Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 225–241)
1. | Babad Tanah Jawi, No. 1, Van Dorp, 1923, #1083 (Pupuh 001–012). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
2. | Babad Tanah Jawi, No. 1, Van Dorp, 1923, #1083 (Pupuh 013–030). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
3. | Babad Tanah Jawi, No. 1, Van Dorp, 1923, #1083 (Pupuh 031–043). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
4. | Babad Tanah Jawi, No. 1, Van Dorp, 1923, #1083 (Pupuh 044–052). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
5. | Babad Tanah Jawi, No. 2, Van Dorp, 1917, #1083 (Pupuh 053–069). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
6. | Babad Tanah Jawi, No. 2, Van Dorp, 1917, #1083 (Pupuh 070–086). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
7. | Babad Tanah Jawi, No. 2, Van Dorp, 1917, #1083 (Pupuh 087–103). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
8. | Babad Tanah Jawi, No. 2, Van Dorp, 1917, #1083 (Pupuh 104–120). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
9. | Babad Tanah Jawi, No. 3, Van Dorp, 1925, #1083 (Pupuh 121–137). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
10. | Babad Tanah Jawi, No. 3, Van Dorp, 1925, #1083 (Pupuh 138–153). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
11. | Babad Tanah Jawi, No. 3, Van Dorp, 1925, #1083 (Pupuh 154–172). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
12. | Babad Tanah Jawi, No. 3, Van Dorp, 1925, #1083 (Pupuh 173–189). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
13. | Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 190–206). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
14. | Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 207–224). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
15. | Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 225–241). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
16. | Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 242–258). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad Tanah Jawi. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
225. Pangkur
1. lah ngaturna tobatira | mring wakira Urawan anèng jawi | Dipati Urawan iku | dhawuhakên timbalan | wus dilalah karsane Kang Maha Agung | Radèn Sukra têka gampang | wadya Bugis dèn tundhungi ||
2. regole nulya binuka | kinèn mêdal sagunging wadya Bugis | lingnya ywa na ganggu-ganggu | marang wong Bugis samya | Ki Urawan umanjing ing kori gupuh | kalawan Ki Wiraditya | Radèn Sukra angabêkti ||
3. Ki Urawan lon angucap | ingsun anggèr ngêmban timbalan aji | dhawuha marang sirèku | karsane sri narendra | sira kinèn milih salah sikinipun | kalamun sira kang gêsang | bapakira kang ngêmasi ||
4. yèn bapakira kang gêsang | sira kulup iya ingkang ngêmasi | mungguh ta panêmuningsun | yèn sira milih gêsang | bapakira iya kang nêmoni lampus | dadi luwih saking tuna | ramanta dènnya sêsiwi ||
5. iya marang jênêngira | duwe anak lanang amalês pati | ramanta tumêkèng lampus | margane saking sira | ya ta Radèn Sukra nêmbah alon matur | inggih wa kula sandika | anglampahi ukum pati ||
6. nanging panyuwun kawula | kangjêng rama ngaksamaèng sang aji | sampun ngantos manggih lampus | de kula sampun pêjah | anging pêjah kula sampun margi tatu | eman risak [risa...]
--- 4: 163 ---
[...k] jisim kula | Ki Urawan anauri ||
7. aywa sumêlang ing driya | gya sinungan wisa kalangkung mandi | Radèn Sukra kinèn ngunjuk | nanging datan tumama | sigra Kyai Măndaraka ngukêl rambut | gulunira dipun idak | binêthot rambutirèki ||
8. Radèn Sukra wus palastra | Ki Urawan tur pirsa ing sang aji | de Dyan Arya Sindurjèku | sakêdhik dosanira | linuwaran winangsulkên lênggahipun | ngrênggani ing kapatihan | ya ta wau sri bupati ||
9. nimbali Nyai Suwănda | praptèng ngarsa ngandika sri bupati | Suwănda sira sun utus | mênyangèng kapugêran | amundhuta ing yayi mas putranipun | èstri nom ingkang pêparab | Dyan Ajêng Impun dèn aglis ||
10. sandika sigra lumampah | Ni Suwănda kapugêran wus prapti | lumêbu ing dalêm agung | kapanggih Jêng Pangeran | Pugêr nuju pinarak ing gandhok mungguh | kang garwa kalih nèng ngarsa | tuwin kang putra kêkalih ||
11. ya ta wau Ni Suwănda | andhawuhkên timbalannya sang aji | gusti kawula ingutus | raka paduka nata | putra dalêm Dyan Ajêng Impun pinundhut | lumêbêt sajroning pura | raka dalêm sri bupati ||
12. kapengin putra wanudya | amrih dados panglipuring panggalih | dene kaping kalihipun | lampah amba dinuta | kinèn layat putra dalêm kang wus lampus | tanapi paring salawat | tuwin kalih kêbar mori [mo...]
--- 4: 164 ---
[...ri] ||
13. ya ta sampun tinampenan | paring dalêm arta rongatus ringgit | jêng pangran alon umuwus | sumanggèng karsa nata | nora ngrasa manira adarbe sunu | mung drêma ngaku kewala | kabèh kagungan nrêpati ||
14. wontên malih putranira | èstri Kangjêng Pangeran Pugêr nênggih | kadangnya Dyan Ajêng Impun | pinundhut ing sang nata | dadya kalih putrèstri ingkang pinundhut | ingaturkên kalih pisan | dening rama putra kalih ||
15. maksih kênya kalih pisan | Suwănda mit angiring sang dyah kalih | anumpak joli umungguh | ing marga tan winarna | sampun prapta lumêbu ing jro kadhatun | katur ing sri naranata | wau sang putri kêkalih ||
16. nèng pura pinutra-putra | ya ta mangke malih ingkang winarni | Wiranagara winuwus | kang wus mukti wibawa | nèng Pasruan agêmah nagaranipun | khewan tanpa kinandhangan | kèdhêp janma kanan kering ||
17. sang dipati sinewaka | pra satriya prameya tuwin mantri | Răngga Bun Jaladri ngayun | Bèi Lor Kidul ngarsa | angandika Wiranagara Tumênggung | Ngabèi Lor Kidul padha | siyagaa ing ajurit ||
18. para mantri sadayanya | iku padha sira dua ing jurit | sandika lèngsèr sing ngayun | lajêng ngundhangi wadya | dènnya nata wadyanira tigang dalu | wus kumpul sagunging wadya | budhal kang samya abaris ||
19. gêgamane warna-warna |
--- 4: 165 ---
ingkang dadya panganjure ing baris | wadya ingkang numbak biru | kiru[1] banderanira | pan aciri banthèng putih ingkang tunggul | wong numbak wulung sambungnya | irêng banderanirèki ||
20. cirine palwaga seta | wong adarba[2] yuda golongannèki | sadaya atêguh-têguh | wolung puluh golongan | tumbak benang ingkang nambungi ing pungkur | cirinira macan seta | wong surènglaga nambungi ||
21. bung ampèl wêwaosira | tunggul kuning cirine gajah putih | nrangwèsthi golonganipun | wong numbak putih wuntat | banderèjo kalacakra cirinipun | abayak arak-arakan | golongan wong jayèngpati ||
22. kang mangku gaman jro mangkya | Ngabèi Lor Kidul sisihannèki | kang para mantri sumambung | Bun Jaladri Bun Jladha | Bajopati Jalapati sisihipun | Bun Jalapinaron lawan | Lêmbu Singadara wuri ||
23. Lêmbu Giyêng Ănggajladha | Lêmbu Wanasrênggi Mbu Patha-pathi | Panatasngron Lêmbu Gêdrug | pra mantri warna-warna | samya ngumpul lumampah mungguh ing pungkur | kalawan sawadyanira | sikêp tulup sadayèki ||
24. tiga blah èwu kathahnya | prajurite kang adèn-adèn sami | kajawi tiyang pêpikul | kang nyêkêli turăngga | pakathike para pratiwa nung-anung | tan winarna lampahira | Selamanglong sampun prapti ||
25. lajêng wau lampahira | sampun mancik tanah Madiun prapti [pra...]
--- 4: 166 ---
[...pti] | măncanagari sadarum | tan ana mapag yuda | sami ngungsi tilar bale griyanipun | ya ta laju lampahira | praptèng Panaraga nênggih ||
26. gègèr wadya lit sadaya | samya ngungsi mring arga myang wanadri | sakalangkung susahipun | ngungsi saparan-paran | jurang-jurang pèrèng-pèrèng ingkang trêjung | trêbis-trêbis myang wulusan | tan wus solahe wadya lit ||
27. nênggih kitha Panaraga | dèn êbroki Ngabèi Lor lan mantri | sakawan pra mantrinipun | pangarsaning gêgaman | sampun têbih lakon sadina lêtipun | lan baris agung punika | kang ana ing Panaragi ||
28. kunêng ingkang bêbarisan | kawarnaa kangjêng sri narapati | Kartasura Sang Aprabu | enjang siniwèng wadya | pêpak andhèr sagung pratiwa nung-anung | aglar anèng pagêlaran | sang nata nèng păncaniti ||
29. magêrsari lan kaparak | priyantaka jajar lan saragêni | ing kanan tamtama mungguh | keringe wong nirbaya | wong pinilih wirabraja sisihipun | kartiyasa wisamarta | mangudara kang nisihi ||
30. niyaka lan patrayuda | wong kanoman punika kang nisihi | jagabaya jajaripun | nyangkragnyana wisăndha | nutramandhung ajajar lan martalulut | kalawan singanagara | gandhèk mantri anom nênggih ||
31. patranala darpahita | suranata ajajar lawan carik | tan têbih lawan sang prabu | punggawa andhèr ngarsa | ari nata tiga
--- 4: 167 ---
pisan munggèng ngayun | Jêng Pangeran Pugêr ngarsa | gumanti sinom pangrawit ||
226. Sinom
1. Pangeran Arya Panular | lan Pangran Arya Matawis | Adipati Sindurêja | ing Madura Adipati | Dipati Surawèsthi | Ki Urawan jajaripun | Tumênggung Wiradigda | Mangkyuda Natayudèki | kang pratiwa Ki Tumênggung Sumabrata ||
2. Wirarêja Mangunpraja | Suratani munggèng kering | pasisir bang kulon seba | Suranata Dêmak nangkil | Sindurja awotsari | pukulun gusti sang prabu | ulun atur uninga | wadyanya Wiranagari | sampun prapta abaris ing Panaraga ||
3. kalangkung kathah balanya | gangsal èwu winatawis | kalêbêt gamêl pikulnya | sang nata ngandika aris | samêktaèng ajurit | pratêlunên wadyaningsun | mantri bupati padha | dhimas Pugêr ingsun tuding | nindhihana sagunging para bupatya ||
4. kalawan sira dèn enggal | paringa nawala maring | kumêndur sira nakokna | caraka petor kang prapti | iyèku kang amundhi | layange kaki gurnadur | lan kang para radpênya | nagih kasaguhan mami | wus sapira lawase praptaning duta ||
5. si kumêndur tuturana | lairna sajroning tulis | yèn ing samêngko wong Jawa | lagyewuh anêmu kardi | nadhahi mungsuh prapti | wong bang wetan luwih agung | prakara saguh ingwang | ingsun durung bisa galih | lagya susah angadoni jayèng yuda ||
6. malah
--- 4: 168 ---
ta sira mundhuta | bêbantu wadya Kumpêni | nanggulanga ing ayuda | yèn ora gêlêm bantoni | apa ta kudu nagih | marang kasaguhan ingsun | de praptane mungsuh kang | ngêbroki nèng Panaragi | dèn balèkna aywa na cabar ing karya ||
7. kang sun tuduh nindakana | anindhihi ing ajurit | adhi mas Pugêr kalawan | wadya Kartasura iki | bupati lan prajurit | apan iku pinratêlu | saduman mangsah aprang | saduman tunggu nagari | kang saduman ngusungi mriyêm Mataram ||
8. Adipati Sindurêja | sandika manêmbah nuli | mantri kêkalih dinuta | mring Japara lan Sêmawis | nata dangu tinangkil | gya jêngkar kondur ngadhatun | ginrêbêg pra biyada | lir Hyang Endra Suranadi | duk ginrêbêg widadari nèng kayangan ||
9. praptèng sitinggil dhêdhawah | Suwănda sira sun tuding | dhimas Pugêr timbalana | lawan Si Sindurja Patih | miwah dhimas dipati | ing Sampang barênga malbu | Suwănda nêmbah mentar | sapraptaning păncaniti | pratiwa tri tampi timbalan narendra ||
10. gya kerid priyagung tiga | sapraptanirèng jro puri | sri naranata pinarak | anèng prabayêksa nênggih | praptane priyagung tri | ingandikan maring ngayun | katri sarêng manêmbah | ngandika sri narapati | hèh yayi mas ingsun tari jênêngira ||
11. Sindurja lan yayi Sampang | paran ta Kumpêni iki | wanti-wanti nagih mringwang | lamun ana têka maning |
--- 4: 169 ---
layangira panagih | kang saking kaki gurnadur | sun sanggup apa ora | Pangran Pugêr matur aris | langkung karsa pukulun sri naranata ||
12. botên kenging nglangkungana | ing karsa paduka aji | sri narendra angandika | hèh kono pikirên adhi | paran dadine ugi | ing pikir ingkang tinêmu | pangran matur anêmbah | pinogok inggih prayogi | tanpa damêl maringkên malih sang nata ||
13. siti Crêbon ing Pasundhan | Sindurja nambungi angling | jêng rakanta sri narendra | apan sampun anyanggupi | paring aji Kumpêni | kang pêjah madyaning pupuh | lan sagunging balănja | măngka sanguning ajurit | sri narendra nguni sanggup amangsulna ||
14. kadospundi ing samangkya | kalamun dipun singlari | Pangeran Pugêr ngandika | tan angèl turira iki | tan susah sri bupati | sira bae kang sumaur | kabèh rat nusa Jawa | kagungan dalêm sang aji | wong Kumpêni amung bantu ing ayuda ||
15. kangmas dènnya madêg nata | nora jinunjung Kumpêni | dhèwèke têtulung yuda | uwis nampani pêparing | Crêbon Pasundhan iki | apora wus nêmu untung | lan maninge Walănda | linilan padha lêloji | omah-omah ana ing liya nagara ||
16. Japara Têgal Sêmarang | tan nganggo panêbas bumi | dènnya padha dagang layar | tanpa prabeya mas picis | apa ingucap maning | iku kabèh
--- 4: 170 ---
pan wus urup | yèn mêksa panagihnya | ngambanga anèng jaladri | gone padha ngancik bumi tanah Jawa ||
17. ngombe banyu tanah Jawa | akèh ajine sayêkti | mara padha dèn murwata | sukêt godhong tanah Jawi | sapa ingkang duwèni | lan kèringan dhèwèkipun | anèng pasisir kana | wong Jawa tan ana wani | ngarubiru sinangaja sapolahnya ||
18. iku kawasane sapa | tan liyan kang madêg aji | sumambung Dipati Sampang | inggih kasinggihan ugi | apan tiyang Kumpêni | mring tanah Jawi bêburuh | buruhan wus tinămpa | nuntên kesaha kang têbih | sampun manggèn anèng bumi tanah Jawa ||
19. wangsula mring Batawiah | iku kang wus dèn lilani | Kumpêni angênggonana | sanadyan nagri Batawi | lamun sri narapati | karsa amundhuta wangsul | sintên ingkang malanga | tur ta ing kalane jurit | nora rampung dening Kumpêni pribadya ||
20. amung ngêtêbi kewala | iya kang atalang pati | nora liya wadya Jawa | sang nata mèsêm lingnya ris | Sindurja iya iki | wicara ingkang apêngkuh | Walănda yèn marambat | karêpe arêp ngalani | yèn tan nrima pêparing kang wus tinămpa ||
21. iya ingsun walês ala | jênêng manira tan apti | lawan Kumpêni mêmitran | yèn ora ngrasa Kumpêni | ngêmpèk-êmpèk mring mami | sêdhêng tundhungên puniku | saking ing tanah Jawa | yèn [yè...]
