Cangkriman Basa Jawa, Meijer Ranneft, 1931, #1189
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
Serie No. 33. f 0.16
Tjangkriman Basa Djawa Nganggo Têmbang
Dikumpulake dening Tuwan
W. Meijer Ranneft
Cap-capan 3
Bale Pustaka - Batavia-Centrum
--- [1] ---
Tjangkriman Basa Djawa Nganggo Têmbang
Dikumpulake dening Tuwan
W. Meijer Ranneft
Cap-capan 3
Bale Pustaka – 1931 - Batavia-Centrum
Ganeça
--- [2] ---
Wêwênangipun ingkang ngarang kaayoman miturut bab 11 ing Anggêr ingkang kapacak ing Staatsblad 1912 No. 600.
--- [3] ---
[...]
Tjangkriman Basa Djawa nganggo Têmbang
1. Sinom
1. tumênga-tênga ing tawang | sarya andilati driji | midêr-midêr ing saparan | nulya sang rêtna kaèksi | ngagêm busana adi | tinuju kênane kantu | tibèng siti cinandhak | pinondhong lan dèn damoni | ngêlus-êlus binêkta marang paprêman ||[1]
2. wong kuning lawas ngulatan | karêm cangkrama ing bèji | kampuh gadhung sri rinenda | gandanira marbuk minging | kakung sigra mrêpêki | sang dyah cinandhak anggraut | wêntis kengis gumêbyar | sang kakung asru nungkêmi | wanti nguswa wus lêsu narah sakarsa ||[2]
3. durjana begal winarna | sarêngan amawa kardi | duk kang ingangkah ararywan | mêndhak lumampah aririh | kang lima angêbyuki | yèn kang binegal kapikut | rewange malih lima | amanggèn rada kêpering | enggal prapta nulungi kang antuk karya ||[3]
4. wontên wêwarnèn katingal | wong sajagat andarbèni | miwah kang sarwa tumitah | nora sêpi amarnani [amar...]
--- 4 ---
[...nani] | dhapurira nut maring | kang andarbèni wus tamtu | milu saparan-paran | barang somah amêpêki | ewadene tan ana bangkit nyêkêla ||[4]
5. sadulur lima kocapa | anunggil yèn nambut kardi | prabote amung sajuga | sarêng panganggene tuwin | tandangira lumaris | dènya nambut karyanipun | ingkang wus puruhita | labêting pranti liniring | yêkti uning wadine kang nambut karya ||[5]
6. tan pisah kusumaning dyah | lawan ingkang andarbèni | saking sru sêngsêm binêkta | saparanira lumaris | arêmpit tan kaèksi | mung pojok kampuh kadulu | dêrês ing pangandika | nanging tan wontên mangarti | lamun mijil nuduhkên waktu antara ||[6]
7. yogane Bathara Brama | sira kusumaning adi | lampahira mor maruta | tan kandhêg lamun lumaris | dangu-dangu tan kèksi | tan na wruh sanèng dumunung | wiyosira sang rêtna | yèn cakêt mor aningali | dumadakan anangis tanpa karana ||[7]
8. yèn anom tan owah-owah | sêpuha makatên ugi | kalamun manis kang ulat | ajêg ing salami-lami | samantên ugi bilih | rêngu ing netya kadulu | adarbe kuping mata | cangkêm irung apa dening | sadayane tan wontên kangge ing karya ||[8]
9. wujude kalih katingal | wastanira mung sawiji [sa...]
--- 5 ---
[...wiji] | ngatase janma taruna | kaprahira tanpa kardi | wong sêpuh ngaji-aji | wit prêlu rumakêtipun | dene kalamun ana | sujanma ingkang pinasthi | datan antuk sawabe aran cilaka ||[9]
10. bapa kêkalih kang kocap | lan kasêbut putra kalih | sami umentar mring wana | arsa nundhung ambêbêdhil | samana labdèng kardi | pikantuk sangsam têtêlu | anuli dèn pranata | ingêdum uman aniji | sampun kalong pinêtheka pandumira ||[10]
11. ngatase para wanita | nora ana anduwèni | aèng lamun adarbea | mung priya sadaya sami | kathah kêdhik amasthi | darbe mangka rêngganipun | suprandene ta uga | kang sampun kanggenan sami | wênèh wontên datan rêmên binucalan ||[11]
12. tan darbe sirah mung tênggak | pundhak myang bau kêkalih | lêngên nanging nir gêlitan | èpèk-èpèk tuwin driji | miwah tan darbe sikil | gatraning gigir kadulu | sarta gatraning madya | jaja bêngkah sapanginggil | kadi kori kupu tarung inêbira ||[12]
13. wontên praja tanpa janma | kutha tanpa balowarti | sumawana tanpa wisma | samodra utawi kali | sami datanpa warih | pasawahan têgal talun | sami tanpa tanêman | tanpa kayon wana ardi | sato pêksi inggih tan wontên katingal ||[13]
--- 6 ---
14. andina sakeca lênggah | angadhêp warana adi | anêngênakên kumbaya | ingumpakan isi warih | astanira kang kering | mung bau ingkang kadulu | ing kanan ngasta saya | cinêlubakên ing warih | sinolahkên nèng wrana atilar tilas ||[14]
15. sakeca dènira lênggah | asikêp sanjata luwih | pisêr tumpuk datan têbah | sakapraboning ngajurit | Hyang Brama mungging apti | yèku lawanira pupuh | saksana pinandukan | pisêr wangsul angênani | nanging sangkin mawèh dayaning sarira ||[15]
16. satriya adarbe garwa | anging dèn jrihi kapati | marga sabên yèn kapêdhak | tanpa dosa amisakit | dadya tan sandhing-sandhing | yèn tan ingundang dèn uwuh | pinrih mardi asmara | tuhu lanang tanpa kardi | yèn ana prang garwane mangsah ing rana ||[16]
17. wontên wanodya yu endah | awisma anèng jaladri | sabên-sabên yèn akrama | tansah winayuh ing laki | ngrabèni padha siji | nora nana ingkang ayun | suprandene sang rêtna | yèn pinêgat dening laki | sakèh maru ingewanan lakinira ||[17]
18. cinatur dhustha lêlima | lumampah arsa mêmaling | papat wus manjing babahan | ing wisma tinujwèng kapti | sajroning wancak suji | kang kari nuli anusul | anutupi babahan | kang nèng jro kacêpêng sami | pinêjahan rah mili saking babahan ||[18]
--- 7 ---
19. wontên basa catur lingga | yèn pinisah kang kêkalih | ing ngarsa wastaning saya | tinandukakên ing warih | kalih lingga ing wuri | wastane kang bangkit mabur | dene yèn tan pinisah | wastanira kang kaèksi | nèng gêgana wèh gambiraning narmada ||[19]
20. wastaningsun catur lingga | saking wrêksa asli mami | asring kinarya usada | yèn pinisah kang kêkalih | ingarsa andarbèni | arti rasa kang linuhung | kang kêkalih ing wuntat | lêlawuhaning abukti | kathah lamun sinêbut saking sajuga ||[20]
21. malih basa catur lingga | wastane kang tanpa warni | tuwin datanpa sasana | mung sabawa kapiarsi | yèn pinèt kang kêkalih | lingga kewala ing ngayun | artine tan prabeda | kêkawin kalih ing wuri | wastaning don angwutahakên rudira ||[21]
22. ingkang andarbèni nama | basa catur lingga malih | abên-abênaning wrêksa | pêpêt prasasat dinalit | yèn pisah kalih ngapti | wastane kang nanduk irung | kêkalihirèng wuntat | basaning para pawèstri | mring timbanganira kang tan mawèh rêna ||[22]
23. catur wanda wastaning wang | dumunung anèng pawèstri | miwah gambiraning priya | yèn pisah kalih ingapti | artinipun lastari | utawi sampun tinuku | dene ingkang dwi wanda | ing wuri mangke winarni | wastanipun ingkang bangkit angumbara ||[23]
--- 8 ---
24. malih basa catur lingga | wastaning wowohan adi | yèn pinèt kang kalih lingga | ingarsa kewala dadi | wastane kang tan kèksi | kuciwa utawi luhung | katandha saking grana | kang kalih lingga ing wuri | wastanira wandawaning maha wirya ||[24]
25. catur lingga wastanira | tuwuhan adi sawiji | kalamun pinerang ingkang | kêkalih lingga ingapti | punika darbe arti | sarira nir arjanipun | dene kang kalih lingga | malih pratistha ing wuri | wastanira dina pêpitu sajuga ||[25]
26. agêmira sri narendra | kang para abdi tan kêni | wastanira catur lingga | yèn pinèt kalih ingapti | sato wana ngajrihi | mangsa rowang têgêsipun | dene kang kalih lingga | ing wuri basa kêkawin | artinira pangangge miwah dunungan ||[26]
27. wontên ta sêkar sajuga | ewoning rèmèh winarni | catur lingga wastanira | yèn pisah kalih ingapti | wastaning janma luwih | mungkur ing kadonyanipun | dene kang kalih lingga | ing wuri adarbe arti | salir ingkang cinakêt wontên ingarsa ||[27]
28. wontên malih winursita | puspita awarni kuning | panca lingga wastanira | yèn pinèt kalih ingapti | yèku têmbung kêkawin | bêbuka pradikanipun | katri lingga ing wuntat | têmbung ngoko andarbèni | têgês padununganing tata lan krama ||[28]
--- 9 ---
29. wontên basa catur lingga | ingkang kêkalih ingapti | yèn pisah lan kang nèng wuntat | nyakêt têgêsira tuwin | mundur dadi sêsiring | kang kalih lingga ing pungkur | timbanganing taruna | yèn tan pinisah mastani | bapa biyung namung saking manunutan ||[29]
30. manira bangsaning wrêksa | catur lingga wasta mami | asring kinarnya[30] momoran | burat myang mangka usadi | kang kalih lingga ngapti | kangge anèng pawonipun | lan kinarya dandanan | de kalih lingga ing wuri | wastanipun kadadyaning kang pinangan ||[31]
31. wontên dhapuring rêrênggan- | ira ing para pawèstri | catur lingganing aksara | ingkang kêkalih ingapti | wastaning buron warih | kang mawa curiga ngayun | dene sakantunira | kêkalih lingga ing wuri | amastani wanodya endah ing warna ||[32]
32. panunggalaning tuwuhan | asring kinarya usadi | catur lingga wastanira | ingkang kêkalih ingapti | yèn pisah andarbèni | têgês rangkêp miwah putung | dene kang kalih lingga | sakantunira ing wuri | wastanipun tos-tosan jroning sarira ||[33]
33. wastane ing kalênggahan | tanapi wastaning gêndhing | catur lingganing aksara | prasami têmbung kêkawin | kang kalih lingga ngapti | pirantining aprang pupuh | sakantunira ingkang | kêkalih lingga ing wuri | pancakara lêlawanan sami kathah ||[34]
--- 10 ---
34. wontên tuwuhan sajuga | sasananira ing warih | catur lingga wastanira | ing ngarsa ingkang kêkalih | punika amastani | kang wruh ing warna sadarum | kalih lingga ing wuntat | saput ing bêbalung tuwin | buron ingkang gêsang wontên jroning toya ||[35]
35. catur lingga wastanira | buron gêsang jroning warih | sasaminipun rumêksa | yèn pinèt namung kêkalih | lingga kewalèng ngapti | dene dwi lingga kang kantun | ing pungkur kawi basa | yèku mastani sujanmi | ingkang gêthing atanapi ginêthingan ||[36]
36. wontên têmbung panca lingga | wastaning ardi sawiji | kalamun pisah kang tiga | lingga kewala ingapti | yèku ingkang kinardi | pangrèhing turangganipun | sakantunira ingkang | kêkalih lingga ing wuri | bêbalunging ron arèn miwah kalapa ||[37]
37. wontên kêkayon sajuga | sêkarira amrik wangi | wastane muhung tri lingga | yèn pinèt salingga ngapti | karêm ing samukawis | punika pradikanipun | kang kantun kalih lingga | ing wuri têmbung kêkawin | cagak gêsang lan kang kinarya nyênyandhak ||[38]
38. catur lingga wastanira | ing têtuwuhan sawiji | yèn pisah dwi lingga ngarsa | wastane kang tan kaèksi | muhung katandha saking | grana kuciwa myang luhung | dene kang kalih lingga | ing wuri kawi wastaning | wisma agung adi pinunjul ing kathah ||[39]
--- 11 ---
39. wontên basa catur lingga | wastaning lisah sajati | asring kinarya usada | lingganira kang kêkalih | ngarsa pinisah bilih | raning garan prantinipun | pra undhagi de ingkang | kêkalih lingga ing wuri | tugêl tuwin malêpês sasaminira ||[40]
40. wanita tan darbe priya | tri lingga wastane bilih | pinèt kang dwi lingga ngarsa | cahya gumilang ing ratri | yèn salingga ingarsi | binucal kewala kantun | ingkang kêkalih lingga | inggih punika wastaning | mialani srana lampah sêsamunan ||[41]
41. wontên basa catur lingga | kawi kang kalih ingapti | punika lamun pinisah | wastane kang têmah wiji | akathah manca warni | dene ta sakantunipun | kalih lingga ing wuntat | mastani pakarya drusti | mialani srana lampah sêsamunan ||[42]
42. wadhah pakaryan ing sabrang | kèh kangge ing nuswa Jawi | catur lingga wastanira | yèn pisah kalih ingapti | pikuwating narpati | sarana nanggulang mungsuh | dene kang kalih lingga | ing wuri yèku mastani | drawasaning bangsa gêdhah lawan grabah ||[43]
2. Kinanthi
1. wontên putri luwih ayu | tan ana ingkang tumandhing | sariranira sang rêtna | owah-owah sabên
--- 12 ---
ari | yèn rina kucêm kang cahya | mung ratri mancur nêlahi ||[44]
