Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 03)
| 1. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 01). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 2. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 02). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 3. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 03). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 4. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 04). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 5. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 05). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 6. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 06). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 7. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 07). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 8. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 08). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 9. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 09). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 10. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 10). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 11. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 11). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 12. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 12). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 13. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 13). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 14. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 14). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 15. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 15). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 16. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 16). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 17. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 17). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 18. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 18). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 19. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 19). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 20. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 20). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 21. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 21). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 22. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 22). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 23. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 23). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 24. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 24). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 25. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 25). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 26. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 26). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 27. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 27). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 28. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 28). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 29. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 29). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 30. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 30). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 31. | Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, 1939–41, #1024 (Jilid 31). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
Serie No. 1289b
Babad Tanah Jawi
Jilid: 3
Nyariyosakên risakipun Nagari Majapait lan adêgipun Karajan Islam ing Dêmak tuwin lairipun Jaka Tingkir dumugi suwitanipun dhatêng Sultan Dêmak.
Bale Pustaka - Batawi Sèntrêm, 1939
--- 3 : [1] ---
[...]
--- 3 : [2] ---
Wêwênangipun ingkang ngarang kaayoman miturut anggêr ingkang kapacak ing Sêtatsêblad 1912 No. 600
--- 3 : 3 ---
Prabu Brawijaya mêmêngsahan kalihan Sunan Giri [lanjutan].
37. sapamirsaning narpati | Brawijaya Majalêngka | yèn uwus lumrah wartane | Pandhita ring Giripura | wus lama dènnya lina | kagantyan ing wayahipun | ing Giri mangkya raharja ||[1]
38. ya ta angartikèng galih | Brawijaya Majalêngka | èngêt cuwane karsane | dènnyarsa anirnakêna | Pandhita Ngargapura | Brawijaya sigra muwus | mring Apatih Gajahmada ||
39. hèh Gajahmada ing mangkin | kita mêpêka punggawa | kalawan sagêgamane | ngong arsa nglaksananana | anirnakkên Pandhita | ing Giri kang paksa tinut | ri kang ngrêngkakakên praja ||
40. lan sakèhing suta mami | kabèh samya nitihana | ing tandange punggawa kèh | apatih matur sandika | ring sarèh Brawijaya | datan kawarna ring dalu | enjing pan sampun samêkta ||
41. gumêrah swaraning janmi | saha sanjata wahana | wus kinon lumaksana ge | tan winarna lampahira | ucapên Sunan Ngarga | apan wus mirsa pitutur | yèn mangkya wong Majalêngka ||
42. arsa angrabasèng Giri | ri kang suta Brawijaya | anindhihi ing palugon | karsane Sang Brawijaya | nirnakêna susunan | mila sangêt gègèripun | wadyalit ing Giripura ||
43. èstrinya têlas angili | angungsi têpi samodra | jalêre siyaga kabèh | wus anêdya sabillulah | pêpak sagêgamannya [sagêgama...]
--- 3 : 4 ---
[...nnya] | gya prapta wong Majalangu | wus angrampit Giri sira ||
44. sigra manêmpuh sira glis | sakèhing wong Majalêngka | sumahab lir samodra rob | wong Giri sêdya apanggah | ngamuk karoban lawan | dadya giris manahipun | wong Giri mawut sadaya ||
45. Susunan Giri sira glis | lumayu atilar pura | tan apisah lan sawonge | angungsi saloring Arga | kêkisiking[2] samodra | ing Giri pan kantun suwung | apan sampun ingobongan ||
46. sakèhe wong Majapait | dahat dènnya ngrusak pura | miwah saprajane kabèh | mangkana sang rajaputra | Maospait sadaya | andhatêngkên karsanipun | arsa nirnakkên sêtana ||
47. tumulya samya lumaris | minggah dhatêng ing astana | arsandhudhuk jarat age | kuburira Jêng Susunan | Ngarga kang sampun lina | ika kang karsa dhinudhuk | dhumatêng sang rajaputra ||
48. praptane putra narpati | ing astana pan tumingal | wontên wong têngga kubure | kêkalih wong cêla ina | pincang dhengkol cêlanya | karananya têngga kubur | dening tan sagêd lumaywa ||
49. agya kinèn anglêkasi | kang wong andhudhuki jarat | sigra lumaksana age | kang wong kang andhudhuk jarat | sarêng samya tumandang | sarêng sami ngangkat pacul | sarêng niba gulasahan ||
50. sarya sami mutah gêtih | agya ginantyan rowangnya | sigra mutah gêtih kabèh | sami niba gulasahan | datan wontên tumama | sakèh
--- 3 : 5 ---
wong kang kinèn dhudhuk | sangêt samya ajrihira ||
51. sigra putra nata angling | lah iku kita ataga | andhudhuka têtunggone | wong roro kang tunggu jarat | dhudhuka kang tinêngga | nuli tumandang agupuh | iku yèn tan nglakonana ||
52. yêkti iku ngong patèni | karya jajalan curiga | kang kinon sangêt ajrihe | tumulya sigra tumandang | wong roro dhudhuk jarat | wus têlas siti dhinudhuk | balabag tutup katingal ||
53. gya balabag binuka glis | mênganing balabag sigra | ri kang tawon pambubule[3] | mêtu saking jroning makam | pan apindha jalada | angandhanu munggwing luhur | sumingêb ujwalèng surya ||
54. tan antara manêmpuhi | ring kang wong ing Majalêngka | lir wiyat rêbah swarane | tan kawawa nahanana | sakwèh wong Majalêngka | ri tawon panêmpuhipun | dening lwir sêksèng[4] Hyang prapta ||
55. sigra kwèh wong Maospait | palayunya asasaran | angraos rêbat uripe | karananya rêbat agya | mantuk ing Majalêngka | rajaputra wus lumayu | samya gya ngrapkên turăngga ||
56. umantuk mring Majapait | tawon tatar sah panubnya | sinuk ing sapalajênge | sapraptaning Majalêngka | apan tan saya suda | malah sangsaya ngandhanu[5] | lir mêndhung mimbuhi halat ||
57. sigra nub manêmpuh aglis | ring sakwèh wong Majalêngka | saha marjaya ngêntupe | sapraja ing Majalêngka | kawibuhan[6] sadaya | kang wong
--- 3 : 6 ---
tanbuh polahipun | tan kawawa tumahana ||
58. dadya gègère tan sipi | wadyabala Majalêngka | sigra agya palayune | jalu èstri asasaran | myang rare tan kantuna | tanbuh polahe sang prabu | gya bubar saking jro pura ||
59. sawadya dalêm angiring | angili atilar praja | wadyagêng alit myang wadon | ri kang umiring narendra | adoh atilar praja | sawong Majalêngka kawus | ngraos tan măngga puliha ||
60. sapraja ing Maospait | sawiji tan kantun janma | asangêt dènnya suwunge | ri kang tawon sampun musna | mangsuli Giripura | warnanên wong roro wau | kang kantun têngga astana ||
61. kang datan sagêd lumaris | kang anandhang cêla samya | ri kang cêla pincang dhengkol | kang kinèn dhudhuk astana | de putra Majalêngka | ri sawusing dhudhuk kubur | cêlanya wus samya sirna ||
62. wus waluya kadyèng nguni | ri sampuning mêngsah kalah | sirnane tinub ing tawon | sigra wong loro lumaywa | sumusul jêng susunan | asêdya ngaturan mantuk | yèn mêngsahira wus sirna ||
63. kapanggyèng têpining tasik | unggyan umungsi susunan | sawong ing Giri sakèhe | lumrah nèng pinggir samodra | wong roro ika prapta | sarya sirna inanipun | prapta gya nungkêmi pada ||
64. umatur saha wotsari | wong roro ing jêng susunan | têlas anutur polahe | ri purwa mulya cêlanya | dahat sokur susunan | ing Allah Kang Maha Luhur |
--- 3 : 7 ---
samana wus ingaturan ||
65. umantuka dhatêng Giri | apan kang mungsuh wus sirna | sigra Susunan Parapèn | wus bubar sawadyanira | mantuk ing Giripura | sapraptaning prajanipun | ring Giri dadya ra-ara ||
66. tan ana omah kaaksi | satunggil tlas tinunonan | samana gumyah wartane | yèn ing Majapait bêdhah | Brawijaya wus kesah | sawongira datan kantun | suwung nagri Majalêngka ||
67. mangkana kang karya wingwrin | jêngkare Sang Brawijaya | apan tinub dening tawon | samana Kangjêng Susunan | Ngarga wus aputusan | mring Maospati angusung | bangsal kang samyalit ika ||
68. binêkta dhatêng ing Giri | pan kinarya padalêman | têtiyang alit pan akèh | mring Majapait samana | sami angalap griya | sakwawa kawawanipun | wus têntrêm kang tilar praja ||
69. nanging Susunan ing Giri | Parapèn tan munasika | mring Majapait bêdhahe | eca gèn nata pemahan | ring tyas sokur ring Suksma | mangkana ingkang winuwus | sang nata kang tilar praja ||
70. Brawijaya Maospait | pan sampun titèng antara | tan ana mobah molahe | Sunan Giri bêdhahira | praja ing Majalêngka | Brawijaya gya umantuk | amangsuli puranira ||
71. ri sampuning lami-lami | Brawijaya Majalêngka | tan karsa sikara malèh | mring Susunan Giripura | eca dènnya mong karsa | anulus jênênging ratu | dènnya ngrèh ing nuswa Jawa ||
72. mangkana Susunan Giri | eca dènira [dè...]
--- 3 : 8 ---
[...nira] mong lampah | têtêp kêkah agamane | sangsayagêng Jumungahnya | tan aketah pitênah | pan tulus arja rahayu | rika praja Giripura ||
73. tan winarni laminèki | nagara ing Majalêngka | ri saarjanira malèh | jênêngira Brawijaya | tulus amangun suka | mangkana èngêt ing sunu | kang tinanêm ing Bintara ||
14. Majapait Sirna, Dêmak Ngadêg.
74. ya ta kawarnaa enjing | Brawijaya Majalêngka | samana pan lagya miyos | pinarêk ing pagêlaran | pêpak kang para putra | para punggawa supênuh | angandika Brawijaya ||
75. marang ing Têrung Dipati | kaya priye kakangira | alami têmên ngong antos | iya silih dumèh apa | mêngko têka tan seba | marang kutha Majalangu | ing mêngko wus tigang warsa ||
76. ri kang ubaya ring mami | kakang kita ring Bintara | pan sabên taun ature | aseba ring Majalêngka | ing mêngko wus alama | ora aseba maringsun | kaya silih yèn lalia ||
77. apan mêngko wus amukti | ri kakangnya ring Bintara | dahat laline maring ngong | kalingan ing kawibawan | tan emut ing sudarma | baya silih lagi wuru | tan nimbangi trêsnaningwang ||
78. lah sira sun utus aglis | kakangira ucapêna | sira lumakua dhewe | dumèh apa kakangira | lawas ora aseba | ya ta Adipati Têrung | tur sêmbah lèngsèr sing ngarsa ||
--- 3 : 9 ---
79. bubar dènira tinangkil | Brawijaya Majalêngka | ya ta ingkang winiraos | kang dinuta mring Bintara | ingiring wong salêksa | sira Dipati ing Têrung | datan kawarna ing marga ||
80. ing Bintara sampun prapti | apanggih lawan kang raka | sampun atata linggihe | Dipati Têrung turira | mara ring kakangira | kawula iki ingutus | dhatêng rama kita nata ||
81. Brawijaya Maospait | inggih kinèn ngucapêna | mring kakang apa milane | alami datan aseba | marang ing Majalêngka | rama andika sang prabu | kalangkung angarsa-arsa ||
82. kathah putra sri bupati | tan wontên kadya andika | Brawijaya trêsna sihe | dina ratri tansèng ngucap | anggunggung kita kakang | malah têkèng salah wuwus | dènnya sapanggih lan dika ||
83. Dipati ing Bintara ngling | măngsa-borong sang narendra | pan ratu têrus tingale | Brawijaya Majalêngka | sidik kang pangandika | iya sosiking tyas ingsun | măngsa tan wus kawêngkua ||
84. milane manira iki | adhêdhukuh ing Bintara | iya saking pangèstune | Rama Prabu Brawijaya | trêsnane mara[7] ringwang[8] | malah ginawanan ingsun | mring Bintara wong salêksa ||
85. mêngko wus dadi nagari | padhukuhan ing Bintara | iya saking pangèstune | manira darma lumampah | apan sampun binatang | ing Bintara ana ratu | wiwitane wong Isêlam ||
86. Majapait ratu kapir | langkung asih mring wong Islam | kalangkung paramartane | angapura ing adosa | tur
--- 3 : 10 ---
ngadil paramarta | ingêring jagat wus wêruh | Brawijaya Majalêngka ||
87. mila ingsun tan anangkil | tan wênang ujaring sarak | lamun wong Sêlam mangkene | aseba maring wong kopar | balik yèn angrusaka | wong Sêlam winênang iku | angrusak marang wong kopar ||
88. yèn matia pêrang sabil | apan ta olèh ganjaran | lawan ta maning riningong | ingsun ajrih ring Pangeran | kalamun kalakona | aseba ing Majalangu | dening iku ratu kopar ||
89. Dipati Têrung turnyaris | kakang ri kang kados dika | umêndhak sangsaya tinon | aling-alingana tawang | apan sampun kacakra | yèn kita malik ing ratu | măngsa-borong sang narendra ||
90. awak kawula puniki | yèn dika tan kabêktaa | dhatêng ing ulun têmahe | pasthi ulun pinatenan | dera Sang Brawijaya | tinarka yèn sabiyantu | ulun lawan kita kakang ||
91. nanging ri mangkya tur mami | aywa tanggêl ri kang lampah | cincing têlês ring têngahe | kalamun andika arsa | ambêdhah Majalêngka | lêhêng kakang sampun tanggung | kakang arêmbag kawula ||
92. lah linêksanan tumuli | kawula kang ngrencangana | Maospait ngong gêcêke | sampun atanggung ring lampah | têtiyang Majalêngka | tan ana darbe wadyagung | lyan ulun lan kita kakang ||
93. sayêkti yèn samyambalik | yèn kawula darbe karsa | kang raka aris dêlinge | adhuh ariningong êmas | èngêt-èngêt yèn kadang | boting [bo...]
--- 3 : 11 ---
[...ting] wong darbe sadulur | angrowangi lara pêjah ||
94. datan kawarna ring nguni | mangkana wusing utusan | ri kang băngsa Sêlam kabèh | akumpul anèng Bintara | saha gêgamanira | sumrêg kang bala gumuruh | gêgaman tanpa wilangan ||
95. arsa bêdhah Majapait | samêktanira ngayuda | apan sampun pêpak kabèh | sawarnining băngsa Islam | pêpak anèng Bintara | mangkana ing sêdyanipun | aprang sabil tan mundura ||
17. Durma
1. Arya Teja ing Tuban nagarinira | apan wus sami prapti | kumpul ing Bintara | saha gêgamanira | punika kang Sêlam manjing | maring Susunan | ing Ngampèl lan ing Giri ||
2. ing Madura bupatinya ri kang Sêlam | aran Arya Baribin | wus kumpul Bintara | saha gêgamanira | sêsamêktaning ngajurit | lan malih prapta | Surabaya Dipati ||
3. sampun prapta ing wau sabalanira | sagêgamaning jurit | kumpul ing Bintara | Susunan Ngampèldênta | ring nguni ika wus prapti | anèng Bintara | miwah Susunan Giri ||
4. raja pandhita samana sampun prapta | nagarane Garêsik | pan sadhèrèkira | Susunan Ngampèldênta | pêpakan kang para wali | sami arêmbag | miwah kang para mukmin ||
5. ri sampuning arêmbag sira gya bubar | mring kitha Maospait | gêgaman sumahab | anglir robing samodra | ing Majapait wus prapti | gègèr puyêngan | ri kang wong sanagari ||
6. ing Majapait apan sampun kinêpang | wadya kathah [ka...]