--- 4: 171 ---
[...n] bêcik manira eling | wirayate jêng eyang Sultan Mataram ||
22. amêca duk ingsun ana | ing guwagarbèbu dhingin | sun duwe bala bacingah | uwis tinêmu samangkin | wirayat jêng yang nguni | Sindurêja dèn apêngkuh | anggêr-anggêr manira | yèn sira têmu pribadi | lan si petor tuwin Kumêndur Driyansah ||
23. nêmbah Arya Sindurêja | sandika dhawuh kapundhi | sri narendra angandika | adhi mas lakunirèki | ing besuk yèn wus prapti | tonjokên tulis rumuhun | ing prang gawya pêpêjah | aja kêmba ing ajurit | Pangran Pugêr anêmbah matur sandika ||
24. sarêng lèngsèr katiganya | pinaringan sangu jurit | arta gangsal atus reyal | katiga wus sami mijil | praptèng dalêmirèki | angundhangi wadyanipun | tantara sami prapta | sagêgamaning ajurit | kapugêran wus sami pêpak sadaya ||
25. wong magêrsari panumbak | abaris ing lurung sami | banderane gêni roga | layu waos bung pèl jinggring | cêmêng kalawan putih | amisah salurahipun | kapêdhak kapugêran | Jadrêma Jawera ngirid | Pranayuda asisih lèn Ănggataka ||
26. Jiwasuta Banyakpatra | Trijaya Surajayèki | Surakarti Tambakbaya | Kartawăngsa lawan malih | Citrawăngsa wus sami | sanega saanakipun | tan wontên kantun griya | samya kalayu yun jurit | pan gumêrah swarane kang wadyabala ||
--- 4: 172 ---
27. ya ta kang para bupatya | sadaya sampun rumakit | sangkêp sakapraboning prang | Dyan Suryakusuma gipih | pamit ing ramanèki | kalilan andhèrèk pupuh | sakadangnya sanega | budhal saking dalêmnèki | sampun kumpul lan balane pra dipatya ||
28. Ki Adipati Urawan | kalawan Mangkuyudèki | atanapi Natayuda | Wirawidagda wus mrêgil | nèng alun-alun baris | jêng pangeran budhal sampun | saking ing dalêmira | ingiring sagung pra siwi | sampun aglar munggèng păncaniti samya ||
29. gya ngandikan mring jro pura | jêng pangran lan pra dipati | praptèng ngarsa ngaras pada | anulya prasami mijil | têngaranira muni | budhal kang baris panganjur | Tumênggung Mangkuyuda | lan Natayuda nisihi | Wiradigda nulya Dipati Urawan ||
30. para putra kapugêran | ingkang sumambung ing wuri | Rahadèn Suryakusuma | anitih turăngga putih | kore ran marutèki | sangkêlat bang larabipun | garudhan èbègira | lampahe turăngga nirig | Radèn Ăntawirya munggèng wurinira ||
31. anitih kuda bêlalak | pancal panggung dhawuk abrit | sinung aran pun samoga | parabe sangkêlat abrit | tinirah sutra kuning | adhehan lampahe matuh | Radèn Martataruna | nitih kuda janjan kuning | pun sawagni anduduk ing lampahira ||
227. Dudukwuluh
1. Radèn Dipataruna ing wurinipun [wurinipu...]
--- 4: 173 ---
[...n] | anitih turăngga abrit | tambangkumala ranipun | Radèn Wăngsatruna wuri | anitih kuda sang anom ||
2. gula gêmpung ulêse turangganipun | larabe sangkêlat abrit | sutra kuning plisiripun | gunawan araning wajik | wuri Radèn Timur karo ||
3. Radèn Săngka Sudama titihanipun | satunggal aulês putih | kang satunggal ulês dhawuk | kang rama sumambung wuri | nitih kuda ginrêbêg wong ||
4. kawan dasa amandhi kang waos pingul | arja sinongsongan kuning | swarnaning wadya gumuruh | ginêlak lampahing baris | samarga-marga anggolong ||
5. sampun nabrang kali Sêmanggi wadya gung | rêrêb sawetan bênawi | mung sadalu budhal esuk | ing marga datan winarni | ing kutha Madiun rawoh ||
6. Ki Tumênggung Mangkuyuda lampahnya sru | samana datan winarni | lawan Natayuda wau | sinigêg ingkang lumaris | gênti malih winiraos ||
7. ingkang baris nèng Panaraga wus ngrungu | yèn wadya ing Kartawani | panganjur praptèng Madiun | kang dadya tungguling baris | Pangran Pugêr prawirèng don ||
8. para wadya Pasruan siyagèng pupuh | pangarsane ingkang baris | kali Bathil barisipun | kang ana ing Panaragi | sawadyanira gya bodhol ||
9. ngalih maring kali Tambang barisipun | sampun budhal ingkang baris | ing kali Tambang wus kumpul | amêlatar pacak baris | anglir
--- 4: 174 ---
pendah samodra rob ||
10. kunêng gantya ing Kartasura winuwus | wau kangjêng sri bupati | akarya sagaran agung | toya ngombak lir jaladri | ing nalikanira êrob ||
11. sinung wana kinarapyak pinggiripun | gya bêrêg buron wanadri | kinumpulakên ing riku | andaka mênjangan kancil | kidang lan sagung bêburon ||
12. amung macan lan cèlèng tan kenging masuk | sagaran dipun ingoni | buaya kalangkung agung | jawining krapyak jinagi | para mantri sabupatos ||
13. agiliran lampahe ingkang atungguk | wus dadya nuli sang aji | karsa yasa masjid agung | kang dhingin masjide alit | tan alami nulya dados ||
14. ya ta mangke ingkang winarna ing tutur | Mangkuyuda lawan ari | Natayuda wus angutus | mantri kalih tur udani | dhumatêng pangran dipatos ||
15. ingkang mêngsah wus malatar barisipun | Pangran Pugêr budhal nuli | rawuh ing bumi Madiun | sampun aparing kintèki | dhumatêng Ngabèi Êlor ||
16. akalihan sira Sang Dipati Kidul | sêmayan karya pêpati | aja kêmba ing apupuh | ya ta wadya Kartawani | ayun-ayunan palugon ||
17. sigra nêmbang têngara mangsah ing pupuh | bêndhe bèrine tinitir | swarane asru gumuruh | tinata barisirèki | kang ngarsa mangsah palugon ||
18. Pangran Pugêr wus anata barisipun | pangawat kanan Dipati | Urawan lawan Tumênggung |
--- 4: 175 ---
Wirawidagda nisihi | pangawat kering winartos ||
19. Mangkuyuda lan Natayuda rinipun | dhadha Pangran Pugêr nênggih | wadya pasisir angumpul | mring jêng pangran anjagani | kang wadya pasisir golong ||
20. para putra sadaya mungguh ing ngayun | ngarsaning rama tan têbih | ya ta mêngsah wetan nêmpuh | sumahab kang wadya alit | wong ing Kartasura tanggon ||
21. gumêr gumrah gumuruh ing swaranipun | kadya ombak nêmpuh curi | sanjata lir gêlap sèwu | prasami bêdhil-binêdhil | tanapi bendrong-binendrong ||
22. ngantya pêtêng dening sandawa kang kukus | ing payudan kadya ratri | samya srêg-sinrêg ing mungsuh | wadya lit tan ana ajrih | kalih atus ingkang layon ||
23. bubar larud wong Pasruan barisipun | wong ing Kartasura ngungsir | wus adoh dènnya bêbujung | gya mundur mring Panaragi | lan barise pangran awor ||
24. gya ngêbroki ing kutha Panaragèku | samana nulya ngundhangi | wadya lit kang ngungsyèng gunung | jurang pèrèng myang wanadri | kinèn mulih ywa kawatos ||
25. sampun têntrêm anggili sêsuguhipun | ya ta wau kang winarni | wong Pasruan kang kaplayu | sampun prapta ing Kadhiri | wetan plabuhan makuwon ||
26. ngantya lami dènira sami kêkuwu | mrih budidaya ing jurit | samana lêt pitung dalu | wadya kinèn nabrang kali | ambêbahak ambêboyong ||
27. maring
--- 4: 176 ---
tanah kang kabawah ing Madiun | samana sampun kapyarsi | wadya Kartasura mêthuk | nèng Kartasana ajurit | wadya Pasuruan kawon ||
28. yèn binantu wong wetan umbul ing pupuh | anèng Pacalan abaris | yèn tinilar bantunipun | ajunira ing ajurit | wadya bang wetan akawon ||
29. ya ta wau jêng pangeran kang winuwus | anèng kitha Panaragi | mantri kêkalih ingutus | mring Kartasura tur uning | rame têmpuhing palugon ||
30. kathah wadya ingkang pêjah ing prang pupuh | mungsuh rowang winatawis | apan wontên kalih atus | duta Kartasura prapti | sampun katur mring sang katong ||
31. sri narendra kalangkung suka ing kalbu | Sindurja dinutèng aji | sirèku awèha wêruh | marang si kumêndur aglis | pucungên ingkang pawartos ||
228. Pocung
1. matur nuwun Sindurja nêmbah umundur | praptèng dalêmira | anuding mantri kêkalih | kang satunggal ingutus dhatêng Sêmarang ||
2. juganipun maring Japara tinuduh | sarya bêkta surat | saking wau kyana patih | ingkang awit timbalane sri narendra ||
3. mêsat sampun duta kêkalih sing ngayun | sarwi mundhi surat | ing marga datan winarni | sampun prapta ing Sêmarang lan Japara ||
4. tan winuwus solahe ingkang ingutus | malih winursita | kang samya ngadoni jurit | munggèng pabarisan nagri Panaraga ||
5. kang pangayun tansah
--- 4: 177 ---
kalangênan nutug | ing wana lan toya | kang pinatah mangun jurit | amêthukkên wadyabala Pasuruan ||
6. nênggih amung wadya pasisir binantu | wadya măncapraja | nèng Pace têmpuhing jurit | lan ing tanah Kêrtasana mangun yuda ||
7. rame klangkung agênti buru-binuru | sabên-sabên dina | dènnya mrih unggul ing jurit | ya ta mangke gantya ingkang winursita ||
8. Ki Tumênggung Wiranagara pan sampun | ingaturan wikan | kang wadyabala kalindhih | gya kang putra kalih kinèn bantu ing prang ||
9. ingkang sêpuh Radèn Lêmbu namanipun | putra kang taruna | Lêmbu Wana awêwangi | kalihira pan maksih sami jêjaka ||
10. kalihipun binêktan prajurit sèwu | wadya gêgangsingan | putra kalih wus winêling | sarya binêktanan pêthi kalihira ||
11. ing jronipun sêsotya rêtna di luhung | ya ta nulya budhal | wau radèn putra kalih | gumêr gumrah swarane kang wadyabala ||
12. tan winuwus ing marga lampahnya rawuh | ing Kêdhiri panggya | lawan wadyanira sami | lêrêb anèng Kêdhiri mung tigang dina ||
13. sigra daut sawadyanira umagut | sapalih binêkta | kang sapalih kantun sami | wus anabrang plabuhan pangarsanira ||
14. praptanipun ing Caruban tata gupuh | barisira mangkya | kang baris nèng Panaragi | jêng pangeran sinewakèng wadyabala ||
15. pra tumênggung Dipati Urawanipun |
--- 4: 178 ---
Ki Wirawidagda | Mangkuyuda lan kang rayi | Natayuda sumiwi mungguh ing ngarsa ||
16. pra tumênggung pasisir seba sadarum | myang Sujanapura | ing Japara wus sumiwi | Suranata ing Dêmak Rêksanagara ||
17. datan kantun Radèn Nitiyudanipun | Pakalongan praja | Radèn Madurêtna nênggih | pan ing Batang samana sampun sumewa ||
18. jajar lungguh lan bêdhol Bèi Wănggèku | atanapi lawan | ki răngga ing Lèpèntangi | apêparab Ki Răngga Adimênggala ||
19. wus angumpul Cakranagara Tumênggung | ing Pamalang praja | lan Pangran Kudus nagari | pêpak andhèr umunggèng ngarsa sadaya ||
20. nulya wau Dipati Urawan matur | dhatêng Jêng Pangeran | Pugêr têtindhihing jurit | aturira anggèr kawula tur pirsa ||
21. punang mungsuh ing bang wetan mangke rawuh | bantu Pasuruan | sèwu sikêping ajurit | ingkang dados têtindhihirèng gêgaman ||
22. sutanipun Surapati wasta Lêmbu | Lêmbu Wrahamudha | mangke wus nabrang bênawi | lajêng sami pacak baris nèng Caruban ||
23. duk angrungu jêng pangran ngandikan arum | kakang paran karsa | prakara mungsuh kang prapti | aturipun Adipati ing Urawan ||
24. yèn sarêju yogi pinêthuk ing ripu | sintên tuwan têdah | umangsah ngasmarèng jurit | pra dipati anyadhong dhawuh paduka ||
25. alon muwus ingkang ingunjukan atur | Tumênggung Japara | lawan [lawa...]
