Sêrat Maliawan, British Library (Add MS 12291), 1814, #1038 (Pupuh 31–48)
| 1. | Sêrat Maliawan, British Library (Add MS 12291), 1814, #1038 (Pupuh 01–15). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 2. | Sêrat Maliawan, British Library (Add MS 12291), 1814, #1038 (Pupuh 16–30). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 3. | Sêrat Maliawan, British Library (Add MS 12291), 1814, #1038 (Pupuh 31–48). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
--- [f. 89r lanjutan] ---
31. Dhandhanggula
1. dahyereka Căndrakètu angling | mring Apatih Suwănda aywa ta | sumlawan wancak driyane | woya kang para ratu | uwa paman krantênirèki | ratu adi amănca | mangsa dwa twên murud | prang lawan wruddhèng Danuja | Dasamuka ratu sasra tan awiwrin | eman têngranarendra[1] ||
2. mapan kundhang pralampitèng kang ngling | sing sapa ta anulungi kang prang | mring Sri Maospati têmbe | Arjuna Sasrabau | yan mukta prang ginadhang binjing | jawata migah Kindran | pucak sanga likur | pucak saptèng Suralaya | karanane Sang Dasamuka satruning | jawata nawa sanga ||
3. samaya tan angraosan ajrih | wring wirasat jan kang kina-kina | lan Maliawan titise | sakyèhing ratu-ratu | myang bupatya arywa ngabèi | samya bêk kasudiran | pan srah ing larantu | tan nirnèng awan raharja | suka bungah srèng pandum titèng dumadi | anitrèng laganing rat ||
4. tan lingêna ing ratri dan injing | katakên Sang Nararywa Suwănda | aswarèng pranata sèrèg | umangsah palagan wus | atêngara kêndhang gong atri | bêndhe munya angangkang [a...]
--- [f. 89v] ---
[...ngangkang] | wadya yaksa mahwun | pirang yaksa sabêrgada | astra dhêndha bindi buta wilit-alit[2] | swara agrah gurnita ||
5. Sang Singala Karungkala tuwi | Suryacăndra mangsèng ngagêm astra | panah wus lumêpas kabèh | mring bala yaksa diyu | gêmpung sirna wurdha buta wil | kênastra para nata | kang mara butantu | sisane pêjah malaywa | ngungsi jiwa danawa wil tan apulih | rusak pangarsa muka ||
6. dan Ki Lêmpunggumulung ngrap aglis | ngrik narajang mring Sang Suryacăndra | anaut kinipat age | nuduk marang sang diyu | nibantaka Prasta[3] nulungi | naut pan datan pasah | kasampe ing dhuhung | kêna têndhasnya matya[4] rah | galasahan tan mati tan anglawani | Juranggrawah tumandang ||
7. grêgut mara naut mring narpati | datan pasah Sang Mraja Singala | tumandang anuduk gacos |[5] gambang buta ro lampus | Căndrakètu ngamuk ing yaksi | pirang kang yaksa pêjah | mring Sang Căndrakètu | Wiraksa Durba lan Taka | Kalasrênggi Kalasrêngga ta wus mati | mring Căndrakètu Nata ||
8. ratu prawira kotamèng tiwi | Suryacăndra amunahkên yaksa | Pêrdala Pagota sirèng | angrik anggro amuwus | lah pribuwên jawata na wrin | Suryakètu dan masah | amanah ing diyu | tumatu wil mantri pêjah | sirna gêmpang wadyabala mantri [ma...]
--- [f. 90r] ---
[...ntri] yaksi | kamuk dera pra nata ||
9. sigêgên ta kang ramya ajurit | lèn kundha ngling kang diwêg tyakrama | ambêndung sagara gêdhe | nèng laut sare mujung | pan angalang têlêng jaladri | siku dwi sasra dharat | atêpang asusun | lwir wukir gilani wuryan | ingkang mruddha[6] têkèng sabrang pan sasrèki | astra rong sasra dharat ||
10. jroning sang prabu asare panggih | lan kang garwa Dèwi Căndrawatya | karwan sih dahat sih-sihe | yekatma Sasrabau | aningali tingkahing jurit | tan arsa tumulu[7] prang | mrih ningali ulun | tan sêtya tuhu katingal | para ratu kang sèwu praja myang Patih | Suwănda alarjeka ||
11. aswaning kayatika winarni | Bojagati Sêmar rarêmbugan | lawan anak samantune | kacung Bagong yèn rêmbug | padha pêrang ngamuk buta wil | pradene[8] kacung ingwang | malarat satuwuk | têmporat agindhong jarat | lamun mênang apêrang baradhad sapi | kêbo bèbèk lan ayam ||
12. Wăngsagatra saure mandêlik | reyang sarasa bênêr para |[9] wong prêrang-prêrang mangkono |[10] yèn mênang dawa ngumur | lamun kalah tumpur tan panggih | tan tolih kadang sanak | adhuh-adhuh biyung |
--- [f. 90v] ---
reyang boya milu pêrang | yèn mênanga măngsa dadia ngabèing[11] | Sêmar anglingnya kêras ||
13. mantu buyan lêmos tur ajêrih | yèn mêngkono kacung padha migat[12] | kang adoh lan buta kiye | salamêt anak mantu | pan bêndara tapa aguling | enak kala limbehan | agagah kadulu | nèng dalanggung tatêmbangan | enak-enuk punuk gendholan wong ngising | kering mantu lan anak ||
14. Ki Baladho saure aririh | reyang angên-angên pikir para | kaya bocah wingi sore | yèn akal reyang suguh | adhi rama kang têrus ngati | wong migat yèn kapapag | mring buta dèn krêmus | para tumpur reyang jênat | adhuh biyung nora mukti sida mati | dèn badhog buta alas ||
15. Sêmar angling sikak aja wahing | mamêdèni maring maratuwa | lah kacung Bagong lah payo |[13] padha ngamuk ing diyu | jêjaluka barkating kaki | nini buyut lan canggah | dan tawok tinugungl[14] | Sêmar nantang mring butênga | sikêp buta wus ngêpung Ki Sêmar aglis | nawok mring sikêp buta ||
16. kang katrajang ing tawok kyèh mati | padha dhungkah twênge danawa kyah | kocar-kacir ing ususe | wor gêtih mulur-mulur | Wăngsagatra
--- [f. 91r] ---
anjagur ulih | buta lit êndhasnya pêcah |[15] Saragănja ngamuk | buta ginitik bêdudan | dhasnya pêcah akathah buta wil mati | kamuk parêpat rinya ||
17. mantri yaksa gêng anon kras angling | ran Praguta lah padha mundura | parêpatri[16] kêmbarane | Ki Sêmar awas dulu | buta gêdhe siyungnya ngisis | Ki Sêmar awêwarah | kacung padha mundur | Sêmar mundur ciklak-ciklak | wong tatêlu palayune sampun têbih | saanak mantunira ||
18. mring kang simpar wong tiga prasami | malbèng jurang padha karuntêlan | dhapèpès dadi saênggon |[17] nangisru[18] sambatipun | Wăngsagatra anêtah ragi | tan wirangutnya |[19] ambune kang êntut | Sêmar enak tatêmbang |[20] nèng jro jurang kacung tămba pêrèh ati | lah padha rungokêna ||
19. Wăngsagatra saure aririh | adhi rama aja para corah | wong jintêl dhêlik samare | Ki Sêmar asru muwus | tatêmbangan andoradasih | kelor wona sangeran | gununge wong kidul | katutula wong abedhang | dak sêngaja ngong lêlawu awak mami | angungsi jroni[21] jurang ||
20. kunir pita kucing wona kaki | sabilange pan taji roro ta | katêmua sira dhenok |[22] tan wun ngong nguwuk-uwuk | lêlewane kadi jinali |
--- [f. 91v] ---
kadang saking wanodya | maripèni lêngkung | buron kain ingaranan | nora tumon wong wadon ran buron kali | baya wus lali kuna ||
21. Wăngsagatra gumuyu saha ngling | para uga nora kabêtulan | wong singidan nêmbang bae | atine enak-enuk | reyang rasa-rasa ing ati | norana pikir para | wus tuwa agêmblung | anggung gawe tatêmbangan | rina wêngi para pikira kang bêcik | tuwa kawongan manggar ||
22. ora ngage[23] dêduga prayogi | duga-duga yèku kira-kira | yèn banyu jêro cèthèke | prayoga sêdhêngipun | sarta titi-tata praniti | kutha mênawa yitna | Ki Sêmar gumuyu | basakêna kacung sira | kowên dhêmên rungunên cuwêrmu bêcik | tămba luwe kewala ||
23. lamun sira kacung wong abênthing | bosên ngrungu têmbang maratuwa | sun lêkêlèng iku kupinge |[24] yèn bosên milu mring sun | lah ngèngèra marang buta wil | dèn pangan atinira | Baladho sumaur | adhuh biyung suthik sungkan | reyang uga bocah pundêl[25] têtêl ati | saking barkat adhi rama |[26]|
24. tan winarna kang angungsa[27] urip | katakêna kang anèng payudan | kalangkung rame paprange | kang jan amêngsah diyu | kathah pêjah [pê...]
--- [f. 92r] ---
[...jah] wong Maospati | punggawa para mantra | sisantu malayu | myang dênawa kathah pêjah | kamuk dera ratu kang sèwu nêgari | mantri yaksa kèh pêjah ||
25. Piradumraksa[28] Kampana yaksi | Wiratbuta tate tatal munah | kang praja ginêmpang sirèng | sagiri na ku mahyun | ngling Wikalpa pribuwên kami | têngran Wiradumraksa | Wirakampanèngsun | prawirwa tamèng Ngalêngka | payo-payo ngong kêmbulana para ji | sato gye anuduka ||
26. nirna kêna durbala saliring | nrat kewala ndan lingên ing laga | para nata magut kabèh | samya anarik dhuwung | sumbar-sumbar anantang wani | lènrajang[29] kras amanah | kênèng yaksa ajru | ngup tibèng kalumah-lumah | nging tan pasah Wiradrumaksa[30] prajurit | yaksa Wirakampana ||
27. tangya gumuyya abêlik-bêlik | ngamah-amah mangsèng para nata | Mraja Singala mara ge | nuduk angiwang-ngiwung | tan risa cinandhak aglis |[31] Mraja Singala kêna | binucalwir[32] kapuk | kang mara-mara sadaya | pan anuduk mring danawa tan wigati | cinandhak kinakêmah ||
28. wênèh binucal tibanya têbih | tan kantênan urip lawan pêjah | para nata sirna kabèh | sisantu wus malayu | ngungsi gêsang
--- [f. 92v] ---
sabalanèki | sirna tan măngga pulya | sagung para ratu | ing Maospati wus gêmpang | kawandaka mring Patih Suwănda andik | duka tanpa siringan ||
29. kantun agêgêr agajah curing | anjênêng pan tyas amênggah mêngrsah[33] | kewran ing tyas tan wring rèhe | sumawita ing ratu | angrèh raja pranata dadi | nirnèng sayoddha têkap | pran wêkasing tuwuh | Patih Suwănda dan mangsah | payo-payo sasumbara nantang wani | yèngsun Patih Suwănda ||
30. kang atmaja Rêsi Suwandagni | dayereka Sang Wiradumraksa | wus mangsah angêrap age | Patih Suwănda gupuh | ngagêm panah trisula gipih | ingarah sura yaksa | wus lêpas ing kawruh | matitis ngênani lawan | kêna pupu Wiradumraksa akanin | tatu pan datan pêjah ||
31. kaundurakên mring bala yêksi | Wirakamkampêna yeka kras tandang |[34] pinapag Sang Suwanda ge | Wirakampêna muwus | ywang pribuwên prawirèng yaksi | payo-payo wong langn[35] |[36] sira lawan tèngu[37] | saparan kêndêl digdaya | ling Sang Arya Patih Suwănda ya kami | ngong lanang dikarèng rat ||
32. balakomu sapa ranmu yaksi | ngling wang aran Sang Wirakampêna | prawira Ngalêngka tèngong | mundura peyang
--- [f. 93r] ---
kacung | malayua tinggalên kang kris | dodot pangagonira | sang arywa kras muwus | ywang tan dipe yèn ninggala | tan agila têndhasnya wêha sadasi | sun gawe bêbungisan ||
33. kroddha ngrik Sang Wirakampana glis | mangsèng gancar aptya anauta | pinapag pinanah age | kêna jajanya bêsur | amutah rah kêntaka dadi | ginosongan baturnya | buta wil sadarum | anangisi mring Kampêna | linge dèrèng agèr musim pnya ge mati | ingundurkên Kêmpêna[38] ||
34. ing kalèka wong Ngêlêngkapuri | samya gisis manahnya tar pengan | mring Arywa Suwănda sirèng | malah kalèngrat rèku | kagegeran kalêbon têlik | malah kathah parastra | asuduk-sinuduk | kang yaksa măngsa-minosa[39] | lan rowangnya sêktine Sang Suwăndèki | kăndha ingkang satêngah ||
35. tan lingêna ing ratri dan injing | Sang Apatih Prastha wus atandang | agrah gumêrêh sah linge | he Suwănda lah payo |[40] trah kotaman tandhing kuwanin | kitèki Patih Prastha | mundura dèn gupuh | tan wun lêbur kamuk mring wang | ko sambata kang ayoga ing sirèki | sang arywa kras wacana ||
36. durung ulap sun mungsuh ajurit | mawa sira [si...]
--- [f. 93v] ---
[...ra] yaksa Patih Prastha | gya kras tandang grah abane | sirarywa Suwanda wus | ngagêm panah kalêpasan ing | maring Apatih Prastha | jaja wus kêna syru | tan têtês luntak ludira | dadya kondur Sang Prastha wirangnya ênting | konang Sri Dasamuka ||
37. dan umiyos kroddhandik tan sipi | sirah mêdal sadasa kras ngucap | lah padha mundura kabèh | ulun wang kita magut | mring Suwănda tan wun laranti | he payo trah kotaman | Suwănda lah payo |[41] linge Suwănda lah iya | sadadine sakêlar kuwawa mami | mungsuh prang kamu ingwang ||
38. măngsa ngwang sor kotamèng yan kangsi | antara sihirèng kang jawata | samanta masada mangkèh | sara swarasèng tuwuh | Rawanantu ti dèn mami |[42] takantu[43] matyanira | yèn sira muktamu | ngwang wus panduming jawata | talèn ini jiwèngwang sakaptèng dhiri | tan lèn katitah ing Ywang ||
39. ngling kabangan Rawana tan aris | he Suwănda ywa kèh katutukan | balik nututa maring ngong | yan tan nutut sirantu | ngong papungkrang limpung brasthanti | konang Arya Suwănda | bramatyadik asru | linge payo Dasamuka | dèn apagah[44] tampanên jêmparing mami | yèn tuhya
--- [f. 94r] ---
dikarèng rat ||
40. panah pinanthêng lumêpas aglis | ka[45] warastra ran Kulandhang astra | Sang Dasamuka ngrap age | kang warastra tumanduk | pan akêna Sang Rawana Ji | basur tan rinasa ya | smu kandhêg ing laku | tinitir-titir pinanah | mring sang arywa sinêlêk lampah ditya ji | sang arywa karepotan ||
41. ngunus dhuwung dhapur wora-wari | dan anuduk nitir panuduknya | Rahwana gumuywa linge | têlasna karosanmu | pilihana angga ngong iki | wuri kering lan kanan | ajna kang kantun |[46] wruhanta măngsa têdhasa | sasisane gurinda palu lan kikir | lah wus karosanira ||
42. dan anyandhak Dasawadana glis | mring sang arywa binanting binucal | wus tiba têbah sang katong | sêsumbar nantang mungsuh | lah rêbutên ngwang Rahwana Ji | angrèh Ngalêngkapura | lokèng rat satuhu | amarentah jagad papat | ngwang wring aji danurddhara lawan aji | kang aran danurwenda ||
43. ja malayu Sawănda[47] yan wani | katakên Sang Nararywa Suwănda | mundur sing palagan age | ambêkan rêbut punjul | tiba kongsêb asambat sakit | Suwănda ngling wongira | payo padha mundur | ngong ngwang ngrasa tan kawawa | amungsuh prang Rawana digjayèng jurit |
--- [f. 94v] ---
sun suduk tan kêrasa ||
44. nyandhak wakingan[48] ambu kami |[49] tibaningsun yèn parêk-parêka | lakon saêjam adohe | dan sang arywa wus kundur | wong Ngalêngka surak kumarih | mêngkana surup arka | Suwănda kras lalu | marêk ing Arjunasasra | kang twikrama sweca dènira aguling | lembon ngorok gurnita ||
45. Suwănda têkap ngarsèng narpati | măncadrasa sarywa sambat-sambat | kaka ji wungua kule | sampun sweca agulung | ingkang rayi asor tang jurit | aprang lan Pang[50] Rawana | para ratu ngêbur | sawadya mantri wus rêsak | jêng padubra[51] peran wungua dèn gipih | manah lwir wong kasmaran ||
32. Asmaradana
1. dhuh peran wungua gipih | wong agung ing Maospatya | wêlasa dhatêng abdine | garwa padubra karuna | sintên ingkang wêlasa | tan lèn jêngira pukulun | awlas dhatêng pun apatya ||
2. sang prabu sweca aguling | anèng sajroning samodra | sang twikrama eca kule | tapèng sajroning hèrmada | sisih katêmpuh umbak | prandene eca agulung | Sang Arjuna Sasrabuja ||
3. sang arywa ajrih anangi | maring Sang Arjuna Sasra- | boja pan eca suptane | kewran manahe sang arywa | tan wruh yèn waspa mêdal | wus maring palagan [palaga...]