--- 3 : 12 ---
[...thah] kang balik | Dipati Bintara | kalawan arinira | kori lèr kang dèn lêbêti | wus malbèng kitha | wadya mulat awingwrin ||
7. sigra mojar Brawijaya Majalêngka | sokur sutèngong prapti | Dipati Bintara | lah payo patih agya | minggah palatar kang inggil | ngong arsa mulat | ring sutèngong dipati ||
8. iya apatih dahat ing kangên ingwang | de ngong lawas tan panggih | sang nata wus minggah | wau munggwèng palatar | sapandulon wus kaaksi | lan atmajanya | anulya sri bupati ||
9. sampun mikrad Brawijaya Majalêngka | apatih datan kari | miwah sawongira | ri kang bêkti ring nata | wus suwung ing dalêm puri | gurnitanira | dening kagiri-giri ||
10. kadya andaru swarane janma mikrad | tumiba ing jaladri | kadya binaranang | wau ring kang jro kitha | cahya musna saking puri | tibèng Bintara | swarane kang ngajrihi ||
11. kadi guntur sawênèh pan kadya gêlap | wong Bintara awingwrin | anarka kiamat | dening swara lwir bêntar | kadya langit manangkêbi | wênèh kantaka | langkung dening awingwrin ||
12. Adipati Bintara lumêbèng pura | ing jro pura asêpi | sampun samya merad | tumut mring Brawijaya | anjêngêr tan kêna angling | ki adipatya | anangis jroning ati ||
13. pan karaos ing tyas yèn ayogèng sira | ya ta Sang Adipati | Bintara wus mêdal | undhang sakèhing bala | mangkana wus bubar mulih |
--- 3 : 13 ---
maring Bintara | ing marga tan winarni ||
14. sampun prapta nagaranira Bintara | dyan kawarnaa malih | Dipati Bintara | pan lagya pagunêman | kalawan kang para mukmin | sami pêpêkan | miwah kang para wali ||
15. angandika Susunan ing Ngampèldênta | putu ngong ki dipati | wus madêga nata | iya ing tanah Jawa | pan sira kang duwe waris | kutha ing Dêmak | iku kaki prayogi ||
16. alon matur Susunan ing Giripura | punika yèn suwawi | inggih sinaratan | adêge wayah tuwan | sampun nilas ratu kapir | amba madêga | inggih kawan dasa ri ||
17. sami rêmbag Sunan Giri ingèstrènan | umadêg narapati | mêngku nusa Jawa | milane apêparab | Susunan Ratu ing Giri | ing sawusira | antuk kawan dasa ri ||
18. pakumpulan malih kang para oliya | tuwin kang para mukmin | miwah pra dipatya | Sunan Ngampèl ngandika | lah mara Ki Jêbèng Giri | para adêgna | sutanta ki dipati ||
19. nulya angandika marang ki dipatya | Sunan Ratu ing Giri | hèh ki adipatya | lah sira tampanana | umadêga narapati | ing tanah Jawa | sira gêntyani mami ||
20. murwanana sira ratu mangun Islam | namaa Senapati | Jimbun Ngabdirahman[9] | Panêmbahan Palembang | Sayidin Panatagami | pamurwadinan | ing sarak kangjêng nabi ||
21. angèstrèni kang para wali sadaya | miwah kang pra dipati | ngèstokkên sadaya | yèn Sinuhun Bintara | umadêg panatagami [pana...]
--- 3 : 14 ---
[...tagami] | atunggal iman | mangun saraking nabi ||
22. akêkitha ing apanti bumi Dêmak | mila kang para wali | Sunan Ngampèldênta | masiyati Bentara | têgêse bèn angêlêti | ing tanah Jawa | Buda lan sarak nabi ||
23. wus pramana adêge natèng Bintara | kang kinarya apatih | nênggih sutanira | sabat ing Ngampèldênta | wong saka ing Atasangin | Ki Wanalapa | apan purwaning nguni ||
24. milya têtaruka maring Radèn Patah | bêbakale rumiyin | mangkya sutanira | Ki Gêdhe Wanalapa | ingadêgakên apatih | Patih Mangkurat | kang angrèh pra dipati ||
25. wicaksana sira Ki Patih Mangkurat | suyud ing nusa Jawi | mêmangun agama | sarak Jêng Rasulullah | tabik sang nayakèng bumi | pratingkahira | ingkang winuri-wuri ||
26. sampun sirna satata lakuning Buda | mung rèh agama nabi | tabik sapratingkah | ing Sang Nayakèng Jagad | tan wontên sumêlang kapti | suyud sadaya | amung kang nêdya mungkir ||
27. ajar-ajar nanging sami kapalajar | sumingkir wukir-wukir | yèn wong praja-praja | padêdesan wus rata | kayungyun sanuswa Jawi | rahab angrêbda | kawuryan ing mêmanis ||
18. Dhandhanggula
15. Ngêdêgakên Mêsjid ing Dêmak.
1. samanarsa rêmbag karya masjid | tumulya ge rakit padalêman | sakèhing oliya kabèh | bêbah-bêbahan sampun | akarya sêsakaning masjid | amung Ki
--- 3 : 15 ---
Sèk Malaya | pijêr among laku | ya Pangeran Kalijaga | atirakat ana ing Parangtaritis | iya ing Pamantingan ||
2. ri sampuning pangrangkining[10] masjid | saha dandanan sampun samêkta | amung kantun pangadêge | gya tumulya umatur | Susunan ing Gêgêsêng kalih | Susunan Wuryapada | dhatêng sang sinuhun | Kangjêng Susuhunan Bonang | tur uninga ywan karya masjid wus dadi | kantun adêg kewala ||
3. amung Ki Sèk Malaya ing mangkin | kang dèrèng wontên sabêbahannya | lah punapèng karsa mangke | Sunan Bonang gya muwus | apan aywa rinasan ugi | iya kang ora ana | sipate dinulu | apan wis darbe bêbahan | kang tan ana măngsa tan ora pinanggih | Ki Jêbèng Kalijaga ||
4. tan antara Sèk Malaya prapti | sampun cundhuk lan Susunan Bonang | Susunan Bonang dan linge | lah jêbèng kita kantun | ring bêbahan kita ing kardi | Susunan Kalijaga | aris aturipun | inggih nuhun panêmbahan | sapakantuk-pakantuk kantuning kardi | măngsa tan kasêsaa ||
5. sigra Ki Sèk Malaya nulya glis | tatal rimbasane ing akathah | ika kinalêmpakake | ri sampuning ngalumpuk | tinata tinangsulan aglis | kadya karya bor ika | dènira yun-ayun | ling akathah kang tan wikan | pan mangkana lah Ki Sèk Malaya iki | kaya apa karsanya ||
6. dening kang bubuhan dahat kari | têka munduran asalah karya | pijêr nangsuli tatale [tata...]
--- 3 : 16 ---
[...le] | apan ta iki sampun | amung kari sadina mangkin | karsane panêmbahan | ngadêg besuk esuk | dupi ri dalune ika | punang tatal wau ingkang dèn tangsuli | sampun dados sasaka ||
7. ya ta enjing sigra dèn lêkasi | masjid ingadêgakên samana | tanggal pisan pangadêge | anuju sasinipun | Dulkaidah ing taun Alip | pan kawan dasa dina | lamine sinambut | rikala pangadêgira | sinangkalan kari roro karyèng janmi |[11] kang pradondi kebêlat ||
8. parêbatan ingkang para wali | adhêping keblat ing aturira | sawawi ngiwas angalèr | sawênèh ngiwas ngidul | aturira mring sang ayogi | Sunan Bonang ngandika | ewuh pikir ingsun | dening sanak-sanak ingwang | sami rêbat kaemutane pribadi | tanbuh kang inganggoa ||
9. dening sawênèh ana kang eling | kapara ngalor ing aturira | keblat iki ing adhêpe | wênèh kaparèng ngidul | lawan sipat ing Kakbah mangkin | dadya iku ingaran | tan sarèhing kawruh | lah Ki Jêbèng Kalijaga | kaya paran pikirira ingong tari | Sunan Lèpèn turira ||
10. lêhêng niyaktosakên kariyin | dados tan uwas ing galih sampeyan |[12] atur kawula yèn kangge | Sunan Bonang lingnyarum | iya bênêr pakênirèki | dadya tan was-was ring tyas | Sunan Lèpèn matur | lah suwawi panêmbahan | mangke dalu kayaktosakên dèn yêkti | nuntên ing dalunira ||
--- 3 : 17 ---
11. sigra anuli dipun yêktosi | apan sarêng wanci bakda Ngisa | Susunan Lèpèn nulya ge | ngadêg lèr masjid sampun | ri kang asta têngên anuli | angawe ri kang Kakbah | dening astanipun | ri kang kiwa gya anyandhak | sirah gadaning masjid saha tyas êning | gya tumiyung kang Kakbah ||
12. sampun ginathukakên tumuli | masjid ing Dêmak kalawan Kakbah | wus ingaturakên age | mring Sunan Bonang wau | agya samya kinon ningali | sagunging aoliya | mawas keblat sampun | samya eca manahira | ya ta nuli sami malêbêt ing masjid | samya arêrêmbagan ||
13. ingkang rinêmbag badhe surambi | wontên dening rêmbaging akathah | tan wontên yogyane malèh | amung pasowanipun | kang pajêksan ing Maospait | alah damêl rêmbagnya | tumulya ingusung | mangkana sampuning dadya | kang surambi Susunan Bonang apikir | ngrêmbag kang dados imam ||
14. sagung oliya sami tinari | dhatêng ing Kangjêng Susunan Bonang | kabèh mangkana ature | sayogya jêng sinuhun | ngimamana ulun puniki | Sunan Bonang ngandika | boya arsaningsun | yèn ingsun dadia imam | dadi kêtib asaos ingsun ênggoni | nuntên Ki Sèk Malaya ||
15. apan Susunan Lèpèn amilih | dadya marêbot ing karsanira | Susunan Bonang dan linge | iya Ki Jêbèng Kudus | yèn mangkono ingkang ngong tuding | dadya pangulu sira | Susunan ing Kudus |
--- 3 : 18 ---
ature dhatêng sandika | tan suwala ing saparentah sang yogi | ri sampun[13] ing mangkana ||
16. apan kacatur kang para wali | sampun ing antara sa-Jumungah | nuju ing Ngasar wêktune | anèng ing masjid wau | para wali sami adikir | mung Sunan Kalijaga | kang moncol gènipun | lan sabatipun kewala | kang anama luhung salawe satunggil | kalih Ki Wanakarta ||
17. katiga Guru Jêng Sunan Kali | sami anjingkruk palênggahira | sasoring bêdhug prênahe | datan antara wau | wontên ingkang tiba sing inggil | têngahing pra oliya | samya kagèt dulu | dupi sami tiningalan | warni kalih ulês-ulês kang satunggil | kalih kang ingulêsan ||
18. wontên dene ingkang dèn ulêsi | ciri êsale Jêng Rasulullah | kang ulês-ulês cirine | pasujudan Jêng Rasul- | lullah sallalahu ngalèhi- | salam ananging rupa | kêkuliting wêdhus | măngka sami matur sira | mring Susunan Bonang kalamun suwawi | lan karsa jêng susunan ||
19. suwawi lêhêng samya binagi | nadyan kaduman sanyari sowang | dadosa bêbarkatane | dening tilas puniku | kasarira ing Kangjêng Nabi | kèndêl Susunan Bonang | sakêdhap tan muwus | wêkasan nulya ngandika | Sunan Bonang watara manira iki | ana kang duwe ika ||
20. pan anêdha marang ing Hyang Widi | tinarima dènira Hyang Suksma | yèn karsaningong ing mangke | prayogane tyas ingsun | sun pasanggirèkakên mangkin | sun umbulakên [u...]
--- 3 : 19 ---
[...mbulakên] ika | dene mêngko iku | karuwan kang anênêdha | êndi mêngko iya ri kang dèn ênggoni | iku kang duwe ika ||
21. apan sadaya sami ngrêmbagi | Sèk Malaya pan ora ingucap | maksih anjingkruk lungguhe | mêmoncot prênahipun | lawan sabatipun kêkalih | sigra Susunan Bonang | angumbulkên sampun | têtiban wau punika | ya ta cumalorot ulês gya umanjing | sarira Sèk Malaya ||
22. ulês-ulês tiba ring pangkoning | Ki Sèk Malaya kala samana | kagyat sarya anjênggèlèk | duk tiningalan wau | yèn rasukan ingkang umanjing | ing sarira samana | kang tiba ring pangkun | sinabukakên saksana | samya cingak sagung ingkang para wali | nuntên Ki Sèk Malaya ||
23. ingandikan majêng mring sang yogi | sapraptane samya jawat tangan | mangkana ri sêsampune | ya ta ingkang winuwus | Jêng Susunan Lèpèn nulya glis | angaluwat laminya | kawan dasa dalu | sawontêne jro kaluwat | pandamêle samana ta Kyai Gondhil | sabên manjing domira ||
24. anêbut lapal Illah anênggih | panêndhal nêbut lapal Illalah | mangkana ing pandamêle | samana Sang Sinuhun | Sunan Bonang ingkang murugi | lingnya damêl punapa | lah ki jêbèng iku | ature Ki Sèk Malaya | inggih ulês-ulês punika rumiyin | ulun damêl rasukan ||
25. mila kawula damêl kulambi | pukulun ulês-ulês punika | manawi pinarêng têmbe |
--- 3 : 20 ---
dados gèn-anggènipun | kang bêkêli ing tanah Jawi | Sunan Bonang ngandika | iya bênêr iku | ki jêbèng ing karsanira | ri sampune kawan dasa dintên nuli | mêntas Ki Sèk Malaya ||
26. punang rasukan sampuning dadi | pan tan pinaringakên samana | mring Sultan Dêmak jênênge | miwah duk jênêngipun | Sultan Pajang ya tan pinaring | dhatêng kèndêl kewala | Sunan Lèpèn wau | mangkana ing lama-lama | nagri Dêmak arja jênênging narpati | purwaning gama Islam ||
16. Sunan Bonang yasa dêdamêl pusakanipun ratu Jawi.
27. dyan warnanên wau sang pinundhi | Susunan Bonang kala samana | mantuk mring padhêkahane | tan kawarna ing ênu | Sunan Bonang pan sampun prapti | nênggih dhêkah ing Bonang | kang asunya samun | samana Susunan Bonang | kala nèng patapaning karsanirèki | ayasa pasunatan ||
28. sigra Sunan Bonang animbali | pandhe adi griyane ing Tuban | Ki Sura ika wastane | pan Ki Sura puniku | nênggih sutaning pandhe adi | Ki Supa namanira | griyane Sidayu | samana wus praptèng ngarsa | kae Sura wus ingacaran ling aris | mring Sinuhun ing Bonang ||
29. he Ki Sura marma ngong timbali | ingong karyakêna pasunatan | ingkang amantêp êmpane | nanging kang ingsun jaluk | krana Allahira sayêkti | aywa kita sak ing tyas | iya dèn jumurung | karyanira mara ringwang | kae Sura aturira saha bêkti | sunan sampun mangkana ||
30. apan [apa...]
--- 3 : 21 ---
[...n] sadèrèng tuwan nimbali | dhatêng pun Sura apan pun Sura | wus sumêdya naosake | ring sapa karyaningsun | mring susunan jumurung yêkti | sapakantuking mudha | tan sawalèng kayun | pangraosipun pun Sura | kinarsakkên pakaryannya sang ayogi | rahmatullah tumêdhak ||
31. sigra Sunan Bonang ngasta êcis | pinatêdhakakên mring Ki Sura | mangkana pangandikane | lah iki êcis ingsun | kang arsa sun jalukkên kardi | iya marang ing sira | lah tugêlên iku | dèn alêrês panugêlnya | kang ing pucuk sira karyaa tumuli | kang yogya kanggo ringwang ||
32. wus tinugêl samana kang êcis | gya kinarya dhumatêng Ki Sura | tan winarna panggawene | kang pasunatan wau | sampun dados awarni kêris | dhapuripun sangkêlat | mangkana wus katur | dhumatêng Susunan Bonang | kagyat ing tyas susunan ningali kêris | dening dhapur sangkêlat ||
33. duk tinampan kang dhuwung aririh | mring jêng susunan sarya ngandika | Ki Sura wruhannya[14] kiye | tan patut kanggya ringsun | wruhanira lah iki benjing | kang layak anganggoa | kang jumênêng ratu | kang angrèh ing tanah Jawa | Allah uwis ingsun karyakêna malih | kang patut pasunatan ||
34. bongkote iki karyanên malih | aywa kaya kang wus kalampahan | iya gonira agawe | dèn pasunatan mungguh | kae Sura sida nampèni | bongkoting cis kinarya | malih kajêngipun | Ki Sura kang pasunatan | dhapur lêrês winastanan Pasopati [Pa...]