--- 4: 179 ---
[...n] Tumênggung ing Têgil | ing Pamalang tanapi Tumênggung Kêndhal ||
26. Kaliwungu padha mapaga ing ripu | hèh sira Sudira | anindhihana ing baris | nêmbah matur sandika Radèn Sudira ||
27. pra tumênggung sadaya sandikèng atur | malih angandika | Mangkuyuda aja kari | lan arimu Si Tumênggung Natayuda ||
28. karonipun milua atmajaningsun | kalih sarêng nêmbah | sandika aturirèki | sigra lèngsèr sadaya saking ngayunan ||
29. pra tumênggung anitir bêndhene ngungkung | wus tata kang wadya | budhal saking Panaragi | lampahira ing marga kêkanthèn asta ||
229. Kinanthi
1. sagunging para tumênggung | sajuru-juru nèng margi | banderane warna-warna | ingkang minăngka têtindhih | Radèn Mas Suryakusuma | ya ta swaraning wadya lit ||
2. nèng marga gumrah gumuruh | awor swaraning turanggi | Tumênggung Sujanapura | măngka panganjuring jurit | gêgaman abra asinang | saragêni munggèng ngarsi ||
3. Radèn Suryakusumèku | munggèng satêngahing baris | măngka senapatining prang | turangganira anirig | ulês pêthak lir badhaya | sinongsongan kartas wilis ||
4. yèn sinawang sang abagus | lir putra ing Dwarawati | kang anèng Paranggarudha | yèka Dyan Sămba apêkik | aladak tur kasêmbadan | kadya pujining parèstri ||
5. sanadyan padhaa kakung | abrăngta mring sang pinêkik | jêr bagusira sampurna [sampur...]
--- 4: 180 ---
[...na] | tan ana kang dèn waoni | kunêng pujining para dyah | ya ta lampahirèng margi ||
6. sampun praptèng Kalidhadhung | lajêng sami tata baris | akarya pakuwonira | nèng siti watês Carubin | kunêng ingkang masanggrahan | gêntia ingkang winarni ||
7. kang mêngsah wus myarsa tutur | lamun pinêthuk ing jurit | dadya wadyèng Pasuruan | saking pasanggrahan mijil | sigra anêmbang têngara | barise nulya rinakit ||
8. wus ayun-ayunan pangguh | kang samyarsa wawan jurit | têtindhihira bang wetan | Lêmbu Lêmbura nisihi | bêndhene tinêmbang ngangkang | samya gambira ing galih ||
9. mêngsah samya purunipun | tan na kang angucap ajrih | ya ta baris Pasuruan | kang arsa anrajang dhingin | wadyane Sujanapura | Japara ingkang nadhahi ||
10. arame dènira campuh | prasami bêdhil-binêdhil | Tumênggung Têgal mangawat | ngêbyuk bêdhil saking kering | tigang atus kang sanjata | wong Têgal samya ngêbyuki ||
11. swaraning bêdhil kumrutug | sarêng suraking wadya lit | lir ombak măngsa kasapta | Radèn Suryakusuma glis | nabêt turăngga ginêbrag | nilib wadya ngamuk jurit ||
12. sakala turăngga mamprung | wus prapta têngahing jurit | Ki Tumênggung Natayuda | lan Mangkuyuda ningali | angampah-ampah tan kêna | Dyan Suryakusumèng kapti ||
13. saksana kalih tumênggung | milwa umangsah ing jurit | Rahadèn Suryakusuma [Sur...]
--- 4: 181 ---
[...yakusuma] | turangganira kaèksi | dhumatêng ing wadyabala | saasta bênggang lan siti ||
14. ya ta kang pra prawira nung | gumulung tandanging jurit | mangsah amangrurah mêngsah | wadya Pasruan ningali | giris atêmah abubar | larud ngisis kang wadya lit ||
15. Lêmbu Lêmbura lumayu | wadya sirna tanpa pulih | ngungsi lumêbu ing wana | wênèh lumayu mring wukir | pèrèng-pèrèng jurang-jurang | wulusan ing trêbis-trêbis ||
16. ya ta kasaput ing dalu | kèndêl wadya kang angungsir | ngumpul anèng pasanggrahan | ing Caruban dènnya mrêgil | mung sadalu lêrêbira | enjing budhal punang baris ||
17. datan kawarna ing ênu | nênggih lampahirèng baris | sampun praptèng Panaraga | Dyan Suryakusuma nuli | tumamèng ngarsaning rama | manêmbah aturira ris ||
18. ing solah tingkahing pupuh | sapangrèhira tinuding | ing purwa madya wasana | sadaya jinarwa titi | Jêng Pangran Pugêr ngandika | sukur salamêt ing jurit ||
19. kunêng wau kang winuwus | Lêmbu Lêmbura winarni | pirêmbag lan kadangira | Lêmbu alon dènira ngling | hèh adhi Lêmbura mangkya | karsaningsun iki yayi ||
20. sira bae lawan ingsun | ing ratri padha lumaris | seba maring Panaraga | ngaturkên tur-atur iki | ya marang kangjêng pangeran | kang rayi umatur aris ||
21. sumăngga kakang ing kayun | kawula tan nulayani | andhèrèk sapangrèh tuwan | kang
--- 4: 182 ---
raka nauri aris | kalamun wus pêthuk ing tyas | sira bêcik mêngko bêngi ||
22. sira lan ingsun lumaku | ing dalu budhal tumuli | mung wadya kalih tut wuntat | samya kinèn nyunggi pêthi | anilib ing wadyabala | tan antara sampun prapti ||
23. ing Panaraga tumanduk | acanthèl atur ing abdi | lajêng katur jêng pangeran | kinèn nimbali mangarsi | radèn kalih kerid sigra | sapraptanira ing ngarsi ||
24. manêmbah wau Dyan Lêmbu | Lêmbura sarêng wotsari | nulya sami ngaras pada | wusira kinèn alinggih | Radèn Lêmbu aturira | pukulun amba tinuding ||
25. abdi pun bapa pukulun | Tumênggung Wiranagari | kang wontên ing Pasuruan | naoskên kang sêmbah bêkti | kalawan nyuwun supangat | ing kangjêng sri narapati ||
26. tuwin supangat pukulun | tulusa dènnya dêdasih | jêng pangran aris ngandika | aywa sumêlang ing ati | dyan kalih malih tur sêmbah | kalihan amba tinuding ||
27. dening pun bapa pukulun | sasampunira tur bêkti | punika abdi pun bapa | naoskên pêthi kêkalih | satunggal konjuk sang nata | wondene ingkang satunggil ||
28. konjuk paduka pukulun | kang pêthi mèsi brana di | jêng pangran dupi miyarsa | pêthi pinundhut mring ngarsi | binuka mèsi sêsotya | kancana kang adi-adi ||
29. kalangkung sukaning kalbu | wasana ngandika aris | tutura ing bapakira |
--- 4: 183 ---
Tumênggung Wiranagari | abangêt tarimaningwang | lan ingsun iki pêparing ||
30. busana kampuhan iku | saprangkat busana mami | kang saprangkat prajuritan | saprangkat padinan mami | radèn kalih wus ginanjar | sapangadêg putra siji ||
31. Lêmbu Lêmbura umatur | anuwun sangêt kapundhi | pêparing dalêm dadosa | jimat paripihing abdi | dyan kalih sigra tur sêmbah | lèngsèr sing ngarsa ing ratri ||
32. sigra lumêbèng wana gung | panggih wadya kang kinari | ngalèr ngetan lampahira | ing Caruban sampun prapti | lajêng malbèng kuwunira | radèn kalih dhandhanggêndhis ||
230. Dhandhanggula
1. kunêng mangke kang winarnèng tulis | sri narendra kang kantun ing praja | kalangkung sangêt gêrahe | nata agêrah lumpuh | tan bisosik saking srunèki | otêr wong sajro pura | maras ing tyasipun | alami tan sinewaka | Radèn Arya Sindurja Pangran Dipati | sami tikbra ing driya ||
2. kang anglurug samya dèn timbali | mantri anom sakawan lumampah | dinutèng marga lampahe | ing Panaraga rawuh | lan pangeran sampun apanggih | sigra dhawahkên sabda- | nira sang aprabu | jêng pangran ngaturan wikan | lamun gêrah kang raka sri narapati | pangran kapitèng driya ||
3. gupuh undhang ing wadya prajurit | Ki Urawan wus sinungan wikan | tuwin pra dipati kabèh | têngara budhal sampun | pan ginêlak [ginêla...]
--- 4: 184 ---
[...k] lampahing baris | siyang dalu lumampah | tan kawarnèng ênu | wus prapta ing Kartasura | jêng pangeran laju tumamèng jro puri | wus panggih lan sang nata ||
4. mangsah nêmbah ing raka sang aji | manganjali manguswèng suku sang | angusapi ing lêbune | sri nata ngandika rum | kayaparan lakunirèki | kang rayi matur nêmbah | raharja pukulun | sang nata aris ngandika | ingsun adhi antuk ganjaraning Widi | lumpuh tan bisa obah ||
5. kayaparan ing rèhira yayi | apa ingkang kinarya usada | liwat luwih ing larane | sihing Hyang Maha Ruhur | jêng pangeran matur wotsari | paduka narimaha | sihing Hyang dèn sukur | pintên banggi ta ing benjang | bokmanawi pikantuk pitulung Widi | ngapura ing paduka ||
6. sigra nêmbah lèngsèr saking ngarsi | laju kondur praptèng dalêmira | sinêngkalan duk gêrahe | sri narendra puniku | janma miyat obahing bumi |[3] sawarsa laminira | dènnya gêrah lumpuh | sawusira ing sawarsa | gya waluya nir gêrahira nrêpati | enggar wong Kartasura ||
7. duk gêrahnya nadar sri bupati | yèn waluya gêrahira benjang | sri karsa ngrampog macane | tuwin lomban sang prabu | lan sagunging para dipati | maring sagarayasa | wau sang aprabu | klampahan angrampog sima | sarta sampun klampahan lomban sang aji | dhatêng sagarayasa ||
8. bajulira ingambilan dhingin | Dyan Sudira [Sudi...]
--- 4: 185 ---
[...ra] kang dinutèng nata | angêntasakên bayane | saksana kang ingutus | lajêng gêbyur sagaran aglis | kampuh rèjèng pinrêmas | tan mawi cinucul | prandene tan tlês ing toya | bajulira cinangking ing kanan kering | mêntas maring dharatan ||
9. samya cingak sagung kang ningali | digjayane Radèn Sudirèka | wong dalêm anggêbyur kabèh | miwah wau sang prabu | nutug dènnya kasukan ngwarih | kondure sri narendra | praptaning kadhatun | samana tulus raharja | Kartasura ya ta ing alami-lami | wontên kang cinarita ||
10. garwanira Pangeran Dipati | saking Ngonje sampun apêputra | jalu apêkik warnane | lan wontên sêliripun | tiyang saking Kambêng mêdali | antawis tigang căndra | babare kang sunu | lan garwa Ngonje punika | sami jalu putranya Pangran Dipati | kang sêpuh sinung nama ||
11. Rahadèn Mas Bumi kang wêwangi | de kang anèm Radèn Mas Panêngah | kang sêpuh katêlah mangke | nênggih Radèn Mas Sêpuh | datan karan Radèn Mas Bumi | nulya malih pêputra | garwa Ngonje wau | inggih jalu putranira | dadya kalih saking Ngonje putranèki | punika sinung nama ||
12. Dyan Mas Alit namanira nênggih | katri pisan pinundhut ing eyang | pinutra-putra ngeyange | marang eyang sang prabu | katri samya basa rama ji | ing rama basa kangmas | Pangran Dipatyèku | tandya malih apêputra | sêlir saking Kambêng [Ka...]
