Srikandhi Ajar Manah, H. Buning, c. 1929, #441
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
[Srikandhi Ajar Manah][1]
--- [0] ---
[Grafik]
Wil Prakêmpa prang Arya Sêtyaki. Wil Pradêksa prang Radèn Gathutkaca.
--- [1] ---
[Grafik]
Rêtna Wara Srikandhi maguru jêmparing dhatêng Radèn Dananjaya, wontên ing patamanan Madigănda.
--- [2] ---
[...]
--- [3] ---
[Grafik]
Patih Kalapramuka. Patih Jayasudarga. Punggawa. Prabu Jungkungmardeya. Êmban.
--- [4] ---
[...]
--- [5] ---
[...]
--- [6] ---
[Grafik]
Patih Jayasudarga. Punggawa [...]
--- 7 ---
(Sambêtipun Srikandhi Ajar Manah, ingkang kamot almanak taun 1928)
1. Asmaradana
1. ngandika sri narapati | hèh apa sira miyarsa | nagri Cêmpalarêjane | bisikanira narendra | iya Prabu Drupada | adarbe putri pinunjul | wijile anglir Supraba ||
2. Mijil
1. kyana patih matur awotsari | dhuh gusti sang katong | pan kawula miyarsa wartine | lamun nagri inggih tanah Jawi | wastanipun gusti | Cêmpalarêjèku ||
2. inggih Prabu Drupada Nêrpati | darbe putri kaot | Rêtna Wara Srikandhi arane | tanah Jawa kasub ing sabumi | punapa karsa ji | dene tuwan dangu ||
3. pan gumujêng ngandika sang aji | hèh ya patih ingong | sun jarwani sira sayêktine | pan ing dalu patih ingsun ngimpi | katêmu dyah luwih | warnanira ayu ||
4. mau bêngi katêmu lan mami | wanodya yu anom | nuksmèng sasăngka bapa cahane[2] | katonira bapa jroning guling | marang tilam mami | ngunggahi maring sun ||
--- 8 ---
5. sun takoni bêlaka mring mami | akure[3] maring ngong | lamun putri Cêmpala yêktine | pêparab Rêtna Wara Srikandhi | marma tinggal nagri | amarêg maring sun ||
6. dhasar nêdya mawongan mring mami | ature maring ngong | pan pêsaja awantah sêmune | yèn anaa ingsun ora pangling | pawakane ramping | sêdhêng dêdêgipun ||
7. pidêksane aruruh rêspati | rada kaduk sêmon | kadya kilat thathit ing liringe | raga karana solah mantêsi | salewane iki | têka nganyut kalbu ||
8. gonas-ganès nènès amrakati | wilête pasêmon | lathi rêngat sêdhêp mêmanise | yèn wacana kadya madu gêndhis | mung cahyane ugi | sumunar umancur ||
9. jro supêna kacaryan ningali | duk lagya patêmon | ing asmara durung kongsi olèh | nulya kagyat ingsun nuli nglilir | rasane tyas mami | bapa maksih kuwur ||
10. apan maksih anèng ngarsa mami | cumanthèl ing panon |
--- 9 ---
pan gumantung ing tyas ingsun bae | lamun ora klakon mondhong mami | tan wurung ngêmasi | ingsun wayang-wuyung ||
11. mati ngarang kalurung ngranuhi | ngênglêng anglêlamong | ngênglêng binglêng ingsun tanpa sare | bapa nuli parentaha aglis | mring sagung bupati | lan pra mantrinipun ||
12. samêktaa kapraboning jurit | bapa karsaningong | ingsun tindak mring tanah Jawane | arsa nglamar mring Wara Srikandhi | kya patih wotsari | nêmbah sarwi matur ||
13. yèn kenginga paduka narpati | sampun tindak katong | mring Cêmpala pan kawula bae | ingkang nglamar mring sang rajaputri | paduka nêrpati | ecaa ngêdhatun ||
14. ing karaton agêng paduka ji | lan Cêmpala Katong | milanipun paduka sang rajèng | langkung nistha yèn tindak pribadi | ngasorkên kang pasthi | panjênêngan prabu ||
15. lampahipun pan kirang prayogi | kawula kimawon | gusti nuwun tinuding lampahe | pan anglamar mring sang rajaputri | kados-kados gusti | ramanta sang prabu [pra...]
--- 10 ---
[...bu] ||
16. ing Cêmpala lajêng anampèni | ing paduka katong | măngsa dadak anampik sang rajèng | yèn nampika ngupados punapi | de paduka gusti | ratu gung pinunjul ||
17. ing prang tanpa lawan ing ajurit | sudibya kinaot | măndraguna sura sêkti dhewe | băndha-bandhu sugih barana di | asugih prajurit | lan wadya gung-agung ||
18. dhasar pêkik paduka nêrpati | dèrèng darbe katong | pramèswari kang luwih warnane | măngsa dadak nampik paduka ji | yèn nampik sayêkti | kawula kang ngrêbut ||
19. anggêmpura kalawan ing jurit | ing Cêmpala Katong | măngsa wande karêbut putrine | nuntên katur paduka nêrpati | gumujêng sang aji | sarwa ngandika rum ||
20. iya bênêr aturira patih | Cêmpala Sang Katong | anggolèka mantu apa bae | yèn nampika marang jênêng mami | sawadine patih | bapa karsaningsun ||
21. sun tuturi bapa karêp mami | marang karyaningong [karya...]
--- 11 ---
[...ningong] | marmaningsun anindaki dhewe | aywa tanggung praptèng tanah Jawi | ngiras maro kardi | lêlana prang pupuh ||
22. anêlukkên ingkang para aji | sagung para katong | tanah Jawa sumêmbaha kabèh | lamun ana ingkang duwe putri | sun karya paminggir | amung sang rêtna yu ||
23. ingkang dadya jajênênging padmi | hèh patih dèn gupoh | undhangana wadyaningsun kabèh | ingsun arsa budhalkên tumuli | marang tanah Jawi | patih nêmbah mundur ||
24. nulya mêdal rêkyana apatih | saking ngarsa katong | angundhangi pra dipati kabèh | asamêkta kapraboning jurit | myang wadya pasisir | kèn samêktèng prau ||
25. miwah sagung kang bala rasêksi | samêktèng kaprabon | ingkang kamot wadyabala kabèh | nulya têdhak wau sri bupati | nitih rata rukmi | busana mas murub ||
26. sampun prapta pasisir sang aji | lampahira katong | sang aprabu wus numpak palwane | sawahananira sri bupati | wis kamot sakoci [sako...]
--- 12 ---
[...ci] | amancal sang prabu ||
27. saking Paranggubarja nagari | sagung wadya katong | sampun numpak ing pêrau kabèh | tan kawarna lami nèng jaladri | cinêndhak wus prapti | ing muaranipun ||
28. ing pasisir nagri tanah Jawi | labuh jangkar katong | minggah marang dharatan sang rajèng | lawan sagung wadyanira sami | manungsa rasêksi | mudhun saking prau ||
29. wusing minggah dharatan sang aji | sagung wadyèng katong | sri narendra wus antuk wartine | lamun ana Cêmpala nagari | Drupada Narpati | darbe putri ayu ||
30. wus diwasa apan dèrèng krami | warnanya kinaot | Rêtna Wara Srikandhi parabe | langkung suka sang nata miyarsi | nulya sri bupati | aparentah gupuh ||
31. kinèn karya pasanggrahan dadi | sawadya wus kamot | rina wêngi ingkang nambutgawe | pan ambanjêng pakuwon pasisir | saking gungirèki | wadyanya sang prabu ||
32. kadya mêndhung pakuwon pasisir | sinawang saking doh | pakuwone sang aprabu [a...]
--- 13 ---
[...prabu] dhewe | pan pinindha-pindha jroning puri | dinulu tulya sri | lir kadya kadhatun ||
33. anglir pura wangunan pan asri | gèn paseban kaot | ngarsa wuri arata lêmahe | alun-alun radin mungging ngarsi | gapura tulya sri | lan têtarub agung ||
34. nulya karya sêrat sampun dadi | parintah sang katong | kinèn gambar marang sarirane | sampun darbe sang nata kang nyungging | sing sabrang nagari | ginambar sang prabu ||
35. nèng lêpiyan tan sewah ing warni | miwah ing pasêmon | wus ngêblêgi sang nata warnane | wusnya dadya sinungkên mring patih | lan sêrat narpati | ngandika sang prabu ||
36. sêrat ingsun aturêna dhingin | ing rama sang katong | yèn wis titi iya pamaose | nuli gambar aturna tumuli | supayane patih | jêng rama sang prabu ||
37. ing Cêmpala ywa mamang kang galih | mulat gambar ingong | măngsa wandea pinaringake | gambar ingsun mring putra sang putri | miwah ibu sori | bangêt sarjunipun [sarjunipu...]
--- 14 ---
[...n] ||
38. sayêktine andulu sang putri | marang gambar ingong | maksih anom tur pêkik warnine | kaya-kaya tyasira sang putri | mulat gambar mami | kasmaran andulu ||
3. Asmaradana
1. aja liya kang nampèni | yèn dudu Natèng Cêmpala | layang miwah gambar ingong | aja sira kaya bocah | dèn awas dèn prayitna | patih sandika wus mundur | sapraptanira ing jaba ||
2. lajêng anapak wiyati | satunggal tan mawi bala | kunêng gantya winiraos | Sri Narapati Cêmpala | enjang duk siniwaka | ing păncaniti supênuh | sagung ingkang pra dipatya ||
3. kang cêlak munggèng ngarsa ji | Rahadèn Trusthadyumêna | rêkyana patih jajare | sri naranata ngandika | marang rêkyana patya | hèh ta Patih Căndrakètu | paran wartane ing jaba ||
4. ki patih matu[4] wotsari | wontên narendra lêlana | saking sabrang pinangkane | nagrine Paranggubarja | Prabu Jungkungmardeya | ambêk narendra pinunjul | balane [ba...]
--- 15 ---
[...lane] tanpa wilangan ||
5. makuwon pinggir pasisir | ing warti maksih jêjaka | kalangkung pêkik warnane | ratu abala bacingah | manungsa lawan ditya | pinggir samodra pukulun | pakuwon pindha kadhatyan ||
6. jêjêl munggèng kanan kering | pakuwone pra dipatya | radin wiyar lun-alune | pinindha pura wangunan | mawi taratag rambat | nanging wadyabalanipun | tan wontên gêndhak sikara ||
7. dhatêng abdi dalêm siti | malah sami amêrsanak | kados yèn sae kajênge | Sang Prabu Jungkungmardeya | dhatêng paduka nata | alon ngandika sang prabu | ana èmpêre turira ||
8. wus karasa ing tyas mami | Sang Prabu Jungkungmardeya | dènnya ngajawa marene | kêrigan sawadyanira | sakapraboning aprang | jumujug nagaraningsun | sayêkti yèn darbe karsa ||
9. iya marang nini putri | sêmune yèn tinampika | ratu sabrang panglamare | sayêkti ngrabasèng ing prang | gêmpur nagri Cêmpala |
--- 16 ---
mêngkono sêrapatipun | praptane nagaraningwang ||
10. ngandika dèrèng dumugi | sri bupati ing Cêmpala | kasaru wau praptane | Ki Patih Jayasudarga | anjlog saking awiyat | lajêng nunggil dènnya lungguh | awor sagung pra dipatya ||
11. surate maksih pinundhi | kawistarèng sri narendra | Căndrakètu muwus age | andangu ing kayanira | mau lamun dinuta | nênggih marang gustinipun | Sang Prabu Jungkungmardeya ||
12. kang makuwon nèng pasisir | kinèn ngaturna nawala | sawusnya katur karyane | kinèn ngirit marang ngarsa | prapta byantara nata | sêratira sampun katur | winaos sinuksmèng driya ||
13. bêbukane atur tulis | Sang Prabu Jungkungmardeya | ing sabrang ratu kinaot | ingkang abala bacingah | kutha Paranggubarja | ingkang wirutamèng kewuh | kang sudibya ing ayuda ||
14. ingkang prawira nom pêkik | sura sêkti măndraguna | katura paduka katong | Cêmpala ingkang winudya | kang
--- 17 ---
ambêk santabudya | martèng byas[5] lêgawèng kalbu | wiyose prapta kawula ||
15. saking sabrang amadosi | kabêkta dening supêna | katarik ing tyas wirage | katingal jroning supêna | putranta sang lir rêtna | Wara Srikandhi pukulun | prapta nèng Paranggubarja ||
16. tan mawi cèthi satunggil | jumujug tilam kawula | jro supêna wèlèh-wèlèh | lajêng kagarwèng kawula | milamba nuntên bidhal | sowan paduka pukulun | anuwun dèn abdèkêna ||
17. ing putranta sang rêtna di | jro pura Paranggubarja | katura lan saisine | sêdyamba saking nagara | inggih sampun pratignya | suka lêbur ing prang pupuh | yèn botên kalampahana ||
18. mondhong putranta sang putri | mantuka aran kewala | sawadya kawula kabèh | yèn mangmang paduka nata | dene dèrèng tumingal | ing warni amba pukulun | pun Patih Jayasudarga ||
19. sampun kawula bêktani | lêpiyan gambar kawula | sêrat [sê...]
--- 18 ---
[...rat] titi pamaose | Ki Patih Jayasudarga | ningali pamaosnya | ing nawala sampun putus | majêng ngaturakên gambar ||
20. mèsêm dènira nampèni | Sri Narapati Cêmpala | lajêng binuka gambare | sang prabu ngalêm ing driya | marang Jungkungmardeya | tuhu pêkik warnanipun | sêmbada pêkik taruna ||
21. sang prabu ngandika aris | hèh Patih Jayasudarga | antinên sawêngi mêngko | ingsun patih durung bisa | kalamun mangsulana | marang layange gustimu | nini putri wus diwasa ||
22. sarate nganggo tinari | nampani kalawan ora | mring gustimu panglamare | sayêktine nora kêna | wong tuwa anggêgampang | hèh ta Patih Căndrakètu | Si Patih Jayasudarga ||
23. gawanên mring wismanèki | aja kongsi kêkurangan | sawêngi ing pangrêksane | ki patih matur sandika | wusnya dhawuh narendra | kundur tumamèng kadhatun | bubar sagung kang sewaka ||
24. dutèng sabrang wus kinanthi | mring Căndrakètu [Că...]
--- 19 ---
[...ndrakètu] binêkta | mantuk marang ing wismane | rinêngga sukaning driya | asrining pasugata | wau ta ingkang ngadhatun | Sri Narapati Cêmpala ||
25. pinêthuk ing pramèswari | sawusnya tata alênggah | sang prabu ngandika alon | pajar lampahing caraka | ingkang mundhi nawala | sarta lawan gambaripun | Sang Prabu Jungkungmardeya ||
26. ratu prawira nom pêkik | kêkutha Paranggubarja | wus kêkuwu sabalane | anèng pinggiring samodra | praptane pan anglamar | marang sutanira iku | patihe ingkang dinuta ||
27. lah iki layange yayi | lawan gambare paringna | mring nini putri dèn age | pramèswari dèn abisa | mrêdi marang sutanta | lamun ingsun wus panuju | mring Prabu Jungkungmardeya ||
28. kapindhone yèn tinampik | nora wurung dadya aprang | wong sabrang abot yudane | ratune amăndraguna | abêbala bacingah | kang dadi panujuningsun | dene wus nora kuciwa ||
29. mêngkua
--- 20 ---
mring nini putri | sanajan silih anaa | ing tingkah dir dêgsurane | pan wus watake wong sabrang | adigung adiguna | dene warnane abagus | sun wêtara sutanira ||
30. samangsane aningali | gambare Jungkungmardeya | kaya yèn rêsêp atine | pramèswari matur nêmbah | lêrês paduka nata | kawula inggih panuju | tumingal ing gambarira ||
31. sang prabu ngandika malih | yayi dèn bisa kewala | maripih amrih kênane | marang tyase sutanira | pramèswari gya mintar | lumampah mring tamansantun | gambar binêkta sri nata ||
4. Sinom
1. wau ta ingkang winarna | Kusuma Wara Srikandhi | ing nguni saundurira | saking nagri Dwarawati | kêkuwu tamansari | agung dènira nahên kung | manungku ing kung rimang | kakênan kunjara kingkin | kênèng unang mangunêng tyas mangunêngan ||
2. anggung wuyung mawuyungan | mangunêng tyas poyang-paying | yayah kadya kaprêyangyang | kayungyun sruning wiyadi | marang Radèn [Radè...]
--- 21 ---
[...n] Prêmadi | satriya di ambêg sadu | widigdyèng piyêmbada | pamêrdènirèng kênya di | lir sadpada ngudi maduning kusuma ||
3. Kusuma Putri Cêmpala | tan antuk dhahar myang guling | solahira anèng taman | lir kênèng guna piranti | ing tyas tan antuk aring | agung rangu-kapirangu | saparan karungrungan | wirangrong ngarang ngranuhi | kambuh-kambah ing tyas wimbuh kawimbuhan ||
4. barubah kadya ginubah | tyase rantas rontang-ranting | katon ing sasolahira | duk anèng ing Dyarawati | ginagas ing tyas wingit | tan lyan kang pinaran dulu | namung Sang Dananjaya | gumantung tungtunging ati | wus cumanthèl anèng pêpadoning netra ||
5. dhuh lae-lae wong ika | baya nora aningali | marang ing dhêdhayohira | duk kêmbên lukar sapalih | wonga-wonga mèh kengis | gêlung lukar tan kaetung | pijêr ngênglêng tumingal | dènira liling-liniling | mendah baya nèng langêning pagulingan ||
6. sumangkeyan [sumang...]
--- 22 ---
[...keyan] duwe garwa | pinunjul yangyanging bumi | ingayap ing pasamuan | tan ana kang dèn lingsêmi | sagone dènnya linggih | dinuga nèng pangkonipun | liling-liniling gantya | mulung gantyan saking lathi | limang dina nora tumon gone bênggang ||
7. kaya mimi lan mintuna | konthal-kanthil akêkinthil | agung kanthèt kêkanthetan | marang patirtan kinanthi | apa ta amêmengin | wong agung mring dhayohipun | pantês lamun emana | garwane lumakyèng siti | saparane anèng êmbanan kewala ||
8. mangkana sang rêtnaning dyah | duk lagya awungu guling | uyanging sarira siram | lênggah maksih ngore wèni | sinêratan mring cèthi | rema rawuh ing jajêngku | mêmak cêmêng sinawang | muyêg ngăndrawila wilis | sarirane alum risak sawêtara ||
9. labêtira tajin dhahar | rarasing sarira kadi | pradapa sore sinêmpal | angalêntrih èsmu wilis | lir layone absari | tingal kocak èsmu balut [balu...]
--- 23 ---
[...t] | labête tajin nendra | liring galak èsmu lindri | cahya mancur pindha banguning kartika ||
10. pan sarwi anganggit sêkar | gambir sinawung mêlathi | jaridyalus ngrayung raras | kênaka mêmêt amanis | jăngga lunglung rêspati | tuhu lamun karya wuyung | Rajaputri Cêmpala | dènira anganggit sari | anggung dènnya sinawang-sawang nèng asta ||
11. sarwi mèsêm angandika | sapa ta pantêse iki | biyang ingkang anganggea | gon ingsun anganggit sari | gambir lawan mêlathi | rênyêp-rênyêp rayung-rayung | bok êmban matur nêmbah | pantês-pantêsipun gusti | rayi dalêm Rahadèn Trusthadyumêna ||
12. wong agung pêkik sambada | sasolahe ngrêspatèni | sang rêtna mèsêm ngandika | ya bênêr aturirèki | nanging pangrasa mami | pan maksih kuciwa biyung | ingkang pantês nganggoa | ing panganggit ingsun iki | iya amung pamadyanirèng pandhawa ||
13. kinalungakên nèng jăngga | mendah si dene rêspati | bok êmban [êmba...]
--- 24 ---
[...n] umatur latah | inggih lêrês-lêrês gusti | tuhu Radèn Prêmadi | wong agung baguse nulus | sang dyah mèsêm ngandika | upama biyang kang nganggit | pinangkua apa pantês lan wong ika ||
14. bok êmban matur anêmbah | kados lamun nyamlêng gusti | lir sotya mungging kancana | sudama anawung sasi | gumujêng sang lir Ratih | dhuh gêguyon bae biyung | măngsa dadak mikira | wong ika mring awak mami | garwane wus ngilangkên langêning swarga ||
15. duk lagyeca pagujêngan | lan nikèn ban sang lir Ratih | kasaru kang ibu prapta | sang rêtna gupuh nêdhaki | mêthuk ibunirèki | rinangkul lungayanipun | sarya lon angandika | dhuh babo putra ngong yêkti | bangêt têmên rusake sariranira ||
16. apa ana ingkang krasa | anglong sariranirèki | cahyanira ingsun sawang | ngrayung kadya gêrah gusti | sang rêtna matur aris | ibu kawula tan ngêlu | marma nglong sawatara | kawula nêmbe nglampahi | asêsirih botên dhahar lawan nendra [ne...]
--- 25 ---
[...ndra] ||
17. mangke lagyantuk sawulan | sêdyamba lamun dumugi | jangkêpa ing tigang căndra | kang ibu duk amiyarsi | dhuh nyawa putra mami | tutugna karsanirèku | sêsirih sawatara | lamun kaparênga ugi | lan karsane jawata ingkang minulya ||
18. wus cêlak jatukramanta | praptaningsun pan tinuding | marang ing sudarmanira | maringi uninga nini | ramanira sang aji | katêkan kongkonanipun | Prabu Jungkungmardeya | ratu sabrang sura sêkti | măndraguna kuthane Paranggubarja ||
19. angaturakên nawala | pêpatihe kang tinuding | Sang Prabu Jungkungmardeya | praptane nèng tanah Jawi | ramanira sang aji | ing galihe wis panuju | mring Sri Jungkungmardeya | dene ratu gung linuwih | bagus anom dhasare maksih jêjaka ||
20. sêmbada prawirèng yuda | măndraguna sura sêkti | pan ing mêngko sawadyanya | kêkuwu pinggir pasisir | balane lir jaladri | lah ta iki layangipun | lawan gambare pisan | lah ta tingalana nini |
--- 26 ---
natèng sabrang tuhu yèn bagus sambada ||
21. sang kusuma duk miyarsa | kumêpyur sakala kadi | pinêcat tyasira mêtak | karasèng Radèn Pêrmadi | saking ăngga tibaning | ingkang pinaran ing dulu | aris nampèni sêrat | lan gambar saking bunèki | namung sêratira kang lajêng binuka ||
22. sampun sinuksmèng wardaya | kadriya raosing tulis | panglamare ratu sabrang | praptane mring tanah Jawi | katarik dening ngimpi | kapanggih sariranipun | praptèng Paranggubarja | jumujug tilamirèki | sawusira sang dyah mirsani sadaya ||
23. wangun panduking sasmita | ngatirah laraping liring | sumrambah marang sarira | jaja bang lir wora-wari | sang dyah rêngu turnèki | ibu matura dèn gupuh | mring jêng rama narendra | kawula sru nuwun runtik | maksih rêmên momong sarira kewala ||
24. dahat dèrèng arsa krama | wikana ibu ing benjing | yèn wus măngsa arsa krama | nanging sanadyan upami | kawula purun laki | yêkti botên numbuk-numbuk [numbu...]
--- 27 ---
[...k-numbuk] | nubruk mring ratu sabrang | mamak tan wruh yudanagri | ngêndêlake lamun ratu sugih bala ||
25. bagus tur maksih taruna | măndraguna sura sêkti | măngsa ta klakon nyandêra | iya raganingsun iki | ngènèl ngunggah-unggahi | marang tilamsarinipun | lamun jêng rama maksa | saking wus parênging galih | inggih pintên ibu sakiting palastra ||
26. sêrat gambare binuwang | mundur sarwi lara nangis | lajêng minggah yasakambang | kang ibu èbêg ing galih | kundur marang jro puri | umatur marang sang prabu | yèn kang putra ruditya | sasampune maos tulis | sampun katur saaturira kang putra ||
27. kagyat tyasira sang nata | miyarsa aturing sori | gupuh dènira tumêdhak | mring taman sri narapati | nusul minggah botrawi | Wara Srikandhi andulu | ingkang rama wus lênggah | gupuh dènira nungkêmi | anèng pangkon sang rêtna maksih sarkara ||
5. Dhandhanggula
1. sri narendra angandika aris | sarwi ngêlus sri nataning [nata...]
--- 28 ---
[...ning] putra | klawan ngusapi waspane | dhuh babo putraningsun | sarèhêna tyasira dhingin | aywa ge kabêranang | dening layangipun | Sang Prabu Jungkungmardeya | pangêmote nawala dènira ngimpi | saking wantah prasaja ||
2. dene ana digunge sathithik | wus watake wong ing tanah sabrang | rada kurang dêdugane | pan ing besuk lamun wus | katêmua lan sira nini | iya amarènana | dènira adigung | lawan sanak-sanakira | kang anggawa marang kabêcikan nini | dene bagus taruna ||
3. dhasar ratu agung sura sêkti | lamun sira nini anampika | golèki wong apa manèh | rasane ing tyas ingsun | amêngkua mring sira nini | pan wus nora kuciwa | loking jana patut | sira laki ratu sabrang | dèn pilala panglamare dèn awaki | prapta ing tanah Jawa ||
4. lawan kakangira Si Drupadi | kagarwa ring kakangmu Ngamarta | ing tyas ingsun padha bae | panujuning tyas ingsun | kapindhone
--- 29 ---
yèn sira nampik | nagara ing Cêmpala | yêkti rêmpak rêmpu | sira nini wus diwasa | yêkti bisa bobot nimbang-nimbang budi | wêlas marang wong tuwa ||
5. sang kusuma wau duk miyarsi | pangandikanira ingkang rama | aris adrêng pamêksane | saking sampun panuju | marang ratu sabrang kang prapti | ngangên-angên upaya | sang dyah kèndêlipun | mangunêng mangunandika | baya ta wus karsane dewa linuwih | marganing raganingwang ||
6. anêmpuh byat wirang lawan isin | ambruk marang wong ing Madukara | nênuwun sihing wêlase | pangukupe maring sun | marga saking wong sabrang iki | ingkang dadya jalaran | ing panglamaripun | ambêg digung adiguna | yèn tinampik nêdya masesa ing jurit | gêmpur Cêmpalarêja ||
7. dadya sêdhêng gèn ingsun angungsi | mring wong ika lumuh yèn lakia | wong sabrang kumawambêge | kaya-kaya wong agung | yèn sun bruki bisa ngukuhi | bêcik sun samudana | marang rama prabu | amrih sarèhe [sa...]
--- 30 ---
[...rèhe] wong sabrang | sêdhêng ingsun ing wuri pradandan budi | sawusnya ngartikèng tyas ||
8. nêmbah matur sang raja pinutri | dhuh pukulun karsa padukendra | sampun pasthi panujune | marang panglamaripun | ratu sabrang kang lagya prapti | paran ta gèn kawula | sagêda pukulun | suminggah ing rèh paduka | wirang isin sayêkti kula lampahi | anyèthi ratu sabrang ||
9. pinisahkên mring yayah lan bibi | nanging rama ji panuwun amba | ratu sabrang ing karsane | wontêna sarèhipun | pan kawula lagya nglampahi | sêsirih tarak brata | sêdyamba pukulun | dumugia tigang căndra | dene ingkang sampun kawula lampahi | sawêg angsal sacăndra ||
10. ingkang dèrèng kantun kalih sasi | lamun sampun jangkêp tigang căndra | natèng sabrang pamundhute | marang kula pukulun | sampun măngga ing siyang latri | yèn dèrèng kalampahan | praptèng kalih tèngsu | kawula dahat lênggana | sri narendra langkung cumêplong ing galih |
--- 31 ---
myarsa aturing putra ||
11. pan ginalih ature sang putri | yèn satuhu dènira sêmaya | tan wruh yèn ngecani bae | andikanira prabu | aja ingkang sarèh rong sasi | sanajan patang căndra | sêmayanirèku | Sang Prabu Jungkungmardeya | sayêktine nini lamun angêntèni | marang sêmayanira ||
12. lawan sêdhêng ibunira nini | goning cawis pangrêngganing kaya | wus sampurna sadayane | lah ta wis putraningsun | tutugêna sêdyanirèki | sêsirih tarak brata | sun karya sul-angsul | layang mring nêrpati sabrang | andhawuhkên mring sêmayanira nini | poma ta wêkas ingwang ||
13. sajroning rong sasi dèn abêcik | rumêksa marang sariranira | têlas kang rama wêlinge | nulya kundur sang prabu | praptèng pura ngandikèng sori | winartan yèn kang putra | ing mangke tyasipun | wus manut ing sarèh ingwang | apan namung anyuwun inah rong sasi | wus sêdhêng yayi sira ||
14. asanega sabeyaning kardi | kurang pira mung kurang rong căndra [că...]
--- 32 ---
[...ndra] | kang garwa sandika ture | ngling malih sang aprabu | kapindhone sutanirèki | Natèng Paranggubarja | kadohan satuhu | makuwon pinggir samodra | yèn sêmbada iku yayi sun kon ngalih | marang ing Sawojajar ||
15. pasanggrahan wus katêmu dadi | sêdhêng dohe kalawan jro kitha | kaya kamot sabalane | pramèswari jumurung | kunêng dalu wuwusên enjing | Patih Jayasudarga | lawan Căndrakètu | wus saos nèng panangkilan | pinaringan sêrat sul-angsul wus tampi | Patih Jayasudarga ||
16. sampun mundur saking păncaniti | praptèng jawi lajêng dènnya mêsat | magèng gêgana lampahe | Kya Patih Căndrakètu | dhinawuhan kinèn ngrêsiki | pakuwon Sawojajar | wêwangunanipun | kang wus risak rakitira | kyana patih umatur sandika nuli | bidhal lawan punggawa ||
17. ya ta wau lampahe Ki Patih | Jayasudarga pan sampun prapta | pakuwonirèng gustine | lajêng tumamèng ngayun [ngayu...]
--- 33 ---
[...n] | katur solahira tinuding | miwah nawalanira | wangsulan wus katur | kang sêrat lajêng binuka | sinuksmèng tyas kadriya raosing galih | suka dènnya ngandika ||
18. iki bapa wus lêga tyas mami | wus tinampan ing panglamar ingwang | jêng rama ji wangsulane | kang muni sêratipun | suka lila ing lair batin | putrane yèn kagarwa | marang jênêng ingsun | miwah ing sang rêtnaning dyah | apan namung nyuwun sarèhing rong sasi | kapanggihe lan ingwang ||
19. pan kapalang lagya anglakoni | tarak brata ing sampurnanira | mung kurang rong sasi bae | yèn wus prapta rong tèngsu | pan sumăngga sakarsa mami | rama ji ing Cêmpala | iki dhawuhipun | kadohan pakuwon ingwang | nèng pasisir ingsun kinèn nuli ngalih | marang ing Sawojajar ||
20. pasanggrahan wus katêmu dadi | sêdhêng dohe kalawan jro pura | dene mêngko pêpatihe | iya Si Căndrakètu | wus dinuta kinèn ngrêsiki | pakuwon Sawojajar | ki patih
--- 34 ---
umatur | pukulun tuwan anuta | ing sakarsanipun rama paduka ji | ngandika sri narendra ||
21. iya bapa budhalna tumuli | wadyaningsun ing Paranggubarja | kêbuta sadina kiye | ki patih nêmbah mundur | praptèng jawi sigra ngundhangi | ing sagung pra dipatya | têngara gumuruh | Sang Prabu Jungkungmardeya | sampun budhal saking pakuwon pasisir | kêbut sabalanira ||
22. kunêng marga cinêndhak wus prapti | lampahira nênggih Sawojajar | masanggrahan sabalane | Ki Patih Căndrakètu | kang ambagi pakuwon sami | sagunging pra dipatya | bala ditya pungkur | ki patih makuwon ngarsa | pra dipati manungsa ing kanan kèri | wadya jro tumut ngarsa ||
23. langkung sukanira sri bupati | dene pakuwon kapanggih dadya | kamot sawadyabalane | ing têngah dalêm agung | tilamira sampun miranti | tulya sri pinapajang | gapurane munggul | paseban tinarub rambat | kanan kering sinungan bangsal pangapit [panga...]
--- 35 ---
[...pit] | alun-alun ing ngarsa ||
24. pasanggrahan Sawojajar nguni | dalêmira Radyan Găndamana | wus kadya praja rakite | radèn sasedanipun | padalêman winangun dadi | kinarya mêng-amêngan | lawan sang aprabu | Rêkyana Patih Cêmpala | tinimbalan marang ing ngarsa nêrpati | lawan catur punggawa ||
25. samya ginanjar busana adi | pan sadaya samya ngalêmbana | marang sang prabu pêkike | mung kêdhik solahipun | rongèh kirang anjêtmikani | ing tingkah kaduk ringas | kirang sarèhipun | wau Ki Patih Cêmpala | pamit mundur punggawa sakawan maksih | tinilar Sawojajar ||
26. anjagèni sêgahing nagari | binagi mring sagunging punggawa | mêntah matêng sugatane | kang katur mring sang prabu | pêparinge sang pramèswari | andina saking pura | dhaharan lumintu | sêkar miwah găndawida | Prabu Jungkungmardeya suka tan sipi | cipta tuhu sihira ||
27. Natèng Cêmpala sang pramèswari | dadya sagung ingkang rajabrana |
--- 36 ---
saking sabrang babêktane | pan kathah warnanipun | gurubakal lan gurudadi | pirang-pirang gotongan | ingaturkên sampun | marang Sang Prabu Cêmpala | linajêngkên marang salêbêting puri | tinampèn ingkang garwa ||
28. sang kusuma tan arsa ningali | pisungsunge Sri Jungkungmardeya | mung katur kang ibu bae | mangkana kang winuwus | nênggih Rêtna Wara Srikandhi | mêtêg wiyoganira | tan kêna sinayut | miyarsa lamun kang rama | myang kang ibu kalangkung dènira asih | marang nêrpati sabrang ||
29. sabên ari dènira pêparing | miwah Sang Prabu Jungkungmardeya | wus kathah atur-ature | tinampèn mring kang ibu | gurubakal lan gurudadi | Rajaputri Cêmpala | tyasira wus tamtu | dènyarsa tilar nagara | mêgat trêsna ing rama myang ibu sori | nuju sawiji dina ||
30. angandika mring êmbanirèki | hèh ta biyung êmban ingsun arsa | pati gêni ing sakiye | sarta kalawan bisu | pitung dina lan pitung bêngi | pan ora
--- 37 ---
kêna mêdal | saking tilam ingsun | poma biyang wêkas ingwang | lamun durung pitung dina pitung bêngi | kabèh parêkan ingwang ||
31. aja ana kang marak ing mami | babu inya lan cèthi parêkan | sadaya sandika ture | nulya sang rêtnaning rum | minggah tilam atangkêp samir | sagung cèthi parêkan | anèng jawi tugur | mangkana sang rêtnaning dyah | prantèng[6] dalu ing tyasira mêrêm mêlik | anggung angraras driya ||
6. Mijil
1. ngrasuk busana sang rajaputri | dènirarsa lolos | nulya têdhak angandhut patrême | tiningalan parêkan myang cèthi | wus samya aguling | lajêng lampahipun ||
2. madya ratri kentarnya mangingkis | sira sang lir sinom | saking taman miyos butulane | datan wontên cèthine udani | lampahe lêstari | wus ngambah marga gung ||
3. alon-lonan saingga nganglangi | langêning kalakon | padhang bulan gumilang langite | wulan kalangan sumilak wêning | duk lagya tumiling [tu...]