--- [f. 95r] ---
[...n] nguwuh | sru nantang mring Dasamuka ||
4. payo-payo trah kawanin | Dasamuka lalêburan | sira lawan raganingwong | sirèng arya praptandang kras | mara asumbar-sumbar | angagêm panah piturun | sing yayah sang mahpandhita ||
5. aran panah Bramaagni | irika Sang Dasamuka | wus maring palagan age | dan lingnya kras Sang Rahwana | payo gya têkakêna | karosanta digjayanmu | măngsa ngwang ulap ing kita ||
6. Patih Suwănda ngrap aglis | panah pinênthang lumêpas | agra sutinsna[52] urube | katar-katar[53] kang dahnala | aptyarsa nirnakêna | Dasamuka kobar apyup[54] | prandèntên api tan măngsa ||
7. lêpat mring Sang Rawana Ji | kêna ulun sura kathah | dèn pangan dening astra pe | kyèh butênga kang paratra | bala sri ditya nata | kang swara agrah gumuruh | kobar ingkang astra brama ||
8. konang Suwănda angaksi | karaharjèng Sri Danuja | sang arywa amanah age | tinitir Sang Dasamuka | kêna jaja tan sayat | Rawana kroddha tyas gêrgu[55] | akras dènirèng tumandang ||
9. nglingnya kras payo ywa têbih | gêbug dhadha lawan ingwang | wêkasing urip patine | mêne sira lawan ingwang | Suwănda kras tumandang | angagar dhuhung anuduk | tinitir-titir tan pasah ||
10. gumuyya ngling Rawana Ji |
--- [f. 95v] ---
sato Suwănda nlasêna | panudukmu karosane | Suwănda tandya i raka | cinandhak mring Rawana | pinala-pala pan asru | Dasamuka kras wacana ||
11. lah mati sira de mami | tukunên patwaripira | linge Suwănda wuwuse | aja tanggung Dasamuka | lah age patènana | aja dêdawa larèngsun | pan urip wêkasing pêjah ||
12. lingira kras Rawana Ji | eman kita yèn matia | lêng sira milua mring ngong | sun kasihi sira dahat | dadi Patih Ngalêngka | kaya atmangong tuhu |[56] sang arywa aris lingira ||
13. ya ingwang sira kasihi | milu sira lwir tanaya | mênèk tan kaya sang katong | Sang Arjuna Sasrabuja | yèn dhahar sêsarêngan | garwa sêlir ngadhêp mring sun | wus adus ngwang binorehan ||
14. Dasamuka wacana ris | sih ingong mring sira iya | kaya mêngkono pan ingong | tan duwe rasa-rumasa | ingong mring sira iya | Suwănda malih amuwus | wruhanira Sang Rawana ||
15. aku wong baranyak bênthing | ladak songar kasêmbadan | tur masang guna pêngawe | sun dhêsthèni rabinira | padha lulut sadaya | wêkasan kêsmaran mring sun | ngwang ladèni garwanira ||
16. dan linge Sang Rawana Ji | gêtêm-gêtêm iku aja | dopara lamun mangkono [mang...]
--- [f. 96r] ---
[...kono] | pan sira ngong aku anak | angrèh Ngalêngkapura | yêkti atinira kogug | maring garwa ka[57] tan arsa ||
17. kunêng kăndha kang sapalih | pêjahe Patih Suwănda | pan Dasamuka Sang Katong | pêjahe Patih Suwănda | kalèng Suwănda ngucap | mênèk rabimu alulut | mring wong bagus ambêranyak ||
18. yêktine ingsun ladèni | Dasamuka asru kăndha | mêdal sirah sadasane | jaja bang awinga-winga | narik astranira gya | Suwănda linimpung antu | arsa tinigas kang murddha ||
19. raga muluk ing wiyati | ana swara ngawang-awang | he Dasamuka wruhane | têmbe sira atênaya | aran Indrajit ingwang | ajanmaa nèng garwamu | têmbe ana ran Sri Rama ||
20. sun besuk nandhingi jurit | aja na lyan nandhingana | Dasamuka myarsa gawok | wontên malih kăndha ngucap | yèn kayèka ing kayat | tang pati tan malês antu | tang wirang tan naur wirang ||
21. wontên kăndha ngling janma di | pêjahe Patih Suwănda | mring Arjunasasra kaot | purwa balik yuda sor prang | kalan Dasamuka |[58] ingêbang pêpatihipun | Ngalêngka lwir mesa wiyat ||
33. Kinanthi[59]
1. dan linge Dasamuka [Dasa...]
--- [f. 96v] ---
[...muka] rum | mring Suwănda paran apti- | nira gêlêmilu[60] mring ngwang | yêkti sira ngwang uripi | yèn sun tanggala prang ingwang | sira sun ganjar nagari | angrèha Ngalêngkapura | sira sun karya pêpatih ||
2. nadyan sakyèh rabiningsun | asih mring sira sayêkti | wus jamake atênaya | ibune sih marang siwi | mangsarsa anyilumana | marang yayah kang sajati | sagalakaning wiyagra | tan mangan ing anaknèki ||
3. linge Suwănda lah uwus | Rawana pitayèng kami | sun pagute Sang Arjuna | Sasrabau kauwusih[61] | dan rikonang Suwandagnya | ucul sing asta ditya ji | dan sêsumbar nantang lawan | paywarjuna prang lan mami ||
4. ingsun balik tan wring wuwus | sujana kang anyana di | tan bisa ngawulèng sira | tan pati idhêp ing dasih | amêng idhêp maring kang dyah | sakarsane dèn turuti | tan bise[62] ngladèni kita | sare tan kêna tinangi ||
5. sigêgên kang anyar wangsul | byatita sri narapati | Sang Arjuna Sasrabuja | tinangisan mring kang rayi | Rêtna Dèwi Căndrawatya | lawan Dèwi Kartawati | karuna sarya sêsambat | mring Sang Prabu Maospati ||
6. gêpah wungua sang prabu | wêlasa peran mring sori |
--- [f. 97r] ---
kawula atur upiksa | wus wanêh cangkramèng pasir | sangking sih pasihanira | sampun tan kawadhahan sih | jêngira dhatêng ing nara | paran walêsaning dasih ||
7. lawan kaka malihipun | wadyabala Maospati | mantra[63] pugawa satriya | dêmang arya angabèi | asor prang prasamya pêjah | lan yaksa Ngalêngkapuri | tuwin sagung para nata | wênèh pêjah malayya wrin ||
8. sang rêtna lara amuhun | peran nara atur paksi | Patih Suwănda sor aprang | ing make[64] sampun ambalik | tumut mring Sang Dasamuka | lapake koyo ing jurit | Sang Arjuna Sasrabuja | pan eca dènira guling ||
9. dan Kêrtawati turipun | kakangbok yan asawati | tiyang kulêm salembonnya | sarate kinarya nangi | wulu puhun poling pada | jinabud pan anginnyanti | linge raka lah yayi ta | jinabuda siji sisih ||
10. dan wulu puhun jinabud | sarta malaywa ro putri | sang twikrama dan wungyenggal | anggro anggrêng dènira ngling | sapa wani nangi mring wang | ngwang lagya eca aguling | sang putri tur saking dohan | ulun pra minta anangi ||
11. gro angling sang warna diyu | aja kawêna kang
--- [f. 97v] ---
nangi | yakti ngwang lăngga gêtihnya | lah wus marenea sênthir | sutya santêning kumala | wong gandrung kang cèli-cèthi[65] | kang ènthèng ginawa sănja | wong ruru amulêt ati ||
12. sang putri kalih turipun | kawula jrih mring pada ji | rèhning warninta danuja | lir Bathara Kala kaksi | dan angling grêng Sang Arjuna | lah sunimas[66] salin warni | dan irika salin rupa | sang nata lwir wingi uni ||
13. sang prabu sah wacana rum | pagèmu mas amungwani | kakanta onang twikrama | nuwuki sakarsa rari | yan dudua nimas rêtna | yaktine nêmu bilai | matur nêmbah Căndrawatya | mrêmila ulun mungwani ||
14. atur wartos kang satuhu | mring pada twikramèng pasir | hèr ngalèb prajèng Ngalêngka | Sang Rawana anglurugi | sah bala wadya danawa | pirang sasra tan kawilas |[67] têpung prang ulun jêngira | pirang-pirang ingkang mati ||
15. sang mantri punggawa lêbur | tuwin dêmang pra narpati | samyantu tuwin malajar | mangsah prang lan danawa wil | wadya jêngira wus têlas | ulun nangi sah mungwani | rama nata mukta sirna | mring Pêpatih Ngalêngkapuri |[68]|
16. têbêng manah nrêpa waddhu | Sang Arjuna Sasramurti | wikara dukning miyarsa | turira sang putri malih | patih jêngira Suwănda |
--- [f. 98r] ---
kasor prang sampun abalik | tumut dhatêng Sang Rawana | sor aprang lan Rawana Ji ||
17. sang nata duka kalangkung | wêdana brit kadi api | jaja brit awinga-winga | sanèbêta[69] mrang sakiling | byakta mêdal kang dahnala | kêmêdut padoning lathi | tika roning nagapuspa | idêp ngada-ada kèksi ||
18. dan Ki Sêmar praptèng ngayun | ciklak-ciklak wora-wiri[70] | macucu bari ngadhaplang | rênggos-rênggos bari anil | Wăngsagatra ika prapta | sarta nêmbang gulaganthi | lembehane sêmplah-sêmplah | linge biyung reyang urip ||
19. Patrasalupa nèng pungkur | nêmbang bari anil-anil | angucak-ngocak[71] bangkalan | sengkok saton toh panodhik | buru tombu gustèhnera | gêlak paraksèngkok matèh |[72] mèsêm gumuywa sang rêtna | ningali nakawan prapti ||
20. linge sang nata tanyèstu | kakang rika têka ngêndi | ture Sêmar kula migat | kesah mèt pandawa urip | pikantuk sarating gêsang | malêbêt ing jurang rêmpit | wong têtiga karuntêlan | nguntal krikil mêdal curing ||
21. mila ngungsi kang wlah trêjung | wil thuk buta kathah prapti | kathah doyan badhog tiyang | galak-galak
--- [f. 98v] ---
adhuh gusti | kang susma asilih raga | kapompongan kang aguling | patih jêngira Suwănda | ing mangke sampun ambalik ||
22. pênêd jinamonan apyun | drêpon mêndêm mutah krêmi | kang yatra roro sêsanga | botên wêlas marang gusti | andhêg-andhêging aksara | padanira kantun sêdhih | lingira Arjuna Sasra- | buja kakang aja nangis ||
23. kari ingsun magut cucuh | tandya kras lampah narpati | sakêdhap praptèng pamedan | nglinge payo trêh kawanin | rêbutên sun Sang Arjuna- | wijaya prawirwatomi | Sasrabuja sêktimanta | priya dikarèng rat adi ||
24. he payo-payo acucuh | Rawana Dasamuka Ji | apa maning Si Suwănda | agya papagên ing jurit | sru wikalpa Sang Arjuna | Suwănda madi de mami | danereka tyan Suwănda | nantyèng sumbar nantang wani ||
25. paywarjuna Sasrabau | atandhing prang lawan mami | karanta balik ngwang iya | tan bisa sun anglakoni | ewuh ngwang awulang sira | ywang amrih enaking ati | pati-pati raganingwang | nêmu gustya lwir sirèki ||
26. ngling Arjuna Sasrabau | sumakeyan sira olih |
--- [f. 99r] ---
bêndara sabar danuja | dèn gadho atimu mati | atimu ala sinèng jan | tan wring sojar sujana di | aptyarsèng mor ing danuja | sru brêmantya Suwandadik ||
27. nyandhak panah Bramalatu | Suwănda ngling apraduli | matya rip tan sangking sira | tampanana panah mami | yan kita tanampanana[73] | lêbur centhang dadi ati | linge Arju lah he nang |[74] dyan linêpasakên aglis ||
28. kang hyru lêpas dadya apyu | katar-katar praya bêsmi | mring Arjuna Sasrabuja | pawaka gêngnya lir giri | têkap ngarsane sang nata | sirêp urube kang api | Sang Arjuna ngling dahnala | payo panganên sun gipih ||
29. dahnala pan datan purun | sang nata ngling marang api | lah age sira balia | marang ka[75] duwe kasaktin | pawaka mirêng salingya | tandya walya punang api | prayarsa nunu Suwănda | kang pinurug malayya ngling ||
30. sang api ptya mangan ingsun | sêktine Sri Maospati | payo padha ngadu kantar | salin suduk aywa gingsir | ngling Arjuna ja kakehan | tutug maraa dèn aglis | Suwănda sayu tumandang | anuduk dhatêng narpati ||
31. ngiwa nêngên ngarsèng pungkur | wulwa salêmbar tan busik | Suwănda dan kras cinandhak | binanting [bina...]
--- [f. 99v] ---
[...nting] binucal aglis | kongsêb kalumah tangyenggal | garawalan mêmampis-mêmpis[76] |[77] salin kang kris nuduk gancang | jaja sri tinitir-titir ||
32. ngling Arjuna Sasrabau | èngêta Suwăndèng kami | linge Suwănda tan supya | wus bosên ingwang andasih | mring kita lèn silèng nata | sun tan bisa nglêladèni | sinuduk tinimbal-timbal | sang nata sru bramatyanti ||
33. Suwănda cinandhak gupuh | ing asta dera narpati | pinala-pala sang aryya | kang murddha dera narpati | ngling Arjuna Sasrabuja | iki ta kang sira panggih | rasakêna astaningwang | mêngko tan wun sira mati ||
34. linge Suwănda amuhun | sambate amêlasasih | aywarjuna amilara | age patènana kami | pira larane ngapêjah | ing urip wêkasan mati | aja sira amilara | katura kang pangastuti ||
35. pangapuntêne dèn agung | pukulun asrah ing pati | mring paduka jêng narendra | wong agung ing Maospati | sang nata ngling sru bramatya | lah sambata dipun ênting | ture Suwănda wus brastha | punapa sinambat malih ||
36. kawula awon satuwuk | tan malês sihing narpati | ing nguni arencang lara |
--- [f. 100r] ---
ing mangke têmahan balik | dipun agung pangaksama | jêngira ulun amundhi | wus lêsah Arya Suwănda | tan kampêh duka narpati ||
37. dan sang prabu narik dhuhung | dhapuripun Pasopati | ngling Arjuna ki lah apa | ture Suwănda lah inggih | margantaka awan pêjah | lah sambata kang ayogi | Suwănda dan linarihan | jaja bêntar ati keris ||
38. kang ruddhiranduk sumêmbur | sêsambate amlasasih | jêngira prabu kantuna | baudhêndha nyakrawati | mukti sari anyakrèng rat | ing nêgari Maospati | pun ulun amit pralaya | kang rat sapayung wiyaring ||
39. Suwănda sampun tan emut | purwa duksinaning urip | purwa kawitan jatinya | duk sirna wêkasing pati | sayyanglena aliyangan | ing kabur kêncana mulih | dan laywan nibèng pratala | parastra Sang Suwanda di ||
40. dhatêng prabawaning antu | kusuma têdhaking tapi | wiyos rêmbêsing atapa | matrêni kang danawarih | nêkakên[78] ing gara-gara | jalajate ingkang bumi | mêndhung limêngan sumahab | udan drês pratala miring ||
41. gêtêr
--- [f. 100v] ---
patêr awor lindhu | manthuk-manthuk ancala di | sagara ywaknya gêng bakat | galêdhêg wor kilat thathit | prabawane kang pralena | laywan gilang-gilang kaksi | ngling Arjuna mring kang laywan | mêngkono bae jasmani ||
42. arsa tinêtêk murddhèku | pan muluk laywanira glis | nèng awiyat ana swara | he Sang Prabu Maospati | wruhanta sira lan ing ywang | durung tutug lêlakoning | besuk yèn ana tanaya | Ngalêngka araning Drajit ||
43. wruhanta yaiku ingsun | aywa na lyan tandhing jurit | sira têmbe lawan ingwang | aja na lyan kang matèni | sira lamun yan tan ingwang | Sang Arjuna ur pangling |[79] iya besuk ing palagan | Indrajit sun kang matèni ||
44. wruhanta Sri Rama ingsun | yèngyang[80] Sang Sri Wêsnumurti | kêkasih Bathara Rama | iya dèn padha pakeling | sira rwa kalawan ingwang | sumbar-sinumbaran sami | wus sirna kang punang swara | sêdhêng durmanggalèng jurit ||
34. Durma
1. dan rikonang dwêg Sang Dasamuka wikan | parastra Suwandandik | kroddhane tar pengan | murddha mêtyèng sadasa | padasta dwi daswara glis |
--- [f. 101r] ---
mri yoddha yaksa | ngrubut ing sang narpati ||
2. pirang sasra ngrubut ing Arjuna Sasra- | bau datan awriwrin | dan ngamuk mring yaksa | danawa wil kèh pêjah | sinudukang[81] ginambang kris | pan ganjur atap | wake tumpang atindhih ||
3. kang buta wil kang mara-marantu glasah | pirang sasra kang mati | kamuk derarjuna | Sasrabau wirèng rat | munahkên kang danawa wil | swara gurnita | lwir udan sinêmèni ||
4. pirang dina konang prang ing kurukula | lwir sulung malêbyapi | mara mundur pêjah | we bang asarah watang | sisantu malaywa wriwrin | agrêh gurnita | sambat antu buta wil ||
5. nini biyung sambat canggah bapakira | konang Sang Rahwana Ji | kroddhandik tar pengan | ton ulunnya kyèh pêjah | kroddhandik datanpa siring | mara sêsumbar | he Prabu Maospati ||
6. payo tandhing kawanin atakêr ing rah | amilang brana sami | yèngwang Dasamuka | putra Sri Citrabaha | putra Sang Bramaraja Ji | ing Indrapura | yèngwang priyèng rat adi ||
7. Sang Arjuna Sasrabau dukning myarsa | dan sumbar nantang wani | he rêbutên ingwang | Arjuna Sasrabuja | saktimanta priyèng bumi |
--- [f. 101v] ---
kotamèng laga | têguh măndraguna di ||
8. dan rikonang Sang Dasamuka narajang | limpung astranira glis | anglimpung sang nata | maring Arjunasasra | ngiwang-ngiwung datan kêni | lwir astrèng suspma[82] | dan cinandhak ditya ji ||
9. sigra binuncangakên tibèng kalumah | ambêkan mêtya kuping | anggrêng arênggosan | linge Rawana nyata | têguh măndraguna sêkti | Arjuna Sasra- | bau dan mangsah aglis ||
10. pan anglimpung kênarjuna tan karasa | sakilan dohing ratgi | limpung lawan jaja | tinitir-titir akras | kang swara gumêrah atri | ramnyaning aprang | lir gunjing tang pratiwi ||
11. ngiwang-ngiwung Dasamuka panglimpungnya | sang nata datan kêni | yan kêni tan krasa | byaktang angastrèng susma | ngiwa nêngên datan kêni | tandya cinandhak | binucal Rawana Ji ||
12. tiba kongsêb kanggêk pan kalumah-lumah | ambêkan mêtya kuping | anggrêng arênggosan | dan sarêng linêpasan | astra jantra purwa dadi | rante jatinya | agra tiksna ngênani ||
13. Dasamuka katut dèn ajantrapurwa | ngubêd ing asta kalih | pan katut ing astra | singsêt tan kêna cula | panah rante aningsêti | tanbuh prênahnya | Dasamuka gro nangis ||
14. winatawis tibèng ing alas Kamboja [Ka...]