--- 4: 186 ---
[...mbêng] amêngdali[4] èstri | tunggal Radèn Panênggak ||
13. putra èstri Radèn Ajêng Sasi | duk samana apan wus diwasa | cinatur urute bae | putra katrinya jalu | apan sampun dipun supiti | lan tugêl kuncungira | duk tugêling kuncung | mantri kalih rêtu tunggal |[5] sêngkalane putra katri dèn supiti | lan tugêl kuncungira ||
14. wontên ingkang kawarnaa malih | putra èstri saking kapugêran | kalawan kapenakane | Dyan Ayu Pugêr iku | jêng ratu mas ingkang gadhuhi | kang sajuga ngaranan | Dyan Ayu Kadhatun | Dyan Ayu Impun punika | pan pinacang kalawan Pangran Dipati | karsane sri narendra ||
15. ingkang wayah wau sri bupati | Rahadèn Mas Sêpuh wus diwasa | wus sinungan dalêm dhewe | sakilèn sitiruhur | apan sampun sinung wêwangi | Pangeran Buminata | nênggih namanipun | kang kalih misih wêwujang | Rahadèn Mas Panênggak dalêmirèki | sakilène kang rama ||
16. Radèn Ayu Kadhaton winarni | pinanggihkên lawan kaponakan | Radèn Ayu Kancanane | nênggih jêjulukipun | Radèn Mangunrana satunggil | kang sêpuh Sumaningrat | tinariman wau | Rahadyan Ayu Kadhatyan | dalêmira ginandhok kiduling puri | samana sinêngkalan ||
17. warna sikara ngrasani wani |[6] tunggal warsa lan Pangran Dipatya | pinêksèng rama panggihe | lawan Dèn Ajêng Impun | karsanira sri narapati | mapan kusuma rara | ganti karangulu | ing Rahadèn [Rahadè...]
--- 4: 187 ---
[...n] Ayu Lêmbah | dahat marma nataputra yèn tan panggih | lan putri kapugêran ||
18. sampun mangun rêsmi ing tilamrik | radèn ajêng kalawan kang raka | tan cinatur wiwahane | agung mukti tilamrum | kunêng ingkang manggung don rêsmi | Pangeran Adipatya | gantya kang winuwus | apan wontên putranira | Jêng Pangeran Singasari kang ingambil | sunu dhatêng kang uwa ||
19. sasedane Pangran Singasari | Pangran Pugêr ingkang ngambil putra | kêkalih sami sadhèrèk | Radèn Santri kang sêpuh | Radèn Punta ingkang taruni | kinarya mantri mudha | dènira sang prabu | Rahadèn Punta samana | kesah saking nagari mring Têgalwangi | dêdagan ingkang eyang ||
20. kapiyarsa dening sri bupati | tuwin Pangran Pugêr amiyarsa | tinimbalan age-age | Radèn Punta tan purun | kêdah dagan marang kang swargi | katur marang sang nata | Radèn Punta wau | yèn kêdah nêkung nèng dagan | Ki Tumênggung Rêksanagara ing Têgil | kang kinèn nguwisana ||
21. sampun budhal Sang Dipati Têgil | saha wadya tan kawarnèng marga | sampun prapta nagarane | Radèn Punta ingapus | sêngadine Tumênggung Têgil | dinukan ing sang nata | Radèn Punta wau | ingaturan mring nagara | apan arsa ingadêgakên nrêpati | dening Tumênggung Têgal ||
22. Radèn Punta manahipun gampil | kamologên jinunjung narendra | tan wruh yèn ingapus bae | Rahadèn Punta gupuh | dyan tumêdhak [tumê...]
--- 4: 188 ---
[...dhak] maring nagari | sapraptanirèng praja | rinakitan sampun | cinêkêl Rahadèn Punta | gya linawe dening Ki Tumênggung Têgil | awit karsa narendra ||
23. Radèn Punta sampun angêmasi | sigra katur dhatêng sri narendra | sakalangkung ing sukane | dadya kêlilip prabu | Radèn Punta awèta urip | anèng daganing eyang | duk ing pêjahipun | samana atunggil warsa | lan panggihe Radèn Sumaningrat nênggih | ya ta ingkang winarna ||
24. sawusira ing alami-lami | Radèn Arya Sindurêja gêrah | asangêt dadya sedane | sang nata langkung ngungun | ing sedane rahadèn patih | binêkta parimana | ênggène kinubur | samana pan sinêngkalan | ing sedane buta kalih ngrasa tunggil |[7] warnanên sri narendra ||
25. ingkang arsa jinunjung pêpatih | punggawèng jro nama Sumabrata | sampun ingidèn dadine | dening wadyabala gung | kang gumantya niyakèng puri | Ki Ăngga Suranata | wus jinunjung lungguh | anggêntèni Sumabrata | ingaranan Tumênggung Wiragunèki | asisih Wirarêja ||
26. pan minăngka pêpatih jro nênggih | patih jawi Kyai Sumabrata | Jêng Pangeran Dipati nèm | sinung wêwênang prabu | amarentah para bupati | tuwin sagunging wadya | pratiwa nung-anung | dadya Patih Sumabrata | Wiraguna barang prakara nagari | tur wikan jêng pangeran ||
27. pan antara ing sawarsa malih [ma...]
--- 4: 189 ---
[...lih] | Ki Tumênggung Urawan pralina | tan tilar putra rahadèn | ampase pinratêlu | kang saduman Wirarêjèki | saduman Wiraguna | kang sadumanipun | Sarawèdi Suranata | wus jinunjung lungguh dening narapati | tuwin sinungan aran ||
28. Ki Tumênggung Wirasastra nênggih | kang saduman ampas kurawanan | Ki Wirasastra kang duwe | ya ta mangke sang prabu | animbali putranirèki | Pangeran Adipatya | prapta ing kadhatun | manêmbah angaras pada | sri narendra pangandikanira aris | dhuh nyawa putraningwang ||
29. dèn abêcik dènira akrami | lawan arinira kapugêran | ingsun iki kaya êmèh | kinarsan de Hyang Agung | iya besuk sapungkur mami | ywan ingsun wus palastra | aja kongsi kuwur | ing jênêngira narendra | akaria aywa na kang bèncèng pikir | lan kadang warganira ||
30. poma putraningsun Ki Dipati | pamanira Pugêr lawan Sampang | tuwin Ki Jangrana anggèr | Yudanagara catur | papat iku sira dèn bêcik | upama karya tampah | kang têlu puniku | minăngka anamanira | wawêngkune pamanira iku kaki | mrih bakuhing sri nata ||
231. Sinom
1. jêr pama wong gawe tampah | anaman lan jêjêtnèki | tanapi wêwêngkunira | lamun tan santosa yêkti | nora kêna kinardi | wêwadhah niwasi tamtu | dhuh kulup putraningwang | sun iki bangêt kawatir |
--- 4: 190 ---
yèn tinggala kaprabon marang ing sira ||
2. jatine durung pracaya | marmèngsun mandhêg tumolih | yèn ora ngowahi sira | salir tingkahira kaki | hèh babo putra mami | angèl prakara praja gung | akèh liring narendra | minăngka badaling Widi | wiwit enjing kang putra tansah ngandikan ||
3. ngantya lingsir dènnya mulang | anèng panêpèn donnèki | winangun ing nitipraja | tanapi panitisurti | jayalêngkara tuwin | asthabrata lakunipun | ingkang kinarya wulang | nitisurti wanti-wanti | nisthanira narendra myang madyanira ||
4. tanapi utamanira | kang putra mangèsmu tangis | tampi wêwulanging rama | tan kawêdal ing panggalih | anarka yèn rama ji | mèh puput ing yuswanipun | kang putra nêmbah mêdal | sapraptanira ing jawi | laju kondur ing kadipatyan wus prapta ||
5. ya ta ing alama-lama | samana agênti warsi | sri narendra nandhang gêrah | kantaka ing sabên ari | sampun karsaning Widi | gêrahira sang aprabu | tan kêna ingusadan | tinakdir prapta ing jangji | sedanira ing Sabtu Kliwon kang căndra ||
6. Jumadilakhir Alipnya | surup surya ingkang wanci | tiga likur punang tanggal | sêngkalanira winarni | ardi dwi ngrasa tunggil |[8] otêr sajroning praja gung | jro pura tangis gumrah | Jêng Pangeran Adipati | angêrigi sawadyanira sadaya ||
7. samêkta gêgamanira | baris anèng srimanganti | pratiwa ing jro sadaya [sada...]
--- 4: 191 ---
[...ya] | samya malêbêt ing puri | layon wus dèn sirami | jinunjung mring jro kadhatun | Kangjêng Ratu Kancana | nungkêmi layoning laki | Ratu Kulon lan Kangjêng Pangran Dipatya ||
8. myang wayah samya nèng dagan | sampun kinafanan aris | pinrênah ing ujurira | layone sri narapati | gumrah swaraning tangis | jro pura ambata rubuh | abdi dalêm kaparak | baris ngubêngi capuri | kunêng dalu samana wuwusên enjang ||
9. Jêng Gusti Pangran Dipatya | nèng kori sapisan nênggih | sanega sagunging wadya | pêpak anèng srimanganti | sagêgamaning jurit | Pangeran Dipati laju | pinarak ing pregolan | ya ta kawarnaa jawi | kang wadya gung gumuruh ing swaranira ||
10. prawira nung-anung samya | aglar anèng păncaniti | prasami saos ing karya | pasisir măncanagari | nèng panangkilan mêrgil | tanapi pangran katêlu | matur Ki Sumabrata | mring Kangjêng Pangran Dipati | gusti rama paduka katiganira ||
11. yun wikan layoning raka | Pangran Pugêr lawan ari | Pangeran Arya Mataram | Panular katiganèki | ngling Pangran Adipati | sakarêp malbu kadhatun | ayun wruh kadangira | Sumabrata nulya mijil | sampun kèring wau pangeran katiga ||
12. Pangeran Pugêr nèng têngah | Pangeran Arya Matawis | kinanthi mungguh ing kanan | Pangran Panular kinanthi | mungguh ing asta kering | sapraptanirèng kadhatun | wau Kangjêng Pangeran [Pange...]
--- 4: 192 ---
[...ran] | Adipati lênggah maksih | paregolan ingkang paman katiganya ||
13. ingaturan alajênga | malêbêt sajroning puri | ayun wrin layoning raka | prapta sami anungkêmi | ing pada pangran kalih | Pangeran Arya Matarum | lawan Pangran Panular | kanan kering pada aji | Pangran Pugêr anungkêmi palanangan ||
14. ya ta kalamnya sang nata | angadêg kadi duk urip | mangsanya arsa asmara | lan pawèstri nèng jinêmrik | Pangran Pugêr ningali | ebat ing driya mangungun | paningalnya pangeran | pucuking kalam kaèksi | cahya mancur nêlahi lamun sinawang ||
15. samrica binubut gêngnya | saksana cinêcêp aglis | icaling cahya samrica | kalam rêbah tanpa mosik | wus karsaning Hyang Widi | nurbuat ngalih gonipun | marang ing kapugêran | pangran kalih tan udani | pasthining Hyang Pangran Pugêr waris nata ||
16. kang mêngku rat nusa Jawa | putra Jêng Pangran Dipati | yèn kongsi madêg narendra | amung wêwêla puniki | mangkana pangran katri | saksana sarêng umêtu | wus praptèng panangkilan | layon binudhalkên aglis | kori kidul wêdale layon narendra ||
17. sinarèkkên layon nata | inggih anèng ing Magiri | kang dhèrèk layon narendra | pra mantri gêdhong tanapi | Ratu Kancana nênggih | ambêkta reyale sèwu | kaskayane sang nata | Radèn Surya kang tinuding | kang
--- 4: 193 ---
dhèrèkkên ing marga datan winarna ||
18. ya ta malih kawarnaa | Jêng Pangeran Adipati | animbali Sumabrata | sampun prapta munggèng ngarsi | Jêng Pangran Adipati | alon pangandikanipun | hèh paran karêpira | ingsun madêg narapati | Sumabrata manêmbah alon turira ||
19. punapa botên sung pirsa | pukulun dhatêng Kumpêni | ing sedanira sang nata | kalawan sung pirsa malih | paduka madêg aji | Pangran Dipati nabda rum | besuk bae sawusnya | manira umadêg aji | asung wikan samêngko ingsun tan arsa ||
20. yèn ingsun paringa pirsa | iya marang ing Kumpêni | apa ta ingsun kabawah | andadak paring udani | apa tan bisa mami | pribadi jumênêng ratu | lah wis sira mêtua | waraha punggawa sami | pra nayaka aja na mulih samoa ||
21. ingsun lagi abusana | Sumabrata nêmbah mijil | Pangran Dipati siyaga | wadya kaparak sakalir | sampun prasami mijil | wus tata panggenanipun | tan kaliru prênahnya | santana myang pra dipati | prawira nung pasisir măncanagara ||
22. pêpak prasami sewaka | andhèr anèng păncaniti | jêjêl pênuh tan petungan | pangulu kêtib lan modin | suranatandhèr sami | pra khaji pêpak sadarum | Pangeran Sarip prapta | gurune sang nata swargi | saking Arab asale Sarip punika ||
23. duk nalika rawuhira | sinobya [sino...]
--- 4: 194 ---
[...bya] dipun kurmati | sarêng nyalatkên wus bakda | lajêng mring nangkilan nuli | Suranata sapalih | lawan kêtib modinipun | ngiring layon narendra | dhatêng astana Magiri | ingkang kantun sadaya samya sewaka ||
24. wong dalêm kinèn ngumpula | de Kangjêng Pangran Dipati | sagung kang ampil-ampilan | angumpul tan na kang kari | Pangran Dipati mijil | Jêng Pangran Pugêr umêthuk | mungguhing sitibêntar | tundhuk sang narendra siwi | kèndêl anèng sitinggil bale witana ||
25. jêng pangran matur ing paman | kularsa umadêg aji | idi jumurunge paman | ing kaprabon kula mangkin | Pangran Pugêr turnya ris | sandika kula jumurung | saksana jêng pangeran | tumêdhak saking sitinggil | mring paglaran jêng pangeran nulya lênggah ||
26. mungguh ing dhampar kancana | upacara ngapit-apit | lir ngadat ing kuna-kuna | tan ana kalong sawiji | Pangran Pugêr tumuli | jumênêng wurining sunu | asru dènnya ngandika | mangkana sabdanirèki | hèh sakèhe punggawa ing Kartasura ||
27. gung alit para niyaka | măncanagara pasisir | padha èstokna sadaya | sutèng ulun Sang Dipati | ngong junjung madêg aji | sadaya asaur manuk | Dyan Patih Sumabrata | sugal pangucapnya wêngis | Pangran Pugêr dene dika pindho karya ||
28. ampun kêdah dika angkat | anggèr Pangeran Dipati | dhasare putra narendra | sagêd jumênêng pribadi [priba...]