--- 38 ---
[...miling] | dumêling kadulu ||
4. angênglêngi lêlangêning langit | wulan mèh mangulon | lir nganglangi buwana langêne | kalong kalang agolong tumiling | lir kadya sung peling | samar dalu-dalu ||
5. kyèh kadulu lêlangêning latri | kang trênggana abyor | ing gêgana ambabar sêkare | lintang wuluh rênyêp-rênyêp kadi | rumêngga asrining | sênêne kang gêlung ||
6. gêtêr patêr dhèdhèt erawati | kilat thathit mawo[7] | obar-abir ambabar pinggire | kêlap-kêlap kêlamban belani | lêlidhah lumindhih | sang kusuma ngadhuh ||
7. dene lêlidhah lir dhudhah sêdhih | kêlabe tan adoh | laraping kilat singga angawe | obar-abir ambabar ing pinggir | lir kadya ngobori | mring kang lampah dalu ||
8. kup-angkupan rame pinggir margi | lir sabdaning kayon | rêrêp angrês barungan walangkrèk | singga mudada ingkang lumaris | bêluk miwah kolik | kadya cêluk-cêluk ||
9. kongkang ngungkung jroning jurang têrbis [têr...]
--- 39 ---
[...bis] | barung cênggèrètnong | lir pradăngga barungan arame | puyuh mêluh saingga nyalahi | papêlung mêlingi | mêlung lir anulung ||
10. lawa-lawa maliwêran kadi | ngawêran kang lolos | pêcruk kacêr anglêpêr ibêre | saking wuri tumutur nglancangi | ing ngarsa sang dèwi | lir tuduh marga gung ||
11. rangu-rangu risang kadi Ratih | pan sarwi amirong | rasa-rasa tumindak lampahe | kang kudhasih munya ngasih-asih | pangangsahe kadi | tangisirèng dalu ||
12. bang-bang wetan wayahe kang wêngi | mrêbabak sumorot | angênani sang ayu citrane | têturutan lir wastra macêthi | singga pangadhanging | kang pinaran ing kung ||
13. Risang Parta sêsaji asalin- | ira sang lir sinom | hyang aruna samana mijile | mêntas saking wening jalanidhi | mungup-mungup mungging | udayaning gunung ||
14. ngênthit-ênthit singga ngintip-intip | marang kang mimba lon | kathah kadi dulure lampahe | wong sapasar maring ing nagari [naga...]
--- 40 ---
[...ri] | nyimpang sang lir Ratih | saking ing marga gung ||
15. manjing wana tan etang pringganing | marga jurang singgrong | grênging ori-ori pêpinggire | nut ing èrèng-èrèng jurang trêbis | pêpèrèng amiring | parang curing cêrung ||
16. jurang bambing pinggir anggaligir | ingkang rompoh-rompoh | êmbês-êmbês barabas rêmbêse | nginggil bondhot bundhêt ri panjalin | siluk-siluk sungil | mangap singup-singup ||
17. toya mijil saking lambung wukir | gumrujug toyanjog | tirta jroning jurang gumarènjèng | lir tinalang kêkalène mili | têtilase limit | lêlumute lunyu ||
18. kang bêbaya wus tan bêbayani | margewuh tan ewoh | sampun langkung sang rêtna lampahe | saking jroning jurang singgrong ori | ngambah wana radin | têrataban ngayun ||
19. sata wana barungan munyanjrit | manyura nyêngunglong | kadya nguwuh ngampirkên lampahe | myang kukila andon rame mungging | mandira gêng
--- 41 ---
asri | ngaturi sêsuguh ||
20. singa warak andanu kang sami | kapranggul kaprêgok | giwar ajrih akongas gandane | wruh kalamun wanodya linuwih | trah kusuma yêkti | rumêmbêsing madu ||
21. buron agêng-agêng samya nêbih | lumakyèng ngarsa doh | ana ingkang rumêksèng wurine | miwah ingkang mugèng[8] kanan kèri | lir kadyanjajari | ngiring ngurung-urung ||
22. silir lumrèng satêpining margi | sasêkaran abyo[9] | neka warna sêdhêng duk panjrahe | argulo manglung sêkare kadi | lumaku pinêthik | mring sang rêtnaning rum ||
23. tan wus lamun winuwus asrining | wana kèh katongton | saya manjat baskara wayahe | mêmanisi sayahe sang dèwi | lon-lonan anut ing | iring-iring gunung ||
24. sang rêtna di ningali we wêning | kang nagapuspa yom | găndapura tumurun pinggire | parijatha pêpanthan mêrapit | satêpining bèji | mirit lir pinatut ||
25. sang kusuma kacaryan ningali | rarywan anèng kono [ko...]
--- 42 ---
[...no] | lunggwèng sela kumlasa ênggène | suku kanan kinobokan warih | kang mina lit-alit | ngrubung sukunipun ||
26. măngsa klalar lir kadya ngabêkti | mring kang lagya rawoh | mina gêng-agêng molah solahe | lir nambrama marang sang rêtna di | puspita mranani | satêpining ranu ||
27. pan sumêdhêng ingkang sarwa sari | bang putih pita byor | aliwêran brêmara arame | wor maruta gumêr prasamya mrih | mangrêbasèng sari | sarine sumawur ||
28. tibèng tirtantara sangarsaning | sang kênèng wirangrong | lar[10] nyugata brêmara kanthane | atur gănda mring sang kadya Ratih | trênyuh tyasnya tistis | sang juwitaning rum ||
29. paran baya dene awak mami | dadining lêlakon | lamun prapta ing Madukarane | tan sinapa dening Si Prêmadi | tambuhira saking | ering garwanipun ||
30. kalakona mangkono sayêkti | ingsun mati ngênggon | sang kusuma marêbêl waspane | putêk kapêtêg ing tyas nampêki | trênyuh
--- 43 ---
lir rinujit | emut namanipun ||
31. pêtêng dhêdhêt kadya têngah wêngi | udan madrês mawor | păncawora prakêmpa gorangrèh | sindhung riwut mawor brajapati | prahara gumêrit | lesus lir pinusus ||
32. grênging ori-ori rampal-rumpil | wrêksa gêng samya sol | sêmpal papal kaprapal ing pange | abusêkan isining wanadri | buron alit-alit | puyêngan sumawur ||
33. buron agêng-agêng gung kaguling | gègèr ting galêmbor | bilunglungan tambuh pangungsène | madyèng wana gênjot lir ginonjing | ladhu-ladhu mili | agraning arga rug ||
34. sang kusuma kêkês ing tyas maksih | tan owah saking don | andhêkukul angrangkul jêngkune | suruping arka kang riris aris | samirana ngidid | mawor kang rum-arum ||
35. rêrêping tyas sang raja pinutri | mudhar asta karo | mingsêt saking têlaga lungguhe | asêsèndhèn witing nagasari | yayah tanpa guling [gu...]
--- 44 ---
[...ling] | dhandha munyèng ngayun ||
7. Dhandhanggula
1. mangu-mangu anon lêlangêning | duk tumingal katon sirat wetan | pêtha pêpanthan thathite | kilat-kilat ambarung | lir sasmitanira ing ratri | matur yèn wus antara | enjang wayahipun | manuk muni mawurahan | lir mamungu barungan sata wanadri | kadya matak mangkana ||
2. byar raina baskara wus mijil | sang kusuma saksana umêsat | saking pinggir têlagane | nut iring-iring gunung | rangu-rangu sang kadi Ratih | lumampah ing satitah | madyaning wana gung | tan ana baya kaetang | kalih dalu sanggone dènira guling | rinêksèng sato wana ||
3. tan winarna laminirèng margi | sang kusuma gènnya nasak wana | miwah ngambah padesane | cinêndhak lampahipun | duk samana sang rêtna prapti | nagari ing Ngamarta | kathah kang kadulu | ngambah rêratan nagara | namur momor mring wong bêbakulan sami | tan ana kang graita ||
4. lamun iku putrane
--- 45 ---
narpati | sang kusuma sayah lampahira | raryyan pinggir lurung gêdhe | ngaub anèng ing warung | ingkang dabe[11] warung lon angling | ing ngriki dèn sakeca | bok ngantèn alungguh | ing pundi wisma andika | ayu anom têka lêlampah pribadi | pundi ingkang sinêdya ||
5. sang kusuma angandika aris | lah ta bibi ingsun atêtanya | wong agung Madukarane | lah apa karyanipun | anèng dalêm garwanirèki | matur ingkang tinanya | gustiku sang bagus | wong agung ing Madukara | kalangênan lan gawa[12] putranirèki | sawêg ambabar anyar ||
6. putranipun kalangkung apêkik | cahyanipun anuksmèng sasăngka | Ăngkawijaya parabe | ngling malih sang rêtna yu | wus karia bibi sirèki | laju sang rêtnaning dyah | tan kawarnèng ênu | wus prapta ing Madukara | nulya jujug kusuma Wara Srikandhi | mring taman Madugănda ||
7. sapraptane jroning tamansari | juru taman tan ana uninga | sang rêtna duk malêbune | nulya [nu...]
--- 46 ---
[...lya] kusumaning rum | mêthik sêkar ing tamansari | taluki sumarsana | argulo nojèku | kanikir wora-wari bang | ambêlasah pinêthikan urut margi | sagung kang kêmbang-kêmbang ||
8. supayane sang rêtnaning puri | mrih nêpsune kang adarbe taman | wong agu[13] Madukarane | nulya sang rêtnaning rum | duk umiyat marang botrawi | wus praptèng yasakambang | sang rêtna andulu | mring sagung kang mina ngambang | nèng botrawi ting kulaca ting kulicir | mina gêng samya ngambang ||
9. eram mulat kacaryan ningali | rêrêngganing taman Madukara | kadya suwarga rakite | urange runtung-runtung | wadêr bange bayak ngulincir | urang sapucang-pucang | kutuknya manglumpuk | kunêng sang rêtna nèng taman | kawuwusa satriya Madukarèki | arsa têdhak mring taman ||
10. Sêmar Bagong wau kang umiring | tan kawarna wus prapta ing taman | satriya Dananjayane | jroning taman wus rawuh | amung Sêmar Bagong kang ngiring | anèng ing jawi taman | lawan sutanipun [su...]
--- 47 ---
[...tanipun] | sami angambil wowohan | Dananjaya wau sarêng aningali | sagung kang kêmbang-kêmbang ||
11. sami rubuh bêlasah nèng siti | kocar-kacir pan saurut marga | kakêmbangan sadayane | rahadyan langkung bêndu | sapa ingkang angrusak iki | iya têka mêjana | mring sariraningsun | sapa wonge ingkang karya | amêthiki kakêmbangan urut margi | apa warnane baya ||
12. laju sarwi angandika aris | yèn lananga iya kang mêjana | sun tugêl-tugêl gulune | tan lêga ing tyas ingsun | yèn wadona ingsun kauli | sun kungkung pitung dina | iya pitung dalu | anèng sajroning paprêman | Dananjaya sarêng wau aningali | marang Putri Cêmpala ||
13. dene iku Kangbok Dèwi Ratih | kang mêthiki kêmbang urut marga | nora kêjamak anggêpe | angrusak tamansantun | mêjanani marang ing mami | sang rêtna pinarpêkan | wus cêlak gènipun | marang putri ing Cêmpala | Dananjaya ningali dèrèng anggalih | lamun [lamu...]
--- 48 ---
[...n] Putri Cêmpala ||
14. maksih nyana lamun Dèwi Ratih | sarwi gumujêng dènnya ngandika | hèh babo iki ragane | dene nora sêsiyung | wani ngrusak ing taman mami | liwat saking mêjana | yêkti kênèng ukum | wus dadi punaginingwang | ingsun kungkung nèng paprêman pitung bêngi | sang dyah sinambut sigra ||
15. miwal asta rinangkul wus kêni | nèng êmbanan pan ingaras-aras | sang dyah sumaput tingale | nèng êmbanan lir kantu | tanpanon rat idhêpirèki | miyarsa ling Sang Parta | yayah nguwus-uwus | sêmbranane parikêna | Dananjaya sarambut dèrèng anggalih | lamun Putri Cêmpala ||
16. maksih ginalih yèn Dèwi Ratih | pan satuhu warnanya mèh kêmbar | lan Dèwi Ratih warnane | mangkana dangu-dangu | Dananjaya dènnya angliling | ing wêdana sang rêtna | winawas yèn dudu | kusuma ing Cakrakêmbang | wruh kalamun Kusuma Wara Srikandhi | langkung pangungunira ||
17. dangu jêtung datan bisa angling | Dananjaya wusana ngrarêpa [ngra...]
--- 49 ---
[...rêpa] | anungkêmi wadanane | dhuh babo mirah ingsun | apuranên dasihirèki | sumăngga ing dêduka | dènnya kamipurun | akarya atur sêmbrana | ing nah anggèr sarambut botên angimpi | yèn dewaning kusuma ||
18. ingsun nyana lamun Dèwi Ratih | jêr kêkadang pan ing saban-saban | mring Madukara mung dhewe | jujug ing tamansantun | tan wruh lamun ratuning ratih | sarining Ngendraloka | sêkaring swarga gung | musthikaning jagatraya | kang nêdhaki marang ing dasih kaswasih | sun cipta pirang warsa ||
19. nalika nèng nagri Dwarawati | mèh mèh bae sun ngêmohi garwa | mulat marang sarirane | prapta ing mangke durung | ilang cipta kawula gusti | mring sang liring kusuma | karsaning dewa gung | kang asih ing kawlasarsa | gustiningsun tinibakakên pribadi | anèng ing Madukara ||
20. dadya mangke abdine tur pati | sang kusuma lamat-lamat myasa[14] | Dananjaya ing wuwuse | radyèngêt pungun-pungun | nèng êmbanan umatur aris |
--- 50 ---
mangke tuwan udhunna | kawula rumuhun | amba matur liring sêdya | saking praja Sang Parta suka miyarsi | ngaras sarwi ngandika ||
21. inggih mangke dhawuha mring dasih | liring karsa wontên ing paprêman | botên kêkècèr karsane | sang dyah binêkta sampun | mring jinêm rum ingarih-arih | sêrênging tyas pan samya | èstri lawan kakung | rarasing rèh karasikan | tan cinatur sawusnya luwaran sami | mijil lênggah kalihan ||
22. maksih munggwing pangkon sang lir Ratih | Dananjaya alon angandika | sarwi ngaras srinatane | dhuh babo mirah ingsun | dene kesah saking nagari | jarwaa liring karsa | paran kang pinundhut | gusti marang dasihira | ciptaningsun datan darbe pati urip | sumăngga ing sakarsa ||
23. sang kusuma aturira aris | mila kesah saking ing nagara | ngungsi marang sarirane | sumêdya nyuwun tulung | saking susahing tyas tan sipi | linamar ratu sabrang | masesambêkipun | yèn tinampik [tina...]
--- 51 ---
[...mpik] ngrabasèng prang | rama prabu ajrih satêmah nampèni | kawula mrih pinêksa ||
24. nglampahana ing karsanirèki | marmanipun kawulenggal kesah | saking praja sayêktine | kawula lalu lampus | laki ratu sabrang tan apti | tan lyan sêdya kawula | namung nyuwun tulung | mring paduka lawan nêdya | anggêguru pangawasaning jêmparing | marmamba kalampahan ||
25. anêmpuh byat ing wirang lan isin | mring paduka sakêthi tan nyana | lamun makatên dadine | sang rêtna gya rinangkul | pan ingaras awanti-wanti | dhuh atma jiwaningwang | kang sawang jumêrut | intên-intêne pun kakang | dasihira gusti ingkang angukuhi | brangtane ratu sabrang ||
8. Asmaradana
1. tumplêka ngêbêki bumi | ratu sabrang ingkang prapta | ing prang tan gumingsir tanggon | wuwuha sapuluh praja | dèn kêbak tanah Jawa | ditya rasêksa myang diyu | kang abdi datan suminggah ||
2. pangawasaning jêmparing | inggih gusti dasihira | ingkang mulang sasagêde [sasagê...]
--- 52 ---
[...de] | lesan rambut mamrih sigar | lawan mamrih pêgata | myang lesan dhog pêking rêmuk | mrih bolong kawula wulang ||
3. sang kusuma maleroki | andêlna yèn maksih anyar | wong iki kèwês luwêse | yèn wus lawas-lawas luwas | sang dyah sigra ingaras | sêtyanana dasih ingsun | lumuh cidra ing wacana ||
4. Sêmar Bagong dangu ngintip | saking jawi wus waspada | kalih sarêng dènnya dhèhèm | Dananjaya sigra mêdal | Sêmar umatur latah | radèn sintên rowangipun | ting garunêng gêgunêman ||
5. Dananjaya anauri | kakang ingsun acarita | Sêmar Bagong sru guyune | sintên rencange carita | tingal kula wanodya | warnanipun yu kalangkung | munggèng pangkon pindha garwa ||
6. Dananjaya mèsêm angling | kakang aja wara-wara | sun jawani[15] sayêktine | rajaputri ing Cêmpala | wus tinutur sadaya | ing tingkah myang sêdyanipun | praptane nèng Madukara ||
7. Sêmar ngungun matur aris [a...]
--- 53 ---
[...ris] | sinumpêt măngsa kenginga | lamining dina tan wande | dawaning catur kawarta | dhatêng garwa paduka | sayêktine sangêt bêndu | pênêt yèn jinarwanana ||
8. Dananjaya ngandika ris | iya kakang bênêr sira | nanging saprakara kiye | lamun kongsia kapyarsa | mring Sinuhun Ngamarta | mendah dukane maring sun | tuwin rama ji Cêmpala ||
9. miwah kangbok pramèswari | iya dukane maringwang | mulane sun sidhêm bae | dene lamun arinira | biyang kulup atanya | mulane ingsun tan kondur | lawas nèng taman kewala ||
10. warahên yèn ingsun lagi | anglakoni tapa nendra | anèng botrawi wangêne | iya patang puluh dina | iku sira gumyahna | mring kabèh kănca-kancamu | aywa na seba maringwang ||
11. yèn wus patang puluh ari | ana pikir manèh kakang | iya kang enak linakon | rolas sikêp juru nyiram | wêtokna saking taman | mungna sira dhewe kantun | iya lawan sutanira ||
--- 54 ---
12. anèng jroning tamansari | iya tunggua maringwang | lawange kuncinên kabèh | poma kakang wêkas ingwang | singa kang jaluk lawang | nadyan silih biyang kulup | iya balèkna kewala ||
13. Sêmar sandika turnèki | mêdal panggih lan Sucitra | pan sampun ginumyahake | yèn gustine tapa nendra | wangsulira mring taman | lawange kalih tinutup | pinati kuncine samya ||
14. cinatur ing sabên ari | Dananjaya pamulangnya | jêmparing marang sang sinom | lesane ingkang kinarya | ndhoging pêking lan rema | yèn dalu karongron lulut | anèng jroning madeyasa ||
15. gumyah pawartaning jawi | lamun lagya tapa nendra | langkung rêmpit pratikêle | satriya Andananjaya | lawan Putri Cêmpala | dènnya anèng tamanlulut | sagung wadya Madukara ||
16. tan ana kang graitani | ing tingkahe gustinira | nyana tapa sayêktine | namung Bagong lawan Sêmar | siyang dalu tan pisah | ngladosi [nglado...]
--- 55 ---
[...si] sakarsanipun | anèng taman Madugănda ||
17. kunêng gantya kang winarni | nênggih nagari Cêmpala | sapungkurira sang sinom | sapraptane pitung dina | sagung êmban lan inya | kang jaga jawining pintu | prasamya angarsa-ngarsa[16] ||
18. têdhake gustinirèki | dene wus praptèng antara | dadya sadaya rêmbage | sagunging cèthi parêkan | êmban babu lan inya | wus rêmbag samya amungu | sigra nikèn ban lan inya ||
19. lumêbèng jroning botrawi | minggah marang pasarean | rumangkang miyak samire | gustine datan katingal | sajroning pasarean | binalengkrah sadaya wus | suwung datan katingalan ||
20. êmban inya sarêng anjrit | sagunging cèthi parêkan | sadaya lara tangise | sampun katur ing sang nata | sigra têdhak mring taman | miwah pramèswarinipun | lara dènira karuna ||
21. langkung ribêng tyasira ji | wus pasthi panyiptanira | lamun kang putra lolose | saking dahat lumuhira [lumuh...]
--- 56 ---
[...ira] | akrama ratu sabrang | sang prabu nimbali gupuh | ing Radyan Trusthadyumêna ||
22. miwah rêkyana apatih | wus prapta ngarsa narendra | rahadyan lara tangise | sang prabu alon ngandika | lah wis aja karuna | balikan padha sirèku | iya mintara ngupaya ||
23. sira patih ingsun tuding | mring anak prabu ing sabrang | paring uninga lungane | gustimu têka nagara | murca sing pagulingan | ingsun bangêt jaluk tulung | mring anak prabu ing sabrang ||
24. ing lungane nini putri | dèn rewangana ngupaya | hèh ta kulup sira dhewe | lumakua mring Ngamarta | lêlancaran kewala | tur uninga anak prabu | ing lungane kakangira ||
25. dene wadyanira sami | Cêmpala kang pra dipatya | sêbarên sadina kiye | kabèh padha ngulatana | ngosak-asik mring wana | miwah marang gunung-gunung | kalih umatur sandika ||
26. wus mundur saking ngarsa ji | prapta ing jawi parentah | pra dipati kang saparo | budhalan sawadyanira [sawadyani...]
--- 57 ---
[...ra] | sinêbar angupaya | Kyana Patih Căndrakètu | mring pakuwon Sawojajar ||
27. Radèn Trusthadyumêna glis | lancaran marang Ngamarta | namung turăngga salawe | wau lampahe Ki Patya | Căndrakètu wus prapta | pakuwon lajêng tumundhuk | ngarsendra Jungkungmardeya ||
28. umatur saha wotsari | pukulun amba dinuta | ing rama paduka katong | kinèn maringi uninga | arinta sang lir rêtna | musna kalanirèng dalu | murca saking pagulingan ||
29. tan wontên banon kang gigrig | icale sang lir kusuma | kadya pinundhut dewane | arinta sang narpaputra | lan sagung pra dipatya | Cêmpala sinêbar sampun | prasamya kinèn ngupaya ||
30. mring wana myang wukir-wukir | pukulun rama paduka | myang ibu pramèswarine | sangêt ing pamintanira | dhatêng paduka nata | wadyanta sadayanipun | pinundhut pitulungira ||
31. ngupayaa ring sang putri | yèn kapanggih ing samăngsa | ibunta lan rama katong | tumut [tu...]
--- 58 ---
[...mut] ngèngèr ing paduka | Prabu Jungkungmardeya | myarsa ki patih turipun | wus nyipta yudakênaka ||
9. Pangkur
1. lah iya patih matura | ing jêng rama miwah ing ibu sori | aywa sungkawa ing kalbu | ilange sang kusuma | lamun isih urip ngêndi paranipun | yèn masih ngambah bantala | sayêkti lamun kapanggih ||
2. sanadyan silih ngungsia | suralaya kacandhak dening mami | Căndrakètu pamit sampun | mundur saking ngajêngan | Prabu Jungkungmardeya ngandika asru | mring Patih Jayasudarga | bapa mataha dèn aglis ||
3. sagunging bala rasêksa | budhalêna kabèh aywa na kari | ngupaya gustinirèku | lunga têka nagara | alas-alas guwa-guwa gunung-gunung | aywa na kang kaliwatan | jurang pèrèng kali-kali ||
4. konên ngosak-asik padha | dalan-dalan sajabaning nagari | kang sungil kang siluk-siluk | lah jaganana ditya | pra dipati manungsa patahên gupuh | kang sêparo budhalêna | sawadyabalanirèki [sawadyabalanirè...]
--- 59 ---
[...ki] ||
5. ngosak-asik jro nagara | sira dhewe bapa ingsun bubuhi | ngosak-asik jro kadhatun | sabên dalu namara | aywa kongsi kawruhan lakunirèku | kang sun jaga bokmanawa | panggawene sri bupati ||
6. miguna mring jênêng ingwang | kyana patih sandika turirèki | mundur saking ngarsa sampun | praptèng jawi parintah | marang sagung pra dipati ditya sampun | gumuruh nêmbang têngara | budhal sawadyanirèki ||
7. ingkang ngalèr sapunggawa | ingkang budhal mangetan sabupati | ingkang sapunggawa ngidul | mangilèn sapunggawa | alas-alas jurang guwa gunung-gunung | tan ana kang kaliwatan | sadaya dèn osak-asik ||
8. dene kang bala rasêksa | sapunggawa pinatah anjagani | sadaya kang lurung-lurung | pra dipati manungsa | sabalane pinatah sadayanipun | nalasak sajroning kitha | namur momor lan wong bumi ||
9. Ki Patih Jayasudarga | sabên dalu anjêjêp jroning puri | kunêng gantya [ga...]
--- 60 ---
[...ntya] kang winuwus | Radèn Trusthadyumêna | lampahira praptèng nagri Ngamarta wus | tinimbalan marang ngarsa | umatur lamun tinuding ||
10. mring kang rama tur uninga | yèn kang raka Rêtna Wara Srikandhi | kesah nalikaning dalu | murca sing pagulingan | purwa madya wasana pan sampun katur | yèn linamar ratu sabrang | pan dadya kesahirèki ||
11. Sang Aprabu Yudhisthira | duk miyarsa langkung ngungun ing galih | pangandikanira arum | iya yayi matura | ing jêng rama mêngko sapungkurirèku | bocahira ing Ngamarta | ingsun sêbare ngulati ||
12. Rahadyan Trusthadyumêna | amit nêmbah mundur saking ngarsa ji | Prabu Yudhisthira sampun | parintah mring ki patya | sigra mangkat pra mantri sami angruruh | mring Rajaputri Cêmpala | budhal sagung para mantri ||
13. Sang Aprabu Yudhisthira | sampun paring uninga maring sori | ingkang rayi praptanipun | Radèn Trusthadyumêna | pan dinuta mring kang rama sang aprabu | kinèn maringi uninga | kesahe Wara Srikandhi ||
14. linamar [li...]
--- 61 ---
[...namar] mring ratu sabrang | ingkang dadya margane dènira nis | saking pagulingan dalu | de wadyabalanira | ing Ngamarta kang saparo wus sun tuduh | ngubrês sagung alas-alas | jurang guwa wukir-wukir ||
15. pramèswari duk miyarsa | langkung sangking sungkawanirèng galih | sigra nuduh êmbanipun | nukma mring Madukara | Rêtna Wara Drupadi graitanipun | mring Satriya Dananjaya | ana trêkanirèng galih ||
16. dene lami tan sewaka | sang kusuma tan antuk dhahar guling | saking sungkawaning kalbu | kunêng gantya winarna | Dananjaya ingkang maksih karon lulut | anèng taman Madugănda | lan Rêtna Wara Srikandhi ||
17. apan wus saingga garwa | yèn raina sang dyah lesan jêmparing | kang kinarya lesan rambut | sang rêtna sampun wignya | miwah lesan dhoging kukila ginantung | sok wruha prênahe kêna | miwah yèn maksih kaèksi ||
18. antara samadya căndra | dènira nèng Madukara sang putri | langkung
--- 62 ---
rêmpit tingkahipun | sanadyan wadyanira | Madukara sadaya apan dèrèng wruh | anyana gustine samya | iya tapa kang sayêkti ||
19. anèng sajêroning taman | wadyanira datan ana udani | kunêng wau kang winuwus | ingkang lumampah nukma | êmbanira pramèswari Ngamatèku[17] | wus prapta ing Madukara | momor sagung para cèthi ||
20. parêkan ing Madukara | sadayanya tan ana graitani | lamun dinuta puniku | mring gusti pramèswara | tan kawarna lamènira tigang dalu | antuk warta kang sanyata | yèn Rêtna Wara Srikandhi ||
21. anèng taman Madukara | lan satriya Dananjaya pribadi | yèn dalu karêm monglulut | apan saingga garwa | yèn raina gêguru pamanahipun | lesan jêmparing nèng taman | winulang ing sabên ari ||
22. ing sawusira mangkana | nulya wangsul matur ing pramèswari | sigra-sigra lampahipun | wus prapta ing Ngamarta | laju marêg ing ngarsane gustinipun | dinangu saaturira [saatur...]
--- 63 ---
[...ira] | dhuh gusti sang rajaputri ||
23. rayi dalêm sang lir rêtna | inggih èstu anèng Madukarèki | langkung rêmit sababipun | tan wontên kang uninga | karyanipun nèng taman rayi pukulun | mring Jêng Pangran Madukara | inggih gêguru jêmparing ||
24. sabên raina winulang | ing rayinta Madukara jêmparing | makatên ing karyanipun | sampun samadya căndra | rayi dalêm sang lir rêtna anggènipun | wontên taman Madugănda | kinêkêr angore wèni ||
10. Sinom
1. narpadayita Ngamata[18] | miyarsa aturing cèthi | tan sinipi dukanira | kagagas wiranging galih | mring solahe kang rayi | pramèswari têdhak gupuh | marang ing Madukara | mung lawan cèthi satunggil | ingkang mêntas nukma marang Madukara ||
2. miyos lawang bêbutulan | mring raka tan mawi pamit | ing marga datan winarna | prapta ing Madukarèki | jumujug tamansari | asru dènnya dhodhog pintu | Sêmar kagyat miyarsa | sapa ta kang jaluk [jalu...]
--- 64 ---
[...k] kori | dhodhog lawang tan wruh liwat ing dêduga ||
3. mokal yèn ora krungua | gustine lagi aguling | age balia kewala | pramèswari anauri | kakang Sêmar dèn aglis | ingsun ingkang jaluk pintu | pramèswari Ngamarta | ngrungu lamun Si Srikandhi | anèng kene ingsun arsa katêmua ||
4. Ki Lurah Sêmar miyarsa | swarane kang mundhut kori | yèn pramèswari Ngamarta | Sêmar lumayu angênthir | nêdya atur udani | pramèswari praptanipun | satriya Dananjaya | duk mijil saking botrawi | Lurah Sêmar matur sarwi mêgap-mêgap ||
5. pukulun atur uninga | punika rakanta prapti | narpadayita Ngamarta | sru andhodhog minta kori | kawula jrih mêngani | sampun wuninga pukulun | lamun rayi paduka | Wara Srikandhi nèng ngriki | pan ing wau linge arsa pêpanggiha ||
6. Dananjaya duk miyarsa | langkung mangungunirèki | ciptaning tyas paran baya | dadine lêlakon iki | dene
--- 65 ---
kongsi kapyarsi | mring kangbok sapa kang tutur | kakang paran rèhira | bêcik êndi sun wêngani | lawan ora Sêmar alon aturira ||
7. èwêt lêlakon punika | upami tuwan wêngani | sayêkti yèn dados gêndra | tan wande ulêng sang putri | yèn botên dèn wêngani | pramèswari yêkti matur | mring raka sri narendra | mendah ta dukanirèki | kadhatêngan putri tan atur uninga ||
8. satriya Andananjaya | langkung ribêng jroning galih | alon dènira ngandika | payo kakang dèn wêngani | kapriye gone mikir | ing budi pan wus kabutuh | Sêmar sigra wangsulnya | sinorog mênga kang kori | pramèswari sampun manjing jroning taman ||
9. tumundhuk Sang Dananjaya | mêndhak satêpining kori | pramèswari mèsêm lingnya | yayi dhayohan sirèki | arinta Si Srikandhi | nèng ngêndi sun arsa pangguh | Dananjaya aturnya | wontên sakilèn botrawi | lêlangênan jêmparing sampun sakenjang [sake...]
--- 66 ---
[...njang] ||
10. lajêng sang narpadayita | Dananjaya mêdal jawi | Sêmar asru aturira | niku radèn dhatêng pundi | têka dadak ngesahi | lêrêse radèn têtulung | botên wande punika | ingkang rayi dèn gêbagi | Dananjaya gumujêng dènnya ngandika ||
11. ingsun ngadoh bae kakang | marana kang rada dhêlik | aja kongsi amiyarsa | kakang bok dukanirèki | sira bae ywa têbih | ngintipa sajaban pintu | lan Si Bagong ngawasna | paran ta dadine mangkin | Sêmar Bagong wangsul ngintip anèng lawang ||
12. wau sang narpadayita | wus praptèng kilèn botrawi | Wara Srikandhi tumingal | mring raka kagyat tan sipi | gupuh dènnya mlajêngi | tundhuk ngrangkul padanipun | sarwi lara karuna | kathah sêsambatirèki | pramèswari alon dènira ngandika ||
13. wis yayi aja karuna | dèn aris payo alinggih | sun arsa atakon warta | kang dadi lunganirèki | liwat karya prihatin | sokur wus padha rahayu [raha...]
