Bausastra Jawa, Poerwadarminta, 1939, #75 (Bagian 08: Ê)

Ê

(êbab) :

di-[x]-i kn. 1 didokoki bab; 2 diwatoni; kc. bab.

êbak :

pc. kêbak.

(êban) :

di-[x] kn. diblêbêd ing ban; kc. ban II.

(êbang) :

I di-[x] kn: (yèn bisa nindakake) bakal diwènèhi ganjaran; di-[x]-ake digantungi ganjaran. II di-[x]-ake kn: dilêbokake (dititipake) ing bang.

(êbas) :

di-[x](-i) kn. digarap kanthi bayaran sawise rampung; 2 ditêbas; 3 pc. dilurahi; kc. bas, bas-basan.

êbèk :

êngg. kn. barang darbe, hak; di-[x]-i: diêpèk, diaku.

êbèng :

êngg. kn. panyêluk marang bocah wadon; kc. jêbèng.

êbêk :

kn. ak. kêbak.

(êbyak) :

di-[x](-ake) kn. dibukak (diwêngkangake) mbladhah; kc. byak.

(êbyar) :

ng-[x] kn. mêlèk nganti esuk; di-[x]-ake pc: diêlèkake matane; kc. byar.

(êblag) :

ng-[x] kn. mênga (ora katutupan apa-apa); di-[x](-ake): 1 diwêngakake (dibukak) mbladhah; 2 ent. diwadhèhake, diwêdharake (tmr. wadi): kc. blag.

êblak :

kn. pola (dianggo mbêdhahi klambi lsp).

(êblêg) :

di-[x]-i kn diêntêbi ing watu lsp; kc. amblêg, blêg.

(êblêng) :

di-[x]-ake pc dilêbokake (dipasokake, diaurake lsp) kabèh.

(êblês) :

di-[x]-ake kn ditancêbake nganti amblês; kc. amblês, blês.

(êblong) :

di-[x]-ake kn dilêbokake (didudulake) nganti bolong; kc. amblong, blong.

(êbuh) :

di-[x]-ake kn dibubuhake marang, dipasrahake (tmr. pagawean).

êbuk :

I kn buku; kc. buk. II di-[x]-ake kn: diêdol padha karo ênggone kulak; kc. buk.

(êbur) :

di-[x] kn dijara; kc. bur.

(êbut) :

di-[x] pc ditandangi ing wong akèh; kc. buk.

(êbod) :

di-[x]-i(-ake) kn disahi (dilunasi) kabèh; kc bod.

(êbog) :

di-[x] êngg. pc ditêbas; kc. bog.

(êbon) :

di-[x] kn 1 dituku pambayare kèri; 2 pc. dijaluki sraya, disambat (bal-balan lsp); kc. bon.

--- 118 ---

(êbong) ~ êtap.

(êbong) :

di-[x]-ake êngg. kn diturokake (bocah cilik); kc. bong.

(êbot) :

di-[x]-i n. dipunawrati k1 diwuwuhi bobote; 2 (ut. di-[x]-[x]-i) diwuwuhi rêkasane (sêngsarane); di-[x]-ake: dianggêp luwih pêrlu; kc. abot, bot.

(êbrèh) :

di-[x](-[x]) kn ora digêmèni, ora ditanjakake; kc. brah-brèh.

(êbrug) :

di-[x] kn dipadhêtake nganggo brug; kc. brug.

(êbruk) :

di-[x](-ake) kn 1 dirubuhake nganti ambruk; 2 disèlèhake bae tanpa ditata (ut. dibanting); di-[x]-i pc: dipêksa dikon ningkah (prawan mêtêng lsp); kc. bruk.

(êbrok) :

ng-[x] ks ndhodhok têrus ngising (saênggon-ênggon); di-[x]-i: dijègi, didhoki.

êdak :

kn. ak ambêk sawênang-wênang marang liyan; di-[x](-i) êngg: diidak; ng-[x]-[x]-ake ak: umuk, ngêdir-êdirake, kc. dak.

êdar :

-êdir kn ambêk sawênang-wênang, umuk; kc. dakdir.

(êdal) :

dipun-[x]-akên êngg. k diwêtokake; kc. wêdal.

(êdang) :

di-[x] n. dipunbêthak k diliwêt nganggo dandang; kc. adang, dang.

êdêd :

kn. ak mubêng ngganjrêt; kc. mêdêd.

(êdêg) :

di-[x]-i pc didokoki apa-apa sing ngadêg; kc. adêg, dêg.

(êdên) :

ng-[x] kn nyêngkakake wêtuning sêsukêr (uyuh) sarana ngampêt napas; di-[x]-ake: dipêtêlake kanthi ngêdên.

edir :

kn. ak umuk bangêt; kc. dir.

(êdu) :

di-[x] pc ditarungake, digathukake; kc. adu, du.

êduk :

kn tapas arèn; kc. duk.

(êdum) :

di-[x] kn dibage wrata; kc. andum, dum.

(êdus) :

di-[x] kn dilapis ing êmas lsp; di-[x]-i: disirami ing banyu; kc. adus, dus.

(êdoh) :

ng-[x] n. nêbih k sumingkir adoh; kc.adoh, doh.

(êdol) :

di-[x] didol; kc. adol, dol.

(êdom) :

di-[x]-i pc didondomi; kc. dom, dondom.

(êdrèl) :

di-[x](-i) kn diurmati sarana unining bêdhil; kc. drèl.

(êjag) :

di-[x]-[x] pc diidak-idak.

(êjak) :

di-[x] pc diajak.

(êjar) :

di-[x]-ake êngg. diuja, disêkarêp, ditogake bae.

(êjèg) :

di-[x]-i kn disur nuli diênggoni; kc. jèg.

(êjêk) :

di-[x] êngg. kn diajak.

(êjèr) :

di-[x](-i) kn diluluh supaya ajèr; kc. ajèr.

(êjip) :

di-[x]-ake pc dijagakake, dipêsthèkake.

(êjit) :

di-[x] êngg. kn diyat, diuthut (tmr. kêrtu).

(êjum) :

di-[x](-i) kw 1 ditata manèh; 2 dibênakake; kc. jum.

(êjur) :

di-[x] kn dirêmuk, diluluh; kc. ajur.

(êjog) :

di-[x]-i kn 1 diwuwuhi sarana disoki (diilingi) manèh; 2 pc. ditomboki, ditalangi, dibayari dhisik; kc. jog.

(êjor) :

di-[x]-ake êngg diuja, ditogake bae; kc. jor.

(êdhag) :

di-[x]-ake kn dilowoki, dilowongi (ênggone rundha lsp); ng-[x]-[x] pc: tanpa keyuban apa-apa.

(êdhak) :

dipun-[x]-akên êngg. k diudhunake.

(êdhèng) :

ng-[x] êngg. kn ngêblak, ora ditutupi; di-[x]-[x]-ake: dikaton-katonake (ora digawe wadi).

(êdhêg) :

ng-[x]-[x]-i kn njalari dhêg-dhêgan.

(êdhêm) :

di-[x](-ake) n. dupunasrêpakên k disarèhake lsp. supaya adhêm; kc. adhêm.

(êdhêp) :

di-[x] pc diadhêp.

(êdhuk, êdhun) :

di-[x]-ake pc diudhunake; kc. udhun.

êdhok :

êngg. kn dhok.

(êdhot) :

di-[x] kn diombèni nganggo dhot (tmr. bayi).

êgag :

êngg. kn rêgag, ora tahan.

êgah :

êngg. kn wêgah.

(êgak) :

di-[x] kn diina, dirèmèhake; kc. agak, anggak.

(êgar) :

di-[x]-ake kn 1 dibukak njêplak (tmr. payung lsp); 2 dijêbèbèhake njênggar (tmr. tangan lsp); kc. mêgar.