2. wontên tingalan winuwus | akathah ingkang ningali | jalwèstri jêjêl uyêlan | nanging tan rêna ing galih | pinrih gya bubara aywa | kongsi nusahkên lèn janmi ||[45]
3. duk praptanira martamu | tanpa bêbêd tuwin tapih | ingkang katamuan bingah | ibut dènya nggumatèni | dupi mulih sininjangan | ingkang sarta dèn tangisi ||[46]
4. wontên kadang kathahipun | kalihwêlas pêkik-pêkik | kang nênêm karêmanira | akêkêcèh siyang ratri | kang nênêm ajrih ing toya | gurunira sang hyang rawi ||[47]
5. duk timur prapta ing sêpuh | akampuh kêmbang kacipir | rema kuncungira abang | sarira woh amradini | kampuh mangka tambanira | wong lêsu ing sawatawis ||[48]
6. ginodhi badan sakojur | saksana asru binanting | dangu kêkèjèk sang rêtna | cinandhak ngumbulkên inggil | tinadhahan tibanira | nèng asta sang dyah ngêmasi ||[49]
7. grêma lêlima winuwus | ambêbêdhag mring wanardi | kêkalih kang talusupan | tiga amung atut
--- 13 ---
wuri | yèn antuk pinadhêm sigra | ing panti sasat binukti ||[50]
8. sadulur pitu winuwus | nora tau panggih-panggih | salaminira tumitah | mung siji gênti kaèksi | nadyan wus sami palastra | gênti-gênti gêsang malih ||[51]
9. satriya kalih cinatur | sami kinèn aprang tandhing | duk praptanira ing papan | datan arsa silih ungkih | wijiling kasuranira | pinupuh nulya ajudi ||[52]
10. wontên ganjaran winuwus | tan wontên sagêd mastani | akathah ingkang angangkah | mrêlokkên bangkita tampi | prandene langka kang arsa | pinaringana tumuli ||[53]
11. pêtêng angungkuli dalu | nora na bisa madhangi | nadyan silih kabaskaran | maksih andhêdhêt kaèksi | tan kêna ginayuh ngakal | mrih têtelane sayêkti ||[54]
12. tan kêna sarat tinuku | mring kang arsa andarbèni | nadyan ratu nora bisa | nanging kang ayun ndarbèni | ngrakêti wit alit mila | tan wun antuk kang pinurih ||[55]
13. jro guwa wontên kadulu | wruh rasa datan abukti | gunging sawab tanpa kira | sung bêgja tuwin bilai | bangkit molihkên ganjaran | lan andhatêngkên prihatin ||[56]
--- 14 ---
14. kang akarya nora ayun | kang mêkas tan andarbèni | kang tuku tan pisan-pisan | prêlu ngatase pribadi | dene kang cinandhang[57] miwah | angangge datan udani ||[58]
15. sirah kêkalih kadulu | bau inggih ugi kalih | nênêm sukune sadaya | mung sapuluh drijinèki | suku mung catur lumampah | kang kalih tan napak siti ||[59]
16. nora sami dêdêgipun | andhap-inggil agêng-alit | yèn arsa pinèt kang karya | kêdah pinupuh awanti | dangu-dangu asênêtan | mung sirahira kaèksi ||[60]
17. suku winarna mung catur | tan kêna nganggo lumaris | muhung anjêjêr kewala | ananging ta maedahi | wèh sakecaning sarira | srana pinangku ngaringi ||[61]
3. Pangkur
1. nalika ratri rahadyan | mêdali prang sikêp bramastra lungid | mungsuh kathah anggarumung | sami sura digdaya | angêbyuki wani tandangipun rusuh | datan malês pinarbutan | prandene mungsuhe gusis ||[62]
2. kang bandayuda ngambara | nèng gêgana rame asilih ungkih | tuhu digdaya pinunjul | ngadu lungiding braja | mangka tandha asor ungguling
--- 15 ---
prang pupuh | duk asor salah sajuga | kabuncang atiba têbih ||[63]
3. wana gêrotan winarna | kayunira amung warna sawiji | tan ana godhong pangipun | miwah uwoh lan sêkar | dene buron mung sajuga jinisipun | yèn nalika mangsa janma | nusahkên kang darbe bumi ||[64]
4. tata punapa ranira | angwênangkên wong padha mêmatèni | angrayah sasaminipun | malah sami ingatag | kang nglakoni angamuk antuk panggunggung | lamun anikêl pangatag | wêkasan tumibèng sisip ||[65]
5. watêke kalih prakara | anusahkên tuwin amitulungi | ngajrihi kalamun bêndu | akarya kamlaratan | sajatine ranu kang rinêngkuh satru | lisah pawong mitranira | awit jumurung sakapti ||[66]
6. lahir mila kinunjara | maya-maya dinulu saking jawi | mobat-mabit solahipun | kalamun sinukarta | nadyan bisu dadya paguron linuhung | srana pinandêng kewala | wruh prênah ciniptèng galih ||[67]
7. wontên kocap bêbujêngan | ingalite lamun arsa lumaris | ngangge sukunira catur | dupi nonomanira | kang tumindak namung suku kalihipun | yèn wus sêpuh kang kinarya | lumampah sukune katri ||[68]
--- 16 ---
8. cinandhak sinigar-sigar | sru ingasap nèng drêjêngan tumuli | wanti-wanti ajur mumur | datan mangga puliha | risaksana ing jro kunjara dinunung | dinus winêjêg tan tara | rudira putih umili ||[69]
9. wontên basa catur lingga | yèn pinisah kang kêkalih ingapti | wastaning buron jro ranu | kang kêkalih ing wuntat | amastani janma nir kayatnanipun | dene yèn datan pinerang | ran dhusun abaluwarti ||[70]
10. wastaningsun mung tri lingga | sarirèngwang datan liya kinardi | dolanan wong anom-sêpuh | yèn pinerang dwi lingga | ingkang ngarsa wastaning sasmita luhung | mangka sêsilihing sabda | kang salingga tanpa wardi ||[71]
11. wontên têmbung tigang lingga | pradikane don tirta tanpa wangkid | yèn pinerang kalih ngayun | wastaning saya ingkang | tinandukkên jro warih dene kang kantun | salingga wastaning kisma | rungkud sing mandrawa kèksi ||[72]
12. kocap têmbung catur lingga | wastaning panganan asaput kuning | yèn pisah dwi lingga ngayun | wastane ing jawata | ingkang parêng tumitah lawan Hyang Guru | kang kalih lingga ing wuntat | liwung dening tirta mandi ||[73]
13. wontên ta sêkar winarna | wastanira tri lingga
--- 17 ---
yèn ingambil | mung sajuga ingkang ngayun | wastanira kang ngasta | pangwasa gung pribadi jro prajanipun | kang kalih lingga ing wuntat | wastaning siyung linuwih ||[74]
14. wontên warni pêpanganan | wastanira tri lingga datan luwih | yèn pinèt sajuga ngayun | ewoning kawi basa | pradikane linangkung dene kang kantun | kalih lingga ingkang wuntat | têgêse timbanging laki ||[75]
15. manira punika sêkar | wastaningsun catur lingga manawi | pinisah kalih ingayun | panêngran bale atma | dene kalih lingga kang kantun ing pungkur | wastanipun caca netra | miwah tan tangkêp ing wilis ||[76]
16. wastaningsun catur lingga | namung bangkit sung padhang sawatawis | mijil saking tanêm-tuwuh | kang kalih lingga ingarsa |[77] yèn pinisah mina alit wastanipun | kang kalih lingga ing wuntat | linggih[78] ugi mina alit ||[79]
17. manira bangsa wowohan | wastaningsun tri lingga datan luwih | yèn pisah kêkalih ngayun | yèku saputing murda | bêktan awit mulat padhang hawanipun | têmbung ora saminira | ingkang salingga ing wuri ||[80]
18. tur-atur ing kala mangsa | wastaningsun catur lingga manawi | pinisah kang kalih ngayun | wastane [was...]
--- 18 ---
[...tane] ing wowohan | kang tan eca binukti dene kang kantun | kalih lingga wardinira | pakurmat ingkang linuwih ||[81]
19. wontên têmbung kalih lingga | raning sêkar dede ewoning adi | ingkang salingga ingayun | ora sasaminira | dene ingkang kantun salingga ing pungkur | têmbung ngoko miwah krama | wastane etanging siti ||[82]
20. wontên bangsaning kêmangga | wastanipun têmbung tri lingga bilih | pinèt kalih lingga ngayun | wastaning sato wana | kang dèn ingu dening panjênêngan ratu | yèn tan pinisah ranira | ing dolanan myang prajurit ||[83]
21. wastaning buron jro toya | sastranipun tigang lingga manawi | binucal salingga ngayun | wastaning janma ingkang | tuna yatna saking watêk tuwin sêpuh | yèn wêtah kewala sama | lawan kalimputing ati ||[84]
22. malih têmbung panca lingga | inggih raning sêkar têngahan ugi | yèn pinèt tri lingga ngayun | kewan gêng tur prakosa | lamun krura ngajrihi kalangkung-langkung | kang kalih lingga ing wuntat | têtimbanganipun bumi ||[85]
23. sasana gêng mèsi tirta | wastanira mung tri
--- 19 ---
lingga manawi | pinèt kang kalih ingayun | boga prêlu priyangga | yèn binucal salingga ngayun kang kantun | kalih ing wuri ranira | cêcêpêngane ing lading ||[86]
24. wontên malih sana tirta | wastanira mung tri lingga manawi | pinèt salingga ing pungkur | kang ngarsa wastanira | siti rêngka de yèn nir sajuga ngayun | têmbung kawi têgêsira | lêlawanan sarta jurit ||[87]
25. sana sastra wastanira | mung tri lingga lamun pinèt ingapti | kalih lingga têgêsipun | turutaning lumampah | dene bilih binucal salingga ngayun | kang kantun kalih ranira | janma angruhuni kapti ||[88]
26. pêksi alit kaduk polah | mung tri lingga wastanipun manawi | pinisah dwi lingga ngayun | raning piranti ingkang | kinarya angrêsiki turangganipun | têmbung ora saminira | ingkang salingga ing wuri ||[89]
27. wontên dêdamêling yuda | wastanira tigang lingga manawi | pinèt kalih ngarsa muhung | saminira waluya | miwah kèndêl de yèn nir sajuga ngayun | kang kalih lingga ing wuntat | saminira liyêp lindri ||[90]
28. ana satriya lêlima | abipraya ngupa marganing pati | tumamèng gothaka singup | wus samya nèng jro guwa | kang sawiji mungup-mungup anèng pintu | dupi praptaning pralaya | nuli manunggal kajatin ||[91]
--- 20 ---
4. Durma
1. tri gumuruh swarane kang banda yuda | sami asikêp bindi | tandang lir sardula | mancat angidak sirah | sarwi mupuh wanti-wanti | mungsuh kasoran | kawudan bosah-basih ||[92]
2. rêtnaning dyah tuhu digdayèng ngayuda | mungsuh makêthi-kêthi | tan ana kang nangga | wus sami kinunjara | rinêmêt ing asta siji | bêrsih kang mêngsah | rudira putih mili ||[93]
3. barêng nêmpuh prajurit sami sudira | dènya ambêbaluhi | sami sikêp pêdhang | mungsuhira awêndran | tinigas murdane sami | dyan ginandhengan | pinarnah jro piranti ||[94]
4. sigra mangsah rahadèn anitih rata | pangiride kêkalih | sarwi nyêpêng gada | ingangsêgakên nulya | kang katrajang piyak sami | anêngên ngiwa | tinêrak ing ratadi ||[95]
5. anèng marga binegal pinarêbutan | sinudhèt jaja sêbit | nratas wadhukira | barabeane mêdal | tan sambat lajêng ngêmasi | rêraganira | gilang-gilang nèng siti ||[96]
--- 21 ---
6. satriya ro ingangsahakên ing rana | atêbah jaja rukmi | idêp ngada-ada | tan pêgat ingusapan | mukanira gênti-gênti | sru singa nabda | nulya têmpuhing jurit ||[97]
7. byar rahina wijilira saking guwa | nuju ing kapat wanci | saksana ngambara | tanpa wilis kèhira | praptèng gêgana anuli | tan tara sirna | tibèng siti abrindhil ||[98]
8. ingkang arsa dêdana dènira lênggah | munggwing têpining warih | cipta pinangana | olèhingsun dêdana | dupi wontên ingkang bukti | tandya pinênggak | cinêpêng têmah lalis ||[99]
9. dyan umangsah kang arsa abanda-yuda | sikêp gada ngajrihi | anyangking kunjara | sing pinapag ginada | kêni pêjah tuwin urip | cinêpêng sigra | pinarnah jro piranti ||[100]
10. kawarnaa kang yuda anèng narmada | sikêp sênjata luwih | ambêkta kunjara | nglêpaskên nêngên ngiwa | kang kapanduk tan mindhoni | gya kinunjara | kongsi tumêkèng pati ||[101]
11. rubung-rubung sakèhe kang sami mulat | satriya aprang tandhing | rame sinurakan | dangu-dangu pinisah | pinrih aso mangke malih | nutugna yuda | kongsi sor salah siji ||[102]
--- 22 ---
5. Dhandhanggula
1. mung kêkalih garwane sang pêkik | kang sajuga putrane wus kathah | sami jalu sigit kabèh | gunggunge pitu likur | yèn sinêbut sawiji-wiji | ibune milu kocap | winuwus karuhun | panutupe ingkang rama | putra bapa pêjah ing payudan sami | minule ing akathah ||[103]
2. kayon agung aèng kang winarni | mung sawiji wolu wastanira | gênti-gênti panganggene | êpangira winuwus | nora langkung mung rolas iji | sêkare tigang dasa | salong nyanga likur | amituhu wohing êpang | sêkar uwoh kang sapalih warni putih | cêmêng sapalihira ||[104]