--- [f. 102r] ---
[...mboja] | siti Ngalêngka nami | ing Siyêm punika | anangis ngaru-ara | panah rante anyakiti | mring Dasamuka | lingên kang tandang jurit ||
15. Patih Prastha angrèhkên tang yoddha yaksa | kras tandang kang buta wil | Sang Arjunasasra | amanah kang pawana | anêmpuh ingkang buta wil | sadaya sirna | pan katut dening angin ||
16. gêmpang suh sirna bala Ngalêngkapura | tuwi kênastra mati | Patih Prastha tandang | mangsah ing pabaratan | sumbar-sumbar nantang wani | grêgut tandang kras | Sang Arjuna jamparing ||
17. jantrapurwa Prastha wus katut ing astra | asta binêsta kalih | pan singsêt tang asta | Prastha nangis alara | tiba Ngalêngkapura di | dan Singhawagra | mangsah palagan aglis ||
18. Singawagra pan arsa angarah ilat | ajrihira tan sipi | mring Arjunasasra | malajêng Singawagra | sawadya malaywa wiwrin | gêpang[83] suh sirna | wadya Ngalêngkapuri ||
19. gêmpang suh sirna wadya yaksa Ngalêngka | konang sri narapati | anjênêng pamedan | Ki Sêmar praptèng ngarsa | Wăngsagatra tan atêbih | Patrasalupa | suka bungah tyas ênting ||
20. dan sang nata ngandika [nga...]
--- [f. 102v] ---
[...ndika] he kakang Sêmar | padha nungse dewa di | rika sêdhikêpa[84] | kang lining tur sandika | kacung thole anak mami | ana parentah | anyar padha nglakoni ||
21. sidhakêpa kacung karo tanganira | padha nungse dewa di | dan Arjunasasra | sidhakêp suku tunggal | matèkên[85] babahan kabih | nawa sasanga | plêk mati ngadêg kadi ||
22. pan amandêng sang nata pucuking grana | păncadriyanira nir | padha katutupan | sirna ananing tunggal | jumênêng jatining dasih | jatwèng manusa | lêbur ananing dhiri ||
23. kang pininta mring jawata nawasanga | uriping kang para ji | kang parastrèng aprang | kèhe satus gêlapan | hong sida roma kartiki | kartika căndra | mundarama dewa di ||
24. dan kang sêkar sing gêlung jinuput inggal | sêkar purnajiwa ji | pinusus tang supa | sinawurkên pamedan | sarta sinarêng ing angin | winor ing toya | gêsang sinawur aglis ||
25. pan minoka[86] panguripaning sato jan | sêkar punajiwa[87] di | pagêsanging kang jan | sêktine Sang Arjuna | Sasrabau Maospati | wusning kadrêsan | toya rip kang para ji ||
26. ingkang sampun ajur bêbalung [bêba...]
--- [f. 103r] ---
[...lung] wus pisah | kang kênèng sêkar rumning | atangi sadaya | para ratu wus gêsang | satus gêlapan wulyèki | sabala astra | sakudèsthi busani ||
27. pêpêk sangkêp bujana samantrinira | samya gêsang bisuki[88] | saastranirèng prang | wus marêk ing sang nata | sagung ratu samya nangkil | Sang Suryacăndra | Căndrakètu wus mêrgil ||
28. Surywakètu Singala Sang Karungkala | Durgabau anangkil | Kalabau seba | pêpêk ulun pranata | kang swara gumuruh atri | Kèn Căndrawatya | Kêrtawati nèng ngapti ||
29. pra pawongan sarambagan samya prapta | sagunging wanita di | busana sarywendah | pradipta murub muncar | lwir darwa sasra sênêning | kang busanendah | sagung para narpati ||
30. mantri punggawa dêmang satriya sowan | sawadya astranjrihi | sah mêrdangga gumrah | gamêlan munya raras | warna-warna ngalik-alik | swara gumêrah | lwir ywrak nêmpuh artati ||
35. Dhandhanggula
1. angandika Prabu Maospati | mring sagunging ratu myang satriya | lah paman uwa sakyèhe | payo mulih kadhatun | marang praja ing Maospati [Ma...]
--- [f. 103v] ---
[...ospati] | ture kang winancanan | sumăngga ing kahyun | tan dangu mêpak wahana | dan irika dhêdharan sri narapati | lan sagung para nata ||
2. wrata sagung wadya wanêh sami | akasukan anuwuk ing bala | sang nata wus nitih age | rata lan swarinipun | tandhu jolang pawongan cèthi | samya mugèng[89] wahana | sagung para ratu | swara grah lwir blah ing wiyat | surak-surak langkung suka kang para ji | Sang Arjuna nèng rata ||
3. lampahnya kras parêpatan[90] kari | Lurah Sêmar lawan Wăngsagatra | tri padha nèng jaran kabèh | nèng wuri lêngguk-lêngguk | tatêmbangan angalik-ngalik | kacung Bagong daulat | bandara katèngung | tan katakêna ing awan | lamènira aglis rawuh Maospati | wus malêbèng kadhatyan ||
4. sarawuhe Prabu Maospati | mring kang praja Sang Arjunasasra | ênting sukaning sang katong | tansah sirèng pulangyyun | lan kang garwa Kèn Căndrawati | lan Dèwi Kêrtawatya | sarawuh sang prabu | udan hèrgulo sapraja | rum gandha mar pan nirna malanirang hit | têka pasihaning ywang ||
5. tanpantara kasukaniranting | mrih
--- [f. 104r] ---
tumêmên ulun para nata | ing siyang têkèng dalune | punang nêningal agung | siyang ratri tan kadi mangkin | gêmah arjaning praja | Maospati kasub | ing rat lèn praja kèh têkap | atur-atur busanendah myang kudèsthi | mring Prabu Maospatya ||
6. akyèh têkaping Sri Maospati | sigêgên ta sakarêng lingêna | Gunung Marcukundha gone | wontên pandhita luhung | pêparabe Sang Maharêsi | Yasadarma di mangkya | lunggwèng dhepokipun | sineba puthut myang ajar | lan manguyu lêbubuntung para cantrik | dhepok tanpa singgahan ||
7. rêngu-rêngu Sang Yasadêrma ngling | he wruhanta isun amiyarsa | ana ratu adi kaot |[91] Maospati prajèku | akêkasih Sri Narapati | Arjuna Sasrabuja | nirnakkên Sang Prabu | Dasamuka ing Ngalêngka | sabalanting tan ana kang măngga pulih | ingwang kang mêngsah aprang ||
8. kunang têkap ing agraning wukir | nata sabrang Sri Prênggi prajanya | Mayasănda kêkasihe | pêpatiha sang prabu | sira Sandikirana nênggih | sah mantri wadyabala | nèng ngarsèng sang wiku | tinanyan linge sang nata | ingyang[92] arsa [ar...]
--- [f. 104v] ---
[...sa] magut prang Sri Maospati | Arjuna Sasrabuja ||
9. tustha kang tyas Yasadrêma angling | sukur bage bêgja kamanyangan | tumulunga prang sang katong | kênthong thuthukan gumruh | têngranira suka sang rêsi | dhatêng ing Mayasănda | Sandikiranèku | tandya atadhah sang tapa | Yasadarma kalawan sri narapati | dasih wanêh sadaya ||
10. tan lingêna ing ratri dan injing | tandya ywrangkat Yasadarma lawan | sang nata nèng wahanane | liman pêthak sri luhung | Yasadarma pan munggyèng joli | pinikul para ajar | kang swara gumuruh | wadya mantri pirang sasra | mugwèng[93] kuda kang lampah akras kumirih | kadya guntur ing arga ||
11. pirang dina konang lampah Rêsi | Yasadarma tan lingên ing awan | têkap ing ara-ra rane | Janapati wira gung | amakuwon Yasadarma Ji | sawadya mirwa sabrang | sigêgên kawuwus | Sang Arjuna Sasrabuja | mêtyeyawi winêrgil mantri para ji | nèng gambang pagêlaran ||
12. abra patêmyaning busana di | nata wira pra mantri punggawa | padhendah pradipta kabèh | lir sasra
--- [f. 105r] ---
dwara murub | lwir cahyèntên lumêng kaaksi | Sang Nata Maospatya | priyaning rat tuhu | munahkên lêngkaning kang rat | yèn wus titèng i sus[94] marcapadèki |[95] măngka purwakaning jan ||
13. angandika Prabu Maospati | kadiparan ing wartosing praja | Căndrakètu matur alon | kalayan Suryakètu | dasih myarsa mangke anênggih | wontên pandhita mukya | Yasadarma nêngguh | nèng ara-ra Janapatya | praya arsa atandhi[96] prang lan panduka ji |[97] lan ratu sabrang juga ||
14. namaning nata ing Nusaprênggi | Mayasănda Sandikiranèka | nênggih patih sadhèrèk nèm | pan balanira agung | Yasadarma pandhita sêkti | punjul sangking apapak | mrajol kêrêpipun | padubra dipun prayitna | sra[98] narendra miyarsa tur pacêh sahangling |[99] lir banji[100] madu kilang ||
15. ri wrêsning we ri kita panênggih | lah akrêsna ya kang sandi ditya | trênan tulya sapyanante | ri Pandhawa kitèku | ywa tarjuna ujyalèng kadi | Duryadona pakêrtya | dhustha ya patèku | nata-nata prakaranya | awak kita bineda-beda kintuni | pya tanpa lyan awakta ||
16. tugal[101] kita napa [na...]
--- [f. 105v] ---
[...pa] na kanang tri- | loka atmane kang dadi cara | cara ucap niya mangke | datan dadi tăndhèku | kabèh ya dyan tayanta jati | apan kitèki nata | aji kitèng dangu | brama dadine sangkala | buwana nak dèn tutur jiwitanèki | iki aji ta nanya ||
17. duk rumêngên sagunging para ji | kang andika Sang Arjunasasra | tanpa siringan jatine | ature nuhun-nuhun | atasêdhêng imbalan ing ling | mantri tamping awrêdhah | wasta Singabau | tur sêmbah twên pandhita ran | Yasadarma balajar lan Ratu Prênggi | ngara-ra Janapatya ||
18. têbêng manah sang sri narapati | dukning myarsa turing para mantra | tan katarèng ing nityane | lir tyas bujăngga ngapus | ing pralambang kita kêkawin | kemur tan kaemuran | rêngu ngling gumuyu | uwa paman dèn prayitna | wringa kang tri purwa madya wasanèki | dèn èstu ing jatinya ||
19. sakwèh para nata aturnya ris | singgih sabda ingkang nguni wara | dasih katalyan mring rèhe | datan adangu-dangu | sri narendra bubar tinangkil | malêbêt dhatulaya | ing jawi gumuruh | sakathahing para nata | myang satriya pan sami sayagèng jurit | saastraning ngalaga [nga...]
--- [f. 106r] ---
[...laga] ||
20. tan lingêna ing ratri dan injing | bêndhe ngungkung têtêg lir butula | gêgaman prang pêpak kabèh | bêdhil sajuru-juru | dan Sang Nata Sri Maospati | mimbanda nitih rata | lawan swarinipun | Ni Căndrawati kalawan | Kartawati tan adoh pawongan sêlwir | prasami mugyèng[102] rata ||
21. dan rikonang Prabu Maospati | tandya ywrangkat sang wurddhanti gumrah | tang swara lir blah kasane | para nata dumulu | dêmang mantri tamping ing wingking | manggalèng lampah yekang | Mraja Căndrakètu | Suryakètu sawurddha grah | pirang sasra tang astra tinon anjrihi | tyasura[103] tan wring wuntat ||
36. Pangkur
1. sumusul wadya ing wugat | gêgangsingan samya wong kang winani | lèlèr dadar wênêh tuwuk | wong jêjêl-jinêjêlan | pan ingajap dadia mantri sadarum | yèn ana kartaning jaman | ana ingkang nungkak sami ||
2. dan kang parêpat ing wugat | lampah dharat katiga pan suka ngling | kacung Bagong anak ingsun | kacung sira elinga | ing kawitan lan wêkasan doning lampus | saure Ki Wăngsagatra | reyang wêruhêna binjing ||
3. Ki
--- [f. 106v] ---
Sêmar atatêmbangan | adhuh Bagong kocing ing wona giri | tikus langu sabèng lumbung | tuwuk têmên wak ingwang | milu lara suwe-suwe cut umur |[104] tamporat agindhong jarat | Bêladho sumaur bêngis ||
4. para reyang rasa-rasa | têka lali purwa wêkasannèki | para inguripkên iku | pinaring sandhang pangan | durung kuntung dhi rama dadi tumênggung | urip wêkasaning jênat | mèk dadi jarakong[105] sapi ||
5. cêp mênêng Ki Lurah Sêmar | katakêna lampah sri narapati | nèng rata agêng kalangun | kalayan Căndrawatya | kering sagunging ratu satri sagung |[106] samarga-marga kasukan | prasamya prayitnèng wèsthi ||
6. pirang ari anèng awan | yan ararywan angambil pala sari | sarta kasukan sang prabu | nadhah drawinantaka | sangu măngka tumêmêna rèh ngaulun | tan ana kakurangannya | kang sumiwi ing narpati ||
7. miwah kasêktèn Arjuna | Sasrabuja wana jro watêk salin | kang asêm pait alangu | dadi manis sadaya | mandhalika gadhung kacubung myang walur | kabèh padha rasa gula | agurih [a...]
--- [f. 107r] ---
[...gurih] tan amurwani ||
8. yèn ana lwah amèt mina | ing samarga dukakên ing sang putri | awyantara tigang dalu | kasukan anèng marga | amèt pala sari ing awan kalangun | Ki Sêmar bungah kalintang | tuwuk amangan cingcining ||
9. tuwin lawang ginapura | tundha sapta ingukir gapura di | inêbing pintup[107] sinung |[108] kumba-kinumba kaya | anaut janma lêbèng jrihi dinulu | gapura lwir mèru tulya | sa[109] rêtna suka tyas ênti[110] ||
10. pan kinutha pasanggrahan | byakta dhatulaya Suralaya lwir | papêthetan asri langu | yase mudya na konang | sangkêp puspa jro taman tri dhêpa kang jro |[111] hèr wêning minanya liwran | saktining Sri Maospati ||
11. tan lingên dalu dan injang | bêndhe ngungkung têtêg gêndhang gong muni | atata barising cucuh | gurnat mriyêm sinapan | wong saragni samyèrêkulambinipun[112] | tumbak mamas wor papunthang | sadayastra wêgik-wêgig[113] ||
12. kang surak agrah gumêrah | byaktang gunjing maetalarga miring | suramanannyanti gêrgut | pangawat kering kanan | para mantri pugawa para tumênggung | sabala samantrinya
--- [f. 107v] ---
pan | kawaninnyambêk tan siring ||
13. sigêg lingên Yasadarma | wus kèn magut wadya Sri Maospati | Patih Sandikaranèku[114] | aswarèng mantri wadya | bêndhe ngungkung kakênthong thuthukan gumruh | parojar puthut myang bangbang | wus samya siyagyèng jurit ||
14. mantri Prênggi sinuwaran | agul-agul Ki Dêmang Durgawèri | durkala Ki Macanwulung | lawan Bajosêngara | dan sinwaran amagut kêpyak acucuh | ambêdhil-binêdhil gumrah | pêtêng kukusing sundawi ||
15. dan sarêng magut prang gêpyak | mêngsah lawan samya bèr ing kawanin | anulya jagur-jinagur | ana dhupak-dhinupak | lèn slang tumbak anohok buru-binuru | anuduk ana anumbak | apatèn-pinatèn sami ||
16. satriya ing Maospatya | Cakrabau Singabau tandang glis | wong Prênggi ingamuk gupuh | kathah wong Prênggi pêjah | rame ro prang mantri Prênggi sarêng magut | tandya glis tumbak-tinumbak | mantri Prênggi kathah mati ||
17. sisantu padha lumaywa | wadya sabrang sisantu malaywa wrin | kang swara atri gumuruh | dan surup ywang baruna | samya mundur laga ro kasaput dalu | kang bêndhe ngungkung
--- [f. 108r] ---
gumêrah | têngraning mundur jurit |[115]|
18. Mayasănda kawasita | lan ri Patih Sandikara dan nangkil | mring mahpandhita amuwus | kadipundi kang aprang | Nata Prênggi ature sampun agalur | wadya Prênggi kathah pêjah | dhatêng wadya Maospati ||
19. para ajar kyèh malajar | Yasadarma têbêng manah duk myarsi | Mayasănda aturipun | dasih pan lilanana | magut aprang ing binjing dasih prang pupuh | Sang Yasadarma lingira | inggih anan dèn ngatyati ||
20. tan lingên dalu dan injang | têtêg muni têngraning magut jurit | ajar wadya sabrang pupul | mangsah ing pabaratan | wadya Maospati tandangnya agrêgut | dan bêndhe têtêgnya gumrah | wus gêpyak kang laga kalih ||
21. dan ingamuk- ingamukan | kathah pêjah wadya gunung myang Prênggi | wangke galasah dinulu | ingamuk Cakrabuja | Singabau Mraja Singala angamuk | mring ajar gunung kèh pêjah | sisantu malaywa wiwrin ||
22. tan măngga-măngga puliha | wadya sabrang puthut malaywa gêndring | caluk tarantangnya rêtu | malaywa gibras-gibras | linge ajar hong wilahèng aprang koyuh | nèng koh mangsa dadi gandhang |
--- [f. 108v] ---
jêgir lènthêng rema ngapti ||
37. Sinom
1. wontên ajar malih prapta | sakawan mangsoh ing jurit | juga ran Ki Ajar Modang | ngagêm caluk trantang lungid | asumbar nantang jurit | hong wilahèng payo-payo |[116] tandang Ajar Sukila | Ajar Supranya Sutami | sarêng mangsah abêksa anantang lawan ||
2. dan Raja Singala tandang | para nata angajèni | Ajar Modang anarajang | Sri Ngala cinaluk kêni | samya tinatir-titir[117] | para nata tan ngrasa luh | ajar cinandhak kêna | binanting ajar kapesing | mutah krêmi ajar pat wus sami modar ||
3. surak wong ing Maospatya | mantri Prênggi mangsoh aglis | Bajobali Jasêngara | Kaladurga Durgawèri | mara numbak angêris | para raja têguh timbul | sinuduk datan pasah | Sri Mayasănda ngrap gipih | para mantri Prênggi sinuduk pat pêjah ||
4. payo Sănda ngrapa manah | mring Raja Singala kêna |[118] tan pêjah luntak ludira | nata pat kasor ing jurit | sing manah kang pari[119] ji | kathah kundur lan padhantu | kantun ratu tri dasa | nanging tan kawarne[120] gurit[121] | surup arka wusapih[122] punang alaga [a...]