--- 3 : 22 ---
[...sopati] | ri sampunira dadya ||
35. ya ta ingaturakên tumuli | mring Sunan Bonang kang pasunatan | ing asta winawang age | dhatêng ing Sang Hyang Wiku | angartika ring tyas sang yogi | ika iya tan yogya | kagêma maringsun | Sinuhun Bonang ngandika | mring Ki Sura iki lêwih bêcik malih | Ki Sura wruhanira ||
36. apan iki tambuh kang pinilih | kalayan dhimin kang uwus dadya | amung liya dhapur bae | padha dene tan patut | yèn kanggoa mara ring kami[15] | pan iki iya tunggal | kang nganggo ing besuk | iya kang bêkêli Jawa | wruhanira Ki Sura apan wus pasthi | ingsun darma ayasa ||
37. iya uwis muliha sirèki | lah Ki Sura iya ngong tarima | pakaryanira sakèhe | iya kang mara ringsun | nanging sira dèn rênèng ati | sokura ing Hyang Suksma | barang karya iku | Ki Sura atur sandika | angèstokkên saandika kang pinundhi | Ki Sura gya tur sêmbah ||
38. sampun amit Ki Sura gya mulih | tan kawarnèng marga praptèng Tuban | samana kandhane malèh | Ki Sura sawusipun | anglampahi êrèh sang yogi | akarya pasunatan | êcis sang sinuhun | dadya kalih pasunatan | kang ing pucuk dadya satunggil kinardi | dhapuripun sangkêlat ||
39. sarêng kantun bongkot cis kinardi | pasunatan pan dados satunggal | Pasopati dhêdhapure | sawusipun puniku | praptèng griya Ki Sura sakit | maripat sakitira | tan wruh tingalipun [ti...]
--- 3 : 23 ---
[...ngalipun] | apan purwane samana | kae Sura tan apandhe dhuwung malih | sakit tan wruh tingalnya ||
40. Susunan Bonang kawarna malih | apan kalanira atirakat | mring wana pacangkramane | samana duk andulu | tunggak jati têpining warih | garowong têngahira | katuwuhan êlung | lunging pakis katingalan | pan tumuwuh tumèmpèl ing tunggak jati | ing ngandhap angrêmbaka ||
41. êlunging wit kang agêng nyurup[16] ing | garowong tunggak jatos punika | tumuwuh munggwing nginggile | dinulu ting prakênuk | Sunan Bonang ngartikèng galih | punang tunggak cinipta | rineka ing kalbu | paworing lung pakis ika | lawan tunggak karsanira sang ayogi | kinarya pasikêpan ||
42. Sunan Bonang samana gya mulih | maring patapannya dhêkah ing Bonang |[17] sapraptane gya ginawe | kang pasikêpan wau | panêpane tunggaking jati | ika kang katuwuhan | ing pakis lungipun | nanging karsanya susunan | pan kinarya pasikêpan pangot nênggih | ri sampunira dadya ||
43. gya sinawang-sawang ring sang yogi | tuhu tan sêmbada inganggea | gêgaran munggwing pangote | ya ta ngartikèng kalbu | Sunan Bonang mangkana ugi | iki iya tan layak | kangge pangot ingsun | iki sêmbadane iya | yèn kanggea pasunatan ingsun kalih | gènnya karya Ki Sura ||
44. samana sampun karya kêkalih | pasikêpan Sinuhun ing Bonang | sinami kir-ukirane | tan siwah patutipun | miwah warni [war...]
--- 3 : 24 ---
[...ni] datan kêkalih | sampun sami pinacak | tumrap munggwing dhuwung | pasunatan kalih ika | duk samana karsanira sang ayogi | arsa salat mring Dêmak ||
45. tan kawarna lampahirèng margi | Sunan Bonang wus prapta ing Dêmak | waktu Jumuwah prêlune | sampuning salat tutug | bakda salat samya alinggih | lawan para oliya | Sunan Kudus matur | dhumatêng Susunan Bonang | panêmbahan mila tan amawi êcis | rawuh tuwan punika ||
46. Sunan Bonang sigra dènnya angling | hèh Ki Jêbèng Kudus wruhanira | êcis ingsun wus sun gawe | ya pasunatan ingsun | ingsun karya dadi kêkalih | pucuke pan kinarya | dhapuripun êluk | ingaran dhapur sangkêlat | sun watara nora patut ngong kang mangking | ingkang kari bongkotnya ||
47. nuli bongkot sun kon karya malih | pasunatan kang kanggya maringwang | ya ta anuli ginawe | bênêr ing dhapuripun | ingaran dhapur Pasopati | anuli ingsun sawang | iya nora patut | yèn ingsun kang anganggoa | karo pisan kang patut nganggoa benjing | kang ambêkêli Jawa ||
48. iya kang manira gawa iki | gon manira gawe kawêkasan | bongkoting êcis dadine | iki pan dhapuripun | ingaranan marang kang kardi | Pasopati dhapurnya | puniki yèn kontung | manira gawe wasiyat | inganggea kang bêkêli tanah Jawi | ing sapungkur manira ||
49. Sunan Kudus sigra matur aris | panêmbahan yèn sêmbadèng karsa | ulun nuhun pangèstune | ing
--- 3 : 25 ---
kangjêng sang sinuhun | wênangêna ulun mêmuri | pakaryan panêmbahan | kawularsa tumut | anjênêngakên wasiyat | pasunatan nêpaha kang Pasopati | dhapur kang sampun dadya ||
50. Sunan Bonang nêdhakakên aglis | pasunatan anulya tinampan | mring Sunan Kudus sira ge | sampun binêkta mantuk | gya Ki Janas kinèn akardi | nêpa kang pasunatan- | nira Jêng Sinuhun | ing Bonang kang Pasopatya | gya kinarya maring Ki Janas tumuli | tan kawarna wus dadya ||
51. wusing dadya ngaturakên aglis | mring Susunan Kudus wus tinampan | tinêpa myang ukirane | kang pasunatan wau | Sunan Kudus mentar tumuli | dhatêng ing nagri Dêmak | anuju ing waktu | Jumungah kala samana | Sunan Bonang kapanggih pinarêk masjid | sami salat Jumungah ||
52. wusing bakda salat samya linggih | myang Susunan Bonang wus alênggah | lan para oliya kabèh | sigra Susunan Kudus | wus ingaturakên tumuli | wau ingkang tinêpa | pasunatanipun | Sunan Bonang wus tinampan | myang ênggènnya anjênêngakên wus dadi | Sunan Kudus gya mojar ||
53. aturira dhatêng sang ayogi | panêmbahan ulun nuhun duka | dipun agêng apuntêne | de ulun kumapurun | amêmikan karsa sang yogi | anêpa kang ukiran | kang tumrap ing dhuwung | pasunatan kang katêpa | mila purun kawula rêmên ningali | dening langkung prayoga ||
54. apan kalangkung anêmbadani | layan dhapuripun kang katrapan | sampun tan kenging winancèn [wina...]
--- 3 : 26 ---
[...ncèn] | miwah ing sêmunipun | pan kawula dèrèng ningali | ingkang kadya punika | lyan saking sinuhun | ing pundi angsal tanêpa | Sunan Bonang ngandika sung warta yakti | dhatêng para oliya ||
55. hèh sakèhe sira mitra mami | wruhan pakênira iki uga | gon manira ngreka dhewe | dene ing milanipun | duk manira amangun brangti | atirakat mring wana | manira andulu | tunggak jati sirèng toya | garowonge katuwuhan lunging pakis | ingkang manira têpa ||
56. karsa manira iku ing nguni | arsa manira karya gêgaran | ing pangot manira bae | nanging ta nora patut | ngong tingali sawusing dadi | malah lêwih prayoga | kanggea ing dhuwung | pasunatan kalih ika | ngong arani ukiran tunggak sinêmi | de reka saking tunggak ||
57. wus pasthining Hyang puniki benjing | kanggenya mring kang bêkêli Jawa | tan wênang singa angangge | lyan na jinising ratu | kang wus sinung anama mantri | lan kang antuk wêwênang- | ira sang amêngku | iku wênang kang nganggoa | wus ingèstrèn sagung para oliyadi | Sunan Bonang dikanya ||
17. Lêmbupêtêng dhaup kalihan Nawangsih.
58. ri wusing mangkana tan winarni | kang kocapa Kyagêng Tarub ika | Lêmbupêtêng tanayane | pasihane kalangkung | Kyai Agêng ing Tarub kadi | putra gèning ayoga | Ki Agêng ing Tarub | gènira angakên putra | dhatêng Radèn Lêmbupêtêng langkung
--- 3 : 27 ---
asih | dènnya amrih dadosa ||
59. dhasar atapa tingalnya sidik | apan uwus wruh ingêring jagat | apan tan samar tingale | karananya lêstantun | sapolahnya wus antuk wisik | wus yaktining utama | Ki Agêng ing Tarub | ri wau sang rajaputra | sapolahnya ika kang tansah winisik | Dyan Lêmbupêtêng ika ||
60. rahadyan langkung anuhun kang sih | tan lênggana ring sakarsèng rama | anglampahi ing sarèhe | wus umangsuk angguru | Radèn Lêmbupêtêng anênggih | gèning apuruita | mring Kyagêng ing Tarub | ri kang akèn mangun tapa | kasabipun agaga lawan sêsabin | warananing atapa ||
61. Radèn Lêmbupêtêng kang winarni | sadina-dina sabèng pagagan | anênandur sarêmêne | akèh ri kang tinandur | ing pagagan dinulu asri | apan mawa kiriman | mantuk-mantuk dalu | lagya karêm sabèng têgal | pangandikaning guru kang dèn lampahi | sabên dina mangkana ||
62. dyan warnanên Ni Rara Nawangsih | umadhêp ing birai panganggya | pasang saulah lakune | sangsaya lêwih ayu | lan ibunya tatar kêkalih | lir satu myang rimbagan | warnanya dinulu | apan lagya turun pisan | Anawangsih lan ibunya widadari | bapaneka manusa ||
63. sangsaya umadhêp ing birai | dening kadya gambar wêwangunan | sapa ta mandhing warnane | yèn kinawiyèng tutur | lêwih warna pan kirang kawi | tan ana winaonan | guruning wong ayu | sariranya sor parada | sapolahe
--- 3 : 28 ---
liringnya tuhu wèh brangti | tansah karya wigêna ||
64. Ki Agêng Tarub sigra ngling aris | lah kirimên babo kakangira | mêngko wus apan wayahe | sang rêtnayu mituhu | gya adandan Rara Nawangsih | lawan sagêgawannya | wus anggendhong sumbul | sarta lan ulame pisan | ri kang asta kiwa saha nyangking gêndhi[18] | ri kang têngên pawohan ||
65. kawarnaa ri kang anèng têgil | Rahadèn Lêmbupêtêng umulat | ring ari ika dhatênge | nulya mêntas agupuh | gya gêgawannya dèn tampèni | pawohan wus tinampan | de kang raka sampun | kacêkêl astane ika | arinira rêngu ing tyas saha ngliring | wong iki tan pasaja ||
66. ngong rasèng tyas panyêkêle iki | si kakang owah kalawan saban | dene têka kadingarèn | anyêkêl astaningsun | têka nora dèn culkên tuli[19] | tingale nara sêdya | tan anduga ingsun | kadya kang wong darbe karsa | pan tan ana wong duwe sadulur èstri | bulah si wong liyaa ||
67. panyêkêle têka agumati | dene panyêkêling wong kêkadang | kaya ta ana karsane | sang dyah dahat arêngu | jronya ring tyas asêmu runtik | pan kataraning nitya | alis dahat putung | nanging arum ing wacana | pagènira kakang pati cêcêkêling | inggih wontên punapa ||
68. dene têka ngowahi ubanggi | manira kakang nora kaduga | apa ta awuru gênje | mara durung angrungu | wong adarbe sadulur [sa...]
--- 3 : 29 ---
[...dulur] èstri | tingkahe kaya para | nora angon sêmu | kaya wong mêndêm waragang | sasar-susur têka pati gagapèni | pagene kakang sira ||
69. Radèn Lêmbupêtêng gya nauri | sabda arum anglir guladrawa | adhuh ariningsun anggèr | aywa runtik wong ayu | wus wayahe yayi ngaurip | apaguywan prênesan | wong duwe sadulur | ana sêsikune apa | wong kadang kadar ta sêdya punapi |[20] wong duwe saudara ||
70. ya ta kakange dèn paleroki | mandah silih kita wanodyaa | dene akathah gandêse | apan paningal iku | iya tingal têrus ing ati | duk anyêkêli asta | ngong wawrat ing kalbu | dudu panyêkêling sanak | lan maninge sangsaya angatarani | tingal anara sêdya ||
71. salingira bisa amèt sandi | basanya ana pawong kêkadang | prênesan uwus wayahe | pan iku nora patut | tiningalan bulah duk alit | pan mangke wus diwasa | marmane tan patut | sanggup para aprênesan | ngong watara sigugira wus udani | ing dêduga prayoga ||
72. Radèn Lêmbupêtêng anauri | ingsun mau duk nyêkêl ing sira | apan ta ingsun kalalèn | saking gugup kaliru | tuna dungkap pan ingsun gipih | nadyan tanggap pawohan | tuna dungkap wau | kaliru anyêkêl tangan | apuranên saking gugup ingsun yayi | pan ora sun têmaha ||
73. sang dyah angling kakèhan kêkêlir | sajatine dhasar dèn têmaha |
--- 3 : 30 ---
akathah sandi-sandine | apa ya dan kaliru | mapan padhang bulah si wêngi | lan malih apa ya dan | saking gêpahipun | age punapa andika | saya katon para yèn ala sayêkti | kinarya saudara ||
74. ingsun kinarya sadulur èstri | apan têmên ing ati manira | ing lair têkèng batine | apan pangangkah ingsun | basa sanak sadulur uwis | mêngko têkèng dêlahan | pan sun gawe tunggul | sadulur siji tur lanang | Radèn Lêmbupêtêng sira anauri | bênêr têka ing sira ||
75. iya uga manira kang sisip | baya sampun jamaking manusa | lali lan eling duwene | wau ingsun andulu | maring sira sakêdhap lali | nora kemutan sira | sadulur riningsun | pangrasan ingsun wong liya | ayunira yayi amung kang kaèsthi | datan kemutan kadang ||
76. ing mêngko mirah ingsun wus eling | kalamun sira sadulur ingwang | sang rêtna ayu saure | nora kêna ginugu | wicarane mêmanas ati | jatine sira uga | wong amurang laku | wêruha yèn sira ala | supayane ingsun gêlêma angirim | ing wong kabali sura ||
77. pasthi ingsun matur ing kiyai | yèn kaya mangkono ujarira | radèn mèsêm ing nalane | karsanira wong ayu | awêwarta dhatêng kiyai | ya ta kusuma rara | aglis nulya mantuk | sapraptanira ing wisma | nulya matur sira Ni Rara Nawangsih | dhumatêng ingkang rama ||
78. kawula wau rama angirim | mring pun kakang Lêmbupêtêng ika | rama awon [awo...]