--- 67 ---
[...yu] | kang rayi duk miyarsa | asrêping galih dinugi | ingkang raka rawuhe tan mawi duka ||
14. kèndêl dènira karuna | aris wus tata alinggih | Rêtna Srikandhi turira | milamba angikis ratri | saking praja tan mawi | pamit ing rama myang ibu | linamar ratu sabrang | jêng rama myang ibu sori | sampun parêng nampèni panglamarira ||
15. satêmah amba pinêksa | mila nuntên angesahi | kawula pilalu pêjah | laki sabrang botên sudi | prapta kawula ngriki | duk lagya samadya tèngsu | sampun lami sêdyamba | mariki guru jêmparing | dhatêng rayi paduka ing Madukara ||
16. kang raka mèsêm ngandika | apa ta wus pintêr yayi | gonira sinau manah | turnya pan sawêg sairib | lamun lesan dhog pêking | sagêt amba namung rêmuk | lamun rema mung pêgat | pramèswari ngandika ris | lah ta mara manaha sun arsa wikan ||
17. lesane nulya pinasang | rema lawan dhoging pêking | sang rêtna mênthang gandhewa | lumêpas ingkang [ing...]
--- 68 ---
[...kang] jêmparing | dhoging kukila pêking | kacundhuk sanjata sumyur | nulya rema pinanah | pêdhot kataman jêmparing | pramèswari gumujêng dènnya ngandika ||
18. yayi wus pintêr têmênan | iya gonira jêmparing | mara ingsun wurukana | kapencut bisa jêmparing | kaya pa rakitnèki | nalikanira winuruk | marang ing kakangira | kang rayi umatur aris | gih suwawi kakang bok kawula wulang ||
19. kang raka sampun ngaturan | gandhewa lawan jêmparing | kêndhênge sampun pinasang | kang rayi lênggah nèng wuri | sarwi umatur aris | dhuh kakang bok kula nuwun | langkung saking dêksura | rakite wulang jêmparing | mara yayi ngarah apa wus sun sêdya ||
20. kang rayi sigra tur sêmbah | ngrakêti pungkurannèki | asta kanan sami kanan | nyêpêng jêmparingirèki | gandhewa asta kering | rakite kadya angrangkul | jăngga manglung tumumpang | anèng pamidhangannèki | pipi kering tumèmpèl nèng pipi kanan ||
--- 69 ---
21. rakite kadya angaras | iringing grana nèmpèli | pangarasan ingkang kanan | jaja karakêt ing gigir | jêngkunira kêkalih | mipit ing wêwangkongipun | astanya kering kanan | pangrangkule angêpithing | Rêtna Wara Drupadi kalangkung duka ||
22. nulya mingêr dènnya lênggah | angajêngakên kang rayi | saryandik laraping netra | mawinga-winga mawêngis | paran ta ari mami | dhuh lae sira wong ayu | nanging jaba kewala | ing jro ulêrên wus bacin | bêcik têmên mêngkono ing solahira ||
23. dudu solahe wong manah | yèku solahe wong baring | jêjamahan kang wus lanyah | rênyuh nyunyur nyonyar-nyanyir | bok ya dèn idhêp ngisin | kapriye ta pangrasamu | wong bojone sajagad | têka dadak sira bruki | mendah lamun dhudhaa kojak ngêthoprak ||
24. pagenea kangjêng rama | wèh kadang mangkene iki | dene jêng ibu tan ramban | pêputra têka mêtoni | wadon tan darbe wadi |
--- 70 ---
trutusan mring tamansantun | sandine ajar manah | jêbul amamah kêndhali | garumutan patrape lir palanyahan ||
25. dene ta tinari krama | kumayu minggat ing wêngi | sun sêngguh nyata tan arsa | nambut silaning akrami | kalingane saiki | mamak mumuk numbuk-numbuk | mènthèl lan nunjang palang | ngêbruki wong duwe rabi | kêranjingan ambêdhog lakining kadang ||
26. eman têmên warnanira | watakmu têka sukêr jis | bêcik pidak pêdarakan | tan mamak kaya sirèki | Wara Srikandhi anjrit | anjungkêl lukar kang gêlung | layon sumawur kisma | balasah gandanira mrik | Sang Kusuma Drupadi kalangkung ewa ||
27. saking sangêtirèng duka | supe trapsilaning putri | kang rayi tandya cinandhak | dyan ingulêng rigmanèki | sarwi dipun tapuki | sinèrèt jinêjêg ambruk | têksih inguman-uman | sira lêlêthêking bumi | lah minggata nèng kene ngrêgêdi praja ||
28. sanajan sira sèdhènga | bedhanga [be...]
--- 71 ---
[...dhanga] wong liya nagri | rangkêpa sèwu sadina | sok aja gêgawa mami | ingsun datan praduli | sukêr jis minggata gupuh | sun wirang ngaku kadang | Srikandhi mundur anangis | minggah marang botrawi nganthi sanjata ||
11. Kinanthi
1. endhonge sinandhang sampun | anèng gendhongan mathinthing | gandhewa nèng asta kiwa | pantês wanguning prajurit | rajaputri ing Cêmpala | acancut ramping tarincing ||
2. ingkang pinundhut puniku | marang sang raja pinutri | apan dudu panah lesan | sanjata agêming jurit | dènira Sang Dananjaya | aran sanjata dhadhali ||
3. mijil saking tamansantun | Kusuma Wara Srikandhi | mêdal lawang bêbutulan | wau ta ingkang winarni | narpadayita Ngamarta | sawêdale ingakng rayi ||
4. ngandika mring êmbanipun | biyang timbalana aglis | ariningsun Si Sumbadra | ni êmban sigra lumaris | manjing dalêm panggih lawan | Kusuma Banoncinawi ||
--- 72 ---
5. nikèn ban nêmbah umatur | anggèr kawula tinuding | ing raka narpadayita | paduka dipun timbali | marang taman Madigănda | ing rakanta pramèswari ||
6. sang dyah miyarsa kumêpyu[19] | apa ta wis suwe bibi | kangbok rawuhe nèng taman | nikèn ban umatur aris | gusti sawêg sapunika | sang kusuma mangkat aglis ||
7. sarwi ngêmban putranipun | Sulastri lan Rarasati | tan kantun nèng wurinira | samarga pating jêrawil | hèh Sulastri tingalana | gustimu gènnya lumaris ||
8. rêspati angêmban sunu | tindake ngalêntrih ririh | mêntas babar kasangsaya | blonyoning sarira maksih | wênês ijo amêrdapa | liringe luruh alindri ||
9. tejane wênês sumunu | kasor raras ruming sari | kaya mêrdu kang kanginan | lah ing ngêndi ana putri | ingkang kungkulan ngakasa | kang kasăngga dening bumi ||
10. ana mirib ing gustimu | Sulastri alon nauri | lagi pangeran kewala | wong agung [a...]
--- 73 ---
[...gung] têka kurang sih | karêm putri ing Cêmpala | yèn mungguh pangrasa mami ||
11. nêmbah amung patutipun | marang gustiku sang dèwi | bok lawan sira kewala | warnane Wara Srikandhi | tanbuh ingkang piniliha | maksih pantês jajar linggih ||
12. wau ta sang dyah wus rawuh | salêbêting tamansari | pramèswari ngawe sigra | kene linggiha ri mami | lah ta êndi sutanira | bagus têmên sun tingali ||
13. kang putra ngaturkên sampun | anèng ing pangkon liniling | sang rêtna mèsêm ngandika | bagus têmên bocah iki | ruruh sêmune jêtmika | lan bapakne wus tan têbih ||
14. pira yayi umuripun | sang rêtna umatur aris | kangbok kalih wulanira | namung kirang pitung ari | narpadayita Ngamarta | bênêr mung kacèk sasasi ||
15. sutanira umuripun | lan Si Păncawala yayi | kakang adhine mèh kêmbar | pasêmone mèh sairib | hèh ta yayi praptaningwang | marma jujug tamansari ||
--- 74 ---
16. njujul mring arinirèku | iya Si Wara Srikandhi | lunga saka ing nagara | tanpa pamit ing rama ji | nuli pasrah rakanira | dadya ingsun angulari ||
17. ingsun kongkon nyuluh-nyuluh | katêmu arinirèki | yèn ana ing Madukara | nuli ingsun anêkani | jumujug ing tamanira | wus pangguh ingsun dukani ||
18. mbuh ta mau paranipun | lungane maksih anangis | mbuh mulih marang Cêmpala | êmbuh banjur minggat yayi | Kusuma Wara Sêmbadra | miyarsa ngungun tan sipi ||
19. nêmbah alon dènnya matur | punopoa dèn dukani | kangbok pangraos kawula | wontên Madukara ngriki | sanadyan kalih wulana | apan dalême pribadi ||
20. datan wontên sanèsipun | lawan ing Cêmpala nagri | yèn kawula mêningana | kangbok yèn tuwan dukani | yêkti malah botên suka | kesahipun saking ngriki ||
21. sêdya kawula pukulun | têtêpa dadosa kanthi | gumujêng narpadayita |
--- 75 ---
iya sukur-sukur yayi | lamun tan dadi tyasira | liwat panarima mami ||
22. lah wis ingsun pamit mantuk | yayi nya sutanirèki | Wara Sêmbadra tur sêmbah | bok inggih kèndêl rumiyin | aso nèng dalêm sakêdhap | pramèswari ngandika ris ||
23. manawa dèn ayun-ayun | mring rakanira sang aji | gon ingsun mring Madukara | nyolong bae nora pamit | putra sampun tinampanan | lajêng kondur pramèswari ||
24. Ki Lurah Sêmar andulu | yèn pramèswari wus mijil | wau ta Sang Dananjaya | prapta angandika aris | lah ta priye mau kakang | ing dadine Si Srikandhi ||
25. apa nora ana mêtu | iya saka tamansari | Ki Lurah Sêmar turira | sayêktine lamun maksih | yèn kesaha saking taman | wêdale kula udani ||
26. pramèswari ingkang kundur | nanging kawula watawis | ing wau sangêt pinala | kapyarsa dènira nangis | paduka kang damêl dosa | têka botên dèn tulungi [tulung...]
--- 76 ---
[...i] ||
27. mendah sakite tyasipun | mring paduka sang suputri | lah ta dawêg dipun inggal | inggih paduka rih-arih | mumpung maksih anèng taman | Dananjaya ngandika ris ||
28. yèn age-agea ingsun | kakang nêmoni pribadi | mring Rajaputri Cêmpala | maksih kabêranang runtik | bêcik sira bae kakang | ingkang nêmonana dhingin ||
29. dimène rèrèh tyasipun | têkakna prasêtya mami | dene apadha wanodya | lawan kadange pribadi | ingkang prapta anèng taman | mulane ingsun lungani ||
30. yèn ta wonga liyanipun | uwong lanang ingkang prapti | Cêmpala lan ing Ngamarta | praptaa ing tamansari | aywa kang padha satunggal | sanajan sri narapati ||
31. gowoa bakale mantu | sawadyabalanirèki | Sang Prabu Jungkungmardeya | ditya diyu myang rasêksi | dèn bêkta mring Madukara | nora nêdya sun ginggangi ||
32. ajura dèn kumur-kumur | sarambut datan gumingsir [gu...]
--- 77 ---
[...mingsir] | dene lamun sang kusuma | keron tyasira ningali | iya marang Si Sumbadra | jinaluk lunganirèki ||
33. aja sumêlang ing kalbu | esuk sore sun turuti | nora mada saking wănda | satuhu ayu linuwih | ing warnane Si Sumbadra | nanging atine tan bêcik ||
34. bangêt lêngus wani kakung | kongsi duwe anak siji | lan ingsun anak papêksan | saking tiwase tyas mami | bêbutuhan durung ana | ing budi ingkang nyondhongi ||
35. Sêmar jêngèk dènnya matur | niku radèn kadipundi | têka tombok gustiningwang | ingkang botên ika-iki | sajagat măngsa wontêna | brăngta bêktine ing laki ||
12. Asmaradana
1. Dananjaya ngandika ris | ujar lamis mung kinarya | angenaki sarak bae | satus putri ing Cêmpala | măngsa ta kalakona | ambuwang mring biyang kulup | lah ta wis sira mangkata ||
2. Sêmar pinêksa nuruti | sampun lumêbêt ing taman | ing wanci surup [su...]
--- 78 ---
[...rup] srêngenge | lagya tanggal kaping tiga | Rêtna Wara Sumbadra | samana lagyarsa kundur | kèndêl ningali mring Sêmar ||
3. dumuk-dumuk lampahnèki | nguwuh mring Putri Cêmpala | sang dyah anggarjitèng tyase | wus narka lamun dinuta | marang ing gustinira | mring Rarasati lingnya rum | Si Sêmar ika kang prapta ||
4. angulati Si Srikandhi | apa ta ika dinuta | iya marang bêndarane | Rarasati saurana | sira kang kêmbar swara | apa baya karêpipun | Nikèn Rarasati sigra ||
5. ngadêg ing ngarsa sang putri | cumênthèng panguwuhira | kakang Sêmar kene-kene | baya ta sira dinuta | marang ing kangjêng pangran | dene dadak cêluk-cêluk | Lurah Sêmar amiyarsa ||
6. mring swarane Rarasati | dinuga Putri Cêmpala | dene sami cumêngklinge | Lurah Sêmar sigra mara | sarya sru aturira | wontên jawi dalu-dalu | puniku mundhut punapa ||
7. kang pindha alon nauri | ninis soring nagapuspa | kang
--- 79 ---
rada isis nèng kene | sariraningsun grah uyang | Sêmar wus praptèng ngarsa | ngulap-ulap alon matur | dene wau sru karuna ||
8. dipun napakakên gusti | ing raka narpadayita | kang mindha alon saure | nora kinapakkên kakang | mapan mung dinukanan | kang dadi panangis ingsun | dene ta tininggal lunga ||
9. iya mring gustinirèki | Sêmar alon aturira | kawula niki kinèngkèn | ing rakanta jêng pangeran | maringkên prasêtyanya | milane rakanta wau | inggih ngesahi kewala ||
10. rawuhipun pramèswari | dene priyayi wanodya | sarta kadang tuwa dhewe | yèn priyoa ingkang prapta | sayêkti katandangan | sanadyan rakanta prabu | ing Ngamarta ingkang prapta ||
11. sayêktine dèn tanggoni | miwah ramanta Cêmpala | bêktaa badhe mantune | ing sabrang Jungkungmardeya | sabalane sadaya | ditya rasêksa myang diyu | dèn kêbaka Madukara ||
12. botên nêdya dèn ginggangi | rangkêpa [rang...]
--- 80 ---
[...kêpa] sayuta ngarsa | tan gumingsir ing prang tanggon | dene lamun tyas paduka | sungkawa dèrèng rêna | botên karsa kinêmaru | lan Dèwi Wara Sumbadra ||
13. sampun sumêlang ing galih | pan inggih samăngsa-măngsa | rakanta ing pambucale | dhasar wus lami dènira | uwas marang kang garwa | botên mada warnanipun | tuhu yèn ayu utama ||
14. nanging winada ing galih | lêngus wani marang priya | kang dados botên condhonge | malah ingkang pangandika | dene ngantos pêputra | satunggal ing dadosipun | papêksan ing galihira ||
15. lamine ngantos samangkin | tinaksihakên kang garwa | pan inggih saking dèrènge | antuk kang condhong ing karsa | ing mangke mung paduka | ingkang dados condhongipun | marma sih anrus ing driya ||
16. Larasati duk miyarsi | ingampêt tyase tan kêna | kadya sinêntak guyune | iku apa nyata kakang | mangkono jêng pangeran | wus uwas mring garwanipun | condhonging [co...]
--- 81 ---
[...ndhonging] tyas mung maringwang ||
17. sih trêsna ing lair batin | Sêmar umatur sêpata | botên watak gawe-gawe | lah ta mangke têtakona | yèn panggihan piyambak | manawi dora tur ulun | Rarasati latah-latah ||
18. gya jinawil saking wuri | mring Dèwi Wara Sumbadra | winisik ing sêsaure | Rarasati sawusira | winisik sigra ngucap | iya kakang yèn satuhu | mêngkono linge jêng pangran ||
19. sih trêsna ing lair batin | nuli sira aturana | sun arsa miyarsa dhewe | pangandikane jêng pangran | Sêmar umatur sagah | inggih pasthi mangke rawuh | tuwan sampun kesah-kesah ||
20. kula turane tumuli | raka paduka jêng pangran | Rarasati lon dêlinge | iya nuli aturana | kakang sira sun ganjar | lah iki sêsupeningsun | mirah rêga sèkêt reyal ||
21. Sêmar gupuh anampèni | mundur sarwi lênggak-lênggak | samarga-marga sasêndhon | Kusuma Wara Sêmbadra | alon dènnya [dè...]
--- 82 ---
[...nnya] ngandika | Rarasati nya sutamu | gawanên ngiwa marana ||
22. ringa-ringana kang bêcik | ing mêngko kalamun prapta | ingsun têmonane dhewe | priyayining Madukara | kaya pa lamun prapta | kang putra tinampan sampun | mring Rarasati ingêmban ||
23. lan Sulastri mundur aglis | ngiwa marang pojok bata | sang rêtna miranti gone | jumênêng sor nagapuspa | lagya tanggal ping tiga | sangandhaping nagasantun | maksih pêtêng tan prêmana ||
24. andulu sawiji-wiji | amung grêmênge katingal | wuwusên wau lampahe | Ki Lurah Sêmar wus prapta | ing ngarsanira radyan | wus katur saaturipun | solah tingkahe dinuta ||
25. dènnya manggihi sang putri | rahadyan suka miyarsa | kaya pa mau dêlênge | rajaputri ing Cêmpala | apa nora sungkawa | Ki Lurah Sêmar umatur | tingale sae kewala ||
26. mila radyan dèn aturi | têdhak soring nagapuspa | kêdah miyarsakkên dhewe | kang dados [da...]
--- 83 ---
[...dos] jangji paduka | mring kula datan arsa | Dananjaya sukèng kalbu | sigra dènira tumêdhak ||
27. lumêbêt ing tamansari | jujug soring nagapuspa | tan taha-taha galihe | wus pasthi Putri Cêmpala | kang jumênêng katingal | anèng soring nagasantun | lajêng pinondhong kewala ||
28. rinungrum ingarih-arih | pan sarwi ingaras-aras | gusti mirah ingsun anggèr | intên-intêne pun kakang | ingkang sawang kumala | apuranên dasihipun | dahat cidra ing ubaya ||
29. marmaningsun anglungani | rawuhe narpadayita | dene ta priyayi wadon | yèn lananga ingkang prapta | aywa ingkang satunggal | sanadyan satusa èwu | dèn kêbaka Madukara ||
30. nora sêdya sun ginggangi | dhuh anggèr pan ora dora | Si Sêmar mau ature | sayêkti lamun saking wang | ngaturakên prasêtya | mring kusuma jiwaningsun | anjanmaa kaping sapta ||
31. tan nêdya mulat dyah malih | ngamungna sang lir kusuma |
--- 84 ---
kang asih marang dasihe | Kusuma Wara Sumbadra | nalikane miyarsa | yèn ingkang raka satuhu | dènnya ngungkurakên trêsna ||
13. Pangkur
1. murup kadya binaranang | datan kêna ingampêt tyasirèki | miyarsa lingirèng kakung | dahat anglês ing driya | lir tinunjêl ing sela tinotog ngalu | pêdhês wêngis wuwusira | dhuh lae wong apa iki ||
2. jumujug prapta angêmban | singa katon tan nganggo dèn tingali | mondhong dudu bedhangipun | sun tan ngrasa sêmayan | rinarêpa manawi mangke kalintu | kula dede bedhang dika | amithing kaya wong gêthing ||
3. angaras nora nganggo was | bok dèn awas wuwuse ngasih-asih | pamuwusnya nguwus-uwus | age dika udhunna | Dananjaya miyarsa kagyat kalangkung | dene têka ingkang garwa | kalangkung ngungun ing galih ||
4. satriya Andananjaya | pan anglênggêr meranging tyas tan sipi | lêngêr-lêngêr sèwu ngungun | sakêthi nora nyana | yèn kang garwa [gar...]
--- 85 ---
[...wa] dhêlêg-dhêlêg joto jêtung | datan kêna angandika | sang rêtna bêngis dènnya ngling ||
5. lah dawêg age ulihna | awak kula mring nagri Dwarawati | prapta kawula rumuhun | apan botên nanêka | mara dhewe soroh badan nubruk-nubruk | ngêbruki wong Madukara | margane dika parani ||
6. ing mangke dika was-uwas | inggih ulihêna kalawan bêcik | sampun mawi nguwus-uwus | sayêkti tanpa tuwas | ngawètakên mring wong lawas bêngus lêngus | dhoso wani marang priya | marma ulihna dèn aglis ||
7. botên nyênyukêri tingal | yèn awèta kawula wontên ngriki | nyênyampuri mring wong agung | karya nisthaning praja | pantês dika kang timbang sayêkti namung | rajaputri ing Cêmpala | bapa raja ibu sori ||
8. botên wontên kang kuciwa | satriya di akrama putri adi | sêmbada bêkti ing kakung | beda lawan kawula | ala rupa têtampikan ora payu | lêngus wani marang priya | tan wruh kanisthanirèki ||
--- 86 ---
9. sumêngka angăngka-ăngka | nistha papa anyèthi mring wong sugih | kaningaya kakang prabu | têka sêsoroh kadang | têmahane mung dèn anggêp raganingsun | bêbutuhan têtambêlan | aji wong narutus wêngi ||
10. langkung garês wuwusira | sang kusuma saking gêrusing galih | ngoso-oso nguwus-uwus | mangundhat ngundhamana | Dananjaya èbêg tyasira kalangkung | miyarsa linge kang garwa | sèwu susah sèwu sêdhih ||
11. angrasa ing lêpatira | langkung saking ngrarêpa ngasih-asih | apuranên biyang kulup | sakèhe luput ingwang | pan wus nyata lamun ingsun sèwu luput | nanging biyang kulup aja | sira trusakên ing galih ||
12. muwus lamis mung sun karya | angenaki atine Si Srikandhi | sakêthia warnanipun | kaya Putri Cêmpala | măngsa dadak kalakona raganingsun | ambuwang kang wus pêputra | rewang ngong sapati urip ||
13. apa kang sira tamakna | yèn nêdyaa cidra prasêtya mami |
--- 87 ---
ing nguni marang sirèku | babêndune jawata | suralaya kabèh nampêga maring sun | manawa duwe panyipta | liya saking sira gusti ||
14. rowang ngong salaralapa | kongsi prapta ing ariloka benjing | têtêpa rèntèng rêruntung | kusuma lawan sira | praptaning don aywa na kang nyondhang-nyandhung | gusti ngamungna lan ingwang | sang rêtna asru ambêkis ||
15. dhuh ewa têmên wak ingwang | amiyarsa wuwus kinarya lamis | lan ewa têmên wak ingsun | mring kang tuhu ubaya | tan kayaa wong alair raganingsun | têtêp mantêp ing prasêtya | mung sêdya utamèng laki ||
16. sanadyan rabia sasra | suka lila ing lair trus ing batin | wus sun sêdya momong maru | narima dadi tuwa | ciptaningsun anjanmaa kaping sèwu | tulusa angèstupada | marang sariranirèki ||
17. tan wruh kinarya butuhan | Dananjaya ngrarêpa ngasih-asih | dadia ndhêg amun-amun | lamun duwea cipta | kêlap-kêlap marang sira biyang kulup [ku...]
--- 88 ---
[...lup] | utawa nganggêp butuhan | lêbura padha saiki ||
18. sang dyah nggabêr saurira | dhuh dhuh adhuh mambu wong tuhu jangji | inggih sukur lae sukur | botên nganggêp butuhan | mring kawula sih trêsna anrus ing kalbu | kula inggih tur prasêtya | sanadyan nèng Dwarawati ||
19. botên ginggang ing panyipta | gèn kawula marêkan anyênyèthi | marang paduka wong agung | pisah ngriki kewala | ing dêlahan têtêpa sariraningsun | angèstupada paduka | wus narima lair batin ||
20. amomong anak papêksan | nanging sampun nunggil wontên ing ngriki | karya nistha mring wong agung | inggih benjang kewala | nèng dêlahan maksiha karsa maring sun | anganggêp cèci[20] butuhan | Dananjaya duk miyarsi ||
21. aturing garwa mangkana | ngêrês-êrês tur anggarês tan sipi | sangsaya ribêng tyasipun | arum dènnya ngandika | dhuh bok aja mangkono ta biyang kulup | yèn kongsia sira tinggal | baya wurung wong ||
--- 89 ---
wak mami ||
22. marang ngêndi paranira | aja ingkang marang ing Dwarawati | lumêbua gêni murub | ambyur têlêng samodra | ingsun măngsa kèria sayêkti milu | kusuma saparanira | marang ngêndi sun tut wuri ||
23. mati urip aja pisah | marang sira Dananjaya mrêpêki | kang garwa arsa sinambut | nanging sampun prayitna | pinarpêkan mundur lajêng dènnya kundur | Sang Parta maksih tut wuntat | sang dyah nguwuh Rarasati ||
24. hèh Rarasati prènèkna | sutanira ingsun bane pribadi | putra ingaturkên sampun | ngêmban sarwi lumampah | pan ingoso-oso radyan asru muwun | Dananjaya angandika | kene kulup mèlu mami ||
25. lah biyang kulup prènèkna | ingsun bane dimène mari nangis | sang dyah wêngis aturipun | lae anak papêksan | arsa dimban mring wong agung mênèk nguyuh | wontên ngêmbanan paduka | măngsa wandea binanting ||
26. lah ta dene iki bocah | nèng
--- 90 ---
êmbanan dadak nganggo anangis | sun kapakake sirèku | kaya wong dèn la-êla | ngadi-adi angudi angadu-adu | bayi dadimu papêksan | bok iya sing lara ati ||
27. wus manjing dalêm sang rêtna | miwah Rarasati lawan Sulastri | sang dyah dènnya nutup pintu | ingantêp lir pêcaha | wus kinancing Dananjaya kèndêl mangu | myarsa tangise kang putra | cinêblèkan jêrit-jêrit ||
28. bingung tyasira Sang Parta | sigra wangsul Sêmar tibaning runtik | Lurah Sêmar kang kawuwus | marang ing warung jajan | sêsupene mirah kang kinarya urup | sêkul lawan pêpanganan | Bagong anggung dèn pêpengin ||
29. dènnya linggih têngah lawang | ambrêgagah sêgane dèn kakahi | diwit-iwit dènnya muluk | lamun wus sapulukan | nulya kèndêl nyawang pêpangananipun | kapundhung kuwèni năngka | Bagong anggung angrêrintih ||
30. dhuh ki rama bok iyaa | aku jaluk sêga iwak sathithik | lah măngsa êntèka iku [i...]
--- 91 ---
[...ku] | sêmono sira pangan | eman-eman dadi wadhang mêsthi mambu | rama angur ngong pangana | Sêmar jêngèk anauri ||
31. lah ambunên tanganira | mambu apa têka sae si anjing | jaluk sêga arsa muluk | dudu sêga jalukan | sira jaluk dene têka enak-enuk | si punuk datanpa ngrasa | mundura ja ngraregoni ||
14. Durma
1. Bagong mêksa ngrarêpa panjalukira | Sêmar tansah mamengin | Dananjaya prapta | ngadêg nèng wurinira | sinêndhal kuncungirèki | tiba kalumah | lajêng dèn uncit-uncit ||
2. ginitikan gupuh angrungkêpi pada | sêgane kocar-kacir | panganane wutah | Bagong suka alatah | panganane dèn kukupi | sêga wus wutah | kèlês awor lan siti ||
3. cikrak-cikrak Bagong sarwi amêmangan | impènku mau bêngi | tinêmune baya | katone mangan tinja | năngka madu baya iki | lêgi lir gula | Sêmar nangis anglirik ||
4. Bagong
--- 92 ---
ngèngèhana nangkane kewala | Bagong gumuyu bêlik | iki pêlêm gănda | lêgi wangi kalintang | Sêmar jêlèh dènnya nangis | pêlême gănda | ngèngèhana sathithik ||
5. Bagong nyêntak dene kobêre si gêrang | nangis akon ngèngèhi | pêlêm lawan năngka | gusti niku si murka | sudhètên wêtênge aglis | atine ala | kumêde nglêliwati ||
6. iya Bagong patine mêngko kewala | sun laranane dhingin | dosane wus katrap | gawe sakêthi wirang | iya marang awak mami | urip karya pa | wus sêdhêng dèn patèni ||
7. Sêmar myarsa kèndêl dènira karuna | ngrarêpa matur aris | nggih mangke bêndara | sanadyan patènana | dika tuduhake dhingin | dosa kawula | Dananjaya ngling wêngis ||
8. pagenea sira ngloropakên ingwang | mau tuturirèki | putri ing Cêmpala | anèng sor nagapuspa | iya gone angêntèni | banjur sun êmban | ngandêl marang sirèki [si...]
--- 93 ---
[...rèki] ||
9. dene têka jêbul biyang kulup ika | nêpsune nglêliwati | si kulup pinala | malahi karsa lunga | mulih marang Dwarawati | margane sira | kang gawe dosèng mami ||
10. liwat karya sèwu sêdhih sèwu wirang | Sêmar duk amiyarsi | andikane radyan | matur sarwi karuna | yèn puniku dosa mami | amung tinarka | ngloropakên ing gusti ||
11. wong wus tuwa cadhok duwe lara mata | wus pêtêng wayahnèki | pantês kalirua | saking nora waspada | balikan paduka gusti | kaya wong tuwa | andadak tumut pangling ||
12. nadyan silih nora awas saking tuwa | saking pêtêng wus wêngi | dene wus dèn êmban | têka botên angrasa | grayange pasthi katawis | măngsa panglinga | mring garwane pribadi ||
13. Dananjaya mèsêm aris angandika | kakang Sêmar ya uwis | bênêr saking sira | ingsun kang kaluputan | Sêmar anjrit nibèng siti | agêgulungan | saya sru dènnya nangis [na...]