--- [f. 109r] ---
[...laga] ||
5. dan lingên Sri Maospatya | têbêng tyas ginubêl swari | dene tan asung magut prang | minawi kasor ing jurit | ature Căndrawati | Kartawati aturipun | peran sampun agya prang | dawêg kalangnyan[123] rumihin | ing wanarga anuwuki saka arsa ||
6. suka manah yan mênang prang | siyang ratri pan sukanti | anawan putri aywendah | wastra brana sasutya di | anukakên[124] sakapti | lan malih pamirsèng ulun | Yasadarma kawasa | barang kang cipta dadi |[125] sri narendra arum lindrining wacana ||
7. adhuh ywangywang atma jiwa- | ningwang kakanta maskyari | kang sawang madu kusuma | dewatane tilam sari | mas ingwang maskun gusti | la kakanta ariningsun | lir gagêng[126] lawan toya | adhampyang-dhampyang ing warih | tan apisah lir sasutya ingêmbanan ||
8. lir salaga lawan sêkar | lir umbak kalawan warih | tana yayi lan ingwang |[127] iku nimas dèn pakeling | pun kakang nora mati | salin nagara ing besuk | sang dyah ingaras-aras | kinusya pambayun kalih | mêntêr bundêr kuning lir maja kêncana ||
9. sang dyah kapranan [kapra...]
--- [f. 109v] ---
[...nan] ing kaptya | kaptining sarêng ing gati | têmpuhing astra lir kilat | patêmyaning sarywa sari | sang dyah kantakèng rêsmi | Kartawati datan emut | karwa ingaras-aras | ruruning rasa nilani | cahya mancur rinumrum pinriyêmbada ||
10. ing dalu bangun raina | mega malang sampun ngisis | ana jingga têturutan | krêsna ijo turut kuning | dadu aturut wilis | ijo dhulang turut wungu | lir pendah pêpajangan | kumêndhung-kêndhung kaaksi | byar raina dan mamba[128] sang yang raditya ||
11. dayerekonang kang têkap | Raja Căndrakètu prapti | Suryakètu apranata | mring Sang Prabu Maospati | kalèki asarimbit | alênggah ing kursi tatur | dwi nata aturira | rèh sampun sinapa aji | abdi padanira mangke kasor aprang ||
12. pan mêngsah kathah kang pêjah | parajar cantrikyèh[129] mati | maring para raja-raja | Singala Karungkalèki | Srêwangga lan Sêrwanti | Pudhaksatêgal lan Ngawu- | awulangit tanggal prang | ing nguni nanging makeki[130] | kasor aprang kathah pêjah para nata ||
13. kantun tri dasa narendra | abdi jêngira prang
--- [f. 110r] ---
mangkin | gêtun tyasirèng tar pengan | duk mirsa Sri Arjuna ngling | nimas karia rari | was-wasên kakanta muskun[131] | ywa alpa subasita | alarja rupa kalingling[132] | turing swari mintuhu angraup pada ||
14. jêngira dipun prayitna | Yasadarma pandhita di | pan punjul saking apapak | mrajol ing akêrêp nênggih | Sri Maospati aris | miyos ing yawi[133] agupuh | nitih ratambêdhal |[134] ratu kêkalih umiring | kang parêpat têtiga Ki Lurah Sêmar ||
15. anut salampahing rata | Sambangsalang Bujagati | anèng wuri tatêmbangan | adhuh kacung mupung urip | angenak-enan[135] kati[136] | dadia pandawa umur | dhuh biyang jambu alas | kuntul biru bêdhès langking | kapok nyangak putungèng wong olèh bedhang ||
16. Wăngsagatra dan lingira | adhi rama para iki | para reyang rasa-rasa | wong tuwa kakehan nasik | wong prang andon mênyanyi | tan tinagap[137] têka ngidung | dhuh kacung Wăngsagatra | sira kacung apraduli | yèn adhêmên rungunên ing kupingira ||
17. ingwang gurit karawitan | malar nêmua bisuki | têtêpa ing maraseba | aja dhandhu amidhoni[138] | Talutur Doradasih | Gantalwêdhar gantal Gandrungmangu |[139] dinulu Randhukendhang | Sarayuda Lompongkèli [Lompong...]
--- [f. 110v] ---
[...kèli] | nini pring-pring binuru pan gopak-gopak ||
18. kaya wong dèn êla-êla | rara tangis anglayoni | amarani kêmbang tiba | anglayung Ki Sangupati | jong layare wus gunjing | mècêp[140] têka malang migung | cinăndra ramyang-ramyang | wus kabayong kadukmanis | suka pengan sagarane lwir udan mas ||
19. Patrasalupa angucap | sudhah dhiyêm tradha baik | hidhup banyak suka-sukah | balakanya dhapêt sêdhih | Baladho saur angling | iya bêtul itu bêtul | sigêk lingên Sang Nata | Arjunasasra dan prapti | ing pamedan asumbar nantang lwir gula ||
38. Dhandhanggula
1. dayereka Prabu Arjuna di | Sasrabuja nwantang sumbar-sumbar | sarta ngagêm ing panahe | wijayastra di luhung | Tumajaya[141] tuhya rêspati | munggyèng rarigèng rata | lênglêng kang andulu | sakathah ngrap byaktang kilat | wadya Prênggi mantri punggawa ngêmbuli | pirang sasra lumêkas ||
2. numbak mêdhang nyarampang jêmparing | gada dhêndha angris lèn lêmbura | têkap tan ana karaos |[142] ing angga prang ajêmur | kèh pok wastra tarung padha nir | têksna[143] grah swara bêna | dan sang nata sayut | anuduk
--- [f. 111r] ---
saha manah stra | wijayanta lêpas amunahkên aglis | wadya Prênggi kèh pêjah ||
3. wangke angglasah tumpang atindhih | lwi[144] kintirus[145] endhe kang syara grah | tumamantu sêsambate | gêmpang suh sirna gêmpung | sisèng pêjah malaywa wingwrin | konang Sri Mayasănda | rêngu latu-latu | bang muka bang wadana sang | lwir jajapi nangling kras ingwang nandhingi | ywa gunjing prang tandingan ||
4. lingira Sang Prabu Maospati | he ta payo pan sun priyaning rat | sira dwah Sri Prênggi sèrèg | maju baksa mangayun | Sang Arjuna tumurun aglis | maju baksa lir kang mrak | kasimpir dan gupuh | anapuk nêndhang adhupak | tanpa kiwuk Mayasănda kras binanting | binucal tiba têbah ||
5. tiba kongsêb kêkonangnya mijil | sumamburat sumêpyur akathah | sadumwilah andum gêdhèk | sêsambate sor cucuh | angrap malih angagêm kêris | dan Sasrabuja manah | rante wrata nuju | kênasta Sri Mayasănda | lwir binasta kêkah tan ucul tan kêni | lung astra rèh kawratan ||
6. Mayasănda sambate lang-aling | Căndrakètu Suryakètu kêbat | Sri Prênggi cinandhak gupoh |[146] winèh ing Sêmar gupuh | dan irika Pêpatih
--- [f. 111v] ---
Prênggi | sumbar anantang lawan | he ta payo-payo |[147] padha juga wirwatwama | Căndrakètu angrap sinuduk tan busik | tinitir datan sayat ||
7. Suryakètu angrap pan abithi | saha ngrêbut ing asta binasta | wus katur dhatêng sang katong |[148] wus sinung Durgabau | surak gumrah wong Maospati | wong Prênggi samadaya | ing sasisèng antu | ngungsi ing Sri Maospatya | Mayasănda Sandikirana prasami | luwar sta ing aksama ||
8. pirang dina konang tri ariki | kale ngaprang woya rèh tanggal prang | Sri Maospati di kaot | Nata Sang Prênggi riku | aprawata manah tan ajrih | dhatêng Arjunasasra | irikonang dalu | Yasadarma katakêna | duk amuja samèdi mênang ing jurit | nirnakên Sang Arjuna ||
9. wusning amuja sêmèdi dadi | lugyèng dhawak asru pêtênging tyas | dening wus têlas ulune | ajar kantun tatêlu | kang sumiwi siyang myang ratri | kunêng kang lagya prapta | Ajar Modang matur | lawan Puthut Sumbiruta | kula matur jêgir lènthêng-lènthêng jêgir | hong wilahèng mangke ta ||
10. dasih ulun las tuwan abêrsih | bubar cangak juga tan kari lan | Mayasănda pêpatihe | anutut purwèng kapikut |[149]
--- [f. 112r] ---
bala balik wirang mancungis | jêngira lah mundura | eman sêkul bêntul | cacah jangan taun ajang | thekor luntar bagi tan dados prayayi | nara tanpa juwita ||
11. Yasadarma duk rêngên jar pangling | rêgu-rêgu pijêr tung-itungan | runtik winor lan sabare | mapan darmaning tuwuh | pan tan kari tiningal êning | praba tugaling wara | măndra tinon tuhu | warah-wuruking jatinya | eling-eling kang èngêt padha pakeling | rupa tan katingalan ||
12. ana syara katon dèn wruh sami | raharjane têkaping sujanma | janma di nut sarasane | sastra dadya mulyèstu | anyanane tan langgêng urip- | ing nayopadèkita | was-wasên ing dunung | aywa kitèki mawarah | tan tuhu ta minawaspi ing wangsit |[150] kang srah panarimèng tyas ||
13. tan lingêna ngratri dan injing |[151] Yasadarma mêtyèng ing palagan | sumbar-sumbar kras wuwuse | he ta ge payo-payo |[152] takêr ing rah amilang kanin | Arjuna Gasrabuja[153] | aywa tang adyulun | padha jugèki kewala | he ta sapa kasor prang kinêthok benjing | panjalêran rinongas ||
14. tandang ywrangkat ulun Maospati |
--- [f. 112v] ---
mangkat padha wani tan tumaha | dan ajar angamuk mangke | Yasadarma angamuk | mring kang yoddha ing Maospati | pirang-pirang kang pêjah | sisantu wus mundur | tumulung satriya dêmang | myang pugawa angêpung Jar Yasadarmi | ajar tinumbak pêjah ||
15. pirang dasa ajar puthut mati | lêbubuntung kang mara paratra | pating salayah wangkene | Yasadarma angamuk | para mantri kathah mati |[154] Yasadarma wirèng prang | munahkên ratuhu | kang swara agrêh gurnita | kadya gunjing patala ramening jurit | sirnaning para nata ||
16. ywa kabêktèng i tulah lan sêrik | ngwang angawi ing kayat kitèngwang | dohêna durgama kabèh | arjèng dadya dawa mur | punang ngawi kayat puniki | para nata wus sirna | mring Yasadarmèku | kang awan tuk sih nugraha | rèh tan gita parastrane kang parastrane kang para ji |[155] tan lingên dalu ing injang |[156]|
17. Sri Nalendra Maospati mijil | ngagêm nastra[157] aran Wijayastra | sumbar-sumbar nantang musoh | parajarsa sisantu | magut aprang asoroh pati | bramastra Wijayastra | wus lêpas ingkang hwru | matitis ngênani ajar | pirang dasa rantas gêmgampung[158] padha mati |[159] tan ana kang karia ||
18. wangke tumpang atindhih [a...]
--- [f. 113r] ---
[...tindhih] dan kaksi | Yasadarma dadi padha juga | dan sarêng tumêkèng karo |[160] linge Yasadarmèku | kita aran Sri Maospati | Arjuna Sasrabuja | dan lingnya sang prabu | iya patutan dudua | Sang Arjuna Sasrabuja iya kami | kita ran Yasadarma ||
19. sang mahwiku saur iya kami | akêkasih Yasadarma ingwang | Arjuna ngling baya kuwe | prayarsèng ngawulèngsun | wong atuwa pikun tur tuli | pantês tunggu kêbonan | anênandur kimpul | pinèt ing wong tan uninga | tanpa tingal saur Yasadarma gati | de mu[161] mêmanas driya ||
20. bayarjuna arsa anênantrik | kasor kang prang prawita maringwang | rabine ngaturkên mring ngong |[162] sun gawe indhang besuk | bramatya ngling Sri Maospati | pantês yèn tan si sapa | nang nung nung wong gunung | duga kiramu tan ana | Yasadarma patimu awor lan najis | dadi ratuning pungan ||
21. Yasadarma bramatya sira ngling | majanani kita lah tadhea[163] | dhingin di lanang lan wadon | dewa kalawan ulun | Sang Arjuna ambatang gipih | dhingin lanang jatinya | lan wasesa kakung | dhingin dewa lan ulunnya | Sang Arjuna ambatang wacêna
--- [f. 113v] ---
lindri | lah ta age badhea ||
22. pancêr siji lan pang papat iki | lah badhe ta agya kalayatan | Yasadarma mênêng bae | sigra cundrik ingunus | Sang Arjuna sinuduk aglis | tinitir datan kêna | Yasadarma gupuh | cinandhak mring Sang Arjuna | dan binanting-banting wus banucal[164] aglis | tiba kalumah-lumah ||
23. mêmpis-mêmpis watuk wahing-wahing | Yasadarma linge tuhya rosa | Sasrabuja buwang mring ngong |[165] sumêbrung kaya kapuk | sadumwilah anduming ori | bramatya Yasadarma | dan ngusap dhadha wus | mêtyèng api saprawata | praya bêsmi marang Prabu Maospati | sang prabu lir durmangga ||
39. Durma
1. pangabaran api saprawata gêngnya | amburu sang narpati | prayarsa nunua | Arjuna pan wus kobar | kalêbêt ing sajro api | Arjunasasra | sêktyapi tan manasi ||
2. sri narendra angucap maring pawaka | sira tan mangan kami | lah sira balia | măngsanên Yasadarma | ingkang aduwe kasêktin | api rumêngya | dan api malaywa glis ||
3. pan aburu api maring Yasadarma | kang pinaranan gipih | sumikir[166] malaywa | wus sirna kang pawaka [pa...]
--- [f. 114r] ---
[...waka] | Yasadarma tandang malih | angagêm astra | trisula lêpas aglis ||
4. dan Arjuna alêpaskên Wijayastra | tarung punang jêmparing | pokah kang trisula | kagêk tyas Yasadarma | dan anungse jawata di | hong sêdi[167] roma | kartika căndrawati ||
5. awigêna mastunama masidhêma | hong kita makitèki | ulun saha minta | sanjata pitulungnya | tan antara dangu prapti | sanjata kang prang | aran Umayasagni ||
6. bungah tyase Yasadarma ngangêm astra | Umayasagni gipih | sarta sumbar-sumbar | payo Arjunasasra | Umasagni lêpas aglis | dan Wijayastra | lumêpas nulya wali ||
7. Sang Arjuna Sasrabuja duk tumingal | mring astra Umasagni | nglêsing tyas malaywa | amburu Yasadarma | mring arga lwah tinut wuri | dan Sang Arjuna | wus asrang wuh panggung aglis |[168]|
8. panggih garwa Căndrawati Kartawatya | Mayasănda lan ari | Sandikiranèka | irika sarêng têkap | Sa Ywang Narada nimbali | sing Gurunata | pakplong têka dèn gapih[169] ||
9. katimbalan dhewene[170] kitèki kêbat | maring Sa Ywang Pramèsthi | sagraha sagarwa | dan Arjuna wus murca | sah swari sakula dasih | nèng pêpagungan[171] | panggung musna tan kaksi [ka...]