--- 3 : 31 ---
[...n] piangkuhe | sanggupipun sadulur | mapan ujar kinarya lamis | inggih wau kawula | ngirim sarêng rawuh | dèn cêkêl asta kawula | ingkang rama gumujêng sarya nauri | apa têmên mangkana ||
79. balik panyêkêle kadi pundi | pandugane mau kakangira | sang rêtna alon ature | panyêkêle ing wau | si kakang têka mambu ati | upami ladosana | awon tingkahipun | kang rama aris ngandika | alah iya yèn mêngkono iku nini | Ki Lêmbupêtêng ika ||
80. wruhanira lawan sira yayi | apan iya jatine wong liya | sanak pêpanggihan bae | wis aja sira tutur | lah sigêgên aja baribin | saujare kang rama | sang rêtna mituhu | ya ta ingkang kawarnaa | Radèn Lêmbupêtêng kang saking ing têgil | sarêng surup dhatêngnya ||
81. anèng patapan kalaning wêngi | Radèn Lêmbupêtêng tan apisah | anunggil lawan gurune | Kyai Agêng ing Tarub | anèng dhepok kalaning wêngi | samerad ingkang garwa | ki agêng kêkuwu | ana ing dhepok patapan | amung ingkang putra Ni Rara Nawangsih | kang asare ing wisma ||
82. ya ta datan kawarna ing ratri | sampun pinanggihakên kang putra | sampun pinasthi jodhone | Ni Mas Rara ing Tarub | lawan putra ing Maospait | Lêmbupêtêng kang nama | pan sampun atêmu | sadaya-daya panggiha | sang dyah ayu sêsampunira apanggih | têka mijil kang waspa ||
19. Mijil
1. Rêtna Nawangsih asêmu wingit |
--- 3 : 32 ---
pan maksih karaos | kala sadèrèngipun panggihe | dening wus manjing sudarawèdi | mangke dadi laki | tan nyana sang arum ||
2. asmu ewa merang jroning ati | dèrèng sapatêmon | dening manjing sadulur kakunge | tan andimpe Ni Rara Nawangsih | kalamun akrami | antuk lan sadulur ||
3. dèrèng acarêm sang mindha Ratih | maksih gung wirangrong | kakung angantos lunturing sihe | datatita kalangan prajangji | grah sangêt winarni | Ki Agêng ing Tarub ||
4. cinarita sampun angêmasi | wau ingkang layon | apan sampun sinare linane | satilare kang ramagung kingkin | karaos sang dèwi | lamun kawlas ayun ||
5. tinilar rama ibu ngêmasi | tan ana kang among | anging anganti lunture sihe | angrasani asih dhatêng laki | wus mantun awingit | madhêp ngasmara kung ||
6. angadi-adi rupa sang dèwi | bonyo ing pasêmon | anggung angrêsiki sarirane | dhasar sarira amindha tulis | sinawang amanis | suwarnane ayu ||
7. asinjang cindhe linatar wilis | pêpilise ijo | jingga maruta kasamêkane[21] | tur rinênggèng parada nut têpi | angêngonang asri | rinêngga mas murub ||
8. akalpika jumantên nêlahi | pangabit bang ijo | sêngkang bapang intên panunggule | kadya kilat abarung lan thathit | manise kang singsim | katrangan panunggul ||
9. sêkar capaka binayud asri | cêcarang mas kaot | awida [a...]
--- 3 : 33 ---
[...wida] jênar arum gandane | rema sêkare gambir malathi | warnane dyan dèwi | lir murca dinulu ||
10. waja amindha maniking warih | mandra-mandra mawor | atungtung rangdhi lathi manise | angroning imba jahit ing alis | tingale alindri | manis ing pandulu ||
11. suruping arka gumantya wêngi | hyang căndra umiyos | tanggal patbêlas ika kênyare | apindha sinapurnamèng sasi | pamêwah jwalaning | tranggana mawêlu ||
12. sang kakung baud marang ing rabi | jiwa raga anor | mulat ing garwa suh rêmpu tyase | kadi cintaka aminta riris | atawang kêkasih | mangsane katêlu ||
13. sang dyah ayu tan pêgat liniring | ing sang awirangrong | angrêrêpa kakung panabdane | dhuh mirah ingsun kang mindha Ratih | baya sira gusti | gon ingsun anyatu ||
14. pun kakang gusti anuhun kang sih | suka ta kalamon | pêjaha sumungkêm ing padane | upamaningsun sang liring sari | lir tidharsa amrih | turuning sitangsu ||
15. lwir cintaka ngambarèng ing langit | aminta kalamon | turunana ing warsa ajape | lir bramara ing tawang ngrêrêngih | sajroning udyani | dènnya amrih santun ||
16. sang rêtnayu anulya angliring | pagut ing pasêmon | andèh ing tingal kantun manise | anorakên ingkang madu gêndhis | kakung aningali | manahnya suh rêmpu ||
17. sang dyah ingêmban têka ngladèni | binêktèng palugon | apan sampun tumangkêb samire | sapraptaning paprêman [paprêma...]
--- 3 : 34 ---
[...n] alinggih | kalawan sang rêsmi | madyaning kang babud ||
18. sang dyah ingaras awanti-wanti | anyêngkah jaja lon | lwir pendah madubrata wuwuse | amrih lunture sihe kang rayi | tansah dèn rêrêngih | juwitaning ayu ||
19. sinarèkakên ing tilam amrik | sênggara kalangon | ing jro tilam nêkakkên kaptine | wêkasing sinjang pan sampun kongkih | acampuh ing rêsmi | kepyan kang pulanghyun ||
20. sang dyah ayu murcita ing rêsmi | sarira kalêson | marlupa gupe tanpa jiwane | kakungira awlas aningali | ingaras sang dèwi | sinrang ing pangungrum ||
21. anglilira kusumaning sari | dèwining paturon | sampun age murca nahing anggèr | lah sarênga lawan sira yayi | dipun tulus asih | mirah jiwaningsun ||
22. sampun wêdhar kang apulangrêsmi | pinarak karoron | ya ta sang kakung kaliwat sihe | dhatêng kang garwa tansah liniring | miwah ta sang dèwi | mring kakung sru lulut ||
23. upaminira lir pendah mimi | dènira karoron | datan kêna pisah ing kalihe | siyang dalu tansah akaron sih | sangsaya alami | gènira atêmu ||
24. sasedane kang rama winarni | atut akaroron | kang mantu anggêntosi linggihe | Radèn Lêmbupêtêng anuruni | gêntosi ngramèki | Ki Agêng ing Tarub ||
25. wus alami Sang Rêtna Nawangsih | warnanên kalamon | wus awawrat tri wulan lamine | sang dyah ayu warnane
--- 3 : 35 ---
amanis | lwir purnamèng sasi | warnane sumunu ||
26. sampun jangkêp samayaning sasi | gènira ambobot | ya ta ambabar jabang bayine | miyos jalu warnane apêkik | cahyane dumêling | lwir wulan awêlu ||
27. rama ibunira langkung asih | kang putra ingêmong | ya ta sampun dawêg panapihe | kang atmaja pan sampun sinapih | mangkana winarni | kusumaning ayu ||
28. Rêtna Nawangsih awawrat malih | putra miyos wadon | dumadya kêkalih atmajane | cinarita jalu lawan èstri | wus putra kêkalih | mangkana winuwus ||
29. Ki Lêmbupêtêng pan sampun lalis | tan tulus karoron | cinupêt datan panjang umure | Ki Agêng Tarub sampun ngêmasi | mangkana winarni | wau putranipun ||
30. kêkalih sampun sami akrami | ya ta winiraos | putra jalu nênggih kêkasihe | Ki Agêng Gêtas Pandhawa nênggih | arine pawèstri | akrama pan antuk ||
31. iya Ki Gêdhe Ngêrang winarni | atut akaroron | dènnya palakrama ing kalihe | ingkang raka wau lan kang rayi | mangkana winarni | wau têdhakipun ||
32. Ki Agêng Gêtas Pandhawa nênggih | ingkang winiraos | apêputra pêpitu kathahe | cinatur nênêm kang sami èstri | kang sêpuh pribadi | satunggal pan jalu ||
33. Ki Agêng Sêsela kang wêwangi | rayi sami wadon | Nyai Gêdhe Pakis panggulune | nuntên Nyai Gêng Purna kang rayi | arinipun malih | nênggih wastanipun ||
34. Nyai Gêdhe ing Kare [Ka...]
--- 3 : 36 ---
[...re] winarni | wus lami karoron | Nyai Gêdhe ing Kare arine | Nyai Gêdhe ing Wanglu winarni | nuli ingkang rayi | nênggih wastanipun ||
35. Nyai Gêdhe ing Bokong winarni | rinya miyos wadon | Nyai Gêdhe Ngadibaya rane | sampun jangkêp pêpitu winilis | jalu lawan èstri | kêkadang apatut ||
18. Ki Agêng Pêngging. Jaka Tingkir lair.
36. datatita kang kawarnèng nguni | kang kocap ing mangko | nênggih wontên winiraos malèh | ing carita pan gantya winarni | Ki Agêng ing Pêngging | punika dhinapur ||
37. ingkang nama Ki Agêng ing Pêngging | akêkadang roro | kang adarbe têdhak ing kandhane | Dipati Handayaningrat nguni | Adipati Pêngging | kang adarbe turun ||
38. nguni-uni natèng Pajang Pêngging | anama mangkono | Prabu Handayaningrat turune | sirna karatone mung Dipati | Pajajaran prapti | natèng Majalangu ||
39. maksih anama pan adipati | cinatur kinaot | sami-sami ika bupatine | aprakosa digdayèng ajurit | asugih prajurit | sugih baranagung ||
40. angrèh sakilèning Lawu wukir | nênggih sapangulon | sakidul wukir Baita kabèh | lèring samodra kidul sumiwi | mring Dipati Pêngging | kabawah sumuyud ||
41. samya wingwrin kang para dipati | bang lor sapangulon | tan ana kang anăngga bobote | ing ngayuda sing sugih prajurit | myang barana [ba...]
--- 3 : 37 ---
[...rana] sugih | pirang-pirang turun ||
42. Pajajaran praptèng Maospait | sirnaning kadhaton | kacatur amung kabupatène | tan apêdhot sanamane maksih | Adipati Pêngging | marmanya ingugung ||
43. mring Brawijaya ing Maospait | tinêmpuhkên ing bot | sampun tinariman ing putrine | kang panênggak antuk Sang Dipati | Dayaningrat Pêngging | wêkasan akantun ||
44. patutan sami jalu kêkalih | Kêbokananga nom | ingkang sêpuh Kanigara rane | sabêdhahe nagri Maospait | Adipati Pêngging | sampun lami lampus ||
45. sirna agama Buda gumanti | agama kinaot | saraking nabi Dêmak ratune | tanayèng Pêngging kalih pradondi | kang sêpuh ngêkahi | ing Kabudanipun ||
46. Kêbokanigara sru martapi | nèng jro kawah dhodhot | sipat karna abantêr lakune | ing sawarsa mijilira saking | kawah lajêng malih | tapèng pucuk gunung ||
47. laku ajar ing alami-lami | patine angobong | tan kantênan ing pakuburane | Kêbokanigara mati kapir | wau ingkang kari | Kêbokananga nut ||
48. ing sarak sang nayakaning bumi | agama kinaot | sampun antuk wisiking gurune | Pangran Sitijênar gurunèki | lan Kiyai Tingkir | Ki Êrang Ki Butuh ||
49. kapat sarênge puruhita wit | anunggal paguron | wus ingèstrèn marang ing gurune | kapat anama ki agêng sami | ing Êrang ing Tingkir | ing Pêngging ing Butuh ||
--- 3 : 38 ---
50. dene ingkang kinarya nyêpuhi | dènira maguron | Gêdhe Ngadipurwa sêpuh dhewe | Ngadipurwa puniku ing Tingkir | Ki Gêdhe ing Pêngging | kang dadi pangulu ||
51. Ki Gêdhe Butuh ingkang nêngahi | ingkang dadi anom | Gêdhe Ngêrang maragili dhewe | wus umadêg Jumungahe sami | suyud kanan keri | ing agama rasul ||
52. miwah sira Ki Agêng ing Pêngging | Jumungah angradon | sampun lami maring kabupatèn | dhasar ing Pêngging tilas nagari | suyud ing agami | Jumungahe agung ||
53. jalu èstri anganyar-anyari | rahabe kalakon | jêjêl-jêjêl sabên Jumungahe | kumêrud sagung wong kanan keri | sêsêk anèng masjid | ing sêsinomipun ||
20. Sinom
1. nênggih sang natèng Bintara | ingkang kawursita malih | kalangkung sangkin raharja | Sri Naranatèng ngawanti | ambêk paramartadil | sudibya karatonipun | susila santa budya | sumuyud satanah Jawi | samya ngêla-êla marang ratunira ||
2. mangkana nagari Dêmak | kasusra ing nuswa bumi | yèn ratu nata agama | santosa tyasira mukmin | winong ing para wali | prabu senapatinipun | Panêmbahan Palembang | ratu murwani ngagami | marbuk arum sumuking nagari Jawa ||
3. Panêmbahan ing Bintara | nalika miyarsa warti | yèn ing Pêngging têrahira | Handayaningrat Dipati | mangsuk saraking nabi | langkung gêng Jumungahipun | apan Kêbokananga | wus nama Ki Agêng Pêngging | durung ana sowan mring
--- 3 : 39 ---
natèng Bintara ||
4. sanadyan kèh kang mirungga | kang mangun saraking nabi | desa-desa ingadesa | malah suka sri bupati | tan susah tur upaksi | yêkti sokur sèwu sokur | amung Pêngging punika | praja tilas gèn bupati | ing bênêre barang rèh nganggo pracaya ||
5. nora kêna anggêgampang | sayêkti tilas bupati | bênêre nganggo pracaya | marang kang dadi narpati | dadya sri narapati | anuduh kang pinisêpuh | Ki Gêdhe Wanapala | kang tinuduh maring Pêngging | ingkang rama mring Ki Apatih Mangkurat ||
6. pan sarwi anggawa bantah | bantahe tigang prakawis | pasêmoning ngèlmu tekad | ana walêr sangkêr kêdhik | sang nata ngudanèni | lamun kaponakan tuhu | milarsa tinalika | solahe Ki Agêng Pêngging | wus umêsat Kyai Gêdhe Wanapala ||
7. ing marga tan winursita | sapraptanira ing Pêngging | panggih Ki Gêdhe Kananga | salaman wus tata linggih | amindha carèng santri | Wanapala lampahipun | Kyai Gêdhe Kananga | ambagèkakên aririh | tinakenan angaku dhapur pasaja ||
8. tan kêlir Ki Wanapala | yèn dutane sri bupati | Panêmbahan ing Bintara | kagyat Ki Gêdhe ing Pêngging | cinipta nyalawadi | dutanira sang aprabu | cinêndhak lampahira | wus bantah asila ukih | sampun amit sapraptanirèng Bintara ||
9. katur solahe dinuta | kalamun Ki Agêng Pêngging | èstu amalih pratingkah | lair batin dèn anggêpi | aling-aling [aling-a...]
--- 3 : 40 ---
[...ling] agami | ing batin angiras laku | sarwa ajêng sadaya | sinandi ing pangabêkti | panyiptane ngudi tuwuh kabatinan ||
10. nanging pasêmoning netya | taksih ugya bupatèni | ananging wagêd anamar | kapêngkok purun ngêmasi | sampun kula wangêni | yèn wus jangkêp kalih taun | sowana mring Bintara | yogya paduka nyabari | apan wajib ratu angapurèng beka ||
11. apan punika kaprênah | pêpulunan padukaji | kados purun nunjang beka | mangkana sri narapati | sarèh ing tyasirèki | duk miyarsa aturipun | Kiyai Wanapala | kunêng wuwusên ing Pêngging | saantuke dutaji marang Bintara ||
12. Ki Gêdhe Tingkir miyarsa | lamun kang rayi ing Pêngging | atamian dutèng nata | ing Bintara animbali | mopo Ki Gêdhe Pêngging | Ki Agêng ing Tingkir gupuh | marang Pêngging wus prapta | Ki Butuh Ki Ngêrang prapti | êmpaning kang cipta kadya sêsamayan ||
13. gupuh langkung sukanira | wau Ki Agêng ing Pêngging | atamian ingkang raka | miwah ingkang rayi kalih | kadya kadang sayêkti | kadange tunggal saguru | Ki Agêng Adipurwa | têtanya amituturi | ya pagene sira yayi ingandikan ||
14. marang sang natèng Bintara | têka sira tan lumaris | duraka marang nagara | mèsêm matur ingkang rayi | dene langkung asangli | timbalane sang aprabu | wong dhêdhukuh kewala | tur kiwa desa ngadèsi | botên wontên kajat kapanggih lan raja ||
15. kang raka
--- 3 : 41 ---
sêrêng ngandika | lah pagene para yayi | mangkono panyiptanira | ratu kalipatullahi | iman ing tanah Jawi | satingkahe wajib tinut | besuk malih yèn prapta | dutane sri narapati | lumakua ingsun kang ngatêr ing sira ||
16. măngsa ingsun tegakêna | sanadyan rinira kalih | padha milu angatêrna | iya mring nagri ngawanti | aseba sri bupati | Sang Mahsenapati Jimbun | Panêmbahan Palembang | manawa punika eling | pulunane ana desa ingadesa ||
17. pan sadulure bunira | Radèn Patah pan sayêkti | mèsêm alon aturira | wau Ki Agêng ing Pêngging | mandah wong dadi aji | kemutan ujar puniku | sadintên parêmbagan | lèrèn ing wanci ngabêkti | malah sipêng sami ing sadasa dina ||
18. ing dalu arêringgitan | nanging bèbèr ingkang ringgit | lakone Panji Susupan | wontên nagarèng Kadhiri | silih namanirèki | Dewa Katon lênglêng murub | ki gêdhe kapat pisan | karaos arasing ngèlmi | pasêmone kadi ta jalining rahsa ||
19. nênggih nalika punika | garwane Ki Agêng Pêngging | wawrat sampun sangang wulan | babare sarêng sawêngi | jalu langkung apêkik | sarêng katri praptanipun | kêkuwung nyêrot toya | sami sakala kang riris | kang aringgit bèbèr kinèn akèndêla ||
20. sawusnya pinaripurna | pinundhut kang jabang bayi | ingaturakên kang raka | marang Ki Agêng ing Tingkir | pinangku mring Kiyai [Kiya...]