3. sadulur gangsal ingkang winarni | kaluwihanira beda-beda | kang siji pangawasane | aji panggandan putus | kalihira aji pamyarsi | tigane pangwasanta | pangawasan amung | catur wruh barang karasa | gangsal uning bedaning rasa sakalir | yèn pisah dadi cacad ||[105]
4. wontên kadang akathah winarni | wastanira manut ing busana | kathah yèn tinutur kabèh | pakaryanta sadarum | solan-salin busana sami | mêmati pinatenan | wêwuda kang lampus | yèn ing agêsang tan arsa | manuh marang kadang-kadang ngaku yêkti | tuna ing kalêpasan ||[106]
--- 23 ---
5. kawarnaa kang guyup ing kardi | awisma gêng anèng dhêdhuwuran | tanpa wilangan korine | rukun dènya dêdunung | gêdhongira pinetak sami | barang abahan wisma | mijil saking tutuk | miwah pêrlu damêlira | lamun sinikara barêng anuduki | kadga kantun nèng brana ||[107]
6. prabayaksa sukune kêkalih | kori wolu dene kang sajuga | winancak suji inêbe | tri lawang kupu tarung | pangungangan ingkang kêkalih | sajuga pamulangan | kalih jambanipun | kalih kori jaga swara | kang minangka pamêthuk ganda kêkalih | arungkud ing jronira ||[108]
7. mungsuhira kusumaning adi | tanpa wilis sampun kinunjara | sinrahkên ing Hyang Bramane | wus nirantara dangu | winêdalkên saking piranti | pinarnah ing prasada | lènira myang dinus | riwusnya malih pinindhah | mring kunjara kang kocap dhihin anuli | mijil nanjung ing warna ||[109]
8. wismanira datan angrêsêpi | têrkadhangan karyewaning nala | mung kang dumunung ing jrone | akathah karyanipun | wèh yungyune sakèhing janmi | gung alit myang pranata | agung sawabipun | lan kawasa amêmalad | ala ayu yèn tan kadunungan yêkti | têmah giyuhing driya ||[110]
--- 24 ---
9. kamulyanya saking jro pratiwi | atanapi saking rêruhuran | kathah mawarna jinise | langkung prakosanipun | miwah mrojol ing kêrêp bangkit | kalamun anggambira | pilih kang tumangguh | pêrlu kangge ing sajagat | tur prasasat tanpa rêga nanging bilih | sêpi mawèh turida ||[111]
10. jêngandika kawula caosi | cêcangkriman têmbung panca lingga | wastaning godhongan rèmèh | yèn pinèt kalih ngayun | wastanira kang asli saking | samudra kangge kathah | ing janma sadarum | dene kang kantun ing wuntat | tigang lingga wastanipun patuwasing | anglampahakên arta ||[112]
11. wontên malih kang ulun sêrêpi | têmbung juga namung catur lingga | yèn pinilih ing têgêse | kang dwi lingga ingayun | atanapi kalih ing wuri | tan wontên bedanira | sato tanpa suku | kalamun datan pinisah | têgêsipun ada-ada ingkang munggwing | pêpungkuraning raga ||[113]
12. wontên praja gung juga winarni | wastanira namung catur lingga | sawetan Surakartane | yèn pinisah ingayun | kang dwi lingga basa kêkawin | tan ajrih artinira | jawata myang diyu | ing wuri kang kalih lingga | wastanipun sato kang wisma ing warih | bangkit ngambah dharatan ||[114]
--- 25 ---
13. têmbung juga catur lingga malih | panêngranira kukila ingkang | akarêm saba toyane | lamun pinèt ingayun | ingkang kalih lingga wastaning | sêsaputing sarira | kathah warninipun | kantunira kalih lingga | mijil saking tanêm tuwuh lawan malih | mangka patrining wastra ||[115]
14. wontên malih kang kawula wrini | têmbung juga inggih catur lingga | wastaning janma lit bae | karyanira tut pungkur | lan lumakwèng sabarang kapti | yèn kalih lingga ngarsa | pisah wastanipun | rema anjrah ing sarira | kang dwi lingga ing wuri wastaning pêksi | myang sato kang wus emah ||[116]
15. bangsa sukêt manira sajati | ing wana gung padunungan ingwang | miwah ing ara-arane | mungguh pakaryan ingsun | dadi tawêng ruhuring panti | ran ingsun catur lingga | yèn pisah kang ngayun | dwi lingga timbanganira | kang winastan ujur de kalih ing wuri | tan prabeda mangkana ||[117]
16. kocap têmbung catur lingga malih | wastanipun kori gêng sajuga | kang anjog mring jro purane | yèn pinisah ing ngayun | kang dwi lingga basa kêkawin | wastaning pranti tama | kangge ing prang pupuh | kang kalih lingga ing wuntat | juga kawi kang mijilakên pambudi | myang darbe watêk panas ||[118]
--- 26 ---
17. praja agung ing kina winarni | wastanipun basa catur lingga | lamun pinisah wandane | kêkalih ingkang ngayun | wastanipun ing woh sawiji | arum ing gandanira | nanging tan kalêbu | adi ing wilanganira | dene kalih lingga ing wuri wastaning | rasa ingkang kuciwa ||[119]
18. bangsanipun ing tuwuhan nami | warna asri mungguhing prabata | wasta mung catur linggane | kang kêkalih ingayun | yèn pinisah dadi araning | tanêman pêrlu dahat | kangge ing sawêgung | dene dwi lingga ing wuntat | basa kawi adarbe têgês kêkalih | siyung kalawan wadhah ||[120]
19. wontên têmbung catur lingga malih | kang kêkalih ing ngarsa yèn pisah | yèku kang asung padhange | lan agung sawabipun | dene kalih lingga ing wuri | kêkawin têgêsira | warni lawan gulu | kalamun datan pinisah | wastanipun sarana ingkang kinardi | mèt bahni sing ruhuran ||[121]
20. busana di sajuga winarni | datan kêna sawiyah nganggea | wontên ing madya prênahe | panca lingga ranipun | kang tri lingga ngayun kêkawin | langit timbanganira | utawi kisma gung | ingkang kèdêran ing tirta | kalih lingga ing wuri kawi wastaning | siti ruhur ngrêmbaka ||[122]
--- 27 ---
21. wastanira kori gêng myang gêndhing | lan wastaning wastra adi warna | catur lingga aksarane | yèn pisah kalih ngayun | raning pala kapêndhêm tuwin | warnining gêgodhongan | dene ingkang kantun | kêkalih lingga ing wuntat | wastanipun sêkar seta ganda minging | kangge ing èstri priya ||[123]
22. wontên wowohan manis sawiji | wastanira namung catur lingga | lamun pinisah kalihe | ingkang wontên ingayun | raning pranti pangêjum wèni | miwah abahanira | nênun tuwin wulu | munggwing gêguluning kuda | ingkang kantun kêkalih lingga ing wuri | panunggalaning memba ||[124]
23. wastanipun ing gêndhing sawiji | wastanira muhung catur lingga | yèn pisah kalih ngarsane | bêrêg sêsaminipun | pêksa yèn ing têmbung kêkawin | dene kêkalih lingga | kang kantun ing pungkur | punika sarana mangka | pangêrèhing baita nuduhkên margi | mrih lêstarining lampah ||[125]
24. têtuwuhan ing toya winarni | sastranira muhung catur lingga | yèn pinèt kalih ngaptine | punika wastanipun | kang kinarya dandanan tuwin | wisma miwah ingobar | wontên pêrlunipun | dene ta sakantunira | kalih lingga ing wuri punika dadi | abêne wong anginang ||[126]
--- 28 ---
25. mijil saking waja tuwin wêsi | wastanira sastra catur lingga | yèn pisah kalih ngarsane | mangsa sêsaminipun | atanapi nalika wanci | utawi wastanira | saya mamèt manuk | dene ta sakantunira | ingkang kalih lingga ing wuri mastani | minggah saking narmada ||[127]
26. wontên dhapuring kadga winarni | wastanira sastra ênêm lingga | ingkang kêkalih ngaptine | yèku wastaning manuk | kalih lingga urute malih | wastaning salir ingkang | pêrlu kanggenipun | nèng paran de kalih lingga | ingkang kantun wastaning sêkul awarni | kadi rimbaganira ||[128]
27. rondhon ingkang kinarya jêjampi | wastanira sastra catur lingga | agêng gunane mring rare | kalih lingga kang ngayun | têgêsipun tilasing sikil | dene kang kalih lingga | kewan gung aluhur | jatha panjang kadya sêkar | ing capaka dadya titihan Narpati | yèn nginum saking grana ||[129]
28. wastanipun wowohan sawiji | sastranira muhung catur lingga | sarta akathah bangsane | kang kalih lingga ngayun | wastanipun ingkang kinardi | ningsêti samubarang | dene ingkang kantun | kêkalih lingga ing wuntat | wastanira kang nèng jro raga marganing | bangkit mosik myang muna ||[130]
--- 29 ---
29. wontên têmbung catur lingga malih | dadya panunggalaning busana | jalu èstri sami ngangge | pasagi dhapuripun | yèn pinisah dwi lingga ngapti | êlus sêsaminira | dene ingkang kantun | kêkalih lingga ing wuntat | wastanipun kang minangka sarananing | nyikara myang nyênyandhak ||[131]
30. pêpanganan sajuga winarni | saking ing lêlêgi asalira | namung tri lingga sastrane | kang kalih lingga ngayun | kadadyaning tuwuhan tuwin | darbe rasa surasa | yèku uwitipun | wontêne wau panganan | dene lamun binucal salingga ngapti | tan yatna saminira ||[132]
31. wontên panunggalaning jêjampi | sastranira muhung catur lingga | ingkang kalih ngaptine |[133] kangge ing pawonipun | kang kinarya angrêratêngi | myang kinarya dandanan | dene ingkang katun[134] | kêkalih lingga ing wuntat | têmbung kawi boyongan utawi aking | punika têgêsira ||[135]
32. wontên sêkar seta tur awangi | wastanira sastra tigang lingga | yèn winêtahakên bae | darbe saputing untu | têgêsipun dene manawi | binucal sastranira | sajuga ingayun | têgêsira saput waja | kaping kalih basa kramane akardi | jamusira ing waja ||[136]
--- 30 ---
33. lêlawuhing abukti winarni | wastanira sastra catur lingga | tanpa sandhangan kabèhe | ingkang kalih ingayun | sasamine datanpa sangli | utawi tan prabeda | dene ingkang kantun | kêkalih lingga ing wuntat | pratingkahing lumampah nyakêt utawi | mundur timbanganira ||[137]
34. wastanipun godhongan sawiji | ingkang asring kinarya usada | catur lingga aksarane | kang kalih lingga ngayun | têmbung kawi têgêse wangi | konyoh ping kalihira | dèdès kaping têlu | kang kalih lingga ing wuntat | saking sêkar asring kinarya jêjampi | miwah kinarya burat ||[138]
35. wontên malih godhongan sawiji | juga asring kinarya usada | catur lingga aksarane | kang kalih lingga ngayun | miwah ingkang kalih ing wuri | sanadyan pinisaha | sami têgêsipun | têmbunging wong atêtanya | dene lamun catur lingga maksih nunggil | têgêse barang-barang ||[139]
36. pasanggrahan sajuga winarni | wastanira sastra catur lingga | bawah ing Surakartane | kang kalih lingga ngayun | sasananing sato lan pêksi | dene sakantunira | dwi lingga ing pungkur | têmbung kawi sring kasrambah | têgêsipun kisma rungkud amradini | kèksi saking mandrawa ||[140]
--- 31 ---
37. wontên pasanggrahan juga malih | inggih bawah prajèng Surakarta | catur lingga aksarane | ingkang kêkalih ngayun | sela agung munggwing jaladri | sakantunira ingkang | dwi lingga ing pungkur | wastanipun gêgodhongan | kang kinarya momoran sêkar mawarni | manda rum gandanira ||[141]
38. wastanira ing dhusun sawiji | sastranira muhung tigang lingga | bawah ing Surakartane | kang kalih lingga ngayun | têmbung Jawi ngoko wastaning | wrêksa tuwuh ing wana | kathah karyanipun | kangge ing wong sanagara | dene ingkang salingga mungguhing wuri | sêpuh timbanganira ||[142]
39. wontên ta malih dhusun sawiji | wastanira sastra catur lingga | ingkang kêkalih ngaptine | bangsa mili myang pêrlu | kangge dening sakèhing janmi | kalih lingga ing wuntat | wèwèh têgêsipun | lamun pinèt sastranira | ingkang ngarsa miwah ing jawi satunggil | ngirangi têgêsira ||[143]
40. têmbung juga catur lingga malih | inggih ugi panêngraning desa | ingkang kêkalih ngaptine | sasana tirta agung | purba saking sandhang[144] myang ardi | dene sakantunira | dwi lingga ing pungkur | yèn kinarya basa krama | têgêsipun karya dene ing kêkawin | pêrang utawi wisma ||[145]
--- 32 ---
41. wontên têmbung catur lingga malih | ingkang darbe manusa kewala | sasoring lêngên prênahe | kang kalih lingga ngayun | atanapi kalih ing wuri | pinisah tan prabeda | ing pradikanipun | yèku panunggalanira | busanane priya nèng madya numpangi | panyandhêtirèng wastra ||[146]
42. têmbung juga catur lingga malih | yèn pinisah dwi lingga ingarsa | datan prabeda têgêse | lawan kang munggwing pungkur | wastanira sadhengah ugi | kang kinarya sarana | molahkên mrih jêmur | dene yèn datan pinisah | têmbung catur lingga wau amastani | trah ping nêm saking putra ||[147]