--- 94 ---
[...ngis] ||
14. sarwi ngundhat-undhat ngundhamana ingkang | wus seda nguni-uni | adhuh gustiningwang | ya Sang Manumanasa | Bagawan Sakutrêm Sakri | Sang Parikênan | Rêsi Palasara Ji ||
15. gustiningsun Prabu Pandhu Dewanata | kang asih marang dasih | gusti tingalana | dasihe kawlasarsa | sabên dina dèn gitiki | mring putra dika | kula tan sagêt kari ||
16. inggih pintên turunan pamomong kula | dèrèng nate nglampahi | katibanan sada | ingugung dèn la-êla | lamun turu dèn kêbuti | lamun lêlungan | saparan dèn payungi ||
17. pêpanganan apa sadoyanan ingwang | tinêkan dèn tutugi | ing mangke tinilar | kinèn momong kang putra | kêrênge anglêliwati | anggung pinala | age gawanên mami ||
18. botên bisa momong dhatêng putra dika | Sang Parta ngrês ing galih | wis kakang mênênga | nya iki tampanana | sêsupeningsun hèr thathit | satus rêganya | sun paringkên sirèki ||
--- 95 ---
19. Lurah Sêmar nampèni maksih karuna | măngsa mênênga mami | yèn panganan ingwang | durung bali maringwang | Dananjaya ngandika ris | Bagong balèkna | besuk ingsun lironi ||
20. Bagong matur sampun têlas kula pangan | Sêmar matur saryanjrit | maksih kula ninga | kinandhut kantun năngka | Bagong wuwuse macicil | edan si picak | têka maksih udani ||
21. năngka kari sathithik anèng kandhutan | binalangakên aglis | Sêmar lênggak-lênggak | sawi[21] amangan năngka | Dananjaya ngandika ris | lah payo kakang | sira dandana aglis ||
22. anututi marang putri ing Cêmpala | kakang panduga mami | wus suwe dènira | lunga têka ing taman | putri lumaku pribadi | watir manawa | nêmu pakewuh margi ||
23. Sêmar Bagong umatur dawêk dèn enggal | Dananjaya nulya glis | minggah yasakambang | ningali sanjatanya | Dhêdhali datan kaèksi | sampun anduga | yèn binêkta sang putri ||
--- 96 ---
24. dadya mundhut sanjata Ki Sarotama | sampun binêkta mijil | lajêng lampahira | satriya Dananjaya | Sêmar Bagong atut wuri | radyan amatak | pagandan wruh ing margi ||
25. ingkang kambah marang putri ing Cêmpala | Rêtna Wara Srikandhi | kunêng kang winarna | Rajaputri Cêmpala | Kusuma Wara Srikandhi | wus byar raina | prapta madyèng wanadri ||
26. anêrajang barisanira rasêksa | têtindhihnya bupati | Wil Kalapradêksa | Ditya Paranggubarja | kagyat non putri lumaris | datanpa rowang | warnanira lir sasi ||
27. wus anduga lamun putri ing Cêmpala | matag wadyanira glis | ngêpung amêlawang | sigra Kalapradêksa | marpêki marang sang putri | arsa têtanya | sang dyah mênthang jêmparing ||
28. Wil Pradêksa kèndêl mangu lampahira | têtanya saking têbih | hèh sintên paduka | lumampah tanpa rowang | wanodya kaliwat luwih | tan wruh ing samar | lêlaku nèng wanadri ||
29. Rêtna [Rê...]
--- 97 ---
[...tna] Wara Srikandhi aris saurnya | aja tambuh sirèki | sun Putri Cêmpala | Wil Pradêgsa miyarsa | sukèng tyas asru turnèki | dhuh gustiningwang | bêgja têmên sun iki ||
30. pan kawula abdine raka paduka | Paranggubarja nagri | Sri Jungkungmardeya | dinuta angupaya | ing gusti sang rajaputri | mangke kapanggya | samadyaning wanadri ||
31. lah suwawi paduka kawula bêkta | mring Sawojajar gusti | nitiha jêmpana | sang dyah rêngu ngandika | lah apa ucapirèki | arsa anggawa | marang sarira mami ||
32. dene ngenak-enak wuwuse gumampang | mbasakkên raka aji | hèh buta lungaa | aja nèng ngarsaningwang | yèn sira nora lunga glis | yêkti sun panah | Wil Pradêgsa miyarsi ||
33. latah-latah sarwi ngungalakên jaja | dawêg gusti dèn aglis | paduka tibakna | abdine titir tatal | dinadar ing rakanta ji | gêrèt lumêpas | Dhêdhali kadya thathit ||
34. Wil Pradêksa kacundhuk janggane
--- 98 ---
pagas | gumêbruk tibèng siti | wadyanya tumingal | yèn punggawane pêjah | gumuruh sarêng dènnya ngrik | mara kumêrab | sêdyambyuk angêbyuki ||
35. ingkang anèng ngarsa kèh rampas kapapas | ing sanjata Dhêdhali | kaparêng praptanya | satriya Dananjaya | kagyat mulat ing sang putri | rinêbut ing prang | ditya lawan ing jurit ||
36. sang kusuma tan ewah saking gènira | têtêg tatag tarampil | pêsating sanjata | Dhêdhali nêngên ngiwa | mangarsa sungsun ngênèni | ditya kèh pêjah | tuhu putri prajurit ||
37. Dananjaya nguculakên sarutama | mêtu muntap nampêki | ing ditya wus sirna | sang dyah ngungun tumingal | sirnane mungsuhirèki | saking sanjata | nyambêri kadya pêksi ||
15. Dhandhanggula
1. sang kusuma nolih marang wuri | aningali yèn Sang Dananjaya | ingkang nglêpasi panahe | mawa lar kadya manuk | sang kusuma ewa ningali | kagagas meranging tyas | lajêng lampahipun | Sang Parta
--- 99 ---
maksih tut wuntat | saking têbih datan arsa amarpêki | lamun cêlak lampahnya ||
2. sang kusuma gya mêndhang jêmparing | dadya Sang Parta nêbih kewala | ngêtutakên saparane | cinêndhak lampahipun | sang kusuma pan sampun prapti | nagari ing Cêmpala | Dananjaya wangsul | anèng sajabaning kitha | de sang rêtna wus manjing jroning nagari | ilang kuwatiring tyas ||
3. tan winarna solahirèng margi | Dananjaya cinatur wus prapta | ing Madukara lampahe | ningali garwanipun | maksih sangêt rênguning galih | tan kêna pinarpêkan | dadya siyang dalu | anèng pandhapa kewala | pan anganti lilihe garwanirèki | kunêng gantya winarna ||
4. sakundure Kusuma Drupadi | saking Madukara sru sungkawa | anggung ginagas galihe | kang rayi solahipun | dahat merang marang ing laki | datan arsa matura | ing raka sang prabu | antara ing catur dina | Prabu Yudhisthira garjita ing galih | kang garwa sungkawanya ||
--- 100 ---
5. dadya nikèn êmban dèn timbali | pan dinangu kang dadya puwanya[22] | ingkang garwa sungkawane | nikèn ban aturipun | amiwiti malah mêkasi | nalika têdhakira | anilipkên laku | dhatêng Madukara duka | mring kang rayi Kusuma Wara Srikandhi | anèng taman pinala ||
6. Prabu Yudhisthira duk miyarsi | turing êmban langkung dukanira | sang prabu nimbali age | Radyan Nakula sampun | praptèng ngabyantara narpati | asru dènnya ngandika | Nakula dèn gupuh | timbalana kakangira | Madukara sabojone aja kari | lan sabocahe pisan ||
7. watês lurah sapandhuwur yayi | aja kari kabèh timbalana | Nakula sandika ture | mijil saking kadhatun | radèn laju lampahirèki | marang ing Madukara | kang umiring namung | panakawan kalih wêlas | tan kawarna ing marga pan sampun prapti | nênggih ing Madukara ||
8. manjing regol Nakula ningali | mring kang raka lênggah ing pandhapa | ndhakukul ngrangkul jêngkune [jêngku...]
--- 101 ---
[...ne] | Sêmar Bagong nèng ngayun | lan Sucitra kang datan têbih | sigra Radèn Nakula | mring raka tumundhuk | Sang Parta kagyat tumingal | mudhar asta kang rayi wus kinèn linggih | Nakula matur nêmbah ||
9. dhuh kakangmas punapa prihatin | lênguk-lênguk lênggah nèng pandhapa | sarwi angrangkul jêngkune | punapa grah pukulun | lir gagêtun tingalirèki | Dananjaya ngandika | yayi ora angluh | prihatin yayi ya ora | amung rada krêkês-krêkês awak mami | mau bêngi wiwitnya ||
10. Dyan Nakula nêmbah matur aris | dhuh kakang mas kawula dinuta | paduka ngandikan age | dening raka sang prabu | pan sadaya ayya na kèri | para mantri lan lurah | ing timbalanipun | lan abdi sagarwa putra | iya yayi dene gonira nimbali | sarta lan bakyunira ||
11. bocah namung lurah para mantri | iya yayi ingkang tinimbalan | apa kang dadi karsane | Nakula nêmbah matur | kangmas kula botên udani | kang dados [dado...]
--- 102 ---
[...s] karsanira | rakanta sang prabu | ananging dènira dhawah | tingalipun kakang mas kalangkung runtik | Dananjaya ngandika ||
12. ya sandika yayi atur mami | nanging bakyumu măngsa bodhoa | yayi dhawuhana dhewe | Nakula nêmbah matur | mila kangmas têka nyelaki | mring kangbok paran ingkang | dados wadosipun | kang raka mèsêm ngandika | satêmêne ingsun lagi padu yayi | iya lan bakyunira ||
13. kongsi mêngko maksih muring-muring | mulane sun wêdi katêmua | Nakula latah guyune | wau kumbi kalangkung | botên ngakên lamun prihatin | mangke têmah prasaja | lamun lagya padu | inggih kawula piyambak | kang ndhawuhna timbalane sri bupati | paduka siyogoa ||
14. iya yayi matura pribadi | lan bakyumu wuri sun siyaga | Nakula tur sêmbah lèngsèr | lumêbèng dalêm agung | panggih lawan sang rajaputri | wus tata samya lênggah | Nakula umatur | kakang bok kula dinuta | inggih dhatêng raka paduka [padu...]
--- 103 ---
[...ka] sang aji | paduka tinimbalan ||
15. asarênga lan salampah mami | Rêtna Wara Sumbadra ngandika | yayi apa ingsun dhewe | tinimbalan sang prabu | Dyan Nakula umatur aris | raka paduka kangmas | inggih botên kantun | saabdine tinimbalan | ingkang nama lurah miwah para mantri | dhuh kangbok ulun tanya ||
16. dene kangmas sangêt dènira jrih | andhawuhi dhatêng ing paduka | kula kinèn panggih dhewe | punapa wadosipun | sang dyah mèsêm dènnya nauri | kangmasmu lagi duka | marang raganingsun | mbuh kang dadi luput ingwang | wus sapasar dènnya tan sudi kapanggih | iya lan raganingwang ||
17. sru gumuyu Nakula miyarsi | padha bae jaba ya mangkana | kakang mas ing pangakune | lagya sinêrêng bêndu | mring kakang bok wêdine panggih | gumêr sagung pawongan | sang dyah ngandika rum | lah iya yayi sumăngga | ingsun dandan antinên nèng jaba dhingin | Nakula nulya mêdal ||
18. Dananjaya sampun [sampu...]
--- 104 ---
[...n] marentahi | mring Sucitra saosa jêmpana | sarta lawan jajarane | sadaya samakta wus | kawan dasa kang para mantri | sêlawe para lurah | andhèr ngarsanipun | Kusuma Wara Sumbadra | nulya mêdal ginarêbêg para cèthi | sampun nitih jêmpana ||
19. Rarasati kalawan Sulastri | ingkang nunggil anèng ing jêmpana | radèn putra sakawane | binudhalkên rumuhun | kawan dasa ingkang jajari | wong kaputrèn sadaya | upacaranipun | nunggil sagunging pawongan | Dananjaya dharat anèng wuri têbih | lawan saabdènira ||
20. kawan dasa ingkang para mantri | lurah salawe dharat sadaya | mêlas asih ing lampahe | songsonge maksih mingkup | miwah upacara tan mawi | nadyan Radèn Nakula | lan abdi kang nusul | belani dharat sadaya | sampun prapta Ngamarta sang rajaputri | lajêng manjing jro pura ||
21. Dananjaya kèndêl sri manganti | lajêng ingêrès sabalanira | pinundhut kêrise kabèh [ka...]
--- 105 ---
[...bèh] | orêg sapraja ngrungu | ing dukane sri narapati | mring kang rayi tan ana | wruh ing purwanipun | Wrêkodhara datan kêna | tumutura miyat dukane raka ji | dadya kèndêl kewala ||22. Gathutkaca tinimbalan prapti | ing Ngamarta lan sabalanira | langkung sami sungkawane | datan kenging kapangguh | mring kang paman dipun awêri | santana para putra | sadaya tan sinung | pêpanggih lawan Sang Parta | dadya sanagara wuyungan gung alit | kunêng gantya winarna ||
23. nênggih Sang Aprabu Dwarawati | dahat onêng mring Nata pandhawa | wus budhal saking prajane | nitih rata sang prabu | Arya Wrêsniwira kang ngiring | Radèn Sămba pinatah | lan Udawa sampun | kantun nagri tan kawarna | lampahira Sang Aprabu Harimurti | praptèng nagri Ngamarta ||
24. Prabu Darmaputra sigra mijil | saking pura mêthuk ingkang raka | lan para ri sadayane | paglaran tundhukipun | nêng-onêngan sang prabu kalih | prasami rêrangkulan | sawusira laju | lumampah kêkanthèn [kê...]
--- [106] ---
[...kanthèn] asta | Prabu Padmanaba mèsêm aningali | kang anèng sri mangantya ||
25. Dananjaya sawadyanirèki | kinênthêngan tan ana dhuwungan | sampun kadugi ing tyase | wus rawuh jro kadhatun | tata lênggah sang prabu kalih | Wrêkodhara tan têbah | munggèng ngarsanipun | miwah Nakula Sadewa | Wrêsniwira lênggah lan Sang Bimasiwi | Sang Prabu Darmaputra ||
26. sangêt noraga aturirèki | dhuh pukulun sami karaharjan | kang tinilar sadayane | garwa utawi sunu | Nata Krêsna umatur aris | inggih sami raharja | sadaya kang kantun | ingkang wontên ing Ngamarta | kadang kula sadaya sami basuki | tan wontên manggih brănta ||
16. Asmaradana
1. Sri Yudhisthira turnya ris | pan inggih sami raharja | rayi tuwan sadayane | Sri Maha Narendra Krêsna | alon dènnya ngandika | tingal kula yayi prabu | punika kirang satunggal ||
2. ki ipe botên kaèksi | Sri Yudhisthira turira | inggih sawêk kula êrès |
--- 107 ---
punika nèng sri mangantya | sarencangipun samya | Narendra Krêsna gumuyu | punapa ta dosanira ||
3. dene ta kantos amanggih | dêdukane yayi nata | Sri Yudhisthira ature | dosanipun katamuan | rayi tuwan Cêmpala | pun Srikandhi dhatêngipun | pan sampun samadya căndra ||
4. botên mawi tur udani | inggih dhumatêng kawula | pun Srikandhi ing dhatênge | rama paduka Cêmpala | sampun paring uninga | pun Srikandhi kesahipun | ing dalu nis saking pura ||
5. kang dados purwanirèki | linamar ratu ing sabrang | pinêksa sangêt lumuhe | têmah kesah saking pura | ing dalu tan winarna | kantos samangke pukulun | ratu ing Paranggubarja ||
6. sabalane tugur maksih | kêkuwu nèng Sawojajar | angantosi pinanggihe | balane samya sinêbar | tuwin wadya Cêmpala | sadaya prasamya ngruruh | datan wruh nèng Madukara ||
7. wartinya guru jêmparing | dhumatêng pun Dananjaya [Da...]
--- 108 ---
[...nanjaya] | ingkang ginumyahkên ngakèh | pun Janaka tapa nendra | wontên ing tamanira | mila kawula sru bêndu | sagêdipun kawuningan ||
8. rayi tuwan pun Drupadi | anglampahakên panuksma | wus nyata tinêkan dhewe | dhatêng taman Madukara | pun Srikandhi pinala | mangkya tambuh purugipun | saking taman sampun kesah ||
9. Sang Aprabu Harimurti | api ngungun galihira | sarwi sidhakêp astane | dangu wusana ngandika | inggih sêdhêng kewala | dêdukane yayi prabu | sêmantên ing lêpatira ||
10. karya susah karya sêdhih | mring rama aji Cêmpala | myang yayi prabu wusdene | akarya sakêthi tiwas | rama Prabu Cêmpala | ing batin panutuhipun | inggih dhatêng yayi nata ||
11. lah ing mangke kadospundi | lajêngipun ri paduka | ingkang dados patrapane | Wrêkodhara nambung sabda | iku patrapanira | yèn bêcike pikir iku | banjur dhinaupna pisan ||
12. lanang wadone wus dadi | sênênge [sênêng...]
--- 109 --
[...e] atine padha | apa kang pinikir manèh | dene lamun ana gugat | têka nagri Cêmpala | aja na kang milu-milu | ingsun dhewe wus kaduga ||
13. mangsuli gugatirèki | lanangane nora ngundang | wadone kang têka dhewe | lah ta patrapane apa | liyane pinanggihna | lamun kudu jaluk ukum | ya wadone dèn ukuma ||
14. gumujêng Sri Harimurti | bênêr yèn pikir wong jaba | kang kaya padumu kuwe | yèn yayi Prabu Ngamarta | lan rama ji Cêmpala | sayêkti yèn ora patut | padu amasang drigama ||
15. Sri Yudhisthira turnya ris | pukulun kula sumăngga | ingkang dados patrapane | kukum pêjah miwah gêsang | kawula nut ing karsa | Narendra Krêsna umatur | yayi prabu yèn kawula ||
16. sae aturna tumuli | pun Janaka mring Cêmpala | sumanggakna sadosane | pinêjahan ginêsangan | sumanggakna kewala | ing ramanta sang aprabu | katingal taklim paduka ||
17. mring wong
--- 110 ---
tuwa tur samya ji | kawula purun dinuta | mring Cêmpala masrahake | Sang Aprabu Yudhisthira | ndhêku anêkêm sirah | kawula anut ing tuduh | sih palimarma paduka ||
18. pan inggih sèwu kapundhi | Narendra Krêsna ngandika | yayi Wrêkodhara kowe | ingsun gawa ing Cêmpala | lawan Si Gathutkaca | padha dèn samêktèng laku | karana nagri Cêmpala ||
19. ana isine samangkin | ratu têka tanah sabrang | aja gêgampang pênggawe | ewuha yèn dudu băngsa | Wrêkodhara saurnya | wus pasthi yèn ingsun milu | iya lan Si Gathutkaca ||
20. bibar kang samya tinangkil | sang prabu wus manjing pura | lan Prabu Padmanabane | kalihe kêkanthèn asta | ya ta paseban jaba | sadaya wus sinung dhawuh | marang nagari Cêmpala ||
21. lan kang putra Pringgadani | prasamya siyaga bala | mung nyèwu pilihan bae | satriya Andananjaya | pan sampun dhinawuhan | ingaturkên badhenipun | mring nagri Cêmpalarêja [Cêmpa...]
--- 111 ---
[...larêja] ||
22. linilan ambêkta dasih | sakapraboning ayuda | wadya pêpilihan bae | gangsal atus kathahira | prajurit Madukara | kajawi pra mantrinipun | lawan ingkang para lurah ||
23. prasamya trahing wira di | bagus-bagus warnanira | usrêk anata barise | wau sang prabu kalihnya | ingkang lumêbèng pura | wus prapta jroning kadhatun | tumundhuk wau kang garwa ||
24. Kusuma Wara Drupadi | ngabêkti mring Nata Krêsna | Wara Sumbadra wusdene | ngaras padane kang raka | sarwi gumujêng suka | lah puniki yayi prabu | rabine tiyang dêdosan ||
25. punopoa wontên ngriki | bojone kênèng patrapan | wajib lawan saanake | tumuta dados boyongan | matur Sri Yudhisthira | kawula jêng kaka prabu | kang nuwunkên pangaksama ||
26. sawêg rencang lare alit | adamêl susahing marga | ing lampah kathah repote | gumujêng Narendra Krêsna | panuju Si Sumbadra |
--- 112 ---
dèn maklumi yayi prabu | yèn kongsia milu sira ||
27. boyongan wajib kinardi | padang nutu sabên dina | yêkti yèn pêdhot boyoke | gumêr kang sami miyarsa | ing timbalan Sri Krêsna | Wara Sumbadra tumungkul | ngandika Sri Padmanaba ||
28. punika pun Rarasati | inggih prayogi tumuta | umiringakên gustine | wontêna kang ngladosana | kaping kalih kinarya | athungan boyongan patut | ingkang rayi tur sumăngga ||
29. kunêng salêbêting puri | ingkang samya pagujêngan | sadalu tan wontên sare | enjang pan sampun samêkta | ingkang siyaga wadya | sakapraboning prang pupuh | Radèn Arya Gathutkaca ||
30. kang pinatah manganjuri | lan sèwu wadya rasêksa | Pringgadani salamine | sabên seba mring Ngamarta | sira Radèn Guritna | amung bêkta wadya sèwu | liyane mantri punggawa ||
31. datan arsa anglangkungi | lan balane ingkang rama | amung sèwu prajurite | mung kala pangarakira | kang paman Madukara [Ma...]
--- 113 ---
[...dukara] | mring Dwarawati rumuhun | bêkta rong èwu balanya ||
32. dèn nyana wus pasthi dadi | sêsungut prang lan Kurawa | nèng Dwarawati rarêmpon | wau sadaya kang samya | samêkta wadyabala | sakapraboning prang pupuh | tan pisah golonganira ||
17. Kinanthi
1. budhal kang wadya panganjur | satriya ing Pringgadani | lan sawadyabalanira | sakapraboning ajurit | sèwu ditya pêpilihan | gumuruh lampahing margi ||
2. wurine manèh sumambung | wadyabala Jodhipati | sèwu pamuking ayuda | dharat samya mandhi bindi | siji tan ana wahana | gustine nindhihi wuri ||
3. dharat amandhi gada gung | singga prabata lumaris | lumakua marga jurang | alas gunung pèrèng kali | sukane dharat kewala | wong agung ing Jodhipati ||
4. lampahing bala gumrêgut | ingkang sumambung ing wuri | wadyabala Madukara | gangsal atus busana sri | sakapraboning ayuda | kawan dasa para mantri ||
--- 114 ---
5. anom-anom bagus-bagus | sadaya trahing wira di | prasamya wahana kuda | ngiwa gandhewane sami | sarempang endhong sinandhang | Patih Sucitra nindhihi ||
6. adhangah sarwi pêpayung | anitih turăngga putih | ingkang sumambung ing wuntat | wadyabala Dwarawati | sèwu sakapraboning prang | têtindhih Arya Sêtyaki ||
7. Prabu Padmanaba pungkur | nitih rata manik wilis | kumêlab maniking toya | Prabu Yudhisthira nunggil | lan satriya Dananjaya | kapat Nikèn Rarasati ||
8. ngampil pakêcohanipun | sumrêk lampahirèng baris | prapta sajabaning kitha | wangsul Sang Yudhisthira ji | pangatêre ingkang raka | wus ungkur-ungkuran sami ||
9. kunêng marga lampahipun | cinêndhak pan sampun prapti | nênggih nagari Cêmpala | orêg sapraja miyarsi | Rahadèn Trusthadyumêna | kang tinuduh ing rama ji ||
10. mêthuk marang rawuhipun | sang prabu ing Dwarawati | tundhuk sajawining kitha | ingaturan [ing...]
--- 115 ---
[...aturan] laju sami | manjing nagari sadaya | lumirit manjing ing baris ||
11. Sang Prabu Drupada sampun | mijil marang păncaniti | wau Sri Narendra Krêsna | sawadyabalanirèki | ing alun-alun wus prapta | têdhak saking rata manik ||
12. lan ingkang paman wus tundhuk | cinandhak astanirèki | binêkta lênggah sang nata | munggèng ing dhêdhampar sami | pra putra aglar ing ngarsa | Wrêkodhara munggèng kering ||
13. Sri Drupada ngandika rum | kawula botên angimpi | inggih kalamun tamuan | anak Prabu Dwarawati | guguping manah wor lawan | marwata suta tan sipi ||
14. cipta kawula satuhu | sasat Sang Hyang Otipati | kang tumêdhak mring Cêmpala | mring pun bapa nugrahani | punapa sami raharja | ingkang tinilar ing wiking[23] ||
15. Narendra Krêsna andhêku | pan inggih sami basuki | paman aji lampah kula | mring Cêmpala pan tinuding | lan putra tuwan Ngamarta | ngaturkên lêpatirèki ||
16. pun Dananjaya [Da...]
--- 116 ---
[...nanjaya] pukulun | dipun têlasi pribadi | dene sangêt dènnya karya | saru-saruning nagari | pocapan kang tan sayogya | kapyarsa ing kanan kering ||
17. mèh langkung samadya tèngsu | kadhatêngan pun Srikandhi | bok inggih darbe pangrasa | sanadyan kadang jêr èstri | sêmbadane maksih kênya | tunggilan samadya sasi ||
18. eca-eca manahipun | tan mawi atur udani | sanadyan silih wontêna | karyane guru jêmparing | bok inggih darbe pangrasa | yèn saru tinon ing nagri ||
19. mila sangêt dukanipun | wus supe kadang sayêkti | kawula kang sangêt ngampah | sanadyan prapta ing pati | wajibe saking jêng paman | inggih ingkang amatrapi ||
20. yèn wontên karsa pukulun | sampun sumêlang ing galih | putranta pun Wrêkodhara | ingkang anguntapna pati | mring arine pun Janaka | nèng ngarsane paman aji ||
21. Sang Prabu Drupada jêtung | miyarsa aturirèki | kang putra Sri Padmanaba |
--- 117 ---
tyasira kadya jinait | ngrarêpa dènnya ngandika | dhuh sutèngong Dwarawati ||
22. sakêthi panrimaningsun | ing sêtyanira kang rayi | Ngamarta Sri Yudhisthira | pangraos kula ing ngriki | apan dede pun Janaka | awit saking pun Srikandhi ||
23. ingkang lêpat solahipun | ananging ta kadospundi | lamun botên pinupusa | rèhning kalihira sami | wus samya sênênging driya | sayêktosipun samangkin ||
24. wontên taman siyang dalu | dènira lesan jêmparing | kawula dèrèng kapanggya | mung ibune kang wus panggih | ing mangke karsa kawula | yèn anak prabu jurungi ||
25. pun Dananjaya puniku | lan arine Si Srikandhi | lajênga ing dhaupira | Narendra Krêsna miyarsi | lingira Natèng Cêmpala | langkung cumêplong ing galih ||
26. umatur sèwu jumurung | ing karsane paman aji | lajênga ing dhaupira | pan botên bêbadhe malih | wus samya sênênging driya | Sri Drupada ngandika [ngandi...]
--- 118 ---
[...ka] ris ||
27. yèn paduka wus jumurung | balikan sri narapati | ing sabrang Jungkungmardeya | paran ta karsane mangkin | puniku măngsa wandea | gitik prang saking ing wuri ||
18. Pangkur
1. Wrêkodhara duk miyarsa | langkung suka asru dènira angling | yèn iku bubuhan ingsun | dadine ing ayuda | sira kabèh aja na kang milu-milu | bakal pangantèn lan sira | Krêsna aja mèlu jurit ||
2. karia sabalanira | nèng jro pura sun dhewe kang mêtoni | mungsuh sabrang krodhanipun | amung Si Wrêsniwira | lan Si Gathutkaca ingkang ingsun jaluk | wis kabèh padha karia | sun mêtu sadina iki ||
3. Sri Narapati Cêmpala | angandika kulup asoa dhingin | maksih sayah sabalamu | besuk esuk kewala | Radèn Wrêkodhara asru sauripun | tyas ingsun wus nora kêna | kudu ing sadina iki ||
4. Narendra Krêsna ngandika | lah ta yayi iya dèn ngati-ati | luwih abot mungsuh [mung...]
--- 119 ---
[...suh] iku | Wrêkodhara lingira | iya namung pangèstunira sun jaluk | wis kabèh padha karia | Wrêkodhara mêsat aglis ||
5. lawan Radèn Gathutkaca | Wrêsniwira sawadyanira sami | têngara budhal gumuruh | jêngkar Natèng Cêmpala | manjing pura Prabu Padmanaba sampun | ingaturan masanggrahan | sawadyabalanirèki ||
6. myang satriya Dananjaya | sawadyane sampun makuwon sami | kunêng gantya kang winuwus | Prabu Jungkungmardeya | kang kêkuwu lan sawadyabalanipun | masanggrahan Sawojajar | pan sampun miyarsa warti ||
7. saking ki patih turira | lamun Putri Cêmpala sampun prapti | Wara Srikandhi sang ayu | ing nguni kesahira | dhatêng Madukara sang dyah anggêguru | mring satriya Dananjaya | pangawasaning jêmparing ||
8. ing mangke rama paduka | katamuan Sang Prabu Dwarawati | sakapraboning prang pupuh | bêkta pun Dananjaya | Rêtna Wara Srikandhi ingkang dèn suwun | sagah mêngsah ing samăngsa |
--- 120 ---
ing prang lawan paduka ji ||
9. natèng sabrang duk miyarsa | sru gumujêng bapa aywa kuwatir | dhasare ing karsaningsun | nglamar Putri Cêmpala | maro gawe lêlana andon prang pupuh | ingkang aran Si Janaka | miwah Ratu Dwarawati ||
10. apa baya gunaning prang | dene saguh ngayoni marang mami | lagya ngandika sang prabu | kagyat ing praptanira | bala buta ingkang ingutus rumuhun | ngupaya Putri Cêmpala | prapta mung tigang bupati ||
11. ingkang sapunggawa pêjah | sabalane tumpês tan ana kari | aprang wontên ing wana gung | lawan Radèn Janaka | Rajaputri Cêmpala ingkang dèn rêbut | wontên malih tur uninga | wadya kang pacalang baris ||
12. yèn wontên dêdamêl prapta | arsa gitik aprang paduka gusti | kawarti sêrayanipun | sang prabu ing Cêmpala | akêkirab barise sampun lumurug | saking nagari Ngamarta | satriya ing Jodhipati ||
13. lawan Radèn Gathutkaca | mawa bala ditya lir paduka ji | sang prabu ngandika
--- 121 ---
asru | payo bapa papagna | ing ayuda sun tontone saking pungkur | prajurit ing tanah Jawa | apa gunaning ajurit ||
14. ki patih matur sandika | nêmbah mundur sapraptanirèng jawi | nêmbang têngara gumuruh | sagunging pra dipatya | katgadèng tyas sawadyanira gumrêgut | bala ditya kang kinarya | manggala panganjur jurit ||
15. budhal wil catur punggawa | saha bala gumuruh gêgirisi | ing wuri budhal kumrutug | sagung bala manungsa | pra dipati sagolong sajuru-juru | tumundhung matundha-tundha | asri kapraboning jurit ||
16. nawung sunare baskara | sênggani lan kyèhning busana rugmi | ting paluncar ting palancur | Prabu Jungkungmardeya | nitih rata nawa rêtna ting palancur | wuri ginarbêg ing wadya | ya ta wau kang winarni ||
17. pangarsa bala raksasa | kèndêl dening mêngsah sampun kaèksi | saking jro kitha ambrubul | tan pae lawan rowang | tur uninga kyana patih duk andulu | mulat mungsuhe kang prapta |
--- 122 ---
ditya panganjuring jurit ||
18. kya patih sigra parentah | masang byuha sagung wadya rasêksi | tinêtêpakên nèng patuk | ditya patang punggawa | pra dipati manungsa pinatah sampun | nèng tênggak patang punggawa | pangawat kanan lan kering ||
19. punggawa catur kinarya | ingkang munggèng dhadha rêkyana patih | lan sawadyabalanipun | nganthi tigang punggawa | Prabu Jungkungmardeya munggèng ing tutuk | kinubêng prajuritira | miwah sagung para mantri ||
20. ngapit kanan kering rata | mulat kèndêl wil bala Pringgadani | dene mêsah[24] wus kadulu | masang gêlaring aprang | Radèn Gathutkaca krodha dènnya dulu | asru ngandika ing bala | hèh apa sira andhêgi ||
21. dumèh mungsuh lir samodra | ing prang lamun kang nêdya derah pati | yêkti tan tumêngèng mungsuh | têmbe kuwahyon padha | gêlar sabên ing prang payo soroh amuk | aja ngetung kèhing mêngsah | ing aprang tunjangên wani ||
22. hèh paman Brajamikalpa | tindhihana wadyanira ajurit |
--- 123 ---
ingsun jangkung saking luhur | Gathutkaca gya mêsat | mring gêgana Patih Brajamikalpa wus | nglancanging sagunge bala | wil sèwu parêng dera ngrik ||
23. anut ing Brajamikalpa | ditya sèwu kumrutug rêbut dhingin | jujur banjur ing prang numbuk | Ditya Paranggubarja | angêrobi ing ayuda bakuh kukuh | tinunjang aprang apanggah | sarêng têmpuh gada bindi ||
24. caruk cakra lan căndrasa | ujung dhêndha tandhing badhama gandhi | silih piling palu limpung | nênggala alugara | ulêng lori musala trisula limpung | mangkana praptaning wuntat | Wrêkodhara lan Sêtyaki ||
25. mulat sawadyabalanya | kang pangarsa wil bala Pringgadani | wus campuh ing aprang pupuh | kuwêl samya rasêksa | Radèn Arya Wrêkodhara asru muwus | hèh Sêtyaki sutanira | ika wus campuh ing jurit ||
26. olèh tandhing padha buta | lah ta payo sira ingsun bubuhi | sawadyabalanirèku | nêmpuh pangawat kanan | kang pangawat kering bubuhna [bu...]
--- 124 ---
[...buhna] maring sun | Sêtyaki matur sandika | sawadyabalanira glis ||
27. nêmpuh kang pangawat kanan | Wrêkodhara nêmpuh pangawat kering | lan sawadyabalanipun | wadya Paranggubarja | ngêrobi ing aprang sru angrèp rumêbut | kanan kering wuri ngarsa | ambyuk parêng angêbyuki ||
28. wadyabala ing Pamênang | ing prang kadya banthèng atawan kanin | sakêthi parêng angamuk | tan kêna tinanggulang | miwah wadya Dwarawati pamukipun | kadya sardula mrih măngsa | sakêthi tan angunduri ||
19. Durma
1. Gathutkaca mulat lamun ingkang rama | wus ngawaki ngajurit | ngamuk sawadyanya | mêngsah kèh kasulayah | kababit ing gada bindi | kabubuh rêbah | bêlasah bosah-basih ||
2. myang kang paman Lesanpura pamukira | sawadyanyambêg pati | kadya mong sayuta | krura samya mrih măngsa | kang kaarsa tumpês tapis | rampas kapapas | dening Arya Sêtyaki ||
3. Gathutkaca anjlog sigra udhunira |
--- 125 ---
praptane anguwori | pamuke balanya | mulat yèn gustinira | wus mudhun ngawaki jurit | ngantêp pamuknya | gustine anindhihi ||
4. anut Patih Brajamikalpa nèng ngarsa | kadya lun anggulungi | golong pamukira | tan kêna tinanggulang | gumulung anggêgilani | nanggalanira | wil bala Pringgadani ||
5. saparane pan kadya kinarinêngga[25] | rinêbut kanan kering | wuri miwah ngarsa | tan kewran pamukira | kang katêrak bobrak-babrik | rêbah bêlasah | atusan kang ngêmasi ||
6. dene pamuk Kya Patih Brajamikalpa | kang munggèng turănggèsthi | binabit ing gada | luluh lawan kang nunggang | saparane mobat-mabit | tinut ing bala | miwah pamukirèki ||
7. Radèn Gathutkaca mung kalawan asta | dêkung-dêkung ambanting | nyandhak ngadu kumba | nyêndhal dhadhal anêpak | andêdêl cêngêl pinuntir | sirahe parah | dene Sang Bimasiwi ||
8. bubrah gêlaring prang wus worsuh liwêran | wil bala Pringgadani |
--- 126 ---
sangsaya manêngah | miwah bala Pamênang | tuwin wadya Dwarawati | wus sami nêngah | pamuke ngobrak-abrik ||
9. pan sadaya wus samya tilar wahana | anut ing Jodhipati | samya ngamuk dharat | mangkana kawistara | dening Rêkyana Apatih | Jayasudarga | eram dènnya ningali ||
10. dene mungsuh sakêdhik ing balanira | kadya tan kênèng pati | wutuh saparannya | wadya Paranggubarja | kang kapêrak tumpês tapis | ewon kang pêjah | tanpa kiwul ing jurit ||
11. krodha Patih Jayasudarga gya matag | mring sagung pra dipati | têtulung ing bala | pêpulih mamrih mêngsah | tandang sagung pra dipati | ngawaki ing prang | miwah rêkyana patih ||
12. wus tan ketung sanjata guna prabawa | saking ramening jurit | saênggon busêkan | kuwêl kèh liru papan | sadaya wus wuru gêtih | mungsuh lan rowang | wus samya ambêg pati ||
13. wadya sabrang kaduk sura ing ayuda | dhasare angêrobi | tan ketang kang pêjah | nêdya ngidak kewala [ke...]
