Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 190–206)
| 1. | Babad Tanah Jawi, No. 1, Van Dorp, 1923, #1083 (Pupuh 001–012). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 2. | Babad Tanah Jawi, No. 1, Van Dorp, 1923, #1083 (Pupuh 013–030). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 3. | Babad Tanah Jawi, No. 1, Van Dorp, 1923, #1083 (Pupuh 031–043). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 4. | Babad Tanah Jawi, No. 1, Van Dorp, 1923, #1083 (Pupuh 044–052). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 5. | Babad Tanah Jawi, No. 2, Van Dorp, 1917, #1083 (Pupuh 053–069). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 6. | Babad Tanah Jawi, No. 2, Van Dorp, 1917, #1083 (Pupuh 070–086). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 7. | Babad Tanah Jawi, No. 2, Van Dorp, 1917, #1083 (Pupuh 087–103). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 8. | Babad Tanah Jawi, No. 2, Van Dorp, 1917, #1083 (Pupuh 104–120). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 9. | Babad Tanah Jawi, No. 3, Van Dorp, 1925, #1083 (Pupuh 121–137). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 10. | Babad Tanah Jawi, No. 3, Van Dorp, 1925, #1083 (Pupuh 138–153). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 11. | Babad Tanah Jawi, No. 3, Van Dorp, 1925, #1083 (Pupuh 154–172). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 12. | Babad Tanah Jawi, No. 3, Van Dorp, 1925, #1083 (Pupuh 173–189). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 13. | Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 190–206). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 14. | Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 207–224). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 15. | Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 225–241). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
| 16. | Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 242–258). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
[Punika Sêrat Babad Tanah Jawi][1]
[Ăngka 4.]
--- 4: 11 ---
190. Sinom
1. [...] | [...] | Sindurêja atur sêmbah | bok suwawi karsa gusti | apan pun Surapati | burone Kumpêni tuhu | aluhung tinêdhakna | dados manahing Kumpêni | saupami padukendra ngêkahana ||[2]
2. èmêng sang nata ngandika | Sindurja mêtua dhingin | timbalana yayi êmas | ing kapugêran dèn aglis | lawan Si Adipati | Madura myang Surèngkewuh | Dyan Arya Sindurêja | tur sêmbah anulya mijil | prapta jawi Pangran Pugêr wus ngandikan ||
3. jêng pangeran sampun prapta | kalawan punggawa kalih | Jarana[3] lan Cakraningrat | lajêng lumêbèng jro puri | Sindurêja rumiyin | wus prapta ngarsa sang prabu | sang nata angandika | hèh yayi mas adipati | dèn apêrak yayi marang ngarsaningwang ||
4. majêng pangran adipatya | ing Pugêr lan pra dipati | ngandika sri naranata | paran karsanira yayi | layange jendral iki | Si Surapati jinaluk | têkane kang caraka | yun nyêkêl Si Surapati | aran Êtak maksih ana ing Japara ||
5. lah yayi sira pikira | kalawan punggawa kalih | Adipati Sampang nêmbah | lan Jangrana manganjali | Surapati prayogi | pinaringakên pukulun | upami kinêkahan | botên wande dados jurit | abdi dalêm Kumpêni kalawan Jawa ||
6. èmêng Sang Prabu Mangkurat | kang rayi umatur aris | yèn kula datan sêmbada | ature dipati kalih | mapan pun Surapati | angabdi-abdi [angabdi-...]
--- 4: 12 ---
[...abdi] satuhu | dene mangke tinêdha | winastan dosèng Kumpêni | tinurutan inggih kapitêdhakêna ||
7. nanging abdi dalêm Jawa | sampun wontên angrencangi | anyêpêng pun Surapatya | dimèn cinêkêl pribadi | apan pun Surapati | tan darbe dosèng pukulun | punika tiyang Islam | yèn abdi dalêm ngrencangi | yêkti tuwan anyikara tanpa dosa ||
8. dene sami băngsa Islam | dèn sikara tiyang kapir | paduka wajib amirma | ngakêna tan darbe abdi | dhatêng pun Surapati | praptane Kartasurèku | punika angawula | dhumatêng Rêkyana Patih | Nrangkusuma anggènipun asuwita ||
9. sang nata pinuju karsa | dhatêng ature kang rayi | gumujêng sarwi ngandika | iya bênêr iku yayi | mêngkono layang mami | kalêbua angsul-angsul | dene Kumpêni mêksa | anjaluk Si Surapati | sakarêpe iya têka dicêkêla ||
10. hèh ta Arya Sindurêja | sira mêtua dèn aglis | dhawuhêna mring ajidan | wêcakna timbalan mami | lan tundhungên dèn aglis | lan utusana sirèku | ngatêrna mring Sêmarang | lawan pracayaa maning | kang sun tuduh arumêksa mring Si Êtak ||
11. pangane anèng dêdalan | iya Si Răngga Sêmawis | Arya Sindurêja mêdal | sapraptanira ing jawi | ajidan dèn timbali | ya ta dhinawuhan sampun | wus pamit sigra mêdal | lan sampun [sa...]
--- 4: 13 ---
[...mpun] warta kang jagi | Kumpêni kang wontên loji Kartasura ||
12. tan kawarna kang lumampah | kawarnaa sri bupati | aris dènnya angandika | hèh yayi mas adipati | sira sun srahi kardi | dhawuhna timbalan ingsun | lamun Si Surapatya | jinaluk marang Kumpêni | lan Si Anrangkusuma sun karya wayang ||
13. pituwin para punggawa | padha undhangana sami | awèha gêgaman yuda | ya marang Si Surapati | pangeran nêmbah mijil | punggawa kalih tut pungkur | sapratanirèng jaba | wadya ingundhangan sami | jêng pangeran wus prapta ing dalêmira ||
14. sagunge para punggawa | dalu ingundhangan sami | dhatêng dalêm kapugêran | tanapi rêkyana patih | myang Radèn Surapati | kapugêran sampun rawuh | tata sami alênggah | sagunge para dipati | jêng pangeran andhawuhakên timbalan ||
15. hèh adhi Anrangkusuma | timbalane sri bupati | yèn lamun Si Surapatya | jinaluk marang Kumpêni | sira kinarya ringgit | yèn Si Surapati purun | amagut dutaning sang | Kumpêni saking Bêtawi | kapitane kalo[...] nèng Japara ||
16. nanging uwus ingandikan | marang kang [...]pati | kayaparan sanggupira | lamun sira nora wa[...] | [...] lungaa aglis | saking nagri Kartapurun | yèn si[...] | [...] angidèni | lan maringi kinarya mê[...] ||
191. Pocung
1. Surapati manêmbah alon [a...]
--- 4: 14 ---
[...lon] umatur | gusti adhatênga | Gurnadur Jendral Batawi | angêriga Kumpêni ing Batawiah ||
2. awêwaha Kumpêni kang sami rawuh | ulun dèrèng ulap | amêngsah lan tiyang kapir | suka lila lêbura awor pratala ||
3. iki dalêm sang nata kapêtêk ngêmbun | adadosa jimat | minăngka timbuling jurit | wus kasêdya kang abdi pêjah lan kopar ||
4. pintên banggi lamun gêsang dasihipun | kang mugi angsala | brêkat dalêm sri bupati | ya ta mèsêm Pangeran Pugêr miyarsa ||
5. angandika Nrangkusuma ariningsun | pan samangke sira | saèstu kinarya ringgit | amilua Si Surapati solahnya ||
6. pan gumujêng sukèng tyas nêmbah umatur | kawula sandika | timbalanipun sang aji | nadyan inggih lêbura awor lan kisma ||
7. Pangran Pugêr malih pangandikanipun | sagung pra punggawa | timbalane sri bupati | padha wèha gêgaman mring Surapatya ||
8. sasukane Surapati kang jinaluk | ya ta Surapatya | manêmbah aturira ris | botên sanès pukulun amung curiga ||
9. Pangran Sampang sigra amaringi dhuwung | dhapure sêmpana | [...] Pajajaran yêkti | abirawa santosa agêng apanjang ||
10. [...] tinampan mring Surapati ingunus | sarwi lon turira | [...]nge kang paring kêris | inggih sampun paring dhuwung kang [...] ||
11. aparinga dhuwung alit ingkang dhapur | sa[...] |
--- 4: 15 ---
[...]ding lan pasopati | tilam upih pintên gêng siyunge ula ||
12. ya ta wau sagunge para tumênggung | gya asung curiga | panuwune Surapati | ingkang titih Majapait tangguhira ||
13. sigra nêmbah bubar sing pugêran sampun | Dyan Dipati Anrang- | kusuma dalêm wus prapti | sigra ganjar mring abdi-abdi sadaya ||
14. prajurite kang sami prawirèng kewuh | pinaring rasukan | satêbah rendanirèki | lancingannya sadaya sangkêlat abang ||
15. panji-panji pinalisir renda pingul | cindhe jo bêntingnya | sami ngangge udhêng putih | kunêng duta ajidan lampahe prapta ||
16. anèng loji Japara lawan Tak pangguh | katur sadayanya | miwiti malah mêkasi | Kapitan Tak kalangkung sukaning driya ||
17. sigra budhal saking ing Japara jujug | anèng ing Sêmarang | Răngga Sêmarang wus tampi | timbalannya sang prabu ing Kartasura ||
18. nèng Sêmarang Kapitan Tak sampun rawuh | kapanggih lan Răngga | Yudanagara Sêmawis | sinugata Kapitan Tak sasukanya ||
19. kalih dalu nèng Sêmarang sigra laju | Răngga ing Sêmarang | umiring rumêksèng margi | budhal sampun datan kawarna ing marga ||
20. sampun prapta nèng Bênêr rêrêb sadalu | nulya tur pariksa | wus katur sri narapati | yèn kapitan nèng Bênêr sawadyabala ||
21. angasokkên ingkang wadya saradhadhu | nulya tinimbalan | Sindurêja kang lumaris | wus akarya pakuwon nèng Toyadana ||
--- 4: 16 ---
22. yèn wis prapta Si Êtak undangên gupuh | Arya Sindurêja | pan sampun nampani wangsit | ngirid wadya têtiga mring Toyadana ||
23. ingkang karya Kapitan Tak pondhokipun | nulya Kapitan Tak | ngandika mantri kêkalih | kang lumampah dinuta nimbali Êtak ||
24. sigra budhal lan sawadya saradhadhu | kawarna sang nata | siniwi nèng păncaniti | Ki Tumênggung Jangrana kang munggèng ngarsa ||
25. dhinawuhan kinèn angobonga gupuh | kidul kang paseban | sarta suraka prasami | ginumyahna Surapati ngrurah pura ||
26. ya ta wau Kapitan Tak lampahipun | praptèng Toyadana | sawadya tata alinggih | wus tabean lawan Arya Sindurêja ||
27. kumaroyok pra upsir tabean sampun | myang Kumpêni Islam | wusira tata alinggih | ya ta angling Kapitan Tak mring Sindurja ||
28. lampah kula dinuta tuwan gurnadur | nyêpêng Surapatya | gung dosane mring Kumpêni | lawan jendral atur tabe mring sang nata ||
29. lawan kintun baludru bang kuning biru | ijo wungu seta | Sindurêja anauri | inggih taksih ing mangke pun Surapatya ||
30. anèng nagri Kartasura nanging niku | datan angawula | dhumatêng sri narapati | ngabdi dhatêng Rahadèn Anrangkusuma ||
31. karsanipun Sang Nata Surapatyèku | arsa pinaringna | inggih dhumatêng Kumpêni | ingkang sarta bêbandan nanging punika ||
32. Radèn Anrangkusuma
--- 4: 17 ---
kalangkung kukuh | sêdya barêng pêjah | mangke balela sang aji | sêdya mêngsah mring nata datan mundur |[4]|
192. Durma
1. ambelani dhumatêng pun Surapatya | inggih ing dintên benjing | enjing gêmpur pura | inggih ing Kartasura | paseban kidul binêsmi | yèn pun ainggal | Jêng Pangran Pugêr prapti ||
2. atêtulung sayêkti mangrurah pura | Êtak gêtun miyarsi | banting têpiyonya | cinokot brêngosira | Kapitan Tak asru angling | hèh ta ki arya | antinên benjing enjing ||
3. wus kagêgêm Surapati ing astèngwang | têlas dènnya prajanji | Arya Sindurêja | lajêng pamit mantuka | datan kawarna ing margi | kocap sang nata | nimbali pra bupati ||
4. ingkang rayi ingandikan sampun prapta | ngirid sagung bupati | punggawa pangarsa | malêbêt ing jro pura | aglar munggèng ngarsa aji | sagung punggawa | sang nata ngandika ris ||
5. hèh adhi mas ingsun jaluk rêmbugira | Pangran Pugêr wotsari | sumăngga sakarsa | kula dhèrèk kewala | punika pun Surapati | botên suminggah | pêjah gêsang angabdi ||
6. sri narendra alon dènnya angandika | yèn ta mangkono yayi | Dipati Mandura | lawan ing Surabaya | karo sun pasrahi kardi | ing benjang enjang | gusaha Surapati ||
7. dèn arame têmpuhira ing ayuda | wangsitên dèn abangkit | karya sandining prang | arsa udani ingwang | yudane Si
--- 4: 18 ---
Surapati | kalawan Êtak | dunên lun-alun benjing ||
8. pra nayaka atur bêkti pan sandika | rampung dhawuh narpati | wau Surapatya | rampung atampi dhawah | manêmbah lèngsèr wus mijil | saking ngarsendra | tanapi radèn patih ||
9. tan winarna ing dalu wuwusên enjang | wus miyos sri bupati | munggèng sitibêntar | sagunge wadyakuswa | tanapi wong saragêni | wus munggèng ngarsa | angapit kanan kering ||
10. wong kanoman sumambung nèng wuri aglar | sami samêktèng jurit | jagabaya ngarsa | jajar wong nyangkragnyana | mandhungnyutra lawan miji | wong drêmahita | nèng ngarsa sikêp lêmbing ||
11. drêpanala kalawan wong anirbaya | tanapi judhipati | jajar mangundara | sandhing lawan kanoman | patrayuda kang nisihi | yudamanggala | asisih wong kapilih ||
12. kartayasa kalawan wong wisamarta | wong sanucitra sisih | lawan jayantaka | tan lali sikêpira | wong martalulut asisih | singanagara | nèng kanan kering aji ||
13. wong kêtanggung gandhèk lawan mantri mudha | munggèng ngarsa narpati | lan wong jagasura | miwah wisapracăndha | sasikêpira tan kari | kabayan ngarsa | gêdhong kang munggèng wuri ||
14. wus samêkta sabusananing ayuda | sagung pratiwèng jawi | andhèr pagêlaran | sampun sami sadhiya | ing alun-alun ngêbêki | ki arya ngucap | marang ing wong Kumpêni ||
15. kang ajaga anèng nagri Kartasura [Kartasu...]