6. Pucung
1. kang winuwus cahya gumilang sumunu | têbih katingalan | yèn cakêt sangsaya adi | angrêsikkên ing rêpit kang tan katingal ||[148]
2. sangkin agung yèn linongan wujudipun | lamun winuwuhan | sangsaya alit sayêkti | tuhu langka ananging sèstu mangkana ||[149]
3. yèn anuju wontên wèh bawur ing dulu | yèn datan katingal | gawang-gawangan sayêkti | binadhea ingkang sinamun ing nama ||[150]
--- 33 ---
4. bapa pucung lahire tinitah bisu | lamun rinakêtan | pinarsudi dèn têmêni | mung sarana pinandêng wruh basanira ||[151]
5. bapa pucung datan ana ajinipun | suprandene uga | kangge ing wong pundi-pundi | ingkang katunggalan mundhak rêginira ||[152]
6. namung dalu bapa pucung wêdalipun | pêrlu ngupa boga | yèn siyang ngêdhêm aguling | pratingkahe anendra ndagakkên surya ||[153]
7. bapa pucung ngebati pangwasanipun | bisa karya cêdhak | ingkang katingal ing têbih | wela-wela prasasat sapajagongan ||[154]
8. wong tumuwuh ngarsa-arsa mrih pikantuk | tur kang sampun angsal | arang suka rênèng galih | binadhea kang kinarya cêcangkriman ||[155]
9. karyanipun yèn rina kêdhik kalangkung | dupi surup surya | sigra tumapak ing kardi | mangap-mangap sêngsêm anguntal dahana ||[156]
10. bapa pucung rangah landhêp untunipun | pasah kajêng sela | nging kêdah dèn pitutulungi |[157] tan ngundhili lamun datan binaonan ||[158]
11. yèn rinuruh mêsthi têtêp namanipun | riwusing kapanggya | jêjulukira angalih | cêcangkriman lah sanak sira badhea ||[159]
--- 34 ---
12. wadhah luhung minangka panamun têmbung | wontên warna seta | miwah ingkang warna kuning | isinira datan ana ingkang arsa ||[160]
13. rêtnaningrum kumurêp pratisthèng kayu | gangsal ingkang samya | anjagèni munggwing wuri | duk lumampah sang rêtna nuntak ludira ||[161]
14. warnanipun wontên putih wontên jamus | tindak tanpa pada | kang jamus angantarani | yèn tan dangu arsa kumucur kang waspa ||[162]
15. tanpa dunung tanpa warna tanpa dhapur | sabawa kewala | yèn kruraya angajrihi | ambayani pilih kawawa tumanggah ||[163]
16. lamun turu kumurêp prastisthèng luhur | kèh rare ngupaya | yèn kawruhan dèn prêpêki | duk sinambut gumêtêr tanpa sêsambat ||[164]
17. namung tutuk lan netra kalih kadulu | yèn pinèt kang karya | sinundêp netrane kalih | yèku saratira bangkit ngêmah-ngêmah ||[165]
18. bapa pucung kinunjara munggwing ruhur | yèn wontên kang nglayad | têmah manggih tan sayogi | abèn-abèn sira tumêkèng antaka ||[166]
19. rêtnaningrum risampunira anginum | minggah ing pancaka | tanpa angling datan mosik | dangu-dangu udrasa angaru-ara ||[167]
--- 35 ---
20. têla agung alêtuh udakanipun | tanpa mina miwah | kang adus nèng riku yakti | mêntasira sanalika salin warna ||[168]
21. bapa pucung munggwing saluhuring ranu | tanpa towang-towang | angrêrêmbat siyang ratri | langkung awrat tan kaprah rêmbatanira ||[169]
7. Asmarandana
1. watêke kalih prakawis | bisa karya atos miwah | angêmpukkên ngêjèrake | lamun ratri asênêtan | lwih agung sawabira | sakathahe kang tumuwuh | nora sêpi kasrambahan ||[170]
2. wontên ta dhapur sawiji | tanpa sirah tanpa tênggak | mung gatraning wêtêng bae | miwah suku kalihira | nging tanpa dalamakan | kanthaning bokong kadulu | rumakêt ing para priya ||[171]
3. sang dyah sukune mung siji | atênggak datanpa sirah | ciri bêngkah pranajane | winayungyun jangganira | sinêndhal ngasta kiwa | ngaru ara dènya muwun | sarwi kêkèjèk kêkitrang ||[172]
4. wontên satriya ngêjawi | atêbih pinangkanira | agêng aluhur dêdêge | digdaya tanpa sasama | kêkalih kadganira | angawula ing sang prabu | linadenan sami priya ||[173]
--- 36 ---
5. amundhi langkap sang dèwi | sawatara ngarsa-arsa | Bathara Bayu praptane | duk rawuh sigra umêsat | anapak dirgantara | anggiyêng dènira muwun | kèndêle yèn wus tumêdhak ||[174]
6. sang rêtnayu kontrang-kantring | èsmu kewran ing wardaya | marga dening wawratane | ngruruh panggenan prayoga | dènirarsa ambabar | wusnya mijil kang kinandhut | jêlah-jêlih baya wara ||[175]
7. kanthining sirah kaèksi | ananging datanpa tênggak | amung kêkalih sukune | lantas tanpa dalamakan | yèn pinrih nambut karya | lumangkah têrkadhang namung | suku sajuga kitêran ||[176]
8. wijilira kaping kalih | rikala ingkang wiwitan | tan mantra darbe uripe | dupi kaping kalihira | têtela yèn agêsang | tanapi ing jinisipun | nguni kang maksih sinamar ||[177]
9. tutuknya majêng manginggil | agrana datanpa netra | mung bukti bae karyane | pêpêtingan[178] dhaharira | nanging kuciwèng rasa | ing samangsa sampun tuwuk | prawasa wêwadhukira ||[179]
10. datan kêna dèn êlongi | atanapi winuwuhan | ing etange dhewe-dhewe | kang wus ngungkuli kèhira | sinusul pinrih sama | tan kêna salaminipun | awit sami wêwahira ||[180]
--- 37 ---
11. têmbung tri lingga winarni | artine janma nir tama | yèn pinisah sawandane | ingarsa timbanganira | ingkang nama prayoga | kang kalih lingga ing pungkur | wastane kang bangkit ngucap ||[181]
12. têmbung dwi lingga wastaning | buron kang bangkit ngumbara | mung ratri bae wêdale | yèn rina ngêdhêm kewala | dene ta wau basa | kasrambah saharinipun | mangka timbanganing wêwah ||[182]
13. têmbung tri lingga wastaning | puspita adi suganda | yèn pisah kalih ngaptine | juwèh têtimbanganira | kang salingga ing wuntat | wong alok sabawanipun | miwah wastaning wowohan ||[183]
14. kori gêng juga winarni | catur lingga wastanira | yèn pinèt juga ngaptine | wastanipun ingkang asta | pangwasa gung priyangga | kang tigang lingga ing pungkur | ngadhang kang kaciptèng driya ||[184]
15. manira kinarya jampi | wastaningsun mung tri lingga | kang sajuga ingarsane | gêrbong utawi baita | punika têgêsira | kang kalih lingga ing pungkur | koguga timbanganira ||[185]
16. wontên malih mangka jampi | wastanipun catur lingga | kang kalih ngarsa têgêse | salir kang èstu kalakyan | kalih lingga ing wuntat | wastaning putrane sunu | myang mangsa sasaminira ||[186]
--- 38 ---
17. manira buron jro warih | catur lingga wastaningwang | lamun pinisah angloro | kang ngarsa miwah ing wuntat | sami ing têgêsira | wrêksa kaduk punang latu | porong têrus ing jronira ||[187]
18. têmbung catur lingga malih | panunggalaning gêgandan | ingarsa kalih wastane | kang tan kèksi mung katandha | saking pucuking lidhah | kang kantun kalih ing pungkur | milara miwah lêlara ||[188]
19. mung tri lingga wasta mami | yèku kang mijil sing angga | yèn pisah kalih ngaptine | wastanipun samubarang | kang tinilar nèng paran | ingkang salingga ing pungkur | amaning kêrtas lan wastra ||[189]
20. têmbang têngahan wak mami | wastaningsun catur lingga | sajuga ngarsa arane | pêpêlikan adi warna | kang tri lingga ing wuntat | mastani sakathahipun | kang datan kêlêm ing tirta ||[190]
21. wastaning pêksi sawiji | sastranira catur lingga | lamun pinisah angloro | dwi ngarsa wastaning janma | dèrèng misik wanita | kang kalih lingga ing pungkur | têtimbanganing taruna ||[191]
22. wontên ta buron sawiji | wastanira tigang lingga | yèn mrajayarda ampuhe | kang kalih lingga ingarsa | nalika saminira | ingkang salingga ing pungkur | raning warnining rudira ||[192]
--- 39 ---
23. basa tri lingga wastaning | panunggalaning pradangga | kang kalih lingga ngarsane | punika wastaning wawrat | dene sakantunira | salingga kang munggwing pungkur | wastanipun kajêng wanan ||[193]
24. bangsaning gumrêmêt alit | catur lingga wastanira | kang kalih lingga ngaptine | têmbung kêkawin timbangan- | ira kita myang sira | kang kalih lingga ing pungkur | santosa sasaminira ||[194]
25. dhapuring kadga winarni | sastranira panca lingga | kalih ingarsa wastane | têtimbanganing jêjaka | kang tri lingga ing wuntat | pratingkahira wong lungguh | kang mawi acagak asta ||[195]
26. wastaning panganan manis | sastranira kalih lingga | yèn pinisah ingaptine | atanapi ingkang wuntat | ing têgês tan prabeda | kang kangge lumakwèng dalu | mamrih mayaring paningal ||[196]
27. têmbung tri lingga wastaning | kapala pêndhêm manawa | pinèt salingga ngaptine | wastane kang munggwing jaja | jalu pawèstri gadhah | yèn nir salingga ing pungkur | kêkawin basaning cêcak ||[197]
28. wontên wowohan sawiji | sastranira catur lingga | yèn pisah kalih ngaptine | wastanira ingkang ngasta | pangwasa gung priyangga | kang kalih lingga ing pungkur | sarahing wrêksa dèn obar ||[198]
--- 40 ---
8. Mijil
1. kusumayu sakeca alinggih | ngasta langkap kaot | wanti-wanti nglêpaskên astrane | tanpa dadi swara angèbêki | suprandene ugi | mungsuhe malêdug ||[199]
2. rêtnaning dyah lami atêtèki | sajroning paturon | saking dahat amati ragane | katarima nulya salin warni | busana sarwadi | kawasa pinunjul ||[200]
3. wontên namaning rasa sawiji | binukti pakewoh | nora warna kantha sajatine | darbe kadang sakawan prasami | ingangge tur dadi | ugêr langkung pêrlu ||[201]
4. sang dyah ayu tanpa dosa yêkti | amanggih piawon | kinunjara ing sabên ratrine | yèn rahina pinusara pinrih | umêsat anuli | sinêndhal mrih wangsul ||[202]
5. wisma ingkang kinarya upami | pelag mawi gêdhong | kang ngênggèni mung gangsal kathahe | bangsa rucah prabeda ing jinis | yèn sajuga mijil | kang catur tan kantun ||[203]
9. Maskumambang
1. langkung rikat tan ana ingkang tumandhing | mimis kaungkulan | pundi kang sinêdyèng kapti | ing sakêdhap netra prapta ||[204]
--- 41 ---
2. sinatriya mêdhun sing sawênèh ardi | arsa wor bangsanya | saking wirotamèng luwih | samarga-margantuk rowang ||[205]
3. bangsanipun warna-warna ingkang warni | langking lurik rêkta | yèn murdèngsun kênèng agni | angga sumyur ting palêsat ||[206]
4. wontên putri warnanya asor linuwih | kathah rowangira | samya tapa ing jrao siti |[207] mijil warnanya wus endah ||[208]
10. Mêgatruh
1. wontên warna jinêjêr sarakit luhur | manganggya sampur seta brit | yèn langking pindha kaluwung | awis kawuryan sayêkti | kang darbe para bupatos ||[209]
2. wontên begal abaris ing guwa ngriku | dadya rong barisan yakti | kang lumêbu wastu lampus | kinaroyok ing prajurit | kunarpa musna tan katon ||[210]
3. lah punapa sajati namaning laku | pra janma ing rat puniki | tan mastani bangsanipun | tiyanga ing pundi-pundi | kang darma patut linakon ||[211]
--- 42 ---
4. amung dadi sêsulih ing karyanipun | dhumatêng ing pundi-pundi | nadyan wuta budhêg bisu | yèn kawruhan kang wus wasis | pinandêng bae mêngartos ||[212]
5. sring kinarya dolanan bae wakingsun | miwah asring anjurungi | ngawaki wong lagi bêndu | myang ngalangi kang pinurih | mitulungi ing wong jompo ||[213]
11. Gambuh
1. wontên prabata agung | ajajar kêkalih guwanipun | ing jro rungkud mêdêd lesus angêbêki | mawi tuk ilining ladhu | yèn gora rimbagan miyos ||[214]
2. gêng luhur dêdêgipun | alêlambung tan nate sêsabuk | darbe suku nanging tan bangkit lumaris | sing mandrawa tinon luhung | cinakêtan têmah awon ||[215]
3. ngambara karyanipun | apêpanthan golong ing sapurug | pradanggane piniyarsa angrêrangin | tanpa salin gêndhingipun | suwuk yèn wus sami aso ||[216]
4. kocap sadulur catur | sukanira mung buru-binuru | nanging datan candhakan-cinandhak sami | tur sasat sami sinayut | sayah wus datan karaos ||[217]
5. suku nênêm winuwus | sirah tiga nênêm baunipun | namung suku sakawan ingkang lumaris [luma...]
