panggungan, (Tamil mâligei, verblijf, zitkamer in een vorstelijk verblijf). malige kêncana murub, een zetel (troonzetel) van fonkelend goud. — maligèn, zva. palungguhan.
- mêlagar
- zie bij wêlagar.
- maligya
- zie malige.
- milêg-milêg
- zie lêg.
- mêlbu
- zie lêbu, II.
- maliba
- KW. zva. nalib, Wk.
- milaba
- zie wilaba.
- mêlabar
- mêlabari, zie balabar, I en II.
- malabuka
- zva. mulabuka, zie bij mula.
- malbwèng
- malbèng, en malêbèng, poët. zva. malêbu ing.
- malathi
- of mêlathi, KN. naam van een kleine, witte, zeer gezochte, welriekende bloem, een soort van jasmijn, Jasminum Sambac L., die in het haar gedragen, in het bed gestrooid enz., en waaruit ook een geurige vluchtige olie bereid wordt; vgl. MR. II, 55, 60 (Skr. mâlatî, een soort van jasmijn); zie nog mênur. ° susun, of mênur tumpang, een soort mělathi met dubbele bloembladen. ° kosta, nm. van een boom met welriekende bloemen, grooter dan de mělathi. ° warak, volg. and. mathi warak, een elpenbeenachtig uitwas in den vorm v. e. malathi, dat naar men zegt achter den neushoorn v. e. warak, gevonden wordt Wk.
- malang
- zie bij walang, I. en bij alang. — malangi, malangake, en pamalang, zie bij alang. — malang atèni, zie walang, II.
- maling
- (oudj. id.) N. pandung, K. iemand die ergens binnensluipt, een dief bij nacht, ook dief in het algemeen (van aling) JZ. II; vgl. ZG. XXII, 144. — maling, N. mandung, K. stelen bij nacht, ergens stelen door binnensluipen (vrg. nyolong, sayab, barak, enz.). maling dhèndhèng, zie dhèndhèng. kukur maling, zie kukur. — mêmaling, mêmandung, stelen in den ruimsten zin van het woord. — malingi, mandungi, mrv., en iemand bestelen; vlg. Wk. ook iets stelen [?]. bv. jarane mung siji, mau bêngi dimalingi ing wong. kêmalingan, kêpandungan, bestolen worden; door diefstal iets kwijt zijn. ilang kêmalingan, wegraken, verloren gaan, door diefstal. — pamaling, pamandung, het stelen KB. 46. — malingan, pandungan, gestolen, door diefstal verkregen; gestolen goed; naam v. zeker kinderspel met keisteentjes, die de speler met beide handen in een op den grond getrokken cirkel laat vallen; die er buiten vallen worden maling's genoemd Wk. — pamalingan. lading °, een dievenmes Men. VII, 534.
- malung
- KW. zva. ngoncati, Wk. (Wk.?).
- mêlang
- verkort. van sumêlang, JZ. I, 96.
- mêlêng
- mêmêlêng, en pamêlêng, zie bij pêlêng. — mêlêng-mêlêng, zie beneden.
- mêling
- mêlingi, mêlingakên, en pamêling, K. zie bij wêkas, en ujar. — mêlingi, KN. zie bij pêling.
- mêlung
- KN. de stem of het geluid rekken van een gěmak; BG. 42 v. e. mensch (vrg. ulung); ook verk. van tumêlung, Gr. L. 119. — mêlung-mêlung, iets, zooals een toon, herhaaldelijk lang uithalen; vrg. laut-laut.
- mêlèng
- KN. onoplettend, onachtzaam, zorgeloos Rh.
- milang
- zie bij wilang, en ilang. — milangake, zie ilang.
- miling
- miling-miling, en milang-miling, zie bij iling.
- mulang
- mulangake, pamulang, en pamulangan, zie bij wulang, en ulang, mulang sarak, zie sarak.
- mulêng
- zie ulêng.
- mulung
- zie bij ulung, wulung, en pulung.
-
--- 2 : 511 ---
- milangoni
- zie bij langon, en wilangon.
- mlêngak
- zie lêngak.
- mlongok
- of mêlongok, zie bij longok.
- mlêngkêr
- van lêngkêr = lêkêr.
- malangkrik
- zie bij walang, I.
- malangkring
- zie bij pangkring.
- malangkrong
- zie bij pangkrong.
- malangkadhak
- zie bij walang, I.
- mlengos
- mlengosi, zie bij engos.
- malăngsa
- verb. v. lamăngsa, en dit van sêla măngsa, of salah măngsa, buiten den tijd vrucht dragen Tj.
- malangsumirang
- KN. onbehoorlijk, onbetamelijk G., vgl. alang.
- mlingsêng
- KN. glimmend zwart Rh., samengetrokken uit mêlêng, en gêsêng.
- mêlangsang
- mêlangsangi, zie bij wêlangsang.
- malungsung
- malungsungi, of mlungsungi, zie bij walungsung.
- mêlang-mêlang
- zie bij sêlang, BG. 17.
- mêlêng-mêlêng
- KN. blinken, zooals van olie, vernis of verglaassel; ook v. blinkende niet glinsterende knoopen Wk., vgl. kilêng-kilêng, en gumilap, ook volgens G. vernis (vrg. pulas, en plitur), zie mêlong-mêlong.
- mêlong-mêlong
- KN. glinsteren, fonkelen.
- malêngi
- KW. zva. ambribini, Wk.
- melingi
- melingake, en pameling, zie bij eling.
- malangatèni
- zie walang, II.
- mapa
- 1. KN. zie bij papa. — 2. KW. zva. apa, zie ald. (oudj. id. KS. 58, 128).
- mapi
- zie api.
- mape
- KW. zva. apa, Wk.
- mupa
- zie upa.
- mèpi
- zie èpi.
- mepu
- KW. zva. panas, (van epu, hetzelfde); volgens G. duister, donker; verlegen, in de war zijn.
- mepe
- mèpèkake, pepean, en pamepean, zie onder pe.
- mapuhi
- zie apu.
- mapihên
- KW. zva. sêkêl, Wk.
- mapihêt
- KW. zva. ngradon, Wk.
- mapan
- 1. zie bij papan. — 2. zie apan. — mapanake, zie bij papan.
- mipro
- of mepro, Holl. mevrouw, vgl. jipro.
- mèprèl
- zie bij prèl.
- moprol
- zie bij prol.
- maparing
- zie aring.
- mupakara
- zie upakara.
- mufakat
- ook en eig. muwafakat, Ar. [Arab], KN. overeenstemming, eenstemmigheid; jurid. minnelijke schikking v. d. B. in Bijdr. 5e R. VII, 508; met overeenstemming, eenstemmig, met algemeene stemmen; overeenstemmen; het met elkaar eens zijn (vrg. rujuk, kosus); ook algemeen erkend, bv. van een bevel; volg. Wk. ook gemeenschappelijk. — mupakati, iets algemeen erkennen, met algemeene overeenstemming goedkeuren. — mupakatake, iets algemeen doen of laten erkennen of erkend doen zijn; iemand algemeen erkend doen zijn, uitroepen, bv. als Vorst AS., BTDj. 121, 594, 630. — ngupakatake, caus.; ook omtrent iets met elkander overeenkomen Tent. 4. — mufakatan, met algemeen overleg, gemeenschappelijk, eendrachtelijk, met algemeene overeenstemming of goedkeuring iets doen, vgl. guyuban. algemeene kennisgave, bv. v. d. benoeming of afzetting van een ambtenaar Wk., vgl. undhang.
- mupaksama
- mopaksama, T. 21b, zie upaksama.
- mapad
- mapat, zie wapat.
- mupadrawa
- zie upadrawa.
- maptya
- zie apli.
- moplok
- zie plok.
- muplis
- Ar. [Arab], failliet verklaard v. d. B. in Enc. II, 549b.
- mapap
- KW. zva. măngga, Wk.
- mapya
- zie api, I.
- mepya
- zie epya.
- mepuy
- zie epuy.
- mapaya
- KW. zva. ngubrês, Wk., vgl. upaya.
- mapyatutan
- KW. zva. patutan, Wk.
- mopêg
- KW. zva. sumpêg, Wk., vgl. opêk.
- mapang
- zva. mampang.
- mapung
- KW. zva. ambanjêl, Wk.
- mupung
- zie bij pungpung.
- mufangat
- RP. 121, zie manfangat, S.
-
--- 2 : 512 ---
- mapunggung
- zie maha punggung.
- madha
- KN. 1. trap mêmadha = trap kêmadha, of trap pêngadha, de hoofddoek zóo omgedaan dat de pêngadha, te zien is, of voor het gemak ook wel zóo genaaide hoofddoeken. — 2. een ander zie bij adha, en padha.
- madhu
- KW. zva. madu, Wk.
- mêdhi
- zie bij wêdhi.
- midha
- KW. zva. bodho, Wk. (Skr. middha).
- midhe
- en midhèni, zie bij widhe.
- mudha
- 1. KW. zva. bodho, BS. 452, T. 21a, kurang, Wk. en balilu, (Skr. mûḍha, onnoozel). — 2. Ml. zva. ênom.
- mudhi
- gew. kêmudhi, of kumudhi, roer van een schip. juru mudhi, of jêr mudhi, roerganger, die het roer houdt; stuurman (vrg. striman). — mudhèni, of ngêmudhèni, sturen. — mudhèkake, een vaartuig sturen. — kamudhian. ngèlmu °, doet den geest in eens anders lichaam verhuizen ZG. IV, 135.
- madhah
- madhahi, en madhahake, zie bij wadhah.
- mudhèh
- KW. zva. undang, G.
- madhèhi
- zie wadhèh.
- midhuhungakên
- KW. zva. anggêtunake, Wk.
- mêdhun
- midhun, mudhun, zie bij udhun.
- midhèn
- zie widhe.
- madhana
- KW. zva. asmara, (verkeerde spelling voor madana, Skr. madana, geslachtsliefde) G.; volg. Wk. zva. susah, anggubah.
- madhèni
- zie wadhèh.
- mudhoni
- zie bij wudhu.
- mêdhar
- mêdhari, mêdharake, zie bij wêdhar.
- mudhar
- mudhari, mudharake, zie bij udhar. — pamudhar, zie wudhar.
- madhura
- zie madura.
- madharan
- zva. madhaharan, (zie bij pangan, en olah, II; en zva. padharan, (zie bij wêtêng).
- madhuk
- zie adhuk, en wadhuk. — madhuki, en madhukan, zie wadhuk. — 3. KN. madhuk, enz. = janggol, enz. gereed zijn Wk.
- mêdhak
- mêdhaki, en mêdhakake, zie bij wêdhak.
- mêdhuk
- zie wêdhuk. — 2. KN. uitdijen, zich uitzetten, zwellen (zonder te barsten) als boven e. derg., vgl. mêdhok, bêdhêdhêg, mêlar.
- mêdhok
- zie dhok, 2.
- mudhak
- zie budhak.
- mudhik
- en mudhikake, zie bij udhik.
- madhuki
- en madhukan, zie bij wadhuk, en padhuk.
- mudhêk-mudhêk
- KN. zich maar altijd tot één plaats bepalen, niet verder of niet hooger gaan GR. (vrg. mugag-mugêg, en mudhêg-mudhêg, bij udhêg).
- medhak-medhok
- KN. maar op dezelfde plaats blijven draaien en wakkelen, bij het tandhakken Bl. CP. 50, vgl. mudhêg-mudhêg.
- mêdhit
- KN. karig, gierig (vrg. kumêt, en cêthil).
- mudhati
- KW. zva. luwih bodho, Wk. (mudha + ati).
- madhas
- KN. zva. mantèk, onbedriegelijk, te vertrouwen van wapens Wk., vgl. têdhas.
- mêdhus
- zie bij wêdhus.
- madhul
- zie adhul.
- mêdhêl
- zie bêdhêl.
- mudhal
- zie udhal.
- modhèl
- ook modhal, KN. model, vgl. pola. — modhali, iets smaakvol opmaken, monteeren Wk.
- madhêp
- zie bij adhêp.
- midhêp
- zie idhêp.
- mêdhedhe
- = bêdhèdhèh.
- mudhodha
- zie udhodha.
- madhêdhêm
- zie bij dhêm.
- madhêdhêg
- zie badhêdhêg.
- mêdhodhog
- = ambêdhodhog, bij bêdhodhog.
- madhaya
- zva. ambêdhaya.
- mêdhyat
- KW. zva. mêdhot, Wk.
- mudhêg
- zie udhêg.
- mudhug
- = ambudhug, Sw. LXXX, 4, Wk.
- madhang
- madhangi, madhangake, en madhangan, zie bij wadhang, en padhang.
- madhèng
- zie bij adhèng.
- mêdhang
- zie mêndhang, en bij pêdhang.
- mêdhêng
- KN. staan blijven, geen voortgang hebben, verhinderd worden in zijn voortgang v. personen; ook zva. kewuhan, in verlegenheid zijn, niet weten hoe te handelen? KB. 23, R., zóo ook sandeya °, Bab. Jo. I, 532; ook onbehandeld blijven van een zaak. onverkocht blijven van waren (vrg. kandhêg, en wudhu). — kapêdhêngên. Bab. Jo. I, 555: ° angkahipun.
-
--- 2 : 513 ---
- midhang
- KW. zva. ngangkat, ngluwari, merang, Wk. KN. 1. volgens een gelofte naar een heilige plaats gaan offeren. — 2. in BB. 49 zva. medhang, ook Bab. Jo. II, 180, G. (vrg. lêledhang). — midhangan, (of pa °, Men. IX, 36, 40) balk aan de lange zijde van het hoofdgebindte van een Javaansch dak, anders panglari, of pandawa, vgl. sunduk, santên. Vlg. Wk. midhangan, of pa °, dakstoel of het raam, waarop het topdak (gajah) van een pěṇdhåpå rust. blandar pamidhangan, de voorste en achterste balk van dat raam boven de sunduk. pangêrêt pamidhangan, de zijbalken daarvan boven de kili. midhangan, of pamidhangan, 1. KN. plaats waarheen men gaat om volgens gelofte te offeren GR. — 2. KI. van pundhak. — 3. ook borduurraam (vkl. pamênthangan sulaman, vgl. gawangan).