(êgas) :

di-[x](-i) êngg. kn digêrtak diwêdèni.

(êgèt) :

ng-[x] êngg. kn kanthi dadakan; kc. gèt, kagèt.

(êgul) :

di-[x]-[x]-i kn dialang-alangi lakune, diêndhêg-êndhêgi; kc. gul.

(êgung) :

di-[x]-ake kn 1 dibêndung lsp. supaya mambêg lan gêdhe banyune; 2 diunggul-unggulake; kc. agung, gung, mêgung.

(êgoh) :

di-[x] pc dirogoh.

(êgol) :

di-[x](-i) kn disongkèl(-i), diantru; di-[x]-[x]-i: 1 dipagoli; 2 diwurungake karêpe; kc. gol, kagol.

(êgong) :

di-[x]-i kn dipada sarana unining gong (tmr. gêndhing); 2 ent. diiyani; kc. gong.

(êgop) :

di-[x]-i êngg. kn disêlani ngaso sêdhela.

êh :

pc sabawa nelakake ora jodho lsp.

(êyog) :

di-[x] kn dioyog-oyog (wit. lsp).

(êkèh) :

di-[x]-i n. dipunkathahi k diwuwuhi kèhe; kc. akèh, kèh.

(êkèk) :

di-[x]-i pc diwênêhi.

(êkul) :

di-[x] kn disêpèlèkake sarta disawiyah-wiyah.

(êkum) :

di-[x] kn dirêndhêm ing banyu; kc. akum, kum.

(êkur) :

di-[x](-[x])-i kn diundang karo diwur-wuri pangan (tmr. pitik).

êkol :

kn (slamêtan [x]) slamêtan taunan (tmr. wong mati).

(êkon) :

di-[x] pc dikon; kc. akon, kon.

êkor :

kn tuma cilik.

(êkrok) :

di-[x]-ake pc diêgarake; kc. mêkrok.

(êla) :

di-[x]-[x] kw dilêlithing, digêmatèni bangêt.

êlak :

I êngg. kn anjoging kalenan. II kn: bngs. jabung; di-[x]: dirakêtake nganggo êlak; kc. lak.

êlap :

kn 1 gombal lsp. dianggo usap-usap;

--- 119 ---

êlar ~ êmbês.

2 dluwang dianggo ngêpèl tulisan mangsi, kc. lap.

êlar :

I kn lar. II di-[x](-ake) kn: diambakake; kc. mêlar, wêlar.

êlas :

kn kc. las.

(êlat) :

di-[x]-i kn. ak dilowongi, didhagake.

(êlèh) :

di-[x] êngg. pc diêlih.

êlèk :

kc. lèk, mêlèk.

êlèng :

kn lèng; ng-[x]: mlêbu ing lèng; kc. lèng.

(êlèr) :

di-[x] kn dilèr; kc. lèr.

(êlès) :

d-[x] kn diincêng; kc. lès, lesan.

(êlêb) :

di-[x]-i kn diilèni banyu; kc. lêb.

êlèd :

kn tilas kêkèrèning rasa (ing gorokan); [x]-[x]: gurung dalan pangan; di-[x]: diulu, diêlêg; kc. lêd.

(êlêm) :

di-[x] pc dialêm.

(êlên) :

di-[x] kn. ak diulu.

(êlêng) :

di-[x]-ake kn (pikirane) diênêrake marang; kc: mêlêng, pêlêng.

êlêr :

kn ijèning rambut (bocah lsp); di-[x]-i: dibathik wangun corèk nggalêr; kc. lêr, lêr-lêran.

êlêt :

kn lêt.

êlid :

kn lid.

(êlih) :

di-[x] n. dipunpindhah k digawa mênyang ing liya panggonan; kc. alih, lih.

(êlik) :

ng-[x] kn nywara sêru larase dhuwur (cilik).

êlim :

kn lim; di-[x]: ditèmplèkake nganggo lim.

(êlir) :

di-[x]-ake kn dilirwakake, ora digugu.

êlis :

kn kc. lis.

(êlud, êlod) :

di-[x] êngg. kn dioyak têrus; kc. anglud, lud.

êluh :

kn banyu saka ing mata; kc. luh.

êluk :

kn luk; di-[x]: dibêngkuk, ditêkuk; kc. luk.

êlun :

kn wis misuwur alane; di-[x] ak: diirup dikumpulake; kc. lun.

êlung :

I kn pucuking pang nom; kc. lung. II di-[x]-i(-ake) pc: diulungi(-ake).

êlur :

I kn cacing (ing lêmah). II di-[x] pc. ak: diêlus-êlus.

(êlus) :

di-[x] kn 1 digosok (diusap-usap) supaya alus; 2 (ditanduki lsp) sarana alus; di-[x]-[x]: digosok-gosok (diusap-usap) kanthi sarèh.

êlo :

I kn sabawa nglokake, kagèt lsp. II kn: ar. wit bngs. wringin wohe gêdhe-gêdhe.

(êlob) :

ng-[x]-[x] kn pucêt sêmu ijo (tmr. praèn).

(êlog, êlud) :

di-[x] êngg. kn dioyak; kc. anglud, lud.

êloh :

kn akèh banyune sarta subur (tmr. palêmahan); kc. loh.

(êlok) :

di-[x]-ake kn 1 dibêngoki marga konangan; 2 diaruh-aruhi marga ana cacade; kc. alok, lok.

êlom :

kn 1 pucêt ngêlob-êlob; 2 êngg. ngalih.

(êlon) :

di-[x]-[x] kn ditindakake kanthi alon; kc. alon, lon.

(êlong) :

di-[x](-i) kn disuda (dijupuk) sêthithik; 2 dikurangi; kc. long, kalong.

(êlos) :

di-[x] kn dilironi, ditêmpuhi; di-[x]-ake: kc. los.

êlot :

kn timah gilig lancip digandhulake kanggo nyumurupi jêjêg lan orane (piranti tukang batu); kc. lot.

(êma) :

di-[x]-[x] kw digêmatèni lan didêdama.

êmak :

I êngg. kn biyung, êmbok. II di-[x]-[x] kn. ak: digrayang lan dipijêt-pijêt kanthi sarèh.

êmal :

I kn pola, blak; di-[x]: 1 dipola, diblak; 2 pc. dietung, ditêksir. II di-[x](-[x]) êngg. pc. diêntèk-êntèkake (tmr. darbèking liyan).

êmar :

êngg. kn 1 saèm. cape; 2 tanpa daya; 3 (ut. ng-[x]-[x]-i) atine nratab (kuwatir).

êmas :

n. jêne k ar. logam warnane kuning; kc. mas.

êmat :

pc 1 nikmat; 2 wis cêtha bangêt pangincênge (tamat); di-[x]-ake pc: 1 dirasakake bangêt; 2 ditamatake.

êmbag :

I kn. ak lêmah jêjêmbêgan (rawa). II êngg. kn: mangsi Cina; kc. bak.

êmbah :

kn. eyang ki wong tuwane bapa ut. biyung.

(êmbak) :

di-[x]-[x] êngg. kn dirêmêk-rêmêk, dirêmuk.

êmban :

kn 1 abdi pamomong; 2 wong kang dadi sêsulih nindakake (marga kang baku nindakake isih durung umur); [x]-[x]: slendhang; [x] cindhe [x] siladan pr: ora adil pangrêngkuhe; di-[x]: digawa nganggo slendhang didokokake ingiringan ut. ing ngarêp; ng-[x] dhawuh br: nglantarake dhawuh; di-[x] ojong(-ujung): (bocah) diêmban sikile karo pisan nggêjojor dadi siji; di-[x] pèkèh: (bocah) diêmban sikile ngêthapêl; di-[x]-i: 1 diêmong ing: 2 dilagani (disulihi) ênggone nindakake pangkat marga durung umur; 3 ditrapi êmbanan; [x]-an: blêngkêraning ali-ali kang ditrapi mata (intên lsp).