--- 4: 19 ---
[...ra] | yun gêcak Surapati | dene Sang Dipatya | Sampang lan Surabaya | pinarentahan prasami | wadya Madura | kalawan Surawèsthi ||
16. kinèn tata barisira anèng pasar | lan baris saking loji | pan loji punika | maksih jaro kewala | sagunge măncanagari | baris nèng Sêndhang | dene wadya pasisir ||
17. barisane anèng Warung Watu samya | kunêng gênti winarni | Sang Kapitan Êtak | lawan Arya Sindurja | utawi wadya Kumpêni | sadayanira | siji tan ana kari ||
18. budhal saking pêsanggrahan Toyadana | sagung wadya Kumpêni | gumuruh swaranya | Rahadèn Sindurê |[5] pan sampun utusan mangsit | Sang Adipatya | Madura Surawèsthi ||
19. sasampune dutanira Sindurêja | panggih dipati kalih | sigra Sang Dipatya | Sampang lan Surabaya | asru mujar mring Kumpêni | tuwan manira | arsa gêcaka nuli ||
20. iya marang Nrangkusuma nanging sira | barisa păncaniti | rumêksa sang nata | Kumpêni gya siyaga | sakêpraboning ajurit | samana budhal | lawan dipati kalih ||
21. kalih atus Kumpêni ing Kartasura | ngalun-alun wus prapti | abaris mêlatar | ya ta ingkang winarna | wadya Sampang Surawèsthi | laju lampahnya | gumêr têngara muni ||
22. pan anglarug marang ing anrangkusuman | sawetan Ngasêm nênggih | wadya ing Madura | tanapi Surabaya | ing lurung gêng sampun prapti | ramening
--- 4: 20 ---
surak | barung kalawan bêdhil ||
23. Surapati wau ingkang kawarnaa | tanapi radèn patih | pan sampun siyaga | sagamaning ayuda | mulat yèn wong Sampang prapti | budhal sadaya | Rahadèn Surapati ||
24. wadyanira golong tiyang kawan dasa | tanapi radèn patih | saha wadyanira | mangalèr lampahira | wong Surabaya nututi | lan wong Madura | prasami ambêdhili ||
25. ya ta sèwu sanjata kang sarêng munya | barung lan surak atri | nglarug lir prawata | jêngkar obat kewala | tan ana kang mawi mimis | ingkang timbalan | nênggih sri narapati ||
26. kawarnaa Kapitan Tak lampahira | kagyat miyarsa bêdhil | Arya Sindurêja | asru pamuwusira | layak ika Surapati | kinrubut ing prang | Kapitan Tak sru angling ||
27. lah anêdha Ki Sindurêja dèn inggal | kula arsa apanggih | lawan Surapatya | Arya Sindurja mujar | tuwan manira pan ajrih | marang sang nata | yèn tuwan prang nèng margi ||
28. apan ingkang pangandika sri narendra | paseban păncaniti | wadya Kartasura | pan inggih maksih kathah | kang bêbujung Surapati | dèrèng kasoran | sampun age nulungi ||
29. ya ta wontên dutane Dipati Sampang | lawan Sindurja panggih | utusan turira | kawula pan dinuta | rakanta sang adipati | atur uninga | kalamun Surapati ||
30. dèn bêbujung mangalèr gepak [gepa...]
--- 4: 21 ---
[...k] mangetan | paduka dèn aturi | nuntên dipun inggal | lawan Kapitan Êtak | manawi pun Surapati | ngidul parannya | anggêpuk pura wuri ||
193. Pangkur
1. jêngandika abarisa | ngalun-alun rakanta langkung watir | Kapitan Tak Sindurjèku | ginêlak lampahira | gumêr gumrah sampun prapta ngalun-alun | Kumpêni kumpul mêlatar | gamêng lir mêndhung nèng langit ||
2. sampun sami sinêgahan | dêgan ênèm kang sampun langkung cêngkir | kumpule Kumpêni sèwu | Kapitan Tak ngandikan | mring sitinggil prapta atabean sampun | kalawan sri naranata | ngaturkên sagung pakirim ||
3. kang saking gurnadur jendral | wus tinampan mring kangjêng sri bupati | Kapitan Tak malih matur | dhatêng sri naranata | ulun kinèn ing eyang tuwan gurnadur | amikut sun Surapatya | wontên nagri Kartawani ||
4. lilah dalêm sri narendra | angandika wau jêng sri bupati | dipun pracaya sirèku | Si Surapati băngga | marang ingsun lan marang Kumpêni iku | kabèh wong sun Kartasura | padha ingsun kon ngrewangi ||
5. ya marang ing yudanira | wong Madura Surabaya prasami | ingong purih ambêbujung | marang ing Surapatya | nanging sira têtêpa barisanamu | nadyan maguta ayuda | aja doh kalawan mami ||
6. manawa ta akasoran | wong ing Sampang kalawan Surawèsthi | Surapati têmah gêpuk | marang sajroning [sajro...]
--- 4: 22 ---
[...ning] pura | Kapitan Tak sarêng ngrungu sabdanipun | timbalannya sri narendra | langkung suka ingkang galih ||
7. sarwi asru aturira | dhuh gustiku sampun sungkawèng galih | lamun maksih gêsang ulun | inggih pun Surapatya | maksih gêsang aprasasat sampun lampus | wus kagêgêm asta kula | nyawane pun Surapati ||
8. saèstu kawula ajar | ulun damêl pangewan-ewan pati | latah ngêntrog wêntisipun | tumurun Kapitan Tak | sing sitinggil anindhihi barisipun | Adipati Sindurêja | saksana sigra anuding ||
9. marang ing Dipati Sampang | Surabaya mangsit Êtak wus prapti | baris anèng alun-alun | wau kang kawarnaa | Surapati dèn bêdhili dèn bêbujung | ing kali Pepe wus prapta | anggepak mangetan malih ||
10. turut lèpèn Pepe nulya | binabujung sarwi dipun bêdhili | Surapati gepak ngidul | lawan rahadèn patya | praptèng Sêndhang anêrajang barisipun | wadya ing măncanagara | tinrajang mawut angisis ||
11. ya ta wontên wong Madura | lêlurahe kang wadya saragêni | Konangpasir wastanipun | akaku manahira | Konangpasir angucap ing rowangipun | akêsêl pêrang sadina | bilulungan tanpa asil ||
12. ya payo padha jinajal | dèn isèni bêdhilmu nganggo mimis | Surapati baturipun | sawiji ingkang kêna | wêntisira aniba tumulya lampus | Surapati
--- 4: 23 ---
asru ngucap | wong Madura luwih juti ||
13. lali dhawuhe sang nata | sigra wangsul wau Ki Surapati | tinrajang wong Sampang mlayu | Surapati tut wuntat | wong ing Sampang wontên kacandhak têtêlu | tinumbakan wong Madura | wong têtiga nandhang kanin ||
14. katur pangran sukèng driya | ngandika mring Dipati Surawèsthi | kaparêng pratăndha antuk | tyang kula kanin tiga | wus winangsit Surapati duk ing wau | tinuntun wadya Madura | tuwin wadya Surawèsthi ||
15. mlayu ngilèn sinurakan | mring wadyane Rahadèn Surapati | Nrangkusuma anèng pungkur | amomong Surapatya | kawarnaa wong Sampang ingkang lumayu | ing alun-alun wus prapta | gègèr baris păncaniti ||
16. ya ta Arya Sindurêja | ingkang momong dhatêng wadya Kumpêni | asru dènira amuwus | dhatêng Kapitan Êtak | paran karsa wadya Madura kaplayu | ingkang nandhang kanin kathah | miwah wadya Surawèsthi ||
17. tan pisan măngga puliha | kang lumayu mikul wong nandhang kanin | langkung ngarsa barisipun | Kapitan Tak duk mulat | sru bramatya sigra printah mukul tambur | rolas sarêng dènnya munya | ya ta Radèn Surapati ||
18. wadya Sampang Surabaya | sampun prapta ngalun-alun prasami | malêdug mawur lumayu | ngungsi saparan-paran | wênèh ngungsi marang pura ya ta wau | gêdhong pasowan binakar | Surapati sampun prapti ||
19. pagongan [pa...]
--- 4: 24 ---
[...gongan] tata alênggah | tarap andhèr wadyane Surapati | angaringkên napasipun | sang nata lan ri tiga | pra prajurit sadaya nèng sitiluhur | ya ta wadya kasindurjan | bêdhili mring Surapati ||
20. nulya ngadêg Surapatya | wong Sindurjan lumayu bubar ngisis | Kapitan Tak asru bêndu | sigra ngabani bala | lêlumbungan Kumpêni dènira maju | orêg wadya sanagara | Kumpêni awas ningali ||
21. mring wadyane Surapatya | sigra bêdhil lir gugrag ingkang wukir | Surapati wadyanipun | sami dhêdhêp kewala | pangêdrèle Kumpêni awantu-wantu | lir pêdhut kukus sêndawa | ya ta Radèn Surapati ||
22. ngabani wadya umangsah | sigra nêmpuh angamuk Surapati | yudanira ulêng caruk | bêdhilira tan kêndhat | Surapati kadi banthèng nandhang tatu | sawadya wong kawan dasa | numbak mêdhang ka[6] ngakahi ||
23. Kumpêni kathah kang pêjah | datan kêndhat ing wuri ambêdhili | Êtak sakalangkung bêndu | banting topiyonira | ulat andik anaut bêbrengosipun | sigra ngangsahakên bala | ingkang cinaritèng warti ||
24. pangangge cara Walănda | topiyone makutha binuka sri | grudha marêp grudha mungkur | ting-anting bêlah jaja | kadi Arya Kumbakarna yèn dinulu | kalangkung ramening aprang | tambur wor salomprèt muni ||
25. Surapati ngrasa sayah | sarowange anèng pagongan linggih | pan sami ngulari banyu | ya ta wontên [wo...]
--- 4: 25 ---
[...ntên] timbalan | lah ta nêdha Surapati sampun mundur | inggih sampun kalayatan | sandika Ki Surapati ||
26. kang abdi aso sakêdhap | sigra mangsah Rahadèn Surapati | tinadhahan kinarutug | sanjata Surapatya | sarowange manêngah dènira ngamuk | sampun sami sèlèh watang | caruk ngamuk lawan kêris ||
27. wus wuru pangamukira | wau sira Rahadèn Surapati | mangsah lan curiga caruk | Kumpêni kathah pêjah | datan ngidak lêmah dènira angamuk | nênggih angidak bêbathang | wau Radèn Surapati ||
28. kang dèn incih mung kapitan | pan kasangsang kinarutug ing mimis | wolulas kang punang dhuwung | Rahadèn Surapatya | sabên-sabên sampun angsal ingkang dhuwung | marjaya tiyang sadasa | gantya nyandhak dhuwung malih ||
29. dhuwunge lajêng binucal | wong Kumpêni sinêrang kathah mati | binêdhil miwah sinangkuh | Surapati tan pasah | anglir panjang putra sinosog ron waluh | tan măntra-măntra tumama | galasah bangke Kumpêni ||
30. sadangunira mangkana | Kapitan Tak tandangnya mobat-mabit | ngabani Kumpêninipun | wontên litnan satunggal | aprakosa ngagêm kêre waja surung | Bètêrwèl pêparabira | tan sêdya mundur ngajurit ||
194. Durma
1. mangsah rana kapranggul sami satunggal | kalawan Bun Jêladri | sigra ngikal pêdhang | Bun Jêladri pinêdhang | datan pasah Bun jêladri | lir ginitik [giniti...]
--- 4: 26 ---
[...k] mrang | Bun Jêladri narik kris ||
2. pan sinuduk litnan jajane tan pasah | kumêmprang kêrenèki | pinindho tan pasah | malês gêbug sanjata | Bun Jêladri angingêri | gêgithokira | cinandhak saking wuri ||
3. pan kalumah Bètêrwèl wus kinakahan | ginorok wus ngêmasi | rame kang ayuda | arukêt lêng-ulêngan | caruk pêdhang lawan kêris | bêdhil wus pêjah | gêbug-ginêbug bêdhil ||
4. Surapati ulêng lan Kapitan Britman | sinuduk wanti-wanti | tibèng kêre waja | tan pasah malês mêdhang | nora pasah Surapati | gêlut kewala | udrêg banting-binanting ||
5. Surapati cinokot gulu iringnya | ginêbêg kadya anjing | Surapati gila | apan arsa lumajar | sêdhih dene ilêrnèki | emut wantehan | Rahadèn Surapati ||
6. patrêm tapak kinandhut anèng saruwal | ginagap wus kapanggih | gya Kapitan Britman | ginoco gulunira | pasah sampun angêmasi | ondêr upsirnya | kumrubut anulungi ||
7. wadyanira Surapati kathah prapta | lajêng campuh ing jurit | Bugis lan Makasar | mulat mungsuh prawira | agiris sajroning ati | Prabu Mangkurat | suka dènnya ningali ||
8. Êtak mulat Kapitan Britman palastra | bramatya tan sinipi | angabani bala | sasisane kang pêjah | Kumpêni atata malih | sarêng umangsah | sawadyanira ngukih ||
9. munggèng ngarsa angamuk Kapitan Êtak [Êta...]
--- 4: 27 ---
[...k] | sagung wadya Kumpêni | kabèh sarêng mangsah | Surapati apanggah | tanapi rahadèn patih | sarêng umangsah | kapitan mobat-mabit ||
10. Kapitan Tak sinosog watang tan pasah | kasangsang kêre wêsi | Radèn Surapatya | mangsah nglancangi wadya | Êtak dipun parêpêki | ginoco sigra | jajane wanti-wanti ||
11. datan pasah curiga malik pucuknya | dhuwung binucal aglis | Radèn Surapatya | kêbat salin curiga | sinuduk mring Surapati | Kapitan Êtak | wulune datan gigrig ||
12. pan katulak curiga nèng kêre waja | upas rolas nulya glis | ngêdrèl saking kanan | gumrudug bêdhil munya | ya ta Radèn Surapati | sarewangira | sayah dènira jurit ||
13. nèng pagongan atarap dènira lênggah | Wêlănda ambêdhili | saking ing kadohan | tan wontên purun nyêlak | ya ta Radèn Surapati | dyan dhinawuhan | timbalan sang narpati ||
14. Surapati nêdha sampun kêlayatan | dinukan ing sang aji | alon aturira | inggih dhatêng sandika | kenginga aso rumiyin | pan dèrèng wêgah | manahe ingkang abdi ||
15. inggih rencang punika wontên kabranan | pan arsa nginum warih | manah sangêt wêlas | dhatêng kang nandhang brana | wong gandhèk wangsul tumuli | prapta ing ngarsa- | nira sri narapati ||
16. sampun katur sadaya dhatêng sang nata | ature Surapati | ing
--- 4: 28 ---
purwa wusana | mèsêm sri naranata | ngandika dhatêng kang rayi | hèh adhi êmas | wus sayah Surapati ||
17. tuwan ana adhi mas payo dèn inggal | manawa ngapirani | sigra jêng pangeran | manêmbah ngaras pada | têdhak saking ing sitinggil | mring pagêlaran | panggih lawan kang abdi ||
18. mung wolulas ingkang dasih kathahira | sami wadya pinilih | kang dhèrèk jêng pangran | kinèn salin busana | kadya wonge Surapati | miwah jêng pangran | kang busana wus salin ||
19. pan amindha Surapati wadyanira | sawusnya sami salin | wau jêng pangeran | mingêr ngalèr lampahnya | mangalèr anjog ing masjid | tiyang wolulas | tan pisah lawan gusti ||
20. nulya mêdal saking masjid amangetan | ngalun-alun wus prapti | kagyat Surapatya | awas dènira mulat | yèn Pangran Pugêr nulungi | sigra umangsah | wadyanya rêbut dhingin ||
21. Surapati angantêp pangamukira | tanapi radèn patih | wong Kumpêni tadhah | ya ta kangjêng pangeran | saha wadya marêpêki | mangambul yuda | awor lan Surapati ||
22. jêng pangeran prapta ngarsanira Êtak | dyan kinarutug bêdhil | pangran tan suminggah | sarwi angêmbat watang | Kyai Palèrèd pinusthi | kangjêng pangeran | sigra dènnya nglarihi ||
23. Kapitan Tak kêrenira lapis tiga | tatas tanpa ngundhili | jaja nrus walikat | niba
--- 4: 29 ---
Kapitan Êtak | tan nganggo anjaluk warih | sampun palastra | wadyanya Surapati ||
24. barêng ngamuk lawan wadya kapugêran | miwah wadya dyan patih | sami ngamuk rampak | lir banthèng tawan brana | anumbak dhatêng Kumpêni | sami bêk pêjah | Kumpêni ambêdhili ||
25. têtumpêsan Kumpêni pating gulimpang | panggah ka maksih urip | sami ambêk pêjah | ngamuk wong kapugêran | miwah Radèn Surapati | Kumpêni pêjah | wangke susun atindhih ||
26. wong Kumpêni winatawis ingkang gêsa[7] | salawe lan wong Bugis | sumyur wus lumajar | Rahadèn Sindurêja | Kumpêni dipun tulungi | sami ngusungan | binêkta marang loji ||
27. Surapati lan rewangnya kawan dasa | pan kadi wong angimpi | ya ta sri narendra | kang lênggah sitibêntar | suka angandika aris | tuhu prawira | iya Si Surapati ||
28. timbalana lah yayi mas dipun inggal | lawan Si Surapati | myang Anrangkusuma | gandhèk tur sêmbah mentar | tumurun saking sitinggil | wus tinimbalan | katiga sami kerid ||
29. sampun prapta ing ngarsane sri narendra | sarêng manêmbah katri | bagea yayi mas | kang mêntas mangun yuda | nuhun ature ri aji | nata ngandika | nêmên gonira jurit ||
30. ari nêmbah kadospundi tan nêmêna | yêkti jrih ngandika ji | wit timbalan tuwan | nata mèsêm ngandika | ya ingsun tarima yayi | prasêtyanira [prasê...]