--- 43 ---
[...ris] | kang kêkalih asajujung | saparan kauban wangon ||[218]
6. awisma jroning ranu | siyang ratri bêktan karyanipun | tan petungan riwusnya antara nuli | mancala warna umabur | sêsindhèn anyêdhihkên wong ||[219]
12. Jurudêmung
1. tanpa buja tanpa pada | netra gêng juga kadulu | sabawa minangka tayuh | nasmitani tri prakara | sajuga pakarti ayu | ping kalih pakarya ala | ping tri suka sukèng kalbu ||[220]
2. tan ngambah-ngambah pratala | tansah kewala nèng luhur | tanpa bukti mung anginum | samangsa ngêlak tumêdhak | solahira minggah mêdhun | sakèh kang dèn inum sigra | ingutahakên sadarum ||[221]
3. maya-maya warnanira | wontên alit wontên agung | tanpa bayu[222] tanpa suku | sumawana tanpa murda | nir pangwasanirèng dalu | ngebat-ebati yèn rina | ambêbêsmi karyanipun ||[223]
4. sèkêt kalih wujudira | tigang atus wolung puluh | yèku kèhe etangipun | bangkit wèh sukaning driya | atanapi karya giyuh | kang wus kulina mring sira | awis amanggih rahayu ||[224]
--- 44 ---
5. manca warni abrit seta | jênar miwah sêmu wungu | salami tan nunggil dunung | kinadang ing sawatara | sayoga ingkang tinêmu | lamun tilar duga-duga | mung papa ingkang pinangguh ||[225]
6. asmu jamus warnanira | duk ingupa karya uwus | bineda-beda ing dhapur | tan pisah yèn nambut karya | mangsah mundur solahipun | anggalêpung singa kambah | sawênèh tumibèng ngayun ||[226]
7. guru catur kang winarna | sami tan adarbe kawruh | sumarma datan mêmuruk | mring saliring muridira | mung nyênyunggi karyanipun | pra siswa mêngkana uga | sêsunggèn tansah nèng luhur ||[227]
8. wontên sadulur panca wlas | anyajuga wismanipun | ananging tunggil sakukub | aslinira saking sabrang | kathah rumêgêp sadulur | mrih suka tur tan sayoga | yèn kulina ing pitêpung ||[228]
9. abusana wilis rêkta | arowang kadadyan ranu | lèn kadadyan minanipun | sinambut katiganira | ing jro kunjara dinunung | wang-wang rinêmêk sêdaya | swuh mawur tan antuk kiwul ||[229]
10. wontên têmbung catur lingga | wastane amaning pantun | yèn pinèt kalih ingayun | bangsanipun wau ama | kang kalih lingga ing pungkur | wastaning ganda myang rasa | kang kuciwa dening latu ||[230]
--- 45 ---
11. catur lingga wastaningwang | yèku sana prênah kidul | miwah lèr saking kadhatun | yèn pinisah ngalih lingga | kang ngarsa miwah ing pungkur | tan prabeda ing pradika | tirta gambira gumulung ||[231]
12. wastra rineka ing warna | ingkang sarana tinênun | panca lingga wastanipun | kang kalih lingga ingarsa | wanita kaniran kakung | de kang tri lingga ing wuntat | ubaya sasaminipun ||[232]
13. catur lingga wastanira | têtêngêripun wong agung | yèn pisah dwi lingga ngayun | wastaning sêkul ijenan | dene kêkalih kang kantun | ing pungkur sasaminira | tata atanapi laku ||[233]
14. manira dhapuring kadga | catur lingga wastaningsun | kêkawin kang kalih ngayun | sana nglêrêmkên sarira | punika ing muradipun | kang kantun saputing sêkar | wohipun namung ginilut ||[234]
15. malih dhapuring curiga | catur lingga wastanipun | kang kalih lingga ingayun | wastaning panyandhêt wastra | kang kalih lingga kang kantun | ing pungkur yèku ranira | sêsotya adi pinunjul ||[235]
16. mung catur wandaning sastra | inggih ugi dhapur dhuwung | kalih ngayun wastanipun | pandhu putra kang sajuga | kang kalih lingga ing pungkur | têmbung kawi muradira | aru ara ing tyas mèpu ||[236]
--- 46 ---
17. wontên malih dhapur kadga | catur lingga wastanipun | kang kalih lingga ingayun | wastane buron ing sawah | miwah sabèng kalènipun | kang kantun dwi lingga gowang | tuwin sêmpal têgêsipun ||[237]
18. malih dhapuring curiga | catur lingga wastanipun | kang kalih lingga ingayun | wastaning kukila ingkang | bangkit winulang amuwus | kang kalih lingga ing wuntat | raning amudhari gêlung ||[238]
19. wontên baksana ranira | mung catur lingga kalamun | pinisah dwi lingga ngayun | wastaning sarpa goraya | de kalih lingga ing pungkur | raning sêkar sring kinarya | usada myang burat arum ||[239]
20. wontên malih pêpanganan | catur lingga wastanipun | dhapurira kadi punglu | yèn pinisah ngalih lingga | ing ngarsa miwah ing pungkur | tan prabeda têgêsira | têpa myang upaminipun ||[240]
21. wontên gêndhingan sajuga | catur lingga wastanipun | kang kalih lingga ingayun | têgêse tongtonên ing dyah | kang kalih lingga kang kantun | ing pungkur punika wasta- | nira ing rasa linuhung ||[241]
22. wontên ta malih gêndhingan | catur lingga wastanipun | yèn pisah dwi lingga ngayun | wastaning raga nir arja | kalih lingga ingkang kantun | ing pungkur yèku sabawa | mangka pratandhaning giyuh ||[242]
--- 47 ---
23. praja sajuga winarna | mung tri lingga wastanipun | kang kalih lingga ingayun | bangsa mili pêrlu dahat | kangge ing salir tumuwuh | ingkang salingga ing wuntat | wastaning pêlikan luhung ||[243]
24. wastanira catur lingga | panunggalaning têtunggul | yèn pinèt dwi lingga ngayun | têgêse lampah mring wiyat | de kalih lingga ing wuntat |[244] ing wuri datan prabeda | kadi wau têgêsipun ||[245]
25. wontên têmbung catur lingga | wastane warnining sawung | yèn pisah dwi lingga ngayun | wastaning wastra rineka | ing warna srana tinênun | de kalih lingga ing wuntat | boga ingkang dahat pêrlu ||[246]
26. warnining kuda ingucap | catur lingga sastranipun | ingkang kalih lingga ngayun | anuwuhkên sawabira | salir wiji lata taru | ingkang kantun wastanira | lamun kataman ing ranu ||[247]
27. malih warnining turangga | catur lingga sastranipun | yèn pinèt kêkalih ngayun | kadadyan saking tuwuhan | adarbe rasa linuhung | de kalih lingga ing wuntat | cêmêng margi dening latu ||[248]
28. bangsaning gumrêmêt miwah | wadhah juga kinarya mung | angumpulkên artanipun | lamun salingga ing wuntat | pinisah lawan kang ngayun | wastanipun sato wana | kang ngrabasèng tanêm tuwuh ||[249]
--- 48 ---
29. wontên basa panca lingga | dolananing rarenipun | ranira dwi lingga ngayun | kadadyan sing pulang raras | yèn binucal kalih ngayun | wastaning patuwasira | wong nglampahkên artanipun ||[250]
30. wontên têmbung kalih lingga | kêkalih ing têgêsipun | dolanan rare karuhun | ping kalih mamrih kapêdhak | salir datan wrin donipun | kawi salingga ing wuntat | surya têtimbanganipun ||[251]
31. warnining sawung kang kocap | tigang lingga sastranipun | kêkalih lingga ingayun | têtimbanganing andika | wastaning prabata agung | sawetaning Surakarta | yèn binucal juga ngayun ||[252]
32. wastanira ing tuwuhan | tigang lingga sastranipun | ingkang kêkalih ingayun | wijil saking ing wowohan | pancèn kinarya mèt manuk | dene salingga ing wuntat | têmbung ora saminipun ||[253]
33. malih têmbung tigang lingga | tan wontên kang arsa sinung | kang kalih lingga ingayun | pikantuk sasaminira | yèn kalih lingga ing pungkur | wastanira sanjatèng prang | kala ing jaman rumuhun ||[254]
34. wontên rêngganing sarira | catur lingga sastranipun | yèn pinèt kang kalih ngayun | ujwala ingkang gumêbyar | sakêdhap-sakêdhap muhung | kang kalih lingga ing wuntat | nginggil sikut prênahipun ||[255]
--- 49 ---
35. malih rêngganing sarira | mung tri lingga sastranipun | yèn nir sajuga ing pungkur | wastanira kang nèng jaja | jalwèstri darbe wus tamtu | yèn pinèt sajuga ngarsa | tan yatna sasaminipun ||[256]
36. wrêksa gung pancèn nyênyangga | tigang lingga sastranipun | yèn nir sajuga ing pungkur | têtimbanganipun siyang | yèn pinèt sajuga ngayun | kantun kalih wastanira | têturutaning lumaku ||[257]
37. pinanggih anèng curiga | catur lingga sastranipun | yèn pinèt kêkalih ngayun | yèku têtêbênging waja | dene dwi lingga kang kantun | wastanipun sato wana | ingkang birawa gung luhur ||[258]
38. wastaning dhusun sajuga | catur lingga sastranipun | tanpa sandhangan sadarum | kang kalih ngarsa wowohan | rèmèh gandanira arum | kalih ing wuri petangan | sadèrèngipun sapuluh ||[259]
39. malih panêngraning desa | mung tri lingga sastranipun | yèku mastani sadarum | kang pinacuhan dènira | panjênênganira ratu | yèn nir salingga ing wuntat | murah têtimbanganipun ||[260]
40. wontên gêndhingan sajuga | catur lingga sastranipun | ingkang kêkalih ingayun | wastaning pring dene ingkang | kêkalih lingga ing pungkur | sasaminira ing warna | cêmêng langking tuwin jamus ||[261]
--- 50 ---
41. wastaning wastra sinêrat | sastra catur lingga muhung | ngoko kang kalih ingayun | kawi dwi lingga ing wuntat | nanging sami têgêsipun | yèku mastani udaka | kang tumanduk saking ruhur ||[262]
42. malih wastra sêsêratan | catur lingga sastranipun | ingkang kêkalih ingayun | sela agung ing samudra | dene dwi lingga ing pungkur | amastani saniskara | ingkang nir prayoginipun ||[263]
43. wastaning dhusun sajuga | catur lingga sastranipun | ingkang kêkalih ing ngayun | têmbang rahab saminira | dene kêkalih kang kantun | majêng panunggilanira | mundur têtimbanganipun ||[264]
Tamat.