êmbang :

êngg. kn ing sisih ...

êmbar :

(-e) êngg: karêbèn ...

êmbat :

êngg. kn kayu dawa glogoring krêtêg ut. bêndungan; di-[x]: 1 dipênthang (tmr. gêndhewa), diayati arêp ditamakake (tmr. tombak); 2 diêntul-êntul (tmr. pikulan lsp, arêp dicoba kuwat lan orane); 3 br. ditimbang-timbang, dirêmbug wong akèh, disangga; [x]-an êngg: pikulan; kc. mêmbat.

êmbèk :

I kn 1 swara unining wêdhus; 2 pc. trima kalah; [x]-[x]-an pc: gêlutan dolanan bocah (sing kalah muni êmbèk). II ut. êmbik êngg: ing sisih ... II êngg. pc: karo, kambi.

êmbèn :

kn (ut. besuk [x]) dina candhake sesuk; dhèk [x]: wingènane; kc. (m)bèn.

êmbèn buri :

n. êmbèn wingking k ing têmbe besuk.

êmbèng :

êngg. kn pêdhèt (anak sapi).

êmbêg :

(-êmbêgan) kn palêmahan jêjêmbêgan, bladêran.

êmbêl :

(-êmbêl) kn rawa kang jêro.

(êmbêr) :

ng-[x] kn têlês ngêmu banyu.

êmbês :

(ng-[x] kn 1 tambas mêtu banyune; 2 pc. ngêmu banyu (tmr. lêmah lsp); [x]-[x]-an: 1 banyu kang ngêmbês,

--- 120 ---

êmbêt ~ (êmpèt).

lêmah kang ngêmbês; 2 pamêtu mirunggan.

êmbêt, êmbêd :

êngg. kn êmbêg-êmbêg.

êmbik, êmbing :

êngg. pc ing sisih.

(êmbil) :

di-[x] êngg 1 dijupuk, dipèk; 2 dipêthik; 3 pc. didhèp, dicèp.

êmbing-êmbing :

kn ari-ari.

êmbir :

êngg. kn ing sisih ...

(êmbyah) :

di-[x]-[x] êngg. pc: 1 dijlajahi, diênjah-ênjah; 2 digêbyah, dicaruk; kc. byah, gêbyah.

êmblèng :

êngg. kn êmplèk, lapisan kandêl; di-[x]-[x]: 1 ditèmplèk-tèmplèkake (tmr. lêmpung lsp); 2 pc. dipacak-pacak; [x]-[x]-an: 1 pirang-pirang êmblèg, êmplèk-êmplèkan; 2 lêlapisan kandêl-kandêl; 3 pc. sarwa bêcik lan akèh rêrênggane (sandhangane).

êmblog :

I kn (sa-)gulung tmr. lawon ut. sêmbagi. II di-[x]-[x](-i) pc: dipopok, ditembok.

êmbuh :

n. kilap k. duka-dalêm ki: 1 ora wêruh; 2 ora têrang, ora kasumurupan têrang (kèhe, rêgane lsp); di-[x]-i ak: diwangsuli êmbuh; [x]-[x]-an: durung mangêrti (karuwan).

êmbuk :

êngg. kn êmpuk; [x]-[x]: bngs. urèt; ng-[x]-[x]: êmpuk bangêt (sêmu isi banyu).

(êmbun) :

di-[x] kw 1 disunggi; 2 dipundhi (tmr. dhawuh lsp); [x]-[x]-an kn. (pa-) sundhulan ki: lêlowahaning balung ing sadhuwuring bathuk (tmr. bayi sok gêndut-gêndut).

(êmbur) :

ng-[x]-[x] êngg. kn gêmbur-gêmbur.

(êmbus) :

I ng-[x]-[x] kn katon pucêt lêlaranên. II [x]-an êngg. kn: têmbusan, bolongan.

mbut[1] :

I kn êmpuk gênjur-gênjur (tmr. wowohan lsp); [x]-[x]-an: woh-wohan) kang digawe êmpuk; kc. mêmbut. II êngg. kn: banjur, têrus, nuli; kc. but.

êmboh :

êngg. pc êmbuh.

êmbok :

kn biyung; kc. bok.

êmong :

êngg. kn biyung.

êmbrèh-êmbrèh :

pc apa-apa sing ora pêrlu.

êmbritan :

êngg. kn kêbon; kc. buritan.

(êmèk) :

di-[x] êngg. pc dijupuk, dipèk; di-[x]-[x]: didumuk-dumuk; di-[x]-[x]-i: digrayangi.

êmèl :

I kn rapal, donga; di-[x]-i: didongani, dirapali. II di-[x] pc: dilapurake.

êmèn :

êngg. pc karêbèn.

(êmèl) :

di-[x] êngg dijupuk, dipèk.

(êmêk) :

di-[x]-[x] kn dicêkêl lan dipijêt-pijêt.

êmên :

êngg. pc têmên; di-[x]-[x]-ake: ditindakake kanthi têmên-têmên, dipêrlokake bangêt.

êmêng :

êngg. kn wêgah.

êmêr :

êngg. ak bngs. sabuk.

(êmi) :

di-[x]-[x] kn dieman-eman bangêt, dirumat pêrmati.

êmik :

pc nusu, ngombe (têtêmbungane bocah cilik); di-[x]-i: disusoni, diombèni.

êmil :

I di-[x]-[x] pc dipangan saka sêthithik. II (ut. mil) (W) kn: ukuran dawa (1609 m). III (ut. mil) kn: 1 kreta pos; 2 layang-layang kiriman mêtu ing kapal.

(êmin) :

di-[x] kn dinunuti nganggo (maca tmr. koran).

êming :

pc mung; di-[x]-ake pc: dirèmèhake.

(êmis) :

ng-[x] kn pêpriman, njaluk dana; di-[x]-i: dijaluki dana (darma).

êmud, mud :

kn ukuran bêras lsp. satangan dicêkodhongake.

(êmum) :

di-[x](-i) pc dinunuti (dijaluki) bêrkah; kc. makmum, umum.

èmung :

pc mung; ng-[x]-ake: mligi mung.

êmur :

I (ut. mur) kn bngs. sutra sinulam bênang mas. II (ut. mur) kn: gêrêtan ing sêkrup.

(êmut) :

di-[x] kn diakêp ing cangkêm; kc. mut.

êmoh :

I pc ora gêlêm, ora arêp; di-[x]-i pc: ditampik; ng-[x]-i br: akèh bangêt (tmr. wowohan lsp). II di-[x]-ake pc: disuwèkake (tmr. jarit lsp) kc. amoh.

êmon :

êngg. kn karêbèn.

êmon-êmon :

kn panganan kang disimpên sêdhiyan dhayoh lsp.

êmong :

I di-[x] kn 1 dilagani (diênêng-ênêngi lsp) supaya ora kagol atine (tmr. bocah cilik); 2 diênut ing sakarêpe, diati-ati bangêt murih ora kagol; kc. among, momong.

êmor :

kn. ak awor karo; di-[x]-i: dicampuri, ditunggali (dikancani); kc. amor, mor, awor, wor.

(êmot) :

I ng-[x] n. ngêwrat k momot, nggêgawa (isi) apa-apa; 2 isi (nyêbutake) bab (tmr. layang, koran); di-[x](-ake): 1 digawa ing kreta, grobag lsp; 2 dipacak ing (koran, layang); kc. amot, momot. II di-[x] êngg. kn: diêmut.