--- 4: 195 ---
[...di] | Pangran Pugêr duk myarsi | sakalangkung merangipun | kadya tan mulat janma | Pangran Surabaya angling | dene kaya bocah ana ing pangonan ||
29. dudu pangucap punggawa | tan patut pangucap patih | pantês pangucaping kumpra | Dipati Sampang nambungi | wus ngadating nagari | ing uni-uni sadarum | praja kuna Mataram | kula myarsa tuturnèki | wirayate lamun seda sri narendra ||
30. putraning nata gumantya | santana tuwa kang kari | kang junjung adêging nata | wus lêluri ing Matawis | Sumabrata miyarsi | kalangkung sakit tyasipun | mring dipati kalihnya | ananging datan kawijil | kang umiyat sami êmar ing wardaya ||
31. Sumabrata dyan sumêmbah | ing pada sri narapati | gantya kang para dipatya | sadaya sami ngabêkti | tuwin măncanagari | prasami angaras suku | amung Dipati Sampang | tanapi ing Surawèsthi | Pangran Pugêr ing wuri asêsalaman ||
232. Pangkur
1. wus purna kang ngaras pada | nulya jêngkar kondur sri narapati | ginarêbêg ing pra arum | wus prapta ing jro pura | sakathahe wong dalêm prasami mêthuk | atarap anèng kadhatyan | dyan pinarak sri bupati ||
2. munggèng dalêm prabayêksa | ibu Ratu Kulon dipun aturi | tan antara dangu rawuh | sang nata angandika | mring sakathahe wong ing dalêm kadhatun | padha sira piyarsakna | ing samêngko dhawuh [dha...]
--- 4: 196 ---
[...wuh] mami ||
3. jêng ibu Ratu Pascima | ingsun êlih Ratu Gêdhe wêwangi | sampun misuwur kang dhawuh | Ratu Kulon samangkya | ngêlih nama Ratu Agêng ajêjuluk | sang nata malih ngandika | mring abdi dalêm pawèstri ||
4. dhawuhe ingkang timbalan | bocah wadon dhawuhna sabda mami | mring Patih Sumabratèku | dhawuh ingsun supaya | dhinawuhna mring pra bupati sadarum | aja na kang kaliwatan | sagunging para bupati ||
5. padha amakajangana | pitung dina ngastananing rama ji | yèn wus bubara sadarum | duta nata gya mentar | saking pura praptèng jawi sampun pangguh | lan Ki Patih Sumabrata | dhinawuhkên sabda aji ||
6. sandika Ki Sumabrata | sigra undhang mring sagung pra bupati | kunênga ri Soma nuju | tinangkil sri narendra | para abdi tan kaliru prênahipun | umanggèn asowang-sowang | wadya duk sang nata swargi ||
7. sang nata munggèng dhêdhampar | angandika marang rêkyana patih | hèh Si Soda ingsun junjung | lungguhe saking ngandhap | apan ingsun sêngkakakên ing aruhur | iku sun karya wadana | mêdanani wong panumping ||
8. lawan sun paringi aran | Si Mandurarêja aranirèki | Sumabrata nêmbah matur | jumurung karsa nata | wontên malih abdi kadipatènipun | nênggih paranakan Cina | asal saking ing Sêmawis ||
9. sangêt dènnya kinasihan | pan inganggêp [inganggê...]
--- 4: 197 ---
[...p] dening sri narapati | ingakên sudara tuhu | aran pun Pusparaga | sutanira Radèn Pusparana dangu | pratandhaning kinasihan | dènira sri narapati ||
10. yèka kinulawisuda | pan kinarya sêntana sinung linggih | lungguhe ngrèhkên wong sèwu | tigang atus sinung ran | Ki Tumênggung Jayaningrat kang jêjuluk | dhinahar saaturira | ingapura dosa pati ||
11. malih sang nata ngandika | Sumabrata sira wèha upaksi | marang Si Kumêndur Sêlut | Driyansah ing Japara | lawan marang Si Kapitan Kênolipun | lamun kangjêng rama seda | ingsun kang jumênêng aji ||
12. ingkang jaga ing Sêmarang | apan isih Si Kênol durung salin | dimèn laju suratipun | maring nagri Jakarta | Ki Dipati Sumabrata nêmbah matur | pukulun gusti sandika | wus matah kaliwon jawi ||
13. kang mundhi surat narendra | lèngsèr saking ngarsa sarya wotsari | sang nata anulya kondur | malêbèng dhatulaya | ginarêbêg sagunging kang para arum | sapraptanirèng jro pura | Sumabrata dèn timbali ||
14. prapta ing ngarsa tur sêmbah | angandika wau sri narapati | bapa matura kang tamtu | gon ingsun madêg nata | sapa baya kang dadi sêsukêr ingsun | tuwin wong atuwaningwang | êndi kang amalanjêri ||
15. umatur Ki Sumabrata | inggih botên wontên karasèng galih | muhung satunggal pukulun | ulun ajrih [a...]
--- 4: 198 ---
[...jrih] munjuka | sri narendra mèsêm angandika arum | iya ingsun wus kaduga | tan ana liyane maning ||
16. mung paman ing kapugêran | nanging ewuh iya panduga mami | yèn putrane misih ingsun | wêngku anèng jro pura | kaya nora kalakon salah ing kalbu | Ki Sumabrata anêmbah | adhuh gusti yèn suwawi ||
17. manawi rama paduka | lepyèng sunu dènnya amrih nagari | abantên atmajanipun | suta ingkang kinarya | ing pangulah sandi upaya mrih unggul | gusti tyang arêbat praja | tan anggalih atmajèstri ||
18. dilalah gampil ing driya | sri narendra kakênan turing patih | pangudasmaraning kalbu | iya kaya tan cidra | ing ature Ki Sumabrata puniku | pêthèke kaya kalakyan | ing wuri malangatèni ||
19. wagugên sri naradipa | Ki Dipati Sumabrata wus mijil | ya ta samana sang prabu | garwa sang pramèswara | putri kapugêran Radèn Ajêng Impun | winêdalkên saking pura | sampun takdiring Hyang Widi ||
20. tan emut wêlinging rama | pitung ari saking sedane sang sri | radèn ayu mijil sampun | kondur mring kapugêran | ingkang dadya Ratu Kancanèng kadhatun | garwa sing Ngonje sang rêtna | sinêmbah wong sajro puri ||
21. sigêgên sri naranata | amangsuli layon praptèng Magiri | gya sinarèkakên sampun | kang têngga anèng dagan | Kangjêng [Kang...]
--- 4: 199 ---
[...jêng] Ratu Kancana tugur nèng kubur | reyal sèwu măngka sarat | anahlilakên sang aji ||
22. gumrah kaum pajimatan | tigang dalu nèng dagan samya ngaji | kang andhèrèkakên mantuk | mantri gêdhong sadaya | amung Radèn Suryakusuma tan mantuk | kêkuwu anèng Mataram | nêdya ngadêgakên baris ||
23. anèng dhusun Ngenta-enta | graitanya marma tan arsa mulih | arêmbag lan êmbanipun | lawan Radèn Surăngga | radèn tansah ginubêl ngaturan kondur | dhatêng nagri Kartasura | nanging rahadèn tan apti ||
24. rahadèn asru ngandika | lamun kangmas Dipati madêg aji | wus dilalah jagad rêtu | ujêr atine ala | apan dahwèn panastèn ambêke rusuh | lan ibunèku wong ala | dudu wijiling priyayi ||
25. lah iya masa ajêga | madêg ratu amêngku tanah Jawi | wus dilalah uwa prabu | karsane ing Hyang Suksma | lawan putri ing Sumêdhang tan sêsunu | têka anaking wong jagal | mêtoni lanang sawiji ||
26. lan garwa ing Surabaya | lawan garwa Japara tan mêdali | kakang Surăngga sun ngrungu | yèn wijining narendra | tanah Jawa iya iku ingkang mêtu | nadhahi wijining nata | nagara pitung prakawis ||
27. kang dhingin ing Surabaya | lan Madiun ing Dêmak Panaragi | Tuban Pathi Kadilangu | karana iku iya | nadyan adoh lamun trahing Kadilangu | padha [pa...]
--- 4: 200 ---
[...dha] trahing Brawijaya | warising karaton Jawi ||
28. iku ta anak wong jagal | laki ngratu kêkere gawa sêking | patute nèthèli balung | sarta adol walulang | ya dilalah nampuri wijining ratu | kadadianirèng jabang | pêparon jalu lan èstri ||
29. kocap ing dalêm martabat | ingkang saking bapa patang prakawis | kang patang prakaranipun | saking ing Hyang Suksmana | ala bêcik wus pinasthi ing Hyang Agung | pasthining wiji kang ala | duryate ingkang nulari ||
30. lamun dadia narendra | ala bêcik punggawa dèn rujagi | masa ta nganggoa etung | ala bêcik manusa | nadyan silih bêcika punggawanipun | lamun duwe garwa endah | pasthine dèn pangarahi ||
31. apan duk dadi pangeran | wus ginadhang anggêntèni dadya ji | iya suprandene rusuh | tan ngetung yèn ginadhang | dadi nata yèn dèn anggo nora etung | jamak gadhangan narendra | ing solah apik lan rêsik ||
32. tiru wiji saking biyang | asu jagal lawan atine tipis | dudu ati bakal ratu | dhingin kakang Surăngga | ingsun milu pêpara mênyang ing Jaruk | mêtu bêngawan ing Sala | nitih jukung ngong kinanthi ||
233. Kinanthi
1. milire punang pêrau | praptèng Bêton amarêngi | ana ula saking dharat | kumrèsèk lumêbèng kali | kagèt jumbul anèng palwa | kongsi kapêntut bangêti ||
--- 4: 201 ---
2. ulat julalatan payus | lir tinubruk mong tan kêni | atine wong bakal raja | nora kêna tipis-tipis | pasthi yèn ngrusakkên praja | yèn ratu atine tipis ||
3. watak ati tipis iku | parentahe owah gingsir | nora tata nora gatra | jagade pasthi nglabêti | aru-ara têmahira | yèn ratu kandêl tyasnèki ||
4. kukuh tindaking praja gung | ujare wirayat maning | swargi uwa prabu mulang | timbalane wanti-wanti | kinèn atut aruntuta | mring kangbok ingkang kinrami ||
5. prandene tan pinailu | wus têtela karsèng Widi | apêse dadi narendra | sun kakang sêdyambêk pati | ngadêg lumaksanèng yuda | jamak wong rêbut nagari ||
6. lamun tan wania lampus | dudu wong ngrêbut nagari | hèh payo kakang Surăngga | anêlukna wong ing dèsi | sakiwa têngên Mataram | sun arsa umadêg aji ||
7. Mangkurat Mangkubwana gung | panêtêg panatagami | de wau Radèn Surăngga | trahing purubayan nguni | kaipe mring Radèn Surya | ya ta suyud wong Matawis ||
8. wus apratăndha sang bagus | kalamun madêg nrêpati | wong Kêdhu Bagêlèn samya | ingutusan samya prapti | wus karya pura wangunan | alun-alunnya rinakit ||
9. kinarya watanganipun | ingaran garjitawati | wus agêng gêgamanira | sadasèwu winatawis | kathah kang jinunjung [jinu...]
--- 4: 202 ---
[...njung] lênggah | patinggi tanah Matawis ||
10. kèh bêkêl dadi tumênggung | wus karya cucuking baris | punggawa kang baris ngarsa | nèng tangkisan dènnya mrêgil | sami ngirup wong ing desa | sadaya tanah Matawis ||
11. ya ta wau kang winuwus | kangjêng ratu nèng Magiri | munggèng dagane sang nata | atilawat siyang ratri | kêrig kaum pajimatan | mangkya amiyarsa warti ||
12. gègère wong dhusun-dhusun | jêng ratu kabruntak ngili | palayunira mangetan | Gunung Kidul kang dèn jogi | lajêng praptèng Pamasaran | nulya pinêthuk ing abdi ||
13. saking Kartasura cundhuk | lajêng lampahira prapti | ing nagari Kartasura | laju lumêbèng jro puri | sang nata miyarsa warta | Radèn Suryakusumèki ||
14. balela marang sang prabu | karsa bêdhah Kartawani | sang nata kalangkung duka | panarkanira sang aji | radèn kinèn dening rama | Pangran Pugêr kang ngajani ||
15. saksana nimbali gupuh | Sumabrata Kyana Patih | pratiwèng jro ingandikan | andhèr ing ngarsa sang aji | sang nata asru ngandika | paran wartane kang yêkti ||
16. Si Dira balela mring sun | iku sapa kang ngajani | yèn ora pakone paman | masa dadak iku wani | Sumabrata timbalana | paman maring păncaniti ||
17. lan sagarwa putranipun | kapugêran ywa na kari | kabèh padha bêthèkana | anèng alun-alun mami | aja na ingkang kêrisan [kê...]