--- 4: 30 ---
[...tyanira] | maring sun luwih manis ||
195. Dhandhanggula
1. nyata tuhu ya Si Surapati | mantêp sêtya prawira ayuda | nulya pinatêdhan age | manggis dhuku kapundhung | myang samăngka lan jêram lêgi | saksana gya dhinahar | ngandika sang prabu | Surapati ingsun ganjar | ingsun junjung lungguhmu dadi bupati | ana ing Pasuruan ||
2. lawan ingsun paringi wêwangi | rana Tumênggung Wiranagara | lan Si Anrangkusumane | ya mèlua sirèku | mring Tumênggung Wiranagari | nanging ta wêkas ingwang | karone sirèku | iya padha dèn abisa | kang sun duta amburu lakunirèki | Cakraningrat Jangrana ||
3. radèn kalih sarêng awotsari | sigra jêngkar saking sitibêntar | sang nata kondur ngadhaton | kunêng wau winuwus | Nrangkusuma Wiranagari | sawadyabalanira | lampahira laju | budhal saking Kartasura | amangetan wong Madura Surawèsthi | bêbujung lampahira ||
4. pan gumuruh ing samargi-margi | binêdhilan mung obat kewala | sampun alaju lampahe | kunêng ta kang winuwus | wong Kumpêni kang maksih urip | mung kantun kawan dasa | nèng loji gènipun | dalu lajêng sami minggat | ingkang urip wong Makasar lawan Bugis | nusup-nusup ing desa ||
5. anèng desa sami dèn patèni | mring wong desa pan pêjah sadaya | kunêng kawarnaa manèh | ingkang dipun bêbujung | Ki Tumênggung Wiranagari | lan Radèn Nrangkusuma | samarga puniku | ngobongi
--- 4: 31 ---
wisma wong desa | ingkang bujung wadya Sampang Surawèsthi | wus lêpas lampahira ||
6. sampun nabrang ing kali Sêmanggi | anèng tunggon kèndêl sawadyanya | amung sêdalu enjinge | budhal lampahnya laju | ingkang bujung prasami bali | wong Sampang Surabaya | Kartasura rawuh | lajêng sami masanggrahan | kawarnaa wau kangjêng sri bupati | Susuhunan Mangkurat ||
7. dina Soma miyosi siniwi | andhèr sagung ingkang wadyabala | pra prajurit pêpak kabèh | sagung wadyakuswa nung | saragêni munggèng ing ngarsi | kanoman anèng wuntat | jagabaya ngayun | nyangkragnyana mandhungnyutra | drêmahita nèng ngarsa kalawan miji | sami asikêp tumbak ||
8. drêpanala nirbaya jajari | judhipati jajar mangundara | kanoman patrayudane | yudamênggala wau | sisih lawan wadya kapilih | kartayasa kalawan | wong wisamartèku | wong sanucitra kalawan | jayantaka martalulut sisihnèki | lan wong singanagara ||
9. pagenannya[8] munggèng kanan kèri | wong kêtanggung gandhèk mantri mudha | munggèng ngarsane sang katong | lan wong jagasurèku | wadya wisapracăndha sisih | kêbayan munggèng ngarsa | gêdhong anèng pungkur | sasikêpira ngayuda | upacara banyakdhalang sawunggaling | kidang arda walika ||
10. munggèng kanan pan ragi kawuri | Pangran Pugêr parêk lawan dhampar | pra dipati pêpak kabèh | myang Arya Sindurjèku | Ki
--- 4: 32 ---
Urawan jajarirèki | Tumênggung Wiradigda | Mangkuyuda ngayun | Ki Tinaro Suranata | Mangunonêng Dipati ing Surawèsthi | jajar Pangeran Sampang ||
11. kathah lamun cinatur ing tulis | pra dipati nagri Kartasura | Pangran Sampang lon ature | pukulun sang aprabu | abdi dalêm pun Surapati | sampun lajêng mangetan | inggih lampahipun | tan pisah lan radèn patya | ulun wangsul wontên ing kali Sêmanggi | lan wadya Surabaya ||
12. angandika wau sri bupati | hèh adhi mas Pugêr paran mangkya | Anrangkusuma lungane | sapa ta patutipun | iya ingkang gumanti patih | Pangran Pugêr manêmbah | alon aturipun | pukulun sri naranata | bokmanawi pinujwèng karsa sang aji | pun Arya Sindurêja ||
13. inggih ingkang gumantosa patih | sri narendra alon angandika | padha èstrènana kabèh | wadyaningsun sadarum | Si Sindurja sun jungjung linggih | dadia patih ingwang | gumantia iku | luguhe[9] Anrangkusuma | saur pêksi sagunge wadya narpati | sami mangayubagya ||
14. sri narendra angandika malih | kabèh wadyaningsun Kartasura | padha èstrènana kabèh | samêngko ariningsun | Dèn Mas Tapa sun jungjung linggih | ingsun angkat pangeran | ya Arya Mêntarum | limang èwu lungguhira | lan Si Arya Panular sun jungnjung[10] linggih | bumi sèwu bawahna ||
15. saur
--- 4: 33 ---
pêksi sagung pra dipati | Pangran Pugêr umiring karsendra | ing karsanira sa[11] rajèng | ya ta jêngkar sang prabu | kawanaa[12] Dyan Surapati | samana sampun prapta | lampahira wau | anèng nagri Pasuruan | lajêng tata dalêm anêlukkên singgih | dhatêng wong ing bang wetan ||
16. wadya ing bang wetan sadayèki | sami suyud marang Surapatya | tan ana nanggulang ing rèh | wus kathah wadyanipun | pan amacak karya prajurit | bêktan saking Jakata[13] | wus sinungan lungguh | pinacak rerehanira | wong sawiji ngêrèhkên satus prajurit | tintrim tanah bang wetan ||
17. karya kutha pinacak bupati | aran Tumênggung Wiranagara | kathah wadyane têtukon | wong Bali tukonipun | apan lajêng kinarya sami | prajurit wus pinatah | pangagênge laku | kunêng Radèn Surapatya | kawuwusa Kumpêni kang kasor jurit | lumayu mring Japara ||
18. lajêng marêk lumêbèng ing loji | panggih lawan kumêndur Japara | ya ta alon ing ature | kula ngaturi wêruh | Êtak mangke sampun ngêmasi | sawadya têtumpêsan | aprang lan Ki Untung | wontên nagri Kartasura | ngalun-alun dènira têmpuh ing jurit | Untung tuhu prawira ||
19. kinarutug bêcik tan gumingsir | wadya tuwan Kumpêni sadaya | têlas litnan kapitane | miwah Kumpêninipun | Kartasura tan wontên kari | sampun katur sadaya | sarèhirèng laku | ing purwa madya wusana | duk miyarsa
--- 4: 34 ---
kumêndur sungkawèng galih | dene pêjahe Êtak ||
20. bingung ing tyas kuwur ingkang pikir | tanpa nalar saking susahira | tansah dènnya gèdhèg-gèdhèg | kêkês manah sru takut | mung kuwatir ingkang pinikir | pikire awor susah | alon dènnya muwus | dhumatêng ing rowangira | kayaparan mungguhing pikirirèki | rewangnya lon angucap ||
21. iya bêcik ngaturana uning | mring gurnadur nagri Batawiah | Kumêndur Sêlut nulya ge | lajêng mundhut pêrau | kopral siji wus sinung tulis | lajêng numpak baita | daut jangkaripun | babar layar nèng samodra | angin kêras datan kawarna ing margi | wus prapta ing Jakarta ||
22. sigra mêntas lumêbèng ing loji | lan gurnadur sampun apêpanggya | angaturakên surate | tinampan binuka wus | sinukmèng tyas kagyat tan sipi | nimbali ratni rolas | munggèng kantor agung | sêrat kang saking Japara | sinungakên amanukma gênti-gênti | sadaya ngungun ing tyas ||
23. ya ta matur sagunge pra ratni | gih prayogi mangke binantonan | gurnadur lon ngandikane | sapa ingkang lumaku | pun Kumêndur Sêlut prayogi | Driyansah lumakua | alajênga tugur | wontên nagari Japara | dhinawuhan sarta binêktan Kumpêni | kawan atus kèhira ||
24. sampun layar saking ing Batawi | tan winarna wau lampahira | anèng Japara praptane | baita sampun labuh | lajêng mêntas sagung Kumpêni | ing
--- 4: 35 ---
loji sampun prapta | lan kumêndhan pangguh | sampun winartan sadaya | barang ing rèh kunêng malih kang winarni | bupati ing Japara ||
25. Janapura lan Răngga Sêmawis | wus utusan marang Kartasura | atur uninga sang katong | mangke Kumêndur Sêlut | Indriyansah ngirid Kumpêni | kathah prapta Japara | pacak baris tugur | sampun katur sri narendra | ya ta wau sang nata lajêng nimbali | mring sagung pra punggawa ||
26. angandika kangjêng sri bupati | kayaparan mêngko budinira | Kumpêni kang prapta kuwe | nèng Japara kêkuwu | ya ta matur para bupati | gusti lamun sambada | pinêrêp ing ripu | Kumpêni kang nèng Japara | inggih mangke mumpung kathah ingkang prapti | Kumpêni nèng Japara ||
27. abdi dalêm gih pun Surapati | ingangsahkên dhingin mêdal Dêmak | gih kadospundi patrape | pangran dipati bêkuh | sri narendra datan marêngi | wontên mantri kaparak | lurah gandhèk iku | awasta Ki Jawaraga | ulun sagah angêndhêkakên Kumpêni | mêkak kang nèng Japara ||
28. Jiwaraga anulya winangsit | wus kaduga sigra kinèn mangkat | bêkta sêrat pakintune | bêras pari lan wêdhus | susuh mrica lan bèbèk pitik | kumêndur kawarnaa | susah manahipun | amirangrong ing wardaya | sun têtêdha muga ta sri narapati | ngukupa mring Walănda ||
29. yèn tan arsa ngukup mring Kumpêni | yêkti lunga saking ing Japara | mulih marang nagarane | kunêng ingkang
--- 4: 36 ---
winuwus | Jiwaraga lampahe prapti | punang sêrat tinampan | lan paring pakintun | kumêndur marwata suta | tinumpiksa têmbunge kang punang tulis | hèh Kumêndur Driyansah ||
30. Êtak mati prang lan Surapati | anèng alun-alun Kartasura | Si Untung ing samêngkone | ingsun buru lumayu | mring bang wetan apacak baris | ana ing Pasuruan | hèh sira kumêndu[14] | maringa ing Kartasura | ambanjêla mring Untung ingsun rewangi | mangsah asmaradana ||
196. Asmaradana
1. anyêkêl Si Surapati | Kumêndu Sêlut Driyansah | sêksana lingira alon | atur kula mring sang nata | inggih dhatêng sandika | nanging ing samangke ulun | nyuwun sumêne kawula ||
2. angantos caraka mami | ingkang dhatêng Batawiah | sumăngsa prapta wiyose | kula yêkti inggal sowan | dhumatêng sri narendra | sang nata paring pakintun | anuwun kalinggamurda ||
3. kula tan sagêd mangsuli | sihipun sri naranata | kang rumêntah jasad ingong | Jiwaraga wus kalilan | mantuk mring Kartasura | ya ta pinisalin sampun | sinung arta myang busana ||
4. Kumêndur Sêlut pêparing | dhumatêng Ki Jiwaraga | pêsangon ringgit salawe | atur-atur mring sang nata | kêkalih warna kuda | ajidan kalih ingutus | ngaturakên pakintunnya ||
5. sangkêlat lan kêling-kêling | dene ingkang warna kuda | kêkalih bangsane [bang...]
--- 4: 37 ---
[...sane] kore | lawan kalih tèrjinira[15] | prasami pêpilihan | gêntia malih winuwus | Tumênggung Sujanapura ||
6. Japara mangke ngêmasi | awit sakit pêjahira | sampun katur ing sang katong | sang nata sangêt ngungunnya | ya ta kang kawarnaa | Jiwaraga lampahipun | sampun prapta Kartasura ||
7. sampun tumamèng ngarsa ji | sadaya katur sang nata | Kumêndur Sêlut ature | ing purwa madya wusana | inggih ta pun Driyansah | punika atur pakintun | kunjuk arsa padukendra ||
8. ajidan ingkang tinuding | sang nata alon ngandika | timbalana ngarsaningong | ajidan marêk ngarsendra | ngêmpit tapiyonira | sakalangkung urmatipun | pukulun sri naranata ||
9. kawula gusti tinuding | dhumatêng inggih Driyansah | abdi paduka sang katong | kumêndur ka nèng Japara | atur-atur sang nata | nyaosakên kang pakintun | kuda kore dwi kathahnya ||
10. ingkang kalih kuda tèji | busana kêling sangkêlat | punika gusti angsale | saking nagri Batawiah | lawan abdi narendra | nyaosakên tabenipun | sang nata alon ngandika ||
11. ya bangêt tarima kasih | nulya pinaring busana | sarta lawan pêsangone | sèkêt ringgit arta pêthak | ajidan gya pamitan | lèngsèr saking ngarsa prabu | lajêng prapta ing Japara ||
12. lawan kumêndur wus panggih | wus katur sadayanira | kumêndur langkung sukane | kunêng mangke kawarnaa [kawar...]
--- 4: 38 ---
[...naa] | Sang Nata Kartasura | nimbali Sindurêjèku | lawan sagung pra punggawa ||
13. atanapi ingkang rayi | Pangeran Pugêr wus prapta | sami munggèng ngarsa katong | sang nata alon ngandika | yayi mas lan Sindurja | tuwin pra punggawaningsun | padha sira èstrènana ||
14. Si Jiwaraga saiki | ingsun junjung linggihira | dadi tumênggung linggihe | anèng nagara Japara | lan sun paringi aran | Ki Martapura Tumênggung | bupati nagri Japara ||
15. sadaya sami ngèstrèni | timbalannya sri narendra | dèn abêcik-bêcik kowe | ngrêtèni marang Driyansah | iku Răngga Sêmarang | karèha marang sirèku | sandika Ki Martapura ||
16. lèngsèr saking ngarsa aji | adandan sigra lumampah | sampun prapta Japarane | lajêng mring loji kapanggya | lan Kumêndur Driyansah | tabean tata alungguh | Martapura lon dêlingnya ||
17. ing mangke ngandika aji | kula kinèn suka pisa[16] | dhatêng andika wiyose | yèn samangke badan kula | tinanêm nèng Japara | lawan sinungan jêjuluk | Ki Tumênggung Martapura ||
18. mring tuwan kinèn ngêmongi | Kumêndur Sêlut miyarsa | sakalangkung suka tyase | Ki Tumênggung Martapura | lajêng sinuba-suba | anèng loji mangan nginum | wusing rampung dènnya pista ||
19. anulya pamitan mulih | Ki Tumênggung Martapura | marang malêm kabupatèn | sampun prapta dalêmira | gya milih wong Japara [Ja...]