--- [51] ---
Batangane Tjangkriman Basa Djawa nganggo Têmbang[265]
| I. | Sinom. |
| 1. | Tiyang nulup. |
| 2. | Sêkar pudhak; dene ingkang nggraut ronipun pandhan. |
| 3. | Tiyang nyathok; ingkang lima drijinipun. |
| 4. | Wêwayangan. |
| 5. | Tiyang nyêrat; labêting pranti liniring = kenging mangsi. |
| 6. | Jam kandhutan; dêrês ing pangandika = ungêling mênitan. |
| 7. | Kukus; yogane Bathara Brama = anak latu. |
| 8. | Gambar. |
| 9. | Têsmak (kaca mata). |
| 10. | Anak putu. |
| 11. | Brêngos; wênèh wontên datan rêmên binucalan = kacukur. |
| 12. | Rasukan; jaja bêngkah sapanginggil = tangkêbipun. |
| 13. | Gambar nagari. |
| 14. | Tiyang mbathik; ing kanan ngasta saya = piranti canthing, warih = toya = lilinipun. |
--- 52 --- | |
| 15. | Tiyang nyêrèt; sanjata luwih = bêdudan, pisêr = mimis =glintiran madat. |
| 16. | Pêksi puyuh. |
| 17. | Sarêm; tansah winayuh ing laki = mawa kanthi = bumbunipun. |
| 18. | Kinang; sajroning wancak suji = untu, anutupi babahan =tutuk = lathi. |
| 19. | Jaladara; ingarsa wastaning saya = jala, wastane kangbangkit mabur = pêksi dara. |
| 20. | Manisjangan; arti = têgês, rasa linuhung = manis, lêlawuhaning abukti = jangan. |
| 21. | Samirana; wastane kang tanpa warni = angin = samirana, tanprabeda = sami, wastaning don angwutahakên rudira = papanpaprangan = rana. |
| 22. | Gandamaru; wastane kang nanduk irung = ganda, timbanganingpawèstri kang tan mawèh rêna = maru. |
| 23. | Payudara; utawi sampun tinuku = payu, wastanipun ingkangbangkit angumbara = mabur = dara. |
| 24. | Gandariya; katandha saking grana = ganda, wandawaning mahawirya = sanak = sêntana ratu = riya. |
| 25. | Larasêtu; sarira nir arjanipun = lara, wastaning dina =sêtu. |
--- 53 --- | |
| 26. | Singasana; sato wana ngajrihi = singa, dunungan = sanautawi sasana. |
| 27. | Walikadhêp; (janma luwih, mungkur kadonyan, cakêt ngarsa =kadhêp) = wali. |
| 28. | Purbanagara; bukaning têmbung = purba, dununging tata krama= nagara. |
| 29. | Maratuwa; nyakêt = mara, timbanganing taruna = tuwa. |
| 30. | Kayu tai; kangge ing pawon = kayu, kadadyan ingkangpinangan = tai. |
| 31. | Urangayu; wastaning buron warih = urang, wanodya endah =ayu. |
| 32. | Tikêlbalung; rangkêp = tikêl = putung, tosan jroning sarira= balung. |
| 33. | Sarayuda; pirantining prang = sara, panca kara = yuda. |
| 34. | Mata iwak; kang wêruh = mata, buron toya = iwak. |
| 35. | Jagaripu; rumêksa = jaga, gêthing ginêthingan = ripu. |
| 36. | Kêndhalisada; pangrèh turangga = kêndhali, balung ron arèn= sada. |
| 37. | Sêmboja; karêm samukawis = sêm utawi sêngsêm, kang kinaryanyandhak = tangan = buja. |
--- 54 --- | |
| 38. | Ganda pura; tandha saking grana = ganda, wisma agung =pura. |
| 39. | Sangkal putung; garan pranti undhagi = sangkal, tugêl =putung. |
| 40. | Wulanjar; cahya gumilang ing ratri = wêngi = wulan, wêwahing tumbasan = lanjar. |
| 41. | Puspanyidra; manca warni = puspa, pakarya drusti = cidra. |
| 42. | Bala pêcah; pikuwating narpati = bala, drawasa = pêcah. |
| II. | Kinanthi. |
| 43. | Rêmbulan; kucêm = surêm, dening surya. |
| 44. | Griya kabêsmi; tan rêna = botên sênêng = sêdhih, lèn =sanès. |
| 45. | Bayi sawêg lahir. |
| 46. | Mangsa kalih wêlas; 6 rêndhêng, 6 katiga. |
| 47. | Jagung; kampuh = dodot, bêbêd = jarik. |
| 48. | Gangsingan; ginodhi = binêbêd = ubêt-ubêt, ngêmasi = pêjah. |
| 49. | Tiyang dhidhis; pinadhêm = kapêjahan, binukti = pinangan. |
| 50. | Dintên pitu; kaèksi = katingal, palastra = pêjah. |
--- 55 --- | |
| 51. | Ngabên gangsir; kasuran = kuwanèn, pinupuh = ginitik. |
| 52. | Kanugrahan; bangkit = bisa, langka = elok. |
| 53. | Samukawis ingkang dèrèng kalampahan. |
| 54. | Kasagêdan; darbe = gadhah, ayun = gêlêm arêp, tabêri =tlatèn = atul = kulina, wun = wurung. |
| 55. | Ilat. |
| 56. | Tabêla; ayun = gêlêm = arêp, udani = sumêrêp. |
| 57. | Tiyang numpak kapal. |
| 58. | Paku; kadulu = katingal, napak = ngambah. |
| 59. | Kursi; catur = papat, lumaris = lumaku, srana = sarana =sarat. |
| III. | Pangkur. |
| 60. | Dilah; bramastra = brama astra = sanjata latu, sura = wani, digdaya = sêkti, gusis = têlas sadaya. |
| 61. | Bênang gêlasan; gêgana = awang-awang, punjul = luwih, lungid = landhêp, asor = kalah, unggul = mênang. |
| 62. | Sirah. |
| 63. | Pêrang; panggunggung = pangalêm, sisip = kalah = lêpat. |
--- 56 --- | |
| 64. | Latu; bêndu = duka, akarya = adamêl, ranu = toya. |
| 65. | Pandoman; kalamun = manawi, sinukarta = kèndêlakên. |
| 66. | Manusa; lumaris = lumaku, catur = papat. |
| 67. | Tiyang marut klapa lajêng kapêrês; datan = botên, manggapuliha = pulih, rudira = rah. |
| 68. | Bayalali; nir = têlas, yatna = èngêt. |
| 69. | Layangan; tri = têlu, wang = ingwang = kula, kinardi =kadamêl, dwi = kalih, luhung = sae sangêt, sabda = rêmbag =wicantên. |
| 70. | Jaladri; don = panggenan, tirta = toya, wangkid = wangên, ngayun = ngarêp, warih = banyu, kisma = siti = papan.. |
| 71. | Sêmar mêndêm; wuntat =wingkin,[266] liwung = mêndêm. |
| 72. | Srigadhing; pribadi = piyambak. |
| 73. | Surabi; pinèt = kapêndhêt, pradika = têgês = têrang. |
| 74. | Ragaina; bale = griya = panggenan, atma = nyawa, netra =mripat. |
| 75. | Ucêng-ucêng; sung utawi asung = suka = nyukani, mijil =mêdal. |
| 76. | Rambutan; manira = kula. |
--- 57 --- | |
| 77. | Bulu bêkti; wardi = têgês, binukti = pinangan. |
| 78. | Tanjung. |
| 79. | Macanan; myang = tuwin. |
| 80. | Kalalèn; tuna = kurang, yatna = èngêt. |
| 81. | Maesa langit; tri = tiga, krura = nêpsu. |
| 82. | Sêgaran; mèsi = kêbak, boga = têtêdhan. |
| 83. | Têlaga; rêngka = bêngkah. |
| 84. | Dalancang; janma = tiyang, kapti = manah. |
| 85. | Sikatan; turangga = kapal. |
| 86. | Mariyêm; waluya = wilujêng = saras. |
| 87. | Susur sêdhah; abipraya = nunggil pikajêng, pralaya = pêjah, gothaka = guwa. |
| IV. | Durma. |
| 88. | Tiyang nutu; bandayuda = prang, sardula = sima. |
| 89. | Tiyang mususi. |
| 90. | Tiyang dêrêp; sikêp = mbêkta, murda = jangga. |
| 91. | Tiyang malujêng. |
| 92. | Kupat; marga = dalan, ngêmasi = pêjah, raga = badan. |
| 93. | Tiyang ngabên jangkrik; rana = papan paprangan, jurit =prang. |
| 94. | Laron; tan = botên, wilis = petang, sirna = têlas. |
--- 58 --- | |
| 95. | Tiyang mancing; munggwing = dumunung, warih = toya, bukti =nêdha, lalis = pêjah. |
| 96. | Tiyang mancak; (pados walang). |
| 87.[267] | Tiyang njala; narmada = toya. |
| 98. | Tiyang ngabên sawung. |
| V. | Dhandhanggula. |
| 99. | Wuku tigang-dasa. |
| 100. | Taun. |
| 101. | Pancadriya. |
| 102. | Sastra kalih-dasa; busana = pangangge, lampus = pêjah. |
| 103. | Tawon; pinetak = winijang-wijang, brana = tatu = sakit, kagda = dhuwung. |
| 104. | Babahan nawa-sanga. |
| 105. | Tiyang adang; brama = latu, prasada = panggenan. |
| 106. | Arta; yungyun = kapengin, mêmalad = anggèndèng, giyuh =bingung, driya = nala = ati. |
| 107. | Toya; bangkit = sagêd. |
| 108. | Uyah-uyahan; panca = gangsal, samudra = sagantên. |
| 109. | Ula-ula; juga = satunggal, dwi = kalih. |
| 110. | Surabaya; diyu = dênawa, warih = toya. |
| 111. | Sandhang lawe; panêngran = nama, wastra = sinjang. |
--- 59 --- | |
| 112. | Wulu cumbu; wrin = sumêrêp. |
| 113. | Alang-alang. |
| 114. | Braja-nala. |
| 115. | Majapait. |
| 116. | Pari jatha; prabata = rêdi, dahat = sangêt, wuntat =wingking. |
| 117. | Surya kantha; asung = suka = nyukani, bahni = latu. |
| 118. | Mandhala giri; madya = têngah, kisma = siti, tirta = toya. |
| 119. | Gadhung mêlathi (araning sawijining kori kraton ing Sala); |
| 120. | Suri kaya; wèni = rema = sinom, memba = mèmpêr. |
| 121. | Surung dhayung. |
| 122. | Kayu apu; wisma = griya, ngobar = kabêsmi. |
| 123. | Kala mêntas; mamèt = ngupados, narmada = toya. |
| 124. | Jalak sangu tumpêng; salir = sakalir = sadaya, rimbag =wujud. |
| 125. | Tapakliman. |
| 126. | Tali jiwa; kinardi = kadamêl. |
| 127. | Usap tangan; jalu = jalêr. |
| 128. | Gulali; darbe = gadhah, yatna = emut. |
| 129. | Kayu anyang; ngrêratêngi = olah-olah. |
| 130. | Malathi; jamus = cêmêng. |
--- 60 --- | |
| 131. | Padha mara; abukti = anêdha, nyakêt = nyêlak. |
| 132. | Wida-sari; usada = jampi. |
| 133. | Apa-apa; atêtanya = tanya = pitakon. |
| 134. | Wanagiri; kèksi = kaèksi = katingal. |
| 135. | Karangpandhan; munggwing = dumunung = manggon, jaladri =sagantên. |
| 136. | Jatinom. |
| 137. | Banyudana. |
| 138. | Kali-yasa; ardi = rêdi, wisma = griya. |
| 139. | Èpèk-èpèk; madya = têngah, wastra = sinjang. |
| 140. | Udhêg-udhêg. |
| VI. | Pucung. |
| 141. | Pangilon. |
| 142. | Bolongan; sangkin = sangsaya. |
| 143. | Pêtêng; sinamun = sinamar. |
| 144. | Sêratan. |
| 145. | Das. |
| 146. | Kalong; anendra = tilêm, ngêdhêm = ndhêlik. |
| 147. | Sêmprong. |
| 148. | Umur sêpuh; binadhe = binatang. |
| 149. | Gunting lilin; dupi = sarêng, dahana = latu. |
| 150. | Graji; ngundhili = nêdhasi. |
| 151. | Cêcangkriman. |
| 152. | Pakêcohan; panamun = panyamar = samar, seta = pêthak. |
--- 61 --- | |
| 153. | Canthingipun tiyang ambathik; pratistha = dumunung, rudira= rah. |
| 154. | Mega kalihan mêndhung; jamus = cêmêng, pada = suku, waspa =luh. |
| 155. | Angin; sabawa = swara, kruraya = duka. |
| 156. | Kêndhêla; ngupaya = ngupados, prêpêki = cêlaki. |
| 157. | Gunting; netra = mripat, bangkit = sagêd. |
| 158. | Jontrot; ruhur = inggil, nglayad = dhatêng, antaka = pêjah. |
| 159. | Cèrèt utawi sanèsipun tumumpang ing latu; pancaka = latu, angling = wicantên, udrasa = anangis. |
| 160. | Jêmbangan wêdêlan; alêtuh = amêka, udaka = toya. |
| 161. | Karêtêg; munggwing = wontên, ranu = toya, ratri = dalu. |
| VII. | Asmarandana. |
| 162. | Srêngenge; sênêtan = umpêtan. |
| 163. | Cêlana; priya = jalêr. |
| 164. | Gangsingan bumbung; pranaja = dhadha, jangga = gulu. |
| 165. | Gajah; kadga = dêdamêl = dhuwung. |
| 166. | Layangan mawi sêndarèn; langkap = gandhewa. |
| 167. | Babon nigan; ngruruh = ngupados. |
--- 62 --- | |
| 168. | Jangka; karya = damêl. |
| 169. | Sawarninipun ingkang nigan. |
| 170. | Cèlèngan siti; grana = irung, netra = mripat, bukti =nêdha, prawasa = pêcah. |
| 171. | Etanging umur; pinrih = kapurih. |
| 172. | Durjana; nir = têlas, tama = sae. |
| 173. | Kalong; bangkit = sagêd, ratri = dalu, ari = dintên. |
| 174. | Rêgulo; puspita = sêkar. |
| 175. | Srimanganti; priyangga = piyambak, driya = manah. |
| 176. | Jongrahap; tri = tiga, kogug = kogêl. |
| 177. | Sida wayah; kalakyan = kalampahan, sunu = anak, myang =miwah. |
| 178. | Arêng-arêng; warih = toya, wrêksa = kajêng. |
| 179. | Rasa mala; kèksi = katingal. |
| 180. | Karingêt; angga = badan, wastra = sinjang. |
| 181. | Maskumambang; wuntat = wingking, tirta = toya. |
| 182. | Jaka tuwa; wanita = èstri, taruna = nèm. |
| 183. | Kalabang; mrajaya = namakakên, arda = sangêt, rudira = rah. |
| 184. | Katipung; pradangga = gangsa. |