--- 3 : 42 ---
[...i] | Gêdhe Tingkir sami muwus | hèh yayi sutanira | liwat pêkike puniki | ngong masyati Mas Karèbèt namanira ||
21. dene nuju wêwayangan | bèbèr rare iki mijil | apêkik tur mawa cahya | bêgjane ingkang mênangi | dadine rare iki | ana kaluwihanipun | cahya lir endracapa | mupakat namanirèki | Mas Karèbèt paringane ingkang uwa ||
22. cinatur sapuluh dina | lamine Ki Agêng Tingkir | Gêdhe Butuh Gêdhe Ngêrang | sami nênggani nèng Pêngging | sarêng antukirèki | Gêdhe Tingkir Ngêrang Butuh | mangkana kacarita | antuke Ki Gêdhe Tingkir | saking Pêngging tan alami nuli seda ||
23. Ki Gêdhe Pêngging utusan | sapasar ana ing Tingkir | langkung dènira sungkawa | Ki Gêdhe Kananga Pêngging | antuke saking Tingkir | ingkang raka sedanipun | cipta age nusula | aja lami nèng donyèki | kawuwusa malih sang natèng Bintara ||
24. wus lami pangantosira | sebane Ki Gêdhe Pêngging | kalih warsa nora seba | lawan amiyarsa malih | tekade ngèlmunèki | Ki Gêdhe Pêngging angaku | nanging maksih ngibadah | kuwat maring pangabêkti | yèn binuka ngèlmune ngèdhèng kewala ||
25. wus nora mikir aseba | marang ing Dêmak nagari | pijêr angêbêk kewala | sedane kang Raka Tingkir | lali ing tadhah guling | mangkana dutaning ratu | angêmbani dêduka | Sunan Kudus kang tinuding | marang Pêngging wus mêsat saking Bintara ||
--- 3 : 43 ---
26. mung bêkta pêpitu sabat | kang gendhong bêndhe satunggil | bêndhene aran Ki Macan | puniku angsaling nguni | saking martuwanèki | pêcatăndha ing Siguguh | Dipati Têrung ika | Sunan Kudus mantunèki | bêndhe iku mangunahe yèn akarya ||
27. ing carita pan cinêndhak | Sunan Kudus duk ing margi | anggung akarya wasiyat | ing desa kang dèn liwati | kali Buthak namèki | Pepe Sima Ngaru-aru | Jimbungan ing Darana | sunan ingkang masiyati | lampahira ing Pêngging sapraptanira ||
28. wus panggih atarung bantah | lawan Ki Agêng ing Pêngging | kacêthikan karsanira | Ki Gêdhe Kananga Pêngging | dènira ngrangkêp kapti | antêping tekad angaku | cêpak pamoponira | kokum ing ngèlmu ngandhêmi | pan Ki Agêng ing Pêngging sampun palastra ||
29. santanane apuyêngan | sadasihira kaswasih | gumuruh kang arsa bela | Sunan Kudus ngaramati | mung pitu sabatnèki | katon rong lêksa ngandhanu | baris sinang baranang | sabusananing prajurit | kadya guntur gurnitèng barung ampuhan ||
30. saanane kulawarga | wong Pêngging samya nututi | gumuruh agurawalan | amung kang bêndhe tinitir | bêndhe wasiyat Pêngging | ngamandhang pun udan arum | bêndhe Kudus Ki Macan | kadya kombang ing wiyati | rame nêmpuh swarèng tawang katawêngan ||
31. Susunan Kudus saksana | ngipatakên têkênèki | kang nêpsu sarèh sadaya | kênèng karamating wali | wong Pêngging sami mulih |
--- 3 : 44 ---
mênêdi kunarpanipun | ki gêdhe wus sampurna | sigra pinêtak tumuli | lèr wetane dalêm pakuburanira ||
32. wusnya matang puluh dina | kang garwa nusul ngêmasi | Mas Karèbèt dadya lola | mung santana kang gadhuhi | prasami gênti-gênti | amurih sakrasanipun | lami-lami diwasa | mundhak sasi mundhak pêkik | wuwuh taun wuwuh kapêkikanira ||
33. anulya wau binakta | mring uwa Nyi Agêng Tingkir | dinama sinungga-sungga | mring uwa Ni Răndha Tingkir | dhasar Ni Gêdhe Tingkir | sugih brana anak putu | keringan tăngga desa | macapat angaji-aji | apan maksih tabête kang sampun seda ||
34. Mas Karèbèt wus katêlah | namane Ki Jaka Tingkir | anyalênèh rare kathah | rêmên anyêpi nèng wukir | jurang jro pinggir kali | kalingane roning taru | guwa-guwa jinajah | cipta wijaya jayanti | karêming tyas kawidigdan kawijayan ||
35. kang ibu anggung kelangan | mring kang putra Jaka Tingkir | sapuluh wêngi sapisan | antuke mring wismanèki | anggung anut anêpi | mring wong kang têtapèng gunung | ing gunung Selamaya | lan ing wukir jaka pêkik | karungrungan pasabanira ki jaka ||
36. wus antuk wisiking tapa | dènira amrih linuwih | ing sinakti kasantikan | kasudibyaning ngajurit | malah praptèng sêsasi | ki jaka pan botên mantuk | langkung prihatinira | kang ibu Nyi Gêdhe Tingkir | dene putra kulina ing wana arga ||
37. duk samana nuju
--- 3 : 45 ---
prapta | ingkang putra dèn tangisi | pan sarwi pinituturan | cinêgah asaba wukir | dhuh sutèng ulun gusti | manawa sira kalantur | pan wong ing gunung nyawa | ajar iku ngèlmu sirik | durung anut ing sarak jêng nayakèngrat ||
38. maksih akèh balênjatan | ngèlmuning wong gunung gusti | mulane kulup aja ta | marpêki wong tapèng wukir | iku padha nyinggahi | marang sarake Jêng Rasul | yèn nêdya puruhita | măngsa kuranga wong mukmin | ingkang padha mêmuri jêng nayakèngrat ||
39. kèndêl kang putra sakala | kambonan pituturnèki | dadya angêbon kewala | kêbone ibunirèki | karang katela nênggih | saêlèr dalêming ibu | ki jaka karya guwa | tan kèndêl riyalatnèki | pan alami mêndhêm nèng karang katela ||
40. kang ibu prihatinira | cinêgah kalawan pikir | wruh sasmitaning Hyang Suksma | polahe putranirèki | mung jinurung ing puji | lan acêgah mangan turu | pan nyai gêdhe rada | belani putra prihatin | sarta sokuring Hyang narimèng satitah ||
41. sah saking karang katela | sira Ki Jaka ing Tingkir | pamit marang ibunira | arsa puruhitèng mukmin | kang ibu angamini | nanging aja lawas kulup | sêsambêrên kewala | supaya ingong ta gusti | aja kongsi kalangso prihatin dahat ||
42. datan arsa kinanthènan | kêdah lumampah pribadi | lampahe andarung ngetan | ing Serang kang dipun jogi |
--- 3 : 46 ---
kèndêl ing pitung ratri | lajêng wau lampahipun | ngalèr ngetan wus prapta | ing Sêsela kèndêl lami | puruhita marang Ki Agêng Sêsela ||
43. tiniti kawijilira | ki agêng rêsêp ningali | langkung agêng trêsnanira | marang Ki Jaka ing Tingkir | dene suwarna pêkik | alus ing manah rahayu | budyandhap wani kalah | tyas pasang graita lungid | pan ingangkat ingakên wayah asmara ||
21. Asmaradana
1. ya ta wau Jaka Tingkir | alami anèng Sêsela | ki agêng langkung asihe | ki jaka dinama-dama | tunggil lan putra wayah | sawulan sapisan mantuk | kadhang rong wulan sapisan ||
2. têtuwi ngibuninèki[22] | datan kongsi tigang dina | wangsule mring Sela malèh | karasan anèng Sêsela | rare karêming manah | Sêsela dhêdhalang agung | gêdhog karucil lan pruwa ||
3. rêmên sinau ngrêringgit | ki jaka anèng Sêsela | dènnya kathah dhalang anèm | Ki Gêdhe Sêsela murah | asih maring dhêdhalang | ki jaka wus bisa manggung | lamine anèng Sêsela ||
4. Mas Karèbèt dhasar wasis | sampun sacop lan dhêdhalang | ing krama tindak-tanduke | kapara sêdhêp ki jaka | kagawa dening bocah | marmane kaduk kayungyun | nyênyêngite nora nana ||
5. sampun tinumbaskên ringgit | marang Ki Gêdhe Sêsela | winadenan sarêmêne | malah wus kalok kasusra | macapat tăngga desa | kalamun ta wayahipun | angkat Ki Agêng Sêsela ||
--- 3 : 47 ---
6. paringgite angluwihi | angarèkakên dhêdhalang | akèh nuhun parapate | kaul anuhun ki jaka | akathah wong kasmaran | dene rare bisa manggung | kari dhalang tuwa-tuwa ||
7. cinêkak susraning bumi | ki jaka tan kêna pisah | yèn ki gêdhe mring panêpèn | miwah yèn sipêng pagagan | Ki Gêdhe ing Sêsela | ki jaka tan kêna kantun | tumut yèn nêpi ing wana ||
8. ki agêng punika mukmin | among tanine anamar | angudi tuwuh batine | emut yèn trah Brawijaya | mila akarya lampah | anênêdha ing Hyang Agung | winarisana nugraha ||
9. mangkana wus pitung bêngi | Kyai Agêng ing Sêsela | sipêng gubug pagagane | kang mêntas binubak anyar | wetan Tarub prênahnya | lèr kilèn ing Sêselèku | wana ing Rencoh wastanya ||
10. nuju Jumungah ing ratri | Kyai Agêng ing Sêsela | asare anèng gubuge | Ki Jaka Tingkir nèng dagan | apan dhêkah Sêsela | yèn rêndhêng pasawahipun | sakiwa têngêning desa ||
11. lamun katiga anêbih | wana kinarya pagagan | ki gêdhe ngiras tapane | măngka wau cinarita | ing wêngining Jumungah | supêna maring wanagung | nyangking kudhi arsa babad ||
12. kasupêna Jaka Tingkir | sampun kapanggih nèng wana | gora rupa ing wana kèh | rubuh samya cinêkêlan | kabèh pucuking gurda | lawan asta têngênipun | dene astane kang kiwa ||
13. kêkayon [kê...]
--- 3 : 48 ---
[...kayon] sajro wanadri | cinandhakan pucukira | rêbah prasamya sinèrèt | ki gêdhe sajro supêna | eram pagene bocah | têka mangkono sirèku | nulya kagèt wungu nendra ||
14. andulu daganirèki | Mas Karèbèt maksih nendra | ginugah mring kyai gêdhe | kulup sira suwe nendra | apa tan lunga-lunga | ki jaka tangi wotsantun | kula botên kesah-kesah ||
15. anjêthung angrasa ngimpi | myarsa ature kang wayah | panyikale ing jro tyase | dene ta nora kayaa | ingsun ingkang anendra | parandene durung sinung | ngimarat ingkang mangkana ||
16. gawok titahing Hyang Widi | rare iki măngsanaa | lair batin panêdyane | lagi tibèng gêgêmbyakan | luwih-luwih ing bocah | prandene kapidèn ingsun | pasêmon dudu kinăntha ||
17. ki agêng ngandika aris | kulup ngurubna bêdhiyan[23] | payo mêlèk kang asuwe | apan wêngining Jumungah | kalaku yèn wong Arab | mapan sakuwasanipun | mêlèk wêngining Jumungah ||
18. wus mubyar bêdhiyangnèki | ki gêdhe mundhut lêmêngan | kêtan lan babakan pule | pan punika sangunira | kêtan winor babakan | pule cinarub sabumbung | ki agêng sarwi ngandika ||
19. kulup sira nguni-uni | sadurunge nèng Sêsela | apa nora duwe impèn | ya impèn sabarang-barang | ki jaka matur wêkca | inggih kawula [kawu...]
--- 3 : 49 ---
[...la] rumuhun | pan anggung kesah amoyang ||
20. sabèng jurang sabèng wukir | wontên wukir Telamaya | inggih salèr wetan Ngandong | sawulan ngèngèr kawula | mring Ajar Adirasa | kawula ngimpi ing dalu | pan inggih katiban wulan ||
21. pan lajêng kawula bukti | raosipun ingkang wulan | kapês-kapês kadi kênthos | têlas kang wulan satunggal | nèng wukir Telamaya | horêg swarane gumludhug | sarêng sadalu punika ||
22. kawula botên awarti | dhatêng têtiyang satunggal | mung sawêg mangke kawiyos | dene paduka têtanya | ki agêng angandika | iya aja tutur-tutur | kulup kang liyan sakingwang ||
23. impènmu kaliwat bêcik | ingsun nyawa milwandonga | muga tinêmuwèng têmbe | sangsaya pangungunira | Ki Agêng ing Sêsela | sampuna ajrih ing ngèlmu | kadi ta ginêndhingana ||
24. emut kalamun wus pasthi | jalaraning bêcik ala | miwah luhur lawan asor | Hyang Suksma pan wus anitah | ing lokilmakpulira | mangkana ki jaka matur | paran jarwaning supêna ||
25. ki agêng ngandika aris | aja sira takon jarwa | pan iku sirahing ipèn[24] | ratu-ratuning supêna | balik pitutur ingwang | sira ngawula ing ratu | Sri Naranatèng Bintara ||
26. yèku kulup bokmanawi | tinêmu supênanira | ingsun anjurung dongane | muga kulup cinêpakna | wahananing supêna | ki jaka nêmbah umatur | kawula [kawu...]
--- 3 : 50 ---
[...la] darmi lumampah ||
27. ing sabda tuwan kapundhi | kyai gêdhe angandika | kurang ingsun nadhah sare | ngong sêdyakakên ing sira | amung yèn kalakona | ing wuri-wuri ta kulup | kêna aliru prabawa ||
28. nambungi wahyunirèki | ki jaka matur sumăngga | tan rumaos badan roro | ki agêng wus lêga ing tyas | saengga pêpatungan | ki agêng nêlas kang wuruk | sigra kinèn lumaksana ||
19. Jaka Tingkir suwita dhatêng Dêmak.
29. kunêng malih kang winarni | kadi ta sarêng ing lampah | nanging ginanti kocape | Sri Naranatèng Bintara | wus puput jênêngira | sedane atilar sunu | nênêm pawèstri satunggal ||
30. Ratu Mas Nyawang namèki | puniku tuwa wus krama | antuk Pangeran Cirêbon | Pangran Sabranglèr panênggak | ingkang gumantya nata | kang rayi malih pan jalu | Pangran Sedalèpèn ika ||
31. anulya kang rayi malih | anama Radèn Trênggana | Radèn Trênggana arine | nama Radèn Kandhuruan | malih Radèn Pamêkas | dene kang umadêg prabu | tan alami jênêngira ||
32. Pangran Sabranglèr wus lalis | malih kang umadêg nata | Radèn Trênggana ingèstrèn | dening para waliyulah | jumênêng Sultan Dêmak | sapunika gancaripun | Panêmbahan ing Bintara ||
33. patihe tumut ngêmasi | sira Ki Patih Mangkurat | atmaja jumênêng patèh | nama Patih Wanasalam | matihi Sultan [Sulta...]