--- 4: 39 ---
[...para] | bujang papat kathahipun | ingugung pan kinasihan ||
20. mangkana alami-lami | Ki Tumênggung Martapura | langkung mukti wibawane | anèng kutha ing Japara | asugih wadyabala | saking wangsite sang prabu | milane Ki Martapura ||
21. apan wus kadi narpati | kumêndur amênggah-mênggah | kaungkulan piangkuhe | anganggo sawênang-wênang | ya ta wau kawarna | wontên Lănda saradhadhu | kuliling kathahnya tiga ||
22. asune amburu pitik | cinokot ayame pêjah | sigra cinêkêl Landane | katur Kyai Martapura | cinêkêl Landanira | cinukur mrapat dhasipun | rainira cinorengan ||
23. angus ênjêt lawan kunir | apan sarwi ginêbugan | lawan binănda tangane | dene wadyanira Jawa | wau Lănda têtiga | dipun uculakên sampun | tangannya maksih bêbandan ||
24. gya mantuk malêbèng loji | Kumêndur Sêlut tumingal | sakalangkung ing dukane | ya ta lajêng karya surat | kunjuk sri naranata | ajidan dinuta sampun | dhumatêng ing Kartasura ||
25. datan kawarna ing margi | sampun prapta Kartasura | lajêng umarêk sang katong | ngaturakên kang nawala | kunjuk gya tinumpiksa | kawula Kumêndur Sêlut | Driyansah loji Japara ||
26. unjuk tabe ulun gusti | sadayaning kaurmatan | sumaos pada sang katong | Sri Narendra Kartasura | kang mêngku nungsa Jawa | ulun [ulu...]
--- 4: 40 ---
[...n] unjuk wrin sang prabu | abdi paduka narendra ||
27. pun Martapura samangkin | anggêpnya sawênang-wênang | asangêt nganiayane | dhumatêng dasih Walănda | yèn sang prabu marêngna | ulun suwun pêjahipun | pun Tumênggung Martapura ||
28. sang nata ngartikèng galih | wusana alon ngandika | ajidan muliha age | sampun ingangsulan sêrat | sarta pisangonira | busana pinaring sampun | ajidan sêksana mentar ||
29. kawarnaa sri bupati | ingkang rayi tinimbalan | lawan Arya Sindurjane | pra pangeran myang punggawa | wus prapta ngarsa nata | angandika sang aprabu | yayi mas karsa manira ||
30. Si Sindurja ingsun tuding | lan Pangran Natakusuma | Si Mangunonêng kanthine | pituwin Si Suranata | Binarong amèlua | sagêgamane prang pupuh | sinome aja kawêntar ||
197. Sinom
1. ngantêpa Si Martapura | yèn uga dhèwèke wani | iya marang ing Walănda | kabèh ambantua sami | Pangran Pugêr mèstuti | samana wau sang prabu | dhawuh karya nawala | marang Martapura dadi | sinungakên caraka praptèng Japara ||
2. lajêng panggih Martapura | surat tinêdhakkên aglis | binuka sinukmèng driya | pèngêt iki layang mami | kangjêng sri narapati | dhawuha marang sirèku | Tumênggung Martapura | Japara wruhanirèki | sira iku jinaluk ing patinira ||
3. iya marang ing Walănda |
--- 4: 41 ---
nanging ta yèn sira wani | angamuk marang Walănda | ana sajêroning loji | sirèku ngong idini | paring kanthi jênêng ingsun | Pangran Natakusuma | lawan Sandurêja[17] Patih | Mangunonêng Binarong lan Suranata ||
4. Martapura duk tumingal | nawala timbalan aji | garjita ngadêg suranya | gya mêpak wadyanirèki | ingkang sami ginangsing | wadya ing Japara sèwu | samêkta gamanira | kasaru wau kang prapti | Pangran Natakusuma lan Sindurêja ||
5. kalawan bupati tiga | lajêng lumêbêt ing loji | panggih Kumêndur Driyansah | lajêng têtabean sami | pinaringkên kang tulis | pitêdhanira sang prabu | binuka sinukmèng tyas | kadriya têmbunge tulis | sakalangkung kumêndur sukaning driya ||
6. angandika Sindurêja | tuwan mangke anèng loji | Martapura ginêmbonga | janèwêr kênit branduwin | kula ingkang nglunasi | Si Martapura ing besuk | kumêndur sru karênan | myarsa dhawuhe dyan patih | nanging batin kumêndur sangêt prayitna ||
7. Kumpêni winangsit samya | wus sinugata duta ji | lajêng pamit mêsanggrahan | kunêng kawurcitèng ratri | Dyan Arya Sindurjèki | Pangran Natakusumèku | Binarong Suranata | Mangunonêng sami linggih | Martapura tinimbalan dhêdhêmitan ||
8. ngandika Arya Sindurja | paran sira benjing enjing | apa ta sira wania | angamuk ana ing loji | timbalane sang aji | lamun [la...]
--- 4: 42 ---
[...mun] sira wani ngamuk | nèng loji mring Walănda | kabèh kancaningsun iki | kinèn bela anglabuhi karyanira ||
9. umatur Ki Martapura | sampun siyang nadyan ratri | amêngsah lawan Walănda | saèstu kula tan ajrih | panggiha wontên pundi | lah wis muliha sirèku | nulia sêdhiyaa | Martapura nêmbah amit | ingkang wuri lajêng sami pirêmbagan ||
10. Pangeran Natakusuma | mèsêm sarwi muwus aris | kêris ingsun Si Gupita | pan uwis pacangannèki | lawan kumêndur benjing | utawi kapitanipun | ngling Arya Sindurêja | nêdha dintên benjing enjing | angijèni kapitan lan litnanira ||
11. kunêng dalu kawuwusa | ya ta kawarnaa enjing | Sindurja sakancanira | sampun sêdhiya nèng loji | prasami lênggah kursi | sasolahira sinamun | barisira sadaya | atarap jawining loji | ya ta matur kumêndur mring Sindurêja ||
12. tuwan dene langkung kathah | paduka ambêkta baris | angling Arya Sindurêja | sampun ngantos nêniwasi | Si Martapura sêkti | sarta kathah wadyanipun | gangsingane Japara | kumêndur gumuyu angling | timbalana inggih ta pun Martapura ||
13. litnan kawula kewala | inggih radèn angrampungi | Sindurêja sigra duta | mantri kêkalih tinuding | nimbali maring loji | abarênga salakumu | caraka kalih mentar | lan Martapura wus panggih | Martapura api-api nandhang lara ||
--- 4: 43 ---
14. bathukira pinilisan | sukunira dèn pêtêki | sarwi kêmul dodotira | sarean leyangan guling | mantri kêkalih prapti | dhawuhkên timbalanipun | matur Ki Martapura | andika matur dyan patih | datan sagêd kula sowan sawêg lara ||
15. duta kalih sarêng mentar | sapraptanira ing loji | wus katur sadayanira | Martapura aturnèki | kumêndur matur aris | lah punika ambêkipun | inggih pun Martapura | jêng gusti ingkang nimbali | purun daga datan arsa lumampaha ||
16. Radèn Arya Sindurêja | sumung-sumung wadana brit | ngandika mring Suranata | nêdha lumaku pribadi | yèn mêksa tan lumaris | wisana nèng wismanipun | gawanên kupingira | Suranata mentar aglis | Martapura api sangêt gêrahira ||
17. ingadhêp kang para garwa | utawine para sêlir | bathukira pinilisan | sikile dipun pêtêki | kêmul kampuhirèki | api sangêt dènnya angluh | pra sêlir ngadhêp kapang | sadaya sami mijêti | osiking tyas Ki Tumênggung Martapura ||
18. uwong kinon asudukan | angamuk marang Kumpêni | lah ta iku enak apa | sih enak ngêloni gundhik | Ki Suranata prapti | angadêg ing daganipun | sugal dènira ngucap | dene iku bêcak-bêcik | kayaparan Martapura sanggupira ||
19. duk ing wêngi prajangjean | Martapura matur aris | kadospundi ta punika | samangke kawula [kawu...]
--- 4: 44 ---
[...la] sakit | ragi pêdhês puniki | sirah kula sangêt ngêlu | ting cêrkot raosira | tan kenging kinarya linggih | Suranata asugal pangucapira ||
20. radèn patih katimbalan | yèn sira nora lumaris | ingsun kinèn anyirnakna | amung kupingira kalih | pinundhut marang loji | nanging eman kêris ingsun | sun sudukkên mring sira | sikilku bae nguwisi | kaya rêmuk êndhasira ingsun dhupak ||
21. sun tabokkên êndhasira | eman-eman tangan mami | umatur Ki Martapura | saèstu kawula sakit | samangke sampun mari | anêdha ngapuntên ulun | ngandikan gih sandika | lajêng siyaga ngajurit | sabalane sampun siyaga ngayuda ||
22. budhal loji sampun prapta | obah ingkang sami linggih | litnan utawi kapitan | sami prayitna ing wèsthi | sagung para dipati | sami nyikut dhuwungipun | ngêlabang kapipitan | kumêndur ngêjèpi aglis | anglarihi dhumatêng Ki Martapura ||
23. litnan sêksana tumandang | asta kang kiwa nglarihi | gumêtêr Ki Martapura | ulat pucêt payus putih | litnan nyandhak kris kêni | Ki Martapura lumayu | angadêg ngusap jaja | wau rahadèn apatih | Pangran Natakusuma mijêt kang jaja ||
24. prasami kadung ing karsa | dene tan tuhu ing jangji | praptèng jaba tinadhahan | mring wadyabala kang baris | jur amoh rontang-ranting | Kumêndur Sêlut gumuyu |
--- 4: 45 ---
dene botên pintêna | ambêke kalêngki-lêngki | radèn patih asru dènnya angandika ||
25. kula sèwu botên nyana | samantên antêpirèki | dene adoh sangêt lawan | piangkuhipun si anjing | wong Japara sawiji | tan wontên kang bela lampus | Martapura kang pêjah | jisim pinakakkên anjing | wong Japara miyarsa giris sadaya ||
26. pawèstri angili samya | gya dhawuh rahadyan patih | mring Tumênggung Suranata | kinèn anjaraha sami | Martapura wismèki | Sindurja nèng loji kantun | kumêndur langkung suka | samana umatur aris | adhuh radèn sangêt trima kasih kula ||
27. dhatêng gusti sri narendra | kawula kapitêdhan sih | pêjahipun Martapura | kula atur tabe gusti | kunjuk sri narapati | lan punika tilaripun | inggih kula sumăngga | gusti kangjêng sri bupati | ya ta angling Radèn Arya Sindurêja ||
28. sudara benjang punapa | manawi dangu sang aji | sowan ta mring Kartasura | anyêkêl pun Surapati | sang natarsa bantoni | dhumatêng tuwan kumêndur | Driyansah lon saurnya | prakawis punika inggih | ing samangke dèrèng sagêd umatura ||
29. kula angantos parentah | kang saking nagri Batawi | kawula miyarsa warta | ing mangke rêsah nglangkungi | duk ngantos kumasaris | dinuta mring pulo Ondrus | angudhunakên wadya | Kumpêni kang sawêg jurit | samangsane prapta anuntên [anu...]
--- 4: 46 ---
[...ntên] umangkat ||
30. amung samangke kawula | nyaosi salawe kêrbin | nulya budhal Sindurêja | boyongan jarahan sami | datan kawarnèng margi | Kartasura sampun rawuh | lajêng mêlêbèng pura | prapta ngabyantarèng aji | sri narendra arum wijiling wacana ||
198. Mijil
1. Jiwaraga luwih alanèki | tan lumrah lawan wong | angluwihi saking ing alane | eling turune wong adol pitik | Dyan Pangran Dipati | alon aturipun ||
2. gih punika bèbète tyang nyukit | dulit sangêt awon | datan sudi sun angabdèkake | ing saturun-turune si dhêsil | mêmirang aurip | sokur têkèng lampus ||
3. jêjarahan saking Japarèki | wus malbèng kadhaton | dadi isèn jro pura èstrine | mung rabine Ki Jiwaragèki | kang sêpuh pribadi | tan anèng kadhatun ||
4. Jiwaraga sutanira èstri | binuwang mangulon | marang wana Ngayah ing prênahe | Pangran Dipati wus bubar sami | sadaya kang nangkil | sowang-sowang mantuk ||
5. kunêng gênti kang winuwus malih | ya ta winiraos | Pangran Kajoran kawarna manèh | akêkuwu ngumpulakên dasih | sagunge wadya lit | wong ing dhusun-dhusun ||
6. nèng Palabang dènnya pacak baris | prasami makuwon | wong ing desa ing kering kanane | wontên rare neneman apêkik | langkung dèn kasihi [ka...]
--- 4: 47 ---
[...sihi] | pan rinêngkuh sunu ||
7. Răngga Dhadhapan ingkang wêwangi | antar bagus anom | wus andadi akathah balane | kang minăngka têtindhihing baris | lampahira ngancik | Kaleca dinunung ||
8. kawarnaa nagri Kartawani | wus miyarsa wartos | sri narendra aparentah age | kang tinuduh mapag ing ajurit | wadya Madurèki | lawan Surèngkewuh ||
9. ingkang baris Kaleca ginitik | ya ta sampun kawon | pan anglarug mangidul barise | tinut wuri saparanirèki | wadya Surawèsthi | lan Sampang tut pungkur ||
10. Panêmbahan Rama kang winarni | eca amakuwon | angandika mring para muride | sakabèhe anak putu mami | besuk yèn ajurit | akèh wadyaningsun ||
11. lah dêlêngên kabèh bocah mami | besuk ing palugon | iya kaya mangkene patrape | Panêmbahan mundhut sawung kalih | kinèn motong aglis | wau punang sawung ||
12. kinèn ngolah kang sawung kêkalih | anulya ginodhog | uwus matêng sinaoskên age | panêmbahan angandika aris | panganên kang daging | balunge puniku ||
13. kumpulêna kabèh anèng piring | wusira kalakon | angandika panêmbahan mangke | hèh ta jago lah uripa maning | ginêtak tumuli | balung mulya sawung ||
14. lah ta kaya mangkono ing benjing |
--- 4: 48 ---
têmpuhing prang popor | nadyan mati ingsun gêtak kowe | pasthi urip kaya jago iki | sadaya ngabêkti | para muridipun ||
15. ingsun gawe pasang giri maning | mênang lawan kawon | ing ayuda dadi pratandhane | iwak lele sun kon mènèk krambil | yèn bisa angambil | krambil dêganipun ||
16. mênang unggul gon ingsun ajurit | yèn tan bisa kasor | dyan ginêtak ingkang iwak lele | sigra mènèk ing uwit karambil | ya ta lajêng ngambil | krambil dêganipun ||
17. langkung inggar sagung para murid | ya ta ngandika lon | lah dêlêngên pratandhaku manèh | alang-alang sun sêbare iki | pasthi lamun dadi | janma bisa ngamuk ||
18. sigra nyandhak alang-alang aglis | ginêtak dadya wong | ewon lêksan tan karuan kèhe | hèh Dhadhapan maguta ajurit | sira sun gawani | ênya iki pêcut ||
19. arêpêna gon mungsuhirèki | pasthi padha dhrodhog | kêkês rumab yêkti wêdi kabèh | măngsa sira sun tegakna jurit | sun arsa udani | bok na batur lampus ||
20. sun gêtake pasthi urip maning | sagung wadyaningong | iku bisa majua prang manèh | para murit sami awotsari | kathahnya winilis | namung kalih atus ||
21. panêmbahan têdhak ngirid baris | wadya kinèn golong | sami sila murid sadayane | nyandhak kutug panêmbahan aglis |
--- 4: 49 ---
sarwi angidêri | donga sarwi kutug ||
22. Răngga Dhadhapan ngiring sang yogi | angidêri uwong | sarwi gawa pêcut nèng tangane | panêmbahan angandika aris | ingkang êlor iki | têmpuhên karuwun ||
23. sigra budhal sagunge pra murid | umangsah palugon | Răngga Dhadhapan dadya tindhihe | pêcutira pan sarwi pinandhi | nèng wurining baris | wau ki tumênggung ||
24. Ki Jangrana angabani dasih | umangsah palugon | wadya Surabaya was tingale | mungsuhira amêdali jurit | wus sadhiya sami | swarane gumuruh ||
25. wus apanggih yun-ayunan jurit | prasami non-tinon | wadya Arga umangsah jurite | Ki Dhadhapan kang nindhihi wuri | wadya Surawèsthi | umangsah ing ripu ||
26. Răngga Dhadhapan pêcutira glis | tinêlungkên mungsoh | wadya Surabaya jrih manahe | wadya Arga mangsah ngidak wani | wau ta sang yogi | momor wadyanipun ||
27. lare kalih kang atut ing wuri | kutuge pinondhong | angin silir-silir wor praptane | lesus limêngan madyaning jurit | kêkês tyasnya wingwrin | wadya Surèngkewuh ||
28. wong Madura sigra angêbyuki | saking wetan nêmpoh | nanging sami akêkês manahe | sarêng têmpuh udan riwis-riwis | gumrah wadya alit | rumab tyasnya takut ||