| 185. | Kami têtêp; kita = kula, sira = kowe. |
| 186. | Rara saduwa. |
| 187. | Tingting; tanapi = tuwin. |
--- 63 --- | |
| 188. | Basusu. |
| 189. | Raja awu; obar = bêsmi. |
| VIII. | Mijil. |
| 190. | Tiyang musoni; langkap = gandhewa, astra = panah. |
| 191. | Ênthung; tèki = tapa. |
| 192. | Pêkênan-lêgi. |
| 193. | Glathik kaundha. |
| 194. | Lopak-lopak saisinipun; pelag = sae, mijil = mêdal. |
| IX. | Maskumambang. |
| 195. | Cipta; kapti = manah, prapta = dhatêng. |
| 196. | Kali; ardi = rêdi, wirotama = waskitha. |
| 197. | Mêrcon; langking = cêmêng, rêkta = abrit, agni = latu, angga = badan, murda = jangga. |
| 198. | Wowohan kang kaimbu. |
| X. | Mêgatruh. |
| 199. | Umbul-umbul; kawuryan =katinggal.[268] |
| 200. | Untu; wastu = saèstu, lampus = pêjah. |
| 201. | Budi raharja; janma = tiyang, rat = jagat. |
| 202. | Sêrat ibêr-ibêr. |
| 203. | Têkên; bêndu = duka. |
--- 64 --- | |
| XI. | Gambuh. |
| 204. | Irung; prabata = rêdi. |
| 205. | Rêdi; bangkit = sagêd, mandrawa = têbih, luhung = saesangêt. |
| 206. | Pêksi dara, muluk mawi sawangan; pradangga = gangsa, suwuk= kèndêl. |
| 207. | Kitiran. |
| 208. | Tiyang numpak tandhu gandhul karêmbat ing tiyang kalih; wangun griya. |
| 209. | Ugêt-ugêt; mancala = salin. |
| XII. | Jurudêmung. |
| 210. | Lêsung; netra = mripat, sabawa = suwara, tayuh = têtêngêr, pakarti = pandamêl. |
| 211. | Timba mawi senggot; bukti = nêdha, sadarum = sadaya. |
| 212. | Surya kantha; sumawana = tuwin malih, bêsmi = ngobong; murda = sirah, nir = ical. |
| 213. | Kêrtu Walandi saprangkat; bangkit = sagêd, atanapi = punapamalih, giyuh = kodhêng. |
| 214. | Inuman; seta = pêthak, jênar = jêne. |
| 215. | Pipisan lan gandhik; jamus = cêmêng, karya = damêl, ngayun= ngajêng. |
| 216. | Saka guru; darbe = gadhah, sumarma = mila, ulu = sirah. |
--- 65 --- | |
| 217. | Jênèwêr sakèlèr. |
| 218. | Lombok traos sarêm kasambêl; wilis = ijêm, rêkta = abrit, ranu = toya, swuh = ajur. |
| 219. | Walang sangit. |
| 220. | Alun-alun; sana = panggenan, tirta = toya. |
| 221. | Randha samaya; wanita = èstri. |
| 222. | Upa cara; atanapi = miwah. |
| 223. | Tilam upih; kadga = dhuwung, sana = ênggèn. |
| 224. | Sabuk intên; wastra = sinjang. |
| 225. | Bima krodha; tyas = manah, mèpu = duka. |
| 226. | Yuyu rumpung. |
| 227. | Jalak ngore; curiga = dhuwung, kukila = pêksi, wuntat =buri. |
| 228. | Naga sari; sarpa = sawêr, usada = jampi. |
| 229. | Ondhe-ondhe; punglu = mimis, myang = miwah. |
| 230. | Gandrung manis; dyah = èstri, linuhung = eca. |
| 231. | Lara nangis; raga = badan, arja = slamêt, giyuh = bingung. |
| 232. | Banyumas; dahat = sangêt, salir = sadaya. |
| 233. | Umbul-umbul; pinèt = kapêndhêt, wiyat = langit, kadi =kados. |
| 234. | Lurik sêkul; wastra = sinjang, boga = têdha. |
| 235. | Lêmah têlês; lata taru = ron kêkajêngan. |
| 236. | Gula gêsêng; turangga = kapal. |
--- 66 --- | |
| 237. | Celengan; ngrabasèng = ngrisak ing. |
| 238. | Anak-anakan. |
| 239. | Golèk; mamrih = murih, wrin = sumêrêp, don = gèn. |
| 240. | Kulawu. |
| 241. | Pulutan; wijil = wêtu. |
| 242. | Tampiling; arsa = ajêng, sinung = kanggenan. |
| 243. | Kêlat bau; ujwala = cahya, muhung = mung. |
| 244. | Sêsupe; jaja = dhadha, nir = têlas, jalwèstri = jalêrèstri, yatna = emut. |
| 245. | Dalurung. |
| 246. | Lambe gajah; têbêng = aling-aling. |
| 247. | Majasanga; sadarum = sadaya. |
| 248. | Larangan. |
| 249. | Pêtung wulung; langking = cêmêng, jamus = cêmêng. |
| 250. | Udan riris; udaka = toya. |
| 251. | Parang rusak; samudra = sagantên, saniskara = samubarang. |
| 252. | Sudi mara. |
__________
--- [67] ---
Isine layang iki
| Kaca | |||||
| I. | Cangkriman | nganggo | têmbang | Sinom | 3 |
| II. | " | " | " | Kinanthi | 11 |
| III. | " | " | " | Pangkur | 14 |
| IV. | " | " | " | Durma | 20 |
| V. | " | " | " | Dhandhanggula | 22 |
| VI. | " | " | " | Pucung | 32 |
| VII. | " | " | " | Asmarandana | 35 |
| VIII. | " | " | " | Mijil | 40 |
| IX. | " | " | " | Maskumambang | 40 |
| X. | " | " | " | Mêgatruh | 41 |
| XI. | " | " | " | Gambuh | 42 |
| XII. | " | " | " | Jurudêmung | 43 |
| Batangane cangkriman mau | 51 | ||||
__________
| 1 | § Tiyang nulup. (kembali) |
| 2 | § Sêkar pudhak; dene ingkang nggraut ronipun pandhan. (kembali) |
| 3 | § Tiyang nyathok; ingkang lima drijinipun. (kembali) |
| 4 | § Wêwayangan. (kembali) |
| 5 | § Tiyang nyêrat; labêting pranti liniring = kenging mangsi. (kembali) |
| 6 | § Jam kandhutan; dêrês ing pangandika = ungêling mênitan. (kembali) |
| 7 | § Kukus; yogane Bathara Brama = anak latu. (kembali) |
| 8 | § Gambar. (kembali) |
| 9 | § Têsmak (kaca mata). (kembali) |
| 10 | § Anak putu. (kembali) |
| 11 | § Brêngos; wênèh wontên datan rêmên binucalan = kacukur. (kembali) |
| 12 | § Rasukan; jaja bêngkah sapanginggil = tangkêbipun. (kembali) |
| 13 | § Gambar nagari. (kembali) |
| 14 | § Tiyang mbathik; ing kanan ngasta saya = piranti canthing, warih = toya = lilinipun. (kembali) |
| 15 | § Tiyang nyêrèt; sanjata luwih = bêdudan, pisêr = mimis = glintiran madat. (kembali) |
| 16 | § Pêksi puyuh. (kembali) |
| 17 | § Sarêm; tansah winayuh ing laki = mawa kanthi = bumbunipun. (kembali) |
| 18 | § Kinang; sajroning wancak suji = untu, anutupi babahan = tutuk = lathi. (kembali) |
| 19 | § Jaladara; ingarsa wastaning saya = jala, wastane kang bangkit mabur = pêksi dara. (kembali) |
| 20 | § Manisjangan; arti = têgês, rasa linuhung = manis, lêlawuhaning abukti = jangan. (kembali) |
| 21 | § Samirana; wastane kang tanpa warni = angin = samirana, tan prabeda = sami, wastaning don angwutahakên rudira = papan paprangan = rana. (kembali) |
| 22 | § Gandamaru; wastane kang nanduk irung = ganda, timbanganing pawèstri kang tan mawèh rêna = maru. (kembali) |
| 23 | § Payudara; utawi sampun tinuku = payu, wastanipun ingkang bangkit angumbara = mabur = dara. (kembali) |
| 24 | § Gandariya; katandha saking grana = ganda, wandawaning maha wirya = sanak = sêntana ratu = riya. (kembali) |
| 25 | § Larasêtu; sarira nir arjanipun = lara, wastaning dina = Sêtu. (kembali) |
| 26 | § Singasana; sato wana ngajrihi = singa, dunungan = sana utawi sasana. (kembali) |
| 27 | § Walikadhêp; (janma luwih, mungkur kadonyan, cakêt ngarsa = kadhêp) = wali. (kembali) |
| 28 | § Purbanagara; bukaning têmbung = purba, dununging tata krama = nagara. (kembali) |
| 29 | § Maratuwa; nyakêt = mara, timbanganing taruna = tuwa. (kembali) |
| 30 | kinarya. (kembali) |
| 31 | § Kayu tai; kangge ing pawon = kayu, kadadyan ingkang pinangan = tai. (kembali) |
| 32 | § Urangayu; wastaning buron warih = urang, wanodya endah = ayu. (kembali) |
| 33 | § Tikêlbalung; rangkêp = tikêl = putung, tosan jroning sarira = balung. (kembali) |
| 34 | § Sarayuda; pirantining prang = sara, panca kara = yuda. (kembali) |
| 35 | § Mata iwak; kang wêruh = mata, buron toya = iwak. (kembali) |
| 36 | § Jagaripu; rumêksa = jaga, gêthing ginêthingan = ripu. (kembali) |
| 37 | § Kêndhalisada; pangrèh turangga = kêndhali, balung ron arèn = sada. (kembali) |
| 38 | § Sêmboja; karêm samukawis = sêm utawi sêngsêm, kang kinarya nyandhak = tangan = buja. (kembali) |
| 39 | § Ganda pura; tandha saking grana = gandha [ganda], wisma agung = pura. (kembali) |
| 40 | § Sangkal putung; garan pranti undhagi = sangkal, tugêl = putung. (kembali) |
| 41 | § Wulanjar; cahya gumilang ing ratri = wêngi = wulan, wêwahing tumbasan = lanjar. (kembali) |
| 42 | § Puspanyidra; manca warni = puspa, pakarya drusti = cidra. (kembali) |
| 43 | § Bala pêcah; pikuwating narpati = bala, drawasa = pêcah. (kembali) |
| 44 | § Rêmbulan; kucêm = surêm, dening surya. (kembali) |
| 45 | § Griya kabêsmi; tan rêna = botên sênêng = sêdhih, lèn = sanès. (kembali) |
| 46 | § Bayi sawêg lahir. (kembali) |
| 47 | § Mangsa kalih wêlas; 6 rêndhêng, 6 katiga. (kembali) |
| 48 | § Jagung; kampuh = dodot, bêbêd = jarik. (kembali) |
| 49 | § Gangsingan; ginodhi = binêbêd = ubêt-ubêt, ngêmasi = pêjah. (kembali) |
| 50 | § Tiyang dhidhis; pinadhêm = kapêjahan, binukti = pinangan. (kembali) |
| 51 | § Dintên pitu; kaèksi = katingal, palastra = pêjah. (kembali) |
| 52 | § Ngabên gangsir; kasuran = kuwanèn, pinupuh = ginitik. (kembali) |
| 53 | § Kanugrahan; bangkit = bisa, langka = elok. (kembali) |
| 54 | § Samukawis ingkang dèrèng kalampahan. (kembali) |
| 55 | § Kasagêdan; darbe = gadhah, ayun = gêlêm arêp, tabêri = tlatèn = atul = kulina, wun = wurung. (kembali) |
| 56 | § Ilat. (kembali) |
| 57 | sinandhang. (kembali) |
| 58 | § Tabêla; ayun = gêlêm = arêp, udani = sumêrêp. (kembali) |
| 59 | § Tiyang numpak kapal. (kembali) |
| 60 | § Paku; kadulu = katingal, napak = ngambah. (kembali) |
| 61 | § Kursi; catur = papat, lumaris = lumaku, srana = sarana = sarat. (kembali) |
| 62 | § Dilah; bramastra = brama astra = sanjata latu, sura = wani, digdaya = sêkti, gusis = têlas sadaya. (kembali) |
| 63 | § Bênang gêlasan; gêgana = awang-awang, punjul = luwih, lungid = landhêp, asor = kalah, unggul = mênang. (kembali) |
| 64 | § Sirah. (kembali) |
| 65 | § Pêrang; panggunggung = pangalêm, sisip = kalah = lêpat. (kembali) |
| 66 | § Latu; bêndu = duka, akarya = adamêl, ranu = toya. (kembali) |
| 67 | § Pandoman; kalamun = manawi, sinukarta = kèndêlakên. (kembali) |
| 68 | § Manusa; lumaris = lumaku, catur = papat. (kembali) |
| 69 | § Tiyang marut klapa lajêng kapêrês; datan = botên, mangga puliha = pulih, rudira = rah. (kembali) |
| 70 | § Bayalali; nir = têlas, yatna = èngêt. (kembali) |
| 71 | § Layangan; tri = têlu, wang = ingwang = kula, kinardi = kadamêl, dwi = kalih , luhung = sae sangêt, sabda = rêmbag = wicantên. (kembali) |
| 72 | § Jaladri; don = panggenan, tirta = toya, wangkid = wangên, ngayun = ngarêp, warih = banyu, kisma = siti = papan. (kembali) |
| 73 | § Sêmar mêndêm; wuntat = wingkin, [wingking,] liwung = mêndêm. (kembali) |
| 74 | § Srigadhing; pribadi = piyambak. (kembali) |
| 75 | § Surabi; pinèt = kapêndhêt, pradika = têgês = têrang. (kembali) |
| 76 | § Ragaina; bale = griya = panggenan, atma = nyawa, netra = mripat. (kembali) |
| 77 | Lebih satu suku kata: kang kalih lingga ngarsa. (kembali) |
| 78 | inggih. (kembali) |
| 79 | § Ucêng-ucêng; sung utawi asung = suka = nyukani, mijil = mêdal. (kembali) |
| 80 | § Rambutan; manira = kula. (kembali) |
| 81 | § Bulu bêkti; wardi = têgês, binukti = pinangan. (kembali) |
| 82 | § Tanjung. (kembali) |
| 83 | § Macanan; myang = tuwin. (kembali) |
| 84 | § Kalalèn; tuna = kurang, yatna = èngêt. (kembali) |
| 85 | § Maesa langit; tri = tiga, krura = nêpsu. (kembali) |
| 86 | § Sêgaran; mèsi = kêbak, boga = têtêdhan. (kembali) |
| 87 | § Têlaga; rêngka = bêngkah. (kembali) |
| 88 | § Dalancang; janma = tiyang, kapti = manah. (kembali) |
| 89 | § Sikatan; turangga = kapal. (kembali) |
| 90 | § Mariyêm; waluya = wilujêng = saras. (kembali) |