--- 4: 203 ---
[...risan] | sipat lanang gêdhe cilik ||
18. kapugêran lurahipun | lêbokna bêthèk ywa kari | kajaba kang para lurah | dimèn padha anèng jawi | nging aja sandhing gêgaman | pêdhang pangot lading sêking ||
19. pra dipati pra tumênggung | măncanagara pasisir | ngalun-alun abarisa | samêkta sikêping jurit | Sumabrata awotsêkar | tanapi sagung bupati ||
20. asarêng dènira mêtu | sapraptanira ing jawi | lêlurah gandhèk dinuta | ing Pangran Pugêr nimbali | kalawan para atmaja | sigra-sigra lampahnèki ||
21. tantara jêng pangran rawuh | lan Sumabrata wus panggih | nèng păncaniti samana | pêpak kang para dipati | ngubêngi para pratiwa | jêjêl pipit păncaniti ||
22. Patih Sumabrata dhawuh | timbalan dalêm sang aji | pangeran dika tampia | timbalan putranta aji | kula kinèn amundhuta | dhuwung paduka myang siwi ||
23. pangran sandika srah dhuwung | lawan sagung para siwi | kinèn srah kêris sadaya | Radèn Dipatarunèki | lan Radèn Martataruna | sampun sami asrah kêris ||
24. Radèn Wăngsataruna wus | Săngka Sudama wus sami | ngaturakên dhuwungira | mung Radèn Ăntawiryèki | dèrèng asrah dhuwungira | jêtung minggu tanpa angling ||
25. sarwi nyikut dhuwungipun | netra manthêlêng macicil | asêmutên jajanira | ngantirah suryanirandik [suryanirandi...]
--- 4: 204 ---
[...k] | obah sagung pra pratiwa | sadaya maras ing galih ||
26. kang rama ngandika arum | Ăntawirya anak mami | asrahêna kêrisira | iku karsaning nrêpati | sira kulup nora dosa | sanadyan tumêkèng pati ||
27. pati apa kang rinuruh | liyane wong mati sahid | ingsun upatani sira | lamun ora asrah kêris | ajrih Radèn Ăntawirya | ing rama ingkang sabda ris ||
28. sampun asrah dhuwungipun | tuwin ingkang abdi-abdi | Banyakpatra Sêtrajaya | Jiwasuta Jadrêmèki | sampun sami nyrahkên krisnya | Ki Sêtrajaya puniki ||
29. anake Surajayèku | Surajaya wus ngêmasi | sarêng lan Ki Tambakbaya | kantun sutane samangkin | gêntèni lungguhing bapa | duk dadi galadhag nguni ||
30. Sêtrawăngsa aranipun | sawusira dadi patih | Sêtrajaya namanira | wau kathahe kang abdi | păncalas kang srah kêrisnya | jêng pangran binêthèk nuli ||
31. anèng lor waringin kurung | pasowanira pribadi | lan sagarwa putranira | rawat luh singa ningali | saking tan tahan umulat | kadya non mas kentir ngwarih ||
234. Maskumambang
1. para garwa sadaya sami anangis | miwah para putra | sêsambate mêlasasih | sarya ngusap-usap jaja ||
2. kaniaya bangêt têmên sri bupati | tan nganggo pariksa | rama tinarka ngajani | ing polahe Si Sudira ||
3. nadyan silih atmaja [atma...]
--- 4: 205 ---
[...ja] jêr tan udani | apan wus diwasa | duwe timbangan pribadi | duwe ngumur sowang-sowang ||
4. Pangran Pugêr saksana ngandika aris | wus padha mênênga | tanbuh ingkang dèn tangisi | pan wus karsaning Hyang Suksma ||
5. dèn narima lamun titahing Hyang Widi | yèn sira tan nrima | pasthi duraka mring Widi | kapindho durakèng nata ||
6. ya ta kèndêl tangising garwa myang siwi | ajrih mring pangeran | têmah mingsêk-mingsêk sami | waspa mijil lir turasan ||
7. ingkang ngrêksa wong Kartasura abaris | ngalun-alun aglar | sagunging para dipati | tugur sagêgamanira ||
8. wadya măncanagara lawan pasisir | umyang swaranira | ing alun-alun kang baris | gêgaman tanpa wilangan ||
9. kang tumingal sadaya pan èsmu tangis | wadya kapugêran | nèng jawining bêthèk sami | atêngga ing gustinira ||
10. pirang-pirang dina datan ana bukti | yèn dalu tan nendra | garwa putra sadayèki | pan amung mucang kewala ||
11. Radèn Ayu Impun tumut ngramanèki | sinjang cindhe sêkar | kasmêkan jingga tinêpi | kêbês têlês dening waspa ||
12. dhasar ayu lami tilar dhahar guling | lir layon wratpuspa | rema jêmbrung tan sinuri | muyêk wilis ngăndrawila ||
13. anglir mega nèng tawang angêmu riris | anglong ingkang jaja | mundhak amuwuhi manis | kang netra lindri angraras ||
14. sang rêtna yu panangise lantik-lantik |
--- 4: 206 ---
tan pati kapyarsa | kadyopama kang sundari | kaprawasèng samirana ||
15. kaniaya kakang prabu sun arani | sun sidhêp ragèngwang | madêg ratu milu mukti | mundur têka dipilara ||
16. iya apa dosane jêng rama iki | bok ya dèn apura | wong tan dosa dèn pisakit | dumèh-dumèh dadi nata ||
17. lah ta dene si kakang Sudira ugi | bisa gawe dosa | rama ibu tan tinolih | tingalana kadangira ||
18. sakadang ta rama ibu dèn pisakit | marga saking sira | sirarsa madêg nrêpati | kang kari kawêlasarsa ||
19. apa baya kakang mas nora angipi | lamun kadangira | lan ramèbu dèn bêthèki | apan ginawe tontonan ||
20. Jêng Pangeran Pugêr yèn kalaning ratri | nênêdhèng Hyang Suksma | maladi sêmèdi êning | anêgês karsaning Suksma ||
21. kang amurwèng pandulu pinintan kang sih | kang adarbe sifat | sakawan pinancêr ing ning | kahar kamal jalal jamal ||
22. sampun jumbuh tan ana kawula gusti | ing sak sêrik sirna | ing sabên ari Snèn Kêmis | jêng pangeran akujamas ||
23. siram anèng sajroning bêthekan nênggih | pasrah ing Suksmana | yèn nata karsa nêlasi | ganti ingkang kawuwusa ||
24. Sumabrata samana têgar maripit | jawi pabêthekan | sarya sru dènira angling | kalamun ingsun dadia ||
25. putranira Sri Naranatèng Matawis | sun kêlun sadaya | sajagad ing nusa
--- 4: 207 ---
Jawi | emane dadi wong kumpra ||
26. duk miyarsa Pangeran Pugêr kang angling | datan panon ing rat | maladi sêmèdi êning | lir pendah pêjah alênggah ||
27. ya ta wau sang nata nglampahkên baris | mukul ing Mataram | wong Kartasura sapalih | wong Pamardèn lan Toyamas ||
28. Banyakwidhe kang dadi cucuking baris | senapatinira | Rahadèn Mangun rannèki | nindhihi sagung punggawa ||
29. lan urunan sagunging para dipati | pasisir lan mănca | sami urunan sapalih | abra untabing kang bala ||
30. warna-warna gêgaman dinulu asri | wutah ngara-ara | anglir pendah prawatagni | tan sêdya mundur ing yuda ||
235. Durma
1. kunêng ingkang winarna nagri Mataram | kang umadêg nrêpati | pan sampun miyarsa | yèn kang rama pinlara | binêthèk sagarwa siwi | Radèn Sudira | kalangkung dènnya runtik ||
2. lawan malih miyarsa gêgaman prapta | saking ing Kartawani | pangiriding lampah | Banyakwidhe saksana | Prabu Tiron prentah aglis | bodholkên wadya | pangiridirèng baris ||
3. Dyan Surăngga lan Tumênggung Amongpraja | gumrah wadya Matawis | praptèng Parambanan | anglarug lampahira | ing Tangkisan sampun prapti | kang wadyabala | Kartasura nulya glis ||
4. atêngara budhalakên barisira | ing Gondhang sampun prapti | wus ayun-ayunan | tata-tata gêgaman | rinakit gêlaring
--- 4: 208 ---
jurit | wadya Madura | tuwin măncanagari ||
5. sarêng nêmpuh wadyabala Kartasura | lawan wadya Matawis | rame dènnya yuda | swaranya kadya gêlap | wong Kartasura bêdhili | wadya Mataram | tadhah datan gumingsir ||
6. pangawate wadya Kartasura dhadhal | Banyakwidhe ngawaki | lan santananira | satus kadi tan kirang | dadya panganjuring jurit | wong Kartasura | ing wuri kathah prapti ||
7. binendrong ing sanjata wadya Mataram | nanging datan gumingsir | Kyai Amongpraja | lawan Radèn Surăngga | sampun manêngah ing jurit | wong Kartasura | saya kathah ngêbyuki ||
8. iya pira kadare bala Mataram | binendrong dening bêdhil | dhadhal barisira | saking kathahên lawan | kathah longe angêmasi | larud suh sirna | mawut tan măngga pulih ||
9. sêdyanira sami ngungsi gustinira | ing wawar sampun prapti | ya ta kawarnaa | sira sang madêg nata | myarsa yèn wadya kalindhih | kalangkung duka | karsa ngawaki jurit ||
10. kinambilan turăngga pun samirana | busana wus rinakit | sigra nitih kuda | ingayap dening bala | Sang Prabu Tiron sêsirig | wadya sumahab | kang ajrih wani malih ||
11. ingkang buru wadya Kartasura dhadhal | sigra campuh ing jurit | wadya ing Mataram | ngamuk karoban lawan | wus sumingkir nganan ngering | wênèh wurinya | Radèn Sudira aglis ||
12. ginarêbêg [ginarêbê...]
--- 4: 209 ---
[...g] ing wadya nêngah ngayuda | wong Kartasura uning | yèn sang madêg nata | mangsah ing adilaga | wadya lêksan ingkang pinrih | bala kewala | kang têbih saking gusti ||
13. lir wong ulung-ulungan endhang dènnya prang | mubêng wadya Matawis | ngungsi gustinira | yèn umangsah gustinya | wong Kartasura angisis | angering nganan | anakêt ing wadya lit ||
14. sadangunya mangkana nulya katungka | wontên bêbantu prapti | saking Kartasura | Pangeran Pringgalaya | lawan wadana kêkalih | Ki Mangkuyuda | tuwin Natayudèki ||
15. wus sakawan ari dènira lumampah | praptèng nagri Matawis | lajêng napung yuda | wadyabala Mataram | ngurugan busur jêmparing | lawan gudebag | kèh sanjata mêlingi ||
16. kadya gunturing arga kang kalantaka | sênapan bêstrong krêbin | lan sanjata lanang | bingung wadya Mataram | pêtêng kukus anglimputi | wadya Mataram | kathah kang tilar gusti ||
17. Radèn Suryakusuma panggah ing yuda | kudanya kongsi brindhil | songsonge wus rêbah | ajur kênèng sanjata | watara ingkang angiring | mung kari swidak | lawan êmban kêkalih ||
18. tandangnya dyan lir pendah Janakaputra | duk kinarubut jurit | ing Sata Korawa | rênyuh madyaning rana | Radèn Surăngga tanapi | ban Amongpraja | umatur sarwi nangis ||
19. dhuh gustiku suwawi gingsir sing rana | ing yuda
--- 4: 210 ---
tan kawawi | wadya sampun risak | sintên ingabên yuda | sarwi nyêpêngi kêndhali- | nira ing kuda | kalihe sami nangis ||
20. Radèn Suryakusuma angrês ing driya | sigra ngingêr turanggi | lumaywa sabala | sakantune kang pêjah | wadya Kartasura ngungsir | saking kadohan | sami amêmanuki ||
21. wus anabrang Paraga sira rahadyan | Barabudhur dèn jogi | wadya Kartasura | mandhêg wetan Paraga | prasami apacak baris | kang ngungsir lampah | amung kang para mantri ||
22. kawarnaa sang prabu ing Kartasura | nimbali kyana patih | lan kapat punggawa | Surtani Wirarêja | Wiraguna Mangunagri | nata ngandika | hèh kayaparan patih ||
23. aprakara kalilipe netraningwang | durung lêga tyas mami | yèn ora wus sirna | umatur Sumabrata | dhuh gusti sri narapati | sintên kang măngga | tumanduk anyedani ||
24. walatipun sintên kang kawawi năngga | dados rêngkaning bumi | nambung Wirarêja | kalawan Wiraguna | upami arak sakopi | yèn inginuma | wong siji angêndêmi ||
25. yèn inginum wong kathah pasthine tawa | ngandika sri bupati | bênêr iku iya | wong akèh kang ngrubuta | Sumabrata matur aris | langkung ing karsa | pukulun sri bupati ||
26. lagya eca ngandika sri naranata | kasaru duta prapti | saking pabarisan | kalamun unggul ing prang | langkung trustha sri bupati | saparanira | binujunga [binu...]