êmpak :

pc njaluk gêni (ing nalikane arêp udud); di-[x]-ake: 1 dinyunyukake supaya nular (tmr. gêni); 2 êngg. ditamakake (tmr. gêgaman), dicakake (tmr. têtêmbungan); kc. êmpan, mêmpan.

êmpal :

kn iwak daging gorèngan; [x]-[x]-an pc: umpuk-umpukan.

êmpan :

kn 1 êngg. pakan; 2 êngg. pakan ing pancing; 3 tumanduk, cak-cakane up. pèn iki [x]-e bêcik; 4 pc. bisa murub (bisa kobong); [x]-[x]: 1 urub-urub (apa-apa sing dianggo ngurubake); 2 bêbuka ut. jalaran ing gunêman (rêmbugan); nganggo [x]-[x] ut. nganggo [x] papan pr: nganggo dirêmbug dhisik apa (sapa) kang bakal dijak rêmbugan lsp; di-[x]-i êngg: dipakani; kc. êmpak, mêmpan.

êmpas :

êngg. kn ampas.

(êmpèk) :

di-[x] êngg. kn dipèk, dijupuk; ng-[x] êngg: nunut, mèlu nunut; ng-[x]-[x]: ngrêrampèk supaya olèh sih.

(êmplèng) :

ng-[x] kn nusu dudu biyunge, nusu gabungan; di-[x]-i: 1 disusoni ing wong liya; 2 disusoni gabungan.

(êmpèt) :

[x]-[x]-an êngg. kn pèpèt-pèpètan, suk-sukan.

--- 121 ---

(êmpêl) ~ êndhas.

(êmpêl) :

di-[x]-i êngg. kn diampêli (tmr. gêni)

(êmpên) :

ng-[x], mêmpên kn 1 ora lunga-lunga saka ing omah; 2 ora royal.

(êmpêt) :

di-[x] pc diampêt.

êmping :

kn ar. panganan sing digawe pari ênom, mlinjo lsp. digaringake; di-[x]: dijaluk sêthithik bayarane (sadurunge rampung garapane); di-[x]-i: diwènèhi êmpingan; [x]-an: dhuwit utangan saperangan saka bayaran kang bakal diwènèhake.

(êmpir) :

ng-[x]-[x] pc nglêmpèt marga ngêlih (tmr. wêtêng).

êmpis :

êngg. kn têgêsan (rokok); kc. mêmpis.

êmpyak :

kn 1 pring (kayu, usuk, rèng) raganganing payon; 2 payon aling-aling dhêdhêran têmbako; kêgêdhèn [x] kurang cagak pr: kêgêdhèn panjangka kurang sêmbada.

(êmplah, êmplak) :

ng-[x]-[x] êngg. kn ngênthak-ênthak ora tinanduran (tanpa eyub-eyub); kc. mêmplak.

(êmplang, êmplong) :

di-[x] êngg. kn diwêngakake ngêblak (tmr. lawang); diêmplang-êmplangake pc: diênthang-ênthangake ing panasan.

êmplèk :

kn 1 êmblèg (batan trasi lsp); 2 êngg. gubalan sukêt; [x]-[x]-an: pating trèmplèk akèh.

êmplèng :

êngg. kn êmplèk.

(êmplêp) :

di-[x] pc. kn diêpèk ora dibalèkake marang kang duwe.

êmpluk :

kn: wadhah sing digawe lêmah wangune kaya kêndhil cilik.

(êmplok) :

di-[x] kn dilêbokake ing cangkêm têrus dipangan; (sa-)[x]-an: pangan salêbon.

êmpu :

kn 1 lajêring kunir (kêncur lsp) kang gêdhe; 2 br. wong kang pinunjul (ahli, pandhe, pujangga); 3 êngg. ak. pandhe; kc. êmpon-êmpon.

êmpuk :

kn 1 ora atos; 2 pc. gampang dijêjaluki; di-[x] pc: diglêmbuk; di-[x]-i pc: ditanduki ing têmbung manis; 2 ent. digêgampang.

êmpun :

k. pc 1 wis; 2 aja; kc. sampun.

(êmpus) :

di-[x] êngg diububi, didamu sêru; [x]-an êngg: ububan; kc. kêmpus.

(êmput) :

dudu [x]-[x]-e pc ora mantra-mantra padha; kc. amput.

(êmpog) :

di-[x] êngg.pc têrus dianggo bae (tmr. sandhangan).

(êmpok) :

di-[x](-i) kn diêntuti (dibêkêmi êntut irunge).

êmpol :

kn cêmpoling krambil sing êmpuk; [x] pinecok pr: gampang bangêt.

êmpon-êmpon :

kn (jamu) oyod-oyodan, kc: kêncur, jae lsp.

(êmpot) :

di-[x] êngg: disêrot (tmr. rokok).

êmprah-êmprah :

(-an) êngg. kn 1 pating klarah ana ing lêmah; 2 (ut. ngamprah) nglênthar (ora srêgêp ênggone tumandang).

(êmprak) :

ng [x]-[x] kn bênthèt (sigar) amba.

(êmprèh) :

di-[x]êngg. pc dianggo padinan (tmr. sandhangan).

(êmprèt) :

ng-[x] kn nywara prèt-prèt (gajah lsp); di-[x]-i: diwangsuli ing swara prèt-prèt (nggabêrake lambe mratelakake ora ngandêl, maido, nyêpèlèkake).

(êmprêt) :

ng-[x] pc mlayu bantêr; di-[x]-i pc: diêmprèti.

êmprit :

kn ar. manuk bngs. manuk glathik, greja lsp.

êmprit-gantil :

kn 1 manuk kêdhasih; 2 rêrêngganing tumpang omah joglo dumunung ing pojokan.

ênak-ênik :

pc mikir (ngetung lsp) kalawan tlatèn: kakehan ênak-ênik pc: kakehan rêmbug; kc. ênik.

ênal :

kn. ak sêpêt (gombal, dluwang) dianggo isèn bêdhil lantakan.

(ênam) :

di-[x] pc dianam.

ênar-ênir :

kn. ak tansah sumêlang sarta kuwatir.

ênda, êndah :

kw. ak lah, banjur, mêngkana.

êndak :

(-iya) êngg. pc andak iya.

êndan :

kw. ak lah, banjur, mêngkana.

êndang :

pc enggal; kc. andang.

(êndat) :

di-[x]-[x] êngg. kn diêntul-êntul; kc. mêndat.

êndat-êndut :

(-atine) êngg mangga-mara, gojag-gajêg.

(êndèl) :

di-[x]-i êngg. pc dipêndèli.

(êndêl) :

di-[x] kn diandêl, dipracaya.

(êndêm) :

di-[x]-i kn diombèni lsp. supaya mêndêm; kc. mêndêm.

êndi :

(ut. sing [x]) (ingkang) pundi k pitakon nggênahake barang, up. [x] wonge, dhuwite; ingêndi n. ing pundi k: pitakon nggênahake panggonan.

êndut-êndut :

pc mêndat gênjuk-gênjuk.

êndon :

kw tuju, ênêr, sêdya; têkaning [x] br: ing wasanane (barêng tumêka ing patêmbayane); kc. don, andon.

(ênjah) :

di-[x]-[x] pc didlajahi (ora diurutake).

ênjêt :

n. apu k jurjuran gamping (dianggo nginang); di-[x]-i: 1 dilèlèti lsp. eng ênjêt; 2 pc. diapusi.

(ênjuk) :

pc 1 njaluk; 2 banjur, nuli.

ênjut :

êngg. pc banjur, nuli.

(ênjot) :

di-[x] êngg. pc digênjot, diênjot.

êndha :

êngg njaluk; kc. mêndha.

êndhah :

êngg. pc taklim; di-[x]-i pc ditaklimi (sarana ndhungkluk, bukak topi lsp).