- mudhêng
- zie bij udhêng.
- medhang
- KN. voor zijn plezier ergens heen gaan, zich vermaken, zie midhang, vrg. dolan, en lêledhang.
- mèdhèng
- KN. scheef, in een scheeven stand; fig. ontrouw; vrg. sèdhèng, B. 551, en zie èdhèng.
- modhong
- ngèlmu °, en ngèlmu kamodhongan, tooverij ZG. IV, 131, 229, vgl. XXX, 118.
- mêdhangkungan
- naam van den achttienden zoon van Watu-gunung en van de twintigste wuku.
- mêdhangmiring
- weifelen, besluiteloos zijn, denkelijk midhangmiring, vgl. sidhangsiring, Wk. mêdhangmiring, (en ° barang) WP. 20: nm. v. e. gěṇdhing. Het eerste is een kawi-maat, heetende in 't Skr. açwalalita Waj. I, 48, 118, 158.
- mêdhangbarang
- zie mêdhangmiring.
- maja
- I. KN., maos, KD., naam van een vrucht (vlg. de Clercq Aegle Marmelos Rxb., nat. fam. der Aurantiaceae, vgl. Ks.), die er als een appel uitziet, een harden schil en een zoetachtigen, slijmachtigen smaak heeft, en waarvan verschillende soorten zijn, zooals majagêdhang, majagalêpung, en majalumut, zie ook wilaja. Majapait, N. Maospait, K. een soort van maja, die een bitteren smaak heft, zie KA. 23, r. 8; naam van een vroegeren rijkszetel op Java BTDj. 19, 20, in Kawi ook Majatikta, Majalangu, en Majalêngka, genoemd. Maospati, KN. naam van een distriks-hoofdplaats in de residentie Madiun. — II. KW. zva. mêtu, ana, en anak, (vrg. ja, 3).
- maji
- KN. in de spreektaal zva. măngsa, vrg. baji, Wk. KW. zva. karantan, nyilib, Wk.
- maju
- majoni, en majokake, zie bij aju.
- miji
- en mijèkake, zie bij piji.
- meja
- ook kêmeja, KN. tafel (Port. meza). Vrg. kameja, en bangku. sameja, als beeld van onafscheidelijkheid Bl. CP. 168.
- moji
- KW. zva. mingkêm, Wk.
- majuh
- KW. eten G.
- mijah
- zie wijah, en ijah.
- mujah
- gew. mojah, KN. kous (Pers. moezah, laars, kous); vrg. kaos, en volg. Wk. ook handschoen (gew. sarung °, of brosong tangan).
- mêjao
- of mijauh, KN. spr. voor nog niet zeker of nog in het geheel niet zeker JZ. II (waarschijnlijk van het Mal. jauh, ver) S., vgl. taklèk, Wk. BG. 39, 40: wong °, half gaar, niet goed snik = wong satêngah.
- mêjahi
- zie wêjah, en pati.
- majan
- = pawêdêlan, zie wêdêl, uit bijgeloof niet bij den waren naam pawêdêlan, genoemd, uit vrees, dat de ververij niet goed lukt.
- mêjên
- KN. benaming van een ongesteldheid, waarbij men gedurig aandrang tot stoelgang heeft, doch telkens maar weinig en met moeite ontlast, zooals bij dyssenterie of door aambeien; volg. Rh. dyssenterie (omschreven ngising gêtih); volg. Wk. ook niet tot rijpheid komen en hard worden, alleen v. d. pisang.
- mijèn
- zie piji.
- mejan
- zie maejan.
- mêjana
- KN. 1. matig, middelmatig, niet meer dan gewoon (Skr. madhyama, middelste; vrg. sêdhêng); vgl. madyama. — 2. mêjana, en mêjanani, iemand gering achten, minachten, met minachting, vernederend behandelen (Skr. awajñâna, minachting) DN. I, 4, L. 212, K. 20, 75, 76.
- majani
- zie waja.
- mêjani
- zie ujani.
- mijèni
- zie bij wiji.
- majênun
- S., zie junun.
- majar
- majari, en majarake, zie bij jar, KN. majar, een term bij het kěplèk spel, als de vier opgeworpen
-
--- 2 : 514 ---
- duiten allen met de bruine of witte zijde naar boven komen te liggen, vgl. somah, BV. en dhudha. — majaran, majar-kans, onderscheiden in unggul °, boven-majar- en asor °, onder-majar-kans Wk., zie verder ald. — majarake, zijn geld op majar, zetten Wk.
- majêr
- KN. onvruchtbaar, van een beest dat geen jongen krijgt of een vogel, die geen eieren legt (vrg. gabug); volg. Wk. v. e. kêbo, of sapi.
- majir
- zie bij wajir. volg. Rh. ook zva. majêr
- mijêr
- KN. trillen en beven R. n. N. 21, zva. kumitir, R.? zie kêjêr.
- mijir
- zie bij ijir.
- mujur
- en mujurake, zie bij ujur.
- mojar
- zie bij ujar.
- mijêrah
- 1. zie bij ejrah. — 2. KN. dwingen, noodzaken G.
- majêrbi
- zie wali.
- majik
- KW. raadplegen G. — majikan, zie bij wajik.
- mêjak
- of mêjêk. mêjaki, enz. zie bij wêjak.
- mijiki
- KI. zie bij wisuh.
- majakan
- KN. naam van een boom (vlg. de Clercq Quercus infectoria L.), waarvan de vrucht (een soort van galnoot met doornachtige schil) gebruikt wordt tot medicijn (en om de tanden zwart te maken, vrg. jaha, G., CP.).
- majad
- KN. natuurlijk, evenredig, in evenredigheid met iets anders, er bij voegend, eigenaardig (waarschijnlijk het Ar. [Arab], doorgang, passage; passend, betamend, voegzaam, gevoegelijk), zva. marwat, vrg. patut, en layak. majade, of samajade, Tj. I, 73, het zou natuurlijk zijn, dat enz. samajade, of ing samajade, op een gepaste wijze, behoorlijk PL. II, 80. kèhe ora majad, onnatuurlijk veel, meer dan men met waarschijnlijkheid zou kunnen verwachten S., vgl. ora jamak, BG. 216. langkung saking majad, boven verwachting, onnatuurlijk Bab. Jo. I, 847; ook schatten? Bab. Jo. I, 539: prandene wong Mataram nora kandhêga dèn majad drêsing mimis kadi udan ... yèn dèn majad kala prang wiwitan wong Mataram tumpêsan.
- mujud
- mujudi, en mujudake, zie wujud.
- mojid
- KN. zva. modar, (Bagělen?) KB. 65.
- mujadah
- (? Ar. [Arab] ernstige aanwending van moeite, strijd met iemand of iets Bab. Jo. I, 1413. — mujadahi, iets bestrijden, een lust, aandoening enz., overwinnen of weerstaan AS. 41 (vrg. ambadali).
- majas
- I. KN. uitnemend scherp en van goed sterk staal, van gereedschap dat bij het gebruik geen schaarden krijgt. — II. oneigenlijk, niet werkelijk, niet wezenlijk (Ar. [Arab], overdrachtelijk, oneigenlijke wijze aan spreken). Vrg. makiki, JR.
- majusèni
- zie majusi.
- majasta
- KW. zva. woh maja, Wk.
- mujisat
- (Ar. [Arab] de gave van wonderen v. d. B. in Enc. II, 535a.
- majusi
- KN. aanporren, aanporder, bv. bij een twist, door de eene partij tegen de andere gelijk te geven en zoo meer op te zetten (Ar. [Arab], een Magiër, sterrenwichelaar, toovenaar; Isk. 3: agamane °) JR.; volg. Wk., de duivel, de opstoker. — majusèni, opstoken, aanhitsen.
- mijil
- en mijilkên, zie bij wijil.
- majali
- KW. zva. mrucut, Wk.
- mêjaji
- KN. ongeveer zva. pêngaji, eenige waarde, van eenige waarde; ook of mêjajèni, zva. ngajèni, of murwati (dimêjaji, enz. pass). barang kang mêjaji, iets dat eenige waarde heeft. wong ora mêjaji, iemand die voor het uiterlijk geen aanzien heeft; dien men voor het uiterlijk voor niet veel zou houden WW.
- mijêjêr
- KW. zva. salonjor, ngadêg anjêjêr, Wk. zva. nyatu, nyênyuda, W.
- mujya
- KW. zie muja, of muji.
- majum
- zie êjum.
- maja-muju
- of muja-muju, KN. ben. van een medicinale droogerij.
- majêg
- majêgi, majêgake, pamajêg, en pamajêgan, zie bij ajêg.
- mêjêgi
- KN. het voorhoofd schilderen G.
- majibi
- en majibake, zie bij wajib.
- majang
- majangake, zie bij wajang, en pajang.
- majêng
- K. zie bij arêp, I., aju, payu, en adhêp. — majêngi, zie bij payu, en ajêng. — majêngakên, zie bij aju, en bij payu.
- mêjang
- en pamêjang, zie bij wêjang, en bij pêjang.
- mêjing
- mêjing-mêjing, zie wêjing.
-
--- 2 : 515 ---
- mijang
- zie bij wijang.
- mujang
- KN. als pandeling dienen voor een schuld (van wujang, zie ald. zva. bujang). Vlg. Rh. als bujang (bediende) dienen. — mujangake, iemand als pandeling laten dienen; voor een schuld als pandeling dienen JZ. I, 61. — pamujang, het dienen als pandeling. — mujangan, tot pandeling, als pandeling JW. 13. — pamujangan, pandeling JBr. 402, pandelingschap JW. 13.
- mujung
- zie bij ujung.
- majangi
- en majangake, zie bij wajang.
- maya
- KW. zva. samar, wayangan, (ontbr. W.) en maeka, Wk., maar ook zva. padhang, bêning, suci, en luwih, (C. 2061, bl. 57a) Wk., JZ. II (Skr. mâyâ, bedrog, begoocheling der zinnen, illusie; ook het schijnbaar, onwezenlijk bestaan van al het zinnelijke, gepersonificeerd als een godin, de gemalin van Brahma en de onmiddellijke oorzaak der schepping); helder, doorschijnend (ook ka °, usik ° ? Bab. Jo. I, 1224); betooverend schoon. maya-maya. ijo maya-maya, doorschijnend groen, bv. van de aderen door de huid WP., RS. susu °, zva. susu mêntêr-mêntêr. — kêmayan, KW. zich onzichtbaar maken. aji kêmayan, een toovergebed waardoor men zich onzichtbaar maakt, zva. aji limunan, ook zva. guna pangasih, tooverformulier in het alg. in Waj. I, 102 (zonder aji, Waj. I, 95). Vlg. Wk. kêmayan, KW. zva. kaluwihan, ngluwihi, bêgja.
- mayi
- KN. alas mayi, nm. v. h. bosch Krěṇdhå-Wahånå in Suråkěrtå, waar volg. het bijgeloof geesten wonen Wk. (? Skr. nomin. mâyî, betooverd).
- mayu
- zie ayu.
- mayo
- 1. zie ayo. — 2. KN. een oogziekte bij vrouwen, zooals door gebrek aan kraamzuivering. — mayonên, aan die ziekte lijden ZG. XII, 312.
- miya
- KW. zva. ngêndhoni, Wk., zie wiya.
- moyo
- zie oyo.
- mayuh
- zie bij wayuh.
- miyah
- zie wiyah.
- mayan
- KW. zva. sangsaya, Wk.
- mayun
- zie bij ayun.
- mayana
- KW. zva. sumêdhêng, ulah, ngluwihi, Wk.
- mayunaddha
- KW. zva. sukur, Wk.
- mayantya
- KW. zva. bêcik, Wk.
- mayar
- KN. verligt, minder zwaar vallend, draaglijker van alles wat zwaar, drukkend of moeielijk is LB. 144, 148, ook van leed en van een ziekte AS.; verligting Bab. Jo. I, 305. mayar-mayar, er goed, knapjes uitzien gew. v. e. vrouw Wk. — mayarake, iets verligten. ligter, gemakkelijker of draaglijker maken S., Dj. M. 1867, 5, 32, vgl. titig.
- mayor
- Holl. KN. majoor.
- miyar
- KN. miyar-miyar, helder, zuiver vooral van een roode of gele kleur Rh.; volg. Wk. zeer dun, als doorschijnend van dunheid enz. Wk., vgl. klêmir. — miyari, en miyarakên, K. zie bij ămba.
- miyur
- KN. slap, buigzaam, zooals bv. een dunne sabel, of een dunne tak van een boom; fig. besluiteloos, weifelend. miyar-miyur, freq. gedurig veranderen, besluiteloos zijn enz. Wk., vrg. menyar-menyor.
- muyar
- of moyar, KN. onsamenhangend, verward, bv. van een verhaal; ook fig. van het hart, vgl. buyar, Wk.
- meyor
- zie eyor.
- mayira
- KW. zva. cacing, ngucira, Wk.
- mayura
- zie manyura.
- mayuk
- soms ook mayung, KN. voorover hangend of gebogen, voorovergaan van een oud man; WW. wellicht mayug, zie ayug.
- miyak
- zie bij wiyak, en bij piyak.
- muyêk
- zie uyêk.
- mèyèk
- KN. (grondw. èyèk) zva. dhèyèk, Wk. mèyèk-mèyèk, KN. met inwaarts gebogen lenden of rug waggelend gaan Wk., zwoegen onder het dragen van een last AS. (vrg. ngiyêg-iyêg, en meyog) GL. 30, DN. I, 162.
- miyaka
- KW. zva. ambuka, Wk. (? conjunct. v. miyak).