--- 127 ---
[...wala] | tumpês ngarsa tangkêp wuri | myang kering kanan | ambyuk sarêng ngêbyuki ||
14. tanpa rungyan sambatira kang kabranan | panggrone buta kanin | byuk tibaning gada | kêpruking alugora | myang panjriting turănggèsthi | rêkatak ingkang | dyaja lêlayu sêbit ||
15. pra dipati Pranggubarja kèh samya | dharat ngawaki jurit | samya ngundha gada | ana ngikal badhama | têtulung marang bala mrih | marwasèng mêngsah | mêmalu milih tandhing ||
16. Arya Brajamikalpa lan Wil Prakênca | paguting aprang kalih | sami prakosanya | dangu prang ujung dhêndha | Ditya Prakênca sor titih | tiniban dhêndha | luluh ajur wor siti ||
17. duk tumingal krodha Wil Kalaprakêmpa | tinunjangkên kang èsthi | nrêgakên dipăngga | Patih Brajamikalpa | dèn têlabung saking kering | binarêng dènnya | rêbah tinumbuk èsthi ||
18. pan kalênggak kapagut bindi mukanya | rêbah tinumbuk èsthi | mèh linut ing gada | krodharya [krodhar...]
--- 128 ---
[...ya] Gathutkaca | lumumpat cinandhak aglis | Ditya Prakêmpa | sinêndhal saking èsthi ||
19. gya dinêdêl cêngêlira Wil Prakêmpa | pêdhot gulu pinuntir | dipăngga cinandhak | marang Brajamikalpa | rinangkus sukune kalih | gumêbrug tiba | ajur linut ing bindi ||
20. Ditya Kalapradăngga langkung krodhanya | mangsah angundha bindi | pinapag Sang Sena- | putra wus katandangan | Ditya Pradăngga ngêmasi | rêmuk mukanya | tinêpak Bimasiwi ||
21. sapêjahe punggawa tri sabalanya | giris lumayu ngisis | ngungsi wurinira | Ditya Kalapramuka | tilas ratunya ing nguni | ditya pangarsa | ing prang anglêlajêri ||
22. krodha mangsah sarwi angundha badhama | sêsumbar nguwuh tandhing | hèh sapa ranira | sêraya ing Cêmpala | ambêgmu prang nglêluwihi | matèni ditya | kaya ngrêmêti cindhil ||
23. lah ta iki bongkotane ayonana | ing mêngko sira mati | dening astaningwang | lah iki tadhahana | tibane [ti...]
--- 129 ---
[...bane] badhama mami | sumêbut mêsat | Gathutkaca nadhahi ||
24. pan gumadhug badhama suh tibèng jaja | murup tan anêdhasi | Arya Gathutkaca | asru ing wuwusira | hèh buta sapa sirèki | rupamu beda | lan kabèh kang wus mati ||
25. anauri ya ingsun Kalapramuka | ditya raja ing nguni | soring prang kabala | mring Sri Jungkungmardeya | maksih kinèn masesani | ing balaningwang | kinaryandêling jurit ||
26. hèh prajurit ngakua aranmu sapa | dene kêlar nadhahi | ing badhamaningwang | iki liwat bêbaya | pilih kang kêlar nadhahi | mung lagi sira | Gathutkaca nauri ||
27. kalingane sira iku ratu buta | pantês dhapurirèki | lan kang akèh beda | aja tambuh ya ingwang | satriya ing Pringgadani | ing rat Sang Arya | Gathutkaca ran mami ||
28. Senaputra măndra prakosèng ayuda | dèn padha ngungsi pati | wil Kalapramuka | krodha angundha dhêndha | mangsah magalak anggitik | Sang Senaputra | panggah datan gumingsir [guming...]
--- 130 ---
[...sir] ||
29. binarêngan tibaning dhêndha sinăngga | rinêbut sampun kêni | dhêndhanya binuwang | sigra candhak-cinandhak | rukêt rok tarik-tinarik | Sang Senaputra | panyêndhale nguwati ||
30. karungkêb ing siti Wil Kalapramuka | kèdêg ing Bimasiwi | mukanya dhinupak | rêmuk sirahe parah | giris wadyanya ningali | mawur sasaran | sakarine kang mati ||
31. ngungsi tênggak sapunggawa sampun dhadhal | ngêlun marang ing wuri | ngungsi dhadhaning prang | Patih Jayasudarga | myang pangawat kanan kering | wus samya sêmpal | kamuk Arya Sêtyaki ||
32. miwah kamuk marang sira Wrêkodhara | catur punggawa mati | kang munggèng pangawat | Jayapramana lawan | Jayapralaya ngêmasi | Sang Wrêsniwira | ingkang marwasèng bindi ||
33. sabalane malêdug samya sasaran | kathah ingkang ngêmasi | miwah kang pangawat | kering sami sasaran | tumpêsing prang bobrak-babrik | Jayasudarma | lan Jayataka mati ||
34. tinibanan gadane
--- [131] ---
Dyan Wrêkodhara | mawur wadyane ngungsi | marang gustinira | Prabu Jungkungmardeya | krodha ratanira gumrit | ngêmbat gandhewa | mangsah tan tolih wuri ||
20. Pangkur
1. kyana patih duk tumingal | yèn gustine ngawaki ing ajurit | mantri sêsêliranipun | gumrêdêg majêng samya | kyana patih gugup sigra unduripun | tilar mungsuh sawadyanya | ngumpul mring gustinirèki ||
2. tata malih undurira | kyana patih munggèng ngarsa tan têbih | wadya gung pinêrnah pungkur | mung mantri sêsêliran | sèwu ingkang mungging kananira prabu | prajurit jro pêpilihan | angapit-apit ing kering ||
3. bupati sakawan ingkang | ngawat-awat kanan kering tan têbih | Sri Jungkungmardeya Prabu | nglêpaskên sanjatanya | narawantah saking gandhewa kumrusuk | mawa prahara ru-ara | ngiring lêpasing jêmparing ||
4. Ki Patih Jayasudarga | anusuli sanjatanira mijil | saking gandhewa gumludhug | mawa bajra ru-ara | gumalêdhêg nanggala parasu limpung | kunta [ku...]
--- 132 ---
[...nta] cakra lan candrasa | badhama dhêndha myang gandhi ||
5. wêtune saking gandhewa | gada bindi lir ladhu-ladhu mili | mawa lesus lir pinusus | myang mantri sêsêliran | sèwu sarêng nglêpaskên sanjatanipun | myang prajurit pêpilihan | sarêng dènira nglêpasi ||
6. kumrusuk gayuh gêgana | myang punggawa sakawanira sami | sanjatanira kumrusuk | mêtu matumpa-tumpa | samya mawa prahara sanjatanipun | Wrêkodhara Gathutkaca | miwah Rahadyan Sêtyaki ||
7. kandhêg kadung pamukira | katampêg ing sanjata kang mawangin | gègèr lan sawadyanipun | dhasar wus sangêt sayah | dhêdhêg kandhêg samya têkên gadanipun | katêmpuh gunging sanjata | lan katampêg drêsing angin ||
8. tan ana bisa majua | sanjata gung tan kêna dèn susupi | prajurit kang tigang èwu | samya têguh wêntala | datan pasah katiban jêmparing timbul | nanging kèh kang galundhungan | yèn kontal tiba kabanting ||
9. kantun Arya Wrêkodhara | Radyan [Ra...]
--- 133 ---
[...dyan] Gathutkaca lan Dyan Sêtyaki | adêge kang maksih kukuh | gègèr madyaning rana | pira-pira hru prabawa tibanipun | ngurugi sariranira | katri datan măntra busik ||
10. malêdug sumyur nèng angga | nanging maju-maju paksa kabalik | dene lesus lir pinusus | kontal katampêg kunta | kandhih dening nanggala parasu limpung | trisula dhêndha badhama | kêras tibanya mawangin ||
11. Radèn Arya Wrêkodhara | kapitêmên krodhanira ing jurit | dènnya mrih parêg lan mungsuh | bayunirèng sarira | mêtu kabèh têmpuh lan bayuning mungsuh | mulêg madyaning ranangga | malêdug lêbur nglimputi ||
12. marma bayune Sang Sena | datan bisa nulak sagung jêmparing | têmpuh lan angining mungsuh | midid kang samirana | mulêg mêsês mawêrdi kadya pinusus | Sang Prabu Jungkungmardeya | mulat sukanya tan sipi ||
13. mungsuhe kèh galundhungan | tiba têbih wênèh kontal kabanting | mung tiga kang maksih pungguh | gègèr madyaning
--- 134 ---
rana | katêmpuh ing sanjata kèh datan keguh | pêksa maju datan bisa | sinurakan saking têbih ||
14. Radèn Arya Wrêkodhara | prasêtyèng tyas nêmah matiyèng jurit | merang mundur ing prang pupuh | myang Arya Gathutkaca | Wrêsniwira samya pratignya ing kalbu | kasaput surya diwasa | èsthine kadya anyapih ||
15. Sang Prabu Jungkungmardeya | saha bala undurira dhingini | praptèng pakuwon gumuruh | dalu samya bojana | suka-suka kang ginunêm tan lyan amung | prakosane mungsuhira | dene sawadyanirèki ||
16. tan ana braja tumama | rowang ewon kang mati ing ajurit | mungsuh sabalane wutuh | tatu bae pan ora | yèn ajawa bapa mungsuh lawan ingsun | prajuriting tanah Jawa | pilih kang kêlar nadhahi ||
17. bapa sapa kancanira | pra dipati kang mati ing ajurit | kyana patih nêmbah matur | gusti punggawa ditya | pan sêkawan pisan pêjah ing apupuh | lawan ing prang sami ditya | wadyane kantun sapalih ||
(Sambêtipun badhe kawrat ing Almanak taun 1930).
--- 135 ---
Sambêtipun Srikandhi Ajar Manah, ingkang kamot almanak taun 1929.
18. dene punggawa manusa | ingkang munggwèng pangawat kanan kering | sakawan pisan pukulun | pêjah kasambut ing prang | têtumpêsan balane kathah kang lampus | nanging mêngsah taksih wêtah | eram kawula ningali ||
19. gumujêng narpati sabrang | iya bapa ngeramakên ing jurit | yèn aja mungsuh lan ingsun | sapa lawaning aprang | ngêndi bae ratu kang kawawa mungsuh | besuk esuk aja owah | rakitira ing ajurit ||
20. kang prawira mungging ngarsa | pra dipati padha ngantêpa jurit | kang luwih kaya duk mau | guna santikaning prang | besuk esuk sun panahe gunung watu | mungsuh kang têguh wêntala | yèn maksih kêlar nadhahi ||
21. besuk malih têmpuh ing prang | ingsun tibanane sanjata gêni | ingkang luwih panasipun | lan gêni ngarcapada | yèn tan gêsêng pinangan ing gêni murub | panah ingsun kang pamungkas | sun tamakne ing
--- 136 ---
ajurit ||
22. kunêng kang lagya mong suka | natèng sabrang sawadyanira sami | gunêm tingkahing prang pupuh | gantya ingkang winarna | Arya Wrêkodhara ing saunduripun | Gathutkaca Wrêsniwira | sawadyane samya sêdhih ||
23. Radèn Arya Wrêkodhara | jêjêr jêtung dhêlêg-dhêlêg tan angling | sarwi ngêkêp gadanipun | myang Arya Gathutkaca | sungkawèng tyas dhêdhêp lan sawadyanipun | Radèn Arya Wrêsniwira | marêk ngarsa matur aris ||
24. pukulun paran ing karsa | lamun têmpuh prang malih binjing injing | yèn maksiha kadya wau | tan wande karisakan | paduka mung prang wantah amara bau | pupuh rosa ngadu gada | botên kondhang guna yêkti ||
25. Sang Prabu Jungkungmardeya | binjing injing lamun mêdali jurit | yêkti luwih saking wau | dènnya ngêdalkên yuda | hru prabawa ing prang kasantikanipun | tan wande ing prang kinarya | dolanan kadya duk wingi ||
26. prayogi atur uninga | ing rakanta Sang Prabu Harimurti [Ha...]
--- 137 ---
[...rimurti] | rayi paduka pukulun | kakang mas Madukara | tuwan suwun têtulunga ing prang pupuh | nadhahi sêktining mêngsah | paduka ingkang nadhahi ||
27. prangipun agal kewala | sagêndhinge botên kacuwan tandhing | Radèn Wrêkodhara bêkuh | apa kang sira ucap | ingsun wirang yèn kongsia jaluk tulung | sanadyan silih bisaa | mungsuh angrubuhkên langit ||
28. măngsa ta ingsun mirisa | lamun sira padha wêdi ngêmasi | lah minggata dèn agupuh | pan wus wiyahing aprang | rêbut pêjah kalah sirna mênang ngukup | nyênyambat asile apa | aku dhewe maksih wani ||
29. Radèn Arya Wrêsniwira | dhêku ajrih miyat kang raka runtik | kunêng gantya kang winuwus | kang wontên jroning praja | Prabu Padmanaba sumêlang ing kalbu | mring kang samya mangun yuda | manawi akarya kingkin ||
21. Asmaradana
1. Sang Aprabu Harimurti | lan satriya Dananjaya | Trusthadyumêna kanthine | sarêng dalu [da...]
--- 138 ---
[...lu] manjing pura | panggih Prabu Drupada | wus tata samya alungguh | ngandika Natèng Cêmpala ||
2. anak Prabu Dwarawati | dalu-dalu manjing pura | baya ta wontên karsane | matur Prabu Padmanaba | jêng paman kawularsa | têtinjo kang aprang pupuh | mangkat ing dalu punika ||
3. saking sumêlang tyas mami | mring putra tuwan pun Bima | lan Wrêsniwira kalihe | tuwin ta pun Gathutkaca | katri mung pupuh rosa | prang wantah mung mara bau | măngka pun Jungkungmardeya ||
4. măndraguna sura sêkti | ing sabrang wus tanpa lawan | prawira sapunggawane | ing tandhing yêkti kuciwa | suka Natèng Cêmpala | kawula sèwu jumurung | anak prabu darbe karsa ||
5. têtulung kang samya jurit | arinta Trusthadyumêna | sampun kantun salampahe | dhèrèk paduka bantu prang | kulup Trusthadyumêna | prajurit Cêmpala sèwu | gawanên bantu ngayuda ||
6. poma sajroning ajurit | anuta ing rakanira | Dwarawati
--- 139 ---
sabarang rèh | kang putra matur sandika | têtiga sarêng mêdal | saking sajroning kadhatun | prapta ing jawi sanega ||
7. sakapraboning ajurit | sèwu wadya ing Cêmpala | prajurit pilihan bae | sadaya sampun samêkta | myang wadya Madukara | gangsal atus sumêkta wus | para mantri Madukara ||
8. wadyabala Dwarawati | mung kantun kang upacara | ingkang sèwu prajurite | sadaya sampun binêkta | mring Radèn Wrêsniwira | prajurit budhale dalu | saking jro kitha Cêmpala ||
9. Sang Aprabu Harimurti | lan satriya Dananjaya | kalih dhingini lampahe | sami anampak gêgana | mung kantun ratunira | kang ginarbêg ing wadya gung | lan Radèn Trusthadyumêna ||
10. ingkang nindhihi ing wuri | ing ngarsa Patih Sucitra | amung matah mantri bae | kang rumêksa pasanggrahan | mangkana kang ngumbara | Prabu Padmanaba sampun | rawuh pasanggrahanira ||
11. wong agung ing Jodhipati | lan satriya Dananjaya [Dana...]
--- 140 ---
[...njaya] | tan ana wruh ing lêbête | Radèn Arya Wrêkodhara | maksih jêjêr kewala | sarwi ngrangkul gadanipun | gêrêng-gêrêng tan ngandika ||
12. Gathutkaca munggèng ngarsi | lawan Arya Wrêsniwira | ngadhêp sawadyabalane | siji tan ana sêbawa | mèsêm Sri Nata Krêsna | winêdalan saking pungkur | kagyat Radèn Wrêkodhara ||
13. mulat ingkang raka prapti | lan kang rayi Madukara | sigra nyèlèhkên gadane | wus sami atata lênggah | Sêtyaki Gathutkaca | samya asrêp manahipun | Wrêkodhara lon lingira ||
14. dene prapta bêngi-bêngi | apa ta karyane padha | liwat saking karya kagèt | gumujêng Narendra Krêsna | yayi tinjo kewala | paran wartane prang pupuh | Wrêkodhara lon saurnya ||
15. wingi têmpuhing ajurit | ya saking pangèstunira | mungsuh kèh tumpês balane | rowang wong siji tan ana | ingkang mati ing aprang | nanging ingsun lan sutamu | lan Si Arya Wrêsniwira ||
--- 141 ---
16. tan abisa marêpêki | marang gone ratunira | kadhangan dening panahe | mawa prahara ru-ara | ing paprangan kèbêkan | gumlêdhêg dhêdhêg tumêmpuh | batur kabèh galundhungan ||
17. kurugan panah mawangin | kaya gunturing prabata | lah iya ta sesuk bae | ngong susupane kewala | panahe lamun kêna | bisaa prak ratunipun | kêmbul padha aprang gada ||
18. singa tiwasa ngêmasi | Sri Padmanaba ngandika | ya yayi ingsun dulune | sesuk tingkahira aprang | Wrêkodhara lingira | iya sakarsanirèku | yèn nêdya dulu kewala ||
19. yèn arsa têtulung jurit | marang sun yêkti tan arsa | pan maksih wani wak ingong | lan Ratu Paranggubarja | yèn sira nêdya aprang | iya pranga dhewe sesuk | apan akèh mungsuh sabrang ||
20. sasukanira prang tandhing | yêkti nora kêkurangan | aja têtulung maring ngong | lamun durung asêsambat | gumujêng Nata
--- 142 ---
Krêsna | iya ngong ora têtulung | sun prang dhewe binjang injang ||
21. suka sagung kang miyarsi | ing dalu datan kawarna | gagat enjing ing praptane | Rahadèn Trusthadyumêna | sawadyabalanira | lajêng tata barisipun | miwah wadya Madukara ||
22. injing Prabu Harimurti | lan satriya Dananjaya | sampun munggèng ing ratane | kinubêng prajuritira | Wrêkodhara kalawan | Sêtyaki Gathutkaca wus | sabalane tata ngarsa ||
23. ing prang kang badhe nadhahi | nêmpuh marang mungsuhira | pêpulih wingi yudane | sasat kinarya dolanan | mangkana natèng sabrang | sabalane mijil sampun | aglar munggèng pabaratan ||
24. tata baris kadya wingi | kang para prawira ngarsa | samya ngiwa gandhewane | bala gung pinêrnah wuntat | kagyat dupi tumingal | dene mungsuhira rawuh | Sang Prabu Jungkungmardeya ||
25. krodha asru dènira ngling | hèh bapa Jayasudarga | mungsuh têka
--- 143 ---
bêbantune | baya Narpati Cêmpala | iya kang munggèng rata | payo kabèh wadyaningsun | ing prang ayya na pêpeka ||
26. dèn ngeja sadina iki | pêpungkasaning ayuda | sagunging guna kasêktèn | lah payo padha wêtokna | wusnya matag ing wadya | mangsah gumrit ratanipun | ing prang tan nêdya mundura ||
22. Durma
1. ngêmbat langkap Sang Prabu Jungkungmardeya | ginêdhêg-gêdhêg mijil | yeka hru prabawa | sela wor lan prahara | kadya ladhu-ladhu mili | saking gandhewa | gumlêdhêg gêgilani ||
2. sawusira wêtuning prahara sela | gêdhêg gandhewa malih | mijil kang sanjata | muntap saking gandhewa | nênggala parasu piling | cakra candrasa | dhêndha badhama gandhi ||
3. gada bindi salukun lan alugora | samoga pugal lori | musala trisula | limpung parasu kunta | kumrusuk ngayuh wiyati | mawa prahara | miwah rêkyana patih ||
4. sanjatane mêtu pirang-pirang
--- 144 ---
yuta | panthan makêthi-kêthi | myang catur punggawa | prajurit jro sadaya | lan sèwu mantri sinêlir | sarêng dènira | anglêpaskên jêmparing ||
5. kadya têdhuh gêgana kèhing sanjata | dhêdhêt ngampak-ampaki | sela lêng-ulêngan | wor jêmparing arakan | kumrusuk srêsêg nêsêgi | mara kumêrap | kumêrug gêgirisi ||
6. sira Prabu Padmanaba sigra matag | mring Parta kinèn aglis | mêthuk ing payudan | miwah Trusthadyumêna | ngêmbat langkapira kalih | sarêng dènira | nglêpasakên jêmparing ||
7. apan samya hru prabawa eka warna | sela wor angin-angin | têmpuh nèng gêgana | ibêgan dirgantara | paworing sanjata kalih | goraning swara | li[26] guntur gêgêtêri ||
8. kêpruk ingkang sela têmpuh samya sela | bindi pan samya bindi | gada samya gada | kunta prang samya kunta | piling têmpuh samya piling | dhêndha lan dhêndha | gandhi prang samya gandhi ||
9. alugora têmpuh
--- 145 ---
samya alugora | lori prang samya lori | musala trisula | limpung cakra candrasa | sadaya kaprabon jurit | kang têmpuh ing prang | tan ana liru tandhing ||
10. Wrêkodhara Wrêsniwira Gathutkaca | giyuh ing tyas tan sipi | gègèr yudanira | tan antuk mangsah ing prang | kadhangan gunging jêmparing | katêmpuh ing prang | jêjêl tan kêna pinrih ||
11. sela-sela lêlumbungan lêng-ulêngan | jêmparing lir sêsiring | tan kêna tinrajang | nulya Sucitra prapta | mêndhak nèng ngarsanirèki | matur manêmbah | ulun dinutèng gusti ||
12. ing rakanta Sang Aprabu Padmanaba | paduka dèn timbali | mundur sabalanya | sampun mangsah ing yuda | kinèn asoa rumiyin | raka paduka | karsane anuruti ||
13. ing krodhane Sang Prabu Jungkungmardeya | dènnya ngabên kasêktin | lan rayi paduka | satriya Madukara | ing mangke yèn wus dumugi | tuwan kêlilan | mangsah ing aprang malih ||
14. Wrêkodhara myarsa ature Sucitra [Su...]
--- 146 ---
[...citra] | kêju krodhaning jurit | ajrih tan nuruta | ing rèh Narendra Krêsna | mundur sawadyanirèki | lan ingkang putra | Gathutkaca Sêtyaki ||
15. sampun nunggil lawan baris Madukara | Sang Prabu Harimurti | ngatag mring Sang Parta | kinèn nyampuni dènnya | ngabên prabawa kasêktin | sanjatanira | kang samya têmpuh jurit ||
16. Radèn Parta musthi sanjata pratiwa | angin ratuning angin | linêpaskên sigra | kêlapira kumupak | wêdaling kang bajrapati | saking gandhewa | nyapu sagung jêmparing ||
17. sirna larut hru prabawane kawarna | siji tan ana kari | Sri Jungkungmardeya | kagyat ngungun kalintang | sirnane sagung jêmparing | asru ngandika | marang rêkyana patih ||
18. hèh ta bapa prajurit ing tanah Jawa | nyata lamun linuwih | gunane ing aprang | padha sadhela bisa | nimbangi kadibyan mami | tan măntra kewran | nyapu sagung jêmparing ||
19. sêdhêng dadya kalokaning tri bawana |
--- 147 ---
matur rêkyana patih | lêrês padukendra | sampun kirang prayitna | ing aprang dèn ngati-ati | mêngsah paduka | botên kewran ing tandhing ||
20. prange kasap prakosa lêmbut ngaguna | gumujêng sri bupati | iya bênêr sira | prawirane sêmbada | yèn aja mungsuh lan mami | sapa kuwawa | nanggulang ing ajurit ||
21. iya mêngko prajuriting tanah Jawa | ingsun balange tulis | sun jake prang rupak | tandhing prang lawan ingwang | nganggo panah kang sayêkti | singa tiwasa | yèn maksih ngadu sakti ||
22. tiwas-tiwas tanpa wêkasing ayuda | sira bae dèn eling | gêlar sabêning prang | yèn wus panah-pinanah | ingsun lan mungsuh dèn aglis | sira nilipa | nyidra saking wiyati ||
23. Patih Jayasudarga matur sandika | natèng sabrang nulya glis | nênurat wus dadya | tinrap anèng sanjata | kumêlap ingkang jêmparing | ingarah-arah | tibanira nglêrêsi ||
24. nèng ngarsane satriya Andananjaya [Andana...]
--- 148 ---
[...njaya] | kagyat dènnya ningali | jêmparing cinandhak | pinundut sêratira | winaos sinuksmèng galih | bêbukanira | panantang ing prang wuri ||
23. Pangkur
1. pèngêt iki layang ingwang | natèng sabrang kang prawira nom pêkik | măndra prakosa dibya nung | lêlana andon yuda | marang tanah Jawa ingkang ajêjuluk | Sang Prabu Jungkungmardeya | Paranggubarja Narpati ||
2. ingkang abala bacingah | kalokèng rat tan na lawaning jurit | angakua mumpung durung | payo nuli prang rupak | ngadu wulêting kulit tosing bêbalung | padha nganggo panah wantah | singa tiwas angêmasi ||
3. yèn maksih ngadu prabawa | măngsantèka tanpa wêkasing jurit | iya sun puji satuhu | ing guna sêktinira | anèng tanah Jawa ing prang bau pupu | ananging samêngko sira | sayêkti yèn antuk tandhing ||
4. prajurit ing tanah sabrang | ingkang prapta lêlana andon jurit | wus titi pamaosipun | satriya [sa...]
--- 149 ---
[...triya] Dananjaya | mèsêm ing tyas sêrat ingaturkên gupuh | mring raka Narendra Krêsna | winaos sinuksmèng galih ||
5. wus titi pamaosira | sru gumujêng Sang Prabu Harimurti | yayi wangsulana gupuh | layange natèng sabrang | kudu ngajak amungkasi aprang pupuh | iya sarahên kewala | satriya Dananjaya glis ||
6. akarya surat wus dadya | angsul-angsul tinrap anèng jêmparing | sanjata agêm prang pupuh | hru graita lir janma | Sarotama suwiwi lar kadi manuk | linêpasakên saksana | lumarap lir kilat thathit ||
7. ngarsane Jungkungmardeya | Sarotama kêkêjêr kadya pêksi | natèng sabrang kagyat dulu | jêmparing lir kukila | bêkta sêrat wus dinuga angsul-angsul | kang sêrat wus tinampanan | Sarotama wangsul aglis ||
8. natèng sabrang eram mulat | gya binuka sêrat sinuksmèng galih | pèngêt iki layang ingsun | satriya Madukara [Ma...]
--- 150 ---
[...dukara] | pamadyaning Pandhawa ingkang jêjuluk | satriya Andananjaya | pêparap Prabu Kalithi ||
9. iya Rahadèn Arjuna | iya Radèn Janaka Dyan Pêrmadi | Pandhuputra kang jêjuluk | Radèn Endratênaya | kang ingambil sraya tur binakal mantu | mring Narapati Cêmpala | têkaa marang sirèki ||
10. Sang Prabu Jungkungmardeya | natèng sabrang lêlana andon jurit | kang ambêg narendra punjul | amrih putri masesa | lire sira awèh layang marang ingsun | iya wus prapta maringwang | sarta wus sun tupiksani ||
11. surasane layangira | sira ngajak mungkasi ing ajurit | prang rupak tandhing lan ingsun | nganggo panah pamungkas | ngadu wulêting kulit tosing bêbalung | lah iya sakarêpira | ing aprang ingsun ladèni ||
12. wus titi pamaosira | natèng sabrang gumujêng sarya angling | babo dene pirang puluh | jênêng saijab-ijab | dèn dhèwèki sumangkeyan kang
--- 151 ---
pinunjul | prajurit ing tanah Jawa | durung tau olèh tandhing ||
13. ingkang padha lig-uligan | hèh ta bapa kabèh prajurit mami | mêngko têmpuhing prang pupuh | dèn pajêg barisira | aja owah mung sun pundhut surakipun | sira bae dèn waspada | patih sandika turnèki ||
14. sang prabu ngêtab ratanya | gumrit nêngah gêbyar-gêbyar tulya sri | rêngganing rata mas murub | kataman diwangkara | prabawaning makutha muncar ngênguwung | pan sarwi ngiwa gandhewa | enthong pamungkasing tandhing ||
15. pantês wanguning prawira | asêmbada pêkike sri bupati | Sri Krêsna mulat lingnya rum | hèh yayi mungsuhira | sida ngajak mungkasi ing aprang pupuh | lah sira ingkang prayitna | aywa weya ing ajurit ||
16. jêr samangko mungsuhira | rajèng sabrang anak brahmana sêkti | luwih gêntur tapanipun | tan kêna ginagampang | Gathutkaca sira dèn prayitnèng luhur | miwah yayi Wrêkodhara |
--- 152 ---
ing dharat dèn ngati-ati ||
17. têrombolan jaganana | wusnya mangsit Sang Prabu Harimurti | gumrit nêngah ratanipun | kênèng sunaring surya | gêbyar-gêbyar prabanira rata murup | kadya paguting baskara | timbangan ratanirèki ||
18. lan ratane natèng sabrang | dohnya sêdhêng satimbaling jêmparing | kalih kèndêl ratanipun | dangu sawang-sinawang | samya ngiwa gandhewa pamungkasipun | dèrèng nguculkên sanjata | mrih papan pantêsing jurit ||
19. prasamya molahkên rata | natèng sabrang ratane ngèrèt ngering | Dananjaya ratanipun | mingêr ingèrèt nganan | adu ngarsa adu iring adu pungkur | tan owah têbihing rata | pan sami ngasta jêmparing ||
20. wusnya mubêng kaping tiga | rata kèndêl sarêng dènnya nglêpasi | jêmparing tikêl pinêthuk | têmpuh sami sanjata | sarêng salin laras sami limpatipun | laraping warastra kadya | sêsiringing kilat thathit ||
21. wadya gung surak gumêrah |
--- 153 ---
awor maras-maras surake sami | mar kumêsar dènnya dulu | solah bawaning aprang | Dananjaya lan Jungkungmardeya Prabu | yayah lir wus caruk wastra | rukêting ratanya kalih ||
22. rêkyana patih tumingal | yèn gustine wus têmpuh ing ajurit | panah-pinanah lan mungsuh | sigra mêsat gêgana | ngikal limpung arsa nyidra saking luhur | Gathutkaca awas mulat | garjita ing tyas nulya glis ||
23. mêsat marang ing gêgana | wus ngungkuli marang rêkyana patih | ngawaskên sasolahipun | kya patih tan graita | yèn mungsuhe wus anèng ing luhuripun | dupi niyub arsa nyidra | sinambêr saking wiyati ||
24. limpunge sinêndhal kêna | wus binuwang kya patih kagyat nolih | dhinupak mukanira sru | kontal tibèng bantala | sajabaning barisan sru dènnya kantu | kasilir ing samirana | èngêt tan mundur ing jurit ||
24. Durma
1. Patih Jayasudarga sangêt krodhanya | nyandhak kunta nulya
--- 154 ---
glis | mêsat ing gêgana | nguwuh-uwuh sêsumbar | hèh sapa aranirèki | mungsuh kang cidra | mukul prang saking wuri ||
2. angakua mumpung maksih duwe nyawa | apa dumèh sirèki | prakosa birawa | bisa ngambah gêgana | lan apa lungguhirèki | anèng Cêmpala | Gathutkaca nauri ||
3. hèh wruhanta ingsun dudu wong Cêmpala | wong sêrayan sun iki | prajurit Ngamarta | umiring kangjêng rama | lan jêng paman ing ajurit | ingambil sraya | mring eyang Cêmpala Ji ||
4. ingsun Senaputra ya Bimaatmaja | Gathutkaca ran mami | ya Radèn Guritna | parap Prabu Têtuka | satriya sasat narpati | kratoning uwa | prabu kang ingsun goni ||
5. Pringgadani waris saking ibuningwang | balikan sira iki | dhapurmu sambada | gagah dêdêg prakosa | lan apa lungguhirèki | anèng ing sabrang | satriya pa bopati ||
6. ninggal dhapur nêdya culikèng ayuda | nyidra saking wiyati [wi...]
--- 155 ---
[...yati] | iya mring jêng paman | kaya dudu prawira | marmane ingsun dhingini | jêr sira cidra | kya patih sru nauri ||
7. aja tambuh iya ingsun patih sabrang | Paranggubarja nagri | patih amisesa | aran Jayasudarga | hèh Gathutkaca sirèki | sêdhêng wus timbang | ing prang tandhing lan mami ||
8. sira iku satriya prasasat raja | ingsun iki pêpatih | nanging tilas raja | Ratu Paranggubarja | soring prang maksih kinardi | patih misesa | kinaryandêling jurit ||
9. mring gustiku Sang Prabu Jungkungmardeya | aywa sira kuwatir | manawa kacuwan | nora tutug ing aprang | sagêndhingmu sun tadhahi | angajak apa | toh pati jayèng jurit ||
10. apa ngajak prang tata panah-pinanah | ngadu wulêting kulit | apa pupuh rosa | prang rupak bindi gada | apa ingsun kang dhingini | apa ta sira | kang dhingin ing ajurit ||
11. Radèn Gathutkaca asru wuwusira | ya wus sêdhêng sirèki | tandhing prang lan ingwang | pêpatih tilas raja [ra...]
--- 156 ---
[...ja] | pantês prawira ing jurit | aja ngucira | dèn padha ngungsi pati ||
12. lah ta payo apa kang ana ing sira | tibakna sun tadhahi | krodha ngikal dhêndha | Patih Jayasudarga | pamupuhe dèn tadhahi | gapyuk cinandhak | dhêndhane kyana patih ||
13. rame sêndhal-sinêndhal anèng gêgana | Gathutkaca nguwati | nyêndhal sarwi dhupak | jajane kyana patya | kontal dhêndhanya wus kêni | sêbut binuwang | krodha rêkyana patih ||
14. anarajang tinadhahan sarêng tandang | caruk rok rukêt sami | kuwêl nèng gêgana | sami prakosanira | sarêng dènnya tibèng siti | pan kalihira | wangsule rukêt malih ||
15. anèng dharat angadu sudiraning prang | dêdêr-dinêdêr sami | rame drêg-udrêgan | silih gon maputêran | untiran untir-inguntir | pêluk pulêtan | kêkêt banting-binanting ||
16. rame dugang-dinugang sarêng gumlimpang | gulungan gantya guling | rame lêng-ulêngan | lir
--- 157 ---
cakra panggilingan | rêkyana patih katitih | kadêkung ing prang | dinêdêl wus kalindhih ||
17. kèngêr cêngêlira jaja suh dhinupak | pêjahe kyana patih | sarêng lan praptanya | rêsi brêmana tapa | saking ing sabrang miyarsi | yèn ingkang putra | dènira mamrih putri ||
18. marang tanah Jawa têmah dadya aprang | marma sang brêmana glis | sumusul ing putra | praptèng nagri Cêmpala | mênangi ramening jurit | kang anèng wiyat | ngungun dènnya ningali ||
19. ing patine Kya Patih Jayasudarga | mung mungsuh padha siji | duk anèng ing sabrang | wus wudhu tanpa lawan | ing mangkya nèng tanah Jawi | luwih apêsnya | prangira tan ngundhili ||
20. mung tinangan mring mungsuhira kewala | mati madyaning jurit | lan malih tumingal | kang putra sri narendra | wusnya campuh ing prang tandhing | lan mungsuhira | samya nèng rata manik ||
21. rame tuju-tinuju panah-pinanah | dèrèng wontên kasilip | sami wasisira | rikat awase [a...]