êndhak :

I (ut. dhak, ndhak) êngg ora. II (ut. êndhak-ene) êngg: pêndhak. III di-[x](-ake) kn: 1 diilangake (tmr. pêpenginan, kamanuhan), ditinggal (tmr. pagawean); 2 (ut. dikêndhakake) dituturi lsp. supaya suda nêpsune (kakêndêlane, kawanène); kc. kêndhak, mêndhak.

êndhak-êndhak cacing :

kn ar. jamu dianggo ngilangake cacing ing wêtêng.

êndhas :

n. sirah k. mustaka ki: 1 peranganing awak kang dhuwur (gandhèng karo gêmbung sarana gulu); 2 (ut. [x]-[x]-an) perangan kang ngarêp (ut. kang dhuwur) tmr. piranti lsp; 3 kang cêdhak karo tuke (tmr. kali); 4 ak. ekan (tmr. angkaning taun); gédhe [x]-e ut. kêgêdhèn [x]: kêladuk panjangkane (ora timbang karo

--- 122 ---

êndhe ~ êntèk.

kaanane): [x] digawe sikil pr: nênulungi (nyambut gawe) direwangi kêraya-raya bangêt; [x] gundhul dikêpêti pr: dhasar wis kêpenak; diulungake [x]-e digondhèli buntute pr: mènèhake apa-apa laire lila, nanging ing batin owêl.

êndhe :

I êngg. pc disesuwe; kc. rêndhe.

(êndhèg) :

di-[x]-[x] kn diêmplèk-êmplèk.

êndhèk :

n. andhap k èndhèk.

(êndhêg) :

di-[x] kn: dikon lèrèn (tmr. wong mlaku ana ing dalan); 2 ditahan (ora dibanjurake tmr. prakara, layang lsp); di-[x]-i: dianggo lèrèn ing; di-[x]-[x]-i: dipêpalangi (lakune); di-[x]-ake n. ( dipunkèndêlakên k): dilèrènake, dikon mandhêg; [x]-[x]-an n. pakèndêlan k: papan kang dianggo mandhêg; kc. andhêg, mandhêg, kandhêg.

êndhêk :

êngg 1 cêndhak; 2 cêndhèk; [x] amun-amun: blêdug ing awang-awang (ombaking hawa kang katon ing panasan); [x]-[x]: rêrêgêd ing barang cuwèr sing tumandhêk ing dhasaring wadhah; di-[x]-i êngg: diurmati sarana mêndhak; kc. êndhêg.

(êndhêm) :

di-[x] kn: didhêlikake, ora dilahirake (tmr. wêwadi, nêpsu lsp); [x]-[x]-an: incim-inciman (nanging padha dene disamun); kc. pêmdhêm.[2]

(êndhêt) :

di-[x] pc diunthêt, ora diwènèhake.

(êndhih) :

di-[x] kw 1 dikalahake (diundurake) tmr. mungsuh; 2 diêsur (tmr. panggonan); kc. kêndhih.

êndhik :

êngg kaprênah ing.

êndhil :

êngg. kn bridhil; di-[x]-[x] pc: diêmi-êmi bangêt.

êndhuk :

I kn gêndhuk. II di-[x]-[x]-i kn: dipurih supaya gêlêm mara sarana dilêleda nganggo pitik (tmr. pitik arêp dicêkêl); kc. undhuk.

êndhut :

kn lêndhut, blêthok.

êndhog :

n. tigan k jasad urip kang kabuntêl ing kêndhangan ut. cangkok bakal dadi kewan, up. [x] pitik, [x] sêmut; [x] satugêl: 1 wanguning cangkir lsp. kaya êndhog ditugêl; 2 kang saparo kuning kang saparo putih ut. ijo (tmr. warnaning payung); [x] sapêtarangan pêcah siji pêcah kabèh pr: padha patêmbayan sêdya sabaya-pati; njagakake [x]-e si blorok pr: njagakake prakara kang durung karuwan; pêndhita [x] pr: (wong kang) sumuci-suci; ng-[x]: ngêtokake êndhog; [x]-[x]-an kn: mung dipurih êndhoge bae ora ditêtêsake (tmr. pitik, bèbèk lsp).

êndhok :

I êngg (kaprênah) ing. II di-[x]-ake êngg: didokokake, disèlèhake; kc. andhok, dhok.

(êndhong) :

di-[x] kn. ak 1 (ut. di-[x]-[x]) ditandho, disimpên bae (tmr. barang sing wis ora kanggo, dagangan sing ora payu); diênêngake bae (ora digarap); 3 ora disauri (ora disahi, ora dibayari).

êne :

êngg. pc wènèhna (gawanên) mrene (tmr. njaluk, nampani).

ênèh, nèh :

I pc manèh, tênèh. II di-[x]-i pc: diwènèhi. ênèk, nèk pc mênawa.

ênèm :

k. pc nom (ênom).

(ênèt) :

I di-[x]-[x] diêsuk-êsuk, dipènèt-pènèt. II di-[x] pc: digarap (ditulis lsp) kalawan bêcik.

(ênêb) :

I di-[x] kn 1 (ut. di-[x]-ake) diênêngake sawêtara suwene, supaya êndhêg-êndhêge padha mênêb; 2 diêndhêm (tmr. wadi. nêpsu lsp); kc. mênêb. II di-[x]-i (-ake) pc: dinêbi(-ake); [x]-[x]-an: tutup ing lawang (cêndhela); kc. inêb.

ênêk :

kn 1 êngg. kêsêl bangêt; 2 krasa mungkug-mungkug arêp mutah nalikane wêruh jêjênes lsp; 3 êngg. njêngêr, kamitênggêngên; ng-[x]-[x]-i: njalari ênêk.

ênêm, nêm :

kn 6.

ênêng :

kn ora obah (tmr. kabatinan); [x]-[x]: sarana kang gawe mênênge bocah; di-[x]-[x]-i: didolani lsp. supaya mênêng (tmr. bocah cilik); di-[x]-ake n. dipun kèndêlakên k: 1 digawe supaya mênêng (ora obah, ora nywara); 2 ora dikapak-kapakake; 3 ora diaruh-aruhi, dijothak; [x]-[x]-an: ora aruh-aruhan (jothakan); kc. mênêng, nêng.

ênêngna :

br sigêg gênti kocapa.

ênêr :

êngg. kn arah, tuju; ng-[x]: nuju marang; di-[x]-ake: diarahake ing, ditujokake marang; kc. pênêr.

(ênês) :

ng-[x] kn sêdhih bangêt (nganti mati); ng-[x]-[x]-i: njalari ngênês.

(ênêt) :

di-[x](-i, -ake) kn dipêtêlake.

(êni) :

I di-[x] êngg. diênèni kn diundhuh (tm. pari) . II di-[x]-[x] pc: diêmi-êmi bangêt, dieman-eman.

(ênik) :

di-[x]-[x] pc dietung (digarap lsp) kanthi tlatèn, diêmi-êmi.

êning :

kw bêning (tmr. cipta); di-[x]-ake br: dibêningake (ciptane, pikirane).

ênir, nir :

êngg. pc totohan sing diumbuk (tmr. main pèi).

ênu :

kw dalan.

(ênung) :

di-[x]-[x] kn didama-dama (tmr. bocah).

(ênut, nut) :

di-[x] kn diturut; kc. tut.

êno :

pc lo!

ênom :

n. ênèm k kc. nom.

êntal :

êngg. kn wit tal.

êntas :

êngg mêntas bae; di-[x](-i) kn: 1 dijupuk saka ing (banyu, anglo, pamemean lsp); 2 dipitulungi (saka rêribêd, bêbaya); 3 ak. diomah-omahake; di-[x]-i ak: dirampungake (tmr. pagawean); di-[x]-ake: 1 ditulungi supaya mêntas, digawa mêntas; 2 ak. diomah-omahake; 3 dipitulungi (saka ing rêribêd, bêbaya); kc. mêntas, pêntasan.