- mayokake
- zie payu.
- mayakkên
- slechte spelling voor mahyakkên, zie wahya, N. 126.
- mayak-mayak
- KN. ruim voldoende, overvloedig van eten, hetz. als mayag-mayag? Rh., volg. Wk. tamelijk voldoende, in gepaste mate.
- mayid
- zva. mayit.
- myat
- zie miyat.
- mayat
- zie bij ayat.
- mayit
- Ar. [Arab], KN. een doode, een lijk (zva. jisim) JZ. II.
-
--- 2 : 516 ---
- miyat
- of umiyat, en myat, KW. zva. andêlêng, of ningali, (verk. van lumiyat, of, even als liyat, van de grondvorm iyat, vrg. ingat).
- miyut
- KN. met den top zwiepen, zooals een kokosboom, van vruchten vol en in menigte aan een boom zitten, hem daaronder doen buigen. miyut-miyut, aanhoudend heen en weer zwiepen, vgl. yod.
- mayuta
- KW. zva. kumilat, Wk.
- miyata
- en miyatani, zie bij wiyata.
- myus
- zie umyus.
- miyos
- miyosi, en miyosan, KI., zie bij wêtu.
- meyos
- KN. ben. van een ziekte bij kinderen, bestaande in blaren op den buik of rug. — meyosên, daaraan lijden Wk.
- mayasuta
- KW. zva. Bathara Surya, (Skr. Mâyâsûta, Mâyâ's zoon, een naam van den Buddha).
- mayalalit
- KW. zva. kilat, Wk.
- miyup
- KW. zva. niyup, nyêbul, Wk. (verkort. v. tumiyup).
- mayaya
- KW. zva. ngèmpêr, Wk.
- mayuyung
- miyuyung, zie wayuyung.
- miyum
- KW. zva. mèsêm, Wk.
- mayam-ayam
- zie ayam.
- mayag
- KN. dik, vet G. mayag-mayag, opgepropt vol, van den buik.
- muyêg
- zie oyêg.
- miyagi
- voor niyagi, PL. I, 223, vgl. de N. en Walb. dial. v. Japårå.
- meyog
- KN. herh. voorovergebogen en waggelende onder het gaan door de zwaarte v. e. last, vgl. mèyèk, Wk.
- miyagah
- zie wiyagah.
- mayug-mayug
- zie ayug.
- moyag-mayig
- zie bij oyag.
- miyagêmi
- zie anggo.
- muyab
- zie bij uyab.
- myang
- 1. KW. zie mwang. — 2. myang, ook miyang, N. in de spreektaal van verschillende gewesten (oudere vorm voor PK.) mênyang, anders nyang, WP.
- mayang
- 1. KN. bloesem van de Areca of betelpalm. samayang, een tros van de pinang gezegd; vrg. tundhun, janjang, en manggar, zie kêmbar. — 2. KW. zva. pancing, Wk., JZ. II (volgens anderen zva. rusak). — 3. zie bij wayang. — 4. zie bij payang, vgl. banting, 2. — kamayang, KW. zva. kapancing, (volgens anderen zva. kaluwihan), spr. zie bij wiguhan, JZ. II. — mayangi, zie bij wayang. — nyêndhal mayang, iem. met een ruk, zooals met een hengel, van de aarde in den hemel ophalen van de godheid R., iem. voor zijn tijd bij levenden lijve van de aarde wegrukken; wellicht in den bloei des levens (mayang, fig. genomen) AS. 132; volg. Wk. ook iets zonder voorafgaande waarschuwing plotseling, als met een ruk, wegnemen. — mayangake, zie bij wayang. — kêmayangan, KW. zva. angluwihi, kapasangyogi, en bêgja, (volgens G. achtervolgd; op de hielen gevolgd worden). bêgja kêmayangan, spr. KN. een uitroep: wat een groot geluk! wat een gelukkig geval! en zoo wel enkel kêmayangan, RL. 21b, 22a.
- mayêng
- zie bij ayêng.
- mayung
- zie mayuk, T. 2b en mayungi, zie bij payung. — kamayung, zva. gamayang, vgl. JZ. II.
- mayong
- zva. mangu. mandhêg °, (Waj. II, 24) Rh.
- miyang
- WP., zie myang, 2.
- muyang
- zie uyang.
- muyêng
- muyêngi, muyêngake, zie bij uyêng.
- meyong
- zie eyor.
- moyang
- 1. zie bij poyang. — 2. ratu moyang, zva. ratu nistha, tegenover ratu satriya, B.
- miangkuhi
- miyangkuhake, zie angkuh, II.
- mayangkara
- een bijnaam van Hanoman (? Skr. bhayangkara, schrikwekkend). KW. wêwayangan, G. zva. mulad-mulad, W.
- miyungyung
- = mayuyung.
- moyang-moyong
- KN. telkens met zijn boeltje verhuizen JR.
- mayangga
- mayăngga, KW. zva. wêwayangan, Wk.
- miyăngga
- KW. zva. buron banyu, Wk.
- miyanggo
- KW. leguaan G., vrg. slira, en mênyawak, (Skr. wyangga, kikvorsch); schrijffout voor miyăngga?
- myanggêp
- KN. zva. nganggêp.
- myanga
- KW. zva. anyirap, Wk.
- mayangan
- zie payang.
- manyi
- KW. zva. rahsa, vgl. mani.
-
--- 2 : 517 ---
- manyu
- KW. zva. tulus, Wk.
- manyan
mvn\KW. zva. dhangan, Wk.- manyirup
- KW. zva. ngidêri, Wk.
- minyak
mivk\Ml. menyak, KW. zva. lênga, Wk.- manyang
- zie anyang.
- manyêng
- KW. zva. mubêng, Wk.
- manyungnyang
- A. = manyunyang.
- mama
- zie bij papa.
- mami
- KW. voornaamwoord van de eerste pers. als object, en als bezitt. voornaamwoord Wk. (vrg. kami), vgl. KS. 78, Fi. 20.
- mamu
- zie amu.
- mimi
- KN. 1. naam van een soort van krab, gelijkende op de Moluksche, met een cirkelvormige schaal en stijve, puntige, driekantige staart, waarvan het mannetje en wijfje doorgaans op elkander geklemd zitten (alleen het wijfje en de eitjes worden als lekkernij gegeten); en mimischaal, als medicinale droogerij (vrg. mintuna); spr. voor nauwe verkleefdheid, gehechtheid, van man en vrouw: kadya mimi lan mintuna, JZ. II; ook zóo BG. 470, doch B. 370 lir mimi saparane kanthèn. kêmbang mimi, nm. v. e. lijnwaad Wk. — 2. zie êmi, 2.
- muma
- KW. zva. sukêt mati, G.
- mumu
- KW. zva. asih, G.
- meme
- zie bij pe.
- mumuh
- mamah-mumuh, zie pamah.
- memehan
- zie bij pe.
- momohan
- zva. momohan, zie bij moh.
- mamin
- KW. zva. barêng, Wk.
- mêmani
- zie bij wani.
- mamundhyat
- KW. zva. anggubêl, Wk.
- mêmanton
- zie wantu.
- mamaca
- KW. zva. têtumbak, Wk., vgl. waca.
- mamaca-udrasa
- KW. zva. nangis, Wk.
- mamacala
- KW. zva. mêmindha, amalih, Wk.
- mamar
- KN. schemeren van de oogen, zoodat men niet duidelijk zien kan (verk. van sêmamar, zie bij samar). — sêmamar, zie bij samar, ook zva. sumêlang. — kumlamar, van het gemoed, onzeker, weifelend Men. VII, 7.
- mimir
- KN. roode uitslag op de huid R.; volg. Wk. zva. gudhig, schurft; volg. Rh. ligt scheuren van goed, ligt brekend, breekbaar, vgl. mumur.
- mumur
- KN. zva. kumur-kumur, BG. 454, DW. proza 67, Bab. Pas. 32.
- momor
- momori, momoran, zie onder wor.
- mamrih
- zie bij purih.
- mêmarih
- KN. iemand terechtwijzen, zooals bij een twist (vrg. mêlèh) GR.
- murak
- pamurakan, zie urak.
- mêmarta
- mêmarti, mêmartos, zie bij warta.
- mamaratwa
- KW. zva. manganggo? Wk.
- mamrês
- KW. zva. mêrês, Wk.
- mamuryat
- KW. zva. andudut, Wk.
- mamrêm
- zie rêm.
- mamring
- KW. zva. sêpi bangêt, KN. somber: somberheid van een plaats; ook fig. in diepe zwijgende treurigheid (vrg. nyênyêd, en surêm).
- mèmrèng
- KN. 1. galig van weefsel, dat hier en daar doorzichtig is JZ. I, 129; vrg. mimir. — nyêmèmrèng, zva. mèmrèng, 1. JZ. I, 129, vgl. klêmir, gêmbring, bêbrêt. — 2. naam van een fabelachtig beest, naar men zegt, een langharig soort van hertebeest (kidang, Wk.), RP. 27; ook van een spook, dat de gedaante van een orang-utan zou hebben R.? mèmrèng mas, een beest van goud, dat de gedaante van een buffel zonder horen heeft en tot de rijkssieraden van den Susuhunan behoort G.
- mamurung
- mêmurung, zie wurung.
- mamak
- KW. zva. lamur, picak, KN. mamak-mumuk, in het wild, onbezonnen Wk.; in het blinde rondtasten, op de bof praten, vrg. amuk, mumuk, enz. 2. TD. zva. bapa, of bapak.
- mamuk
- zie bij amuk.
- mêmak
- KN. zva. kêtêl, dicht van het haar, nl. niet borstelig, doch als men er op drukt zacht als dons Wk. RS. 570: remane panjang ° awilis.
- mêmêk
- zva. mêmak, WP.
- mimik
- KN. een muggesoort, anders dan muring, of mrutu, Wk.
- mumuk
- zva. mamak, een gebrekkig gezicht hebben, slecht zien JZ. II; volg. Wk. = mamak, blind, gew. fig. dom, ziende blind; onbeschaamd, willekeurig; Rm. 429: busuk mumuk. budhug mumuk, van eten en slapen zijn hoofdwerk maken Wk. mamak-mumuk, mumak-mumuk, fig. blind, bv. voor zijn eigen gebreken Rs. 178.
-
--- 2 : 518 ---
- mèmèk
- zie bij pèk.
- momok
- zva. bobok, II, Rh.
- mêmeka
- zie bij weka.
- mêmêd
- zva. mêmêt. mêmêd bundêr-bundêr, (PL. II, 179) volkomen rond R.
- mumud
- KN. tot pap, week als pap of brij (worden, verweeken Wk.) RP. 116.
- mêmêdi
- en mêmêdèni, zie bij wêdi.
- mêmêdos
- en mêmêdosi, K. zie bij wêdi.
- mamèt
- en mamèti, zie bij pèt.
- mêmêt
- KN. uiterst, zoodat het uit is, zoodat het niet verder of sterker kan (van pêt, vgl. gêmêt), tot het uiterste, zoodat men niet meer, verder of sterker kan, zoo hard als men kan, bv. loopen enz. (Bab. Jo. II, 11: ° binuru), zoo diep als men kan denken. mêmêt amipit, volkomen aaneensluiten WP. cangkriman mêmêt, een onoplosbaar raadsel AS.
- mumêt
- zie bij umêt.
- mèmèt
- enz., zie bij pèt. — mèmèti, KN. aandrang hebben om een ei te leggen, bv. van een kip; fig. onrustig heen en weer loopen Waj. II, 301.
- momot
- momoti, momotake, en momotan, zie bij mot.
- mêmêtuh
- mêmutuh, zie wutuh.
- mamitahwa
- KW. zva. anggagulang, Wk., vgl. tau.
- mamituhwa
- KW. zva. mituhu, Wk.
- mamiti
- zie bij amit.
- mimiti
- mimitake, zie onder wit.
- memuti
- zie onder eling.
- mêmês
- KN. week, zacht, mollig op het gevoel, niet taai van leer, vleesch, brood Wk. (vgl. kiyal); fig. liefelijk van taal (vrg. lêmês, pêpês).
- mimis
- KN. geweer- of kanonkogel BS.; ook kleiballetje voor een blaaspijp JZ. II (vrg. pisêr). mimis kidang, grooter dan panambur, loopers. ° kêncêng, geweerkogel. ° kêndhangan, een lange soort kogel. ° jantung, puntkogel. Zie nog masbun. — ngêmimis, of angmimis, als een kogel. lir mimis, als mimis, zoo vlug? Bab. Jo. I, 627: ° ambêk budinya. — mimisi, v. e. mimis, voorzien of tot mimis, gebruiken. — mimisên, zie his.
- mèmès
- zie bij pès.
- momos
- poët. kêmomosên, KN. in ongerustheid verkeeren R.; volg. Wk. een blijvende vrees voor iets hebben, een schrik blijven houden BS. 454.
- mamasa
- KW. zva. mêmêgat, kaya, Wk.
- mamasah
- KW. zva. ninggal, Wk., vgl. pasah.
- mamêsur
- KW. zva. ambêlêr, Wk.
- mumasalat
- Ar. [Arab], onderlinge gelijkheid, gelijkheid van het een met het andere S.
- mamwarisakên
- KW. zva. masajakake, Wk.
- mamiweka
- KW. zva. ajêjagongan, Wk.
- mamwalilwa
- KW. zva. ambalithuk, Wk.
- mêmêl
- = momol, Tj. v, 167.
- momol
- KN. zacht, malsch van vleesch, vleezig Wk., AS. 14, vgl. gamol.
- mêmêla
- zie êla, 2.
- mêmpuh
- zie êmpuh.
- mèmpêh
- KW. zva. wasis, Wk.
- mêmpan
- zie bij êmpa.
- mêmpên
- zie bij êmpên.
- mèmpên
- KW. zva. ngêjum, Wk.