--- 158 ---
[...wase] samya | myang wêgigira mèh sami | brêmana tapa | krura sru dènira ngrik ||
22. nèng gêgana swaranya lir gêlap sasra | gumuruh gêgirisi | ibêgan ngawiyat | sarêng papêtêng prapta | sumaput pêtêng nglimputi | madyèng payudan | pêtêng lir têngah wêngi ||
23. dadya kèndêl kang samya prang kalihira | pêdhut dene nglimputi | Sri Jungkungmardeya | suka ing tyas wus duga | lamun ingkang rama prapti | têtulung ing prang | angrik anèng wiyati ||
24. dadya mundur Sang Prabu Jungkungmardeya | ngingêrakên rata glis | bênggang lan mungsuhnya | sampun mawor ing bala | para wadya Dwarawati | Cêmpala lawan | Pamênang Pringgadani ||
25. samya sêdhih tan bisa mangsah ing yuda | dene pêtêng nglimputi | swara kadya gêrah | ibêgan dirgantara | kang darbe swara tan kèksi | kaku tyasira | tan wruh sawiji-wiji ||
26. Wrêkodhara Sêtyaki lan Gathutkaca | samya prayitnèng jurit | dhêdhêp sawadyanya | lawan Trusthadyumêna [Trusthadyumê...]
--- 159 ---
[...na] | mung Sang Prabu Harimurti | kang nora samar | Arjuna wus winangsit ||
27. hèh ta yayi iki si brêmana tapa | praptarsa nyidrèng jurit | iya marang sira | angrik anèng gêgana | karya pêtêng anglimputi | aywa pêpeka | ing prang dèn ngati-ati ||
28. ramanira Sri Prabu Jungkungmardeya | brêmana luwih sêkti | wus gêntur tapanya | ing ajur-ajèr bisa | lah payo yayi dèn aglis | sira lêpasna | bramastra mring wiyati ||
29. yèn wus padhang Sarotama tamakêna | mring si brêmana sêkti | kalamun wus pagas | dhase sira pisaha | lan gêmbunge ingkang têbih | dhase tibakna | anèng ngarsanirèki ||
30. ing ngarsane Sang Prabu Jungkungmardeya | gêmbung buncangên ngangin | lamun maksih pêrak | lan sirah yêkti bisa | patrap dhewe urip malih | marma dohêna | payo yayi dèn aglis ||
31. nora nistha dhingini prang mungsuh cidra | Dyan Parta wus winangsit | ngêmbat langkapira [lang...]
--- 160 ---
[...kapira] | lumêpas kang bramastra | murub nungsung mring wiyati | brêmana tapa | kênèng padhanging gêni ||
32. gugup ing tyas sigra anarik candrasa | niyup saking wiyati | pan arsa nigasa | nging pinapag sanjata | Ki Sarotama ngênèni | pagas kang jăngga | dhas arsa patrap malih ||
33. mring gêmbunge tinadhahan endrasara | tinibakakên aglis | anèng ratanira | Prabu Jungkungmardeya | gêmbung binuwang ing angin | kabuncang sirna | tiba anèng jaladri ||
34. tulus pêjahira sang brêmana tapa | dhase pinisah têbih | lawan gêmbungira | sarêng lawan ilangnya | pêdhut kang pêtêng nglimputi | katut maruta | padha ngasmarèng jurit ||
25. Asmaradana
1. sang prabu kagyat tan sipi | duk sirah wau tibanya | gumêbrug tibèng pangkone | tiningalan nora samar | yèn sirahe kang rama | mustaka nulya sinambut | sinungkêman anèng asta ||
2. pan sarya dipun tangisi | sang
--- 161 ---
prabu wusnya karuna | sêkala èngêt ing tyase | sigra dènira parentah | mring sagung pra dipatya | sadaya kinèn angruruh | marang jisime kang rama ||
3. miwah sagung para mantri | sadaya samya ngupaya | brêmana tapa jisime | sajawining pabarisan | mubêng datan kapanggya | katur marang sang aprabu | kalangkung ngungun ing driya ||
4. dene mungsuhe udani | pêjah gêsange kang rama | liwat guna waspadane | sirah tinibakkên rata | gêmbungira binuwang | saking pabarisan agung | tan karuan tibanira ||
5. anglês ing tyas sri bupati | têlasing pangarsa-arsa | ingkang rama katigase | mring mungsuh datanpa bisa | miwah pêpatihira | mati ing prang tanpa kiwul | tuwin sagung pra dipatya ||
6. wus ngrasa kasor ing jurit | Sang Prabu Jungkungmardeya | nanging wus pratignyèng tyase | tan arsa yèn ngoncatana | ing prang miwah nungkula | suka lêbura wor mungsuh | sadina mêngko kewala ||
--- 162 ---
7. lawan sawadyanirèki | aywa na kèri satunggal | ing aprang sarêng sirnane | ambelani mring kang rama | miwah pêpatihira | wusnya pratignya ing kalbu | Sang Prabu Jungkungmardeya ||
8. mêdal krodhaning ajurit | ngêtap rata gumrit kontrag | pan sarwi ngawe balane | sasmita garubuh ing prang | garjita pra dipatya | ing karsane gustinipun | nêdya mungkasi ngayuda ||
9. ngantêp garubuh ing jurit | wadya ing Paranggubarja | samya sêtya ing gustine | sami labuh karsanira | tan nêdya lumayua | miwah nungkula mring mungsuh | nadyan sikêpe sadaya ||
10. suka matiyèng ajurit | lêbur awor mungsuhira | anèng ngarsane gustine | sigra parêng dènnya mangsah | kumrêtêg rêbut ngarsa | nêdyamuk ing aprang numbuk | sigra Radèn Wrêkodhara ||
11. Gathutkaca lan Sêtyaki | miwah Dyan Trusthadyumêna | nadhahi aprang balane | têmpuhing yuda kèbêkan | wadya Paranggubarja | mêrêm ing
--- 163 ---
prangira numbuk | tan ketung kèhing palastra ||
12. lir sulung malêbu gêni | kamuk dening Arya Sena | myang Gathutkaca pamuke | miwah Arya Wrêsniwira | lawan putrèng Cêmpala | mungsuh kang kaarsa lêbur | ing wuri ngidak kewala ||
13. tumpês ngarsa tangkêp wuri | Narendra Krêsna tumingal | garjita ing tyas wuwuse | hèh kaipe tingalana | mungsuhira ing aprang | wadya Paranggubarjèku | ing prang wus darah palastra ||
14. sapunên ing sanjatangin | tibakna Paranggubarja | aywa kari sabalane | yèn wus ilang sêrêng ing prang | yêkti duwe pangrasa | ing aprang wus tanpa kiwul | angeman karatonira ||
15. Sang Dananjaya nulya glis | musthi astra pawanendra | ratuning angin têgêse | kumyus ingkang bayu bajra | mêtu saking gandhewa | prahara gora gumêntur | Sang Prabu Jungkungmardeya ||
16. katut dening sanjatangin | kabuncang sabalanira | sirna gusis sabangkene | tinibakakên [tini...]
--- 164 ---
[...bakakên] sadaya | nagri Paranggubarja | kunêng wau kang winuwus | kang maksih anèng payudan ||
17. Sang Aprabu Harimurti | miwah kang rayi sadaya | wus budhalakên barise | datan winarna ing marga | lumirig manjing kitha | swaraning bala gumuruh | wus katur ing sri narendra ||
18. yèn unggul kang magut jurit | nulya miyos pagêlaran | angurmati ing praptane | kang mêntas unggul ing aprang | tan dangu katingalan | pangarsaning lampahipun | manjing alun-alun samya ||
19. bala wil ing Pringgadani | surak-surak giyak-giyak | bêngkilung rame gêndhinge | nulya piyak ngering nganan | baris angapit marga | wadya Cêmpala sumundhul | nulya wuri Madukara ||
20. nulya wadya Dwarawati | kang mungkasi wuri pisan | wadya Jodhipati kabèh | anut bala ingkang ngarsa | piyak angering nganan | rakit baris urung-urung | wong agungira sadaya ||
21. lajêng marang păncaniti [pă...]
--- 165 ---
[...ncaniti] | Sri Maha Narendra Krêsna | gya têdhak saking ratane | sapraptanirèng têratag | Sri Bupati Cêmpala | nyandhak astanira gupuh | kinanthi binêkta lênggah ||
22. satata nèng păncaniti | Sri Maha Narendra Krêsna | pra putra glar nèng ngarsane | sri bupati ing Cêmpala | mèsêm dènnya ngandika | pan kawula mèh sumusul | anak prabu mring payudan ||
23. sangking sumêlang miyasi[27] | ing warti Jungkungmardeya | langkung awrat ing yudane | umatur Narendra Krêsna | saèstu lamun awrat | marma tilar prajanipun | mring tanah Jawa andon prang ||
24. saking wus tan angsal tandhing | wontên sabrang gunaning prang | nêracak sapunggawane | samya prawirèng ayuda | wadyanipun sadaya | sami sêtya ratunipun | marmane awrat sinăngga ||
25. sajroning prang tigang ari | wadyanipun têtumpêsan | tanpa kiwul ing yudane | tan wontên kang lumayua | maksih ambyuk kewala | mêrêm ing
--- 166 ---
prang soroh amuk | nèng ngarsane ratunira ||
26. marmanya glis dèn lêpasi | ing sanjata pawanendra | mring pun Dananjaya age | awlas kathahing papêjah | Prabu Jungkungmardeya | kabuncang sadayanipun | tiba ing Paranggubarja ||
27. miwiti malah mêkasi | solah tingkahing ayuda | sampun katur sadayane | sri bupati ing Cêmpala | langkung sukaning driya | yèn makatên anak prabu | tumuntên kalampahana ||
28. rayi tuwan pun Srikandhi | dhaupe lan pun Arjuna | ing Soma ngarsa pênêde | sêdhêng ngaso ingkang wadya | matur Narendra Krêsna | inggih kawula jumurung | paman prabu karsa tuwan ||
29. punapa kang dèn antosi | ing rèh wus dadya ubaya | prayogi nuntên panggihe | lingira Natèng Cêmpala | kulup Trusthadyumêna | lan Si Patih Căndrakètu | besuk ari Soma ngarsa ||
30. padha dèn sumêktèng kardi | ing dhaupe
--- 167 ---
bakyunira | kang putra sandika ture | nulya kundur sri narendra | lumêbèng dhatulaya | Prabu Padmanaba sampun | masanggrahan saha bala ||
31. bubar sagung kang anangkil | wau Sang Prabu Drupada | sarawuhirèng kadhaton | pinêthuk marang kang garwa | sawusnya tata lênggah | alon ngandika sang prabu | hèh ta yayi mungsuhira ||
32. samêngko wus tumpês tapis | Sang Prabu Jungkungmardeya | sirna lêbur sabalane | sutanira Si Arjuna | ingkang marwasèng yuda | wus dadi ubayanipun | yèn kalakon mungsuh sirna ||
33. sutanira Si Srikandhi | ingkang sun karya ganjaran | mau wus sun dhawuhake | besuk ari Soma ngarsa | dhaupe sutanira | samêngko wus sêdhêngipun | kanthinên marang jro pura ||
26. Kinanthi
1. watir anèng tamansantun | bêcik rêksanên jro puri | kang garwa matur sandika | wus mundur saking ngarsa ji | lajêng marang patamanan | kunêng gantya kang winarni ||
2. kang
--- 168 ---
kêkuwu tamansantun | Kusuma Wara Srikandhi | rawuh saking Madukara | dalu jujug tamansari | dèrèng sowan mring kang rama | miwah dèrèng dèn timbali ||
3. wira-wiri mung kang ibu | nênggih ingkang atêtuwi | cinatu[28] sang rêtnaning dyah | ing galihira wus têbih | mring satriya Dananjaya | tan ana labêtirèki ||
4. brangtanira kang rumuhun | wus supe ing tyasnya saking | asru karêm kaprawiran | tan antuk dhahar myang guling | tan lyan namung ciptanira | dadia putri prajurit ||
5. Sang Parta wêwulangipun | pratingkah ngadoni jurit | wus kacakêp sadayanya | mangkana sang rajaputri | panglêpasaning sanjata | miwah jaya wijayanti ||
6. kang dadya sêngsêming kalbu | nalika binegal margi | ditya ing Paranggubarja | tan rêkasa ing ajurit | pira-pira ingkang sirna | dening sanjata Dhêdhali ||
7. sêmana sang rêtnaningrum | duk lagya siniwèng cèthi | lênggah soring nagapuspa | dangu wartaning ajurit [a...]
--- 169 ---
[...jurit] | nikèn ban umatur nêmbah | wau praptanipun gusti ||
8. kang saking magut prang pupuh | pinêthuk nèng păncaniti | ing ramanta sri narendra | wartine mêngsah wus tapis | Sang Prabu Jungkungmardeya | sabalane wus sirnanting ||
9. sakantunira kang lampus | sinapu sanjatèngangin | mring satriya Dananjaya | tan wontên kantun satunggil | dadya rama padukendra | kenging ing sayêmbarèki ||
10. jangjènipun sang aprabu | marang Rahadèn Prêmadi | sintên kang sagêd nyirnakna | mring mungsuh ginanjar putri | ingkang kinarya bang-êbang | pan inggih paduka gusti ||
11. ing wau pan sampun dhawuh | sang prabu nèng păncaniti | binjang ari Soma ngarsa | ing panggih paduka gusti | lan satriya Dananjaya | sang rêtna duk amiyarsi ||
12. mèsêm sarwi ngandika rum | gumampang jêng rama aji | ingsun kinarya ganjaran | mring wong ika tan tinari | apa ta dumèh wak ingwang | wus nunggal [nungga...]
--- 170 ---
[...l] samadya sasi ||
13. nèng Madukara gêguru | pangawasaning jêmparing | măngsa ta nora uwisa | nunggal budi golong pikir | mangkono panggalihira | marma tan nganggo tinari ||
14. baya badhêdhêg sagunung | atine kang mênang jurit | wus pasthi tămpa ganjaran | dhasare wus wanuh nguni | yêkti yèn ora bêbakal | ukur jinawil sumrinthil ||
15. babo aja gupuh-gupuh | mondhong mring Wara Srikandhi | samêngko mênèk tan kêlar | pêpanggilirèng akrami | putrine Natèng Cêmpala | ayu prawirèng ajurit ||
16. lah ta dene rama prabu | girisan têmên ing galih | ukur mungsuh ratu sabrang | dadak nyênyambat ing jurit | yèn ing nguni ngandikaa | sadina ingsun tadhahi ||
17. bubar sirnane kang mungsuh | ngandika dèrèng dumugi | kasaru ing rawuhira | ingkang ibu pramèswari | gupuh mêthuk sang lir rêtna | tundhuk ing ngarsa wotsari ||
18. rinangkul [rinangku...]
--- 171 ---
[...l] lungayanipun | wusnya tata lênggah sami | munggèng soring nagapuspa | kang ibu ngandika aris | babo nini putraningwang | lakuningsun pan tinuding ||
19. mring ramanira sang prabu | kinèn maringi udani | yèn mungsuh sabrang wus sirna | sabalane tumpês tapis | rakanira Madukara | iya kang marwasèng jurit ||
20. wus dadya punagènipun | ramanira sri bupati | sira nini kang kinarya | ganjarane ing ajurit | mring rakanira Ki Parta | mau anèng păncaniti ||
21. ramanira pan wus dhawuh | mring Sang Prabu Harimurti | besuk ari Soma ngarsa | karsane ginawe pasthi | iya dadi dhaupira | kalawan rakanirèki ||
22. timbalane wong tuwamu | sira ywa nèng tamansari | kurang pira Soma ngarsa | bêcik rinêksa nèng puri | ila-ilane wong kuna | sang rêtna umatur aris ||
23. dhuh ibu paduka matur | ing jêng rama sri bupati | karsane ingkang punika | kawula tur pati
--- 172 ---
urip | nuwun dukane jêng rama | dèrèng arsa nambut krami ||
24. sawêg kasêngsêm tyas ulun | kaprawiraning ajurit | kang ibu duk amiyarsa | kang putra rinangkul aglis | dhuh ta nini kayaparan | mangkono aturirèki ||
25. mendah ramanta sang prabu | sungkawanira ing galih | ratu iku nora kêna | cidra sasamining aji | dene wus kêna jangjinya | mring Sang Prabu Harimurti ||
26. ing satêmah nora wurung | mindho papat dadi jurit | ala mungsuh ratu sabrang | dene mungsuhira nini | iya lan Nata Pandhawa | apa kang kinarya wani ||
27. sang rêtna nêmbah umatur | yèn kêdah misesèng jurit | satriya ing Madukara | kawula ingkang ngêmbari | sagêndhingirèng ayuda | ewadene jêng rama ji ||
28. kapidêrêng galihipun | ibu dènnyarsa angambil | mantu mring wong Madukara | saking jangjine wus kêni | mring Sang Prabu Padmanaba | inggih kawula lampahi ||
29. nanging paduka umatur |
--- 173 ---
ibu mring kangjêng rama ji | apan ing nguni kawula | inggih gadhah pasanggiri | botên arsa nambut krama | yèn tan antuk satriya di ||
30. kang sagêd dhatêngi ibu | amba nuwun apêpanggil | lamun akrama tampia | tiba sampir wanodya di | ingkang wasis ananjata | bangkitipun kang ngungkuli ||
31. lan pamanah kula ibu | lamun tan sagêd dhatêngi | panuwun kula punika | nadyan praptèng nini-nini | yêkti wadat tan akrama | dipun dhawuhna tumuli ||
32. dhatêng kang binadhe mantu | yèn botên sagêd dhatêngi | sampun yèn mênggah ginarwa | wanuh kewala tan sudi | lah sisan dadosa mêngsah | ing prang pundi gène panggih ||
33. upami jêng rama prabu | dukani pan mrih nêkani | paripaksa mring kawula | pintên sakite wong mati | kang ibu langkung sungkawa | miyarsa aturing siwi ||
34. ngandika sarwi angrangkul | lah ta kayaparan nini | mring ramanira sang nata | iya sun aturkên nini | yèn mangkono [mang...]
--- 174 ---
[...kono] ing tyasira | nulya kundur pramèswari ||
35. sapraptanirèng kadhatun | ing ngarsa sri narapati | matur solahe dinuta | miwiti malah mêkasi | dènnya dhawuh mring kang putra | miwah wangsulanirèki ||
36. kang putra panuwunipun | sadaya wus katur sami | sang prabu duk amiyarsa | anglêngglêr[29] ing tyas tan sipi | cipta sru duka mring putra | mèh têdhak angore wèni ||
27. Sinom
1. kasaru ing praptanira | Sang Aprabu Harimurti | lan Radèn Trusthadyumêna | gupuh dènnya ngacarani | wus tata lênggah sami | Sri Drupada ngandika rum | kaparêng putraningwang | lumêbêt sajroning puri | yèn sampuna rawuh kawula utusan ||
2. inggih ngaturi paduka | saking sungkawaning galih | dene ta ari paduka | pun Srikandhi ing samangkin | karya beka tan sipi | ibunta kang kula tuduh | dhawuhi dhatêng taman | mring arinta pun Srikandhi | lamun mêngsah ing sabrang mangke wus sirna ||
3. ing
--- 175 ---
prang dening pun Arjuna | sawadyane tumpês tapis | pun Srikandhi ulun kaya | ganjaran ungguling jurit | kula panggihkên nuli | inggih lawan kadangipun | benjang ing Soma ngarsa | mopo datan anglampahi | pamopone arinta gadhah panêdha ||
4. marma dahat tyas kawula | sungkawa wor muring-muring | kadi wus kolu-kolua | mring arinta pun Srikandhi | dene beka tan sipi | sadaya sampun tinutur | mring Prabu Padmanaba | panuwunira sang putri | mung punika mêsgule manah kawula ||
5. dhaupe lan pun Arjuna | mawi gadhahi punagi | kang dados panêdhanira | botên kaprah ing sabumi | lah kono pramèswari | aturna marang putramu | kabèh-kabèh kang dadya | panuwune Si Srikandhi | aturêna aja na kang kêkurangan ||
6. pramèswari aturira | mring Sang Prabu Harimurti | dènnya dhawuh mring kang putra | miwah wangsulanirèki | panuwune sang putri | sadaya pan sampun [sa...]
--- 176 ---
[...mpun] katur | pêpanggiling akrama | tampia patiba sampir | wanodya di kang wignya ulah sanjata ||
7. awase kang ngasorêna | marang gènipun jêmparing | lamun botên kadhatêngan | inggih botên nêdya krami | Sang Prabu Harimurti | gumujêng alon umatur | paman sampun aduka | mring putra tuwan Srikandhi | pinêksaa punika măngsa kenginga ||
8. panêdhanipun wus dadya | pasanggirining pawèstri | lamun botên kadhatêngan | yêkti yèn pilaur mati | dhasar nêdya ngayoni | inggih dhatêng gurunipun | putranta pun Arjuna | prayogi tuwan dhawuhi | Sri Narendra Cêmpala alon ngandika ||
9. anak prabu tyas kawula | sampun bodho tanpa budi | sumanggèng karsa kewala | rayi tuwan pun Srikandhi | Sang Prabu Harimurti | nolih sarwi ngandika rum | yayi Trusthadyumêna | pan sira kang ingsun tuding | dhawuhana kakangira Si Arjuna ||
10. kabèh sapanjalukira [sapanjaluki...]
--- 177 ---
[...ra] | bakyumu dhawuhna sami | mring rakanira ing kana | lamun bisa anêkani | yêkti yèn sida rabi | yèn tan bisa yêkti wurung | Radèn Trusthadyumêna | sandika tur sêmbah mijil | praptèng jawi lampahe lajêng kewala ||
11. mung lan panakawan sapta | mangkana ingkang winarni | sira Radyan Dananjaya | wontên pakuwonirèki | lagya karya jêmparing | Rarasati munggèng ngayun | sarwi ngrêmpêlas gandar | radèn ingkang angêlari | Dananjaya alon dènira ngandika ||
12. Larasati bêcik sira | iya muliha dhingini | marang nagara Ngamarta | mangkata ing benjing enjing | lakunira sun tuding | matura mring biyang kulup | lamun Putri Cêmpala | karsane sri narapati | pan ing mêngko pinaringakên maringwang ||
13. besuk ari Soma ngarsa | ingsun mopo nora kêni | rèhning putra wus kinarya | sayêmbaraning ajurit | gustimu konên pamit | iya mring jêng kaka prabu | mulih mring Madukara [Maduka...]
--- 178 ---
[...ra] | ngrêsiki wismanirèki | lan nampani praptane Putri Cêmpala ||
14. paturone dèn prênahna | yèn lêga gustinirèki | iya anèng sênthong wetan | Rarasati maleroki | sarwi mènjêp turnèki | dhuh lae mambu wong lumuh | bok sampun samudana | karya ewa kang miyarsi | sêjatine pan inggih galih paduka ||
15. lamun kawula maksiha | wontên Cêmpala nênggani | panggihe pangantèn benjang | bokmanawi makèwêdi | akarya sănggarunggi | mring pangantèn manahipun | suwawi supatanan | yèn botên kadya tur mami | gusti sang dyah malah kula gêgasaha ||
16. kundur asile punapa | mindhak anyênyakit ati | Dananjaya duk miyarsa | gumujêng sarwi anjiwir | lambene Rarasati | gya tinampèl astanipun | aja mangkono sira | bok sing wêlas marang mami | măngsa dadak ngalahna kang wus pêputra ||
17. mung lawan sira kewala | ing
--- 179 ---
tyas ingsun wus sayêkti | nora bisa angalahna | mulane sira dèn bangkit | ing besuk amaripih | mring atine biyang kulup | yèn kongsi bisa ilang | muring-muringe mring mami | sayêktine gêdhe ganjaran manira ||
18. sapatut pamintanira | sayêktine sun turuti | busana kang adi endah | samana ingkang maripih | eca imbalan angling | kêsaru ing praptanipun | Radèn Trusthadyumêna | majêng sarwi awotsari | Radyan Parta gya nambrama tamunira ||
19. Rarasati mundur sigra | nèng wuri ragi kapering | cêlak lênggahira radyan | sarwi mulat ingkang prapti | mêksih dènira ngampil | dêdêr ampêlasan wau | Dyan Trusthadyumna mulat | mring raka umatur aris | dhuh kakang mas têmbe kawula tumingal ||
20. sintên ing wingking paduka | ingkang ngrampêlas jêmparing | satriya Andananjaya | nolih sarwi lon dènnya ngling | iku bocah ngong yayi | palihane bakayumu | sinungakên [si...]
--- 180 ---
[...nungakên] maringwang | sun karya garwa paminggir | nêmbah matur Rahadèn Trusthadyumêna ||
21. kakang mas lampah kawula | dinutèng kangjêng rama ji | myang raka Sri Padmanaba | ingutus paring udani | mring paduka manawi | panggih tuwan dèrèng tamtu | lan kangbok Soma ngarsa | wontên pakèwêd nusuli | rayi tuwan kakang bok akarya beka ||
22. mawi gadhahi panêdha | pasanggirining akrami | panuwune mring paduka | tampia patiba sampir | wanodya kang linuwih | awase pamanahipun | kang sagêd ngasorêna | marang gènipun jêmparing | panuwune kakang bok amung punika ||
23. kang wus kinarya ubaya | yèn kangmas sagêd dhatêngi | sampun mênggah kang ginarwa | padmi sanadyan paminggir | marêkan anglampahi | kakang bok pratignyanipun | kangmas lamun paduka | botên sagêd andhatêngi | praptèng nini-nini wadad tanpa krama ||
24. dhuh kangmas manah kawula | mring kangbok sèwu [sè...]
--- 181 ---
[...wu] anggêni | dene kumingsun kalintang | nuntên upadosna tandhing | yèn kasor kangbok benjing | sayêkti kawula kaul | Sang Parta duk miyarsa | Trusthadyumêna turnèki | langkung kagyat anglênggêr sajroning driya ||
25. nanging sinamun ing netya | gumujêng dènnya nauri | yayi mas aja gumampang | mring rakanira sang putri | awase yèn jêmparing | sipat katon ora luput | walikên tri bawana | yèn padha samaning putri | nora nana kang nimbangi sang lir rêtna ||
26. lah ta wis yayi matura | iya mring sang prabu kalih | ingsun wus nora kaduga | iya yayi anêkani | pamundhute sang putri | ing tyas ingsun uwis mupus | yèn wus karsaning dewa | durung jinodho lan mami | Radèn Trusthadyumêna matur ngrarêpa ||
27. dhuh kangmas sèwu dupara | paduka botên kadugi | măngsa dadak akewrana | inggih ngupadoskên tandhing | ingkang sagêt jêmparing | kakang bok sintên [si...]
--- 182 ---
[...ntên] kang muruk | inggih saking paduka | Dananjaya ngandika ris | ingsun yayi ingkang muruk wus kasoran ||
28. Rarasati duk miyarsa | ing ngarsa gunêmirèki | turing Dyan Trusthadyumêna | pamundhutira sang putri | Sang Parta tan nyagahi | nulya jawil saking pungkur | bêbisik aturira | paduka tuwan sagahi | pamundhute Sang Rajaputri Cêmpala ||
29. kawula kang ngladosana | sagêndhingipun jêmparing | ature tan piniyarsa | nanging Nikèn Rarasati | sinikut-sikut maksih | jawil matur saking pungkur | dènnya kèn nyagahana | Dananjaya rêngu nolih | Radèn Trusthadyumêna tyase graita ||
30. tumingal marang kang raka | gung jinawil saking wuri | sinikut maksih kewala | Rarasati dènnya jawil | dadya umatur aris | kangmas paran karsanipun | dene èsmu dêduka | mring kang jawil saking wuri | punapa kang dados brangtane aturnya ||
28. Asmaradana
1. Dananjaya [Da...]
--- 183 ---
[...nanjaya] ngandika ris | sun srêngên ing bocahira | cangkême angomèl bae | nora patut piniyarsa | ature wong angomyang | lah wis kondura riningsun | aturna mau tur ingwang ||
2. wus nora bisa nêkani | wau Dyan Trusthadyumêna | maksih kèndêl ngawasake | Rarasati solahira | rinêngu mring kang raka | maksih jawil saking pungkur | sangsaya asru turira ||
3. Sang Parta èbêg ing galih | nolih wuri asru nyêntak | Kèn Rarasati ambêkès | yèn pangeran botên sagah | kula sakêthi merang | darbe gusti mantuk ngunthul | awirang angur matia ||
4. luhung paduka ing nguni | sampun bêkta mring kawula | kundur ngunthul sakarsane | wau Dyan Trusthadyumêna | miyarsa langkung suka | mring raka sru aturipun | dhuh kangmas dene punika ||
5. tan mawi ngupados têbih | bakayu wingking punika | pan sampun nyagahi dhewe | têka dadak dinukanan | Dananjaya [Dananja...]
--- 184 ---
[...ya] ngandika | yayi aja sira rungu | ing ature bocahira ||
6. saguhe wong andalêming | gêpok gandhewa pan ora | durung tau sajêg-jêge | têka saguh ngayonana | pamanahe sang rêtna | dêstun tan wruh awakipun | mundhak mêmirang kewala ||
7. lah ta wis kundura yayi | Rarasati duk miyarsa | tan kêna tinata tyase | sigra majêng dènnya lênggah | nèng iringe Sang Parta | dhuh radèn paduka matur | ing ramanta sri narendra ||
8. yèn kawula kang nyagahi | pamundhutipun sang rêtna | angladosi samangsane | ngabên pawasan sanjata | Radèn Trusthadyumêna | miyarsa suka kalangkung | sarwi kêplok saurira ||
9. inggih bakyu inggih inggih | kula kang matur jêng rama | lamun bakyu saguh dhewe | kakang mas ingkang anakal | wong saguh dinukanan | radèn tur sêmbah gya mundur | saking ngarsane kang raka ||
10. latah sarwi asêsirig | satriya Andananjaya |
--- 185 ---
nguwuh asru pêngampahe | hèh ta yayi aja aja | ature bocahira | kongsia katur sang prabu | măngsa dadak sayêktia ||
11. ingkang pasthi atur mami | aturêna sri narendra | pan wus nora sagah ingong | iya yèn anêkanana | pamundhute sang rêtna | Trusthadyumêna gumuyu | sadasa kangmas matura ||
12. inggih botên anyagahi | jêr bakayu ingkang sagah | yêkti kula aturake | inggih dhatêng kangjêng rama | lan kangmas Nata Krêsna | Dananjaya mangu jêntung | dhêlêg-dhêlêg tan ngandika ||
13. èbêging tyas muring-muring | muring-muringira marang | Rarasati cinawowo | sarwi angagagi asta | dhuh sirèku wong apa | cangkêm calêbang-calêbung | matur mring Putri Cêmpala ||
14. têka dadak anyaguhi | pamundhute sang lir rêtna | apa kang kok saguhake | kapan gonmu amêmanah | lah ing mêngko kaya pa | kang pasthi ika umatur | iya marang sri narendra |
--- 186 ---
15. lamun sira wus nyagahi | dhuh adhuh iki wong apa | dene mangkono cangkeme | Rarasati matur nêmbah | punapa kang dèn ucap | sagah kang sampun katrucut | paran gène mangsulana ||
16. kajawi dipun ayoni | inggih kantênane benjang | yèn sampun sami kalakon | kula ingabên êlèsan | lawan Putri Cêmpala | kantênan sor unggulipun | Sang Parta atêbah jaja ||
17. dhuh kabanjur si wong iki | baya kasurupan apa | dene kumini kumênès | sêdya wani ngayonana | lawan Putri Cêmpala | awase pamanahipun | wong kudu bêbarang wirang ||
18. kapan gonmu anjêmparing | gêpok gandhewa pan ora | durung tau sajêg-jêge | iya putri ing Cêmpala | nguni lamun mêmanah | kang kinarya lesan rambut | amung wruh pêrnahe kêna ||
19. mèsêm Nikèn Rarasati | Dyan Parta maringi sigra | gandhewa lan jêmparinge | karsanira [karsa...]