--- 4: 211 ---
[...junga] dèn kêni ||
27. gya tinulak duta pinaringan sêrat | sang nata sinung eling | ture Sumabrata | punika kang dhinahar | lêhêng linuwaran gusti | rama paduka | bupati matur sami ||
28. dene sampun arinta Radèn Sudira | kasoran ing ajurit | sang nata ngandika | lah iya luwarana | pundhutên ujare yêkti | yèn ngajanana | pan ingsun salah kapti ||
29. sigra mêdal Kyana Patih Sumabrata | pra bupati umiring | praptèng pabêthekan | pangran wus linuwaran | myang saputra garwanèki | wus sinupatan | yèn ngajanana siwi ||
30. lawan malih dhinawuhkên sabda nata | jêng pangran kinèn ngalih | cêlak pangurakan | ya ta sagung dipatya | bubar dènnya tugur baris | datan winarna | lami andhandhanggêndhis ||
236. Dhandhanggula
1. datatita lingira ing uni | kawuwusa nagri Batawiah | duk kala sêrat dhatênge | saking Kumêndur Sêlut | Andriyansah ingkang lêloji | ing nagari Japara | angaturi wêruh | yèn Sang Prabu Kartasura | kondur dhatêng rahmatullah putranèki | mangkya wus madêg nata ||
2. tan amawi sung wrin ing Kumpêni | dènnya sung wrin wuse madêg nata | tan ngluluskên lir ramane | para ratpêni kumpul | ing ngarsane gurnadur sami | Jêndral Hirpèk Husdiman | munggèng kantor agung | wus dadya punang bicara | tuhu cidra kang putra Rajèng Matawis | nata [na...]
--- 4: 212 ---
[...ta] ing Kartasura ||
3. dadya amrih dursila ing batin | wus arêmbag ratpêni sadaya | tinênung bae karsane | ya ta wus angsal tênung | têlas sarat limalas kêthi | reyal tênung punika | tate makan ratu | kang tênung wus lumaksana | rupa janma awake saprau kunthing | suku gêng pitu cêngkal ||
4. rambut gimbal lamun winatawis | rinêmbata wong papat kabotan | pan sampun lêpas lampahe | ing Kartasura rawuh | anyiluman awor lan angin | anjujug jroning pura | wanci têngah dalu | nuju sirêp wong jro pura | pan pinarêng sang nata ing dalu mijil | nèng natar prabayêksa ||
5. punang tênung miyat ing sang aji | nulya anjlog saking jumantara | anjanggêlêg ing ngarsane | sang nata kagyat dulu | umêngkarag griwanirèki | gumêtêr sriranira | tantara nulyemut | anyana yèn kalangêna- | nira Panêmbahan Senapati nguni | mari mêngkaragira ||
6. angandika sira sun takoni | apa sira ya Si Juru Taman | kagila-gila gêdhene | punang tênung sumaur | dudu Juru Taman sun iki | ingsun tênung Walănda | sapa dadi ratu | kang mêngku rat nusa Jawa | baya sira susunan gugup nauri | dharodhog sriranira ||
7. dudu ingsun kang umadêg aji | apan iya prênah paman ingwang | angalora ngetan kene | iku kang madêg ratu | kapugêran dalêmirèki | punang tênung gya kesah | ngalèr [nga...]
--- 4: 213 ---
[...lèr] purugipun | anyiluman lampahira | jêng susunan samana lêga kang galih | marasira wus sirna ||
8. ya ta tênung samana wus prapti | kapugêran jujug palataran | anuju latar panêpèn | pangran nuju têturuh | kagyat sira sarêng ningali | ing janma nora kaprah | wus graitèng kalbu | anarka dudu manusa | Pangran Pugêr matak donga sèpi angin | wusira gya tinanya ||
9. sira iki setan apa êjin | dene gêdhemu kagila-gila | punang tênung lon saure | pan ingsun iki tênung | êndi ingkang dadi nrêpati | pangeran angandika | takon ratuningsun | iya apa sêdyanira | ing kadhaton ênggone narendra mami | punang tênung sru ngucap ||
10. hèh sun mau têka ing jro puri | ana uwong kang nêmoni mringwang | abagus kuning dhasare | atutur marang ingsun | yèn ratune ana ing riki | apan kaprênah paman | lawan kang atutur | pangeran mèsêm miyarsa | insa Allah ingsun kang dadya nrêpati | mêngku rat nusa Jawa ||
11. apa sêdyanira praptèng riki | punang tênung alon saurira | sêdyèngsun prapta ing kene | pan ana kang angutus | tandhing sêkti myang Ratu Jawi | yèn ratune wus kalah | palastra dening sun | sun tumpês wong nusa Jawa | wadyaningsun kang padhèngsun kon numpêsi | kabèh manusa Jawa ||
12. jêng pangeran mèsêm ngandika ris | lah ta payo sira têkakêna [têkakê...]
--- 4: 214 ---
[...na] | lêlêmbut yun salah gawe | ya ta sang mundhyèng kawruh | matak donga têracak sathit | kalawan donga basmah | myang bala sarèwu | sèpi gêni wus winatak | punang tênung ngalumpruk sarira cilik | kajuwêtan tanpojar ||
13. pan gumêtêr netrane mucicil | kajuwat-kajuwêt tanpa nabda | pangran alon timbalane | wus kalah sira iku | lah lungaa saka ing riki | balia mring prajanta | aja gawe rêtu | yèn sira norenggal lunga | apa nganti sira sun dulangi tai | taine khewan lingsang ||
14. nuli sira lungaa dèn aglis | anuruta ing Kêndhêng prawata | muliha mring sabrang age | ywa sira ganggu-ganggu | nèng dêdalan marang wong cilik | kabèh pan duwèk ingwang | ing Jawa sawêgung | kang tênung sigra umêsat | ngalor ngetan gunung Kêndhêng dèn margani | kathah wong kênèng rumab ||
15. ya ta pangran minggah ing panêpin | kawarnaa wau sri narendra | duk sampun natas rinane | nimbali patihipun | Sumabrata wus praptèng puri | cundhuk saha tur sêmbah | mangusapi lêbu | ing suku sang naradipa | sri narendra mèsêm angandika aris | hèh bapa Sumabrata ||
16. utusana amariksa aglis | mring dalême paman ing pugêran | alakua sandi bae | manawa gêrah iku | lan orane karuhna aglis | manêmbah Sumabrata | mêdal sigra ngutus | anuksma ing kapugêran | tan adangu kang ingutus sampun prapti [pra...]
--- 4: 215 ---
[...pti] | katur ing sri narendra ||
17. lamun ingkang paman datan sakit | nora beda lawan saban-saban | sang nateram ing jro tyase | wau ta kang winuwus | Ki Tumênggung Dêmak ngêmasi | katur mring sri narendra | sutanya têtêlu | Mas Malat ingkang atuwa | Ki Mas Amad punika panênggaknèki | kang anèm Bagus Katam ||
18. tiga pisan ginêntoskên sami | nagri Dêmak pan pinara tiga | ingkang sêpuh kêkasihe | Suranata Tumênggung | lênggahira ingkang winarni | kang panênggak ingaran | Padmanagarèku | wuragil Martanagara | lawan wontên tilarane kyai patih | Ki Arya Sindurêja ||
19. namanira Ki Mas Bagus Grêsit | yèka arinira Radèn Sukra | sampun jinunjung linggihe | sinung aran tumênggung | ran Tumênggung Sindurja nênggih | ya ta putra sri nata | wau ingkang sêpuh | Pangran Buminata seda | putra kalih panênggak lan Radèn Alit | samya sinungan nama ||
20. dyan mas panênggak sinung wêwangi | nama Pangeran Mangkunagara | Radèn Mas Alit namane | Mangkuningrat jêjuluk | apan sami sinungan linggih | sami anigang sasra | santana winuwus | Rahadèn Ănggadimêja | sinung nama Pangeran Balitar nênggih | kang rayi Têpasana ||
21. kawuwusa sampun satus ari | sedanira sinuhun kang swarga | jro pura arsa mêmule | satus ari sang prabu | garwanira para dipati | samya malêbèng pura | tan ana kang kantun | pasisir măncanagara | pan [pa...]
--- 4: 216 ---
[...n] sadaya garwane malêbèng puri | asipêng ing jro pura ||
22. wontên garwanira Adipati | Cakraningrat garwa ingkang mudha | kalangkung endah warnane | namanira sang ayu | arum-arum Dyah Pakuwati | gandês raga karana | tinon gandrung-gandrung | kauningan ing sang nata | ingapusan dhatêng pajungutan sang sri | wau Dyan Ayu Sampang ||
23. praptèng pajungutan nabda sang sri | bibi dipun kapara ing ngarsa | kula yun takon yêktine | napa sampun sêsunu | patutan lan paman dipati | matur Dyan Ayu Sampang | dèrèng darbe sunu | sang nata malih ngandika | kalingane si bibi misih kênya di | pantês dhukun utama ||
24. kula bibi sampun tigang ari | gêrah puyêng mangke dèrèng waras | kula nyuraya wiyose | dika gêcêl dèn gupuh | duk miyarsa Dyah Pakuwati | graita jroning nala | mingsêr lungguhipun | manêmbah arsa umêdal | sri narendra nyandhak astanira aglis | pan sarwi angrêrêpa ||
25. adhuh gusti aywa dika mijil | dadi apa babo kang tinilar | pasthi yèn salah kadadèn | lah mara mirah ingsun | pêparinga têtămba brangti | kawula ngèstupada | mring sang dewaning rum | sang rêtna arsa ingêmban | nyêndhal sinjang sang nata maksih ngukuhi | sang dyah apulintiran ||
26. uculêna kawula sang aji | inggih masa kiranga wanudya | ingkang nglangkungi warnane | saking kula pukulun | pan kawula wong Sampang
--- 4: 217 ---
yêkti | sapala pininginan | awon têmahipun | angagêm somahing bala | sri narendra saya sru dènnya nyêpêngi | rinangkul jangganira ||
27. iya pira kuwating pawèstri | sinêmbadan dhumatêng ing priya | sayêkti kawon rosane | sang dyah ayu kapoyuh | anêlêsi kampuh nrêpati | nanging tan nêdya ginggang | wau sang aprabu | sinarèkakên sang rêtna | wêntis kalih apan ta sampun katitih | wastra sampun kalingkab ||
28. Sang Dyah Ayu Pakuwati nangis | sarwi nyakot bojane sang nata | nora rinasa larane | radèn ayu umuwus | baya iki dudu nrêpati | solahe lir wong kumpra | mêksa wong tan ayun | sang rêtna ngoso ing solah | pamrihira sande karsaning nrêpati | pan sarwi garonjalan ||
29. sarya jêjak jajane sang aji | wêntisira katingal gumêbyar | lir bêngle kèris kuninge | sang nata saya sêngkud | sinungkêman wêntisirèki | sang rêtna aturira | adhuh sang sinuhun | pukulun ratu punapa | dadak arsa lumêbu ing wêtêng malih | tur wêtênge wong liya ||
30. sampun sangêt-sangêt sri bupati | botên ilok anyuda laksana | ngapêsakên dêrajate | têka akalung pupu | kadya dede tingkah nrêpati | kangmas Dipati Sampang | iku dudu ratu | suprandene yèn cumbana | ngirih-irih tan kadi dika puniki | dènira mrih asmara ||
237. Asmaradana
1. nabda wulangun ngong bibi [bi...]
--- 4: 218 ---
[...bi] | lamun ta paman dipatya | jaluka ijol-ijole | kabèh wong ing sajro pura | sun uwèhakên paman | marêm mring siji sirèku | baya ingsun suduk jiwa ||
2. yèn durunga akaronsih | gusti lawan jêngandika | sang dyah mèsêm sru gruwêke | lah ta iki basakêna | têka ana narendra | pupwèngsun roro pinikul | ya masa ngong kuwalata ||
3. ujêr karsane pribadi | kudu mikul pupuningwang | pan ora ngajani ingong | pupu anggung sinungkêman | sarta ingaras-aras | baya lali jênêngipun | narendra mêngku rat Jawa ||
4. sang nata nêkakkên kapti | nandukkên warastranira | tumanduk senapatine | ngamuk ngrabasa ing pura | puraning nagri Sampang | ngêsuk tan tolèh ing pungkur | ngantya praptèng kandhasira ||
5. kasok dènira ajurit | sang rêtna anulya mêdal | sing gupit pajungutane | laju mantuk sang kusuma | sarwi angêmu waspa | pangran lagya nguwêt puyuh | kagyat praptane kang garwa ||
6. puyuh kinurungan aglis | nulya tumutur ing garwa | têtanya apa karane | sirèku angêmu waspa | garwa matur pasaja | pangran asru wuwusipun | babo mirah ingsun sira ||
7. pagene culikèng rêsmi | sang dyah tumungkul karuna | pêgat-pêgat pamuwuse | winisesa mring sang nata | wadon pintên kuwatnya | Pangeran Sampang duk ngrungu | umadêg suraning nala ||
8. sarya sru dènira
--- 4: 219 ---
angling | baya wus karsaning Suksma | dahuru jênênging katong | mundur karya ewan-ewan | dene ta durung pira | kang suwargi wulangipun | ilang nora kalabêtan ||
9. wadya dulangmangap sami | kalihe wus tinimbalan | kajawi para mantrine | samya prakosèng ayuda | sadaya para lurah | kang dhingini praptanipun | karsanira Pangran Sampang ||
10. sun mangrurah jroning puri | tan panon rat indhêpira | anging dangu-dangu sarèh | angrasa lamun kawula | lilih ing krodhanira | Ki Tumênggung Surèngkewuh | nulya wau ingaturan ||
11. tan adangu sampun prapti | angling Sang Dipati Sampang | samêngko paran wartane | kakang nagri Surabaya | Ki Jangrana aturnya | karsanipun sang aprabu | pinara kalih badhenya ||
12. Dipati Sampang ngling malih | hèh ta kakang aywa corah | ing samêngko awak ingong | sumêdyarsa malik tingal | de nata calunthangan | payo kakang yèn panuju | padha seba ing pugêran ||
13. iku kang patut dadya ji | amêngku rat tanah Jawa | budyalus paramartèng rèh | budiman tur ambêk darma | Ki Jangrana sumarah | sigra lumampah ing dalu | sampun praptèng kapugêran ||
14. wau adipati kalih | sampun sami ingacaran | pinanggihan ing panêpèn | Jêng Pangran Pugêr ngandika | adhi kadingarenan | dene têka dalu-dalu | baya ana karsanira ||
15. Dipati
--- 4: 220 ---
Sampang wotsari | dhuh kangmas atur kawula | inggih paduka samangke | karsaa angrêbat pura | tuwan madêga nata | ingkang dadya bau suku | gêdhig manggalaning yuda ||
16. kula ingkang anyagahi | lan pun kakang Surabaya | nênggih kang dados pamuke | mangrurah ing mungsuh sura | lêbura wor pratala | yèn wontên pangajanipun | ing kangmas mangke lumampah ||
17. ngobrak-abrik sining puri | lan pun kakang Surabaya | Pangran Pugêr sru gujênge | dene ta kang ora-ora | adhi sira wicara | duraka ingkang tinêmu | wong balela ing narendra ||
18. ratu badaling Hyang Widi | pun kakang ora anêdya | angêndhiha ing kaprabon | ngong suka momong kewala | Dipati Sampang nêmbah | inggih ta lamun sang prabu | ngluluskên wêling kang swarga ||
19. wêlingipun kang suwargi | ing uni raka paduka | wanti-wanti pitungkase | tan kalilan anyakitna | dhatêng galih paduka | atanapi manah ulun | mangke têmah siya-siya ||
20. pun kakang ing Surawèsthi | pituwin Răngga Sêmarang | badhe pinalih lênggahe | paduka lawan kawula | kinarya cacah-cucah | mila sampun sêdhêngipun | wong ala winalês ala ||
21. sok ugi sampun miwiti | utang wirang nyaur wirang | pangeran putêk galihe | ginubêl Dipati Sampang | kalawan Surabaya | kêdah ingadêgkên ratu | têmah obah kang wardaya ||
22. saksana ngandika [nga...]