--- [f. 114v] ---
[...ksi] ||
10. Yasadarma ambujêng datan kapêdhak | dan ana swara angling | he Sang Yasadarma | wruhanta tunmu sor prang | besuk ngong malês sirèki | yèn ana benjang | aran Sri Rama murti ||
11. Yasadarma saur angling tan ngong maras | jar nyata ngwang wong bêcik | măngsa ngong marasa | mungsuh prang Ramayana | dan astra Umayagni |[172] pan sarêng sirna | lan astra Wijaya di ||
12. têbêng kang tyas Yasadarma duk ing sirna | panah ran Wisayagni | tan lingên wasita | kang mantuk Suralaya | kapanggih sagung itmèki[173] | ratu kang pêjah | satus gala pan iki ||
13. dan apanggih itmane[174] Patih Suwănda | kêkajêngira panggih | kalayan punara[175] | kawula anut wugat | para ratu sadayèki | anut sadaya | ing dêlahan andasih ||
14. dan lingira Arjuna itmèng Suwănda | aywa milu si rari | wus pandum Yyang Taya | yèn sira satruningwang | anak Rawana Indrajit | myang para nata | dadya nak Rawanèki ||
15. iku kabèh padha nitisa Ngalêngka | sadaya sami pamit | umarèng Ngalêngka | angiringkên Suwănda | lingên Arjuna wus prapti | Jugringsalaka | samya suka-sukanti ||
16. Wisnu prapta ngarsane Yya[176] Gurunata | Ywang Guru asung wangsit |
--- [f. 115r] ---
Wisnu tumuruna | maring ing Mandyapura | anggèr adhatêng kang swari | lan Ni Sri iya | nitisa Ngalêngka di ||
17. dèn kawas-was parêka ayya atêbah | lan maning Si Basuki | sarêng tumitisa | mring praja Mandyapura | saastra wiratama di | karan Rawana | mênèk ngrusak janma di ||
18. kang sinabdan misinggih saur sandika | Wisnu lan Ywang Basuki | tan dangu nèng konang | tar lilèng anukêsma | kabèh sama madhêp nitis | kunêng wasita | mraja ing Mandyapuri ||
19. Sri Bagawan Dasarata dwi kang garwa | lami rèh nêdhèng siwi | dèrèng apêputra | garwa ing Suralaya | Rêtna Dèwi Mantyandari | garwa ro wawrat | dhatêng samaya lair ||
20. miyos apêkik agêng ingaran |[177] Sri Rama wawrat malih | kêkasih Bradana | lami malih awawrat | miyos èstyra arannèki | Dèwi Kawakyan | dan garwa wala nênggih ||
21. pan awawrat dhatêng samayaning babar | jalu pêkik kang nami | sirèng kang Lêkêsmana |[178] tan lami wawrat babar | Citradona kang kêkasih | sêrlir[179] kang wêrdhah | Unêngsih asasiwi ||
22. pan akêmbar aran Brănta Satuwigna | gêgaman Sri Ramèki | mapan sarêng babar | ran panah Wijayastra | Jantrapurwa warni-warni | yèn kalèng lêpas | jatining cakra bahning ||
23. astranira Lêkêsmana [Lêkê...]
--- [f. 115v] ---
[...smana] sarêng ing babar |[180] aran panah Sêngkali | pan kadi kayèka | yèn lêpas marang mêngsah | limpung bajra warni-warni | Sri Dasarata | non siwi tustha gêndhis ||
40. Dhandhanggula
1. tan apanjang lamèng wulan warsi | kang atmaja Sang Sri Dasarata | Sri Rama Lêsmana mangko |[181] wusamya[182] gêng dahahung | Sang Sri Rama Laksmana kang sih | yayebu winong putra | brayan dine ngriku | Sri Rama lawan Laksmana | mring wanarga tansah angagêm astrèki | amèt kidang manjangan ||
2. brayan ari kesahnya pakolih | kang parêpat Sêmar tuwuk iwak | mênjangan dènnya sasèrèt | tan ana tuwang lalu | Sang Sri Ra kesahnya têbih |[183] ing ari kala kesah | mantuk lamun dalu | sigêgên sakarêng kocap | Yasadarma mantuk pagunungan malih | ing Ardi Mancukundha[184] ||
3. pan ing Gunung Marcukundha nênggih | pucak pisan ran Têrgonapuspa | Marcukundha imbangane | Yasadarma gènipun | anèng dhepok kajawaniwi[185] | ka tyasmu kagegeran | kang puja anêkung | dan irika ingkang prapta | dyah yu wala busanane sarya luwih | lir apsari ing Kindran ||
4. lêlewane têka ngrêspatèni | mêmbating asta kadya putunga | gandrung-gandrung lêlewane | wulat canggèh aruruh | ngincang
--- [f. 116r] ---
alis sarta ngèrêki | maring Sang Yasadarma | duk prapta ing ngayun | sang dyah ngling nêdhèng apura | indhangira praptyarsa tur angastuti | dhatêng yai andika ||
5. Yasadarma duk anon dyah luwih | wurung tapa jugar sarèh arja | gagolongan tyas lênglênge | manthuk-manthuk non muwus | sapa sintên namèng dyah prapti | paran karsa marangka | gêndruk lêngkung-lêngkung | de payu anggèr bandara | bagyarsaa anantrik prawitèng kami | ngong wuruk gawe putra ||
6. dyah walendah wuwuse amanis | witning-witning rèh ngwang dèrèng krama | sintên arsa awak ingong | Yasadarma agrêgut | kêthu runtuh gigal ingkang cis | kathokira malêsat | Yasadarma gupuh | tumurun arsa ngrangkula | mring Sang Rêtna Sri nilarja miwal kapti | Yasadarma cinandhak ||
7. wangkingane dyan agya binithi | niba kongsêb dan pinêdhang pêgat | jăngga Yasadarma pêgot |[186] linge Sri Rama yèngsun | amalês ing sira kapanggih | yèngsun ran Sang Sri Rama | ing Mandyapurèku | dan Sri Rama mantuk sigra | murddhèng tapa binêkta mantuk ing puri | katur mring yayahira ||
8. Dasarata angrangkul ing siwi | sarèh uni tinutur sadaya | kang yayah jrih dahat sihe | mring Rama Lêksmanèku |
--- [f. 116v] ---
kang tyas siwi rarèki luwih | mêngkona wus kasosra | ing Mandyapurèku | kèringan mring wong prajèng lyan | para ratu samya ajrih mring narpati | Maraja Dasarata ||
9. dadya praja ing Mandyapurèki | gêmah raharja kyèh sandhang pangan | Sri Rama Lêksmana mangke | dadya sêkar prajèstu | tugul[187] payung suryaning tiwi | madhangi prawatèng rat | lèn praja wus kasub | yèn Bagawan Dasarata | darbe putra Sri Rama Lêkêsmanèki | mangka mukwani praja ||
10. dadya kinalulutan ing dasih | Sri Narendra Dasaratatmaja | putra ro kawêrdhah ngêne | kagantyani mahwiku | prayaning rat Mandyapura di | mirah boga baksana | uni tan kadyèku | kasosrèng rat pramudita | Dasarata kang putra dinami-dami | Sri Rama Sang Laksmana ||
11. sigêgên ta sakarêng kawarni | Dasamuka Prabu ing Ngalêngka | angaru-ara tangise | dening kapanah rajut | lan Sang Prastha myang Jamamantri | tibèng Alas Kamboja | angrik rina dalu | Sang Citrabaha wus prapta | wus prapta wring atmaja kêni panah rante wêsi |[188] kêkah tan kêna cula ||
12. dan rinangkul kang putra sarya ngling | karanane patapan ngong obah | lir guntur merwa wêddhine | merang pitutur ingsun | durung pira kita amanggih [amang...]
--- [f. 117r] ---
[...gih] | Dasamuka aturnya | Rama depun gupuh | luwarana rante ngasta | tan kasandhang rante gêgêtan ningsêti | astèng kadi rampunga ||
13. Sang Bagawan Sarwa lingira ris | ingwang kaki kaya tan kawasa | dudu rante samêngkone | balik rasanên iku | dhingin wêkas warahan mami | aywa murang ing sastra | yan sirarsa arju | aywambêk sirèng sudira | marang dewa kakya kita dèn pakeling | mring pituturing bapa ||
14. ature Sang Dasamuka aris | agye bapa ja kakehan warah | nêdhèng luwar sakit ingong |[189] punika ingwang suwun | warah jati jatining kapti | anêdhèng umur panjang | lêpata ing antu | sampun ulun nuntên pêjah | linge yayah iya sira sun tuturi | yèn arsa umur dawa ||
15. dèn mituhu sira dipun olih | ulatana kang ajiku iya | tukunên ing sarêgane | gêgurua dèn ulun | dèn miturut sawêkas dening | kang asung japa măntra | raharjaning tuwuh | sumuhun Sri Dasamuka | anggro kagyat panisêt[190] angrante wêsi | sambat dewa bathara ||
16. Bagawan Sarwa nêdhèng Susma Di | tan asimpang asru panêdhanya | irika
--- [f. 117v] ---
kang rawuh age | dutane Sang Ywang Guru | Ywang Narada nèng ngarsa angling | he ta Bagawan Sarwa | luwarna putramu | dan runtuh rante wus rantas | Jamamantri Prastha Dumraksa yaksami | luwar Narada muksa ||
17. suka bungah manahe prasami | Citrabaha amit mring patapan | angraga sukma antuke | Dasamuka wus mantuk | mring Ngalêngkapura kairing | sagung prawiratbuta | tan wakta nuh rawuh | Ngalêngka kasukan-sukan | nèng pasowan lan sagung prawira mantri | wrata boga wastrendah ||
18. pan kalangkung suka tyas ditya ji | Sang Rawana tansah akasukan | lawan wăngsa sadulure | lan Patih Prasthèng pungkur | Kumbakarna Tyibisanèki | tuwi Sarpakênaka | suka ka kadi mumpung |[191] siyang têkèng dalu wusan | Sang Rawana brayan siyang kasukanting | panggih swari asmara ||
41. Asmaradana
1. sigêgên katakna malih | garwane Sang Dasamuka | Ni Pandondari kalane | wawrat sêpah têkèng wayah | babar miyos wanita | ni rêtna èngêt ing wuwus | kang raka Sang Dasamuka ||
2. yèn putra ngong miyos èstri | yakti kinarabi dhawak |
--- [f. 118r] ---
ni rêtna wus mintar age | angambara bêktèng putra | marêk ing Citrabaha | sarèhnya pan sampun katur | maring Sang Bagawan Sarwa ||
3. sang bagawan myarsa pangling | tyase gêtune tar pengan | animbali sira age | maring putra Twibisana | lan kinèn ambêktaa | gathak kêncana gya lalu | kang dinuta Arjamaya ||
4. glisning gita sampun prapti | Twibisana mring patapan | Sang Citrabaha wuwuse | he na anakira tandya | sang rêtna turkên putra | ni jabang bayi sinambut | sinalah gathak kêncana ||
5. aciri putra narpati | Twibisana kinèn buwang | ing samodra danira ge | kandhaga nulya binucal | anèng têngah samodra | umbak umbul anèng laut | kasarah mring jan misaya ||
6. wong amèt ulam puniki | wong Dwarawati purwèka | wus katur sang nata sore | sang narendra Rêsi Kala | bungah marwata suta | amanggih jabang bayèku | èstrendah wus ingaranan ||
7. Dèwi Sinta kang wêwangi | sang nata dan nanêm êtal | jajar pat dasa kathahe | benjang karyèng sayumbara | sing sapa amanah tal | sapisan trus kawan puluh | yakta aswari twan Sinta ||
8. lingên Rêtna Pandondari | matur mring Bagawan Sarwa |
--- [f. 118v] ---
paran ulun sarèh mangke | tanayèstri mur tan ana | minawi tinakenan | mring putra Rawana Prabu | gawan Sarwa duk miyarsa ||
9. tuhya pandhita linuwih | dan lama garwa Rawana | Indranarum Kindran gyane | Tinjomaya dan cinipta | rasa wus anèng asta | gănda mrik cinampur gupuh | gêgandan winoran mega ||
10. pinêsthi pinuji-puji | mring Bagawan Citrabaha | dan dados bêbayi kaot | jalu abagus di murtya | wus sinungkên atmaja | mring Pandondari mit gupuh | anêmbah dan ngawang-awang ||
11. anulya prapta jro puri | kang raka Rawana prapta | duk lêtri[192] ari atakon | rèh babêlèh ingkang garwa | apa ta wêkanira | ture swari igih jalu | dan Dasamuka umulat ||
12. pan kang putra jalu pêkik | gêtun angling Dasamuka | dhuh dewa bathara kaot | Ni Sri ngêndi ênggonira | ngwang rêrah tan kapêdhak | yèki nakira ranipun | Indrajit Sang Beganănda ||
13. sigêg tyas titanên malih | ingkang prangjèng[193] Lagrastina | purwane nata pra katong | biksikèng Mraja Guthaka | yeka Raja Gutama | sori kêkalih tuhya yu | sing Kindran kang pangaskarta ||
14. Mantyandari Manwandari | kang wala wêrdhah
--- [f. 119r] ---
pêputra | Dewa Anjanistri kaot | ayu kasub ing rat raya | Radèn Subali rinya | garwa nèm pêputra jalu | pêkik ran Radèn Sugriwar[194] ||
15. putrati dinami-dami | mring yayah rena kalintang | pan sami winong karsane | kinasihan wadyabala | pan lèn putra utama | Subali Sugriwa nêngguh | dede putra Sri Gutama ||
16. sigêg kawasita malih | ing Guwa Kiskêndha Dwara | pan guwa langkung wiyare | jro guwa tanêman kathah | wontên taman araras | wèh putih arasèng madu | kadhaton Mraja Gajindra ||
17. panglamaripun katampik | mring putri Gutami aran | Dèwi Anjani yu kaot | ratu satriya kèh nglamar | tinampik samayeka | Mraja Gajindra iriku | atandang mring Lagrastina ||
18. kinrig wadya liman putih | pêpatih Mraja Kunjara | pirang-pirang prapta kabèh | mring ara-ra Lagrastina | lingên Raja Gutama | myarsa yan pinagut mungsuh | mring Raja Gajindra nata ||
19. wus mêpêk satriya mantri | mangkat Patih Langgrastina[195] | Kapi Jêmbawan ngarsane | manggalèng lampah sang nata | wadya wre pirang sasra | wus ayun-ayunan pagut | wadya liman lan palwaga ||
--- [f. 119v] ---
20. tandang magut ing ajurit | bala wre akathah pêjah | Kapi Jêmbawan tandang ge | wadya liman kathah pêjah | bêbathang liman kathah | Raja Gajendra umagut | ngamuk mring bala wênara ||
21. kathah wre pêjah mring èsthi | mangkana Raja Gutama | ngagêm cis piturun rane | trisula mur wisa tandya | Mraja Gajendra tandang | lan sagung liman umagut | kang syara agrah gurnita ||
22. kinarubut Sri Gutami | ginadhing tinalale tan | kêna têguh sêkti kaot | ginrêmus sêkti tan kêna | tinujah datan kêna | dyan Gutama bramantya sru | ing êcis Gajindra pêjah ||
23. kang mara-mara ingêcis | pirang-pirang liman pêjah | kang swara agrah gumuroh | kadi gunjing maetala | bêbathang liman kathah | dan Sri Gutama wus kundur | wus rawuh sajroning pura ||
24. dan udan drês padha kentir | bêbathange liman sirna | Sri Gutama ting sukane | tan kêna sah lan kang putra | tyan Subali Sugriwa | pan winong dera sang prabu | mring atmaja artandriya ||
42. Dhandhanggula
1. kawasita Sri Gutama malih | ingkang garwa kêkalih kalèka [ka...]
--- [f. 120r] ---
[...lèka] | sring mring Suralaya karo | Mantyandari puniku | lambangsara[196] brayan kalèki | kalih Bathara Indra | Manondari nêguh | lambangsari lan Ywang Dhêndha | ya ta wawrat Anjani nut wurèng bibi | sarèh wêkas tri wêrddhah ||
2. abunira[197] Anjani garbini | têkèng wulan wawratan ababar | miyos jalu pêkik tinon |[198] swari wala wus sêpuh | wawratane anulya lair | jalu wêrdhah ingaran | Sumbali[199] kang timur | ingaran Radèn Sugriwa | wus alami Sugriwa lawan Subali | bêburu ing rakanya ||
3. prangmilanya[200] Ni Rêtna Anjani | kinakuya Subali Sugriwa | ambêburu ing kakange | dening Anjani sinung | mring kang ibu cêcupu manik | tan wring yèn opah-opah | pênging tutur-tutur | brayan dina pan mangkana | dadya sira angungsi mring yayahnèki | Gutama atêtanya ||
4. Dèwi Anjani matur sah bêkti | yèn ulun ta sring kinuya-kuya | Subali Sugriwa mangke | rèhne ibu apasung | cupu manik ataginèki[201] | mangka sêsiwi anak | jamak putra jalu | uni kolun ling Sugriwa | ri Subali
--- [f. 120v] ---
Bagawan Gutama angling | bênêr karo arinya ||
5. aturira Na[202] Dèwi Anjani | ri Subali Sugriwa jatinya | dede putra rama katong | pan wus tinutur galur | Sang Ywang Endra putra Subali | Sa Ywang Bathara Dhêndha | Sugriwa kang sunu | duk myarsa Rajèng Gutama | têbêng manah grêgêt ing tyas sunda prapti | Subali ri Sugriwa ||
6. lingira Sang Gutama sah ngèksi | mring rwa putra dhuh dewataning Ywang | pangèstukara waddhine | Ywangywang Susma Di Luhung | panduming Ywang tan kêna gingsir | lah karya sutaniwang[203] | padha bagus-bagus | nanging mambêt swara kêra | payo sira sun êdus têlaga sami | drêpon nir ngaba kêra ||
7. dan irika putra yayah laris | mring talaga ran Prajitahmala | sarta jangjèni putrane | yèn èstu anak ingsun | lah wuwuha rupane pêkik | yèn dudya wêkaningwang | alaa lwir wijung | dan ngangên-angên tan pêgat | pinagatan asrèng panduming dumadi | alarja tansèng sira ||
8. tandya ingêbyurkên kang putra kalih |[204] Subali ri Sugriwa pan dadya | wanara kaka arine | Sang Gutama wus mantuk | ngraos [ngra...]