29. Răngga Dhadhapan nêmpuh ing kering | Surabaya nêmpoh | lan Madura asarêng angsahe [ang...]
--- 4: 50 ---
[...sahe] | wong arahan lumayu samya jrih | wadya Ngarga sami | yudanira sêngkut ||
30. pan kasapih kasaput ing ratri | mundur kang rêbut rok | amakuwon ing kalih-kalihe | kunêng dalu kawarnaa enjing | kalihira sami | gya anêmbang pangkur ||
199. Pangkur
1. Panêmbahan Rama mangkya | sakundurnya wau saking ajurit | laju lênggah nèng panêkung | siniwi wadyabala | kutugira datan mati pan kumêlun | anèng sanggar pamêlêngan | Răngga Dhadhapan nèng ngarsi ||
2. panêmbahan angandika | hèh Dhadhapan ing benjang yèn ajurit | kaya nora kongsi nêmpuh | marang sariranira | tuwin marang wadyanira kabèh iku | kaya uwis dening gêlar | gêlar ingsun benjing enjing ||
3. alang-alang ingsun gêtak | dadya uwong padha mèlu ajurit | akèh dinulu ing mungsuh | padha giris tumingal | ingkang wadya sadaya inggar tyasipun | kunêng gantya kawuwusa | Ki Tumênggung Surawèsthi ||
4. ing dalu apagunêman | pra santana sadaya munggèng ngarsi | miwah para mantrinipun | tuwin mantri Madura | myang arahan Pangeran Madura rawuh | ing Kêkonang ing Pêcalan | ing Têmbayat dèrèng prapti ||
5. sira Tumênggung Jangrana | angandika hèh sanak-sanak mami | kayaparan wêkasipun | yèn awèt mangkenea | kaya nora sampurna ing pitung tèngsu | ing mêngko karêp manira | ing ayuda sun awaki ||
6. aja nganggo wong arahan | sarupane sanak [sana...]
--- 4: 51 ---
[...k] ngong nunggal mami | Pangeran Răngga puniku | Pêcalan lan Kêkonang | ing Têmbayat wontêna ing wuriningsun | sampun kêdah tumut yuda | ingong dhewe kang ngawaki ||
7. tanapi Pangeran Răngga | lan pun adhi Têmbayat dèrèng prapti | pun adhi kèndêl puniku | kêdah wakil kewala | sawarnine nênggih sanak-sanak ingsun | binêktakakên kawula | nanging maksih kula iring ||
8. kadi ing sadina benjang | dhatêngipun lamun botêna adhi | Tumênggung Jangrana muwus | nadyan botên dhatênga | pan punika ngêntosi sabalanipun | suprandene sampun kathah | sêntanane kang wus prapti ||
9. apan dina benjang enjang | kula mangsah yuda mangrurah biting | wong gunung êndhasa sèwu | măngsa ingsun ulapa | dika pangran prayogi muji nèng pungkur | Pêcalan lawan Kêkonang | andika muji lan dhikir ||
10. yèn ta maksih katingalan | nadyan bisa arupaa sakêthi | anggêr botên bisa mabur | yèn maksih ngambah lêmah | inggih kenging kula lantari ing lawung | măngsa ta kula ajriha | anggêr sagêd caruk kêris ||
11. hèh payo wong Surabaya | para mantri lan kabèh sanak mami | ingkang padha têguh timbul | aja doh lawan ingwang | pilihana wadyaningsun besuk esuk | payo ta barêng palastra | lan wong ingsun talang pati ||
12. ing ratri wuwusên enjang | duk samana sadhiya ing ajurit | miwah wadya Ngarga uwus | sadhiya magut ing prang | mêdal saka
--- 4: 52 ---
biting wadyanira umyung | pan sampun ayun-ayunan | sarêng nêmpuh ing ajurit ||
13. sira Tumênggung Jangrana | anèng ngarsa dharat ngawaki jurit | Pangeran Wăngga nèng pungkur | Kêkonang lan Pêcalan | samya dhikir sawadya swaranya umyung | wau Tumênggung Jangrana | ngabani wadya sinêlir ||
14. wadya Surabaya mangsah | wong Madura sarêng angamuk wani | wong Gunung atadhah pêngkuh | sira Răngga Dhadhapan | munggèng ngarsa mobat-mabit pêcutipun | arame dènira yuda | kang ajriha têmah wani ||
15. wadya Arga tandangira | datan ulap dulu warastra lungid | lir singa lodra mangamuk | Pangran Kajoran wuntat | Panêmbahan Rama sarwi akêkutug | apan wus karsaning Suksma | pangabarane tan dadi ||
16. sanjata wus sami munya | wadya Surabaya sami bêdhili | ingudanan pasêr busur | wong Arga kathah pêjah | maksih tadhah wadya Madura gumulung | pira kadare wong Arga | dipun urugi pêpati ||
17. panêmbahan myat ing wadya | anggêlasah kadi babadan pacing | ginêtak maksah[18] galugur | ambêdhol alang-alang | wus sinêbar tan ana kadadènipun | apan maksih alang-alang | Răngga Dhadhapan ngêmasi ||
18. sinosog ing ganjur watang | Ki Dhadhapan jisime wor lan siti | panêmbahan awas dulu | lumayu mring bitingan | amung kantun wadya wolu atut pungkur | wus prapta ing prênahira | panêmbahan gya nêtêpi ||
19. kang kori
--- 4: 53 ---
wus jinaganan | awurahan kang anèng jroning biting | prajurit Surabayèku | bètèng sampun kinêpang | binêdhilan wadya jro surak gumuruh | dene kang lumayu yuda | wus ngumpul sajroning biting ||
20. jro bètèng tangise umyang | Panêmbahan Rama kocapa malih | amêgêng napas pinêsu | ngêningkên păncadriya | tan antara pangraose kang andulu | panêmbahan malih jaka | anulya kadulu malih ||
21. salare pangon wayahnya | dangu-dangu katingal sabêbayi | nulya musna tan kadulu | sagung kang sami ngêpang | wadya Surabaya sarêng mangsah ngêbyuk | mangukih mangrurah jagang | bètèng sampun dèn lêboni ||
22. puyêngan ing jro bitingan | tinumpêsan wong lanange tan kari | lare lanang datan kantun | pinatenan sadaya | wong wadone sadaya wus kinèn ngumpul | binoyong binêkta mêdal | pakuwon sampun binêsmi ||
23. wus sirna pakuwonira | sinêngkalan bêdhahira ing Wukir | trus sirna pandhita iku |[19] wau kang kawarnaa | Ki Tumênggung Jangrana pan arsa kundur | sagunging wong bêboyongan | kinèn ambêkta rumiyin ||
24. Tumênggung Jangrana budhal | sira pangran ingkang kinèn akari | pangeran ing Wăngga iku | Pêcalan lan Kêkonang | bokmanawa ing undure baris agung | dene panêmbahan musna | manawa angadêg malih ||
25. ing ênu tan winursita | Ki Jangrana
--- 4: 54 ---
lampahira anênggih | prapta ing Kartasuresuk | wus katur sri narendra | Panêmbahan Rama apan musna sampun | langkung ngungun sri narendra | wusana suka kang galih ||
26. boyongan malbèng jro pura | Ki Jangrana ginanjar busana di | ya ta wau sang aprabu | ingkang rayi ngandikan | sira Pangran Pugêr wus tumamèng ngayun | munggèng ngarsane narendra | angandika sri bupati ||
27. yayi paran karsanira | Si Sindurja kala katêmu dhingin | nèng Japara lan kumêndur | prakara Pasuruan | lamun bala Kumpêni yayi ngong pundhut | anggitika Pasuruan | lan dèn pracayakna maning ||
28. ingkang sun tuduh ing karya | punggawèngsun Madura Surawèsthi | ngirida pasisir iku | kang rayi matur nêmbah | yèn suwawi ing karsa paduka prabu | lêhêng nuntên linampahan | inggih pun dipati kalih ||
29. nadyan inggih manggihana | dhatêng wadyabala Kumpêni mangkin | wontên ing paran pukulun | sadaya umangkata | pun Kumpêni saèstu mêdal ing laut | sri narendra angandika | sakarsanira ta yayi ||
30. maksih kaya dhingin uga | pan wong loro iku ngong karya sandi | duk Japara durung kuntung | alane kang sun karya | Jiwaraga yayi wijile wong buruh | akarya lingsêm manira | têmahan anandhang brangti ||
200. Asmaradana
1. yayi nisthaning narpati | lamun akarya punggawa | nora tega ing patine | watêke wêdi palastra |
--- 4: 55 ---
drêngki jail tur cidra | tan pantês ngawulèng ratu | lan dhêmên amaro tingal ||
2. watarèngsun Surapati | samêngko wus sugih akal | pantês angêntasi gawe | kaya nora kawanguran | kang rayi matur nêmbah | inggih sintên ingkang purun | amingkis wadi narendra ||
3. suwawi dipun timbali | pun Sampang lan Surabaya | kinèn siyagèng palugon | sang nata alon ngandika | Sindurja timbalana | Si Dipati Surèngkewuh | aja kari yayi Sampang ||
4. punggawa katri wus prapti | ing ngabyantara narendra | sang nata ngandika alon | hèh yayi mas ing Madura | lawan ing Surabaya | padha siyagaa pupuh | angrabasèng Pasuruan ||
5. ngirida wadya pasisir | lan wadyèngsun Kartasura | amèlua sapratêlon | punggawa kalih wotsêkar | sampun winangsit samya | ing karsanira sang prabu | kadi kang wus kalampahan ||
6. aja ge sira ajurit | yèn Kumpêni durung prapta | abarisa tugur bae | iya anèng Pasuruan | sang nata angandika | marang Arya Sindurjèku | hèh Sindurja ing Japara ||
7. ingsun paringakên maning | maring Si Sêcanagara | Sindurêja awotsinom | iku nuli ulihêna | lan gawanana layang | marang Si Kumêndur Sêlut | yèn punggawèngsun wus budhal ||
8. ingkang lumaku ajurit | yèn uwis prapta Japara | siyagaa ing palugon | nusula [nusu...]
--- 4: 56 ---
[...la] mring Pasuruan | rampung sabda narendra | Sindurêja awotsantun | mêdal saking dalêm pura ||
9. myang Pangeran Adipati | Pugêr sampun sami mêdal | miwah punggawa kalihe | sami mangaras suku sang | Madura Surabaya | sampun prapta dalêmipun | lajêng angundhangi wadya ||
10. sami siyaga ajurit | radèn patih kawarnaa | lajêng animbali age | dhumatêng Sêcanagara | ya ta wus dhinawuhan | timbalanira sang prabu | yèn nagara ing Japara ||
11. pinatêdhakakên maning | anuwun Sêcanagara | lan kinèn umadêg age | marang nagara Japara | sarta anggawa layang | nawala dalêm kang dhawuh | Kumêndur Sêlut Driyansah ||
12. Tumênggung Sêcanagari | mangkat saking Kartasura | nèng marga tan winiraos | ing mangke kang kawuwusa | Dipati Surabaya | lawan Pangran Madurèku | wus saningga sigra budhal ||
13. saking Katasura[20] enjing | tuwin wadya Kartasura | umyang gumuruh swarane | sapratêlon ingkang budhal | pinalih lampahira | wadya pasisir puniku | mêdal êlèr lampahira ||
14. dene ingkang ngirid baris | wadyabala ing Madura | radèn dêmang pasisire | kang milwa Sêcanagara | kalih bupatinira | gantya wau kang winuwus | Tumênggung Sêcanagara ||
15. ing Japara sampun prapti | lajêng marang loji panggya | lan kumêndur tata lunggoh | lajêng maringakên surat [su...]
--- 4: 57 ---
[...rat] | kumêndur tampi surat | binuka sinukmèng kalbu | kadriya surasanira ||
16. langkung sukanya tan sipi | ya ta angundhangi bala | sadhiya baita age | giyota pacalang wangkang | gorap miwah lanangan | nèng muara jêjêl pênuh | nanging ngantos praptanira ||
17. anuwun bantu Kumpêni | dhumatêng ing Batawiah | Sêcanagara wus mrantos | tan lami anèng Japara | samana sampun budhal | marang Pasuruan nusul | tan winarna lampahira ||
18. kunêng gênti kang winarni | wontên janma amêrtapa | ing Gunung Kidul dhepoke | Kyagêng Giring têdhakira | ingkang gadhah dawêgan | ing nguni ingkang dèn inum | mring Ki Agêng Pêmanahan ||
19. Ki Wanakusuma nami | dhêdhukuh nèng wana sunya | pinêsu bêntur tapane | sêdyanira ing wardaya | aminta ing Hyang Suksma | nyuwun ganti waris ratu | amêngku rat nungswa Jawa ||
20. darbe putra jalu kalih | anama Jayalêlana | Jayaparusa kang anèm | ing nguni prajangjinira | Ki Agêng Pêmanahan | yèn wus turun kaping pitu | gêntos warising narendra ||
21. kalawan Ki Agêng Giring | mangke kaping ênêm lagya | mila binantêr tapane | wau putra kalihira | binujuk êmbanira | dhuh radèn inggih yèn ayun | paduka umadêg nata ||
22. mangke sêdhêng ngrêbat puri | mumpung nagri Kartasura | sami suwung bupatine | pasisir măncanagara | nglurug mring Pasuruan | lan wadya [wa...]
--- 4: 58 ---
[...dya] Kartasurèku | ingkang tumut sapratigan ||
23. suwawi sampyan sumiwi | dhumatêng rama paduka | sanadyan dèrèng mangsane | impèn kawula prayoga | sampeyan madêg nata | siniwi wadyabala gung | sarwi amandhi bandera ||
24. wus katingal radèn kalih | tamtu umadêg narendra | kailo ing sangkal bolong | nêronthong gawang-gawangan | yèn sampeyan mêngku rat | Jayalêlana lingnya rum | lah tuturna impènira ||
25. Ki Kartigarun turnèki | anggèr sampeyan katingal | nitih liman ginrêbêg wong | akathah anglir wong ngarak | sampeyan pinaesan | cahya paduka umancur | lir pendah wulan purnama ||
26. kawula umiring wuri | malbèng nagri Kartasura | lampah lêstari kemawon | tan wontên sasayèng[21] marga | inggih lampah sampeyan | tan wontên prajurit mêthuk | mung bèbèk arak-arakan ||
27. ngisis katêrajang baris | dupi prapta Kartasura | kula atangi jênggèlèk | nuntên wontên swara nyata | dumêling ujarira | wus sêdhênge mangun pupuh | Rahadèn Jayalêlana ||
28. condhong lan karsanirèki | gya umarêk mring kang rama | lan Si Jayaparusane | duk prapta ngarsaning rama | matur ingkang atmaja | rama kawula umagut | amêrêp ing Kartasura ||
29. mumpung ta rama ing mangkin | suwung nagri Kartasura | kang rama ngandika alon | kulup [ku...]