--- 3 : 51 ---
[...n] Dêmak | kadya bapa wagêdipun | Kyana Patih Wanasalam ||
34. mêwahi nagri Ngawanti | arjane karatonira | suyud pra dipati kabèh | tan pae lawan kang rama | dènnya nata agama | wantu-wantu marbuk arum | kongas ngadil ing parentah ||
35. mangsuli carita malih | Mas Karèbèt kalanira | anglakoni pituduhe | Kyai Gêdhe ing Sêsela | kinèn suwitèng Dêmak | saking Sela antukipun | mring Tingkir matur ngibunya ||
36. kang ibu sarèh tur aris | iya bênêr iku nyawa | Ki Gêdhe Sela tuduhe | ana kang sun arsa-arsa | iya nanging antèkna | baturira roro iku | dènira amatun gaga ||
37. têlung dina êngkas uwis | nulya sun kon ngatêr sira | ana pamanira dhewe | suwita Sultan ing Dêmak | yèku sundhulan ingwang | anama Kiyai Ganjur | anglurah ing Suranata ||
38. ya iku jujugên nuli | angaturna marang sultan | ki jaka suka manahe | myarsa kang rayi bunira | sampun suwitèng Dêmak | ki jaka ngrencangi matun | gaga rencange bunira ||
39. sadina tan arsa mulih | ki jaka anèng pagagan | kidul wetan pagagane | ciptane nuli têlasa | agya lumakwèng Dêmak | mangkana mêndhung tumiyung | prapta riris wanci ngasar ||
40. anuju Sinuhun Kali | kondur saking Pamantingan | lumampah têkên êcise | ki jaka anèng pagagan | inguwuh saking jaba | kulup-kulup sira iku | aja [a...]
--- 3 : 52 ---
[...ja] pijêr matun gaga ||
41. kèndêl Susunan ing Kali | jaga jawining pagagan | asora pangandikane | marènana matun gaga | nuli asuwitaa | maring Dêmak sira kulup | sira uga bakal raja ||
42. amêngku ing nuswa Jawi | wusnya ngling anulya kesah | lajêng mangalèr lampahe | angêtutakên kang tingal | dangu wus tan katingal | ki jaka sigra umantuk | tutur marang ibunira ||
43. kang ibu suka miyarsi | kulup nuli lumakua | aja angêntèni anggèr | uwise pagaganira | sun sambate ing wuntat | tuk sabdane Wali Kutub | Susunan ing Kalijaga ||
44. cinatur sampun lumaris | ki jaka mring nagri Dêmak | lawan bature ibune | kêkalih kinèn ngatêrna | prapta nagara Dêmak | anjujug Kiyai Ganjur | kature panggambuhira ||
22. Gambuh
1. cinatur sampun katur | Ki Jaka Tingkir suwitanipun | marang sultan kadênangan praptanèki | nglumpati balumbangipun | sarwi mungkur duk mancolot ||
2. atêbih tibanipun | sultan umiyat suka kalangkung | lan apêkik sumunu wênês amanis | luwês lêlewanira lus | wani kasor andhap asor ||
3. titih ing tindak-tanduk | sêdhêp angucap pamulu alus | mêlas-asih kang umulat prasamya sih | langkung sihira sang prabu | kinathik jroning kadhaton ||
4. sampun pinundhut sunu | dadya putrangkat nênggih tinuduh | anglurahi wadya wira tamtamèki [tamtamè...]
--- 3 : 53 ---
[...ki] | sa-Bintara wus misuwur | lamun putrangkat sang katong ||
5. sinung jêjulukipun | Rahadèn Jaka Tingkir sumuwur | purwaning sih Sultan Dêmak agêng kang sih | katon kaprawiranipun | maksih rare wus kinaot ||
6. yèn kala sang aprabu | cangkramèng wana ki jaka tumut | kinèn bujung ing macan sami satunggil | kacandhak sima angringkuk | binopong katur sang katong ||
7. sang nata suka guguk | miwah yèn amêng-amêng ing banyu | datan pisah sira Radèn Jaka Tingkir | munggèng cêcanthiking jungkung | ing ngarsanira sang katong ||
8. lamun sang nata dulu | bangawan ana bajul cumungul | kinèn nyêkêl ki jaka sigra gêbyuri | binujung kêna kang bajul | binopong katur sang katong ||
9. sangkin agêng sihipun | Sultan ing Dêmak langkung angugung | ngêla-êla marang Radèn Jaka Tingkir | satadhah busananipun | wus sami lan putra katong ||
10. nagri Bintara kasub | korak kasusra suwur-misuwur | pratingkahe sira Radèn Jaka Tingkir | anèh tan mambu wong dhusun | sêkti lan dhapur dadya lok ||
11. abagus ambêgnya lus | lan amawi kang cahya sumunu | animbangi lan para putra narpati | kapara ngungkuli tuhu | ing polah lawan pasêmon ||
12. sih para dipatyagung | miwah para santana sih lulut | Kyana Patih Wanasalam langkung asih | wong sanagara sumuyud | sinami lan putra katong ||
13. karya jêtung yèn langkung | akarya ngungun ingkang andulu | nadyan kathah para [pa...]
--- 3 : 54 ---
[...ra] putra kang apêkik | kari manis cahyanipun | sêdhêp-sêdhêp ing pasêmon ||
14. luwês lêlewanipun | alus anulus sarèh aruruh | sarwa mêntas aputus pantês rêspati | atitis lamun ingutus | atètèh tatag atanggon ||
15. tuhu lamun pinunjul | wong sa-Bintara asih kayungyun | juwêt ojat mung angucap Jaka Tingkir | tuwa nom anggung anggunggung | gêdhe cilik lanang wadon ||
16. wong jagong rubung-rubung | miwah wong liwat ing lurung-lurung | kêmba yèn tan muwus Radèn Jaka Tingkir | jog tangi turu thuk-uthuk | Jaka Tingkir dèn wiraos ||
17. padha lanang sih lulut | singa kang mulat sapisan kudu | aming kalih singa mulat kaping kalih | kudu mulat kaping têlu | lumrah wong kabèh mangkono ||
18. lamine tan kawuwus | Rahadèn Jaka pinundhut sunu | anglurahi wadya wira tamtamèki | kasubagèng[25] rat pinunjul | mangkana wau sang katong ||
19. muwuhi wadyanipun | wira tamtama kang patang atus | pinundhutan sutaning mantri bupati | wong padesan urut gunung | kalêbu yèn wus kinaot ||
20. jinajal sadaya wus | mangkana wau ingkang winuwus | kocap wontên wong Kêdhu wismane Pingit | wong gumadhug têguh timbul | kumêdul katiban towok ||
21. binêdhil gundhulipun | tan ana dhèdhèl siji kang rambut | mimis timah luluhe kadya gulali | anama pun Dhawungawuk[26] | kaliwat saking akêdhot ||
22. sabarang [sa...]
--- 3 : 55 ---
[...barang] braja pupug | nora tumama mring Dhadhungawuk | arsa manjing wadya wira tamtamèki | dhêdhapurane asaru | tan pantês cêlak ing katong ||
23. darojog praptanipun | Rahadèn Jaka Tingkir angrungu | lamun arsa manjing wira tamtamèki | jinajal ing karsanipun | dene nèng jawi wus kalok ||
24. ingawe cêlak sampun | sinuduk sadak Ki Dhawungawuk | jaja bêncah niba lajêng angêmasi | angêjèpi kancanipun | sadak kinarya anggoco ||
25. tatune ajur mumur | sangkin awuwuh ing kalokipun | digdayane sira Radèn Jaka Tingkir | ana wong têguh atimbul | sinuduk ing sadak losoh ||
26. ing lami-lami katur | lamun Ki Jaka Tingkir anyuduk | wong atêguh sinuduk sadak ngêmasi | bêncah jajanira têrus | samirsanira sang katong ||
27. wong arsa manjing iku | wira tamtama jinajal lampus | pan sakala nir ing trêsna asêsiwi | Sultan Dêmak langkung bêndu | tyasira kalangkung gosong ||
28. jaja malatu-latu | padoning lathi anggung kumêdut | Kyana Patih Wanasalam dèn timbali | wus praptèng byantara prabu | asru ngandika sang katong ||
29. hèh apatih sirèku | apa tan ora mulat lan ngrungu | ing sarune tingkahe Si Jaka Tingkir | anglunas tanpa dosèku | ngalasakên prajaningong ||
30. iya tundhungên gupuh | ana ing alas bae kang patut | nora pantês wong mangkono nèng nagari | siji aja wèhi batur | dimène
--- 3 : 56 ---
pinangan ing mong ||
31. andaka mesandanu | miwah dipăngga warak lan sênuk | wus mangkana moga ta sang ratu ngadil | paring yatra limang atus | ya ta ngandika sang katong ||
32. paringna diyat iku | marang warise iya kang lampus | kang pinatèn iku wong Kêdhu ing Pingit | nuli mêtua dèn gupuh | kyana patih nêmbah miyos ||
23. Mijil
1. Patih Wanasalam praptèng jawi | panggih sang wira nom | dhinawuhkên nênggih timbalane | dika tampi dukane ramaji | anggèr dipun aglis | andika tinundhung ||
2. botên kalilan ngancik nagari | timbalan sang katong | radèn jaka sandika ature | dhuwungira ingaturkên nuli | kancanira sami | sadaya wêtu luh ||
3. lajêng saking pasowan sang pêkik | sumaput kang panon | sarwi rumimong bahu kampuhe | Patih Wanasalam duk ningali | rêmpu ing tyas rujit | angadhuh ambêkuh ||
4. datan sagêd ngambêngi dukaji | atêmah wirangrong | miwah wong wira tamtama kabèh | kawigaran gugur barang kardi | samya dahat sêdhih | sih ing lurahipun ||
5. ngidul ngetan lampahe sang pêkik | saking praja momor | lir sinampirakên sarirane | lêsu lêsah syuh ing tyas kaswa sih | lêpas ing lumaris | praptèng wana gubug ||
6. arsa mantuka dhatêng ing Tingkir | tyasira kacangkol | bilih ngèmbèti marang ibune | dadya nêmah matiyèng wanadri | nêmbing jurang bambing | gronging gugur gunung ||
7. lami dènnya tilar [ti...]
--- 3 : 57 ---
[...lar] tadhah guling | nèng wana sang anom | pinggir kali kalingan pêpèrèng | rompok rumput sor rampal arumpil | maruta momor ris | mangêb singub-singub ||
8. tambuh solahnya sira sang pêkik | pamikire karon | kuwur karantan rêmpu ring tyase | kadya mèt marga marganing pati | pringganing wana grit | rinok mamrih ripu ||
9. mawantah ring taksaka marpêki | mangang nèng parang rong | wus cinandhak bujăngga janggane | pinrih manaut mangatêr pati | sarwagêng[27] lumindhih | tan lumawan ing yun ||
10. tinut anglès sira tanpa nolih | lumayu pan anglos | radèn jaka kepon kaku tyase | sarwa[28] sinuwèk muka katarik | rêkatak mring pêthit | rinèntèng rinampung ||
11. tanpa sesa sarpa sarira nir | mulat ing lor kulon | pragalbagêng gul-agul gora rèh | makrura mangrêbut marêpêki | anggro manggarang grit | anggrêgut anggangsur ||
12. dyan manêmpuh parêng rok makait | kuwat sru mangwason | silih ungkih apêngkoh kalihe | kakah-kakahan kukuh tan kongkih | sira Jaka Tingkir | anêpak anapuk ||
13. kang mong kontal katapêl kapilis | kapalêsat adoh | muka mêkar katimpal katampèl | kapanduk kras pangarasan keris | karêrês kaèksi | pragalba wus lampus ||
14. duk muk moyang awêngi wana writ | gora gra pringga wor | radèn jaka kiyu kuwayone | sarira
--- 3 : 58 ---
marlupa lupwèng bukti | gumiling gumlinting | soring taru-taru ||
15. anglês ngênês kêkês tyas amingkis | kasangsayèng kapon | mêlêk kapêlak amrih lampuse | alimutan lali ta nglimputi | prapta marutaris | riris awor lesus ||
16. gumuruh gra gora gêgêtêri | kadyarga wrêksa sol | sêmpal papal kaparapal rame | anglir ginênjong agonjang-ganjing | gênjot graning wukir | ruara gumuntur ||
17. manêmpuh prahara ori wêrit | kwèh dhadhal kabêdhol | gurnita tur gêtêr patêr dhêdhêt | kumarasak sumrak erawati | pracalita tarik | angrok kuwur-kuwur ||
18. pamèng gora bayu bajrapati | pataka kadyandon | durnimintaning krura rampase | tapis taru-taru roning mari | kumêntar kêntaring | pracăndha cumundhuk ||
19. ambalasah mangrèh bosah-basih | gumêgêr liru gon | gumulung kang galinggang sumèlèh | salah sumaladhang kanan keri | pokah puh kapalih | rubuh kabarubuh ||
20. horêg gumrêbêg anggêgirisi | giras sato êrod | ubyung mabyungan jro wana kabèh | maputêran patêr maratani | katawêng sawêngi | maunêng mangunkung ||
21. bangun sang pêkik kadya pinêtik | rêktèng wetan katon | riris aris maruta arèrèh | wungu pungun-pungun sang apêkik | mawantah tumitih | matuh lampahipun ||
22. pringganing marga tumpês katapis | sarpa andaka mong | walêr sangkêring wana tilase [tila...]
--- 3 : 59 ---
[...se] | nabrang wukir Kêndhêng ngidul prapti | ing Jatimadyaris | wontên kang kapranggul ||
23. padaning wukir kaparèng kali | kalingan lêlengkong | Ki Gêdhe Butuh nênggih lampahe | tanpa rowang arsa anglurugi | ajar kari siji | anèng gunung Bêluk ||
24. kayogya para parêng kapering | ki gêdhe anguwoh | hèh mandhêga sira kuwe rare | tanpa rewang ana ing wanadri | kêndêl marêpêki | ki gêdhe andulu ||
25. jaiting netra lêlêkêraning | wadana kang tinon | sira iku kêna ingsun badhe | sêsikutan mirib kakang swargi | Ki Agêng ing Pêngging | rêmpaging pamulu ||
26. nanging pidêksa pêkik sirèki | sausap mung kaot | sarwa sêdhêng dhapurira kabèh | kangjêng kakang kadhuwurên kêdhik | sumaura aglis | ing ngêndi wijilmu ||
27. mèsêm sumaur inggih ing Pêngging | kang mêningi wartos | kula amung mêningi cature | Ki Agêng Kananga kang sêsiwi | Ki Butuh nulya glis | kang putra rinangkul ||
28. ya pagene sira anèng ngriki | kang putra turnya lon | wus tinutur sadaya polahe | amiwiti malah amêkasi | angungun miyarsi | Ki Agêng ing Butuh ||
29. ingkang putra wus ginawa mulih | prapta munggèng suro | Ki Gêdhe Ngrang ingutusan age | praptèng Butuh wus dèn pituturi | yèn têtilarnèki | kang raka rumuhun ||
30. Kyai Gêdhe Kananga ing Pêngging | dyan rinangkul gupoh | lir pawèstri Ki Ngêrang tangise | ing nguni têtinjo mring sirèki |
--- 3 : 60 ---
mring Pêngging wus sêpi | wakira kang mundhut ||
31. ginawèng ibunira mring Tingkir | wus eca tyas ingong | mêngko sira jêbule mangkene | dèn narima titahing Hyang Widi | jaman bakal lêwih | papa kawitipun ||
32. ing jaman rok pêpasthèn pinanci | sadurunge miyos | pêpasthène wus dadi ginawe | nêmu papa aja êsak sêrik | ki jaka miyarsi | ing rèh sipat madu ||
24. Dhandhanggula
1. ki gêdhe kalihnya wus angênting | pamulange marang radèn jaka | pratingkah bênêr lupute | tuna dungkaping laku | laku ala lan laku bêcik | nêngên kalawan ngiwa | andhap miwah luhur | ki jaka wiwit graita | pan kaduwung solahe ing nguni-uni | èstu tan kalêrêsan ||
2. tuwin pratingkahing para nabi | nabi ingkang ngiras dadi raja | miwah nabi bae-bae | tinutur sadaya wus | lêlakone sawiji-wiji | miwah ratu satriya | ing nguni kang sampun | kawilang ing kautaman | kang wus dadi pratingkah têpa palupi | ing kaluhuranira ||
3. wajib tinula tinali-tali | barang tindak yèn tan ngambah madya | adoh saking utamane | yêkti nistha tumêmpuh | satêmahan jinis lan eblis | radèn jaka miyarsa | ing rèh kang satuhu | ngaduwung kang wus kaliwat | pratingkahe tan ana bênêr sawiji | awit graita tuwa ||
4. wus winisik ing rèh madêg aji | kalih wulan nèng Butuh ki jaka | nulya kinèn wangsul ngalèr | bokmanawa dinangu | denging[29] Sultan Dêmak [Dê...]