êntèk :

n. têlas k 1 wis rampung kabèh (tanpa ana turahane); 2 (ut.[x]-[x]-an) ilang (dianggo, dicolong lsp) kabèh; 3 wis rampung (tmr. pagawean); 4 ênggone nanjakake (ut. mangan), up. ênggone jajan [x] 35 sèn; wis ng-[x] pc: mumpuni (kawruhe), wis katog; di-[x]-ake: digarap (dipangan, ditindakake lsp) nganti êntèk.

--- 123 ---

êntèk atine ~ (êngêt).

êntèk atine :

n. têlas manahipun k nratab, ilang kakêndêlane.

êntèk ênting :

(-êntung) pc êntèk babar pisan.

êntèn-êntèn :

kn ar. panganan.

(êntêb) :

ng-[x] kn nênibani nganggo barang kang abot: di-[x]: diêntas banjur dirèrènake sêdhela supaya adhêm lan gampang dikêdhuk (tmr. liwêt); di-[x]-i: ditibani ing barang kang abot; di-[x]-ake: 1 ditibakake ing (tmr. barang kang atos); 2 ditrapake ing anglo ut. kêrên (tmr. kêndhil lsp); kc. antêb, kantêb.

êntês :

êngg êntas, mêntas.

(ênti) :

diêntèni n. dipunêntosi k ditunggu têkane; kc. anti.

(êntih) :

di-[x] kn diantih; kc. antih

ênting :

pc êntèk.

êntul :

kn jontrot (ent. dolop); kc. mêntul.

êntung, êntèk-êntung :

pc êntèk babar pisan.

êntup :

kn antup; di-[x]: diantup.

êntut :

ki. sarib kn angin kang mêtu saka ing jubur; ng-[x] kn. sarib ki: ngêtokake êntut.

êntok :

(-ênting) pc êntèk babar pisan.

(êntol) :

di-[x] kn api-api ora diwènèhake supaya mundhaka panganyange; [x]-[x]-an: padha dene ngêntol.

(êntos) :

dipun-[x]-i k diêntèni.

(êntrag-êntrog) :

di-[x] kn dioyog-oyog diumbul-umbulake; kc. ontrog.

(êntrig) :

[x]-[x]-an kn sêsirig sarta lincak-lincak.

(êntrog) :

di-[x](-[x]) kn dioyog diumbul-umbulake.

(êncak) :

[x]-[x] êngg. ak njingkat marga wêdi ut. gila; [x]-[x]-ên ak: kanji, gila.

êncak-ênci :

pc mencla-mencle (gèk gêlêm gèk ora).

êncèh :

kn bngs. bêling (wadhah kecap lsp).

êncèlan :

êngg. pc gèncèlan (luwihan).

êncèt :

êngg. kn udhèt.

(êncêp) :

di-[x]-i kn. ak 1 (ora apa-apa) dianggêp salah; 2 dikukuhi yèn nyata bênêr (tmr. panêmu lsp. sênadyana sajatine ora bênêr); kc. ancêp, mêncêp.

êncik :

I kn (panyêbut marang) wong kang asal saka sabrang (Bawean, Bandar, Sumatra, Malaka); 2 êngg. panyêbut marang Cina singkèk. II ng-[x] pc: tumumpang ing sadhuwure; di-[x]-i pc: ditumpangi; kc. ancik.

êncit :

êngg. kn cita, sêmbagi.

êncit-êncitan :

pc bngs. bonekah.

êncung :

êngg. kn terong.

(êncup) :

di-[x] kn 1 dicêkêl nganggo jêmpol lan panuding (tmr. kewan ibêr-ibêran); 2 pc. dibatang (tmr. cangkriman).

(êncot) :

di-[x] kn dijêjêk sarta diênêtake (supaya mêndat lsp).

(êncrêt, êncrit) :

di-[x]-[x] êngg. kn: dibayari saka sêthithik.

(ênthak) :

ng-[x]-[x] kn jêmbar ora ana wit-witane.

(ênthang) :

ng-[x]-[x] êngg. kn panas bangêt ora ana eyub-eyube.

(ênthar) :

ng-[x] kn mlayu lunga; di-[x]-ake êngg: ora digarap-garap (tmr. pagawean).

ênthêk-ênthêk :

êngg. kn 1 lêmu kêncêng; 2 (sadina [x]) sadina muput; kc. mênthêk.

(ênthêl) :

di-[x]-[x](-ake) pc diklumpukake saka sêthithik (tmr. dhuwit); kc. kênthêl, mênthêl.

(ênthêt) :

di-[x] kn 1 dicandhêt ora ditogake wêtune (tmr. swara); 2 êngg. pc. diunthêt, dikurangi ut. ora diwènèhake kabèh; di-[x]-[x] pc: diwènèhake (dibayari) saka sêthithik.

ênthik :

kn 1 panging êmpu (ing jae lsp); 2 êngg. bngs. tenggok cilik dianggo takêran; 3 (ut. [x]-[x]-an) êngg. ak. jênthik; kc. mênthik.

(ênthil) :

di-[x] pc dijupuk, dicolong; di-[x]-[x] pc: dibundhêli lan diêmi-êmi (tmr. dhuwit) ent. diêmi-êmi bangêt; ng-[x]-[x] (-kêthip lima) pc: rada edan; di-[x]-i êngg. ak: digandhuli (digantungi) buntêlan lsp.

(ênthir) :

ng-[x] kn nywara tmr. gangsir.

ênthit :

kn ar. mainan nganggo kêrtu cilik; ng-[x]: ngêndhog ana ing pasaban (tmr. bèbèk); di-[x]-[x] êngg. pc: 1 diêncrit-êncrit, saka sêthithik; 2 dicolongi (tmr. barang kang rèmèh-rèmèh).

(ênthu) :

ng-[x]-[x] êngg. pc mêrlokake bangêt (têka, marani lsp).

ênthul :

êngg. pc dhenok (panyêbut marang bocah wadon); kc. mênthul.

ênthung :

kn ulêr kang lagi mrungsungi arêp dadi kupu; ng-[x]: dadi ênthung.

ênthok :

êngg mligi, ngêmungake; kc. thok.

ênthok-ênthing :

kn êndhase gêdhe awake cilik.

ênya, ênyah :

pc iki lo tampanana! (katêranganing mènèhake, ngulungake).

(ênyak) :

di-[x]-[x] pc diidak-idak; kc. inyak.

(ênyang) :

di-[x] n. dipunawis k arêp dituku kurang saka ênggone tawa; kc. anyang.

ênyat :

mak [x] kn sanalika mandhêg.

(ênyèk) :

di-[x]-[x] pc diidak-idak (tmr. barang kang mlênyok); 2 dilêlèdrèk (tmr. sêga kang dipangan); 3 êngg. pc: dirèmèhake.

(ênyêp) :

di-[x]-[x] kn didokoki banyu lsp. supaya anyêp; kc. anyêp.

(ênyêt) :

di-[x] pc diênyêt; di-[x]-[x]: dipijêti alon-alon.

ênga :

kn. ak wênga (bolongan); diêngakake: dibukak supaya mênga; kc. mênga, wênga.

êngah :

kn. ak duwe wêgah (wêdi, ringga).

(êngèh) :

di-[x]-i pc diwènèhi, dingèngèhi.

(êngèl) :

di-[x]-[x] kn: digawe angèl; kc. angèl.

êngèn :

I kn. ak sêga kang diadhêmake (mêntas dikêdhuk banjur dilèr lan ditepasi); kc. êngi. II dipun-[x] k: diêngon kc. êngon.