--- 4: 59 ---
[...lup] durung ungsumira | nadyan benjing maguta | anggèr yèn wus ungsumipun | têka ngamini manira ||
30. wuwuha punggawanèki | Sang Aprabu Kartasura | iya têlung èwu mono | ingsun ta măngsa mirisa | samangke sutaningwang | apan durung ungsumipun | atmaja mêgatruh turnya ||
201. Mêgatruh
1. kula mangke rama anyuwun pangèstu | badhe umagut ajurit | kang rama alon amuwus | kulup pan wis tuwa mami | amung sira iku karo ||
2. ngong bakali pan iya kurang saturun | lagi ping nêm iki kaki | lan maninge durung tutug | mungguhing pandulu mami | tutugêna sira karo ||
3. amêrtapa anênêdha ing Hyang Agung | dilalah takdiring Widi | ingkang putra kalihipun | tan kêna dipun palangi | aturipun kalih bêrod ||
4. yèn kawula rama mangke sampun ungsum | mung kula anyuwun idi | inggih waris umbul-umbul | kawula bandera waring | têtunggulipun palugon ||
5. kula suwun arsa kula damêl tunggul | inggih umangsaha jurit | ingiring wasiyatipun | sampun karsaning Hyang Widi | ki agêng tyasira condhong ||
6. ri saksana wau kang tunggul pinundhut | kang sinimpên jroning pêthi | dyan binuka kothakipun | jumêgur swarane muni | pêthine kari wus kothong ||
7. tunggul waris mêsat wiyat tan kadulu | jêtung ki agêng umèksi | wusana lingira
--- 4: 60 ---
arum | adhuh nyawa putra mami | paran karsanira mêngko ||
8. tunggul waring brêkatan wus musna iku | kang putra nêmbah wotsari | wus dilalah botên purun | tunggul wau wontên mami | nanging ta pangraos angong[22] ||
9. dene mêsat mring awiyat ingkang tunggul | yèn ta punika umaksih | wontên kothak botên mumbul | ilapate ing ajurit | saèstu kawula asor ||
10. dene wau bandera waring amumbul | muluk dhumatêng wiyati | pratăndha yudamba unggul | wus sêdhêng rama samangkin | kawula ngrêbat karaton ||
11. putra kalih amêksa aturanipun | kang rama èmêng ing galih | radèn kalih nulya muwus | hèh bapa ngirupa nuli | kanan kering sagung uwong ||
12. ubalêna ing kaprawiranta iku | Kartigarun gya lumaris | sing ngarsane gustinipun | marang dhusun kanan kering | gya anêmoni sagung wong ||
13. ngubalakên prawirane Kartigarun | wong desa kang sami uning | awêdi têmah kapencut | lan sagung wong sinung warti | yèn gustinira samêngko ||
14. katurunan laelatul kadri rawuh | nurbuwat karaton Jawi | mêngku rat nungswa Jawèku | sapa wong ing dèsi-dèsi | kang arsa dadi bupatos ||
15. padha nuta samêngko mring gustiningsun | pêsthine sira ing benjing | dadi bêkêl jung-panajung | panglawe utawi mantri | wadana panèkêt kliwon ||
16. wong ing desa sadaya kang sami
--- 4: 61 ---
ngrungu | tyasira prasami melik | kêna ing kêmat cêcinthung | Kartigarun akalnèki | sagung bêkêl desa golong ||
17. wus sadhiya bêkêl desa samya kumpul | marang dhukuh Wanatawis | andadi barisanipun | rinakit kinarya puri | taratag rambat wus dados ||
18. ingkang seba winitawis wadya sèwu | urut wana sami ngabdi | miwah sawetaning gunung | Marapi sami sumiwi | Rêbabu urute saos ||
19. kêrig dhatêng ing Wanatawis sadarum | dyan kawuwusa anênggih | kang arsa umadêg ratu | Radèn Jayalêlanèki | Jayaparusa kang anom ||
20. sabên enjing amêpakkên wadyanipun | ngubalkên prawiranèki | sagung kang mulat kapencut | anèng saluhur turanggi | lawung pitu tan binongkok ||
21. ingulukkên kinarya onclang mandhuwur | mêsat marang ing wiyati | dupi ta mangandhapipun | urung-urung sang apêkik | ginêtak lawung mancolot ||
22. sami mêsat marang ing gêgana muluk | kalamun ambêdhol dami | dadi gêgaman prang pupuh | kang mulat sadaya wingwrin | yèn ginêtak dadi uwong ||
23. radèn kalih umarêk rama sang wiku | arsa umangsah ajurit | kang rama ngandika arum | adhuh babo putra mami | sakarsanira sun rojong ||
24. nanging ingsun tan tega mring sira kulup | ingsun karyakêna joli | kajang têtunggangan ingsun | sukèng tyas tanaya kalih | wus karsanira Hyang Manon ||
--- 4: 62 ---
25. ingkang rama ginubêl wasana nurut | saking byat trêsna ing siwi | têmah gingsir lampahipun | ngêmping tapa genjah têkdir | samana sawusnya dados ||
26. kapraboning ayuda ki gêdhe wau | ngubêngi marang ing dasih | sarwi kutuge kumêlun | wadya surak swaranya tri | gumuruh kang wadya bodhol ||
27. kyai agêng pan joli titihanipun | wadya gung sami lumaris | mawarna banderanipun | Kartigarun matur aris | dhumatêng rahadèn karo ||
28. dhuh gustiku lamun suwawi ing kayun | Kartasura dèn lêbêti | inggih gusti mumpung esuk | mumpung nagri maksih sêpi | sumaur rahadèn karo ||
29. iya bêcik Kartigarun malih matur | gusti kalamun suwawi | wadyanta ingkang pangayun | sami bêkta amaculik | lir pendah tyang bêrêg kêbo ||
202. Durma
1. impèn kula gusti kalangkung pratela | mila wadya pangarsi | ngagêma maculak | inggih gusti sumepa | kados tiyang giring mêri | saèstunira | mungsuh prasami ngisis ||
2. yèn ginêtak pangarsanira sadaya | wong sèkêt winitawis | sami ngangge culak | Radèn Jayalêlana | munggèng ngarsa wuri baris | nitih turăngga | pan sarwi songsong kuning ||
3. tan kawarna solahira pan mèh prapta | ing Kêdungwinong prapti | wadyanya balabar | pangarsanya wus têbah | ing Kapandhanan abaris | wadya pangarsa | dinulu angajrihi ||
--- 4: 63 ---
4. Kêdhungwinong Sidawayah ênggonira | karsane madêg aji | kapyarsèng samana | ing dalu kawuwusa | katur marang sri bupati | lamun wong Wana- | kusumarsa mrêpêk puri |[23]|
5. dêdamêle ingkang lumaku ing ngarsa | ing Kapandhanan baris | wadya urut wana | tuwin sawetan arga | suyud milwa ing ajurit | ing benjang enjang | dènnyarsa mêrêp puri ||
6. katingalan saking nagri Kartasura | pakuwon wana têgil | obor lir raina | ing dalu tan winarna | ya ta kawuwusa enjing | Prabu Mangkurat | miyos ing păncaniti ||
7. andhèr anèng ngayunan wadya punggawa | sakêpraboning jurit | Dipati Urawan | wau kinèn mêthuka | ngirid sagung wadya Jawi | bidhal saksana | saking ngarsa narpati ||
8. amung kantun Radèn Arya Sindurêja | jagi nèng păncaniti | myang wadya kaparak | gêdhong baris malatar | duk samana sri bupati | angingu wadya | kawan dasa wong Bali ||
9. Ki Tumênggung Singabarong aranira | lêlurahe wong Bali | andhèr ngarsa nata | udhênge bolang-bolang | abaju sangkêlat wilis | sondhèr ngangrangan | asikêp watang jinggring ||
10. kawarnaa wau Dipati Urawan | kang mêthuk ing ajurit | ing Kêmadhuh prapta | tata baris akapang | Wanakusuma winarni | budhal samana | saking pakuwonnèki ||
11. munggèng joli Ki Agêng Wanakusuma | wus [wu...]
--- 4: 64 ---
[...s] sêpuh kaki-kaki | sutanira ngarsa | Radèn Jayalêlana | kang rinaja-raja sami | lan arinira | samya munggèng turanggi ||
12. apêpaès wadana pinindha liman | sira rahadèn kalih | lawan êmbanira | Kartigarun pinrada | saingga binayangkari | ingayap wadya | pan sarwi songsong kuning ||
13. katur marang Rahadèn Jayalêlana | yèn ingkang mêngsah prapti | Dipati Urawan | kêrig wong Kartasura | kiyai agêng ngubêngi | mring wadyanira | maca donga capati ||
14. donga bêsmah têracah donga sarabat | utawi sèpiangin | gumêrah swaranya | sarwi anabuh kêndhang | wadyanya pan sami dhikir | Jayalêlana | ngatag wadyanira glis ||
15. lah ta payo padha sira tarajanga | baris ing Kartawani | sigra sami mangsah | wadya angagêm sulak | sumahab anêmpuh jurit | sami lok sulak | sulak mungsuh awingwrin ||
16. sami kêkês wadyabala Kartasura | Ki Urawan nulya glis | anêmbang têra |[24] nêmpuh wong Kartasura | sumahab tandange jurit | campuh kang yuda | rame bêdhil-binêdhil ||
17. dyan gumulung wadya ing wanakusuman | gustine anindhihi | mangamuk arampak | ngisis wong Kartasura | giris sagunge bupati | Urawan kurda | sigra umangsah jurit ||
18. datan kêna ingadu wong Kartasura | pangraos aningali | mungsuhira wêndran | nangkêbi kering kanan | sami kêkês aningali [aninga...]
--- 4: 65 ---
[...li] | Jayalêlana | sigra ambêdhol dami ||
19. dyan sinêbar dami katingal gêgaman | bêbujung mungsuh sami | sira Ki Dipatya | Urawan wus lumajar | wong wanakusuman nagri | buru lan surak | ingkang lumayu giris ||
20. gya kapêthuk sira Dipati Urawan | lawan duta nrêpati | dhawuhkên timbalan | lah dipati andika | dhawuhipun sri bupati | sampun lumajar | marang ing păncaniti ||
21. lumayua mring pasowan kidul ngrika | sampun kêkawal malih | apan sri narendra | arsa ngawaki yuda | sagunge para dipati | botên kalilan | umagut ing ajurit ||
22. pinrih prapta mungsuh anèng panangkilan | sigra wau dipati | mingêr lampahira | myang sagunging punggawa | pasowan kidul dèn jogi | dyan mantri mudha | lajêng lampahirèki ||
23. amariksa ênggone mungsuh kang prapta | wau ta kang winarni | wong wanakusuman | prapta anrangkusuman | tinata lakuning baris | kèndêl sakala | kang wadya dèn ubêngi ||
24. akêkutug pan sarwi anabuh kêndhang | Dyan Jayalêlana ngling | payo wadyaningwang | padha ngobong-obonga | karya tandhaning ajurit | sor ungguling prang | nulya wisma wong cilik ||
25. ingobongan wismane mantri dipatya | karana aja nganti | pisah wadyaningwang | masa ingsun ngadhatyan | kang ingsun karya bupati | têka mangsupa | dèn tinggala wadya lit ||
26. sun watara wus sumyur wong Kartasura [Karta...]
--- 4: 66 ---
[...sura] | datan amagut maning | mung Si Adipatya | Urawan andêling prang | wong Kartasura wus ngisis | ratune minggat | tininggal ing wadya lit ||
27. iya masa wania mapag maringwang | jêr ingsun gênti waris | amêngku rat Jawa | ujar saturun ingwang | ugyaningsun angukuhi | bala maringwang | cup endhal-endhul mami ||
28. ya ta wau duta nata mantri mudha | wus awas sigra bali | anandêr lampahnya | ing alun-alun prapta | katur kangjêng sri bupati | kang mêngsah prapta | anrangkusuman baris ||
29. samya kèndêl anata gêgamanira | ngandika sri bupati | hèh wong gamêl kêbat | kudèngsun saosêna | si kaladaru tumuli | wus kinambilan | sinaosakên ngarsi ||
30. wus angrasuk sagung busana wasiyat | rasukan Kyai Gundhil | angagêm makutha | kêpraboning narendra | ujyalanira nêlahi | kyai bêlabar | winangking sri natani ||
203. Sinom
1. Ki Baru ngampil tan têbah | suranata ingkang ngampil | ya ta wau sri narendra | amundhut têngêran jurit | bêndhe Ki Bicak nênggih | sigra nitih kuda gupuh | ginrêbêg wadyabala | praptèng sitinggil winarni | wadyabala kaparak sampun atata ||
2. tan kaliru prênahira | sabêkêl sajajarnèki | wadya gêdhong sambungira | wurine kaparak baris | mangkana sri bupati | wong ing Bali wolung puluh | munggèng [mung...]
--- 4: 67 ---
[...gèng] ngarsa narendra | Singabarong lurahnèki | têguh timbul sêmbada gagah prakosa ||
3. sri narendra angandika | dhumatêng Rahadèn Patih | Sindurja sira barisa | sabaturmu kidul masjid | yèn mungsuhira prapti | padha nulia lumayu | dimène mêngko prapta | mungsuh maring ngarsa mami | Sindurêja manêmbah matur sandika ||
4. tur sêmbah sigra umentar | angirid wadya prajurit | sang nata malih ngandika | hèh bocah gandhèk dèn aglis | sira paringa uning | marang adhi mas dèn gupuh | lan sira enggalêna | praptaa ing ngarsa mami | dene suwe yayi mas nora na prapta ||
5. wadya gandhèk nêmbah mentar | saking ngayunan sang aji | tan adangu antaranya | wong wanakusuman prapti | gumrêdêg angajrihi | sawadya bandera pingul | nênggih kala samana | ing Kartasura nagari | kêkayone dèrèng mangsane tumruna ||
6. dadya katingal anglela | sagung gêgaman kang prapti | saking alun-alun sigra | sri nata ngandikèng abdi | iki gêgaman kèksi | bandera rontèke pingul | sapa ta kang duwea | abdi kaparak tur bêkti | gih punika barising wanakusuman ||
7. katawis bandera pêthak | sang nata sarêng miyarsi | kalangkung sukaning driya | Ki Baru tan kenging têbih | tata dènnya lumaris | wadya wanakusuman gung | joli pinikul wuntat | ginrêbêg ing wadya dikir | cinarita Ki Agêng Wanakusuma ||
8. kang nitih
--- 4: 68 ---
joli punika | dene ta kang putra kalih | samya lumampah nèng ngarsa | nitih kuda songsong kuning | sarwi nindhihi baris | ginrêbêg dening wadya gung | ki agêng munggèng wuntat | sadaya kang mikul joli | osiking tyas dene iki bobotira ||
9. saya ènthèng anèng pundhak | sakeca dènnya lumaris | arsa umatur mring radyan | kang mikul sadaya ajrih | ya ta datan winarni | kunêng wau kang winuwus | pangeran adipatya | ing Pugêr sampun abaris | enjing mila sampun siyagèng ayuda ||
10. pêpak ingkang wadyabala | Tambakbaya sampun prapti | kalawan Ki Surajaya | Jadêrma Jayawiryèki | duta nata wus prapti | mring Pangeran Pugêr pangguh | dhawuhkên sabda nata | paduka dipun timbali | dipun enggal praptaa ngarsa narendra ||
11. ing mangke mêngsah paduka | inggih gusti sampun prapti | Jêng Pangran Pugêr gya budhal | busana kaprabon jurit | tuhu langkung rêspati | asingsêt tarincing patut | dhasar bagus taruna | têguh tangguh ing ajurit | yèn sinawang lir pendah Bambang Irawan ||
12. ginarêbêg wadyanira | kalih nambang winatawis | samya wadya pêpilihan | kang sami sudirèng wèsthi | wong wanakusuman wrin | yèn mungsuh mêdali pupuh | sadaya sarêng surak | ngucap sulak-sulak sami | ya ta kagyat Pangeran Pugêr ngandika ||
13. hèh sakèhe wadyaningwang | dèn enggal muliha sami | rêksanên [rê...]