--- 3 : 61 ---
[...mak] anuli | kawruhan durung têbah | yèn nora dinangu | nadyan sira nyêlabranga | aja adoh saking Tingkir saking Pêngging | manawa ingulatan ||
5. sigra ngujung mring sang paman kalih | nguswa suku sira Radèn Jaka | Tingkir lajêng mlampah ngalèr | prapta ing Dêmak sampun | jawi kitha mêlingkên aglis | akathah cêcolongan | panggih lurahipun | tanya bilih Sultan Dêmak | wus andangu kancane atur pawarti | yèn dèrèng sapunika ||
6. tyasiralit Radèn Jaka Tingkir | pamit mring kănca nutugkên moyang | prasamya sarwaspa ture | inggih wus pitung tangsu | nanging sampun paduka nêbih | mêsat saking Bintara | praptèng Pêngging dalu | dêdagan kuburing rama | cinarita sawêg angsal kawan latri | nulya miyarsa swara ||
7. hèh sirèku aywèng gung prihatin | balik nuli sira angungsia | angidula ngetan kene | ngèngèra wong dhêdhukuh | kidul wetan ing Gêtasaji | sarèhe lakonana | Buyut Banyubiru | dene olih tuduh sira | nulya kagyat awungu dyan jaka aglis | dènnya anis anamar ||
8. santanane tan wontên udani | radèn jaka angidul angetan | mring Banyubiru jujuge | dhukuh pinggiring gunung | kidul wetan ing Gêtasaji | wontên wong amartapa | Buyut Banyubiru | sami-sami Sêlam anyar | ragi bantêr ki buyut dènnya martapi | sinung ilhaming tingal ||
--- 3 : 62 ---
20. Ki Buyut Banyubiru. Jaka Tingkir pêrang kalihan baya.
9. nênggih wontên kang winuwus malih | sami wayahira Brawijaya | katawur saênggèn-ênggèn | duk bêdhah Majalangu | Radèn Jămbalika angili | anèng wukir Dumilah | pan ing wukir Lawu | nanging maksih laku Buda | lami-lami amangsuk agama suci | pakaryane martapa ||
10. Radèn Jămbalika asêsiwi | nênggih akêkasih Ki Mas Mănca | wantêr tapa maksih rare | bagus suwarnanipun | sura tilar ing tadhah guling | sampun ingambil anak | mring Ki Banyubiru | Mas Mănca dinama-dama | salamine wantêr tilar tadhah guling | anèng Banyugêdhahan ||
11. wus winulang jaya wijayanti | Ki Mas Mănca nèng Banyugêdhahan | ki buyut iku karsane | ingudi maring tuwuh | dene têrahing Majapait | supayane antuka | pratêloning wahyu | nanging ki buyut waspada | ing pêpancèn satriya sawiji-wiji | ki buyut nora samar ||
12. ingkang putra pinêthèk pribadi | mung tibane ngêmbani kewala | nora dadi ratu dhewe | Ki Buyut Banyubiru | pamêtike mring putranèki | kinèn narimèng titah | sokur ing Hyang Agung | dadi patih pira-pira | alah silih kurambyangan tanpa dadi | patih angur dadia ||
13. kyai buyut buka rahsa gaib | kulup ingkang bakal ratunira | kari rong dina praptane | ana ing Banyubiru | wusnya tigang wulan nèng
--- 3 : 63 ---
ngriki | kari saparon kênthang | jumênênge ratu | pan ingsun mèlu angreka | mrih rikate adêge sri narapati | besuk kêkuthèng Pajang ||
14. iya lamun uwis ambênêri | parêng ing waktu tibaning măngsa | kulup têka gampang bae | sira kang among besuk | karatone sudibya sêkti | wingit tur kinajrihan | ing parangmuka wuk | yèku trah Handayaningrat | kakang adhi lan sira nging tuwa kêdhik | Mas Karèbèt namanya ||
15. ingkang putra anarimèng wangsit | ya ta wusnya prapta ing antara | Ki Jaka Tingkir praptane | nèng dhukuh Banyubiru | pan sinungga-sungga tan sipi | sampun ingakên putra | mring sira ki buyut | kinadang lan Ki Mas Mănca | sawusira nêtêpi ing tigang sasi | anèng Banyugêdhahan ||
16. kyai buyut amardi ing wangsit | pangatage marang kang putrangkat | adhuh anggèr wus sêdhênge | măngsa tibane wahyu | angatona anggèr dèn aglis | mring ramanira Sultan | ing Dêmak amupung | rêndhêng ngadhaton Parwata | iki pan mèh kondure marang nagari | kadya anganti sira ||
17. ingsun nyawa iya kang gawani | sarat masrut kang dadi jalaran | Sultan Dêmak pamawuhe | lêmah timbulan ingsun | lolohêna ing kêbo benjing | angamuk tanpa lawan | Sultan Dêmak kuwur | tan ana kang nguwisana | pra prawira kèh picondhang nandhang kanin | gègèr ing pasanggrahan ||
18. purwanira dinangu sang aji | Sultan Dêmak kadya sayêmbara | patine [pa...]
--- 3 : 64 ---
[...tine] andanu anggèr | Mas Amănca sirèku | aja pisah rina lan wêngi | kalawan kakangira | kalih sami nuhun | Ki Buyut ing Banyugêdhah | akèn karya gèthèk nganak putunèki | dene ingkang pinatah ||
19. tinumutkên marang radèn kalih | wuragile Buyut Banyugêdhah | kalawan pêpulunane | Ki Majasta puniku | Jaka Wila sutanirèki | Ki Buyut ing Majasta | mring Ki Banyubiru | apan kadange panênggak | wuragile gih punika Ki Wuragil | kinèn tumut amonga ||
20. saparane Radèn Jaka Tingkir | aja pisah dadya wong sakawan | wus samêkta karya gèthèk | santosa wus abakuh | mêdal lèpèn Dêngkèng umilir | mangkat rahadèn jaka | saking Banyubiru | ki buyut pangatêrira | pinggir lèpèn Dêngkèng miwah ingkang rayi | Ki Buyut ing Majasta ||
21. Buyut Banyubiru wanti-wanti | pamisike marang radèn jaka | wusnya numpak kali Dêngkèng | anjêlèh Kyai Buyut | Banyugêdhah nêngèng wiyati | wus milir gèthèkira | Ki Majasta tumut | sawusnya ungkur-ungkuran | ingkang milir ing Majasta sampun prapti | kèndêl ing tigang dina ||
22. nèng wismane Buyut Majastèki | anulya mangkat milir mangandhap | Ki Majasta ngatêrake | Jaka Wila puniku | pinitungkas lan Ki Wuragil | dèn bêcik aja pisah | lan gustinirèku | wangsul Dêngkèng Ki Majasta | kang umilir wong sakawan pan lastari | kêkalih ngagêm satang ||
23. Jaka Wila lawan Ki Wuragil |
--- 3 : 65 ---
anyatangi radèn kalih samya | ingkang angagêm wêlahe | ayêm ing lampahipun | wusnya anjog bangawan Picis | milir anèng bangawan | aris iliripun | ing pukul pat mêndhung prapta | cinarita riris lawan marutaris | kêkês ayêm kang lampah ||
24. mêndhung tumiyung kadya mayungi | wus andungkap wau lampahira | anjog ing kêdhung Srêngenge | cinarita ing ngriku | punang gèthèk mubêng tan milir | nênggih ratuning baya | kayangane ngriku | angadhaton kêdhung Surya | baya putih Ki Baurêksa namèki | balane ambêbegal ||
25. Patih Jalumampang kang angirid | prajurite kalih atus baya | gêgujêg ing gèthèk gêbèl | toya kadya kinêbur | langkung rame dènira jurit | kacatur Mas Amănca | prakosa atêguh | mèh sami lan radèn jaka | prawirane undha-usuk nora têbih | kasuran kadigdayan ||
26. cinarita ramening ajurit | radèn jaka kang aprang jro toya | lan Baurêksa ratune | pira-pira kang bajul | kang tinumpês kasor ing jurit | ratune baya pêthak | kasor prang anungkul | balane wus kathah pêjah | panungkule jangji pajêg bajul siji | ing sabên-sabên warsa ||
27. ingkang aprang nèng jabaning warih | Mas Amănca unggul yudanira | Jalumampang ing patine | sinabêtkên ing kayu | bajul pitung puluh kang mati | dene Ki Mas Amănca | kang kari malêdug | samya lumayu sarsaran | kang lumayu angungsi ratunirèki [ra...]
--- 3 : 66 ---
[...tunirèki] | kapranggul radyan jaka ||
28. ngungsi urip awêkasan pati | radèn jaka nèng kadhaton baya | kadi wisma dharat bae | pitulunging Hyang Agung | anjurungi mring Jaka Tingkir | mangkana sampun mêntas | saking jroning banyu | bêkta bajul kawan dasa | Baurêksa ngaturi ngatêrkên milir | nyăngga ing gèthèk samya ||
29. saking kêdhung Baskara wus milir | tan amawi amêlah anyatang | eca rikat pamilire | praptèng babagan Butuh | samya sayah rahadèn kalih | kuwayon dènira prang | aripe kalangkung | samya kèndêl gèthèk samya | wus ingugêr rahadèn prasami guling | arip sarowangira ||
30. cinarita Jumungah marêngi | lingsir wêngi saking lèr kang cahya | nalika wahyu dhawuhe | muncar kadya andaru | manjing marang Dyan Jaka Tingkir | waridah ing karajan | wus angalih pulung | pulungira Sultan Dêmak | nganti sangat mring putrangkat Jaka Tingkir | eca panendranira ||
31. Gêdhe Butuh prawira marêngi | asru ginugah agah-agahan | wus winangsit ing êsite | sampun binêkta mantuk | ingisenan raja pakarti | lawan nagara krama | myang sandikara wus | lawan Ki Gêdhe ing Ngêrang | wus animbul muwuhi kawijayanti | traping pranata marta ||
32. kinèn aja rusuh ing ciptèki | yèn amriha ramanira sultan | rusaka enggal sedane | iku cipta kang rusuh | nora patut wong dadya aji | pan ramanira sultan | agêng trêsnanipun | pan sira pinutra-putra [pinu...]
--- 3 : 67 ---
[...tra-putra] | lamun sultan suruda kita gumanti | têdhanên ing Hyang Suksma ||
33. dèn angungsi nênêdhèng Hya[30] Widi | kang agawe bumi langit Allah | jinaluk maring kang gawe | sedane rama prabu | gumantia marang sirèki | nêdya angaubana | mring têtilaripun | pan aja kongsi kauban | marang para putra ing Dêmak jalwèstri | cipta dèn aubana ||
34. suksmanira jroning badan iki | sira adua lan suksma purba | iku nunggal pakartine | yèn sira anjêjaluk | mring Pangeran ing tyasirèki | ingkang kaprah ing wadhag | tangèh nora jêbul | apan jatining Pangeran | lêwih saking lêmbut jinuput tan kêni | nora rah nora prênah ||
35. wus amrênah ana ing sirèki | suksmanira măngka juru basa | amor ing sih saèsthine | ywa mandhêg aywandarung | tuna liwat kurang patitis | sayêkti tan tumêka | panjalukirèku | yèn was-was nora jinawab | pan kadohan tan tutug ing prênahnèki | angèle wong nênêdha ||
36. sinung rakit panêdha kang rêpit | sinarapat saking ing makripat | rinikat ing kakekate | wutah Kiyai Butuh | mring kang putra Dyan Jaka Tingkir | wusnya nêlas winulang | mangusapi suku | saking ing Butuh gya mangkat | wong sakawan numpak ing gèthèk wus milir | milir lir linayaran ||
37. pan sakêdhap lampahe sang pêkik | praptèng tindak ginêthok gèthèknya | kang bajul kèndêl lampahe | ngandika [nga...]
--- 3 : 68 ---
[...ndika] radèn bagus | bajul kinèn mulih manginggil | marang kêdhung Baskara | mêntas sang abagus | nèng dhusun Bulu winastan | ingalihkên ing tindak namane mangkin | mêgatruh lampahira ||
25. Mêgatruh
1. radèn jaka pêparentah maring bajul | wus padha muliha aglis | mring kêdhung Surya sirèku | sun mari lumakwèng warih | wiwit dharat bae ingong ||
2. sigra bajul anungsung pating kacêbur | mèt suguh samargi-margi | bajul kang kamargan suguh | mring dutane ratunèki | satingkahe wus kadya wong ||
21. Pasanggrahan ing Prawata, gègèr maesa ngamuk.
3. ya ta wau lampahira sang abagus | angalèr ngilèn lastari | ing Majênang marginipun | ing Garobogan dèn jogi | cêlak parwata lor kulon ||
4. cêlak saking pasanggrahan sang aprabu | tunggangan Parwata wukir | pasanggrahan lir kadhatun | pan sabên rêndhêng sang aji | nèng Parwata angadhaton ||
5. yèn katiga ing Dêmak gènnya ngadhatun | dadya kadhaton kêkalih | mangkana wau sang prabu | wus têrang mangkya sang aji | arsa kondur angadhaton ||
6. maring Dêmak undhang kaping tiga wurung | kadya wontên kang dèn anti | wau ta ingkang kawuwus | sira Radèn Jaka Tingkir | kalawan sarowangnya wong ||
7. anèng wana ngupaya maesadhanu[31] | wusnyantuk dipun lolohi [lo...]
--- 3 : 69 ---
[...lohi] | lêmah saking Banyubiru | kêbo nuli kirig-kirig | mobat-mabit bêkos-bêkos ||
8. anjênggilêng kipat-kipat anggêgambul | ginêtak maring sang pêkik | kêbo jênggirat wus mamprung | marang ing Parwata wukir | anjog pasanggrahan katong ||
9. lajêng ngamuk anggambul arsa nênumbuk | kagyat sagung para mantri | kêbo prakosa angamuk | pondhokan dèn obrak-abrik | gègèr malêdug punang wong ||
10. tinadhahan ing gêgaman akèh rêmpu | gumuruh swaraning janmi | kadya parwata gumuntur | wadyalit samya angungsi | ing pasanggrahan sang katong ||
11. kagegeran wadyanira sang aprabu | prawira tamtama mijil | mapagkên ing kêbo ngamuk | ginanti sawiji-wiji | karo tangan nabok kêbo ||
12. wus ngadate wadya wira tamtamèku | karo tangan amatèni | ing banthèng maesadhanu | lumrah wadya tamtamèki | kadigdayane anabok ||
13. sabên-sabên pêpathak maesa sumyur | nora kongsi amindhoni | ing mangke maesa têguh | nora karasa binithi | tuwin tinapuk tinabok ||
14. tamtamane ingundha sinundhang timbul | siningat nora ngênani | ingundha kombul tumimbul | kumêdut wêtênge sami | tuhu yèn sami kinaot ||
15. sakancane nora pasah dening sungu | lêsahe dèn uli-uli | dadya katur ing sang prabu | kinêrig kang pra dipati | kêbo ngamuk kinèn bendrong ||
--- 3 : 70 ---
16. ing sanjata lêmbing pasêr miwah busur | rumagang kang pra dipati | sawadya mangsah anggrêgut | binêdhilan ora osik | rêmpu lêmbing ganjur waos ||
17. sangkin galak pangamuke wuru liwung | angundha anênumbuki | rusak balane sang prabu | akathah ingkang ngêmasi | miwah kanin ting balocor ||
18. dadya katur Sultan Dêmak langkung bêndu | cinatur wus tigang bêngi | yèn surup kêbo lumayu | mring wana enjinge bali | ngamuk ngobrak-abrik pondhok ||
19. wadyanira kang pra dipati malêdug | mangkana sri narapati | têdhak pribadi nèng panggung | wadya tamtama nèng ngarsi | gêgaman kabèh maleyot ||
20. ing nalika Jaka Tingkir praptanipun | lampahe malipir baris | apan kadya andêdulu | wong papat ingkang angiring | saking pêpanggungan katon ||
21. Sultan Dêmak tan samar awas andulu | hèh Jêbad ika Si Tingkir | ingkang ngiring wong têtêlu | iya ingsun nora pangling | lah warahên sutaningong ||
22. apa wani sun adu lan kêbo ngamuk | kang prakosa ambêg julig | mantriningsun akèh lampus | yèn silih nguwisi kardi | bisa nyirnakakên kêbo ||
23. sun apura iya ing sadosanisun[32] | sigra Jêbad awotsari | lumayu prapta gènipun | dhodhok asru dènira ngling | dhawuhkên timbalan katong ||
24. anggèr dika tampi timbalan sang prabu | punapa andika wani | ingadu lan kêbo ngamuk | lamun anggèr anyampuni [anyampu...]