(êngên) :

di-[x]-[x] pc diangên-angên.

êngês :

kn mranani, bêcik sarta nyênêngake (tmr. crita, gamêlan, gunêman lsp).

(êngêt) :

di-[x](-i) kn dipanasi (digodhog) manèh tmr. jangan lsp; kc. angêt.

--- 124 ---

êngga ~ (êpuk).

êngga :

êngg. pc mangga, sumangga (ênya, ayo).

ênggak :

I êngg. pc ora. II di-[x]-[x] kn. ak: tansah dipênggak bae.

ênggal :

([x] dina) êngg sabên dina.

(êngge) :

dipun [x] k kaênggo.

ênggèh :

êngg. k iya; kc. inggih.

ênggèk :

êngg. pc kaprênah ing.

ênggèn :

k ênggon.

ênggèr :

kn panyêbut marang bocah (wong nonoman); kc. anggèr.

ênggêl :

kn kang pêrlu, kang pokok (baku); kc. tênggêl.

(ênggêng) :

di-[x] kn ora diêntas-êntas (tmr. cèrèt ing anglo lsp); [x]-[x]-an: têrus bae ora diêntas (diganti lsp).

(ênggêt) :

[x]-[x] kn gêthêtan, garitan (dianggo wakêt); di-[x]-([x])-i: 1 disinggêt tmr. sênthongan lsp); 2 dicirèni ênggêt-ênggêt (garis, gêthêtan).

ênggih :

k. pc iya; kc. inggih.

ênggih bêton :

pc sumaur iya (saguh) nanging ora ditindakake.

ênggik :

I êngg. pc kaprênah ing. II ng-[x]-[x] kn: kuru bangêt; di-[x]-ake ak: digawe mênggik; [x]-[x]-an: 1 perangan kang mênggik; 2 ar. kewan bngs. ampal; kc. mênggik.

ênggir :

êngg. pc kaprênah ing.

(êngguh, ênggoh) :

di-[x] êngg. pc disêngguh.

(ênggo) :

di-[x] n. dipunêngge k dianggo; kc. anggo.

ênggok :

I êngg. pc êngga (ayo, ênya). II êngg. pc: kaprênah ing; kc. ênggon. III [x]-[x] kn: tamba kang disibarake ing tênggok; di-[x]-[x]-i: disibari tamba ing tênggoke.

ênggon :

n. ênggèn k 1 papan kang didunungi; 2 kaprênah ing; 3 (-e, -ku, -mu) kanggo ing ukara kang mratelakake têmbunge kriya didadèkake aran ut. dipêrlokake, up. [x]-e nulis ora bêcik; di-[x]-i: didunungi; [x]-[x]-an: ora mratah, ora umum ingêndi-êndi; kc. kanggonan, manggon.

(ênggrêg) :

di-[x]-[x]-i pc dialang-alangi, dipagoli (lakune).

(êngi) :

di-[x] kn diêlèr banjur dikêbuti supaya pulên (tmr. sêga kang mêntas dikêdhuk).

(êngik) :

di-[x] êngg dipidak.

(êngis) :

di-[x]-[x] kn dicêcênggring sarta disêrik-sêrikake.

êngka :

kw. ak mêngkana.

(êngkap) :

di-[x] kn diungkabi (tutupe lsp); kc. mêngkab.

êngkak :

kn bngs. manuk gagak cilik.

êngkas :

kn isih kurang ... manèh, up. limang sèn [x], têlung sasi [x].

êngkès-êngkès :

êngg. pc ênggik-ênggikan (ar. kewan).

êngkèt-êngkèt :

kn pêpindhan swaraning pikulan mêntul lsp.

êngkin :

êngg mêngko.

(êngkir) :

di-[x](-i) êngg. kn diêntas(-i).

êngklèk :

I êngg. kn èngklèk, angklèk. II di-[x]-[x] kn: dibopong (diêmong lsp) digawa mênyang ngêndi-êndi.

êngkuk :

I kn ar. manuk. II di-[x]-[x] kn: 1 ditêkuk-têkuk gulune supaya lêmês (tmr. ndadah bayi); 2 disiya-siya, diplêtêr ing gawe, dikalahake nganti ora bisa apa-apa.

(êngkup) :

di-[x]-ake pc diingkupake.

êngko :

êngg. pc mêngko.

(êngkok) :

di-[x]-i (-dhewe) kn 1 ak. didhaku dadi duwèke dhewe; 2 diakoni (didhadhagi) tmr. kaluputan lsp.

(êngkrêng) :

di-[x]-ake kn ditumpangake ing anglo ut. kêrên (tmr. cèrèt lsp).

(êngkrik) :

ng-[x] kn nywara tmr. jangkrik.

(êngu) :

di-[x] pc diingu.

(êngon) :

di-[x] n., dipunêngèn k 1 diumbar lan diulat-ulatake (tmr. raja-kaya lsp., ana ing pangonan); 2 ent. diulat-ulatake, diawasake; kc. angon.

(êngrêm) :

di-[x]-i kn didhêkêmi supaya nêtês (tmr. êndhog); di-[x]-ake: didokok ing patarangan supaya diêngrêmi (tmr. êndhog); kc. angrêm.

(êpak) :

I di-[x]-[x] (-êndhase) pc ditêpak-têpak êndhase; di-[x] pc: dirèmèhake, diina. II di-[x](-i) kn: dibuntêli, dibungkusi. III di-[x] kn. ak: 1 disewa pamêtune lsp; 2 ditêbas ut. diborong.

êpal :

I kn ukuran lajuran dawane 1507 m. II di-[x] kn: diwêca bêgja cilakane (nganggo sarana petungan kêrtu lsp).

êpan :

I êngg. kn wêruh (ngêrti). II kn: panggangan roti (digênèni saka ingisor lan saka ing dhuwur); di-[x]: dipanggang ing êpan.

êpang :

kn cawanging wit; kc. pang.

êpe :

I kn ar. iwak sêgara. II di-[x] kn: dipepe.

êpèh :

kn. ak plêmbungan wadhah uyuh; kc. pèh.

(êpèk) :

di-[x] n. dipunpêndhêt k. dipundhut ki; 1 didadèkake darbèke; 2 (-anak, -mantu lsp) didadèkake anak, mantu lsp; 3 êngg. pc. dijupuk; kc. apèk, pèk.

êpèl :

kn 1 gombal lsp. ditêlêsi dianggo ngêlapi; 2 dluwang kang dianggo nêsêp tulisan mangsèn; di-[x]: 1 dipali lsp. nganggo êpèl; 2 ditutul ing dluwang êpèl; kc. pèl.

êpèn :

kn pèn.

(êpês) :

di-[x] kn dibuntêl ing godhong sarta dipanggang (tmr. iwak lsp); kc. pès.

(êpêp) :

di-[x] kn ditutup lan disumpêt (ora olèh angin).

(êpik) :

di-[x]-[x] kn diowah-owah (diêlongi, diênggo lsp).

êpil :

kn pil.

(êplang, êplong) :

di-[x] êngg. kn diwêngakake ngêblak (tmr. lawang).

(êplèk) :

di-[x]-[x] kn ditêpak-têpak nganti muni plèk-plèk.

(êpluk, êplup) :

di-[x] kn dipasah diwangun cluwokan nggalir (tmr. blabag, kayu lsp).

(êpuh) :

di-[x] kn 1 dipêrês dituntasake duduhe (banyune); 2 êngg. pc. dipêrês (tmr. susu sapi lsp); kc. apuh, puh, puhan.

(êpuk) :

di-[x]-[x] pc ditêpak-têpak lirih.

--- 125 ---

êpur ~ (êcap).

êpur :

kn ora kalah ora mênang; kc. pur.

êpoh :

êngg. kn pêlêm.