--- 4: 69 ---
[...ksanên] ta gustinira | garwaningsun ingkang kari | poma dèn ngati-ati | salawe bae wadyèngsun | ingkang milu maringwang | kang padha lungguh ing ngarsi | ingkang kinèn wotsari anulya mentar ||
14. prasami wangsul sadaya | amung salawe kang kari | ing Pêkên Agêng wus prapta | wadya wanakusumani | kèndêl angati-ati | nèng wetan Kamlayan wau | ya ta Kangjêng Pangeran | Dipati Pugêr lingnya ris | hèh pra kănca gandhèk sira alajua ||
15. ingsun wus nèng jawi bata | matura mring sri bupati | caraka matur anêmbah | adhuh gusti kula ajrih | dhatêng rakanta aji | karsanipun sang aprabu | inggih mêngsah punika | kang supados sagêd prapti | ngalun-alun ngarsanya raka paduka ||
16. arsa nyrirani ngayuda | rakanta sri narapati | Pangran Pugêr angandika | hèh gandhèk lajua nuli | ywa măngga tutur mami | kang kinèn manêmbah laju | gancangan lampahira | sigra Pangeran Dipati | Pugêr budhal wadya salawe tan têbah ||
17. amangalèr lampahira | singidan karsanirèki | nèng pinggir kali bangawan | sawadyanira tan kari | prasami tumut dhêlik | tan kèksi saking marga gung | tan antara kang mêngsah | barisira sampun prapti | pangarsane ing Pêkên Agêng samana ||
18. Surajaya matur sigra | gusti mêngsah tuwan prapti | jêng pangran alon ngandika | dimèn pangarêpe dhingin | punggawane sun èksi | iku durung ana langkung [lang...]
--- 4: 70 ---
[...kung] | mêngsah lajêng lumampah | ing pangurakan wus prapti | sêmang-sêmang ngrasa ajrih ing tyasira ||
19. wadya ing wanakusuman | ting kalithih sami ajrih | giris mulat barisira | ing kangjêng sri narapati | tinon lir gunung gêni | mawarna gêgamanipun | Radèn Jayalêlana | Jayaparusa wus prapti | Pêkên Agêng miyat wadya kulithihan ||
20. ya ta asuwarèng wadya | batur ywa kandhêg lumaris | ingsun arsa ambanjura | ngadhaton maring jro puri | banjur jumênêng aji | ana ing Kartasurèku | ya ta ingkang winarna | Pangeran Pugêr kang dhêlik | nênggih anèng pinggiring kali sawadya ||
21. matur Arya Tambakbaya | yèn parêng karsa jêng gusti | suwawi mangsah ngayuda | sampun kalayatan malih | jêng pangran ngandika ris | lah ta kabèh wadyaningsun | payo padha umangsah | sapa kang ninggal ing mami | nora wurung ingsun kêthok gulunira ||
22. kang wadya sarêng turira | ajura awor lan siti | wontên ing ngarsa paduka | botên niyat botên ngimpi | nêdya tilar ing gusti | suka tumêka ing lampus | Jêng Pangran Pugêr mangsah | rêspati tandangirèki | kang winangking Kiyai Mesapanular ||
23. Kyai Palèrèd ingasta | wadya salawe tan têbih | sarêng dènira umangsah | tandangira golong pipit | Sunjaya amangarsi | Tambakbaya sarêng ngamuk | tan kari Ki Jawirya | tiga kang dadi pangirid | wadya wanakusuman awas tumingal ||
24. lamun Pangeran [Pa...]
--- 4: 71 ---
[...ngeran] Dipatya | Pugêr umangsah ing jurit | kagyat gègèr mapuyêngan | wadya kapugêran sami | lajêng sami ambêdhil | sarêng muni bêdhil pitu | wadya wanakusuman | kathah kawatgatèng mimis | saya bingung gègère ulêng-ulêngan ||
25. kagyat wau sri narendra | miyarsa swaraning bêdhil | sang nata aris ngandika | sapa kang mapag ing jurit | nèng pangurakan iki | wadya gandhèk nêmbah matur | gusti ari paduka | inggih Pangeran Dipati | mapag yuda mèsêm wau sri narendra ||
26. anarajang saking wuntat | mung salawe ingkang abdi | kang binêkta magut yuda | rayi paduka jêng gusti | nanging sami pinilih | kang sami sudirèng kewuh | sang nata amiyarsa | ature gandhèk kêkalih | langkung mirma mring ari sri naranata ||
27. lajêng anêmbang têngara | Ki Bicak tinêmbang nitir | swara muluk ngawang-awang | angangkang anèng wiyati | ngungkung ana ing langit | sang nata ngandika asru | Singabarong dienggal | umangsaha ing ajurit | têtulunga sirèng yudane yayi mas ||
28. Pugêr umangsah ing yuda | wadyane karoban tandhing | Singabarong atur sêmbah | umangkat sakancanèki | mêre saengga kapi | sarwi sru pangucapipun | têmbung Bali gajah lyak | babêk bancangan puniki | jo akanjutane sarwi ngêmbat watang ||
29. watange kinarya onclang | sasolahira ngajrihi | tumbak dèn umbulkên ngwiyat | tinadhahan [tinadhah...]
--- 4: 72 ---
[...an] jajanèki | kulite datan busik | watange têmahan rêmpu | suka sri naranata | umiyat wadya ing Bali | kang sawênèh anyaut babrêngosira ||
30. langkung andik netranira | ambuwang gêgamannèki | umangsah kalawan asta | prasami têguh kang kulit | wong wolung dasa sami | prasami atêguh timbul | wadya Bali sadaya | prasami nêmbah ing gusti | wus ingidèn tan ana nolèh ing wuntat ||
204. Pangkur
1. wadya Bali sarêng mangsah | wus watake wadyabala ing Bali | sarêng kapangguh lan mungsuh | lajêng ngamuk manêngah | kang tinrajang wong wanakusuman mawur | tanbuh-tanbuh polahira | ing wuri ngamuk mangukih ||
2. jêng pangeran adipatya | saha wadya ngamuk sagolong pipis | kadya banthèng tawan tatu | wadya wanakusuman | kagegeran puyêngan pating bilulung | kathah tatu kathah pêjah | dèn amuk marang wong Bali ||
3. katutuh saking ing wuntat | Pangran Pugêr sawadya anumbaki | jêprat-jêprot kèh kang lampus | wadya wanakusuman | ingkang urip agiris sami lumayu | amung kang lumampah ngarsa | akathah ingkang ngêmasi ||
4. kang mundur atawan brana | wit dèn amuk dhumatêng wong ing Bali | tan ana kang nêdya kiwul | kathah sami sêsambat | paran iki munduran ingsun ingadu | sêsudukan têtumbakan | ujare yun dadi aji ||
5. ngong kinon ngiring kewala | mêngko têka ingadu mangun jurit | tobat [to...]
--- 4: 73 ---
[...bat] ingsun kêna ngapus | angur ta lumayua | nora kudu manira dadi tumênggung | angur amatuna gaga | joline binuwang aglis ||
6. nanging wus kothong kewala | samya bubar sagunging wadya alit | mung kari lêlurahipun | Radèn Jayalêlana | lawan Jayaparusa datan lumayu | mêdalakên pangabaran | wali-wali tanpa dadi ||
7. Rahadèn Jayaparusa | sakalangkung krodhanira mawêrdi | kalih nrêgkên barisipun | kang kari kathahira | wadya wanakusuman pan amung satus | kalihnya ambêk sudira | sawadya agolong pipis ||
8. Jêng Pangeran Pugêr mirsa | lamun Jayalêlana mangsah jurit | ngandika mring wadyanipun | hèh kabèh bocah ingwang | umundura iya maring wuriningsun | lah age alumayua | iki mungsuhira sêkti ||
9. Si Jayaparusa mangsah | kinawasa prawira ing ajurit | sun papagêne ing ripu | padha ijèn kewala | sigra sami lumayu marang ing pungkur | jêng pangran sampun kapanggya | lan Jayaparusa jurit ||
10. pan padha ijèn kewala | sigra Jayaparusa numbak aglis | Pangeran Pugêr tan keguh | dènnya manangkis tumbak | wau Jayaparusa panumbakipun | anitir marang pangeran | nanging datan anêdhasi ||
11. Pangeran malês anumbak | Radèn Jayaparusa pan katitis | pêcah jajanira têrus | marang walikat niba | kapisanan Jayaparusa wus lampus | Jayalêlana winarna | aprang lawan wong
--- 4: 74 ---
ing Bali ||
12. Singabarong mungsuhira | dèn rêbut ro Jayalêlanèng jurit | lawan maguyangan iku | Jayalana tinumbak | marang Boman Guyangan ingkang anglawung | lambungira kawatgata | têrus niba angêmasi ||
13. wadya alat[25] samya bubar | ya ta wontên abdinira sang aji | Nayatruna wastanipun | juru kêbon sri nata | amit nêmbah pukulun gusti sang prabu | ulun amit milwa yuda | ingidèn mangsah ing jurit ||
14. ing payudan sampun prapta | Nayatruna samana lajêng dhêlik | amping-ampingan ing kayu | awas dènnya tumingal | lamun Jayalêlana wau wus lampus | aprang lan Boman Guyangan | wangkenya maksih gumuling ||
15. tininggal Boman Guyangan | awit lajêng ngamuk ing wadyanèki | Jayalêlana gumluntung | tangginas Nayatruna | ingkang wangke gya tinigas murdanipun | jaja awêdhak rudira | busana tinêlês gêtih ||
16. gya binêkta mundur sigra | Pangran Pugêr wau ta kang winarni | angawe ing wadyanipun | garjita pra punggawa | para mantri sadaya mangsah ing ripu | prasami angêmbat watang | sami ngungsir mungsuhnèki ||
17. ya ta ingkang kawarnaa | sri narendra awas dènnya ningali | Pangran Pugêr dènnya ngamuk | langkung sudira kiyat | sri narendra kalangkung sukaning kalbu | ya ta Kyai Nayatruna | praptèng ngarsanya sang aji ||
18. sarwi anyangking mustaka | jajanira mawi gêgubras gêtih | amicara jroning kalbu |
--- 4: 75 ---
nadyan ingsun goroha | mring sang nata ujar ingsun goroh patut | wênang wong rêbut darajad | mrih dèn sihi ing nrêpati ||
19. kagyat kangjêng sri narendra | sru ngandika wau ta sri bupati | hèh Nayatruna sirèku | têka anyangking êndhas | dhase sapa Ki Nayatruna umatur | pukulun sri naranata | punika sirahirèki ||
20. inggih pun Jayalêlana | ingkang arsa mêngsah paduka gusti | lan kawula aprang kiwul | pêjah kawula tigas | ingkang murda konjuk ngarsa sang pukulun | ing yuda ulun mèh pêjah | langkung sudirèng ajurit ||
21. sang nata alon ngandika | Nayatruna bangêt tarima mami | sirèku wong nêdya lampus | têmahan nêmu arja | ing samêngko lungguhira ingsun junjung | lawan sun paringi aran | Raja Mênggala sirèki ||
22. kabèh wadyèngsun jro pura | iya sira ingkang angrèhna sami | Ki Nayatruna gya sujud | anèng ngarsa narendra | ya ta wadya wanakusuman wus larud | Pangeran Pugêr winarna | kang mêntas unggul ing jurit ||
23. miwah sagung pra punggawa | ingkang bujung mêngsah samargi-margi | mêngsahnya kathah kang lampus | kècèr saurut marga | dening pamukira jêng pangran sawadu | Jêng Pangeran Adipatya | lajêng marêk sri bupati ||
24. ingiring sagung punggawa | jisimira Jayaparusa nênggih | mantri kalih kinèn tunggu | nganti karsa narendra | tan kawarna ing marga samana rawuh | anèng
--- 4: 76 ---
ngarsane sang nata | sri narendra dangu nganti ||
25. sarêng kang rayi katingal | lampahira ingiring para dasih | sigra ngawe sang aprabu | praptèng byantara nata | jêng pangeran pilênggahira mabukuh | sang nata aris ngandika | bagya sapraptanta yayi ||
26. lan sabatur punggawanta | jêng pangeran munjuk sarya wotsari | saking pangèstu pukulun | kakang prabu raharja | sapunggawa kawula sami rahayu | mangkya ulun tur uninga | pun Jayaparusa lalis ||
27. joline Wanakusuma | duk kapanggih sampun datanpa isi | kang wadya lit brastha gêmpur | sang nata angandika | bocah gandhèk pundhutên jisimirèku | Jayaparusa dèn enggal | gawanên ing ngarsa mami ||
28. kang ingagnyan sigra mentar | tan adangu jisim konjuk ngarsa ji | angandika sang aprabu | sarya suka ing driya | baya iki kang arsa jumênêng ratu | amêngku rat tanah Jawa | arsa mungsuh wong Matawis ||
29. wakane Jayaparusa | têka pijêr sira enak aguling | durung katêmu lan ingsun | sang nata ngatag wadya | hèh wong singanagara payo dèn gupuh | murdane panjêrên iya | anèng wringin kurung nuli ||
30. gêmbunge iku parakna | iya marang ing Endragiri nuli | kang murda tinigas sampun | pinanjêr ingkang sirah | anèng wringin kêmbar têngah ngalun-alun | myang sirah Jayalêlana | sampun pinanjêran sami ||
31. kunêng solah tan winarna | ya ta jêngkar sang nata malbèng [ma...]
--- 4: 77 ---
[...lbèng] puri | Jêng Pangeran Pugêr sampun | kondur sawadyanira | Sindurêja tanapi para tumênggung | samya mantuk sowang-sowang | mijil suka ing jro ngati ||
205. Mijil
1. kunêng gantya winursita malih | kang baris ing Gênthong | Adipati Sampang sakancane | lawan Adipati Surawèsthi | lami dènnya nganti | Kumpêni tan rawuh ||
2. dènnya baris nèng têngah wanadri | lor kidul myang kulon | wetan samya kinubêngan larèn | sêsandhingan kang para dipati | saengga nagari | banjêng lurung-lurung ||
3. pirêmbagan sagung pra dipati | pêpak nèng pakuwon | sira Adipati Madurane | apan karya tilasan sathithik | rêmbag pra dipati | akarya prang pupuh ||
4. amacalang bagiyan pra mantri | nanging ta kang ewoh | Adipati Surabaya ture | luhung utusan atur udani | marang sri bupati | paran karsanipun ||
5. nadyan windon kang para dipati | abaris nèng Gênthong | inggih paran sang nata dhawuhe | sri narendra paramartèng dasih | suwawi prayogi | ngunjukana atur ||
6. Adipati Sampang matah mantri | kang badhe kinongkon | mawa kintèki konjuk sang rajèng | mêsat dutanira sang dipati | gantya kang winarni | wau Sang Aprabu ||
7. Kartasura tulus nyakrawati | adêgira katong | samya eca wong cilik manahe | para tani datan walangati | murah bêras pari | tulus kang tinandur ||
8. kadhatone [ka...]