| 91 | § Susur sêdhah; abipraya = nunggil pikajêng, pralaya = pêjah, gothaka = guwa. (kembali) |
| 92 | § Tiyang nutu; bandayuda = prang, sardula = sima. (kembali) |
| 93 | § Tiyang mususi. (kembali) |
| 94 | § Tiyang dêrêp; sikêp = mbêkta, murda = jangga. (kembali) |
| 95 | § Tiyang malujêng. (kembali) |
| 96 | § Kupat; marga = dalan, ngêmasi = pêjah, raga = badan. (kembali) |
| 97 | § Tiyang ngabên jangkrik; rana = papan paprangan, jurit = prang. (kembali) |
| 98 | § Laron; tan = botên, wilis = petang, sirna = têlas. (kembali) |
| 99 | § Tiyang mancing; munggwing = dumunung, warih = toya, bukti = nêdha, lalis = pêjah. (kembali) |
| 100 | § Tiyang mancak; (pados walang). (kembali) |
| 101 | § Tiyang njala; narmada = toya. (kembali) |
| 102 | § Tiyang ngabên sawung. (kembali) |
| 103 | § Wuku tigang-dasa. (kembali) |
| 104 | § Taun. (kembali) |
| 105 | § Pancadriya. (kembali) |
| 106 | § Sastra kalih-dasa; busana = pangangge, lampus = pêjah. (kembali) |
| 107 | § Tawon; pinetak = winijang-wijang, brana = tatu = sakit, kagda = dhuwung. (kembali) |
| 108 | § Babahan nawa-sanga. (kembali) |
| 109 | § Tiyang adang; brama = latu, prasada = panggenan. (kembali) |
| 110 | § Arta; yungyun = kapengin, mêmalad = anggèndèng, giyuh = bingung, driya = nala = ati. (kembali) |
| 111 | § Toya; bangkit = sagêd. (kembali) |
| 112 | § Uyah-uyahan; panca = gangsal, samudra = sagantên. (kembali) |
| 113 | § Ula-ula; juga = satunggal, dwi = kalih. (kembali) |
| 114 | § Surabaya; diyu = dênawa, warih = toya. (kembali) |
| 115 | § Sandhang lawe; panêngran = nama, wastra = sinjang. (kembali) |
| 116 | § Wulu cumbu; wrin = sumêrêp. (kembali) |
| 117 | § Alang-alang. (kembali) |
| 118 | § Braja-nala. (kembali) |
| 119 | § Majapait. (kembali) |
| 120 | § Pari jatha; prabata = rêdi, dahat = sangêt, wuntat = wingking. (kembali) |
| 121 | § Surya kantha; asung = suka = nyukani, bahni = latu. (kembali) |
| 122 | § Mandhala giri; madya = têngah, kisma = siti, tirta = toya. (kembali) |
| 123 | § Gadhung mêlathi (araning sawijining kori kraton ing Sala); (kembali) |
| 124 | § Suri kaya; wèni = rema = sinom, memba = mèmpêr. (kembali) |
| 125 | § Surung dhayung. (kembali) |
| 126 | § Kayu apu; wisma = griya, ngobar = kabêsmi. (kembali) |
| 127 | § Kala mêntas; mamèt = ngupados, narmada = toya. (kembali) |
| 128 | § Jalak sangu tumpêng; salir = sakalir = sadaya, rimbag = wujud. (kembali) |
| 129 | § Tapakliman. (kembali) |
| 130 | § Tali jiwa; kinardi = kadamêl. (kembali) |
| 131 | § Usap tangan; jalu = jalêr. (kembali) |
| 132 | § Gulali; darbe = gadhah, yatna = emut. (kembali) |
| 133 | Kurang satu suku kata: ingkang kêkalih ngaptine (kembali) |
| 134 | kantun (kembali) |
| 135 | § Kayu anyang; ngrêratêngi = olah-olah. (kembali) |
| 136 | § Malathi; jamus = cêmêng. (kembali) |
| 137 | § Padha mara; abukti = anêdha, nyakêt = nyêlak. (kembali) |
| 138 | § Wida-sari; usada = jampi. (kembali) |
| 139 | § Apa-apa; atêtanya = tanya = pitakon. (kembali) |
| 140 | § Wanagiri; kèksi = kaèksi = katingal. (kembali) |
| 141 | § Karangpandhan; munggwing = dumunung = manggon, jaladri = sagantên. (kembali) |
| 142 | § Jatinom. (kembali) |
| 143 | § Banyudana. (kembali) |
| 144 | sêndhang (kembali) |
| 145 | § Kali-yasa; ardi = rêdi, wisma = griya. (kembali) |
| 146 | § Èpèk-èpèk; madya = têngah, wastra = sinjang. (kembali) |
| 147 | § Udhêg-udhêg. (kembali) |
| 148 | § Pangilon. (kembali) |
| 149 | § Bolongan; sangkin = sangsaya. (kembali) |
| 150 | § Pêtêng; sinamun = sinamar. (kembali) |
| 151 | § Sêratan. (kembali) |
| 152 | § Das. (kembali) |
| 153 | § Kalong, anendra = tilêm, ngêdhêm = ndhêlik. (kembali) |
| 154 | § Sêmprong. (kembali) |
| 155 | § Umur sêpuh; binadhe = binatang. (kembali) |
| 156 | § Gunting lilin; dupi = sarêng, dahana = latu. (kembali) |
| 157 | Lebih satu suku kata: nging kêdah dèn pitulungi. (kembali) |
| 158 | § Graji; ngundhili = nêdhasi. (kembali) |
| 159 | § Cêcangkriman. (kembali) |
| 160 | § Pakêcohan; panamun = panyamar = samar, seta = pêthak. (kembali) |
| 161 | § Canthingipun tiyang ambathik; pratistha = dumunung, rudira = rah. (kembali) |
| 162 | § Mega kalihan mêndhung; jamus = cêmêng, pada = suku, waspa = luh. (kembali) |
| 163 | § Angin; sabawa = swara, kruraya = duka. (kembali) |
| 164 | § Kêndhêla; ngupaya = ngupados, prêpêki = cêlaki. (kembali) |
| 165 | § Gunting; netra = mripat, bangkit = sagêd. (kembali) |
| 166 | § Jontrot; ruhur = inggil, nglayad = dhatêng, antaka = pêjah. (kembali) |
| 167 | § Cèrèt utawi sanèsipun tumumpang ing latu; pancaka = latu, angling = wicantên, udrasa = anangis. (kembali) |
| 168 | § Jêmbangan wêdêlan; alêtuh = amêka, udaka = toya. (kembali) |
| 169 | § Karêtêg; munggwing = wontên, ranu = toya, ratri = dalu. (kembali) |
| 170 | § Srêngenge; sênêtan = umpêtan. (kembali) |
| 171 | § Cêlana; priya = jalêr. (kembali) |
| 172 | § Gangsingan bumbung; pranaja = dhadha, jangga = gulu. (kembali) |
| 173 | § Gajah; kadga = dêdamêl = dhuwung. (kembali) |
| 174 | § Layangan mawi sêndarèn; langkap = gandhewa. (kembali) |
| 175 | § Babon nigan; ngruruh = ngupados. (kembali) |
| 176 | § Jangka; karya = damêl. (kembali) |
| 177 | § Sawarninipun ingkang nigan. (kembali) |
| 178 | pêpêthingan (kembali) |
| 179 | § Cèlèngan siti; grana = irung, netra = mripat, bukti = nêdha, prawasa = pêcah. (kembali) |
| 180 | § Etanging umur; pinrih = kapurih. (kembali) |
| 181 | § Durjana; nir = têlas, tama = sae. (kembali) |
| 182 | § Kalong; bangkit = sagêd, ratri = dalu, ari = dintên. (kembali) |
| 183 | § Rêgulo; puspita = sêkar. (kembali) |
| 184 | § Srimanganti; priyangga = piyambak, driya = manah. (kembali) |
| 185 | § Jongrahap; tri = tiga, kogug = kogêl. (kembali) |
| 186 | § Sida wayah; kalakyan = kalampahan, sunu = anak, myang = miwah. (kembali) |
| 187 | § Arêng-arêng; warih = toya, wrêksa = kajêng. (kembali) |
| 188 | § Rasa mala; kèksi = katingal. (kembali) |
| 189 | § Karingêt; angga = badan, wastra = sinjang. (kembali) |
| 190 | § Maskumambang; wuntat = wingking, tirta = toya. (kembali) |
| 191 | § Jaka tuwa; wanita = èstri, taruna = nèm. (kembali) |
| 192 | § Kalabang; mrajaya = namakakên, arda = sangêt, rudira = rah. (kembali) |
| 193 | § Katipung; pradangga = gangsa. (kembali) |
| 194 | § Kami têtêp; kita = kula, sira = kowe. (kembali) |
| 195 | § Rara saduwa. (kembali) |
| 196 | § Tingting; tanapi = tuwin. (kembali) |
| 197 | § Basusu. (kembali) |
| 198 | § Raja awu; obar = bêsmi. (kembali) |
| 199 | § Tiyang musoni; langkap = gandhewa, astra = panah. (kembali) |
| 200 | § Ênthung; tèki = tapa. (kembali) |
| 201 | § Pêkênan-lêgi. (kembali) |
| 202 | § Glathik kaundha. (kembali) |
| 203 | § Lopak-lopak saisinipun; pelag = sae, mijil = mêdal. (kembali) |
| 204 | § Cipta; kapti = manah, prapta = dhatêng. (kembali) |
| 205 | § Kali; ardi = rêdi, wirotama = waskitha. (kembali) |
| 206 | § Mêrcon; langking = cêmêng, rêkta = abrit, agni = latu, angga = badan, murda = jangga. (kembali) |
| 207 | Lebih satu suku kata: samya tapa ing jro siti (kembali) |
| 208 | § Wowohan kang kaimbu. (kembali) |
| 209 | § Umbul-umbul; kawuryan = katinggal [katingal]. (kembali) |
| 210 | § Untu; wastu = saèstu, lampus = pêjah. (kembali) |
| 211 | § Budi raharja; janma = tiyang, rat = jagat. (kembali) |
| 212 | § Sêrat ibêr-ibêr. (kembali) |
| 213 | § Têkên; bêndu = duka. (kembali) |
| 214 | § Irung; prabata = rêdi. (kembali) |
| 215 | § Rêdi; bangkit = sagêd, mandrawa = têbih, luhung = sae sangêt. (kembali) |
| 216 | § Pêksi dara, muluk mawi sawangan; pradangga = gangsa, suwuk = kèndêl. (kembali) |
| 217 | § Kitiran. (kembali) |
| 218 | § Tiyang numpak tandhu gandhul karêmbat ing tiyang kalih; wangun griya. (kembali) |
| 219 | § Ugêt-ugêt; mancala = salin. (kembali) |
| 220 | § Lêsung; netra = mripat, sabawa = suwara, tayuh = têtêngêr, pakarti = pandamêl. (kembali) |
| 221 | § Timba mawi senggot; bukti = nêdha, sadarum = sadaya. (kembali) |
| 222 | bau. (kembali) |
| 223 | § Surya kantha; sumawana = tuwin malih, bêsmi = ngobong; murda = sirah, nir = ical. (kembali) |
| 224 | § Kêrtu Walandi saprangkat; bangkit = sagêd, atanapi = punapa malih, giyuh = kodhêng. (kembali) |
| 225 | § Inuman; seta = pêthak, jênar = jêne. (kembali) |
| 226 | § Pipisan lan gandhik; jamus = cêmêng, karya = damêl, ngayun = ngajêng. (kembali) |
| 227 | § Saka guru; darbe = gadhah, sumarma = mila, ulu = sirah. (kembali) |
| 228 | § Jênèwêr sakèlèr. (kembali) |
| 229 | § Lombok traos sarêm kasambêl; wilis = ijêm, rêkta = abrit, ranu = toya, swuh = ajur. (kembali) |
| 230 | § Walang sangit. (kembali) |
| 231 | § Alun-alun; sana = panggenan, tirta = toya. (kembali) |
| 232 | § Randha samaya; wanita = èstri. (kembali) |
| 233 | § Upa cara; atanapi = miwah. (kembali) |
| 234 | § Tilam upih; kadga = dhuwung, sana = ênggèn. (kembali) |
| 235 | § Sabuk intên; wastra = sinjang. (kembali) |
| 236 | § Bima krodha; tyas = manah, mèpu = duka. (kembali) |
| 237 | § Yuyu rumpung. (kembali) |
| 238 | § Jalak ngore; curiga = dhuwung, kukila = pêksi, wuntat = buri. (kembali) |
| 239 | § Naga sari; sarpa = sawêr, usada = jampi. (kembali) |
| 240 | § Ondhe-ondhe; punglu = mimis, myang = miwah. (kembali) |
| 241 | § Gandrung manis; dyah = èstri, linuhung = eca. (kembali) |
| 242 | § Lara nangis; raga = badan, arja = slamêt, giyuh = bingung. (kembali) |
| 243 | § Banyumas; dahat = sangêt, salir = sadaya. (kembali) |
| 244 | Biasanya guru lagu u: de kalih lingga ing pungkur. (kembali) |
| 245 | § Umbul-umbul; pinèt = kapêndhêt, wiyat = langit, kadi = kados. (kembali) |
| 246 | § Lurik sêkul; wastra = sinjang, boga = têdha. (kembali) |
| 247 | § Lêmah têlês; lata taru = ron kêkajêngan. (kembali) |
| 248 | § Gula gêsêng; turangga = kapal. (kembali) |
| 249 | § Celengan; ngrabasèng = ngrisak ing. (kembali) |
| 250 | § Anak-anakan. (kembali) |
| 251 | § Golèk; mamrih = murih, wrin = sumêrêp, don = gèn. (kembali) |
| 252 | § Kulawu. (kembali) |
| 253 | § Pulutan; wijil = wêtu. (kembali) |
| 254 | § Tampiling; arsa = ajêng, sinung = kanggenan. (kembali) |
| 255 | § Kêlat bau; ujwala = cahya, muhung = mung. (kembali) |
| 256 | § Sêsupe; jaja = dhadha, nir = têlas, jalwèstri = jalêr èstri, yatna = emut. (kembali) |
| 257 | § Dalurung. (kembali) |
| 258 | § Lambe gajah; têbêng = aling-aling. (kembali) |
| 259 | § Majasanga; sadarum = sadaya. (kembali) |
| 260 | § Larangan. (kembali) |
| 261 | § Pêtung wulung; langking = cêmêng, jamus = cêmêng. (kembali) |
| 262 | § Udan riris; udaka = toya. (kembali) |
| 263 | § Parang rusak; samudra = sagantên, saniskara = samubarang. (kembali) |
| 264 | § Sudi mara. (kembali) |
| 265 | Keterang tentang cangkriman berikut sudah dimasukkan sebagai catatan kaki untuk tiap bait. (kembali) |
| 266 | wingking. (kembali) |
| 267 | 97. (kembali) |
| 268 | katingal. (kembali) |