- mumpuni
- 1. KN. heerschen, beheerschen (vrg. mêngku, en mêngkoni). — 2. KW. zva. nyêrambahi, nyêdayani, volkomen meester zijn, volkomen bedreven in een wetenschap BS. 505, DN. I, 90 (misschien van êmpun, vrg. putus).
- mampir
- en mampiran, zie bij ampir.
- mêmpur
- KN. poederachtig. putih °, poederachtig wit Bab. Jo. I, 1224, Rh., vrg. pupur, kapur.
- mèmpêr
- zie bij èmpêr.
- mamprang
- KW. kwalijk nemen, gebelgd zijn G. KN. onmiddellijk revange gaan vragen van iemand die beleedigd is (waarschijnlijk voor mak prang, van mak, en prang) R.
- mamprung
- KN. wegsnellen, met een vaart wegvliegen (ook van iemand te paard), wegsnorren, voorbijsnellen KB. 13, 111 (van prung, waarschijnlijk voor mak prung, R.), vgl. sêmprung.
- mampêt
- en mampêtake, zie bij ampêt.
- mêmput
- KW. zva. kêmput, Wk.
- mampus
- zie bij ampus.
- mimpês
- zie bij impês.
- mêmpis-mêmpis
- zie bij êmpis.
- mamapwa-mapwani
- KW. zva. ngeman-eman, Wk.
- mumpal
- zie umpal.
-
--- 2 : 519 ---
- mêmplak
- zie êmplak.
- mumpluk
- zie bij umpluk.
- momplok
- of momplok-momplok, KN. goed in het vleesch, welgerond van iemands lichaam, poezelig, mollig meestal van vrouwen Rh.
- mumpyar
- zva. mompyor, vrg. mubyar, bij ubyar, Tj. I, 21.
- mompyor
- KN. schitterend van kleeding, juweelen enz. Tj. I, 46; volg. Wk. keurig in alles wat men draagt.
- mêngmpêng[5]
- KN. op zijn hoogst, op zijn best, in zijn volle kracht; op het drukst van een werk (vrg. prêmpêng). Men zegt ook pênging gawe, zva. mêmpêng ing gawe, zoodat pêng, het grondwoord is. wayahe mêmpêng, hij is in de kracht (of volle bloei) van zijn leven. lagi mêmpêng ing wayah, juist in de kracht van zijn leven. dèrèng mêmpêng ing diwasa, DW. 146. srêngenge mêmpêng, de zon in haar volle kracht. wanine mêmpêg, hij is vol moed, vgl. mêpêk. — pamêmpêng, KW. de juiste tijd.
- mêmping
- zie bij êmping.
- mimpang
- zva. mumpang, 2. Rh.
- mimpêng
- KW. middelmatig G.? wellicht mêmpêng.
- mumpang
- 1. KW. zva. numpang, en ngundha, Wk. — 2. KN. de winner zijn bij een weddenschap Tent. 2, R.? mumpangkara, spr. voor tegenspreken, zich verzetten tegen de uitspraak van de overheid, de wetten van den Vorst overtreden JZ. II, Bl. PS. 135 (vrg. numpangi bicara) en zie pampang.
- mumpung
- 1. zie bij pungpung. — 2. KW. vermetel G.
- memeyan
- zie bij pe.
- mamayar
- KW. zva. ambayar, Wk.
- mamêyik-mêyik
- KW. zva. nglulur-nglulur, Wk.
- mamêm
- KW. zva. ngingkêmi, araning gêgodhongan, Wk.
- mambu
- zie bij ambu.
- mimba
- of memba, KW. 1. zie bij emba. — 2. KW. zva. mêtu, (vgl. KA. 26, RL. 2b) zie wimba.
- mambah
- zie ambah.
- mimbêh
- mèmbêh, zie imbuh.
- mimbuh
- en mimbuhi, zie bij imbuh.
- mămbra
- KW. zva. ămba, Wk., vgl. ămbra.
- mimbar
- zie bij imbar.
- mambara
- zie ambara.
- mambiriskên
- KW. zva. nacahake, Wk., vgl. wilis, I.
- mambak
- zie ambak.
- mambêk
- zie bij ambêg.
- mumbuk
- zie bij umbuk.
- mombak
- zie ombak.
- mambat
- zie ambat.
- mambêt
- K. zie bij ambu.
- mêmbat
- zie bij êmbat.
- mêmbut
- zie êmbut.
- mambêta
- KW. zva. kaduk, Wk.
- mambil
- zie ambil.
- mêmbal
- zie êmbal.
- mumbul
- zie bij umbul.
- mumbluk
- zie bij umbluk.
- mambyalakên
- KW. (met omzetting) zva. ambalèkake, Wk.
- mambêg
- zie bij ambêg.
- mêmbêg
- zie êmbêg.
- mambêng
- en mambêngi, K. zie bij alang.
- mêmbang
- KW. ontluiken (van de grondvorm êmbang, waarvan ook kêmbang, PK.)
- mimbang
- KW. zva. tirah, Wk., vgl. mimba, 2.
- mumuthuk
- KW. zva. rampak, Wk.
- mamang
- zie mangmang. Ook Bant. Jav. voor paman, R. en T.
- mimang
- 1. KW. zva. kuna, sangsaya, bingung, salang-surup, gingsir, angkêr, Wk. — 2. (oudj. mingmang) KN. benaming van de waringinwortel, die van onderen weer loten schiet Wk., of volgens anderen boomwortels die in den grond verward dooreen gegroeid zijn JR. (Men gelooft, dat de oyod mimang, dengeen, die er op weg over heenstapt, bingung, maakt, zoodat hij de weg niet meer weet. Ook wordt er de bovennatuurlijke kracht aan toegeschreven om iemand, die hem als kêndhit, draagt, voor alle gevaren te behoeden Wk., Waj. II, 120, JZ. II. Men begraaft hem ook wel tot beveiligingsmiddel vóór een huisdeur JR.). kaya anglangkahi oyod mimang, spr. alsof iem. over de oyod mimang, (een denkbeeldige wortel) is heengestapt, v. iem. die zijn weg denkt te vervolgen, maar telkens weer op dezelfde plaats terugkomt, als het ware aangetrokken door de kracht van dien wortel Rh.
- momong
- momongan, en pamomong, zie bij mong.
- mamungat
- KW. zva. anggugat, Wk.
-
--- 2 : 520 ---
- maga
- KW. zva. ngêntèk, mlanggrang. gew. kêmaga, T. 38b, KN. niet naar wensch geslaagd; niet geheel gaar geworden door koken; ook incompleet; verder zich in zijn verwachting bedrogen vinden, zie moga. Zoo ook magasesa, (van sesa, 1.), bv. olèhe amatèni magasesa, hij heeft hem niet geheel ter dood gebracht Wk.
- magê
- KW. zva. sumêlang, Wk.
- mêga
- KW. zva. ambuka, Wk., vgl. wênga.
- miga
- KW. zva. nyingkiri, ontbr. W. — migan, id. Wk.
- migo
- KW. zva. sisip, Wk.
- muga
- N. mugi, K. een redewoord tot uitdrukking van een bede, biddend verzoek of biddende wensch: ik bid u, wees zoo goed! (zie de gramm. en WG. 80, 90, 92). Zoo ook met nadruk kang muga, ingkang mugi, en meer dringend muga-muga, of kang muga-muga, en mugi-mugi, of ingkang mugi-mugi.
- mugi
- K. zie muga.
- mega
- KN. wolk, de wolken JZ. II (Skr. megha). mega mêndhung, regenwolk; ook benaming van een melodie op de gamělan, en van Chineesch aardewerk met blauwen rand, en van een hoogen berg in het westen van Java. Kyai Megatara, naam van een beambte of bediende in de Kraton. — megan, grijsachtig blauw met zwarte strepen aan de vleugels van tamme duiven.
- moga
- KW. zva. ngêntèk, mêntah, sumêdhêng, amrih, ya ta, wit, awit, wiwit, miwiti, pasrah, têka, bangêt, luwih, upama, mêngku, nalika, Wk., vgl. KA. 1. KN. te vergeefs, zonder effect, op niets uitloopend (Skr. moga). Zie over dit woord KS. 91, WS. 112, 197. — 2. KW. naam van een onbekend wapentuig, zie samoga. — 3. naam van een soort van ceintuur of gordel G. — 4. zva. gawe, G. — 5. zva. kêbo, G. olèhe arêp ngobong bata moga, van zijn willen steenen bakken is niets gekomen. moga dinêlêng, aan het gezicht onttrokken, niet te zien (bv. door dikken nevel). — amoga, zva. moga. ook onschendbaar, bv. van den Koning of Gouverneur-generaal (Skr. amogha, onfeilbaar, niet missend) R.
- mêgahi
- en mêgahake, zie bij wêgah.
- muga angkara
- KW. zva. murka, Wk., vgl. angkara.
- mugan
- KW. zva. mangan, Wk., vgl. boga, I.
- mugên
- KN. zva. mungkul, wêkêl, volg. and. ook zva. mudhêng, Wk.
- magina
- KW. zva. migunani, Wk.
- migêna
- KW. zva. nusahake, Wk., RL. 34b; vgl. wigna.
- miguna
- en migunani, zie bij wiguna.
- migênuni
- KW. zva. mirêmbugi, Wk.
- meganănda
- zie beganănda.
- miganda
- KW. zva. ngambêti, Wk. (Wk.?), vgl. gănda.
- mogantên
- KW. zva. bisa, putus, pantês, Wk.
- megantara
- KW. zva. mega wrata, Wk. KN. wit schimmel, kleur van een paard Rh., zie megan, bij mega.
- migantaka
- = anyingkiri pati, JZ. II (miga + antaka).
- magandhah
- KW. zva. abêgja, Wk.
- magir
- zie agir.
- mêgar
- zie bij êgar.
- mugêr
- zie ugêr.
- maguro
- KW. zva. umung, Wk.
- magori
- KN. naam van een kostbaren steen, nl. ° suleman, en ° kêling, Tj. BG. 35, Wk.
- mugara
- KW. zva. gada, gitik, Wk.
- mugari
- en pamugari, I. KW. zva. ambandhêm, en ugêr-ugêr, Wk. — 2. KN. het opperbeleid voeren. — pamugari, KN. leider, bestierder, die de leiding van iets heeft, het opperbeleid voert BTDj. 534, Bab. Jo. II, 102. — mugarèni, en mamugarèni, van iets de leiding en het bestier hebben.
- mêgrog
- KN. zich half openen van een bloem (vrg. mêgar) G.; volg. Rh. mêkrok, zie êgrok.
- magurugăngsa
- KW. zva. gamêlan tambaga, Wk.; zie echter maguru bij guru.
- mêgok
- mêgok-mêgok, voor mogok-mogok, onbeweeglijk, als een paal zitten Tj.
- migêk
- zie mugêg.
- mugêk
- zie mugêg.
- magakit
- KW. zva. anggêgêt, Wk. (Wk.?).
- mogak-magik
- zie ogak.
- magada
- KW. zva. kasusu, Wk. (Wk.?), vgl. gadgada.
- migut
- KW. zva. anggêtêm, Wk. KN. migut,
-
--- 2 : 521 ---
- zich moeielijk bewegen, van een wezen dat dik en zwaar is, zooals bv. een butå. migut-migut, freq., vgl. ugêt, ingut, Wk.
- mugêt
- zie ugêd.
- mêgatruh
- KN. naam van een zangwijze.
- magêtan
- KN. naam van een afdeeling in de res. Madiun op Java. — kêmagêtan, het Magětansche; zie nog WG. 190.
- megos
- zie egos.
- magasa
- KW. zva. musthika, Wk.
- magasesa
- zie bij maga.
- magawe
- en magawèkake, zie bij gawe.
- magawan
- zie bagawan.
- magaway
- KW. zva. magawe, Wk. (in 't oudj. andere spelling, zie Kern in Bijdr. 6e R. VII, 267).
- magêl
- magêli, magêlake, zie wagêl.
- magol
- = megol, C. 2196, bl. 152.
- megol
- zie egol.
- mogèl
- zie ogèl.
- mogol
- KN. maar half gaar van aardvruchten, zooals aardappelen; niet tot rijpheid gekomen van een voornemen of beraad (vrg. madas, magal), niet geslaagd Tj. III, 564, Wk.; volg. Rh. zich verzetten tegen, ongev. zva. mogok.
- mêgilan
- zie bij gila.
- magilya
- KW. zva. minglar, Wk.
- moglèng
- zie bij oglèng.
- magêlêng
- KN. stijf volhouden, bij zijn stuk blijven, zich niet laten overtuigen of raden, een stijfkop zijn, stijfzinnig (vrg. andêlurung) JR.
- magêp
- KW. zva. anggêg, Wk., kanggêg, W.
- mêgap
- KN. mêgap-mêgap, naar den adem snikken of snakken, kort en snel met moeite ademhalen, zooals van iemand die uit zijn adem geloopen heeft, in zenuwachtige toestanden, als een stervende of als een visch op het drooge (vrg. mênggèh-mênggèh, en êgap).
- magam
- zva. nglimpe, Wk.
- magêm
- zie bij anggo.
- mag-mêg
- klanknab. van het herhaaldelijk grijpen of pakken Tj. I, 30, zie mal-mol.
- magag
- KN. aarzelen, niet goed durven Tj. II, 521. — kêmagagên, BG. 48.
- magog
- zie mogok.
- migêg
- KN. niet van zijn plaats voort kunnen; zóó migag-migêg, Tj. I, 17, langs een weg, die verstopt is; volgens G. ontsteld, verwonderd (vrg. wigug, en mugêg). migêg-migêg, van groote ontsteltenis bewegingloos blijven.
- mugêg
- KN. mugêg-mugêg, ook mugêk-mugêk, en mugag-mugêg, (zie ugêg) aanhoudend op dezelfde plaats zich blijven bewegen en niet voort kunnen komen Gr. L. 165, ook met zijn bod maar altijd op dezelfde hoogte blijven (vrg. migêg); volg. Rh. bet. migêg, en mugêg, ook wel migêk, en mugêk, meestal herh. hetz. nl. zich op dezelfde plaats blijven bewegen.