--- 4: 78 ---
[...dhatone] wus rinakit-rakit | sacarèng kadhaton | duk anyare misih pagêr bêthèk | gya jinaro pagêrira tuwin | ginêbyogan ugi | lèn binata sampun ||
9. sawusira rakit salirnèki | ya ta winiraos | sagung ingkang pra dipati kabèh | samya ngrakit wismanira nênggih | santana myang mantri | wismanya binatur ||
10. tan cinatur arjaning nagari | warnanên sang katong | sorinira sang nata kathahe | pan sakawan ingkang nama padmi | sêlir manggung cèthi | tan kêna ingetung ||
11. garwa pamungkas wau winarni | putri ayu kaot | ing Sumêdhang dyah anom wijile | ingkang nama Ratu Kancana di | panênggaknya jawi | ugi nama Ratu ||
12. Pajagalan wijilira nênggih | nama Ratu Kulon | pamadyane Radèn Ayu Êlèr | sumêndhine putri saking Giri | sinungan wêwangi | Radèn Ayu Kidul ||
13. Dyan Ayu Lèr saking Surawèsthi | kinasihan katong | Mangunjaya iku atmajane | duk ing uni[26] kinèn amêjahi | mring rama sang aji | nanging tan linampus ||
14. pan linintu kang dipun pêjahi | dhumatêng sang anom | mrih lêgane kang rama galihe | ingumpêtkên wau sang lir Ratih | kadya dèrèng janji | ya ta kang cinatur ||
15. Radèn Ayu Êlèr tan mêdali | amung Ratu Kulon | apêputra jalu atmajane | Rahadèn Mas Sutikna wêwangi | warnanira pêkik | mangke diwasa wus ||
--- 4: 79 ---
16. ingkang ibu sakalangkung asih | tan prabeda katong | dene putra tan ana tunggale | de ta garwa tan ana mêdali | Ratu Kulon nênggih | drêngki arubiru ||
17. lamun ana bobot para sêlir | miwah garwa anom | sinajanan ilang wawratane | nadyan sampun wawrat pitung sasi | yèn dèn sinajani | dumadakan runtuh ||
18. atmajendra Dyan Mas Sutiknèki | wus sinungan lunggoh | lan ingalih mangke jêjuluke | sinung nama Pangeran Dipati | Anom lênggah sabin | cacah gangsal èwu ||
19. pan ginadhang gumantya nrêpati | kunêng winiraos | Pangran Pugêr akathah putrane | kang wanodya pan amung kêkalih | kang jalu winarni | pitu kathahipun ||
20. pan têtiga putra kang wus lalis | datan winiraos | juga putri jalu kêkalihe | amung ingkang maksih kang winarni | mijil saking sêlir | sakawan kang jalu ||
21. putra èstri saking sêlir kalih | kang nama Bok Wadon | amêdali kêkalih putrane | Radèn Ayu Lêmbah kang wêwangi | jalu arinèki | ran Dyan Sudirèku ||
22. Bok Mas Kananga mêdali kalih | jalu bagus anom | Dyan Mas Mêsir nama pambajênge | arinira Dyan Mas Sam wêwangi | sêlir Bok Malathi | kalih putranipun ||
23. juga jalu sajuganya èstri | nênggih putra wadon | Radèn Ajêng Impun kêkasihe | putra jalu Radèn Mas Subêkti | saking garwa padmi | pan têtiga jalu ||
24. Dyan Mas [Ma...]
--- 4: 80 ---
[...s] Surya kang sêpuh pribadi | Dyan Mas Săngka anom | Rahadèn Mas Sudama wrujune | tiga pisan sami pêkik-pêkik | bagusira kadi | Kangjêng Nabi Yusup ||
25. pantêsira anèng suranadi | ingayap pra sinom | rama ibu sangêt ing asihe | putra tiga dadya woding galih | kunêng kang winarni | nênggih sang aprabu ||
26. wau lagya siniwakèng cèthi | dalêm Ratu Kulon | ingkang putra tinimbalan age | nênggih Kangjêng Pangeran Dipati | prapta ngarsa aji | pra nata mabukuh ||
27. ingkang ibu Ratu Kulon nuli | mrêpêki andhodhok | sarwi ngusap-usap ing putrane | wus diwasa putraningsun gusti | sèstu milangoni | baguse sutèngsun ||
28. sigêg wau kangjêng sri bupati | kang anèng kadhaton | ya ta ingkang kawarnaa mangke | dutanira ing Sampang Dipati | Kartasura prapti | samana anjujug ||
29. mring Dyan Aya[27] Sindurêja Patih | gya binêkta saos | maring pura asowan sang rajèng | praptèng ngarsa rêkyana apatih | umarêk wotsari | suratira katur ||
30. wus tinampan dyan binuka aglis | têmbunge winaos | wus kadriya sagung surasane | angandika sang prabu mring patih | wangsulana nuli | kang manis ing têmbung ||
206. Dhandhanggula
1. wartanana ana mungsuh prapti | malah kongsi prapta jroning pura | têmahan dadi prang rame | rame prang mungsuh larud | nora ana ingkang ngudhili | mêngko parentah ingwang | dèn padha atugur |
--- 4: 81 ---
iya padha abarisa | angantia têkane wadya Kumpêni | kang saka ing Japara ||
2. lah warahên aja mulih-mulih | padha enaka nèng pabarisan | patih sandika ature | tur sêmbah lèngsèr sampun | saking pura praptaning panti | lajêng akarya surat | pinaringkên sampun | kang duta tampi gya mêsat | tan winarna ing Gênthong lampahe prapti | tumama ing byantara ||
3. sampun tundhuk lan Sang Adipati | Cakraningrat duk miyat pustaka | sakalangkung pangungune | mangkana tan winuwus | laminira dènira baris | ing sabên-sabên warsa | ulubêkti katur | upêktine Surapatya | katur nata margi saking sang dipati | ing Sampang Cakraningrat ||
4. langkung dhêmit tan ana udani | Surapati yèn atur upêktya | duta mring Sampang jujuge | mangkana kang winuwus | nagri dalêm anandhang agring | wadya kèh sakit rumab | nanging nulya mantun | amung kantun larang pangan | Kartasura sarwa larang kang binukti | miwah wadya padesan ||
5. langkung putêk tyasira sang aji | dene nagri lagya abêbakal | kasandhung larang pangane | ya ta wau sang prabu | apinarak ing masjid alit | kang rayi ingandikan | Pangran Pugêr rawuh | ing ngarsanira sang nata | manganjali sang nata ngandika aris | dhimas kaparèng ngarsa ||
6. marmanira yayi ngong timbali | dene luwih putêke tyas ingwang | nagara larang pangane | angêrês sun angrungu | ing wartane sakèh wong cilik [ci...]
--- 4: 82 ---
[...lik] | sun têmpuhakên sira | paran rèhirèku | adhi mas nagara Jawa | susahing wong mung sira kalawan mami | yayi kang katêmpuhan ||
7. yèn awèta larang kanang bukti | tanah Jawa ingsun lawan sira | adhi kang tiwas yêktine | nistha jênênging ratu | yèn nagara larang kang bukti | wong cilik kawlasarsa | akèh mangan gadhung | upama nora maria | ratu nistha dêlap jumênêng nrêpati | dadine tanpa ngrasa ||
8. yèn tan antuk pitulunging Widi | ing murahe pangan bumi Jawa | ingsun pamit mring dhèwèke | sun arsa nganyut tuwuh | merang mulat marang wong cilik | kang rayi matur nêmbah | dhuh pukulun sampun | lamun ulun maksih gêsang | pintên banggi manggih pitulunging Widi | kawula amit kesah ||
9. sri narendra angandika aris | hèh adhi mas ing sakhajatira | jinurunga ing Hyang Manon | kang rayi nêmbah mundur | mentar saking ngarsa sang aji | prapta ing dalêmira | Pangran Pugêr wau | wus asalin nyamping pêthak | paningsêtnya pêthak dhêstharira putih | rasukan jubah pêthak ||
10. tanpa dhuwung namung bêkta sêking | nyangking kêstul sarwi têkên jungkat | sampun kinandhut tasbèhe | pangran gya lumastantun | tanpa rewang namung pribadi | sangêt anamur kula | tan ana kang wêruh | yèn pakune ing rat Jawa | ka kapapag nèng marga datan sumingkir | dèn nyana santri kumpra ||
11. ngidul ngilèn dènira lumaris | analasak ngambah pasawahan | tan [ta...]
--- 4: 83 ---
[...n] angambah dalan gêdhe | galêngan kang tinurut | têbêng-têbêng panas tumiling | lagya sawusing karya | kèndêl anèng gubug | ka darbe gubug pan lagya | bubuk sukêt tuton kang pindha tanya ris | niku damêl punapa ||
12. kang tinanya sigra anauri | sukêt tuton kawulangge sêga | jêng pangran angrês galihe | laju praptèng kapundhung | kèndêl anèng ngandhap waringin | apan nuju pasaran | kathah kang kadulu | wong adol jagung katela | gadhung walur pondhoh arèn lan karandhing | samya kinarya sêga ||
13. Pangran Pugêr alon amarani | sarwi tanya puniku punapa | bibi kang dika dol rane | bok bakul lon sumaur | gih punika ki bagus santri | sami bêbêk-bêbêkan | wi lan gadhung walur | daya yèn uwi pomahan | pan wi alas kang kula dol bagus niki | jêr arang wong sêsawah ||
14. Pangran Pugêr atêtanya malih | satompone bibi rêga pira | inggih gutuk nyatompone | jêng pangran lon amuwus | larang têmên ya talah bibi | iba rêgane bêras | bok bakul sumaur | sapithi rêga sangang wang | kadospundi yèn botên larang rêjêki | wong cilik tan sêsawah ||
15. pijêr wayang-wuyung milu jurit | para gusti kang darbe nagara | rêbut singgih lan kadange | iba ta laminipun | wong ing desa arang sêsabin | duk badhahing[28] Mataram | Pasampang rumuhun | malah mangke dèrèng karta | pan katutuh
--- 4: 84 ---
kang darbe nagari prapti | prandene dèrèng arja ||
16. ingkang raka jurit lan kang rayi | Sunan Pugêr kang anèng Mataram | wong cilik ewuh atine | tanbuh lor tanbuh kidul | kidul gusti ing êlèr gusti | kewran tyase wong desa | dadi wayang-wuyung | nora pijêr asêsawah | lagi mangke ki bagus mari angili | lamine pra bêndara ||
17. ingkang raka atut lan kang rayi | Pangran Pugêr angêrês miyarsa | mèsêm kabêlêt gujênge | bok bakul nyêntak asru | basakêna ki bagus santri | ana wong tinuturan | andadak gumuyu | apa ta sira jêjawat | wus lumrahe wong santri kurang dêdugi | tan wruh ing tatakrama ||
18. dene iku warnanira sigit | bok iyaa nganggo tatakrama | gêguyu dudu muhrime | anom dhasarmu bagus | têka tinggal dugi prayogi | yèn sira kêrisana | pasthi kênèng siku | yèn ajaa santri sira | sun dhèdhèli mulane wong anom kaki | aja dhêmên sêmbrana ||
19. ngawulaa wruh ing tatakrami | yèn wus wêruh tatakrama benjang | bagus anyantria manèh | yèn anom nyantri iku | tuwa-tuwa lumakyèng kardi | saene tan tininggal | watêk santri gundhul | mumpung anom ngawulaa | yèn wus tuwa bagus anyantria maning | mbêk priyayi tan tinggal ||
20. dadi santri budine priyayi | yèn mangkono musthikaning janma | sêgêr dèn ombe uyuhe | rupamu
--- 4: 85 ---
nom abagus | mung cacade isih anyantri | bok ya besuk yèn tuwa | dadi santri patut | gêlêma nèng wismaningwang | bagus santri ingsun saguh ngitik-itik | amuruk tatakrama ||
21. bagus santri wisma dika pundi | Pangran Pugêr alon saurira | kula bibi Kêdhung Gudèl | kinongkon kadang sêpuh | anglayari murahing pari | marma kalunta-lunta | bibi raganingsun | datan ana ingkang murah | saparane bibi larang bêras pari | kula gênti têtanya ||
22. pan ing pundi wismane si bibi | lawan sintên jênênge si paman | ing Padhas manira pantèn | karan anak katèngsun | Biyang Sumbing aran ngong iki | paman ta lagya kesah | mushapir mring Kudus | lamine wus pitung wulan | ngong watara pamanira baya modir | nèng paran tanpa warta ||
23. pamanira dhingin dadi modin | tinggal masjid angungkang balumbang | bêning tur cèkli langgare | yèn sêmbada ki bagus | ênggonana wus kari mlangkring | klasa anyar wus ana | prayoga ki bagus | yèn lumuh salat nèng langgar | pamanira tinggal pasalatan kalih | kang siji nèng jêromah ||
24. yèn pêtêngan pamanira wêdi | salat masjid sêmbahyang nèng omah | ingsun kang dadi makmume | lêgakna tyasirèku | payo mulih mring wisma mami | ywa susah dening pangan | ingsun darbe pantun | sawuwa saking Bahrawa | tuk mushapir jênate pamanirèki | mêngko rijêkinira ||
25. Biyang Cumbring [Cu...]
--- 4: 86 ---
[...mbring] wuwuse minta sih | bagus santri ngenakana sarak | jêr santri iku sarake | sayêkti ingsun wêruh | lamun pamanira angaji | janji kang muni kitab | paman ta sumurup | sanadyan santria desa | kang liningan kèmêngan sigra nuruti | gih sakarsa andika ||
26. Biyang Cumbring nyêntak wong ningali | sira iki padha nonton apa | wong ngandhêg bojoku dhewe | jêr arsa lunga nglangut | sumarmane ingsun ngendholi | sarwi nata dagangan | kinukud abikut | jêng pangran kewran ing driya | kodhêng dhêngdhêng kapêtêngan de sinandhing | ingadhangan salendhang ||
27. Biyang Cumbring gya borong kuwèni | lan amborong kêmbang nganti rong wang | tan ketang larang rêgane | mangkana ciptanipun | sok tututa nèng wisma mami | ngong wêlêg dening pangan | besuk nora wurung | iya pangarah manira | jangkrik agung kalakona siring ati | mitra santri ngumbara ||
28. mendahane lêganing tyas mami | yèn kalakon anunggal saklasa | wong iki bagus rupane | lan wênês cahyanipun | baya besuk sugih rijêki | sarêng mangkat saksana | pangran atut pungkur | samarga awirandhungan | Biyang Cumbring lakune anolah-nolih | busananggung ngowahan ||
29. sarwi rasan ing samargi-margi | ingsun iki lawan pamanira | katêmu jaka prawane | rong taun ngêmban sunu | rada jêro ingsun mêtoni | umur sataun lagya | arinira [arini...]
--- 4: 87 ---
[...ra] lampus | lamine mèh wolung wulan | ya mulane ingsun iki durung rapih | patine kadangira ||
30. duk maksihe pamanira kaki | nora kêna pisah ing sadhela | iya bagus lagi mangke | sapatine kadangmu | kongsi pisah mèh wolung sasi | duk pêpasihan ingwang | tan bênggang sarambut | amuwêl tan bêtah uwal | kaya buntut anggung gawe ambondhèti | saking gunging kasmaran ||
| 1 | Sampul dan halaman 1 sampai 10 dari jilid ke-4 ini hilang. (kembali) |
| 2 | Kurang dua gatra: ke-1 (8a) dan ke-2 (8i). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman yang hilang sebelumnya. (kembali) |
| 3 | Jangrana. (kembali) |
| 4 | Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: sêdya mêngsah mring nata datan mundura. (kembali) |
| 5 | Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: Rahadèn Sindurêja. (kembali) |
| 6 | kang (dan di tempat lain). (kembali) |
| 7 | gêsang. (kembali) |
| 8 | panggenannya. (kembali) |
| 9 | junjung. (kembali) |
| 10 | junjung. (kembali) |
| 11 | sang (dan di tempat lain). (kembali) |
| 12 | kawarnaa. (kembali) |
| 13 | Jakarta. (kembali) |
| 14 | kumêndur (dan di tempat lain). (kembali) |
| 15 | tèjinira. (kembali) |
| 16 | pirsa. (kembali) |
| 17 | Sindurêja. (kembali) |
| 18 | maksih. (kembali) |
| 19 | Tanggal: trus sirna pandhita iku (AJ 1709). Tahun AJ 1709 jatuh antara tanggal Masehi: 7 Desember 1782 sampai dengan 25 November 1783. (kembali) |
| 20 | Kartasura. (kembali) |
| 21 | sangsayèng. (kembali) |
| 22 | ingong. (kembali) |
| 23 | Lebih satu suku kata: kusumarsa mrêp puri. (kembali) |
| 24 | Kurang satu suku kata: anêmbang têngara. (kembali) |
| 25 | alit. (kembali) |
| 26 | nguni. (kembali) |
| 27 | Arya. (kembali) |
| 28 | bêdhahing. (kembali) |