--- 3 : 71 ---
[...ni] | ingapurèng rama katong ||
25. radèn jaka sandika ing aturipun | sampun mênggah kêbo siji | awêwaha pitung puluh | kawula datan gumingsir | lamun timbalan sang katong ||
26. Jêbad wangsul matur yèn kang putra sanggup | sang nata sigra ngundhangi | ing wadya surak gumuruh | sarta monggang sampun muni | ing kerinira sang katong ||
27. Patih Wanasalam wetan ênggènipun | ngungkung kodhokngorèk muni | lor kulon pra dipatyagung | gumuruh kêndhang gong muni | kang maesa giro-giro ||
28. anjênggirat mobat-mabit bêkus-bêkus | mangsah Radèn Jaka Tingkir | mandhapan ing ngarsa prabu | ingawe sinasmitani | magut anarajang kêbo ||
29. kêbo mulat pinaran amangsah gapruk | ingundha-undha sang pêkik | kombul rong landheyan muluk | tibane gulu dèn goni | anyêkêli sungu karo ||
30. pan ingundha-undha karakêt sang bagus | nèng gulu ginobag-gabig | ginawa gulung-gumulung | kukuh radèn anyêkêli | tan obah sayah kang kêbo ||
31. kadya guntur sora gora rèh gumuntur | astanira sang apêkik | têngên maksih nyêkêl sungu | kang kiwa malembak narik | buntute maesa jêbol ||
32. kêbo nglênggak mêtu lêmah Banyubiru | maesa pêjah gulinting | mulat sang nata angguguk | nyata prawira Si Tingkir | tatag tangguh sutaningong ||
33. tinêtêgan bubar ingkang baris agung | pra dipati nêningali [nêninga...]
--- 3 : 72 ---
[...li] | maesa jisime katur | binayang ngarsa narpati | gawok mulat gênging kêbo ||
34. ingantukkên radèn kalurahanipun[33] | prawira tamtama malih | wuwuh sihira sang prabu | wadya sampun dèn undhangi | sang nata bubar ngadhaton ||
35. maring Dêmak sampun têrag udanipun | mantri sakawan nênggani | kadhatonira ing gunung | Parwata rêndhêng dèn goni | sapraptanira sang katong ||
36. ing kadhaton Dêmak tan lami sang prabu | ngundhangi wadya prasami | sang nata arsa lêlaku | mring Carêbon amondhongi | maring sang pandhita kaot ||
37. Sèk Malaya darapon têtêpa iku | ana ing Dêmak nagari | nadyan sêsasi arawuh | tur arang nèng wismanèki | kêrêp atunggu sang katong ||
38. nanging datan awisma Dêmak sang wiku | ing Carêbon dalêmnèki | Kalijaga dhukuhipun | mila arsa dèn pondhongi | mring Dêmak pamrih sang katong ||
39. katênggaa ing sarintên dalunipun | mring Kangjêng Sinuhun Kali | budhalira sang aprabu | saking ing Dêmak nagari | lancaran rong lêksa kang wong ||
40. cinarita kapondhongan sang awiku | nuruti wismèng awanti | pinarnah ing Ngadilangu | dhukuhan wontên pinilih | dening sang wiku makuwon ||
41. sampun pacak dhêdhukuh ing Ngadilangu | kathah murid atut wuri | wus gêmah ing Ngadilangu | mangkana ingkang winarni | têpung uluring cariyos ||
--- 3 : 73 ---
22. Ki Agêng Sela malêbêt dados prajurit tamtama dipun tampik.
42. ingkang wajib ing pratingkah Kangjêng Rasul | pan ingkang winuri-wuri | nutur apêsing lêluhur | kinarya sêdhêp mêmanis | dadi laku andhap-asor ||
43. yèku narik ing darajat maring luhur | anak putu buri-buri | aja na nyimpêni iku | apêse lêluhurnèki | kacacad ing tekad batos ||
44. anêtêpi ugungan anggung gumunggung | tan wruh kalonglongan kasil | sudane darajatipun | ing kaol sampun amangsit | wong duwe laku mangkono ||
45. kaya wêdhi malela tumumpang watu | itêm ginitika ngangin | sumyur katawur sumawur | nora bisa ipil-ipil | kabêcikan dadi asor ||
46. utamane wong nutur apêsing luhur | rina wêngi ipil-ipil | kabêcikan dadi luhur | saturun-turune dadi | antuk martabat kinaot ||
47. duk Ki Agêng ing Sêsela kang winuwus | nalikanira tinampik | manjing wira tamtamèku | jinajal dipun ayoni | dèn adu banthèng tinabok ||
48. sirah pêcah banthèng muncrat polonipun | tinapuk sapisan mati | sumyur ing sirah rah mancur | Ki Agêng Sela ngengoni | ing gêtih ingkang mancorot ||
49. kadêngangan mring Sultan Dêmak andangu | pagene têka ngengoni | Ki Jêbèng Sêsela iku | umatur mila ngengoni | bok kênèng rah kang mancorot ||
50. duk miyarsa Sultan Dêmak langkung bêndu | balèkêna ingsun tampik [ta...]
--- 3 : 74 ---
[...mpik] | manjing wira tamtamèku | iku wong atine tipis | wêdi gêtih têka mengo ||
51. langkung merang Ki Agêng Sêsela mantuk | praptèng Sela kumpul baris | eling tunggal darahipun | ngumpulkên kaprabon jurit | watara nêmatus kang wong ||
52. sakawula waraga santananipun | wong tuwa-tuwa ngaturi | wong samèntên soroh amuk | măngsa dadosa salilit | mungsuh lan Dêmak sang katong ||
53. datan kêni ingampah ki agêng sampun | saking Sêsela lumaris | dènnyarsa asoroh amuk | gumrêgut sawadyanèki | wuwusên wau sang katong ||
54. Kyana Patih Wanasalam aturipun | putra tuwan Sela prapti | tinampik sakmanahipun | manjing wira tamtamèki | arsa ngrabasèng palugon ||
55. Sultan Dêmak mèsêm angandika arum | bênêr jêr bapakne nênggih | nak-sanak iya lan ingsun | padha milu anduwèni | ing Jawa waris karaton ||
56. Kyana Patih Wanasalam di agupuh | undhangna kang pra dipati | mirea paseban kidul | poma aja na ngadhangi | pomadi dimèn praptèng jro ||
57. wadya wira tamtama kang kawan atus | sadaya rinante sami | bangsal pangapit gènipun | mung lurah Dyan Jaka Tingkir | rinante ngarsa sang katong ||
58. Sultan Dêmak wus munggèng pangrawitipun | amung parêkan lan cèthi | kang angayap sang aprabu | sampun angagêm jêmparing | datan luwih amung roro ||
--- 3 : 75 ---
59. bedhoripun pan sami angudhup mênur | nora nêdya amatèni | eling kaponakanipun | ratu utama nyabari | pan amung amrih pikapok ||
60. tan antara Ki Agêng Sêsela rawuh | nagara kapanggih mamring | lajêng marang alun-alun | prajurit ingkang turanggi | wontên satus ngayap kang wong ||
61. dharatira tan atêbih wurinipun | Ki Agêng Sêsela prapti | lêlongkang waringin kurung | sultan sigra anjêmparing | pathaking kuda cumêplos ||
62. pan anglumba pinindho jêjilingipun | ngulêr kilan mobat-mabit | bingung mengkal padha batur | rusuh kuda kathah sami | gumrubyug ambandhang bêrod ||
63. gègèr dening busêkan turangganipun | bali pambandhange sami | mêtwèng jaban alun-alun | tan kobêr ngrêksa têtali | gêgamane sami runtoh ||
64. sarta sami pangrasane kang lumayu | binujung ing pra dipati | marma sangsaya malêdug | mantuk mring Sêsela sami | wuwusên wau sang katong ||
65. animbali Patih Wanasalam rawuh | sakancane pra dipati | tarap ing ngarsa sang prabu | wadya wira tamtamèki | inguculan rantenya wong ||
66. Sultan Dêmak ngandika gumujêng guguk | nora lidok ujar mami | Ki Jêbèng Sêsela mau | nyata yèn atine tipis | nora bisa dadi katong ||
67. sapa wêruh ing sawuri-wurinipun | samêngko ingsun jodhèni | nora bisa dadi ratu | pangrêngkuhing tanah Jawi | pangudine tanpa dados ||
--- 3 : 76 ---
23. Jaka Tingkir dados Adipati ing Pajang.
68. tan kawarna laminira sang aprabu | sangsaya agêng ingkang sih | lurah tamtama rinêngkuh | sampun pinaringan putri | kambil mantu mring sang katong ||
69. cinarita nênêm putrane sang prabu | pambayunipun pawèstri | apan antuk putranipun | Ki Agêng ing Sampang nênggih | kang pinèt asmarèng katong ||
26. Asmaradana
1. Pangeran Langgar namèki | nuntên panêngahe priya | wontên dene kêkasihe | Pangeran Arya Parwata | nuntên ari wanodya | diwasa wus krama antuk | Pangeran ing Kalinyamat ||
2. arine pan èstri malih | kang nama Mas Ratu Kambang | pinindho antuk Carêbon | apanggih anaking sanak | nuntên arine ika | putri malih kalap sampun | dening lêlurah tamtama ||
3. nênggih Radèn Jaka Tingkir | arine malih pan priya | Pangran Timur kêkasihe | jangkêp nênêm putranira | èstri ingkang sakawan | kêkalih kang putra jalu | panênggak lawan pamêkas ||
4. mangkana Dyan Jaka Tingkir | sampun kinulawisudha | tinanêm ing nagri Paos | anama Dipati Pajang | kinèn ambakalana | sawêg cacah kawan èwu | anênggih nagari Pajang ||
5. sabên warsa sang dipati | dènira sowan mring Dêmak | wus lami langkung indhake | arjane nagari Pajang | sampun asugih bala | cacahe awuwuh-wuwuh | wibawa Dipati Pajang ||
6. ingkang kinarya [kinar...]
--- 3 : 77 ---
[...ya] prajèki | sawetan Pêngging punika | saking Butuh kidul kulon | ing sabên taun dèn êlar | nênggih nagari Pajang | langkung saking arjanipun | ajinawi loh apanjang ||
7. datatita linging nguni | Sultan Dêmak duk sumalah | ing Pajang kang kawiraos | sasedane Sultan Dêmak | mawanta lêbda sura | sadaya apan kinêlun | nagari kang tumut Dêmak ||
8. măncanagara pasisir | sapangilèn sapangetan | miwah ing Kêdhu Pagêlèn | sadaya urut Banyumas | pan wus binêbêg lama | sumuyud sadaya anut | seba suwita ing Pajang ||
9. datan wontên ingkang wani | mumpang parentah ing Pajang | samya jrih kadigdayane | timure Dipati Pajang | kasub sampun prawira | mangkyarsa umadêg ratu | rinêngkuh satanah Jawa ||
10. amung bupati satunggil | ipenira naking sanak | Pangeran Seda ing Lèpèn | ingkang raka Sultan Dêmak | punika kang pêputra | sampun tinanêm rumuhun | duk kang paman Sultan Dêmak ||
11. wontên ing Jipang nagari | Pangeran Arya Panangsang | punika maksih pakewoh | dèrèng purun asebaa | marang Dipati Pajang | ananging botên ginêpuk | pinrih emuta kewala ||
12. Pajang adêge narpati | lan pupute Sultan Dêmak | tri lunga măncabumine |[34] parênge sangkalanira | ing Pajang wus angrêbda | karya kêkojor pinanggung | munggul balowartinira ||
13. tinanêm bupati mukmin | putra Dêmak kang panênggak | Sunan Parwata [Parwa...]
--- 3 : 78 ---
[...ta] namane | kukub salêksa ing Dêmak | Susunan ing Parwata | datan darbe manah masgul | kang rayi jumênêng nata ||
14. lawan ingkang rayi malih | putra wuragil ing Dêmak | Dèn Mas Timur kêkasihe | binêkta marang ing Pajang | dene sang adipatya | sampun tinanêm Madiun | dènira Dipati Pajang ||
15. tutug kalareannèki | kandhane sang natèng Pajang | malih mangsuli cariyos | Kyai Agêng ing Sêsela | nênêm sadhèrèkira | ki gêdhe kapitunipun | kang nênêm sami wanodya ||
16. ingkang asêpuh pribadi | Kyai Agêng ing Sêsela | apan iku pambarêpe | kang rayi èstri sadaya | sampun sami akrama | dènnya kêkadang apatut | wus adhêka[35] sowang-sowang ||[36]
--- 3 : [0] ---
Isinipun
14. Majapait sirna, Dêmak ngadêg. (Asmaradana, Durma). ... kaca 8
15. Ngêdêgakên mêsjid ing Dêmak. (Dhandhanggula). ... kaca 15
16. Sunan Bonang yasa dêdamêl pusakanipun Ratu Jawi. (Dhandhanggula). ... kaca 20
17. Lêmbu Pêtêng dhaup kalihan Rara Nawangsih. (Dhandhanggula, Mijil). ... kaca 26
18. Ki Agêng Pêngging. Jaka Tingkir lair. (Mijil, Sinom, Asmaradana). ... kaca 36
19. Jaka Tingkir suwita dhatêng Dêmak. (Asmaradana, Gambuh, Mijil, Dhandhanggula). ... kaca 50
20. Ki Buyut Banyubiru. Jaka Tingkir pêrang kalihan baya. (Dhandhanggula, Mêgatruh). ... kaca 62
21. Pasanggrahan ing Prawata gègèr, maesa ngamuk. (Mêgatruh). ... kaca 68
--- 3 : [0] ---
22. Ki Agêng Sela malêbêt dados prajurit tamtama dipun tampik. (Mêgatruh). ... kaca 73
23. Jaka Tingkir dados Adipati ing Pajang. (Mêgatruh, Asmaradana). ... kaca 76
| 1 | Titik awal: Babad Tanah Jawi, Jilid 3 (Serie No. 1289b). Batawi Sèntrêm: Bale Pustaka, 1939, 78 hlm. Judul jilid: Nyariyosakên risakipun nagari Majapait lan adêgipun karajan Islam ing Dêmak, tuwin lairipun Jaka Tingkir dumugi suwitanipun dhatêng Sultan Dêmak. (kembali) |
| 2 | gêgisiking. (kembali) |
| 3 | pambrubule. (kembali) |
| 4 | siksèng. (kembali) |
| 5 | ngêndhanu. (kembali) |
| 6 | kawimbuhan. (kembali) |
| 7 | marang. (kembali) |
| 8 | ingwang. (kembali) |
| 9 | Ngabdurahman. (kembali) |
| 10 | pangrangkaning. (kembali) |
| 11 | Tanggal: pisan (1) Dulkaidah (Dulkangidah) Alip: kari roro karyèng janmi (S 1428). Tahun Masehi: 1506–7. Sangkala ini mengacu pada pembangunan mesjid di Demak. (kembali) |
| 12 | Lebih satu suku kata: dados tan was ing galih sampeyan. (kembali) |
| 13 | sampuning. (kembali) |
| 14 | wruhanta. (kembali) |
| 15 | mami. (kembali) |
| 16 | nyuruping. (kembali) |
| 17 | Lebih satu suku kata: mring patapannya dhêkah ing Bonang. (kembali) |
| 18 | kêndhi. (kembali) |
| 19 | nuli. (kembali) |
| 20 | Kurang satu suku kata: wong kêkadang kadar ta sêdya punapi. (kembali) |
| 21 | kasêmêkane. (kembali) |
| 22 | ibunirèki. (kembali) |
| 23 | bêdhiyang. (kembali) |
| 24 | impèn. (kembali) |
| 25 | kasumbagèng. (kembali) |
| 26 | Dhadhungawuk (dan di tempat lain). (kembali) |
| 27 | sarpa. (kembali) |
| 28 | sarpa. (kembali) |
| 29 | dening. (kembali) |
| 30 | Hyang. (kembali) |
| 31 | maesadanu (dan di tempat lain). (kembali) |
| 32 | sadosanipun. (kembali) |
| 33 | kaluhuranipun. (kembali) |
| 34 | Tanggal: tri lunga mancabumine (S 1503). Tahun Masehi: 1581–2. Sangkala ini mengacu pada saat Jaka Tingkir resmi diangkat sebagai Adipati Pajang. Bandingkan BTJ van Dorp (Jilid 1 hlm. 261): pêksi astha warna aji (S 1481). Tahun Masehi: 1559–60. Jaka Tingkir wafat pada tahun c. 1587–8 ketika Pajang dikalahkan oleh Panembahan Senapati (Ricklefs 1981 hlm. 38). (kembali) |
| 35 | adhêkah. (kembali) |
| 36 | § Lajêng nyandhak jilid: 4. (kembali) |