--- [f. 121r] ---
[...os] ajrih mring putra kalih | Gutama tandya kesah | tilar puranipun | mring ardi alabuh tapa | amatèkkên raga sadurunging mati | irika Sang Gutama ||
9. anancêbkên kang cis masanggiri | yan ta besuk rêbah jungkat ingwang | Subali têkèng patine | jumênêng nata lutung | Sang Subala[205] ratuning kapi | Gutama wus pratapa | swari Gutamèku | sing Kindran wus angayangan | dening asru wirange katutur maring | Anjani kang wring ala ||
10. dening malih Sang Dèwi Anjani | kêna kang sot ibune kayèka | aja mingkêm ta tutuke | mêngkana soting ibu | kawarnaa Dèwi Anjani | aptyarsa wruh arinya | dinus talagèku | mring rama tandya lumampah | lingakêna Sugriwa lawan Subali | dinus tinilar yayah ||
11. anon tinon kang putra sami |[206] non wayangan yèn rêrai kêra | putra ro sangêt tangise | lêhêng matia tèngsun | ngolang-aling sambat ramèki | rama nara tan ngrasa | asalah ramèbu | tandya Anjani dan prapta | non kang ari kalih sami rai kathi | dan Subali Sugriwa ||
12. nirat ing we ing rai
--- [f. 121v] ---
Anjani | nadyan janira rai wênara | pan sarta mangap tutuke | kêna sote kang ibu | dadyanjani wirang kapati | nangis alara-lara | sambat rama ibu | dan kesah tapèng samodra | pan kumambang nèng pucuk dom gabus singgih | anut drêsing kang toya ||
13. katakêna Sugriwa Subali | mêntas dadya nangis ngaru-ara | lir garantang sêsambate | dewa banjutên ingsun | niba-niba alara nangis | irika ta lumampah | anangis saênu | kapati-pati karuna | mêngkono ta ing gêsang tibèng Susma Di | kabèh sinungan owah ||
14. yèn wus pandum alarja tan gingsir | Subali ta kalawan Sugriwa | kalara-lara tangise | Ywang Indra tandya rawuh | asung wangsit marang Subali | he wruhanta anak ingwang |[207] ywa lara amuhun | sira tinitèng wre muka | têmbe kita dadi ratuning kang kami | angrèh ing Langgrastina ||
15. dènarima[208] parentah Susma Di | Sang Ywang Indra pan muksa ngayangan | Subali sirêp tangise | Sugriwa sinung wuwus | mring Ywang Dhêndha mangkana kang ngling | he Sugriwa nak ingwang | wruhanta ing besuk | kitèki marentah kêra | nanging apasah[209] lan kakangirèki |[210] Subali rajèng kêra ||
16. irikonang Ywang
--- [f. 122r] ---
Dhêndha murca glis | dan Subali kalawan Sugriwa | lumakya manting ragane | siyang dalu lumaku | malbèng jurang minggah ing arddhi | warnarga[211] lwah jinajah | pirang-pirang tangsu | malbèng guwa jro ingaran | ya Kiskêndha Dwara gènirèng prajèki | Sang Gajindra Sri Liman ||
17. pan alami yeka pirang warsi | Ki Subali kalawan Sugriwa | amanting lampus jiwane | pan wus kinartèng kidung | saparsa amukti ing dhiri | matènana ing kaptya | lara gêng dèn êngkung | puja brangtane yya pêgat | dèn kalingling rêragane rèh dumadi | nirnèng raga walaka ||
18. dayereka Subali wus lami | apratapa nèng sajroning guwa | kathah katakêna rèhe | manting ranggani tanu | mrih nis-nising malaning ragi | mararsi nêmyarjaa | tilalaning tuwuh | aywa pêgat ing amujya | kêlir sakèh glah-glah satata suci |[212] byatyas[213] pasthi kumaya ||
19. mayanggona mayangga ing carmin | dadya awas wisudwèng sudarga | ing tyas sirna waranane | Subali irika wus | mêtyèng guwa kalan ari |[214] tandya lumampèng têkap | Dhêndha Maera gung | prayarsèng mantuk ing pura | aptyandasih siyan yayèng Gutami |[215] angrèh ing Lagrastina ||
--- [f. 122v] ---
20. glisning gita tan katakên malih | wanasrama lingên ing wanarga | dan têkap ing praja katon | kang amunjuk putra gung | Sang Akapi Jêmbawan aglis | sèrèg lunggyèng pasowan | Subali ing ngayun | ing wuri sirèng Sugriwa | myang palwaga satriya mantri pra kapi | Kapi Jêmbawan ngarsa ||
21. dan anglingnyawi wrêdhahing kapi | dasih umatur dhatêng jêngira | yan kang rama muksa mangke | karêrah tan kapêthuk | ibunira kalihe kanir | banggi mring Suralaya | rakèstri wus lalu | Dèwi Anjani sayugya | kang jumênêng prabu Langgrastina mangkin | tan lèn jêng padanira ||
22. dening rantênira Sugriwèki | kang angrèha sagunging palwaga | ulun mangka pêpatihe | Sugriwa ajêjuluk | Sri Kiskêndha Dwara prayagi | sagung satriya kêra | angêstrèni prabu | Subali jumênêng nata | Langgrastina abala nata prajurit | mantri punggawa kêra ||
23. dan kasukan mêrdăngga munya tri | ngalik-alik kêra padha suka | anginum tadhah nginum we | têngran gumuruh guntur | surak-surak lir blah wiyati | wus dalu aluwaran | Sri Bali ngadhatun | kapêthuk garwa yu raras |
--- [f. 123r] ---
Kèn Indradin dan lami dera apanggih | kang garwa nulya wawrat ||
24. têkèng sêmaya sasi wus lair | jalu agêng aran Sa Anggada | wus lami awawrat lèke | babar wus miyos jalu | sang anila tuhya prajurit | winong ing yayah rena | atmaja ro jalu | dahat tustha bali nata | rèh narendra sampun dwi atmaja sami | jalêr jagang ing praja ||
25. pan jênêng tanpa siring Sri Bali | kinatakutan ing raja-raja | lanungkula[216] srah mring kato[217] | glondhong pangarang payung | tugul mangka ton andasih |[218] dhatêng Subali Nata | pan jênêng wus kasub | ing rat raya lwah myang arga | sagung kang wre wrangutan budhêng anangkil | ratune sami seba ||
26. nata wrangutan bêruk amêrgil | uwa-uwa budhêng nata seba | wus marêk kêkayon kabèh | dadi kang swara gumruh | byak kanilan sapta nêmpuh ing | ron jatyaking gumêrah | lwir gurnang gumuruh | nguni tan kadi kayèka | panjênêngan Mrajèng Lagrastina kadi | lir dewa surasmara ||
43. Asmaradana
1. irika mrajèng Subali | anèng sanggar mujèng dewa | anêdha sangêt bujane | hong sida roma kartika [kar...]
--- [f. 123v] ---
[...tika] | căndra mundar amusna | kang kacipta riptèng dangu | dangu anèng nayopada ||
2. tandya Ywang Endra nuruni | aji kiran păncasona | wus tan supya pawuruke | Ywang Endra tandya ngayangan | ing arinta wus lawas | aywantara tarèng dangu | Sri Bali prabuning kêrang[219] ||
3. saba na rimba winêrgil | ngling wre pirang mantri kêra | sêk pênuh jajar-jajare | pan akêdhik kang sewaka | ngajêng Kapi Jêmbawan | Sugriwa Anggada ngayun | putra anila tan têbah ||
4. Gawayan Gawaksa wingking | Sampati swamêkta jajar | Kapindra Anala sarèng | Sêraba lawan Wraksanya | Sang Lasyadarimuka | Sang Bimamuka ing ngayun | Suksena lan Sang Kumuda ||
5. kathah katakên kang niwi | tan antara suwya-suwya | gumrah gumêrêh abane | Sri Bali eca wacana | Sang Dasamuka têkap | jajar lênggah lan sang prabu | kagyat sra[220] wre awacana ||
6. ingwang tambêt rèh angaksi | wiyose tigas kawurywan | pundi wingking myang sêdyane | suhsila kang bunisika | nangling Sang Dasamuka | ulun anêdhèng pangapu- | ra rèh kaduk sulakrama ||
7. ulun dasih punggung buddhi [bu...]
--- [f. 124r] ---
[...ddhi] | pasaja nirnèng twikrama | wuruking bapa tan wring don | kirang duga titikrama | lwir jan nir cacah-cucah | alangguk paksa apêngkuh | tan mirsa wuruking yayah ||
8. dèn agung sagara ratning | mêrta jiwèng kaluputan | pintên bara sih martane | wagêda malês sih-sihan | lêpating subasita | kula witing nata diyu | Ngalêngka ran Dasamuka ||
9. arinta marêk nuhun sih | pitulung pawulangira | kaji natambêkang[221] sumèh | tyasning minta aji aran | păncasuna ngwang têdha | mangsarsa jêngira ratu | ujar ro măngsa goroha ||
10. yèn arsèng cidrèng sasami | nirnèng kautamaning jan | pèdhêp atur duduning lèn | kalurup linge jan ala | kaka ji nata mukya | èstu ngwang nêdhèng pawuruk | aji ran kang păncasona ||
11. dan duk rêngên nata kapi | têbêng manah èsmu kepyan | wus kathah sangling wuwuse | tandya Sri Bali wêcana | tan dudya ari lingnya | inggih têmbe yèn èstuhu | mring kaka lamun raharja ||
12. bungah manah Rawana Ji | yèn arsa winuruk iya | aji păncasona têmbe | Nata Bali lan Rawana | lir sato lan rimbagan | sudara wèdi tugwèstu | Dasamuka mring wre nata ||
13. Dasamuka angaturi [anga...]
--- [f. 124v] ---
[...turi] | makuthèntên abra muncar | pirang sasra ta rêgine | ingage Subali Nata | tandya boga drawina | pirang dina sêpta dalu | injing mantuk Dasamuka ||
14. Subali tumut angiring | mring Ngalêngka pirang wulan | akasukanting ramene | injing mantuk nata kêra | binêktan rajabrana | ngambah gêgana wus rawuh | ing praja sineba kêra ||
15. kadi brayan punang nangkil | dan matur Kapi Jêmbawan | anak prabu mangke rawoh | danawa gêng bala yaksa | namèng Gêtahbanjaran | gêngipun kalangkung-langkung | dhuhur mèh sundhul ngakasa ||
16. mudha sasra angguwèki | padasta samèng rong sasra | tugya gilani yan tinon | kadi Ywang Bathara Kala | bala yaksa akathah | prayarsèn nirnakên[222] sagung | ratu wre januta ing rat ||
17. ngara-ra Kiskêndha gèning | pênuh yaksa wiratbuta | Mraja Subali sira ge | wus utusan mring Ngalêngka | wre ran Baratkatiga | mintang[223] tandang nata lutung | wus akèn anêmbang durma ||
44. Durma
1. dayereka Sri Bali ngling mring apatya | Kapi Jêmbawan angling | he sagung satriya | kinèn magut ing aprang | aywa na ecaning ati | wus sinuwaran | kêndhang gong têtêg titir ||
--- [f. 125r] ---
2. pêpêk kabèh satriya wre saastra prang | samya angagêm bindi | sela bajra miwah | pêpalu dhêndha panah | wre cili ngagêm gêgitik | swara tri gumrah | amre palwaga mlingi ||
3. bêndhe ngungkung kang têtêg kadi butula | mangkata bala kapi | manggalèng Sugriwa | sabala pirang sasra | Sampati swamêkta mawi | wadya tri sasra | sowang tinon angjrihi ||
4. Sang Kapindra Anala Sraba Wraksaba | Darimuka lumaris | wadyanira sama | rong èwu astra dhêndha | Sang Bimamuka lumaris | lan Sang Gawayan | wadya sèwu prajurit ||
5. dan irika Mraja Subali lumakya | apajêng kartas kuning | sah wadya ja rêpta | tinon kadi dakara | Kapi Jêmbawan tan têbih | Anggada Nila | kering mantri prajurit ||
6. yan wakta nuh kang lampah Sri Lagrastina | kunêng winarnèng malih | Sang Gêtahbanjaran | sineba[224] wrêgud buta | mantri danawa amrêgil | ban Kalamurka | Banjardurga anangkil ||
7. Lêmbusura Lêmpunggumulung nèng ngarsa | lawan Cacingsakêthi | Lêmbu Singalodra | lawan Gajah Pangrumpak | Gajah Barong samya mrêgil | janggêlêk kaya | prawêta[225] nak rasêksi ||
--- [f. 125v] ---
8. lwir cinăndra padha suka giyak-riyak[226] | swara agrah kumirih | anggrêng agro gumrah | pêtak magora-gora | dan angling Sang Danuja Ji | Gêtahbanjaran | mring ban Murkala kang ngling ||
9. baya ta wus kawus Prabya Lagrastina | ngungsèkêna nak rabi | rabine ngwang alap | wong gêndruk kaya gula | alêgi gurih kang lindri | sênggak gumuywa | tutuk sèwu kumirih ||
10. ban Murkala ature nêmbah ping sapta | sampun-sampun dewa ji | ngina prayaning jan | pan wus titèng bathara | dirada pêjah bêrkithi | kêni piluwang | paranti èsthi mati ||
11. anggro angling apa jarmu kaya bocah | dwi kêna piranti |[227] tan adangu têkap | buta ro lit alasan | Klonjongpangkur lan Si Wrêki | matur anêmbah | yan mangke Sang Sri Bali ||
12. sampun carêk lan ngriki jao tan parak | banyak monyèt angiring | tradha bilangannya | barebu-rebu kênthang | bulah gêlak parak patèh |[228] he keke kêthang | bêkus sang sri rasêksi ||
13. payo padha lêburên sri bala kêra | dan sêgut sang buta wil | mantri wiratbuta | tandang magila-gila | untu siyungnya [siyung...]
--- [f. 126r] ---
[...nya] dèn isis | lir mamah kêra | wadya wil magut jurit ||
14. nèng ra-ra Kiskêndha kang swara gumrah |[229] konang wre samya ngaksi | bala pirang sasra | sarêng amre gro yaksa | dan sarêng gêpyak ing jurit | nung mungsuh asak | samya slang silih ukih ||
15. sêlang saut yaksa cinakot ing kêra | agro malêmpat kapi | mènèk mêdhun nêbah | ing wraksa ya kèh pêjah | buta wil pan kathah mati | kinêmah buta | long-linongan kang jurit ||
16. dan Sugriwa angamuk sah ngagêm wraksa | ginitikên rasêksi | pirang-pirang pêjah | Jambumangle tumandang | bala wre ingamuk gusis | Sugriwa nyandhak | Jambumangle dèn pulir ||
17. pêgat murdha gumlundhung tibèng rowangnya | buta wil kathah mati | dan Gêtahbanjaran | kroddha ngrik sirah sra |[230] atan dasa astra gilani |[231] astra rong sasra | pan ngudani jêmparing ||
18. pirang-pirang bala kêra kang kênastra | kang prang tan măngga pulih | kathah wre kang pêjah | tumatu mara pêjah | dan rika Sang Raja Bali | sumbar nantang prang | ayo rêbutên kami ||
19. katarajang kang buru dhatêng dênawa | bantu Ngalêngkapuri [Ngalêng...]
--- [f. 126v] ---
[...kapuri] | Kampana Dumraksa | wadyane wus magut prang | lan mantri wraksa prasami | Gêtahbanjaran | kathah pêjah rasêksi ||
20. sirna kabèh balane Gêtahbanjaran | samantrinya kèh mati | Sang Gêtahbanjaran | kamuk dera Sugriwa | Kampêna Dumraksa gipih | magut ing aprang | Gêtahbanjaran gipih ||
21. balang wraksa kêna Kampêna kalumah | Dumraksa kêna bindi | tan têtês lumajar | mantuk Ngalêngkapura | sabala sisaning mati | Subali tandang | angamuk mring buta wil ||
22. kang katrajang mantri bala kathah pêjah | Gêtahbanjaran ngaksi | kèh antu balanya | dadya sri ditya konang | asta[232] rong sasra lêpasi | limpung myang cakra | ngênani mring Subali ||
23. sakyèh astra tumamangga tan rinasa | têguh prakosèng jurit | Sang Subali Nata | kêbat Gêtahbanjaran | anaut maring Subali | Gutamatmaja | malêmpat luhur yaksi ||
24. dan kang murdha sasra sinaut arampak | rampung pan karing[233] siji | angrik sang sri ditya | ngadhuh-adhuh alara | grêgut mara sang ditya ji | nêmpuh wre bala | pirang-pirang kang mati ||
25. sapèh dalu
--- [f. 127r] ---
sisantu padha lumajar | rampung buntut myang kuping | padha kucimikan | amre padha ngupicat | bêdhès cili sêlèng ari | calumpring kaya | mati kang padha nilib ||
26. tan lingêna ing dalu irika enjang | Gêtahbanjaran mijil | krodha[234] gro lir gurnang | he Subali payo prang | mruddha ngong juga prasami | sukya myang asta | padha dwista padèki ||
27. Nata Bali grêgut mara mring pamedan | asumbar nantang wani | he rêbutên ingwang | Gutamatmaja Nata | Lagrastina prakosanting | têguh prawira | payo kêmbul ngartati ||
45. Dhandhanggula
1. dan Sang Gêtahbanjaran duk myarsi | sêsumbare Sri Bali krodha kras | ngudani jêmparing age | swara wara padhanduk | tan tumama tanu Subali | akras malêmpat tandya | angrêmus mring diyu | sirah juga tan têdhasa | dan cinandhak Subali binanting-banting | binuwang tiba têbah ||
2. dadya cinandhak Ywang Endra gipih | iki watu cani sangking Kindran | yêkti yaksa pês patine | Subali nuhun-nuhun | dan Ywang Indra ngayangan malih | yeka gya bale nata | amagut ing cucuh | Gêtahbanjaran tandang kras | pan anaut mring Subali anglêpati [anglê...]