- magêgêh
- KW. zva. nglênggêr, putêran, Wk.
- mogag-magig
- KN. waggelen, niet goed vast staan of zitten, bv. van een paal, tand; schudden op zijn grondvesten Tj. III, 53?
- magang
- KN. op weg iem., die naar de pasar gaat, opwachten om van hem een koopwaar, vooral rijst, op te koopen Rh.?; naar een betrekking staan; met het oogmerk om een betrekking of postje te krijgen, bij een invloedrijken ambtenaar zonder loon dienstwerk doen; iemand die met dat oogmerk bij een invloedrijken ambtenaar in dienst is; als magang dienen (vrg. panakawan). magang carik, een adspirant (of sollicitant) klerk. wadana magang, nm. v. e. ambtenaar in Yogyåkěrtå R. en T. — magangi, om iets als magang dienen, naar iets adspireeren Bab. Jo. I, 101. — magangake, tot magang, maken; ook voor iem. (iets) opkoopen van naar de pasar op weg zijnde kooplieden Rh. — magangan, of pamagangan, verblijf of zitplaats der magang's. pamagangan, zva. pangadhangan, plaats waar men zich posteert om menschen af te wachten die naar de pasar gaan, en bv. hunne rijst op te koopen Rh.; ook naam van een paṇdhåpå in het midden van het plein tusschen de tweede en derde poort ten zuiden van den Kraton van den Susuhunan; verder magangan, als magang dienst nemen of in dienst zijn.
- magêng
- KW. zie bij gêng.
- mêgung
- zie gung.
- migung
- = megung.
- megung
- KW. zva. ora pêgat. aywa megung, K. 3, 47? zva. aja nyimpang, niet ontwijken, ontgaan, ontkomen; ook zva. obah, BG. 546
-
--- 2 : 522 ---
- bumi ° vgl. menggung. KN. zva. nikung, een bocht maken; zich om- of afwenden B. 560 (niet in Wk.). malang-megung, heen en weer draaien, dwars over den weg; volg. Wk. deels dwars, deels schuins, door elkander, overhoop, ordeloos ergens liggen, tegen alle orde en regel in.
- mugangkara
- KW. zva. murka, Wk., vgl. muga angkara.
- mubah
- Ar. [Arab], gemeen goed, iets waarop allen even veel recht hebben KT., S. (vlg. v. d. B. in Enc. II, 541b: geoorloofde handelingen); volg. Rh. verstaat een Javaan onder dat woord: ora ana kêdadeyane, van het een of ander waarvan niets komt of terecht komt.
- mobah
- zie bij obah.
- mabahaya
- KW. zva. ambêboyong, Wk. (Wk.?)
- mabên
- K. zie bij madu. — mabêni, en mabênakên, zie onder adu.
- mabun
- zie bun.
- mibra
- KW. zva. pados, G.
- mubra
- KN. mubra-mubra, van alles in overvloed hebben, bv. panguripane mubra-mubra, in weelde baden? BG., niet in Wk. (vrg. bra) zie mubru.
- mubru
- KW. zva. bêlabur, balèbèr, KN. volg. Wk. KW. rijk in overvloed, bv. van een oogst, v. kleeren enz. Tj. I, 907. — mubra-mubru, BG. 16 = ora kêkurangan, JZ. II. Ook mabra-mubru, Tj. I, 589.
- mabur
- zie bij bur.
- mibêr
- zie bij bur.
- mibur
- zie bij bur.
- mubur
- zie ubur.
- mubarang
- zie samubarang, JBr. 346.
- mabuk
- zie abuk.
- mabad
- KW. zva. ambabid, nyabêt, Wk., en zie babad.
- mubadir
- Ar. [Arab] v. d. B. (ook ngubadir, GL. 44), verspillend, verkwistend; ook verk. badir, vruchteloos, zonder gevolg, voor niet verspild, van pogingen of van werk, dat niet beloond of geteld wordt; volg. W. ook zva. eman, en owêl, volgens G. berouw, spijt. — mubadirake, geld of goed verkwisten, verspillen, verdoen (vrg. ngêbrèh, en ngobrot-obrot) KT.
- mabat
- KW. zva. nyabêt, Wk., vgl. mabad.
- mubat
- KW. zva. dhukun, (? vgl. Ml. obat) ngobat, niyup, Wk.
- mobit
- en mobat-mabit, zie bij obit.
- mobèt
- zie bij obèt.
- mubtada
- KN. zva. kajarag, (Ar. [Arab], begonnen, aangevangen) KT. 196.
- mobat-malêbit
- KW. zva. mobat-mabit, Wk.
- mabul
- zie abul.
- mubal
- zie bij ubal.
- mabluk
- KN. geheel met wit (of grijs- Wk.) achtig wit stof (zooals meel of asch) bestoven, geheel wit uitgeslagen of begroeid, geheel vergrijsd, geheel wit in den bloei (vrg. mublak); zie sumambêl wijèn, bij sambêl.
- mublak
- KN. zva. mabluk, J., volg. Wk. gelijkmatig wit geblanket of van nature inlandsch (geheelachtig) blank; spierwit v. h. haar; zich overal geel of geelachtig wit vertoonen v. h. padigewas of v. d. dami, (vrg. mêmplak); ook zva. mubal, van een vlam; volgens G. glans, schijnsel.
- mubulung
- KW. zva. ngruwat, Wk. (Wk.?).
- moblong-moblong
- KN. vol en schoon (blank Wk.) van gelaat van een vrouw R. n. N. 304: ook van een vrouw die zich uit coquetterie sterk geblanket heeft BG. 94.
- mubyar
- mubyarake, zie bij ubyar.
- mobyor
- zva. mubyar, bv. van door goud en edelgesteenten schitterende kleeding PL. I, 32, vrg. mumpyar, en mompyor, JR.
- mabyung
- zie bij byung.
- mubyung
- zie bij ubyung.
- mabang
- zie abang.
- mubêng
- zie bij ubêng.
- mathi
- zie bij athi, en malathi.
- muthu
- zie munthu.
- methe
- KN. methe-methe, een dikke uitstekende buik hebben, zooals v. e. zwangere vrouw? niet in Wk., vgl. èthèh.
- motha
- 1. zie potha. — 2. grof doek, zeildoek, zva. gêblêg, (Skr. pota, doek) KB. 71, PL. I, 59.
- mathinthing
- of mathingthing, zie thingthing.
- mathunthung
- of mathungthung, zie thungthung.
- mêthanthang
- mêthangthang, of muthangthang, zie thangthang.
- mêthènthèng
- of mèthèngthèng, zie thèthèng.
- mathak
- 1. zie pathak. — 2. KN. kuluk °
-
--- 2 : 523 ---
- nm. v. e. witte muts van door stijven en glanzen doorschijnend gemaakt wit katoen, door den Susuhunan, de Pangéran's, Riyå's en hoofdambtenaren gedragen in groot tenue bij officieele gelegenheden; zulk een mag ook de bruigom op zijn trouwdag dragen, vgl. kanigara, Wk.
- mathuk
- zie êthuk.
- mêthuk
- van pêthuk, zie papag.
- muthêk
- zie uthêk.
- muthik
- KN. een klein soort hak- of kapmes Rh., zie uthik.
- methok
- zie ethok.
- muthakil
- Ar. (?) KN. begeerlijk, baatzuchtig, inhalig, naar zich halen (vrg. baciwid, en surakah, 2) JR.; volg. Rh. een tegenstribbel aar, een dwarsdrijver.
- mêthêt
- zie bij pêthat.
- mathis
- KW. zva. manis, dhèmês, Wk. meestal van het spreken, van de taal, manieren, innemend, ook ongeveer zva. dhamis, Rh.
- mathethah
- KN. bolrond van de buik? Tj. II, 653; vrg. methe-methe, pêthethah.
- mêthangkrok
- zva. malangkrong, zie pangkrong.
- mêthangthang
- muthangthang, of mêthanthang, zie thangthang.
- mêthingthing
- mêthungthung, zva. mêthinthing, enz., zie thingthing, enz.
- mang
- KW. zva. ing, Wk.?; en verkort. van samang.
- mêng
- KW. zva. amung, nuju, bangêr, Wk. KN. zva. mar, Wk.
- ming
- zie bij ping, en bij mung.
- mung
- 1. ook wel ming, N. amung, ook wel aming, KN. namung, of anamung, ook wel naming, of anaming, K. amêng, KW. en KD. (LB. 175) alleenlijk, alleen maar, enkel, niet meer dan, slechts (vrg. muhung, en nging, anging, of nanging). naming, gew. anaming, in de spreektaal ook veel voor nanging, of ananging, doch S. (en voor wondene, of dene). botên amung, of botên namung, en botên amêng, (volg. R. een uitdrukking beantwoordende aan lire layang, in het N.) alleenlijk, het is alleen maar, menigvuldig in brieven om te zeggen dat men niets te schrijven heeft dan alleen het volgende; ook wel botên langkung, en botên punapa, in het N. ora ngêjaba amung. — ngamungake, of ngêmungake, KN. ook wel ngamingakên, K. (R. n. N. 156) bij of tot iets of iemand alleen zich bepalen RP. 41; iets alleen betreffen, dikwijls te vertalen: alleen maar, uitsluitend BTDj. 80, 571. — 2. of êmung, zie ald.
- mèng
- KW. zva. ing, Wk. (° ma + ing).
- mong
- 1. (oudj., vgl. RK. 19) KW. zva. macan, JZ. II, ook ° tuna, ° luput, Men. IX, 356 (vrg. bij arima). — 2. mong, gew. among, KW. zva. nandhang, ulah, KN. aan iets zich wijden of zijn zorgen wijden, met iets zich bezig houden, aan iets zich overgeven JZ. II. wong among dagang, iemand wiens zorg of bezigheid de handel is, een handelaar. among sasmita, of cita sasmita, zijn werk maken van (iemands) teekenen, d. i. wezenstrekken, uitdrukking of beweging, om daaruit zijn zin, aanleg, bedoeling enz. op te maken, of om uit het een of ander geluid of teeken waar te zeggen, vgl. pirasat, Wk. among rêsmi, (° raras, of ° lulut) minne plegen. among kingkin, aan smart (bittere droefheid) zich overgeven. among tani, en among wingit, zie bij tani, en bij wingit. among praja, Rijksvoogd, eign. van den tijdelijken hoofd-jěkså bij de Pradåtå; vgl. R. en T. 54. — ngêmong, iemand zijn zorg en oplettendheid wijden; voor iemand alle zorg en attentie hebben; een kind oppassen; volg. Wk. iem. zijn voogd of mentor leiden, hem dienen, ter wille zijn; ook verbloemde uitdr. voor huwen v. e. man JLW. 16. kaêmong, BTDj. 57, BG. 126: wêlas dene tan ingêmong ibu rama. diêmong, of dimong, in poëzie ook winong, pass. — ngêmongake, imd. onder eens anders leiding stellen. winongakên, poët. voor kaabdèkake, Wiw., Wk. — momong, of mongmong, een kind of kleinkind oppassen en verzorgen BTDj. 40, 79; iemand, die bestier of leiding noodig heeft besturen en het oog op hem houden; (volg. WW. dimomong, ook) winongwong, pass. momong sarira, zva. ulah awak, voor zijn of haar lichaam zorgen; zorg dragen voor haar toilet van een vrouw; alleen voor zich zelf zorgen, vooral van een vrouw, die ongetrouwd blijft, v. e. man WP. 130. — momongan, iemand over wien men het bestier en toezicht heeft of het toezicht en bestier te houden heeft; iemands bestiereling BG. 457; pupil JZ. II. sing duwe momongan, die (hem) onder zijn toezicht heeft, die als hoofd of patroon over hem staat. — pamomong, of pamongmong, zorg, verzorging; oppasser, verzorger, of oppaster, gouverneur [gou...]
-
--- 2 : 524 ---
- [...verneur], gouvernante van een kind; knecht of meid voor kinderen? Wk. abdi °, BG. 370 (syn. met êmban, Bab. Jo. I, 1414).
- mangê
- (oudj. mangö, zie bij mangu) en mangên, KW. zie angên.
- mangu
- (oudj. mangö) KN. in bedenking staan blijven; in zijn binnenste aarzelen, weifelen, onzeker zijn wat men denken moet, doen zal of te wachten heeft; twijfelmoedig; mijmeren WP., JZ. II; en zva. rangu-rangu, (zie bij rangu). bale mangu, of bale mangu kêpatihan, ook paseban mangu, of paseban mangu kêpatihan, naam van de paṇdhåpå vóór de woning van den Rijksbestierder en van de rechtbank, die daar gehouden werd en waarin de Rijksbestierder zelf rechtsprak, vgl. PL. I, 192, 196, 221. (Ook wordt de wachtkamer binnen de poort van de vorstelijke begraafplaats te Kadilangu zoo genoemd). kori mangu, naam van een poort onder aan de trappen ten zuiden van de Sitînggil in vroeger tijd JZ. I, 36, PL. II, 9. Tegenwoordig wordt de kori brajanala, ook wel zoo genoemd.
- mange
- KW. zva. dhewe, Wk. (Wk.?).
- mango
- KW. zva. nalăngsa, Wk.
- mênga
- mêngani, en mêngakake, zie bij wênga.
- mêngi
- KN. aamborstig, aamborstigheid, als de luchtpijp bij de ademhaling piept met het geluid van ngi, BG. 39 ° ngangsur, vgl. BTDj. 99 (vrg. ampêg).
- minge
- maminge, zie inge.
- mungu
- zie wungu, gugah, en tangi.
- mengo
- zie engo.
- mèngèh
- mèngèh-mèngèh, zva. mangah-mangah, maar minder roode, een zacht roode kleur hebben Rh.