--- 187 ---
[...nira] kinèn nyoba | Rarasati tur sêmbah | bok sampun tanggêl pukulun | inggih lesanipun pisan ||
20. rema lan terong galathik | dhoging pêking pinasanga | pan kawula salamine | sapisan dèrèng tumingal | gèn tuwan lesan liyan | inggih namung lesan rambut | terong lan dhoging kukila ||
21. Sang Parta ngêmpus sarya ngling | ewa têmên sun miyarsa | ing ature si mêngkonok | lesane nulya pinasang | terong gêlathik lawan | tiganing pêking ginantung | rema pinasang nèng têngah ||
22. sinami longkangirèki | terong lan dhoging kukila | angapit rema ênggone | Nikèn Rarasati nulya | ngewahi lungguhira | rêspati pangêmbatipun | gandhewa pamawasira ||
23. mèh lumêpas kang jêmparing | cinandhak gandhewanira | Sang Parta lon andikane | dhuh dene parigêl sira | pacak tandang tanduknya | kaya wong wus olèh wuruk | pangêmbatirèng [pang...]
--- 188 ---
[...êmbatirèng] gandhewa ||
24. miwah pamawasirèki | pan wus nyamlêng lungguhira | rada kêmiringên bae | lawan kamanglungên jăngga | yèku pangincêngira | rada mambu pacak kakung | dudu pacaking wanodya ||
25. iya nora angewani | lakune jêmparingira | nanging saru sawangane | pawèstri lamun mêmanah | anganggo pacak lanang | lah tirunên ingsun wuruk | kang nyamlêng pacak wanodya ||
26. nulya mundhut dhoging pêking | terong galathik kalawan | rema kinandhang ênggone | pan anèng têngah jinăngka | sinami longkangira | terong lawan dhoging manuk | Sang Parta ngêmbat gandhewa ||
27. mawas sanjata sarya ngling | lah ta iki tingalana | pamawas ingsun rakite | kang nyamlêng pacak wanodya | dudu pacaking priya | awasna ingkang katiru | wus lumêpas kang sanjata ||
28. terong gêlathik kang pinrih | têngah bênêr ingkang kêna | maksih tumancêp panahe | nulya malih anyanjata [a...]
--- 189 ---
[...nyanjata] | dhoging kukila kêna | bolong panahira laju | dhog katon wutuh kewala ||
29. nulya rema jinêmparing | kêna têngah bênêr sigar | maksih kêkanthil panahe | Dananjaya angandika | lah ta sira manaha | tiru pamanahku mau | sarwi ngusapi srinata ||
29. Sinom
1. iku putri ing Cêmpala | durung kongsi sun wuruki | manah rambut mamrih sigar | panahe maksih kêkanthil | lan manah dhoging pêking | bolong têngah panah laju | nora jaluk maringwang | lan manah terong gêlathik | jêmparinge maksih tumancêp kewala ||
2. kang wus sun wurukkên marang | putri ing Cêmpala naming | bisane mung manah rema | pêdhot nora bisa kanthil | yèn manah dhoging pêking | pasthi kêna nanging rêmuk | mrih bolong durung bisa | yèn manah terong gêlathik | kêna sigar mrih tumancêp durung bisa ||
3. nora kudu sira bisa | manah rambut mamrih kanthil [kanthi...]
--- 190 ---
[...l] | bisaa papak kewala | kalawan sang rajaputri | wus narima tyas mami | dadi ana sasabipun | gon ingsun wurung krama | duwea kêlik sathithik | mung sêlire bae kang ingabên lesan ||
4. manah kalawan sang rêtna | bisa pur dènnya jêmparing | lah mara sira manaha | sun awasne saking wuri | Rarasati nampèni | langkap lan jêmparingipun | lajêng ngêmbat gandhewa | nyamlêng pacaking pawèstri | Dananjaya tumingal kalangkung suka ||
5. mêngko mandhêga sadhela | rada kadohan sathithik | iku ing pamawasira | yêkti lamun angowani | mara mawasa maning | yèn wus amor bedhoripun | lan lesan nuli culna | sigra Nikèn Rarasati | ngêmbat langkap wus awor pamawasira ||
6. bedhore kalawan lesan | lumêpas ponang jêmparing | lesan rambut kang dèn angkah | kêna sigar panah maksih | anèng ing rema kanthil | Rarasati gya rinangkul | ingaras asru
--- 191 ---
nyêngkah | dhuh priyayi apa iki | têka dadak angregoni wong mêmanah ||
7. kula dugèkne punika | lesan ingkang kantun kalih | bokmanawi mangke lêpat | Dananjaya ngandika ris | adhuh woding tyas mami | apuranira sun pundhut | anggon ingsun dêduka | akèh-akèh mring sirèki | iya sapa wonge ingkang duwe nyana ||
8. dene dadakan kewala | iya gon ingsun muruki | mung dulu sadhela bisa | angungkuli kang wus lami | gonira anjêmparing | nuli bisa manah rambut | mendah kaul ngong benjang | yèn kalakona sirèki | kongsi bisa angrabèkakên maringwang ||
9. ingsun kêmbong pitung dina | anèng sajroning jinêmrik | dèn kongsi nêlaskên karsa | Rarasati maleroki | boya kudu wak mami | ginanjar mangkono iku | namung sok kalakona | sarirane sida krami | ingkang dados panase manah kawula ||
--- 192 ---
10. mendah dene yèn ajaa | jaba jêrone wus kêni | têka dadak alêlewa | nganggo duwe pasanggiri | mêjanani ngilani | iya marang kang amuruk | satriya Dananjaya | gumujêng ngandika aris | lah ta mara tutugna pamanahira ||
11. ingkang lesan karo ika | Rarasati nêmbah nuli | ngêmbat gandhewa winawas | lumêpas ingkang jêmparing | dhoging kukila pêking | kêna bolong nora rêmuk | nulya malih nanjata | kêna kang terong galathik | têngah bênêr têrus maksih jêmparingnya ||
12. tumancêp satêngah gandar | gya pinondhong saking wuri | angayang-ayang pinêksa | pangeran mangke rumiyin | bok dèn sarèh ing galih | kirang pintên Soma ngayun | panggih lawan paduka | Kusuma Wara Srikandhi | kawularsa dugèkkên lesan sanjata ||
13. satriya Andananjaya | ngaras sarwi ngandika ris | lah măngsa kuranga dina | sesuk manèh iya bêcik [bêci...]
--- 193 ---
[...k] | sun ngêmping kaul dhingin | gya binêkta mring jinêmrum | nahan ta ingkang lagya | angêla-êla mring dasih | kawuwusa Rahadèn Trusthadyumêna ||
14. wus prapta sajroning pura | ngarsane sang prabu kalih | Sri Maha Narendra Krêsna | apan ta maksih ngêntosi | praptanira kang rayi | rahadèn nêmbah umatur | sasolahnya dinuta | miwiti malah mêkasi | dènnya dhawuh mring kang raka Madukara ||
15. katur ing pamoponira | sadaya wus katur sami | wande krama wus tinêmah | wasana ingkang nyagahi | garwanipun paminggir | dinukanan mêksa maju | sagah samăngsa-măngsa | mring kakang bok angêmbari | sami ngabên pangawasaning sanjata ||
16. gumujêng Narendra Krêsna | mring kang paman matur aris | paman aji putra tuwan | sae nuntên dèn dhawuhi | yèn sampun dèn sanggupi | kang dados panuwunipun | matur Natèng Cêmpala | pun bapa wus pasrah yêkti | pan sumăngga ing anak prabu
--- 194 ---
kewala ||
17. inggih ingkang andhawuhna | Sri Padmanaba lingnya ris | hèh yayi Trusthadyumêna | banjura mring tamansari | iya sira sun tuding | dhawuhana bakayumu | yèn mêngko ingkang dadya | panjaluke dèn saguhi | iya marang kakangira Madukara ||
18. sêlire ingkang kinarya | sasrahan patiba sampir | iya marang bakyunira | sagêndhinge dèn ladèni | ngêndi gone nglêkasi | apa anèng tamansantun | lah iya besuk apa | dènira lesan jêmparing | ing samăngsa-măngsa kene wus sadhiya ||
19. radèn tur sêmbah gya mentar | lajêng marang tamansari | wau ta ingkang winarna | Kusuma Wara Srikandhi | lagya siniwèng cèthi | lênggah soring nagasantun | êmban inya nèng ngarsa | sang rêtna ngandika aris | hèh ta biyang kayaparan duganira ||
20. priyayine Madukara | apa bisa anêkani | kang dadi panjaluk ingwang | patiba sampir pawèstri |
--- 195 ---
kang wignya anjêmparing | ngasorna pamanah ingsun | bok êmban matur nêmbah | kados botên sagêd gusti | lah ing pundi inggih gènipun ngupaya ||
21. èstri kadi sang lir rêtna | wignyanipun anjêmparing | wikan yèn ing Endraloka | lamun salumahing bumi | măngsa wontêna kalih | kados paduka sang ayu | jêmparing lesan rema | ukur wruh prênahe kêni | sang kusuma mèsêm aris angandika ||
22. hèh biyang aywa gumampang | nora kêna dèn kilani | priyayining Madukara | garwane putri linuwih | lan sêlire kêkalih | bokmanawa wus winuruk | iya marang kang lanang | pangawasaning jêmparing | nanging iya sanadyan wis winulanga ||
23. lagya lawase sawarsa | sanadyan wisa rong warsi | ingsun mung samadya căndra | biyang rasane tyas mami | kaduga angungkuli | marang ingkang wus rong taun | malah-malah tyas ingwang | wis kaduga angayoni | mring kang muruk [muru...]
--- 196 ---
[...k] pangawasaning sanjata ||
24. dèrèng dugi angandika | kagyat praptane kang rayi | ingawe majêng mangarsa | sang dyah angandika aris | yayi apa tinuding | dene sun dulu agupuh | kang rayi matur nêmbah | inggih kakang bok tinuding | ing rama ji myang raka Sri Padmanaba ||
25. kinèn dhawuhi paduka | panuwun tuwan samangkin | kakang mas ing Madukara | inggih sampun anyagahi | sêlire kang kinardi | patiba sampir pukulun | satunggal kang binêkta | punika ingkang nyagahi | ing samăngsa-măngsa mêngsah ing paduka ||
26. pangawasaning sanjata | nama Nikèn Rarasati | warnanipun yu utama | lan paduka mèh sairib | pathênthênge mêdosi | wau kasagahanipun | sinawang ing wangunan | pantês wignya anjêmparing | dhuh kakang bok yèn parêng atur kawula ||
27. bok inggih krama prasajan | sampun mawi kêdhah-kêdhih | inggih asile punapa | yèn kawon ngisin-isini |
--- 197 ---
sagêd tuwan jêmparing | inggih kakang mas kang muruk | ngrika măngsa wandea | wus dèn ulig rina wêngi | marma gadhah kandhutan manah kaduga ||
28. sang rêtna rêngu ngandika | lah ta wis aja cariwis | pan wus dadi karêp ingwang | kaya pa gone balèni | yèku Si Rarasati | nadyan bisa manah lêmut | ingsun măngsa ulapa | kang rayi umatur aris | yèn saèstu mawi pocunging akrama ||
30. Pocung
1. inggih kangbok ing pundi kambanganipun | lan benjang punapa | murwani lesan jêmparing | sang rêtna ngling iya nèng kene kewala ||
2. bangsalipun cilik taman kulon iku | bakal gone kana | lan kene sêdhêng dohnèki | tarubana lan wangunên tatuwuhan ||
3. gustinipun sayêktine iya mèlu | kêkinthil mring taman | sêlire kang dèn botohi | sun wangêni bature ingkang binêkta ||
4. patang puluh aja luwih saking iku | ingsun gawe padha | lan kèhe parêkan [pa...]
--- 198 ---
[...rêkan] mami | iya patang puluh kalêbu mban inya ||
5. bangsal agung ana taman ingkang kidul | iya tarubana | palênggahane rama ji | lawan sira Sang Aprabu Padmanaba ||
6. santanèku nunggala kono gonipun | pêrak gone lesan | waspada dènnya ningali | têngah-têngah lan kene myang kulon ika ||
7. pasang tarub rêngganên kang sarwa patut | singa kang amanah | maju mring bangsal gonnèki | dènnya lêkas têtandhingan manah lesan ||
8. iya besuk Buda Cêmêngan puniku | sêdhêng purnamanya | lêbokna Si Rarasati | ingsun jake lêkas manah ingkang enjang ||
9. lan sirèku matura jêng rama prabu | yèn wus padha lesan | ingsun lan Si Rarasati | bêcik nganggo gamêlan kalawan surak ||
10. bangsal loro ing kana lawan gon ingsun | bêcik nganggo padha | mangku gamêlan pribadi | tinon ngakèh nora kêmba piniyarsa ||
11. lamun antuk Rarasati [Ra...]
--- 199 ---
[...rasati] panahipun | ya bature kana | dèn rame surakirèki | patang puluh kabèh aloka yèn kêna ||
12. lamun luput ika na pamanahipun | nora tibèng lesan | ing kene ingkang nyuraki | binarunga gamêlan myang êmban ingwang ||
13. patang puluh kabèh ngêlokna yèn luput | yèn tumibèng lesan | parêkan sun sadayèki | patang puluh barêng padha alok kêna ||
14. aturipun kang rayi sarwi gumuyu | kangbok sayêktosan | karsa paduka puniki | tandhing lesan sênjata mawi gamêlan ||
15. sartanipun surak lir wong abên sawung | dhulipun kambêngan | kakang bok dèn ngati-ati | mêngsah tuwan sawung sampun lig-uligan ||
16. sawungipun wêton mrapi simpên ampuh | kangbok kula sawang | punika Kèn Rarasati | kadi-kadi katetesan trah kusuma ||
17. kula dulu dede alit wijilipun | sang rêtna ngandika | iya karuhane benjing |
--- 200 ---
gêgitike yèn wus mêtu ing kalangan ||
18. panuwunku yayi aturna sadarum | aja kêkurangan | pangrêngganing tamansari | dèn samêkta poma yayi atur ingwang ||
19. awotsantun kang rayi wus pamit kundur | saking patamanan | wangsul manjing jroning puri | praptèng ngarsanira sang prabu kalihnya ||
20. awotsantun mring Nata Krêsna turipun | lampahnya dinuta | panggih kang raka sang dèwi | panuwune wus ingaturakên samya ||
21. duk miyarsa Narendra Krêsna gumuyu | Sang Prabu Drupada | pangandikanira aris | anak prabu paran ing karsa paduka ||
22. nulya Prabu Padmanaba ngandika rum | yayi parentahna | kabèh-kabèh ingkang dadi | panuwune bakayumu dèn samêkta ||
23. Sang Aprabu Padmanaba pamit sampun | mêdal masanggrahan | Trusthadyumêna tan kari | praptèng jawi lajêng dènnya aparentah ||
24. dhawuhipun mring Ki Patih Căndrakètu | lawan pra dipatya | ngrêsiki
--- 201 ---
ing tamansari | lan amangun angrêngga bangsal têtiga ||
25. tarub-tarub kêmbang têtuwuhanipun | wau kang winarna | sang prabu ing Dwarawati | sampun dhawuh mring kang rayi Madukara ||
26. karsanipun Putri Cêmpala wus tamtu | ing Buda Cêmêngan | dènira tandhing jêmparing | anèng taman mawi surak lan gamêlan ||
27. wangênipun gawabdi mung patang puluh | ingkang badhe surak | ing benjang nèng tamansari | cinarita satriya Andananjaya ||
28. pan amêsu rong dina gonira jangkung | ing pamulangira | marang Nikèn Rarasati | wus tan owah wignyane jêmparingira ||
29. lan winuruk pratingkahing aprang pupuh | kalamun pinanah | tan kewran dènira nangkis | miwah nyandhak jêmparing lumarab bisa ||
30. myang winuruk ing aji jaya pinunjul | kabèh wus tinampan | Rarasati sampun bangkit | sapraptane ing ari Buda Cêmêngan ||
31. samêkta wus sarêngganing tamansantun | kang bangsal têtiga | panggènanira [panggè...]
--- 202 ---
[...nanira] jêmparing | tarub-tarub rinêngga ing tatuwuhan ||
32. Sang Aprabu Krêsna ingaturan sampun | manjing jroning pura | lajêng têdhak tamansari | lênggah bangsal agêng ingkang tinaruban ||
33. Radyan Parta Rarasati datan kantun | Radèn Wrêkodhara | Gathutkaca lan Satyaki | amung bêkta kang ngampil-ampil kewala ||
34. tata lungguh nèng bangsal gêng kang tinarub | sagung pra dipatya | sadaya wus dèn timbali | manjing taman kerid Dyan Trusthadyumêna ||
35. Dananjaya lawan Rarasati sampun | lan saabdinira | kawan dasa manggèn sami | anèng bangsal alit kilèn kang rinêngga ||
36. samêkta wus gamêlan niyaganipun | miwah bangsal wetan | panggènanira sang putri | pan pinajang-pajang lungsir lir kaswargan ||
37. sri dinulu kinêmbang-kêmbang kang tarub | Sang Putri Cêmpala | lênggah munggèng kursi gadhing | andhèr ngarsa parêkane kawan dasa ||
38. lesanipun têtiga pinasang sampun | dhoging pêksi
--- 203 ---
lawan | rema myang terong gêlathik | kadya saban rema ingkang anèng têngah ||
39. praptanipun Dyan Trusthadyumêna matur | kangbok kang timbalan | ramanta kangjêng rama ji | kinèn nuntên anglêkasana sanjata ||
40. dhawuhipun paduka kinèn rumuhun | mangke yèn wus gantya | pun Rarasati jêmparing | sang rêtna ngling lah kanthine dhawuhana ||
31. Kinanthi
1. kang rayi tur sêmbah mundur | wangsul mring ngarsa sang aji | sang rêtna nyandhak gandhewa | têdhak saking kursi gadhing | rêspati sasolahira | ajênge sang rajaputri ||
2. munya gêndhing ladrang mangu | wusnya lênggah sang rêtna di | anèng taratag wangunan | ginêlaran prangwêdani | lajêng angêmbat gandhewa | kaping tiga dèn kèndêli ||
3. ngewahi pamasangipun | kêndhêngnya lawan jêmparing | sarwi ngêluk dêdêrira | sawusnya ingêmbat malih | lambunge kadya pêpêsa | bêsus tangkêping jêmparing ||
4. nanging maksih pacak kakung | lênggahira [lênggah...]
--- 204 ---
[...ira] kaduk miring | lawan kamanglungên jăngga | pangawasirèng jêmparing | linêpasakên saksana | êndhoging kukila kêni ||
5. kataman sanjata sumyur | surak sagung para cèthi | patang puluh alok kêna | wus mundur sang rajaputri | ladrang mangu sêsêg niba | sang dyah lênggah kursi gadhing ||
6. surak kèndêl gêndhing suwuk | eram kang samya ningali | sagung ingkang pra dipatya | kang mungging ngarsa narpati | sajêg dèrèng nate mulat | lesan panah dhoging pêking ||
7. saking kadohan kadulu | nora luput jinêmparing | prasamya angalêmbana | mring gustinira sang putri | kawignyanira sang rêtna | tuhu punjuling sabumi ||
8. lesan sinalinan sampun | gantya majêng anjêmparing | Sang Dananjaya sasmita | tanggap Nikèn Rarasati | nêmbah umatur sandika | sigra nyandhak kang jêmparing ||
9. têdhak saking dènnya lungguh | gandhewanira cinangking | sinawung nèng asta kiwa | rinangkêp lawan jêmparing | ajênge
--- 205 ---
binarêng lawan | gêndhing gandrung mangu muni ||
10. sapraptanipun têtarub | kèndêl nata silanya ris | tarub gèn pamanahira | ginêlaran prangwêdani | lajêng angêmbat gandhewa | prasaja nanging rêspati ||
11. pacak èstri solahipun | sêrêngnya angrêspatèni | wus ingêmbat langkapira | winawas lesanirèki | wus awor lumêpas sigra | dhoging kang kukila kêni ||
12. bolong têngah panah laju | saking doh datan kaèksi | nyana kasrèmpèt kewala | obah ingkang dhoging pêking | tiningalan maksih wêtah | surak sagung para cèthi ||
13. patang puluh alok luput | suka kêplok-kêplok sami | Rarasati mèsêm ing tyas | nolih sarwi angêjèpi | mring Lurah Bagong lan Sêmar | tanggap sarêng surak anjrit ||
14. garjita wong patang puluh | anut ing ki lurah kalih | sarêng surak alok kêna | kang wetan surake maksih | arame [a...]
--- 206 ---
[...rame] surak-sinurak | wetan kulon surak sami ||
15. alok kêna alok luput | swaranira ting jalêrit | binarung swarèng pradăngga | dhinawuhan kèndêl sami | sarêng suwuking gamêlan | nulya Prabu Harimurti ||
16. utusan lesan pinundhut | prapta katur ing sang aji | Cêmpala eram tumingal | bolonge kang lesan dening | liwat saking nora majat | wutuhe lesan dhog pêking ||
17. ingkang pasthi yêkti rêmuk | dhog pêking kênèng jêmparing | satêmah bolong kewala | pra santana pra dipati | sadaya eram tumingal | muji Nikèn Rarasati ||
18. wasise pamanahipun | tuhu punjuling sabumi | sandhinge nambungi sabda | punggawa ing Dwarawati | satriya ing Madukara | yèn bab siji anjêmparing ||
19. wus nora kêna ginayuh | iya sêsamaning janmi | pan kabèh sanjatanira | wong agung Madukara di | duwe graita lir janma | bonggane sang rajaputri [rajapu...]
--- 207 ---
[...tri] ||
20. gurune ingkang amuruk | têka arsa dèn ayoni | mundhak abêbarang wirang | kasoran mring Rarasati | wau Dyan Trusthadyumêna | wus dinuta andhawuhi ||
21. lan ambêkta lesanipun | praptèng raka matur aris | kangbok kawula dinuta | ing rakanta sri bupati | myang ramanta sri narendra | gèn paduka anjêmparing ||
22. lesan dhoging pêking sumyur | timbalan Sri Harimurti | kangbok kang kinarya andhap | inggih mring pun Rarasati | ing ngrika dènnya nyanjata | lesanipun wêtah maksih ||
23. nanging têngah bolong têrus | saking têbih tan katawis | punika kawula bêkta | lesane tuwan tingali | pan amung bolong kewala | botên rêmuk jinêmparing ||
24. sang rêtna tumingal ngungun | dahat merang jroning galih | nanging sinamun ing netya | sarwi gumujêng dènnya ngling | iya yayi wus kasoran | manah lesan dhoging pêking ||
25. ingkang [ing...]
--- 208 ---
[...kang] kari loro durung | manawa bisa nusuli | lah ta wis sira matura | kang rayi mundur wotsari | sang rêtna nyandhak gandhewa | munya gêndhing gonjang-ganjing ||
26. majêng marang ing têtarub | kèndêl nata silanya ris | lajêng amênthang langkapnya | lumêpas ingkang jêmparing | sapêngarahira kêna | tugêl kang terong gêlathik ||
27. kang nginggil maksih gumantung | kang andhap tumibèng siti | gumêr suraking pawongan | mundur sang raja pinutri | munya sêsêg gêndhingira | wusnya lênggah kursi gadhing ||
28. surak kèndêl gêndhing suwuk | kilèn sampun dèn dhawuhi | gantya majêng anyanjata | nulya Nikèn Rarasati | majêng anyangking gandhewa | munya gandrung angrêrangin ||
29. praptèng têngahing têtarub | lênggah nata silanya ris | lajêng amênthang gandhewa | lumêpas ingkang jêmparing | kras kêndhone winatara | kang terong gêlathik kêni ||
30. têngah bênêr bolong têrus | kèndêl jêmparinge maksih [ma...]
--- 209 ---
[...ksih] | tumancêp satêngah gandar | nèng lesan terong gêlathik | surak wadya Madukara | mundur Nikèn Rarasati ||
31. gêndhing sêsêg lajêng suwuk | Dyan Trusthadyumêna prapti | ngarsaning raka turira | kakang bok kasoran malih | gèn paduka anyanjata | tugêl kang terong gêlathik ||
32. sêpalih maksih gumantung | kang sêpalih tibèng siti | ing ngrika dènnya nyanjata | bolong jêmparinge maksih | tumancêp satêngah gandar | kangbok kasor kantun wasis ||
33. sang rêtna ngandika rêngu | iya wus narima mami | ingkang rong lesan kasoran | dhog pêking terong gêlathik | kèri siji pêpungkasan | lesan rambut kang kawuri ||
32. Pangkur
1. iku gone ingkang nyata | sor unggule ingsun lan Rarasati | yèn wus padha manah rambut | lah wis sira matura | mring jêng rama ingkang rayi amit mundur | sang rêtna nyandhak gandhewa | têdhak saking kursi gadhing ||
2. majêng marang [ma...]
--- 210 ---
[...rang] tarub têngah | sarêng munya kang gêndhing găndasuli | lajêng mênthang langkapipun | winawas gya lumêpas | angênèni tugêl ingkang lesan rambut | giyak sagung kang pawongan | surake gumuruh asri ||
3. patang puluh alok kêna | mundur saking tarub sang rajaputri | gêndhing sêsêg lajêng suwuk | sarêng kèndêle surak | bangsal kilèn apan dhinawuhan sampun | gantya majêng anyanjata | Dananjaya lingira ris ||
4. lah payo nuli majua | sun rowangi ngêdên dèn ngati-ati | kari siji manah rambut | Kèn Rarasati nêmbah | nyandhak langkap mudhun saking lungguhipun | majêng marang tarub têngah | munya gêndhinge mangungsi ||
5. lajêng mênthang langkapira | wus lumêpas jêmparing angênèni | sigar ingkang lesan rambut | sanjata maksih tinggal | kanthil-kanthil anèng lesan datan runtuh | giyak wadya Madukara | gumuruh surake asri[30] ||
6. patang puluh alok kêna | mundur saking tarub Kèn Rarasati [Ra...]
--- 211 ---
[...rasati] | gêndhing sêsêg lajêng suwuk | Radèn Trusthadyumêna | sampun prapta ngarsaning raka umatur | dhuh kangbok ingkang timbalan | ramanta kangjêng rama ji ||
7. lan raka Sri Padmanaba | kangbok kandhap anggènipun jêmparing | tugêl ingkang lesan rambut | ngrika sigar kewala | kanthil-kanthil jêmparing maksih gumandhul | kasor tuwan kaping tiga | inggih namung kantun wasis ||
8. dhawuhipun kangjêng rama | kangbok kinèn manjinga jroning puri | sampun wontên tamansantun | benjang ri Soma ngarsa | linajêngkên panggih paduka pukulun | lan kakang mas Madukara | jangji paduka wus kêni ||
9. botên kenging yèn selaka | duk miyarsa Rêtna Wara Srikandhi | ingkang rayi aturipun | jaja bang winga-winga | wus tan kêna sinayutan dukanipun | ginagas merang ing driya | ringas pasuryanirandik ||
10. ya wus kasor panah ingwang | nanging maksih ana kèri sawiji | iya ing punaginingsun | kang durung kalampahan [ka...]
--- 212 ---
[...lampahan] | ngadu wulêding kulit tosing bêbalung | prang tandhing panah-pinanah | yèn nyata Si Rarasati ||
11. bisa ngalahakên mringwang | sakarsane jêng rama sun lakoni | aja ingkang Soma ngayun | nadyan samêngko iya | pan sandika sakarsane rama prabu | kinèn mawongan mêrana | yèn durung karuan yayi ||
12. luware pêpanggil ingwang | aprang tandhing lawan Si Rarasati | angadu tosing bêbalung | yêkti ingsun lênggana | yèn pinaripaksa lawan rama prabu | dhawuhkên duka maringwang | pira larane wong mati ||
13. lah ta wis sira matura | mring jêng rama mêngkono atur mami | kang rayi sidhakêp jêtung | langkung èmêng tyasira | amiyarsa kang raka timbalanipun | dadya matur angrêrêpa | ragi sêndhu nanging ririh ||
14. dhuh kakang bok kadyaparan | dene mawi pasanggiri nusuli | jangji ngajêng inggih namung | panah lesan têtiga | mangke têka mawi garêndhèl ing pungkur | nusuli gadhah panêdha |
--- 213 ---
punagi dolanan pati ||
15. angajak panah-pinanah | ngabên tosing balung wulêding kulit | dede pabênan satuhu | punagining akrama | ingkang kadi karsa paduka puniku | angajak panah-pinanah | singa tiwas angêmasi ||
16. ing ngrika măngsa sukaa | kangmas Madukara kang darbe sêlir | punapa ingkang binuru | upami nurutana | yèn paduka kasoran sayêkti lampus | punapa ngrabèni bathang | yèn kasor pun Rarasati ||
17. kenging panah yêkti pêjah | wurung krama malah sêlire mati | utawi yèn kongsi sampyuh | têmbung kopar-kapiran | wus kelangan sêlir bakal bojo lampus | dhuh kakang bok kadang ingwa[31] | dununge sêmbah ngong yêkti ||
18. apan botên wontên adat | putri adi kangbok cidra ing jangji | tan sae pinanggihipun | yèn kangbok anglajêngna | ing karsane kang kadya punika wau | kang pasthi botên narima | kakang mas ing ||
--- 214 ---
Jodhipati ||
19. lan pun Arya Gathutkaca | watak kaku rêmêne gêdhag-gêdhig | wong kinarya alêlucu | yêkti sangêt krodhanya | dhuh kakang bok wêlasa mring rama ibu | utawi dhatêng kawula | sang rêtna ngandika wêngis ||
20. sira iku bocah apa | wong dikongkon cangkême acariwis | măngsa mundura wak ingsun | dening ing aturira | yèn kasuwèn mêngko sun panah matamu | Rahadèn Trusthadyumêna | myat dukane kang raka jrih ||
21. mundur sarwi garundêlan | prapta ngarsanira sang prabu kalih | ngaturkên saaturipun | ingkang raka sang rêtna | nênggih dènnya nusuli panyuwunipun | sri narendra ing Cêmpala | miyasa[32] duka tan sipi ||
22. jaja bang mawinga-winga | gya rinapu mring Prabu Harimurti | paman aji sampun-sampun | krodha duka mring putra | pun Srikandhi punika bibèkanipun | sae tinurut kewala | yayi Trusthadyumêna glis ||
23. iya banjurna kewala | panjaluke [panja...]
--- 215 ---
[...luke] bakyumu Si Srikandhi | kapriye wangsulanipun | kakangmu Si Janaka | Radèn Trusthadyumêna tur sêmbah mundur | bangsal kilèn sampun prapta | umatur saha wotsari ||
24. kakang mas kula dinuta | ing rakanta Sang Prabu Harimurti | dhawuhkên panuwunipun | inggih rayi paduka | kakang êmbok ing mangke nusuli atur | jêmparing lesan têtiga | wus kasor sadaya sami ||
25. kakang bok sampun narimah | kasoripun anging kantun satunggil | nênggih ing pêpanggilipun | kang dèrèng kalampahan | ngabên wulêding kulit tosing bêbalung | prang tandhing panah-pinanah | lan bakyu Kèn Rarasati ||
26. yèn ngriku sagêd ngasorna | mring kakang bok sakarsanta nglampahi | sampun kang ginarwa tuhu | dados èndhèl parêkan | pan sumaos sakarsa tuwan pukulun | sampun ari Soma ngarsa | samangke dhatêng nglampahi ||
27. nanging yèn dèrèng kantênan | kasoripun ing prang tandhing
--- 216 ---
jêmparing | lan bakyu kang anèng pungkur | kakang bok sru lênggana | dhinaupkên lawan paduka pukulun | prasêtya datan akrama | wadad praptèng nini-nini ||
28. utawi pinaripêksa | mring jêng rama yêkti lampu ngêmasi | lah punika aturipun | kadospundi paduka | ing wangsulan tuwan kang pasthi pinundhut | mring raka Sri Padmanaba | sagah lan botênirèki ||
29. satriya Andananjaya | duk miyarsa gumujêng dènira ngling | lah wis-uwis ariningsun | nora kudu akrama | dudu padu mangkono pamundhutipun | prang tandhing panah-pinanah | uwis-uwis yayi uwis ||
30. mung pamitêna kewala | mring sang prabu ingsun mêtu saiki | saking tamansari banjur | mulih mring Madukara | ing saduka-dukane pan ingsun suwun | lan aturna sêmbah ingwang | katura sang prabu kalih ||
31. apan wus karsaning dewa | ingsun durung jinodho lan sang putri | mulih isin wus sun pupus | Rarasati [Rara...]
--- 217 ---
[...sati] miyarsa | de Sang Putri Cêmpala pamundhutipun | yayah kadya kabêranang | tyase tan nêdya ngunduri ||
33. Durma
1. dhuh pangeran lamun makatên kewala | pamundhute sang putri | kawula pan sagah | inggih angladosana | sagêndhinge prang jêmparing | nadyan rukêta | inggih kula kêmbari ||
2. Dananjaya nolih wuri asru nyêntak | mênênga aja muni | cangkêmmu gumampang | pan dudu jêjalukan | pasanggiri rêbut pati | asile apa | angur muliha aris ||
3. ingsun ora kudu krama saking sira | marga dolanan pati | si cilik caluthak | apa asoroh badan | maju kono bosah-basih | bangkemu basah | ajur dening jêmparing ||
4. Rarasati tur sêmbah nadyan ajura | sampun kula andhêmi | pan sakêthi merang | lamun kula mêdala | ngunthul saking taman ngriki | luwung pêjaha | aprang lawan sang putri ||
5. Dananjaya langkung kakuning
--- 218 ---
wadaya[33] | binungkêm Rarasati | iki cangkêm apa | dene mangap kewala | apa lambene dèn iris | marine mênga | lah wis payo dèn aglis ||
6. lah dhisika mêtu maring jaba kana | aja kèh sira pikir | wirang-wirang apa | apan ta dudu sira | ingkang nora sida rabi | isin lan wirang | sun andhêmi pribadi ||
7. lah wis-uwis lah payo mêtu dèn inggal | Rarasati sru bêkis | nadyan kang tinantang | inggih dede paduka | dhumatêng sang rajaputri | apan kawula | kang ingajak prang tandhing ||
8. praptèng pêjah pan inggih dede paduka | kawula kang ngêmasi | lamun padukarsa | kundur inggih kundura | kawula kantun pribadi | ngladosi aprang | tandhing lawan sang putri ||
9. Dananjaya asru dènnya gablog jaja | saking kakuning galih | Dyan Trusthadyumêna | nêmbah sru aturira | dhuh kakang mas kadipundi | dene grêjêgan | bakayu wus nyagahi ||
10. têmah kakang mas ngêkahi [ngê...]