--- [f. 127v] ---
[...pati] | anèng luhuring murddha ||
3. agrong agrêng amêre Sri Bali | jăngga nglumah ing kisma malêpat[235] | sela braja kantêpake | kêna janggani[236] diyu | pêgat murdha gumlundhung siti | rêbah oga[237] gulimpang | kang swara gumuruh | byaktang gunjing maetala | wus pralena Gêtahbanjaran buta wil | sisantu wus malajar ||
4. dan mundur sang prabu wre iniring | ing Sugriwa myang Kapi Jêmbawan | kondur dhatêng ing purane | padha surak gumuruh | têngranira tanggaling jurit | samarga akasukan | tan lingên ing ênu | wus rawuh sajroning pura | katakêna Sang Rawana duk kapanggih | anèng sajroning pura ||
5. tan rasa-rumasèng kalih kapti | yan liyan lir sudara pan tunggal | sayayah rena sisihe | Sri Bali Rawanèstu | aprawita amrih kênaning | aji tang păncasona | Sang Rawana Prabu | sumukêm angraup pada | mring Subali anêdha piwuruking sih | maring Gutamatmaja ||
6. wus dalah wus tibèng Susma Di |[238] Mraja Bali amuruk Rahwana | păncasona ki dalune | karana jan lyan tan wruh | kabudayan sipya[239] amandi | wus kawadhahan sakyah | pawuruking guru | Dasamuka nêmbah-nêmbah [nêmbah-...]
--- [f. 128r] ---
[...nêmbah] | ngraupadaning[240] Subala[241] Rawana Ji | dan wusnya lênggah jajar ||
7. dan Subali ngling mring Rawana Ji | yèn ing têmbe yèn angalanana | yêkti rinusak maring wre | Rawana ture nuhun | malar sampun sawuri-wuri | ywa sêdyèng ngira-ira | ingkang anak putu | Bagawan Gutamatmaja | sinauran gêntêr patêr kalahini | Rawana bungah ing tyas ||
8. sampun watêk danawa sakwèhing | datan kêna binêcikan ika | yakti ala pamalêse | mapan kayat lingipun | aji păncasona puniki | tan kêna muruk wong lwan | glis ilang kang muruk | dan nêmbah mit Dasamuka | ing ratrèka nèng jaladara ratèki | angambèng jumantara ||
9. tan lingêna ing ratri lan injing | katakên Sang Subali Narendra | Lagrastina panjênênge | alami pirang taun | kasub ing rat Mrajèng Subali | angrèh sagunging kêra | ing rat lwah lur gunung | tuhya Subali murddhèng rat | brayan ari kasukan mardangga atri | nadhah inu-inuman[242] ||
10. sagêgên[243] ta kang wiraos malih | wontan[244] ajar Abdulmuluk rannya | pêjah nitis kêbo gwane | ngalas Tadapnas iku |
--- [f. 128v] ---
Mesa Jayapurusa nami | rabinipun akathah | rosa kuwat têguh | yèn sung pangan ing rabinya | singat dhungkala sapisan rubuh ponang pring |[245] pirang-pirang barongan ||
11. kang dyah padha bungahe tan sipi | tan akirang pangane ri brayan | anak branakan pan akèh | yèn anak mêdal jalu | gudèl lanang dipun patèni | yèn wadon anakira | dadi rabinipun | mila rabine akathah | lulut asih winastiti ing laki |[246] Kêbo Jayapurusa ||
12. sigêk lingên rabine jugèki | mêtas pah aran Jathasura |[247] malbèng jro guwa gung age | rèhnya amêntas puh |[248] mênèk lanang dipun patèni | mila pun Jathasura | ngusèkkên[249] kang sunu | kang kinandhut mênèk lanang | Jathasura wus lami anèng guwèki | wêtêngan babar wuntat ||
46. Pangkur
1. Jathasura awawêka | mêdal lanang agêngira nuli |[250] Mesasura namanipun | takèn sudarmanira | marang tiyang êndi gone bapaningsun | ngwang anêmbah marang bapa | Ni Jathasura lingnya ris ||
2. sira nak tan duwe bapa | anak gêdhang arari datan alaki |[251] Mesasura sauripun | yèn makatên wak ingwang | gudèl panasa wedang lêlaku satuwuk |[252]
--- [f. 129r] ---
kadi tumpêr cinawêtan | si biyang lampah tan yukti ||
3. Ni Jathasura lingira | sarta gêdrug alara-lara nangis | Mesasura anak ingsun | sira ya duwe bapa | aran Jayapurasa yayahirèku | akuwat rosa akathah | rabine yèn angingoni ||
4. dhungkal bangrongan[253] sapisan | pirang-pirang barongan rêbah sami | rabine mêmangan tuwuk | cacade bapakira | yèn duwe nak lanang pinatèn iku |[254] yèn wadon pan jinamah |[255] Mesa Jayaparusèki ||
5. kang putra Mraja Gajindra | Nata Liman Kiskêndha Dyara nênggih | Mesasura wuwusipun | dawêg marêk ing bapa | ngling dwah kêbo aywa mêne kita antu | makira kuwat arosa | tan năngga sira nak mami ||
6. dan rikonang Mesasura | dhungkal wit pring sapisan ika polih | kathah barongan kang rubuh | rosa kadi kang bapa | dan Ni Jathasura mêmangan tuwuk |[256] kuwat rosa anak ingwang | Si Jatha linge jro ngangati |[257]|
7. dan angling Ni Jathasura | mring atmaja lah payo anak mami | umarêka ring bapamu | nanging dèn yatna poma | Mesasura dawêg wa lumaku |[258] gêgancangan ăngga dhuwa | Jathasura lampèng
--- [f. 129v] ---
ngapti ||
8. kang awan ambal-ambalan | têpèng guwa siluk-silukang[259] margi | rwan taruna marga rumrum | akyèh lwah kalintangan | Jathasura lan atmaja lakyandarung | kang sela ingambah kocak | kang parang kambah kumricik ||
9. kungnêng[260] malih lingakêna | Mesa Jayaparusa duk siniwi | sakathahing rabinipun | atap bayang king wona | pirang-pirang pinêpêk sarabinipun | atêpang ajajar-jajar | byaktang wukir agra rukmi ||
10. wus pêpak dyah para oga | Mesa Jayaparusa mariksa ngling | pêpak kabèh swariningsun | tan ana lunga-lunga | langing rabi inggih pêpak swarinipun | sami nèng ngarsa sadaya | tan ana sumêlang kapti ||
11. punapa karsa sumăngga | aturira sakyèhing para rabi | nanging rabinira sêpuh | Ni Jathasura datan | nana mangke minangwi[261] tang ăngga lêsu | watêking awawrat sêpah | angecakakên kang ati ||
12. dumèh tan sinambang rasa | rasèng kapti datan pinadhan ing sih | watêking awawrat sêpuh | bêkus Jayaparusa | ngowak-ngowèk angundangi rabi sêpuh | gêrêng-gêrêng ling ta baya | lunga lakya lambangsari ||
--- [f. 130r] ---
13. pan lawas ngwang tambang rasa | raswa linggar pirang warsa-warsèki | dumèh kayun tan sarêju | bayèku lah dupara | Jathasura tan ana katon maringsun | lah iya kita têkapa | tan wun anêmu bilai ||
14. ata dangu-dangu katah[262] | priya Jayaparusa duka liring | Jathasura dhatêng dhêku | prayarsa bêktèng raka | lakyèng wugat Mesasura anakipun | non Jayaparusa galak | bayèka alambangsari ||
15. kang wadon Ni Jathasura | lampèng ngarsa priyanya ngiring wuri | lah balai antakamu | Jaya Parusa bêdhal | tandangnya kras agêpyak udrêg slang rêngkuh | agathuk-ginathuk ramya | bapa nak bèring suranti ||
16. kang aprang tanpa tulihan | jajah tujah gathok-ginathok atri | kang swara atri gumuruh | curing blêdug kang kisma | pêtêng dhêdhêt byaktang gêtêr patalèku | ro samya ambêk pralina | anujah-tinujah sami ||
17. abêrik singatnya tukar | smu katoran Jayapurusa jurit | dan Mesasura anggrêgut | nujah Jayapurusa | kêna kang dhas pêcah kapoloning mêtu | aniba anulya pêjah | Mesa Jayaparusèki ||
18. ngowèking kêbo gumêrah |
--- [f. 130v] ---
yèn janmaa nangisi marang laki | byaktang gurnang saptèng gumruh | angrok kanilan êmpyah | rwan jatyaking kang bêngèk-bêngèk gumêntus | paratra Jayaparusa | Mesasura agêntèni ||
19. kadi tapane mangke ta | pan rabine bapane dèn rabèni[263] | sadaya dyah kêbo lulut | maring Sang Mesasura | tan kêna doh ing dalu siyang salulut | Srêngga-srênggi Titabita | Ni Jatha Jathasuranti ||
20. yèn sung pangan ing rabinya | dhungkal wit pring barongan pirang olih | rabine mêmangan sagung | Mesasura wat rosa | datan ana papundhung rata kismèku | dhinukal[264] papundhu[265] rata | akêris singatnya kalih ||
21. brayan ari pan kayèka | sing papundhung dhinungkal dadya radin | dewaning rayap amuwus | dhuh kamayangan sira | nganingaya amate balaningsun |[266] baya kêris sungunira | ngong dudu mungsuhirèki ||
22. Mesasura saur akras | wruhanira kurang mungsuh ngong iki | pan kêri karo singatku | dewane rayap ngucap | ingwang alit sira gêdhe lèn mungsuhku | kita sun tuturi mêngsah- | ira ngadu karosanting ||
23. kene ana praja bêsar [bê...]
--- [f. 131r] ---
[...sar] | Langgrastina ratu kêra prajurit | Mraja Subali kang sunu | Sang Bagawan Gutama | yèku tuhya mungsuhira yan ko purun | yèn wêdi sira tan priya | rongasên singatnya kalih ||
24. agêrêng bêkus saurnya | ingwang tan wring musuh prang lan wre aji | ratuning rayap gumuyu | linge sokur ta sira | yèn tan takut sêdhêng ta mungsuhnya cucuh | dan amit Sang Mesasura | mring dewa rayap gya laris ||
25. dyah kêbo wruh tan wring rèhnya | katiga lan samya locitèng ati | martrênyuh pan srah ing pandum | samya anjum tyas arja | satilare kang priya tan bubul-bul |[267] mring tanêm têgalaning jan | amangan rumput ron aking ||
26. padha nanungse dewanya | Jathasura kalangkung prihing ati | Srêngga-srênggi wulat payus | wadon Titanibita | Jatha oga sakyèhing padha kapiluh | dèn pikir mosa[268] mênanga | nata wre prakosèng jurit ||
27. ikonang lêpas kang lampah | Mesasura latri siyang lumaris | pan dyah kêbo sadayèku | titise para indhang | ingkang salah pikire sisip abantur[269] | tapane
--- [f. 131v] ---
alakya indhang | akumêd drêngki darohi ||
28. duk ana ing nayopada | pampang-pungpung tan etang alarjèki | mring priya purun èstuhu | mring gunung laku indhang | Abdulmuluk nitis Mesasura nêngguh | ngumadhèh ali-alihan | sasar kasmaran ing pangling ||
47. Asmaradana
1. sigêgên katakên malih | prajèng Lagrastinèng Nata | Mraja Subali wre katong | prabu prakosa wirèng rat | tugya tanpa siringan | mêtyèng ing jawi sang prabu | alênggah ing padmasêna[270] ||
2. kang pinatik sasotya di | nèng paseban pagêlaran | kang sumiwi pêpatih wre | Sang Patih Kapi Jêmbawan | tan adoh tyan Sugriwa | Anggada Anilèng ayu | Anala lawan Wraksaba ||
3. Darimuka tan atêbih | acarêk lan Bimamuka | Gawayan Gawaksa rine | Sang Cucak-cucak Sumandha | Cucakrêwun Sang Karang | Karang Kathuwil Sang Luhung | pirang wre prawira bayak ||
4. tang sêksi kang wre aniwi | byakayèka[271] tan sigahan | lir puspa palasa tinon | wre abang wre pêthak kaya | lwir mirwa
--- [f. 132r] ---
salakendah | wre budhêng cili kahyun-hyun | panangkile sah mêmangan ||
5. atasêdhêng gurnita tri | secaning tyas kasingkaban | bunêk têbêng ing tyas wring rèh | inutama tamaning kang | susilèng praja wira | wijaya di pahêman wuwus |[272] tan supya sung lahlèng tyas |[273]|
6. bungah suka wataraning | nata kapya kasajêngan | ina tur kapalaning wre | mandhiri nata yayah bra | tarka yèn anak nata | smu guywa tyas nambat anu | dhuh dewa pangèstukara ||
7. konang dangu-dangu pangling | wre alas kang têngga dara | jumrajok tan wring dugang rèh | awisma yan atur priksa | dhatêng Arywa Sugriwa | brastha matur rakèng prabu | sarèhnya twên mesa juga ||
8. ing wana kambêngan lagi | anantang prang lan jêng kaka | uga lintang gêng sungune | baranggah tiksna kang singat | kêbo ran Mesasura | nèng wana nujah agambul | pêpundhung rata nantang prang ||
9. duk rumêngên Sang Sri Bali | grêgêt ati waja karat | wadana bang winga-winge | wora-wari lwir naut [nau...]
--- [f. 132v] ---
[...t] jan | kras mêre grah lumampah | sakyèh wre wira nut pungkur | Sugriwa Kapi Jêmbawan ||
10. gumêrah wadya angiring | ngara-ra sêk kang palwa |[274] Raja Subali lampahe | akras lir sindhung gya têkap | kuntap Sang Mesasura | Subali akras amuwus | dhumatêng Sang Mesasura ||
11. he demu kêbo numbari | anantang prang lawan ingwang | Mesasura ngowèk linge | iya èstu kaywa jarngnya | payo ngadu digdayan | ko sirèku prang lan ingsun | Subali anggrêng wacana ||
12. payo pra[275] nèng graning wukir | myang jro wlah pucuk samodra | Mesasura akras linge | watêko wre mènèk bisa | kayu ngambang ing toya | payo prang jroning guwèku | ngling Subali lah sakaptya ||
13. dayereka dan lumaris | Subali lan Mesasura | maring jro guwa arane | Kiskêndha Dwara lakya kras | kering sagung palwaga | tan adoh ri Sugriwèku | myang Patih Kapi Jêmbawan ||
14. agrah gumêrah amlingi | kêra bala lakyèng wugat | tan têbah lan babêkêle |
--- [f. 133r] ---
satunggul saastra wira | lwir pendah wêrdu ăngga | wadya wre ingkang sumusul | pirang sasra kadi dhangdhang ||
48. Dhandhanggula
1. dayereka Sang Rajèng Subali | Mesasura lampèng gêgancangan | tan ling ênu têkap age | ing guwa têpèng pintu | ngling Subali maring kang ari | Sugriwa ngwang mamêkas | yèn ko ta andulu | gêtèh putih ingong pêjah | yèn rah abang Mesasura ingkang mati | misinggih kang winêkas ||
2. dan lingnya kras sang mrajèng Subali | maring kêbo ta Sang Mesasura | lah payo minjro[276] guwa ge | Mesasura sumaur | payo age tandhing kuwanin | tandya rwa manjing guwa | wre kêbo agêrgut | tandang kras praptèng jro guwa | ikang wira amadyandan tandang jurit | agêrgut gêrgêtana ||
3. Mesasura tandang kras gilani | danujah[277] singat kang atiksna |[278] wali lêpat panujahe | sêlang singatnya luput | Sri Subala prawarwa tami | tinujah amalêmpat | ping kêbo ginêrmus | rongas ro kuping Maesa | anggro gêrêng binabit-babit tan kêni |
--- [f. 133v] ---
kewran Sang Mesasura ||
4. sayan galak tandang prang tan polih | pakewulan lèn musuhira prang | kêbo wre kari lêmêse | dhinupak ginarêmus | mring Maesa lêpat Subali | ngagêm astraning laga | selacani ngrêngkuh | lir braja landhêping sela | duk tinujah Subali mlêmpat mangigil | kang wiku maputêran ||
5. agrêng mêre Subali abithi | kêna têndhas kapolonya muncrat | rah danu Mesasura ge | anggro niba nulyantu | kadi gunjing patala miring | Sang Mesasura taka | sêsumbar sang prabu | he ingong Subalyatmaja | Sri Gutama têguh prakoswa ing jurit | lanang jayaparusa ||
6. wusamangka[279] marajèng Subali | tilasing prang arsa dus tamanan | jro guwa wus mintar age | lingên kang anèng pintu | Ki Sugriwa kagyat angaksi | rah danu non bêlabar | ngling tyas dadya muwus | ji wor prang Subali pêjah | Mesasura kala prang prasami mati | tandhèng danu kang êrah ||
7. dadya Sugriwa angrèkên aglis | wadya kêra kènutupi[280] guwa | sela
--- [f. 134r] ---
têm ingangkat age | kandêl sapta dhêpèku | apêsagi pat dasa malih | êgas dan tinutupan | kang dyara guwa gung | tandya mantuk tyan Sugriwa | iniring ing mantri wadya wre sakèhing | samya abela waspa ||
8. Sang Sugriwa prayarsèng gumanti | panjênênge raka Bali Nata | tan ling ênuh prapta sore | tur warta swari prabu | yèn kaka bra sor prang wus lalis | mukta kaka jro guwa | kang sinungan atur | Rêtna Indradi alara | tangisira wong pura gumrah kang tangis | aniba-niba kuntal ||
9. Radèn Agada[281] Anila nangis | mirêng wêrta katular tan jatya | rèh tan yayah sru dhêdhête | manah tan lingên dalu | wong sapura alara nangis | dan injing katakêna | Sugriwa alungguh | pasowan winêrgil mantra | ngling Sugriwa yèngwang kang jumênêng aji | angrèh ing Lagrastina ||
10. amintuhu sakyèhing wre nangkil | brayan ari Sugriwa sineba | gêntos raka dadya katong | asring minjro kadhatun | amaripih Dèwi Indradi | dadosa garwanira | gêntos karangulu | sang rêtna amiwal karsa | antèkêna yèn wus pat dasa dinèki | lah iya saka aptya [a...]