- manguhuh
- zie uwuh.
- manghèr
- zie hèr, II.
- manghrik
- zie hrik.
- manghurkên
- zie hur.
- manghrêt
- mangrêti, zie hêrêt.
- minghrêti
- KW. zva. mamatuti, Wk., vgl. rêti.
- manghrapi
- KW. zva. nglironi, nêmpuhi, Wk.
- mangahis
- zie his.
- minghêl
- KW. zva. nglirik, Wk.
- manghêb
- zie hêb.
- mangah-mangah
- mongah-mangih, zie bij angah.
- mangên
- zie mangê. — mangêni, KN. zie bij wangên.
- mangun
- mêmangun, en pêmangun, zie bij wangun.
- mungoni
- mungokake, van wungu, zie tangi, en wungu.
- mangunah
- of maonah, KN. de macht van iemand die op alles een middel weet om zich helpen (ook wel door bovenmenschelijke middelen), bv. van een gevangene, die, hoe ook opgesloten of volg. Wk., G. geboeid, toch wel middel weet om los te komen BG. 194 (Ar. [Arab], hulpmiddel; Pers. maunah, ook macht, vermogen).
- mangênèni
- zie bij kêna.
- mangunêng
mzunN_KW. 1. in beweging brengen G. — 2. droefheid, hartzeer (vrg. unang, en onêng). — 3. KN. naam van een bloem W., zie mangunêng.- manguncarana
- zie ucarana.
- manguncupi
- zie ucup.
- manginti
- KW. zva. ngèsthi, Wk. (Wk.?).
- manguntur
- KW. zva. panunggul, en lêmah dhuwur, Wk. (waarschijnlijk samenstelling met verkorting van mangun batur). panggung manguntur, KN. een van den grond verheven opene zitplaats, zooals onze muziektenten B. v. B. 25. bangsal manguntur tangkil, naam van een dergelijke zitplaats van den Vorst op de groote feesten, ten noorden tegen de bangsal-witånå gebouwd en met watu cêndhani, bevloerd PL. II, 8. mangunturniti, naam van een gebouw in het voorhof van de Surålåyå. manguntur sela, RL. 13a, waarsch. = manguntur tangkil.
- manganturan
- KW. zva. gênturan, Wk. (Wk.?).
- manguntit
- KW. zva. ngoncat-ancit, Wk.
- mangantap
- KW. zva. ngrangsang, Wk. (Wk.?).
- mangindhati
- KW. zva. nginggati, Wk.
- manganyuk
- (W. manganyak) KW. zva. nuntun, Wk.
- mêngên-mêngên
- KW. zva. dolan-dolan, kacaryan, Wk., vgl. amêng.
- mangunêng
mzun_KW. zva. kêmbang bakung, Wk.- mangro
- zie onder ro.
- mangêr
- zie hêr.
- mangir
- KN. geelachtige balletjes van allerlei soort van kruiden bereid, waaronder vooral kurkema, waarmee men zich onder het baden wrijft, en die als zeep schuimen Wk. BG. sabun lan mangir. Vgl. Ml. langir, al wat dient om inz. het hoofd te reinigen, vooral een s. v. welriekende bast.
-
--- 2 : 525 ---
- mingêr
- en mingêrake, zie bij ingêr.
- mungar
- mungari, zie ungar, II.
- manguri
- zie hur.
- mangrah
- zie arah.
- mangroh
- zie bij roh, II.
- mungarani
- zie ungar.
- mangurnakên
- KW. zva. ambayawarakake, Wk.
- mangrintung
- (W. mangrantung) KW. zva. anggantung, Wk. (Wk.?).
- mangarnawa
- mangèrnawa, zie bij arnawa.
- mangrandha
- KW. zva. ngrantun, Wk.
- mangarêk
- KW. zva. nyêlak, ngrakêt, Wk.
- mangradoni
- KW. zva. ngladèni, Wk. (Wk.?).
- mangrês
- zie arês.
- mangarsa
- KW. zie bij arêp, I.
- mangaras
- KW. zie bij ambung.
- mangurus
- KW. zva. ngêbrèh, Wk.
- mangraswaddhari
- KW. zva. ngrêsula, Wk. (Wk.?).
- mangrwakitani
- KW. zva. angguyubi, Wk. (Wk.?).
- mangarwat
- KW. zva. ngrêbut, Wk.
- mangrêpwakara
- KW. zva. nêmbung, Wk. (Wk.?).
- mangrêmpir
- KW. zva. nglêmpit, Wk. (Wk.?).
- mangrêmpwakên
- KW. zva. mêcahake, Wk.
- mangurambat
- KW. zva. mrambat, Wk.
- mangar-mangar
- KN. gloeien van het aangezicht, of in het aangezicht gloeien, ten gevolge van zonnehitte of drank, of drift PJ., ook blozen van schaamte of toorn Rh. (vrg. mangah-mangah, en mungur-mungur) AS.
- mungêr-mungêr
- KN. inwendig boos zijn.
- mungur-mungur
- KN. gloeien of rood worden in het aangezicht door ongesteldheid Bab. Jo. I, 725, of zooals door te veel gebruik van sterken drank enz. PJ. IV, 36, RP. 146 (vrg. mangar-mangar); volg. Rh. schuimbekken.
- mèngèr-mèngèr
- KN. rood zijn van de lippen Tj. NP. 192.
- mangrungkubi
- KW. zva. ngandhêmi, Wk., vgl. ngrungkêbi, bij rungkêb.
- mangka
- KW. zva. mangkana, mêngko, Wk.
- mangke
- K. zie mêngko.
- mêngku
- mêngkoni, en pamêngku, zie bij wêngku.
- mêngke
- MD., zie mêngko.
- mêngko
- (in de spreektaal ook êngko, en ko) N. mangke, K. mêngke, MD., mangkin, KW. (mêngkin, WP. in de spreektaal MD. en K.) een redewoord om een eerst aanstaande tijd te beteekenen: aanstonds, zoo metéén, met een oogenblik, op het oogenblik (à l'instant); ook van nu af aan en thans; als uitroep: wacht! (vrg. rêke, en mêngkono). ing mêngko, enz. thans. samêngko, of ing samêngko, ook wel ing samêngkone, enz. op het oogenblik, tegenwoordig, thans. ing măngsa mêngko, thans Wk. mêngko sore, aanstaande avond, d. i. van avond. mêngko sasi, mêngko tanggal, aanstaande nieuwe maan Wk. ing sore mêngko, dezen avond: enggal mêngko, zoo even. mêngko sêdhela, zoo aanstonds; ook wacht even! ° êngkas, wacht nog een oogenblik! dalasan mêngko, tot heden toe. sadina mêngko, heden ten dage. dunya mêngko, de aanstaande (toekomende) wereld? G., tegenwoordige tijd; deze wereld. mêngko-mêngko, strakjes over een oogenblik; wacht nog even! wat later, bij latere gelegenheid.
- mingka
- zie wingka.
- măngka
- KN. 1. zva. minăngka, BTDj. 110, Tent. 54. — 2. een voegwoord om het volgende als een ander geval met een genoemd geval te verbinden: en het geval is (of was), en nu is (of was) het geval; en nu, en dan, en (met nadruk), vooral om in een conditioneelen volzin met een ondersteld geval nog een ander geval als bijkomende omstandigheid te verbinden; maar ook wel om in den hoofdzin van een conditioneelen volzin uit te drukken wat dan het geval is (zie de gramm.). Ook ing măngka, kang măngka, en mangkane, met meer nadruk, vooral in de spreektaal Gr. L. 158, 159.
- mangak
- zie angap.
- manguk
- zie anguk.
- mingêk
- zie ingêk.
- mêngkuh
- zie angkuh, I.
- mingkuh
- zie ingkuh.
- mungkah
- KW. zva. mêkar, Wk., RL. 25a.
- mangukuh
- en mangukuhan, zie bij kukuh.
- mingêkah
- K. zie bij kukuh, en KW. zie ingêk.
- mingkail
- zie mikail.
- mangkin
- mêngkin, zie mêngko.
- mangkana
- poët. mangkono, of mêngkono, N. mangkotên, mengkotên, of mêkotên, MD., mangkatên, mêngkatên, of mêkatên, K., op die wijze, zóó, alzoo, zoodanig; zulk; zulke; zóo? ei zóo! en mangkene, of mêngkene, N.
-
--- 2 : 526 ---
- mangkètên, mêngkètên, of mêkètên, MD. mangkatên, mêngkatên, of mêkatên, K. (mangkana, ook poët. voor mangkene, zie Waj. I, 76) op deze wijze, dus, aldus, dusdanig; zulk, zulke; (aanwijzend voornaamwoord van hoedanigheid, van kana, kono, en kene, of 'ngkånå, 'ngkónó en 'ngkéné, voor ing kana, enz.). kaya mêngkono, zulk een. yèn mêngkono, als het zóo is; dus (met nadruk). yèn mêngkono: dadi, ... als het zóo is, dan ... dus, bijgevolg. yèn ora mêngkonoa, als het niet zóo was. mêngkono mau, of mêngkono uga, en dat wel, intusschen, evenwel. mêngkono manèh, zoo wederom, desgelijks. rêmbugku mêngkêne, mijn raad is deze, mijn voorstel is dit. mêngkono-mêngkene, zus of zoo; dit of dat. lungguh ngisor mêngkono, zóo maar omlaag (op den grond, niet op de ambèn) zitten of gaan zitten. sêdulur mêngkono, zulke broeders (of vrienden) als wij zijn. mêngkono, enz. ook ter bepaling van de soort, evenals iku, enz. zie Gramm. 51, 198, C. wong urip mêngkono, (of ° mono) de levenden; en zóo tot nadruk: kenging mêkatên kenging, het kan, of het kan wel, (maar enz.). samangkana, KW. zva. mêngkono. — mangkonokake, enz. op die wijze doen. mangkènèkake, enz. op deze wijze doen Wk.
- mangkene
- zie bij mangkana.
- mangkono
- zie bij mangkana.
- mêngkene
- zie bij mangkana.
- mêngkoni
- zie bij wêngku.
- mêngkono
- zie bij mangkana.
- mêngkanak
- zie kanak.
- mêngkènèk
- zie kènèk.
- mêngkonok
- zie bij konok.
- mangkir
- dial. = cangkir, de N.
- mêngkêr
- mêngkêri, en mêngkêrakên, zie bij ukur.
- mingkar
- zie ingkar.
- mingkur
- KN. mingkur-mingkur, zich onwillig toonen door telkens den rug toe te keeren, vrg. ungkur, Rh.
- mungkar
- KN. 1. verwaten, verwaten slecht, onmenschelijk Bab. Jo. II, 369, 475, AS. 119 (Ar. [Arab], niet erkend, verworpen, slecht, enz.); vgl. nakir. — 2. vooruitgaan, voorspoed hebben, bv. met iemands handel (vrg. mukar) JR., zich uitbreiden, zich vermenigvuldigen van iems. bezittingen, vee enz. Rh.
- mungkir
- of munkir, ook wel mukir, KN. ontkennen, loochenen, niet erkennen, volg. G. verloochenen (Ar. [Arab], niet erkennend, verloochenend). Vrg. kijat, kumbi, selak, singlar. — mungkiri, (gewl. mukiri, WG. 57) iets ontkennen; iemand niet erkennen, bv. voor zijn kind GR.; iem. of iets verloochenen Wk.; pass. diungkiri, gewl. diukiri, WG. 57. — pamungkir, het ontkennen enz.
- mungkur
- mungkuri, en mungkurake, zie bij ungkur.
- mangkara
- KW. 1. onbestaanbaar, onmogelijk G. (vrg. lêngkara) of ka °, BG. 350, 354, 355; T. 32b: kamakara, vgl. KA. bl. 37. — 2. mangkara, of makara, zva. urang sêgara, ook naam van een windu. warsa ° = taun urang, kreeftejaar, zóo wordt het jaar genoemd dat op Zaterdag aanvangt Wk. (Skr. makara, naam van een fabelachtig zeemonster, dikwijls afgebeeld met den kop en de voorpoten van een antilope en het lijf en den staart van een visch; ook naam van het sterrebeeld de steenbok). mangkarabyuha, naam van een slagorde (vrg. supiturang).
- mingkara
- KW. zva. nyimpang, Wk. (? conj. van mingkar).
- mangkrih
- zie kêrih.
- mêngkurah
- zie bij kijing.
- mangkrak
- KN. 1. woeden, razen; of makrak, K. 11, 35, zie krak. — 2. mangkrak, de handen in de zijden, of ook één hand in de zijde, zetten, een houding van kwaadheid en dapperheid aannemen; ook veel gejoel maken, bv. van veel vroolijke menschen GR.
- mangkruk
- en mangkruk-mangkruk, zie bij angkruk.
- mingkrik
- zie bij angkrik.
- mungkrêt
- zie bij ungkrêt, (eig. ungkrêd, Rh.).
- mangkuryyas
- KW. zva. manthelas, Wk., vgl. kuris.
- mangkurêb
- of mêngkurêb, zie bij kurêb.
- mingkrang
- zie ingkrang.
- mèngkrèng
- KN. 1. gew. herh. scheef zitten met éen knie omhoog en leunende op de hand of elleboog; vrg. mingkrang, bij ingkrang, JR.; op den rand van iets zijn, zoodat er gevaar bestaat voor afvallen; op den rand van iets zitten, bv. met de beenen kruiselings onder het lijf en met de billen op den rand van een bank of den vloer eener pěṇdhåpå; vgl. gawing,
-
--- 2 : 527 ---
- ook wel op den rand van een mat, vgl. ongkang, inggring, Wk. — 2. TP. zva. lombok.
- mongkrong
- zie ongkrong.
- mangkak
- vuil, vuil wit; vaal, taankleurig van huidkleur; ook vuil door vuil op het lichaam Asm. S. I, 214.