êpok :

kn bongkot, perangan kang pungkasan; di-[x]: dikêthok lsp. ing bongkote (poke); kc. pok.

êpor :

êngg. kn bangêt; di-[x]-ake êngg. pc: ditogake, diuja; kc. por.

êpos :

kn pos.

êra :

êngg. kn rêmuk (tmr. kêmiri adon).

êrad :

êngg. kn surud, sob (tmr. banyu, banjir); kc. rad.

(êrah) :

di-[x] kn diarah; kc. arah.

êrak :

I kn garing, gêrok (tmr. swara); kêtiga ng-[x]: kêtiga kang garing bangêt (ora ana udan babar pisan). II kn: planggrangan wadhah piring lsp; kc. rak.

êram :

êngg. kn sangkrah sing digawe mbêndung kali.

(êrèh) :

di-[x] kn diprentah; kc. rèh.

êrèk :

kn rèk.

êrèn :

kn kaklumpukaning êri.

êrès :

I kn gès (têtak); kc. rès. II (W) di-[x] kn: diukum.

(êrêb) :

di-[x] êngg. kn diiris lêlapisan (tmr. daging lsp).

(êrêm) :

di-[x]-ake kn didhipêtake matane; kc. mêrêm, rèm.

êrêp :

êngg. kn wayah surup; kc. rêp.

(êrês) :

ng-[x] kn 1 (yèn digrayangi) krasa kaya ana wêdhine; 2 (ng-[x] atine) wêdi sarta sêdhih; kc. rês.

êri :

kn 1 cringih-cringih ing wit; 2 balunging iwak loh sing lancip-lancip; ancik-ancik ing pucuking [x] pr: cêkêl gawe kang tansah ngandhut kuwatir; nglancipi [x] pr: nggêgasah wong kang lagi nêpsu; cacah [x]: kanggo petungan kèhing iwak loh; ng-[x]: wanguni[3] kaya êri, up. ng-[x] gêrèh; padune (têmbunge) ng-[x] pc: nyêrikake: kc. ri.

(êrih) :

di-[x]-[x] kn ditanduki ing têmbung manis supaya gêlêm manut; kc. arih.

(êrik) :

ng-[x] kn nywara sêru nyêngkrèk.

(êrit) :

di-[x] kn dikêthoki lsp. nganggo arit; di-[x]-i: dipaprasi (dikêthoki lsp) nganggo arit (tmr. sukêt, têbu lsp); di-[x]-ake:digolèkake sukêt; kc. arit.

êru :

I kw sêrik atine. II kw: panah. III kn: ukuran jêmbar (14,19 m2); kc. ru.

êrug :

êngg. kn golong pikir, sarujuk, cocog.

êruh, êroh :

pc wêruh.

(êrut) :

di-[x] kn ditalèni singsêt (diolèhake ing cagak lsp. ut. ora).

êrob :

kn agung (tmr. banyu), banjir, lubèr; di-[x]-i: dilubèri; kc. rob.

(êrog) :

di-[x] kn dioyag-oyag supaya gogrog wohe (tmr. wit).

êrong :

kn lèng kang amba; ng-[x]: gawe (mlêbu ing) êrong; kc. rong.

êros :

kn ros.

êrti :

n. êrtos k. pc. ak têgês; kc. arti, ngêrti.

êsa :

kang (maha) [x] kw: (Allah) kang sawiji.

êsah :

I kn sah. II di-[x]-i pc: diasahi. III ng-[x] kn: sêsambat.

êsak :

I kn sêrik atine. II êngg. pc: kanthongan ing klambi lsp; di-[x]: dilêbokake ing kanthongan.

(êsat) :

di-[x] kn diasatake banyune; kc. asat.

(êsèng) :

di-[x](-i) êngg. kn ditari.

êsês :

1 k. udud; 2 nyêrèt; 3 k. rokok; kc. mêsês, ngêsês, sês.

(êsih) :

di-[x]-i kn. ak disihi; kc. asih, kasih, sih.

êsuh :

kn kc. suh.

(êsuk) :

di-[x](-[x]) kn didhêsuk, disêsêk; kc. suk.

êsung :

êngg. kn gêmbung (bal ing dolanan gêritan lsp).

(êsur) :

I di-[x] kn dipêksa dikon ngalih arêp gênti diênggoni; kc. sur. II di-[x]-i(-ake) kn: dicuri(-ake).

(êsog) :

I di-[x]-[x] kn dijambaki supaya mari ngêlu. II di-[x](-ake) kn: disèlèhake.

(êsok) :

di-[x](-ake) kn 1 disuntak supaya mêtu isine (banyu lsp); 2 diilingi; kc. sok, pasok.

êsol :

kn rungkat; kc. sol.

êsong :

kn growongan ing pinggir kali lsp; kc. song.

êsop :

êngg. kn surud (tmr. banjir lsp).

(êsor) :

di-[x]-ake 1 kw. dikalahake; 2 diremèhake; kc. asor, sor.

(êsot) :

di-[x]-ake kw disupatani, diipat-ipati; kc. sot.

(êtêng) :

I di-[x]-i(-ake) pc digodhog (tmr. janganan); kc. matêng. II di-[x]-i ks: didadèkake mêtêng; kc. mêtêng, wêtêng.

(êtêr) :

di-[x]-i kn diwènèhi lsp. barange digawa mara (diparakake); di-[x]-ake: 1 digawa mara mênyang ing; 2 ditutake mênyang ing; kc. atêr.

(êtik) :

di-[x] pc ditulis ing mêsin tulis.

(êtir) :

di-[x] kn dicèt lsp. nganggo tir.

êtuk :

kn tuk; ng-[x]: mêtu banyune (tmr. lêmah).

(êtum) :

di-[x](-i) kn diwungkusi banjur digodhog.

(êtus) :

di-[x](-ake) kn digantung supaya banyune atus; kc. atus, tus.

(êtut) :

di-[x] kn. ak: diturut; di-[x]-ake: diturut salakune; kc. atut, tut, tutut, êtut-buri ak: tut-buri.

(êtog) :

di-[x] pc ditakoni kaantêpane; di-[x]-ake: diênêngake bae, diuja sakarêpe; kc. katog, tog, pantog.

êtoh :

kn toh.

êtum :

kn tom.

êtong :

kn tong.

êtor :

kn ar. dolanan bocah; di-[x] êngg: ditutuh, dikêthoki; di-[x]-ake pc: diuja sakatoge.

êtrap :

di-[x] kn dipasang ing; di-[x]-i: dipasangi, diênggoni; kc. trap.

(êcak) :

kc.cak.

(êcam) :

I di-[x](-i) kn. ak diwilang, dipetung (sadurunge). II di-[x] kn. ak: dijogi banyu (supaya cuwèr).

(êcap) :

di-[x] kn dicap; kc. cap.

--- 126 ---

(êcèh) ~ Gajah-oya.

(êcèh) :

di-[x]-[x] kn dibuwang tanpa tanja (dhuwit lsp).

(êcèk) :

di-[x](-i) kn diwilang dil ntrèng[4] lima-lima (tmr. dhuwit); kc. cèk.

êcu :

kn ukuran saambane tangan nggêgêm jêmpole dicongatake; 2 ar. dolanan bocah.

êcul :

di-[x]-ake pc diuculi (ake); kc. ucul.

êting :

di-[x]-[x] pc dilêliting, diêmi-êmi.

(êthuk) :

di-[x]-ake kn 1 digathukake; 2 dijodhokake, dicocogake.

êthung :

di-[x]-ake pc diathungake.

êthur :

di-[x]-ake pc dicurake.

êwèt :

di-[x]-[x] kn dianggo kalayan ngati-ati supaya awèt.

êwor :

di-[x] kn dicampur dadi siji; kc: awor, wor.