--- [f. 134v] ---
[...ptya] ||
11. ngling Sugriwa adhuh kaka gusti | gêndruk dhenok kang sawang kumala | ri kaka brăngta angêne | lir sadpada mangungkung | angrêrêngih tanpatuk[282] sari | lwir ănda kapatêngan[283] | wilaba sumurup | jêngira anjampyanana | larantaka mèsêma kaka ri ngaksi | sun têbase sayuta ||
12. panêdhèngwang kaka lamun mati | atugala layon itmanira[284] | linarung jinandhi[285] jro we | lir gagêng anèng ranu | dhampyang-dhampyang ing wong kêkalih | andika lan kawula | tan lyan kang kaetung | mêng musthikèng Lagrastina | kang sawang apsari ran Dèwi Ratih |[286] lah dawêg lulutana ||
13. ngling Indradi pan ismu tirtaksi | kamayangan ari kaya sira | puwara bawur tuture | alarja tan kaetung | nir susantra kadi wêrkithi | palang mangan tanduran | kêbo nantang alu | Sugriwa wirang umêdal | siniwiring palwaga satriya mantri | anèng ing pagêlaran ||
14. sigêgên ta ingkang bilalanti | Dèwi Indradi maksih anyana | Subali tar parastrane | Sugriwa tyas tan arju | brota[287] ngarang maring
--- [f. 135r] ---
Andradi[288] | konang kang katakêna | Subali dwêg adus | jro guwa ing patamanan | wusnya siram anginum warih Subali | rasa we manis lêmak ||
15. kuwat rosa Sang Mraja Subali | rèhning wau anginum ing toya | dan sirèng lumakya sèrèg | têkap lawang guwa gung | tinutupan sela têm kèksi | Mraja Subali gêpah | ambithi ing watu | tutuping guwa wus rêmak | dadya mêdal Subali sangking guwa ki | pan lampahe gya akras ||
| 1 | têngran narendra. (kembali) |
| 2 | wil lit-alit. (kembali) |
| 3 | Prastha. (kembali) |
| 4 | mêtya. (kembali) |
| 5 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 6 | murddha. (kembali) |
| 7 | tumulung. (kembali) |
| 8 | prandene. (kembali) |
| 9 | Kurang satu suku kata: reyang sarasa sabênêr para. (kembali) |
| 10 | Biasanya guru lagu e: mangkene. (kembali) |
| 11 | ngabèi. (kembali) |
| 12 | minggat (dan di tempat lain). (kembali) |
| 13 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 14 | tinunggul. (kembali) |
| 15 | Lebih satu suku kata: buta lit dhasnya pêcah. (kembali) |
| 16 | parêpat tri. (kembali) |
| 17 | Biasanya guru lagu e: saênggèn. (kembali) |
| 18 | nangis sru. (kembali) |
| 19 | Kurang dua suku kata: tanapi wirangutnya. (kembali) |
| 20 | Kurang satu suku kata: Sêmar enak tatêmbangan. (kembali) |
| 21 | jroning. (kembali) |
| 22 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 23 | ngangge. (kembali) |
| 24 | Lebih satu suku kata: sun kêlèng iku kupinge. (kembali) |
| 25 | sundêl. (kembali) |
| 26 | Lebih satu suku kata: king barkat adhi rama. (kembali) |
| 27 | angungsi. (kembali) |
| 28 | Wiradumraksa. (kembali) |
| 29 | lèn nrajang. (kembali) |
| 30 | Wiradumraksa. (kembali) |
| 31 | Kurang satu suku kata: tan rinasa cinandhak aglis. (kembali) |
| 32 | binucal lwir. (kembali) |
| 33 | mêngsah. (kembali) |
| 34 | Lebih satu suku kata: Wirakampêna yeka kras tandang. (kembali) |
| 35 | lanang. (kembali) |
| 36 | Kurang satu suku kata: payo-payo wong lanang. (kembali) |
| 37 | tèngsun. (kembali) |
| 38 | Kampêna. (kembali) |
| 39 | măngsa-minăngsa. (kembali) |
| 40 | Biasanya guru lagu u: payu. (kembali) |
| 41 | Biasanya guru lagu u: payu. (kembali) |
| 42 | Kurang satu suku kata: Rawanantu mati dèn mami. (kembali) |
| 43 | tak antu. (kembali) |
| 44 | apanggah. (kembali) |
| 45 | kang. (kembali) |
| 46 | Kurang satu suku kata: aja na kang kantun. (kembali) |
| 47 | Suwănda. (kembali) |
| 48 | wangkingan. (kembali) |
| 49 | Kurang satu suku kata: nyandhak wakingan ambuka kami. (kembali) |
| 50 | Sang. (kembali) |
| 51 | paduka. (kembali) |
| 52 | sutiksna. (kembali) |
| 53 | kantar-kantar (dan di tempat lain). (kembali) |
| 54 | apyu. (kembali) |
| 55 | gêrgut. (kembali) |
| 56 | Kurang satu suku kata: kaya atmajangong tuhu. (kembali) |
| 57 | kang. (kembali) |
| 58 | Kurang satu suku kata: kalawan Dasamuka. (kembali) |
| 59 | Variasi pupuh Kinanthi: 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i (lihat juga pupuh 26 di atas). (kembali) |
| 60 | gêlêm milu. (kembali) |
| 61 | kawuwus sih. (kembali) |
| 62 | bisa. (kembali) |
| 63 | mantri. (kembali) |
| 64 | mangke. (kembali) |
| 65 | cèthi-cèthi. (kembali) |
| 66 | sun nimas. (kembali) |
| 67 | Biasanya guru lagu i: kawilis. (kembali) |
| 68 | Lebih satu suku kata: mring Patih Ngalêngkapuri. (kembali) |
| 69 | sinèbêta. (kembali) |
| 70 | wira-wiri. (kembali) |
| 71 | angocak-ocak. (kembali) |
| 72 | Biasanya guru lagu i. (kembali) |
| 73 | tan nampanana. (kembali) |
| 74 | Kurang satu suku kata: linge Arjuna lah he nang. (kembali) |
| 75 | kang. (kembali) |
| 76 | mêmpis-mêmpis. (kembali) |
| 77 | Lebih satu suku kata: garawalan mêmpis-mêmpis. (kembali) |
| 78 | nêkakkên. (kembali) |
| 79 | Kurang satu suku kata: Sang Arjuna naur pangling. (kembali) |
| 80 | yèngwang. (kembali) |
| 81 | sinuduk kang. (kembali) |
| 82 | suksma. (kembali) |
| 83 | gêmpang. (kembali) |
| 84 | sidhakêpa. (kembali) |
| 85 | matèkkên. (kembali) |
| 86 | minăngka. (kembali) |
| 87 | purnajiwa. (kembali) |
| 88 | basuki. (kembali) |
| 89 | munggèng. (kembali) |
| 90 | parêpat tan. (kembali) |
| 91 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 92 | ingwang. (kembali) |
| 93 | munggwèng. (kembali) |
| 94 | Suksma. (kembali) |
| 95 | Kurang satu suku kata: yèn wus titèng ing Suksma marcapadèki. (kembali) |
| 96 | atandhing. (kembali) |
| 97 | Lebih satu suku kata: praya arsa tandhing prang lan panduka ji. (kembali) |
| 98 | sri. (kembali) |
| 99 | Lebih satu suku kata: sri narendra miyarsa tur pacêh angling. (kembali) |
| 100 | banjir. (kembali) |
| 101 | tunggal (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) |
| 102 | munggwèng. (kembali) |
| 103 | tyas sura. (kembali) |
| 104 | Kurang satu suku kata: milu lara suwe-suwe cupêt umur. (kembali) |
| 105 | jarangkong. (kembali) |
| 106 | Kurang satu suku kata: kering sagunging ratu satriya sagung. (kembali) |
| 107 | pintu. (kembali) |
| 108 | Kurang satu suku kata: inêbing pintu pan sinung. (kembali) |
| 109 | sang. (kembali) |
| 110 | ênting. (kembali) |
| 111 | Biasanya guru lagu u: jru. (kembali) |
| 112 | samyèrêk kulambinipun. (kembali) |
| 113 | wêgig-wêgig. (kembali) |
| 114 | Sandikiranèku. (kembali) |
| 115 | Kurang satu suku kata: têngaraning mundur jurit. (kembali) |
| 116 | Biasanya guru lagu u: payu-payu. (kembali) |
| 117 | tinitir-titir. (kembali) |
| 118 | Biasanya guru lagu i: kêni. (kembali) |
| 119 | para. (kembali) |
| 120 | kawarnèng. (kembali) |
| 121 | jurit. (kembali) |
| 122 | wus sapih. (kembali) |
| 123 | kalangyan. (kembali) |
| 124 | anukakkên. (kembali) |
| 125 | Kurang satu suku kata: barang kang cinipta dadi. (kembali) |
| 126 | ganggêng (dan di tempat lain). (kembali) |
| 127 | Kurang satu suku kata: tanapi yayi lan ingwang. (kembali) |
| 128 | memba. (kembali) |
| 129 | cantrik kyèh. (kembali) |
| 130 | mangkeki. (kembali) |
| 131 | maskun. (kembali) |
| 132 | Tulisan Jawa kurang tepat. (kembali) |
| 133 | jawi. (kembali) |
| 134 | Kurang satu suku kata: nitih rata ambêdhal. (kembali) |
| 135 | angenak-enak. (kembali) |
| 136 | ati. (kembali) |
| 137 | tinanggap. (kembali) |
| 138 | amindhoni. (kembali) |
| 139 | Lebih dua suku kata: Gantalwêdhar Gandrungmangu. (kembali) |
| 140 | mèncêp. (kembali) |
| 141 | Kumajaya. (kembali) |
| 142 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 143 | tiksna. (kembali) |
| 144 | lwir. (kembali) |
| 145 | kintir rus. (kembali) |
| 146 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 147 | Biasanya guru lagu u: payu-payu. (kembali) |
| 148 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 149 | Lebih satu suku kata: nutut purwèng kapikut. (kembali) |
| 150 | Kurang satu suku kata: yèn tan tuhu ta minawaspi ing wangsit. (kembali) |
| 151 | Kurang satu suku kata: tan lingêna ing ratri dan injing. (kembali) |
| 152 | Biasanya guru lagu u: payu-payu. (kembali) |
| 153 | Sasrabuja. (kembali) |
| 154 | Kurang satu suku kata: para mantri akathah mati. (kembali) |
| 155 | Lebih lima suku kata: rèh tan gita parastrane kang para ji. (kembali) |
| 156 | Lebih satu suku kata: tan lingên dalu injang. (kembali) |
| 157 | astra. (kembali) |
| 158 | gêmpung. (kembali) |
| 159 | Lebih satu suku kata: pirang dasa rantas gêmpung padha mati. (kembali) |
| 160 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 161 | mung. (kembali) |
| 162 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 163 | badhea. (kembali) |
| 164 | binucal. (kembali) |
| 165 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 166 | sumingkir. (kembali) |
| 167 | sida. (kembali) |
| 168 | Lebih satu suku kata: wus asrang wuh panggung glis. (kembali) |
| 169 | gipih. (kembali) |
| 170 | dhèwèke. (kembali) |
| 171 | pêpanggungan. (kembali) |
| 172 | Kurang satu suku kata: dan astra Umayasagni. (kembali) |
| 173 | atmèki. (kembali) |
| 174 | itmane. (kembali) |
| 175 | pun nara. (kembali) |
| 176 | Yyang. (kembali) |
| 177 | Kurang dua suku kata: miyos jalu apêkik agêng ingaran. (kembali) |
| 178 | Lebih satu suku kata: sirèng kang Lêksmana. (kembali) |
| 179 | sêlir. (kembali) |
| 180 | Lebih dua suku kata: astranira Lêksmana sarêng ing babar. (kembali) |
| 181 | Biasanya guru lagu e: mangke. (kembali) |
| 182 | wus samya. (kembali) |
| 183 | Kurang satu suku kata: Sang Sri Rama kesahnya têbih. (kembali) |
| 184 | Marcukundha. (kembali) |
| 185 | kajawan niwi. (kembali) |
| 186 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 187 | tunggul. (kembali) |
| 188 | Lebih tiga suku kata: wring atmaja kêni panah rante wêsi. (kembali) |
| 189 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 190 | paningsêt. (kembali) |
| 191 | Lebih satu suku kata: suka kadi mumpung. (kembali) |
| 192 | lêt tri. (kembali) |
| 193 | prajèng. (kembali) |
| 194 | Sugriwa. (kembali) |
| 195 | Lagrastina (dan di tempat lain). (kembali) |
| 196 | lambangsari. (kembali) |
| 197 | ibunira. (kembali) |
| 198 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
| 199 | Subali. (kembali) |
| 200 | pramilanya. (kembali) |
| 201 | astaginèki. (kembali) |
| 202 | Ni. (kembali) |
| 203 | sutaningwang. (kembali) |
| 204 | Lebih satu suku kata: tandya ingêbyurkên putra kalih. (kembali) |
| 205 | Subali. (kembali) |
| 206 | Kurang satu suku kata: anon tinon ingkang putra sami. (kembali) |
| 207 | Lebih satu suku kata: he wruhanta nak ingwang. (kembali) |
| 208 | dèn narima. (kembali) |
| 209 | apisah. (kembali) |
| 210 | Kurang satu suku kata: nanging apisah lawan kakangirèki. (kembali) |
| 211 | wanarga. (kembali) |
| 212 | Kurang satu suku kata: kêlir sakèhe glah-glah satata suci. (kembali) |
| 213 | Tulisan Jawa kurang tepat. byat tyas. (kembali) |
| 214 | Kurang satu suku kata: mêtyèng guwa kalawan ari. (kembali) |
| 215 | Kurang satu suku kata: apti andasih siyan yayèng Gutami. (kembali) |
| 216 | lan nungkula. (kembali) |
| 217 | katong. (kembali) |
| 218 | Kurang satu suku kata: tugul mangka tăndha andasih. (kembali) |
| 219 | kêra. (kembali) |
| 220 | sri. (kembali) |
| 221 | natambêk kang. (kembali) |
| 222 | nirnakkên. (kembali) |
| 223 | minta. (kembali) |
| 224 | Tulisan Jawa kurang tepat. Taling dan wulu. (kembali) |
| 225 | prawata. (kembali) |
| 226 | giyak-giyak. (kembali) |
| 227 | Kurang satu suku kata: dwi akêna piranti. (kembali) |
| 228 | Biasanya guru lagu i: patih. (kembali) |
| 229 | Kurang satu suku kata: nèng ra-ara Kiskêndha kang swara gumrah. (kembali) |
| 230 | Kurang satu suku kata: kroddha ngrik sirah sasra. (kembali) |
| 231 | Lebih satu suku kata: atan dasastra gilani. (kembali) |
| 232 | astra. (kembali) |
| 233 | kari. (kembali) |
| 234 | Tulisan Jawa kurang tepat: terdapat taling tarung dan suku cakra. (kembali) |
| 235 | malêmpat. (kembali) |
| 236 | jangganing. (kembali) |
| 237 | ăngga. (kembali) |
| 238 | Kurang satu suku kata: wus dilalah wus tibèng Susma Di. (kembali) |
| 239 | supya. (kembali) |
| 240 | ngraup padaning. (kembali) |
| 241 | Subali (dan di tempat lain). (kembali) |
| 242 | inum-inuman. (kembali) |
| 243 | sigêgên. (kembali) |
| 244 | wontên. (kembali) |
| 245 | Lebih satu suku kata: singat dhungkal sapisan rubuh ponang pring. (kembali) |
| 246 | Kurang satu suku kata: lulut asih winastiti ingkang laki. (kembali) |
| 247 | Kurang satu suku kata: mêntas gêpah aran Jathasura. (kembali) |
| 248 | Kurang satu suku kata: rèhnya amêntas pupuh. (kembali) |
| 249 | ngungsèkkên. (kembali) |
| 250 | Kurang satu suku kata: mêdal lanang agêngira anuli. (kembali) |
| 251 | Lebih satu suku kata: anak gêdhang rari datan alaki. (kembali) |
| 252 | Lebih satu suku kata: gudèl panas wedang lêlaku satuwuk. (kembali) |
| 253 | barongan. (kembali) |
| 254 | Kurang satu suku kata: yèn duwe nak lanang pinatènan iku. (kembali) |
| 255 | Kurang satu suku kata: yèn wadon apan jinamah. (kembali) |
| 256 | Kurang satu suku kata: dan Ni Jathasura mêmangan atuwuk. (kembali) |
| 257 | Lebih satu suku kata: Si Jatha linge jro ngati. (kembali) |
| 258 | Kurang dua suku kata: Mesasura dawêg kewala lumaku. (kembali) |
| 259 | siluk-siluk kang. (kembali) |
| 260 | kunêng. (kembali) |
| 261 | manawi. (kembali) |
| 262 | kathah. (kembali) |
| 263 | Tulisan Jawa kurang tepat: terdapat taling dan wulu. (kembali) |
| 264 | dhinungkal. (kembali) |
| 265 | papundhung. (kembali) |
| 266 | Kurang satu suku kata: nganingaya amatèni balaningsun. (kembali) |
| 267 | Kurang satu suku kata: satilare kang priya tan bubul-bubul. (kembali) |
| 268 | măngsa. (kembali) |
| 269 | abêntur. (kembali) |
| 270 | padmasana. (kembali) |
| 271 | byak kayèka. (kembali) |
| 272 | Lebih satu suku kata: wijaya di pahêman wus. (kembali) |
| 273 | Kurang satu suku kata: tan lèn supya sung lahlèng tyas. (kembali) |
| 274 | Kurang satu suku kata: ngara-ra sêk kang palwaga. (kembali) |
| 275 | prang. (kembali) |
| 276 | mring jro (dan di tempat lain). (kembali) |
| 277 | dan nujah. (kembali) |
| 278 | Kurang satu suku kata: dan anujah singat kang atiksna. (kembali) |
| 279 | wus samangka. (kembali) |
| 280 | kèn nutupi. (kembali) |
| 281 | Anggada. (kembali) |
| 282 | tanpantuk. (kembali) |
| 283 | kêpêtêngan. (kembali) |
| 284 | atmanira. (kembali) |
| 285 | cinandhi. (kembali) |
| 286 | Kurang satu suku kata: kang asawang apsari ran Dèwi Ratih. (kembali) |
| 287 | brăngta. (kembali) |
| 288 | Indradi. (kembali) |