--- 219 ---
[...kahi] lajêng duka | paran ta inggih pasthi | mangke tur kawula | Sang Parta èbêk ing tyas | ngandika sarwi ngesahi | sira taria | angur aja miyarsi ||
11. Rarasati nulya matur mring rahadyan | matura ing sang aji | yèn kawula sagah | latah Trusthadyumêna | inggih bakyu inggih inggih | mangke kawula | ingkang matur sang aji ||
12. pan ing mangko matane kangbok kewala | dika sipat jêmparing | wuwuh kaul kula | lamun kangbok kasoran | sanadyan kadang pribadi | tyase tan kaprah | langkung ngakokkên ati ||
13. sigra wangsul wau Dyan Trusthadyumêna | praptèng ngarsa wotsari | matur mring kang rama | sasolahe dinuta | yèn Rarasati nyagahi | tinandhing ing prang | lan kakang bok kadugi ||
14. wau kangmas sangêt kêkah botên suka | nanging pun Rarasati | dinukanan mêksa | majêng ing sagahira | prang tandhing mawi jêmparing | nadyan rukêta | ing prang dipun kêmbari ||
15. sru gumujêng [gu...]
--- 220 ---
[...mujêng] Narendra Krêsna ngandika | iya banjura yayi | mring bakyumu kana | lamun wus sinaguhan | iya mring Si Rarasati | dènira karya | pasanggiri prang tandhing ||
16. nêmbah mundur Rahadèn Trusthadyumêna | bangsal wetan wus prapti | alon aturira | nèng ngarsane kang raka | dhuh kangbok dèn ngati-ati | pamundhut tuwan | pan sampun dèn saguhi ||
17. mring pun Rarasati prang tandhing sanjata | sakarsanta ngladosi | dhuh kangbok tur kula | bok bibaran kewala | sampun mawi kêdhah-kêdhih | lamun paduka | lumuh-lumuh sayêkti ||
18. mring kakang mas kawula ingkang matura | yêkti tan dados runtik | saene punapa | ing wong dolanan pêjah | manah kawula kuwatir | miyat dènira | sagah pun Rarasati ||
19. kadya wêsi ingêluk-êluk tan kêna | sang dyah ngandika wêngis | dhasar wus sun sêdya | tandhing padha prawira | hèh ta dhawuhna dèn aglis | gamêlan ingwang | ing mêngko yèn wus [wu...]
--- 221 ---
[...s] muni ||
20. ingsun nuli mijil kana nimbangana | mêtu gamêlan muni | ing prang nganggo padha | panah lesan kewala | kang rayi mundur wotsari | mring bangsalira | kilèn wus dèn dhawuhi ||
21. Rarasati lan sang rêtna sarêng dènnya | ngrasuk kaprabon jurit | endhonge sinandhang | ngiwa gandhewa samya | acancut singsêt mathinthing | pantês kalihnya | wangun putri prajurit ||
22. sang dyah mijil gamêlan munya angangkang | bangsal kilèn nimbangi | muni sobrang barang | mijil sarêng lan surak | wus ayun-ayunan kalih | sawang-sinawang | ngiwa gandhewa sami ||
23. sêdhêng dohe dènira samya mrih papan | satibaning jêmparing | lir kadya kinêmbar | warnane kang tandhing prang | kalihe ayu linuwih | lir Wilutama | tandhing prang lawan Ratih ||
24. prabu kalih sarêng têdhak dènnya lênggah | jumênêng satêpining | tarub dènnya lênggah | myang sagung pra santana | pra dipati dhodhok sami | langkung marasnya | mulat kang arsa
--- 222 ---
jurit ||
25. Dananjaya sèwu miris sèwu susah | tambuh solahing jurit | nora têgêl mulat | mring kalih kang tandhing prang | sakêthi saking kuwatir | yèn ta sampuna | ajrih Sri Harimurti ||
26. Rarasati kadya linarak kewala | sinêndhal saking wuri | sagung kang pawongan | lan wadya Madukara | kang surak sadaya sami | arawat waspa | wau ta kang ajurit ||
27. sang dyah ngawe sasmita kèn dhinginana | Rarasati nulya glis | mênthang langkapira | jêmparing wus lumarap | praptane cinandhak kêni | gantya nyanjata | tikêl binuwang aglis ||
28. kalihira sigra sarêng anyanjata | pur pupug papag sami | sanjata suh sirna | larape kang warastra | lir sêsiring kilat thathit | marma kang samya | mulat tingkahing jurit ||
29. kalihira wasis miwah awasira | tan ana kang kasilip | wus dangu dènira | aprang lancaran panah | gantya nyandhak gantya tangkis | yèn sarêng culnya | papag [papa...]
--- 223 ---
[...g] sami jêmparing ||
30. dangu-dangu kaledhon panangkisira | Rêtna Wara Srikandhi | gandhewanya pagas | sinipat ing sanjata | tumamèng jaja sang putri | kantêp tan pasah | mung badhonge kang sêbit ||
31. langkung merang yayah kadi tanpanon rat | narik patrêmira glis | Rarasati mulat | nimbangi sigra buwang | gandhewa patrêm tinarik | paran-pinaran | kumêsar kang ningali ||
32. kalahira kantun gapyuke kewala | nulya Sri Harimurti | anyandhak sang rêtna | Sang Parta gurawalan | gya nyandhak mring Rarasati | sapih kalihnya | ingundurakên sami ||
33. sang kusuma grêjêgan anjrit karuna | kang raka ngarih-arih | lah wis aja-aja | sêdhêng samene uga | ing wong ngluwari punagi | lamun luwiha | ilang manising putri ||
34. Dhandhanggula
1. pan kantaka sang raja pinutri | lajêng binêkta manjing jro pura | pawongan gumêr tangise | bubar sadaya sampun | mêdal [mê...]
--- 224 ---
[...dal] saking ing tamansari | wau ta sang lir rêtna | wungu pungun-pungun | èngête saking kantaka | sang dyah wangsul têdhak tamansari malih | kang ibu nulya prapta ||
2. ngrangkul putra sarwi ngandika ris | nini lakuningsun pan dinuta | mring wong tuwanira anggèr | anodhi mring sirèku | karêpira ingkang sayêkti | samêngko ingkang dadya | panjalukira wus | kalakon sadayanira | tandhing lesan jêmparing miwah prang tandhing | wus kêni jangjinira ||
3. nora kêna selak sri bupati | yèn wus dadi parênge tyasira | ing Soma ngarsa dadine | dhinaupkên sirèku | lan Ki Parta karsa sang aji | ewadene yèn sira | nini bangêt lumuh | dhaup lan Si Dananjaya | wus tinanggung mring Sang Prabu Harimurti | ing kana wus narima ||
4. ingkang putra sang dyah matur aris | botên ewah ibu tur kawula | rumiyin dalah samangke | panêdha kawula mung | pasanggiri lesan jêmparing | mangkya wus kalampahan [ka...]
--- 225 ---
[...lampahan] | inggih luwaripun | panêdha kula tinêkan | lesan panah miwah prang tandhing jêmparing | ibu atur kawula ||
5. botên wontên putri cidrèng jangji | sampun mênggah kang kinarya garwa | sanadyan ibu ginawe | garwa paminggiripun | sayêktine kula lampahi | kang ibu duk miyarsa | kang putra rinangkul | ya mangkono putraningwang | mendah baya ing mêngko sukaning galih | ramanira sang nata ||
6. wus karia anèng tamansari | ingsun matur mring sudarmanira | pramèswari kondur age | praptèng ngarsa sang prabu | pramèswari matur wotsari | saature kang putra | sadaya wus katur | sang nata kalangkung suka | sigra dènnya parentah marang apatih | tuwin marang kang putra ||
7. asanega samêktaning kardi | panggihira sang rêtna kalawan | satriya Madukarane | myang rêrêngganing tarub | ing jro pura lan păncaniti | kunêng malih winarna | nênggih tamansantun | Kusuma
--- 226 ---
Putri Cêmpala | lênggah anèng botrawi siniwèng cèthi | êmbanira dinuta ||
8. sira biyang sebaa dèn aglis | iya mring wong agung Madukara | yèn parêng lêga galihe | abdine ingsun suwun | mring jro pura Si Rarasati | ngladènana maringwang | anèng jro kadhatun | lah biyang nuli mangkata | lan pêthukên lêbune Si Rarasati | rongpuluh kang pawongan ||
9. apan iya sêlire kêkalih | sasat garwa rêngganên ing marga | êmban sandika ature | saking ngarsa wus mundur | lawan upacara sapalih | pawongan kang ambêkta | wau kang winuwus | satriya Andananjaya | nèng pakuwon duk lênggah siniwèng dasih | Sêmar Bagong nèng ngarsa ||
10. kagyat mulat pawongan kang prapti | gumarêdêg satane ambêkta | pacara raja karaton | nikèn êmban tumundhuk | praptèng ngarsa matur wotsari | gusti lampah kawula | dinuta pukulun | ing ari sang rêtnaning dyah |
--- 227 ---
pan anyuwun abdinta Kèn Rarasati | tinimbalan mring taman ||
11. ngladosana ing ari sang dèwi | sakarsane praptèng ari Soma | punika upacarane | kang sêpalih pukulun | pinêthukkên abdinta gusti | sampun kuciwèng marga | mangke lampahipun | Dananjaya mèsêm ing tyas | sarwi nolih ngandika mring Rarasati | sirèku tinimbalan ||
12. mring gustimu sang raja pinutri | kaya ngapa mangke aturira | Rarasati tur sêmbahe | pintên-pintên pukulun | sinaruwe marang ing gusti | mugi tuwan paringna | Sang Parta lingnya rum | iya dèn bisa kewala | angladèni sun karya patiba sampir | nuli sira dandana ||
13. hèh Sucitra iringna pribadi | arènira lakune nèng marga | dharat lan jajaran bae | aja anganggo tandhu | pira dohe ing tamansari | Sucitra tur sandika | Rarasati sampun | nêmbah mundur saking ngarsa | Dananjaya têdhak angatêr ing
--- 228 ---
kori | ningali lampahira ||
14. Rarasati pinayungan putih | ginarêbêg rongpuluh pawongan | sêkawan bêktane dhewe | nênggih parêkanipun | Sang Kusuma Banoncinawi | pan rare sêsêngkêran | warnanya yu-ayu | binêktakkên mring Cêmpala | munggèng ngarsa wor pawongan ingkang sami | angampil upacara ||
15. jajarane waos rolas sisih | mantri patang puluh wurinira | Arya Sucitra tindhihe | adhangah apêpayung | ing samarga-marga pan dadi | tontonan lampahira | têpining marga gung | jêjêl tan kêna piniyak | jalu èstri tiba kalêngêr kang kèri | akèh kang tinggal karya ||
16. tilar jăntra ingkang lagya ngantih | tinggal dandang ingkang lagya adang | kang ngliwêt tinggal kêndhile | ingkang ngangsu tinggal jun | kang nusoni tinggal bêbayi | kêmbêne kuleweran | nora ketang-ketung | susone sinanggèng asta | pan kasusu pêrlune dènnya ningali | kang sawênèh [sa...]
--- 229 ---
[...wênèh] wanodya ||
17. ngêmban anak dènira ningali | praptanira pinggiring dêdalan | gumuyu ngliling anake | milua bapakamu | yèku ingkang apayung wilis | ana kang nyablèk anak | lah milua gupuh | iya marang ibunira | kang ginarbêg ing ngarsa kang payung putih | pangantèn ngêndi baya ||
18. dene dharat lumaku sarimbit | eman-eman pantêse kalihnya | nungganga jaran bêcike | wadone nunggang tandhu | kang wus wikan alon nauri | dudu pangantèn anyar | yèku patihipun | satriya ing Madukara | kang dèn iring iku garwane paminggir | kang dèn adu nèng taman ||
19. panah lesan rambut dhoging pêking | terong gêlathik sang dyah kasoran | iku sun wêruh pêrake | iya nora sri gunung | nyata lamun ayu linuwih | sairib lan sang rêtna | ing pasêmonipun | iku gumyahing pawarta | palihane Kusuma Banoncinawi | anake
--- 230 ---
Ăntagopa ||
20. juru sawah ing Mandura nguni | kang anggadhuh Sang Rêtna Sumbadra | miwah kang raka kalihe | Sri Baladewa Prabu | myang Sri Krêsna ing Dwarawati | anake Ăntagopa | amung loro iku | Patih Udawa kang tuwa | wuragile iku Nikèn Rarasati | nanging panduganingwang ||
21. dudu Ăntagopa kang nètèsi | iya baya mambu trah kusuma | sun sawang anèng tèmpèle | iku kêkuwungipun | lir trênggana angikis ratri | layak sang dyah kasoran | prang tandhing lan iku | galak ulate wus samya | lan sang rêtna pawakan ramping tarincing | pantês wantêring driya ||
22. tan wun wuwusên ingkang ningali | pan lam-lamên samya ngalêmbana | mangkana prapta lampahe | Kèn Rarasati sampun | lajêng manjing ing tamansari | wangsul Patih Sucitra | lan sakancanipun | wau ta sajroning taman | sang kusuma wus têdhak saking palinggih | mêthuk ing praptanira ||
--- 231 ---
23 Rarasati ginarbêg pra cèthi | pan kinanthi marang nikèn êmban | sang rêtna gupuh angawe | Rarasati tumundhuk | praptèng ngarsa mêndhak wotsari | sang dyah angrangkul sigra | sarwi ngandika rum | lah ta yayi basaningwang | marang sira sun ngambil kadang sayakti | iya kadang taruna ||
35. Sinom
1. iya milu raganingwang | mring kangbok Banoncinawi | pamundhute marang sira | ingakên kadang sayêkti | lir tunggal yayah bibi | dhasare palihanipun | aywa sira bedakna | panganggêpira ing mami | lawan marang kakang bok gawenên padha ||
2. dene sagung kaluputan | ingkang wis kalakon yayi | padha binuwang kewala | salin pikir ingkang kari | gone arsa ngladèni | yèn salamêt marang kakung | ingsun yayi tuduhna | kang dadi wadining laki | lan kang dadi parênge iya tuduhna ||
3. Rarasati matur nêmbah | dhuh gusti botên kuwawi | kang abdi yèn nampènana | pangandika [pangandi...]
--- 232 ---
[...ka] sang rêtna di | dènnya dhawuhkên ing sih | dasihe arsa pinundhut | kadang dede sawawrat | mila-mila trahing abdi | nèng dêlahan pantêse angèstupada ||
4. ing gusti sang rêtnaning dyah | Kusuma Wara Srikandhi | langkung rêsêping wardaya | myarsa turing Rarasati | mèsêm ngandika aris | yayi sun tanya satuhu | lawase pirang căndra | sira winulang jêmparing | mring jêng pangran samono kawignyanira ||
5. Rasasati matur nêmbah | inggih namung kalih ari | wontên ing ngriki kewala | sarêng dhawah sang rêtna di | mundhut patiba sampir | rakanta pamulangipun | ingkang kinarya lesan | waluh bokor gêng sakêndhil | têbihipun namung kalih dasa tindak ||
6. punika awis kengingnya | gèn kawula anjêmparing | mila ngong ngungun kalintang | wingi kala angladosi | ing gusti sang rêtna di | lesan wontên tamansantun | sarambut tan supêna | lesan tigan dènnya
--- 233 ---
kenging | mila sarêng pêpungkasan lesan rema ||
7. ciptèng ulun datan angsal | ing pamawas langkung têbih | lêt sadhêpa saking lesan | dumadakan kang jêmparing | menggok mara pribadi | mring lesan rema tumundhuk | kanthil-kanthil tan rêntah | kados-kados dèn japani | jêmparinge gusti mring raka paduka ||
8. dene graita lir janma | mara mring lesan pribadi | sang rêtna duk amiyarsa | gumujêng sarwi gablogi | gêgêre Rarasati | suthik têmên sira iku | yayi ingaran wignya | bojone ingkang kinardi | aling-aling kang dèn aranana guna ||
9. măngsa ta dadak iyaa | panah nganggo dèn japani | gumêr gujênge pawongan | sadaya rêsêp ningali | marang Kèn Rarasati | gandês luwêsing pamuwus | wasising pasang cipta | ing têmbung manis patitis | cinarita Kusuma Putri Cêmpala ||
10. yayah kasok ing tyasira | sihira mring Rarasati | tan kêna pisah [pi...]
--- 234 ---
[...sah] sadhela | kinanthi ing siyang ratri | dhasar sare tinunggil | nèng tilam sakarangulu | prapta ing ari Soma | jaba jro samêkta sami | ing sauparênggane sadayanira ||
11. rêroncène tan winarna | cinêndhak ramening kadi | rêrênggan sang pinangantyan | wus pinanggihakên kalih | Sang Parta lan sang putri | sinêmbahkên rama ibu | Sri Bupati Cêmpala | lan Sang Prabu Harimurti | pra santana para putra pra dipatya ||
12. nutug suka parisuka | jaba jro sukanya ngênting | samya amboga drawina | karamèn ing siyang ratri | miwah sajroning puri | sang pangantyan kalihipun | rêsêping pagujêngan | rapête karamèn sami | Rarasati kang dadya sêsêdhêpira ||
13. karya bêbukaning suka | dhèmêse pangucap manis | kakênan tyase sadaya | jro pura myang pramèswari | asih mring Rarasati | rêsêping galih rumasuk | lir yayah gènnya yoga | cinatur
--- 235 ---
panggihirèki | Dananjaya lan Rajaputri Cêmpala ||
14. pan maksih anunggil warsa | kalawan lairirèki | Rahadèn Ăngkawijaya | jamanira purwa maksih | sêngkalanira karti | yèn wulana rasa mungguh | mangkana sawusira | nênggih ing panggihirèki | catur dina Sri Krêsna sampun anduta ||
15. Radèn Arya Gathutkaca | ingkang tinuduh dhingini | tur uninga mring Ngamarta | dadosa lampahirèki | radèn amung pribadi | mêsat ing gêgana ngayuh | wadyanira tinilar | ing wuri samêkta sami | enjing badhe budhale Narendra Krêsna ||
16. angundhuh pangantènira | ing dalu datan winarni | enjingira wus samêkta | Narendra Krêsna wus pamit | lan pangantèn kêkalih | nêmbah marang rama ibu | Radèn Trusthadyumêna | nênggih kang kinèn umiring | mring Ngamarta lan sêpalih pra dipatya ||
17. pênganjur têngara budhal | bala wil ing Pringgadani | Ki Patih [Pa...]
--- 236 ---
[...tih] Brajamikalpa | ingkang anindhihi baris | umyung kêndhang saruni | ing wuri ingkang sumambung | wadyabala Cêmpala | pra dipati kang nindhihi | munggèng wuri Rahadèn Trusthadyumêna ||
18. nitih rata nawa rêtna | nulya wadya Dwarawati | Radèn Arya Wrêsniwira | ingkang anindhihi baris | nulya upacarèstri | jêmpana ingkang sumambung | titihane sang rêtna | prajurit ingkang jajari | wolung dasa prajurit kapraboning prang ||
19. wadyabala Madukara | ingkang sumambung ing wuri | Sri Maha Narendra Krêsna | lawan ingkang rayi nunggil | nèng jroning rata manik | ing wuri ingkang sumambung | mungkasi wuri pisan | wong agung ing Jodhipati | mandhi gada dharat lan sawadyanira ||
20. samarga dadya tontonan | lampahing baris tulyasri | sabên saupacara bra | sagung ingkang pra dipati | ingkang samya nindhihi | pangkat-pangkat lampahipun | praptèng jawining kitha | wus lêpas lampahing [lampah...]
--- 237 ---
[...ing] baris | kari tistis nagari Cêmpalarêja ||
21. lir koncatan ing sêsotya | kunêng kang maksih nèng margi | gantya malih kawuwusa | satriya ing Pringgadani | kang dinuta dhingini | margèng gêgana prapta wus | nagari ing Ngamarta | tumamèng ngabyantara ji | ngraup pada rinangkul lungayanira ||
22. wus kinèn lênggah nèng ngarsa | dinangu matur wotsari | lamun dinuta kang uwa | Sang Aprabu Dwarawati | kinèn atur udani | raharjane lampahipun | marang nagri Cêmpala | dhawuhing pangapura ji | mring kang paman linajêngakên kewala ||
23. pinaringkên putranira | ing têmah dadosing jurit | lan Prabu Jungkungmardeya | miwah duk nèng tamansari | dènnya lesan jêmparing | praptèng prang tandhinganipun | wus katur sadayanya | sasolah tingkahirèki | nèng Cêmpala tan wontên kang kêkirangan ||
24. inggih sapêngkêr kawula | rakanta ing Dwarawati | budhalan sawadyanira [sawadyani...]
--- 238 ---
[...ra] | saking Cêmpala nagari | sang prabu duk miyarsi | mèsêm ing tyas sigra dhawuh | mring Nakula Sadewa | miwah marang pramèswari | asanega samêktanira ing karya ||
25. badhe pangantèn praptanya | ing mangke wus anèng margi | sagung sapangiringira | miwah kaka Harimurti | Sang Dyah Banoncinawi | ya ta wus kalilan kundur | marang ing Madukara | saneganira ing kardi | wus samêkta antara ing tigang dina ||
26. rawuh kang saking Cêmpala | Sang Aprabu Harimurti | ngambah rêratan nagara | tinata lampahing baris | sagunging pra dipati | ing sapangkat-pangkatipun | tuwin para santana | sabên saupacara sri | ingkang nitih rata myang kang munggèng kuda ||
27. busêkan wadya sapraja | kayungyun tyasira sami | ing rawuhe gustinira | satriya Madukara di | suka-sukanya ngênting | dene nguni angkatipun | marang nagri Cêmpala | sapraja samya prihatin | bokmanawa gustine manggih dêduka ||
28. satêmah [satê...]
--- 239 ---
[...mah] rawuh raharja | malah antuk boyong putri | Wara Srikandhi kabêkta | marma sukanya tan sipi | yayah kadya punagi | tyase kang wadyabala gung | jêjêl têpining marga | jalwèstri ingkang ningali | pan kasmaran ing rawuhe gustinira ||
36. Asmaradana
1. tan wus sukanira sami | punagi ing gustinira | saking kayungyun rawuhe | miwah srine lampahira | ingkang saking Cêmpala | cinêndhak sadaya sampun | praptèng alun-alun samya ||
2. wadya gung anganan ngering | amèt gon tata barisnya | umyung gumuruh swarane | Sang Aprabu Yudhisthira | wus mijil pagêlaran | jêmpana sadhatêngipun | linajêngakên mring pura ||
3. rawuh Prabu Harimurti | lan satriya Dananjaya | atêdhak saking ratane | anèng têpining têratag | Sang Prabu Yudhisthira | mring raka sigra tumundhuk | ngrarêpa nyandhak astanya ||
4. sarya mèsêm sasmitaning | matur raharjaning lampah | Sri Krêsna
--- 240 ---
latah gujênge | karasa larasing karsa | dènnya sarèh sumarah | mring Cêmpala Sang Aprabu | sapaekanira kêna ||
5. pangancase nora sisip | dènnya mirapêt rarênggang | gumrèwèl kêna putrine | nulya kalih kanthèn asta | aris ing lampahira | pra santana garbêg pungkur | sapraptanirèng jro pura ||
6. tata lênggahira sami | anèng madyaning pandhapa | wus aglar sêsaosane | asrining kang pasugata | tan ana kêkurangan | samya dhaharan anutug | miwah sang narpadayita ||
7. dhaharan lawan kang rayi | luwar saking ing sungkawa | Kèn Rarasati wagêde | akarya sukane samya | anggung dènnya gujêngan | cucut ing mêmanisipun | gumêr gujênging parêkan ||
8. ingkang anèng păncaniti | pra dipati tinimbalan | angladosi ing karamèn | wadya gung wus sinêgahan | tan ana kêkurangan | gumuruh ing alun-alun | cinatur ing tigang dina ||
9. sang
--- 241 ---
prabu ing Dwarawati | dènnya mong sukaning driya | mring kang rayi sadayane | tan pêgat suka drawina | suka anutug suka | ing sawuse tigang dalu | anèng nagari Ngamarta ||
10. Prabu Padmanaba pamit | kundur maring prajanira | budhal sawadyabalane | miwah putra ing Cêmpala | lan Radèn Gathutkaca | budhalan sawadyanipun | mantuk marang prajanira ||
11. nulya enjangira malih | satriya Andananjaya | sampun linilan pamite | kundur kalawan kang garwa | marang ing dalêmira | kang umiring lampahipun | Radèn Nakula Sadewa ||
12. ing samargi maksih dadi | tontonan ing lampahira | tan wus sukaning wadya kèh | kang mulat ing gustinira | cinêndhak srining marga | ing Madukara prapta wus | têdhake saking jêmpana ||
13. Kusuma Wara Srikandhi | Rarasati tan kêna sah | kinanthi kiwa astane | Kusuma Wara Sumbadra | mêthuk nèng paringgitan | Wara Srikandhi tumundhuk [tumundhu...]
--- 242 ---
[...k] | nêmbah anungkêmi pada ||
14. cinandhak astanirèki | kinanthi binêkta lênggah | nèng madyaning dalêm gêdhe | Rarasati maksih dènnya | datan sinung misaha | acakêt dènira lungguh | wuri ragi keringira ||
15. Sulastri munggèng wurining | gustine Rêtna Sumbadra | kêpara ragi kanane | aglar sagunging pawongan | Rêtna Wara Sumbadra | mèsêm angandika arum | hèh yayi Putri Cêmpala ||
16. ingsun pasrah ing sirèki | jroning dalêm Madukara | tampanana saisine | lan sapawongane pisan | sira kang bakonana | aja sumêlang maring sun | lair batin wus narima ||
17. momong mring sutanirèki | lan ngawat-awati sira | iya têka wuri bae | barang parentahing priya | sira kang nampanana | ingsun dama dadi sêpuh | amung titip bocahira ||
18. Rarasati lan Sulastri | kanthinên nèng wurinira | amung yèn ana lupute | dèn agung aksamanira [aksama...]
--- 243 ---
[...nira] | miwah wêwulangira | karana bocahirèku | karone padha ugungan ||
19. durung pati ingsun pêrdi | trapsilanira wanodya | marma ing tandang tanduke | kurang trapsilaning krama | mung wanine kewala | nanging yayi lothung-lothung | kanthinên wuri kewala ||
20. Sulastri lan Rarasati | myarsa linge gustinira | samya tumungkul kalihe | miwah sagung kang pawongan | wau Putri Cêmpala | Wara Srikandhi anjêtung | kakênan tyasira kadya ||
21. rêmêg rêntah tibèng siti | marêbêl mijil waspanya | èsmu karuna ature | dhuh sang dèwining wanodya | kangbok gusti kawula | sarambut pinara sèwu | botên andarbèni cipta ||
22. manawi amba mbawani | kadya ingkang pangandika | ing nguni dalah samangke | prapta ulun Madukara | nêdya angèstupada | mring paduka nut ing tuduh | kadya yayi kalihira ||
23. Sulastri lan Rarasati | ngamping-amping ing
--- 244 ---
paduka | worên dèn atêmah layon | lamun gadhahana cipta | lyan saking sapunika | Wara Sumbadra lingnya rum | witne lamun mangkonoa ||
24. prasêtyanta yayi dèwi | nêdya ngambil kadang tuwa | marang ingsun lamis bae | yèn sira tan nampanana | marang ing pasrah ingwang | yèn anggêp ingsun satuhu | yayi dèwi marang sira ||
25. kadang sayayah sabibi | praptèng don aja sulaya | lêbur luluha wong roro | angladèni marang priya | duk sira durung prapta | iya bocahira iku | karo pisan pan ugungan ||
26. aling-aling anampani | barang parentahing priya | ingsun jangkung buri bae | ing mêngko wus ana sira | wajibe mêngko sira | wêrana ling-aling ingsun | Wara Srikandhi miyarsa ||
27. sumungkêm ing pada kalih | dhuh kangbok inggih sandika | amba nglampahi sapakon | lêbura awor lan kisma | sarambut tan suminggah | mangkana
--- 245 ---
pawonganipun | babêktan saking Cêmpala ||
28. kawan dasa dongong sami | mulat mring Wara Sumbadra | miyarsa pangandikane | kadya tumètèsing kilang | jawil-jinawil samya | dene mau ingsun dulu | warnane babag kewala ||
29. lawan gustiku sang putri | mung kacèk ruruh lan ladak | mêngko basa suwe-suwe | ayune sangsaya prapta | miwah mêmanisira | katongton cahyane muncul | kêkuwunge kang wadana ||
30. ngasorkên rêsmining sasi | soring wiyat ngêndi ana | putri kang kaya mêngkono | sandhinge nambungi sabda | mendah sira mulata | nguni duk pêngantènipun | rinêngga dening busana ||
31. ingayap ing para cèthi | ayune mijil sadaya | miwah sêdhêp mêmanise | kang sinimpên kabèh prapta | kalusuting sarira | cahya kêkuwunge rawuh | mulêk sênêne kang cahya ||
32. jro kadhaton Dwarawati | rasa tinênggèng markata | para putri [pu...]
--- 246 ---
[...tri] surêm kabèh | kang dadya pangarihira | garwa Hyang Kamajaya | wartane guruning ayu | absari Ngendrabawana ||
33. ingkang aran Dèwi Ratih | parandene nora bisa | ngasorake putri kuwe | ing warna miwah kang cahya | malah-malah kêpara | Dèwi Ratih kèri ruruh | kurang mucunging wanodya ||
37. Pocung
1. tan wus lamun winuwus kang samya muwus | pawongan Cêmpala | kidung ngidungên prasami | ngalêmbana mring Rêtna Wara Sumbadra ||
2. ya ta wau kang karamèn pandhapa gung | Radèn Dananjaya | nyunggata mring yayi kalih | lan punggawa Ngamarta dhèrèk sadaya ||
3. pan sadalu dènira bojana nutug | wadya Madukara | prajurit kang para mantri | lir punagi sukane anutug suka ||
4. nênggih dènnya mêntas ungguling prang pupuh | gustinya akrama | Kusuma Wara Srikandhi | ingkang măngka boyongan ing kundurira ||
5. enjingipun Dyan Nakula Sadewèku | kundur dalêmira |
--- 247 ---
kang kantun karamèn malih | cinarita satriya Andananjaya ||
6. suka dulu garwanira ingkang sêpuh | gène wus tan ana | labêt rênguning panggalih | sênêng dènnya nampèni Putri Cêmpala ||
7. tangkêpipun wus tan măntra lamun maru | wus saingga kadang | tunggil sayayah sabibi | miwah Putri Cêmpala tansah bêktinya ||
8. sungkêmipun mring kang garwa sakalangkung | anrus ing wardaya | luwih saking ibu sori | lêbur luluh sapakone linampahan ||
9. sang dyah sampun pinatah panggenanipun | nèng sênthong kang wetan | Kusuma Banoncinawi | sênthong kilèn wau pasareanira ||
10. sêliripun kêkalih samya sih lulut | mring Putri Cêmpala | basane sami anggusti | nanging Putri Cêmpala yayi basanya ||
11. kalihipun inganggêp kadang satuhu | marmanya sih samya | runtut datan walangati | dene sungkêmira mring Wara Sumbadra ||
12. katigane sungkême kadya mring ibu | dènira [dèni...]
--- 248 ---
[...ra] mrih gungan | nanging ing batin anggusti | luwih saking mring wong agung ajrihira ||
13. lamun nuju marak marang kakungipun | garwa kalih jajar | tan têbih nèng kanan kering | munggèng kanan Kusuma Wara Sumbadra ||
14. Sang Dyah Ayu Srikandhi nèng keringipun | Rarasati ngarsa | jajar lan Nikèn Sulastri | ngêpalani garwa paminggir sadaya ||
15. patang puluh pêpingitan ayu-ayu | andhèr wuri ngarsa | pawongan parêkan cèthi | êmban inya wurine garwa kalihnya ||
16. sêlir loro sami kaduk purunipun | mring Radèn Arjuna | tan măntra garwa paminggir | wit salami tansah ingugung mring priya ||
17. tuhu lamun winowong ing jawata gung | Rahadèn Janaka | tinutug karsanirèki | sinatriya wibawa ngluwihi raja ||
18. iti purna caritèng sêrat pinugut | gênti cinarita | sarênging lampahan nguni | ngaran Sêrat Kalimahusada sirna ||
1 | Judul merupakan tambahan dari Yayasan Sastra Lestari. (kembali) |
2 | cahyane. (kembali) |
3 | ature. (kembali) |
4 | matur. (kembali) |
5 | tyas. (kembali) |
6 | praptèng. (kembali) |
7 | mawor. (kembali) |
8 | munggèng. (kembali) |
9 | abyor. (kembali) |
10 | lir. (kembali) |
11 | darbe. (kembali) |
12 | garwa. (kembali) |
13 | agung. (kembali) |
14 | myarsa. (kembali) |
15 | jarwani. (kembali) |
16 | angarsa-arsa. (kembali) |
17 | Ngamartèku. (kembali) |
18 | Ngamarta. (kembali) |
19 | kumêpyur. (kembali) |
20 | cèthi. (kembali) |
21 | sarwi. (kembali) |
22 | purwanya. (kembali) |
23 | wingking. (kembali) |
24 | mêngsah. (kembali) |
25 | kinarirêngga. (kembali) |
26 | lir. (kembali) |
27 | miyarsi. (kembali) |
28 | cinatur. (kembali) |
29 | anglênggêr. (kembali) |
30 | atri. (kembali) |
31 | ingwang. (kembali) |
32 | miyarsa. (kembali) |
33 | wardaya. (kembali) |