- mangkok
- KN. kom, groote of kleine kom PL. I, 38 (vrg. bokor, tuwung, pinggan, cowèk, en cangkir).
- mêngkak
- zva. mêkak, zie pêkak? Bab. Jo. I,1307, II, 430.
- mêngkêk
- KN. vast, onbewegelijk, ergens als vastgenageld zitten Wk., vgl. jathok.
- mêngkik
- zie bij ênggik.
- mêngkuk
- = ambêngkuk, T. 55a.
- mungkuk
- zie wungkuk. mungkuk-mungkuk, zie mungkug-mungkug.
- mungkok
- zie mukok.
- mengkok
- zie bij engkok.
- mongkok
- naam van een gěṇdhing; en zie bij ongkog.
- mingêki
- KW. zva. menggaki, Wk.
- mangaksih
- Wk. zva. mêgat sih, Wk.
- mingkêd
- zie bij ingkêd.
- mungkad
- zie bij ungkad.
- mengkod
- en mengkad-mengkod, zie bij engkod.
- mangkidi
- zie bij wangkid.
- mangkat
- zie bij en onder. angkat.
- mangkut
- zie angkut.
- mengkot
- zie bij engkod.
- mangkatên
- K. mangkètên, mangkotên, zie mangkana.
- mêngkatên
- K. mêngkètên, mêngkotên, zie mangkana.
- mangkoti
- zie bij wangkot.
- mangkas
- KW. met drift iets verrichten G. (vrg. akas). mangkas-angkas, zie angkas.
- mangkis
- zie bij wangkis.
- mêngkis
- zie bij êngkis.
- mingkis
- zie bij wingkis.
- mingkus
- zie bij ingkus.
- mungkus
- zie bij wungkus.
- mangkawa
- zie bij wangkawa.
- mangkêl
- KN. zva. magêl, zie bij wagêl, en wangkêl.
- mungkal
- zie bij wungkal.
- mungkul
- KN. zie bij ungkul.
- mengkol
- mengkolan, zie bij engkol.
- mangkala
- KW. zva. ing nalika.
- mongklèh
- zie ongklèh.
- mingklik
- Waj. II, 80, zie mingkrik, bij angkrik.
- mangkali
- zie bij wangkal.
- mangkili
- zie bij wangkil.
- mangkêlang
- zie wangkêlang.
- mingkup
- zie bij ingkup.
- mangkya
- KW. zva. mangke, zie mêngko.
- mangkyak
- KW. zva. mangku, Wk. (Wk.?).
- mingkêm
- zie bij ingkêm.
- manguk-manguk
- zie anguk.
- mimak-minguk[6]
- zie bij inguk.
- mingkêg
- KN. mingkêg-mingkêg, zich moeielijk voortbewegen Rh.
- mongkog
- en pamongkog, zie bij ongkog.
- mingkug-mingkug
- zie ingkug.
- mungkug-mungkug
- ook mungkuk-mungkuk, KN. volg. Rh. koren, kokhalzen, van iem. die moet braken. atine mungkag-mungkug, van misselijkheid, zijn hart draaide hem in zijn lijf om Men.; BG. 409: atine ênêk amungkuk. misselijk, onpasselijk (vrg. mukok).
- mêngkab
- zie bij êngkab.
- mungkab
- zie ungkab.
- mangkothok
- zie bij konok.
- mangking
- zie bij wangking.
- mêngkang
- en pamêngkang, zie bij wêngkang.
- mangdi
- KW. zva. nglayang, niyup, Wk.
- mingid
- KN. mingid-mingid = mingit-mingit, zie wingit.
- mangadu
- KW. zva. anggodha, Wk., vgl. adu.
- mangidêm
- KW. zva. andhêkêm, Wk.
- mangêt
- zie angêt.
- mangut
- KN. naam van een riviervisch, een soort wadêr, ben. van een spijs van die visch gemaakt? OJ.
- mingit
- zie bij pingit. — mingit-mingit, zva. mingid-mingid.
- mingut
- zie bij ingut.
- mungat
- KW. zva. nyêrêg, Wk.
- mingêt-ingêt
- zie ingêt.
-
--- 2 : 528 ---
- mangetan
- zie bij wetan.
- mèngêti
- en pamèngêt, K. zie bij eling.
- mangêt-mangêt
- zie bij angêt.
- mingêt-ingêt
- zie ingêt.
- mangsi
- 1. KN. inkt JZ. II (Skr. masi); ook het zwarte vocht van den inktvisch (iwak nus), ook zwartsel Rh. — minangsi, met inkt of zwartsel zwart gemaakt. — mangsèn, met mangsi, zwart gemaakt, bv. van knevels; en (eig. pêmangsèn) inktkoker DN. I, 497. — 2. K. zie măngsa, III.
- mungsa
- zie musa.
- mungsi
- KN. 1. karwijzaad, een medicinale droogerij Tj. II, 563, JR.; volg. Fil. Anethum graveolens, anijszaad. — 2. KW. zie ungsi.
- măngsa
- of ook masa, I. KN. tijd van of voor iets, bv. tijd van eten, etenstijd, regentijd, jachttijd enz.; getijde, jaargetijde, seizoen, moeson JZ. II (Skr. mâsa, maand, twaalfde gedeelte van een jaar); Tj. Sěngk. 6. Het natuurlijke zonnejaar wordt door de Javanen voor den landbouw verdeeld in twaalf jaargetijden, waarvan de drie eerste măngsa katiga, de drooge moeson, de vijfde, zesde en zevende măngsa rêndhêng, genoemd worden, — benamingen, die evenwel ook in ruimeren zin genomen worden voor twee seizoenen, ieder van zes mångså's, zoodat daarmee het jaar in twee seizoenen verdeeld wordt; zie verder MR. II, 23, 42. sabên kalamăngsa, AS. 223 of sabên măngsa, met de termijn van elk half jaar, telkens als met het half jaar na de feesten in de maanden Mulud en Ramělan de pacht gestort moet worden. pêndhak kalamăngsa, om het half jaar S.; zie ook bij kala, I. wis rong măngsa iki, al deze twee (halfjarige) termijnen, seizoenen. măngsa panèn, de oogsttijd. măngsa awoh, de tijd van vrucht geven (van boomen en plantsoen). wis tutug ing măngsa, tot de tijd (van bevalling) gekomen van een zwangere. Bab. Jo. II, 176: sarêng sampun mangsaning dina, hetz. BG. 48. măngsa kala, tijd van nood of tegenspoed, vgl. kala, III. wis măngsa, al voldragen van een vrucht (wêtêngan). durung măngsa, ontijdig. wis mangsane, het is nu de ware tijd. măngsa patbêlas, op den veertienden (van de maan). mangsane wong mangan, de tijd dat de menschen eten. mangsane, mangsanipun, (in de spreektaal Wk.) als voegwoord wanneer; (S., voor) samăngsa, of ing samăngsa, en samangsane, N. samangsanipun, K. sêmaos, of sumaos, KD. (dial. sinasa? vgl. echter sênaos, bij nadyan) zoo wanneer. samăngsa-măngsa, ing samăngsa-măngsa, samăngsa-mangsane, of ing samăngsa-mangsane, ten allen tijde, zoo dikwijls als, al wanneer maar. BTDj. 524: op den geschikten tijd, wanneer ook? vgl. kapan-kapan. — mêmangsan, bij tijden, van tijd tot tijd, bij buien. — kamăngsa, vóor den tijd ter wereld komen v. e. volwassen vrucht, bv. een zevenmaandsch kind; ook niet goed geslaagd, bv. v. rijst, die niet drooggaar gekookt is; v. vruchten rot of verdroogd vóor dat zij rijp zijn; van een kind vóor de geboorte reeds een kwaal hebben Wk. II. KN. verslinden, opvreten van wilde dieren en butå's, eten van dieren BG., JZ. II. dimăngsa, en minăngsa, passief. mêmăngsa, hetz. met onbepaald object JZ. II. arsa ° angêlih, B. 312. — mangsan, of mêmangsan, iets dat verslonden wordt of te verslinden is; prooi (Skr. mâṅsa, vleesch). III. ook wel mangsi, K. (IS. 10) mantos, KD. met volg. Jussief: het is niet denkelijk, niet wel denkelijk, het zal wel niet zijn, dat ... JZ. II. măngsa mangana uwong, hij zal wel geen menschen eten Gr. L. en zie daar passim măngsa bodhoa, verhaal v. Gus Jědhig. kowe măngsa ora sumurupa, het zal je wel niet onbekend wezen. IV. KW. zva. sêdhêng, matig G. (? Skr. masa, maat). madumăngsa, KN. naam van een lekkernij, een soort van koek (eig. matig zoet). raosing manahipun kados dipun soki madumăngsa, hij gevoelde zich alsof zijn hart met aangenaam zoet overgoten werd RP. 128. Zie echter maduwăngsa, bij madu.
- mangos
- zie os.
- mêngês
- KW. zva. ngèsthi, Wk., C. 2196, bl. 13. KN. gitzwart, bv. zwart gemaakte tanden.
- mingas
- KW. zva. ngiras, Wk.
- mingis
- KW. zva. kêtingal, konus, KN. 1. gedeeltelijk ontbloot, voor een gedeelte zichtbaar, bv. van de borsten van een vrouw (vrg. ungil), ook zva. mêncingis, even met de punt er uitkomen; te voorschijn komen; fig. zich openbaren, bv. goede of lichtgevende gedachten in een somber
-
--- 2 : 529 ---
- gemoed K. 5, 73; en zie bij èngès, vgl. kengis, pringis.
- mengas
- KW. zva. mengo, malengos, Wk., RL. 33b, 52b.
- mèngês
- KN. wielen, dwarrelen, bv. van water of van wind (vrg. mulêk) GR.; en zie èngês.
- mèngès
- zie èngès.
- mengos
- zie bij engos.
- mangsah
- zie bij angsah, en bij pasah, I. — mangsah pati, zie maswapati.
- mangsêh
- zie bij angsah.
- mangsuh
- of mangsoh, KN. zva. mangsah, van angsah, WP.
- mêngsah
- K., zie mungsuh.
- mungsuh
- (oudj. musuh) of musuh, WP. N., mêngsah, of mêsah, K. vijand, tegen wien men te strijden of te kampen heeft, vijand in een strijd; volg. Wk. ook mededinger (vrg. satru). anggung mungsuh, zie anggung. mungsuh, of amungsuh, iemand tot vijand hebben, tegen iemand te strijden hebben, iemand bevechten BTDj. 5, JZ. II. — mungsuhi, een vijand bevechten A. 44. — mungsuhan, of mêmungsuhan, en mêngsahan, AS. 5 of mêmêngsahan, samen vijand zijn, in vijandschap leven met iemand; vijandschap; volg. Wk. ook met elkander concurreeren. — manungsuh, en manêngsah, vijandig tegen iemand gezind zijn G.
- mangasêh
- KW. zva. ngumbah, Wk., zie bij asah.
- mangsèn
- zie mangsi, 1.
- mingsra
- mingsri, zie misra.
- mingsêr
- zie bij ingsêr.
- mungsêr
- zie ungsêr.
- mungsir
- zie usir.
- mangsra-mangsru
- zie sru.
- mangsuk
- zie bij asuk.
- mingsêk
- zva. mingsêg.
- mangsad
- KW. zva. nanêm, JZ. II, W.
- mangsud
- I. KN. een gelukkige of gewenschte uitwerking hebben, gelukkig slagen; gelukkig volbracht of voltooid; gelukkig, bv. van een echtvereeniging (Ar. [Arab], geholpen (door de Godheid) in het gelukkig bekomen van iets, door Gods gunst gelukkig) WPR., en zie J. — II. vertrouwelijk, familiaar. met iemand of iets goed bekend, gemeenzaam zijn Wk.; gemeenschappelijk Bab. Jo. I, 334, Bl. CP. 143? Vgl. ook Bab. Jo. I, 538: mangsut, sampun ngantos salaya sarênga °.
- mingsêd
- zie bij ingsêd.
- mangsit
- mangsiti, en pamangsit, zie bij wangsit.
- mangistu
- zie èstu.
- mangswahakên
- KW. zva. ngêmpakake, Wk.
- mangswatkên
- KW. zva. ngêsotake, Wk.
- mangaswasoca
- KW. zva. araup, Wk.
- mangsil
- KN. het gesponnen garen, dat zich om de kisi, tot een kluwen (ungkêr) gewonden heeft, als een hoeveelheid. sêmangsil, een kisi vol. Vlg. Wk. is mangsil, dat garen van het spinnewiel afnemen, vgl. nukêl. — mangsilake, het rolletje katoen (pusuh), dat men bezig is te spinnen, ten einde spinnen om daarna de ungkêr, af te nemen, of met het rolletje katoen de ungkêr, afspinnen Wk.
- mangsul
- mangsuli, en mangsulake, zie bij wangsul, en walik. — mangsulakên, zie bij bali.
- mingsêl
- KN. gew. herh. Wk. goed in het vleesch zitten, welgedaan; van een visch, vol kuit zitten Rh.
- mingsil
- zie bij misil.
- mangslup
- zie angslup.
- mingslêp
- zie bij ingslêp.
- mangsup
- KW. zva. lumêbu, ontbr. W. (vrg. mangsuk, bij asuk).
- mangasêpi
- zie asêp.
- mangsyapati
- zie maswapati.
- mèngsêm
- zie èsêm.
- mangsêg
- zie angsêg.
- mingsêg
- zie bij ingsêg.
- mungsabihat
- KN. iets dat duister is, dat iemand in de war brengt, zoodat men niet weet wat men er van maken moet (Ar. [Arab] of [Arab]; bv. surasane têmbung iku agawe mungsabihat, van den zin van die uitdrukking weet men niet, wat men er van maken moet R.
- mungwa
- KW. zva. rawat, Wk.
- mongwa
- zie bij wawa.
- manguwuh
- zie bij uwuh.
- manguwan
- zie uwa.
- mangowankên
- zie uwa.
- mangiwir
- KW. zva. anjèwèr, Wk., vgl. wiwir.
- mangwang
- zie bij wawang.
- mungwung
- zva. muwung, zie bij wuwung.
-
--- 2 : 530 ---
- mongwong
- zie wong.
- mangli
- KN. têbu °, ben. van een groot soort suikerriet Rh.
- mungli
- zie wungli.
- mangèl
- zie angèl.
- mungal
- 1. KN. zie bij ungal. — 2. K. zie bij uni, II. mungal-mangil, zie ben.
- mungêl
- K. zie bij uni, II.
- mungil
- zie ungil.
- manglah
- KW. zva. nglarani, Bab. Jo. I, 834, mancah, en zie bij kêlah.
- manglih
- K. zie bij mangro, onder ro, en bij ngêlih, II.
- mangluh
- zva. angluh.
- mangulah
- zie olah.
- mangilèn
- K. zie bij kulon.
- mangulon
- zie bij kulon.
- mangolan-olan
- zie bij ula.
- manglar
- KN. 1. zie lar, I. — 2. zva. minglar, en singlar, G.
- manglêr
- zie anglêr.
- minglar
- zie bij inglar.
- mangalèr
- K. zie bij lor.
- mangalor
- zie bij lor.
- manglukwari
- KW. zva. nguculi, Wk., vgl. lukar.
- mangilwani
- zie ilu.
- manglwabari
- KW. zva. ngluwari, Wk.
- manguluwung
- KW. zva. gumrênggêng, Wk.
- mangalêlah
- KW. zva. ngalah, Wk.
- minglêp
- zie bij inglêp.
- mangulyahi
- KW. zva. ngulihi, Wk.
- mangalyal
- KW. zva. ngarit, Wk. (Wk.?).
- manglayang
- KW. zva. bangêt, Wk.
- mungal-mangil
- KN. (BP. II, 46) volg. Rh. beter mongal-mangil, niet vast op zijn plaats, bewegelijk; fig. besluiteloos, weifelen, zie bv. bij ungil.
- minglêb
- zie bij inglêp.
- manglung
- KN. voorover; zich voorover buigen, bv. om naar iets te zien of te luisteren BG. 220; de takken gebogen uitsteken van een boom; met den gebogen top uitsteken, bv. v. e. berg Tj. IV, 354 (van anglung, zie bij lung); ook het bovenlijf voorover buigen v. e. klein kind dat opgenomen wil worden Wk. manglung gulune, (° jaja, BTDj. 465) den hals gebogen vooruitsteken Prěg. 70; van steden zich onderwerpen Waj. I, 136.
- manglong
- zva. manglung, PL. II, 57. manglong-manglong, volg. Rh. voor een deur of venster staan kijken of uitkijken.
- mènglèng
- KN. zie ènglèng, (vrg. manglung).
- mangap
- zie bij angap.
- mingip
- zie bij ingip.
- mungup
- zie bij ungup.
- mangipi
- zie impi.
- mangapak
- KW. zva. anjog, Wk.
- mangapuyi
- zie apu.
- mangidhukus
- KW. zva. asidhakêp, Wk., vgl. sadhêkus.
- mangajakake
- zie waja.
- mangjigjig
- KW. zva. anjojog, Wk.
- mangjanggala
- KW. zva. ngrêksa, Wk.
- mangaya
- KW. zva. ngusung, Wk.
- mangyasani
- zie aès.
- mangaywari
- KW. zva. ngayoni, Wk.
- mangimani
- KW. zva. anggêmèni, Wk., vgl. eman.
- mangmuk
- zie bij amuk.
- mangamak
- KW. zva. ngampat, Wk.
- mangimwakimwak
- KW. zva. ngipuk-ipuk, Wk., zva. ngicuk-icuk, W., vgl. imuk.
- mangimul-imul
- KW. zva. andarung, ngajap-ajap, Wk.
- mangèmpên
- zie impên.
- mangmang
- of mamang, KN. twijfelachtig, onzeker, ongerust, nog niet vertrouwen (vrg. mêlang-mêlang, en mimang).
- mongmong
- en pamongmong, zie bij mong.
- mangga
- KW. zva. têgêg, ngêntèk, pêlêm, (Skr. kâmângga) saengga, santosa, (vgl. manggêh, 2).
- manggi
- KW. zva. jangji, Wk., vgl. ubanggi.
- manggu
- KN. manggu-manggu, ook mangga-manggu, besluiteloos; volg. Wk. mangu-mangu.
- minggu
- 1. Ml. Zondag (Port. Domingo). Vrg. Ahad, Zondag houden, niet werken, stil zitten Rh. minggu, ook week van 7 dagen WG. 304. — minggon, KN. Zondagsch. — 2. KW. zva. mênêng, Wk., BS. 329.
- măngga
- 1. verk. van sumăngga, Gr. L.125, 126 (zie bij săngga). — 2. KW. (oudj. angga) zva. têgêg, ngêntèk, anggawêr, pisan, KN. den moed hebben iets te doen G., in staat zijn, om iets te doen (vrg. wani) L. 312. — manggan, stout van aard, van iemand die tot alles den moed heeft W.
-
--- 2 : 531 ---
- manggêh
- 1. KN. zva. banjur. — 2. KW. zva. panggêh.
- mangguh
- KW. zva. manggih, K. zie bij têmu.
- manggoh
- zva. mangguh.
- mênggah
- 1. zie bij pênggah. kêbo °, zie kêbo, G. — 2. K. zie bij ungguh.
- mênggèh
- KN. mênggèh-mênggèh, hijgen, snel ademhalen, bv. van vermoeidheid (vrg. mêgap-mêgap, en mênggah-mênggah).
- minggah
- K. zie bij unggah.
- minggêh
- KW. zva. ngungak, mangu, ngrêmbaka, Wk.
- munggah
- zie bij unggah.
- mungguh
- 1. zie bij ungguh. — 2. KW. zva. ana, in mungguh ing, KN. munggwing, munggwèng, mungging, of munggèng, JZ. II, poët. zva. ana ing, of anèng. Zoo ook bv. nèng sela gêgila[7] mungguh.
- manggan
- zie bij măngga.
- manggèn
- manggèni, en manggènakên, K. zie bij ênggon.
- manggon
- manggoni, en manggonake, zie bij ênggon.
- minggun
- KN. zie bij sigun.
- minggon
- zie bij Minggu.
- manggêndêng
- KW. zva. nuntun, Wk., vgl. gèndèng.
- manggindhêh
- KW. zva. anggendhong, Wk.
- manggar
- KN. de bloesem van de kokosboom (vrg. mayang), vgl. ZG. XXIV, 121. kêmbang manggar, naam v. e. bathiksel Wk.
- mênggêr
- KN. 1. zich tot een hoogte of als een heuvel verheffen van den grond, hooge grond, het tegenovergestelde van lêdhok, (vrg. tênggêr, munggur, gênêng). — 2. zonder zich te verroeren op een plaats blijven staan G.
- munggur
- KW. zva. mênggêr, G.
- manggaruni
- KW. zva. anggrundêli, Wk.
- manggrong
- KN. manggrong-manggrong, zva. mangkrong, zie pangkrong, zich groot, hoog en dik vertoonen (vrg. jênggorong), bv. manggrong-manggrong kaya gajah, R.
- minggring
- zie inggring.
- mênggik
- zie bij ênggik.
- minggêk
- KW. zva. wangkid, Wk., en zie enggak.
- menggok
- en menggak-menggok, zie bij enggok.
- manggut
- zie anggut.
- minggat
- zie bij inggat.
- munggut-munggut
- zie bij ugut.
- manggis
- KN. naam van een zeer smakelijke boomvrucht (Garcinia Linn., nat fam. der Guttiferae), die een dikke van binnen purper- of karmijnroode schil heeft, waarin zich zoete vleeschachtige witte partjes bevinden: de manggistan. manggis kuning, wangs. voor maleca, [kaleca] Bab. Pas. IV. — ngêmanggis, of ook enkel manggis, gelijk een manggistan, nl. gelijk de kleur van haar schil. lambe manggis karêngat, lippen als ingesnedene manggistan, voor purperroode lipjes Waj. II, 427. — manggisan, versierselen in den vorm van manggis, bij wijze van charivari aan de punt van de zakdoek gedragen Rh., vrg. kênarèn, zie kênari. volg. Wk. nm. v. d. spijkertjes waarmede de ringen (robyong, simpar, en kowangan) op den zadelbok bevestigd zijn.
- menggos
- = mengos, zie engos. Tj. en egos.
- manggistha
- manggisthami, manggusthami, KW. zva. manggis, Wk. (oudj. manggusta Bijdr. 3e R. VI, 25).
- manggwa
- zie ungguh, II.
- manggêwah
- KW. zva. dandan, Wk.
- munggwing
- munggwèng, KW. zie mungguh, 2.
- munggwingan
- KW. zva. ubêng-ubêngan, Wk.
- mênggêl
- KW. zva. nêngkêl, Wk.
- manggul
- KN. 1. zie panggul. — 2. gekruide, dikke meelsaus bij rijstepap gegeten (jênang) Wk.
- munggul
- zie bij unggul.
- menggal
- zie bij enggal.
- manggala
- KW. zva. wiwitan, pêngarêp, panggêdhe, Bab. Jo. II, 86, prajurit rosa, gajah, BG. 42, en urang, JZ. II (Skr. manggala, heil-spellend, gelukkig, gunstig; en plechtige opening, d. i. aanvang van een geschrift KS. 35). manggalagita, naam van een Kawische zangwijze JZ. I, 335. — manggalani, zva. miwiti, en mangarêpi. — pra manggala, zva. manggala. — subamanggala, zie boven.
- manggêp
- zie anggêp.
- mênggêp
- KW. zva. asri, (C. 2061, bl. 47a), sêmbada, pantês, T. 55b, jangkêp, zóo? DW. 141, nglimputi, Wk. KN. niet meer praten, den mond houden R.
- mangugya
- KW. zva. ngumbar, Wk.
- manggyala
- KW. zva. gara-gara, Wk.
- manggung
- zie bij anggung, panggung, en panggêng.
-
--- 2 : 532 ---
- mênggung
- zie bij tumênggung.
- munggang
- zie monggang.
- mungging
- WP. 261, munggèng, zie mungguh, 2.
- menggung
- KW. zva. gênjot, en kantrog, Wk.
- monggang
- of munggang, KN. benaming van een wijze van op de gamělan te spelen, zooals wanneer de Vorst in staatsie buiten komt en bij het tournooispel BTDj. 72, Wk.; ben. van een gamělanstel, bestaande uit drie gong's en twee stellen bonang's, ieder op éen rij, en een groote têtêg, of bêdhug, (wellicht carabalèn) Rh., ZG. XVI, 108. PL. II, 30: găngsa monggang mungêl. Zóo ook Bab. Jo. II, 296: mungêl găngsa munggang, en AS. 271; volg. Rh. behoort bij het tournooispel de sêkatèn.
- mangêb
- mangêbi, zie hêb, angêb.
- mangibuhi
- zie imbuh.
- mangêbun
- zie bun.
- mangabêt
- zie abêt-abêt.
- mangabiwada
- mangabiwadha, zie abiwaddha.
- mangêbêl
- KW. zva. andalèwèr, Wk.
- mêngbya
- KW. zva. nyambi, nêmbe, ngêbyuki, Wk.
- mangang
- KN. niet toereiken om iets te omspannen of te omvademen (volg. Wk. gapen, niet aan elkander sluiten bij omspanning of omvatting Wk., vgl. mangap, en T. 18a, 41b) van de hand of de beide handen of armen GR., niet geheel kunnen omvatten of bevatten? van een ruimte Tj. III, 219; fig. niet ten volle, niet geheel durven B. 797, Rh.
- mangêng
- KW. zva. mênggah, Wk.
- manging
- KW. zva. susah, Wk.
- mêngêng
- 1. KW. zva. ambrêngêngêng, Wk. en kombang. lalêr °, zie lalêr. — 2. KN. duister, geheimzinnig, moeielijk te ontcijferen Wk. KW. zva. samar.
- minging
- KN. een aangename geur verspreiden, zooals bloemen (vrg. ngambar) G., Waj. II, 227.
- mungang
- zie bij ongang.
- mungêng
- KW. zva. mungsêng, Wk., T. 39b.
- mèngèng
- KN. zijdelings kijken, om zich heen zien Rh.; verder poozen, van iets dat men doet eenige oogenblikken afgaan om iets anders te doen (vrg. lèrèn). ora nganggo mèngèng sêdhela, zonder zich een oogenblik tijd tot iets anders te gunnen Wk.
- mongang
- mongangi, zie bij ongang.
- mangèngèh
- = mrêngèngèh, v. prêngèngèh, Men. VIII, 136.
- mangungkung
- KW. 1. zva. ngungkung, (van kungkung). — 2. droefheid; boetedoening G. (van kung, 4 misschien wel voor mangunkung).
- mêngèngès
- zva. mrèngès, v. prèngès, Tj. IV. 17.
- mangungsir
- zie usir.
- mangangswa
- KW. zva. ngangsu, wisuh, Wk.
- mangangsyasoca
- KW. zva. arêraup, Wk.
- mangingwani
- KW. zva. ngingoni, Wk.
- mêng-amêngan
- KI. zva. amêng-amêngan, (zie bij dolan); ook zva. kêlangênan.
- mangangge
- en manganggèni, K. zie bij anggo.
- manganggul
- KW. zva. ngukuhi, nangkis, Wk.
- manginggil
- K. zie bij dhuwur.
| 1 | mulwa. (kembali) |
| 2 | tunjung. (kembali) |
| 3 | mawongan. (kembali) |
| 4 | sêmbada. (kembali) |
| 5 | mêmpêng. (kembali) |
| 6 | mingak-minguk. (kembali) |
| 7 | gêgilang. (kembali) |