--- 4: 221 ---
[...ndika] aris | yayi mas sira muliha | mêngko-mêngko sun pikire | ing besuk sira balia | sigra Dipati Sampang | lan Dipati Surèngkewuh | sami lèngsèr saking ngarsa ||
23. sampun mêdal saking kori | ya ta ganti winursita | nagari Sêmarang mangke | Ki Răngga Yudanagara | manahnya langkung susah | myarsa kalamun sang prabu | darbe abdi kinasihan ||
24. Ki Pusparaga kang nami | sing Sêmarang asalira | sang nata sangêt asihe | wus jinunjung lungguhira | Tumênggung Jayaningrat | anyuwun dados Tumênggung | Sêmarang pinarêng ing tyas ||
25. mila kalangkung prihatin | Ki Răngga Yudanagara | rêmbag lan para kadange | wus dadi ing gunêmira | sigra nglampahkên duta | kang sarta nawalanipun | maring nagri Kartasura ||
26. mantri ing kitha Sêmawis | awasta Ki Tanpanaha | ingkang kinarya dutane | andêling kitha Sêmarang | Sawunggaling juganya | datan kawarna ing ênu | duta kalih sampun prapta ||
27. ing nagari Kartawani | alaju ing kapugêran | Ki Tanpanaha jujuge | marang Ki Sêtrawijaya | linarapakên sigra | duta kêkalih cumundhuk | mring pangran ngaturkên surat ||
28. tinampan binuka aglis | sinuksma sajro wardaya | punang nawala têmbunge | kawula naoskên sêmbah | Răngga Yudanagara | konjuk ing pada pukulun | Gusti Pangran Adipatya ||
29. Pugêr kang pinudyèng dasih | kang sudibya ambêk santa | paramarta [para...]
--- 4: 222 ---
[...marta] ing budine | pun Răngga Yudanagara | kalangkung cumanthaka | awit saking kumapurun | atur surat ing paduka ||
30. wiyose ulun ngaturi | uninga ing jêng paduka | yèn mangke Kapitan Kênol | lan pra Kumpêni sadaya | sami sakit ing manah- | ira tumênggung sang prabu | awit duk jumênêng nata ||
31. tanpa pratele[9] Kumpêni | marma ing mangke prasamya | nunggil pangajêng-ajênge | dhumatêng ing jêng paduka | lolosira sing praja | tumêdhaka sang pukulun | dhatêng ing nagri Sêmarang ||
32. wontên ing riku jêng gusti | paduka ayun ingangkat | jumênêngirèng pamase | dhatêng pra Kumpêni samya | mila amarêngêna | ing panggalih sang pukulun | Kumpêni mrih kinanthia ||
238. Kinanthi
1. titi ing panuksmanipun | surate Răngga Sêmawis | jêng pangran nulya ngandika | dhatêng kang duta kêkalih | karo sapa aranira | duta kalih awotsari ||
2. pun Tanpanaha pukulun | satunggal pun Sawunggaling | kalihnya nulya ginanjar | reyal pitu wong sawiji | lan sinjang mori sakêbar | jêng pangeran apêparing ||
3. lorodan nyamping lan sabuk | tanapi lorodan klambi | mring Răngga Yudanangara | sarta wus ngwangsulan tulis | nêmbah lèngsèr saking ngarsa | pangeran emut ing galih ||
4. kang duta ingandhêg sampun | kinèn sami angêntosi | praptane Dipati Sampang | lan Dipati Surawèsthi | ya ta ing ratri
--- 4: 223 ---
kocapa | dipati kêkalih prapti ||
5. lan pangeran sampun pangguh | sêrat kang saking Sêmawis | sinungkên Dipati Sampang | myang Dipati Surawèsthi | kagagas anunggil karsa | samyarsa ngadêgkên aji ||
6. kalangkung sukaning kalbu | ing Sampang Sang Adipati | lan Dipati Surabaya | angraos yèn angsal kanthi | Sawunggaling Tanpanaha | dèn timbali mring dipati ||
7. ing Sampang wusira maju | ngandika sang adipati | karo sapa aranira | wong apa lungguhirèki | umatur kula kabayan- | ira Ki Răngga Sêmawis ||
8. Sawunggaling wasta ulun | Tanpanaha kang satunggil | pêpatihipun Ki Răngga | Yudanagarèng Sêmawis | angling Sang Dipati Sampang | aturêna surat mami ||
9. iya marang ing sutèngsun | Yudanagarèng Sêmawis | duta kalih wus ginanjar | pinangadêg lawan malih | pinaringan sangu reyal | sapuluh duta sawiji ||
10. Sang Dipati Surèngkewuh | tumut mangadêg nyangoni | sami lan Dipati Sampang | duta kalih awotsari | mentar sahing[10] ing ngayunan | Tanpanaha Sawunggaling ||
11. kunêng duta kalihipun | ing kapugêran winarni | umatur Dipati Sampang | paran ing karsa puniki | punapa karya wiwitan | Pangran Pugêr ngandika ris ||
12. dhimas mêngko karsaningsun | mring Dêmak ngong madêg aji | Kumpêni tulung prayoga | nora tulung iya bêcik | sok wisa ingsun sung wikan | Sang Dipati Surawèsthi ||
13. manêmbah [ma...]
--- 4: 224 ---
[...nêmbah] alon umatur | ing karsa langkung prayogi | jagad ngingêran punika | Pangeran Sampang turnya ris | ulun ngrumiyini lampah | mantuk mring Madura dhingin ||
14. amêpakakên wadya gung | pun kakang ing Surawèsthi | kantuna nèng Kartasura | amurih sampun katawis | sampun dadya kang rinêmbag | pra lurah pugêran mangkin ||
15. kang samya mirêng ing rêmbug | sadaya suka ing galih | gambirèng tyas madêg sura | angajap têmpuhing jurit | lajêng prasami sadhiya | ananging datan katawis ||
16. sang dipati kalih mundur | saking ngarsa awotsari | lampahira sampun prapta | dalêm kasampangannèki | enjinge Pangeran Sampang | pamit mring rêkyana patih ||
17. sigra-sigra lampahipun | dhatêng dalêmirèng Patih | Sumabrata sapacara | tan adangu sampun prapti | ing dalêm kasumabratan | kagyat Sumabrata mèksi ||
18. agupuh dènira mêthuk | dhatêng pagêlaran panggih | saksana gya ingacaran | kang asta lajêng kinanthi | dening Patih Sumabrata | sampun samya tata linggih ||
19. Pangran Madura lingnya rum | praptaningsun adhi patih | pamitna marang sang nata | sun arsa tilik nagari | alawas sun tan uninga | dungkap kalih taun iki ||
20. manira pan arsa ujung | ing astana kang suwargi | kyana patih aturira | sumăngga sarêngan sami | asowan dhatêng sang nata | ya ta sarêngan sang kalih ||
21. saking kapatihan laju | dhatêng karaton [kara...]
--- 4: 225 ---
[...ton] sang kalih | tan adangu lampahira | ing pasowan sampun prapti | anjujug ing srimangantya | canthèl atur kyana patih ||
22. lajêng konjuk sang aprabu | saksana ngandikan aglis | patih lan Dipati Sampang | sapraptanirèng ngarsa ji | sarêng samya awotsêkar | sang nata ngandika aris ||
23. paman dèn kaparèng ngayun | Dipatyèng Sampang mangarsi | datan kawistarèng netya | lamun angêmu wêwadi | sinawang kalangkung samar | Dipati Sampang turnya ris ||
24. nuwun-nuwun sang aprabu | bilih kaparêng ing galih | kawula anyuwun lilah | badhe dhatêng Sampang nagri | têtuwi ing para kadang | sarta botên lami-lami ||
25. kados kalih wulan amung | kawulenggal wangsul malih | dhatêng nagri Kartasura | sumewa ngarsa sang aji | awit ing manah sandeya | atilar paduka gusti ||
26. rèh maksih enggal sang prabu | tuwan madêg narapati | kawula maksih sumêlang | manawi wontên ngribêdi | pakèwêdipun ing praja | kawula rumaos gusti ||
27. katêmpah bot repotipun | lêga tyasirèng nrêpati | tan wrin yèn lair kewala | ngling paman kula lilani | inggih ampun lawas-lawas | manawi wontên drigami ||
28. bok benjing lamun nênungkul | putranta Sudira nênggih | yèn dèrèng kacêpêng paman | punika amancak galih | milane wau si paman | ampun ngantos lami-lami ||
29. kula drêmi madêg ratu | sêsukêrirèng
--- 4: 226 ---
nagari | abot repoting nagara | sagunge paman kang wajib | wêlinge jêng rama nata | inggih ingkang sampun swargi ||
30. si paman ingkang katêmpuh | Dipati Sampang miyarsi | ngandikane sri narendra | amicara jroning galih | bisa lamis si dubilah | pan sarwi angusap wèni ||
239. Sinom
1. hèh dubilah minasetan | wasis têmên ujar lamis | ciptane Dipati Sampang | kaya anuduka aglis | têmah kasusu batin | supados nuntêna kondur | tyas kadi balêdhosa | nanging sinamun ing wingit | tan kacihna ing solah pasanging netya ||
2. graitanira sang nata | kang paman dèrèng udani | pangudasmaraning driya | mokhal kalamun si bibi | tutura maring laki | duk sun rabasa ing lulut | dhuh bibi mirah ingwang | kang bisa awèh gêng brangti | eman têmên bibi bêkti maring priya ||
3. sang nata sakala lepya | kang lathi pating kajuwit | alon dènira ngandika | sintên ingkang anênggani | dalême paman ngriki | si bibi punapa tumut | ing paman mring Madura | tuwin bibi Pakuwati | napa inggih tumut kesah dhatêng Sampang ||
4. matur Pangeran Madura | inggih sadaya umiring | tan wontên purun tinilar | witne angrepoti margi | dene ingkang nênggani | ing pondhok mantri pêpitu | sang nata angandika | ing pênêd-pênêde ugi | para bibi dèn tilara têngga griya ||
5. bêktaa sêlir kewala | amrih rikate [ri...]
--- 4: 227 ---
[...kate] ing margi | pasthi enggal nuli prapta | dene kang têngga ing riki | malbêta maring puri | sagunging para tumênggung | wadana Kartasura | agilira sabên wêngi | ya ta matur wau Adipati Sampang ||
6. kados tan kenging ingampah | kang bibi sadayanèki | rèhning samyonêng ing praja | sampun lami tan udani | wau sri narapati | wardayanira garuwung | osiking tyas mangkana | adhuh bibi Pakuwati | pasthi ngarang yèn bibi tan nuli prapta ||
7. saksana amundhut reyal | pitung atus sampun prapti | angandika dawêg paman | kinarya patumbas warih | sang nata mamèt galih | ing Pangran Madura wau | pangran wotsêkar mêdal | sapraptanira ing jawi | wadyanira sadaya samya sanega ||
8. budhal Adipati Sampang | umyang swaraning wadya lit | kali Sêmanggi wus prapta | rêmbatan winotan warih | sinigêg kang lumaris | ya ta mangke kang winuwus | sang prabu kari brăngta | mung Dyan Ayu Pakuwati | ka sinambat-sambat paripolahira ||
9. sun têdha nuli têkaa | adhuh bibi Pakuwati | wêlasa mring angganingwang | kang anggung gring brăngta kingkin | tan na kang ngusadani | nadyan isining kadhatun | tan dadi tămba brăngta | lyane bibi Pakuwati | sri narendra kari rangu karungrungan ||
10. malih ingkang winursita | dutane Răngga Sêmawis | sira Dêmang Tanpanaha | lawan Dêmang Sawunggaling | prapta nagri Sêmawis | punang kintèki [kintè...]
--- 4: 228 ---
[...ki] sung-angsul | katur marang Ki Răngga | Yudanagarèng Sêmawis | tinupiksa kadriya têmbunging surat ||
11. sinêmbah kintèkinira | Pangeran Sampang ngrujuki | yèn dadya ingkang pirêmbag | Ki Răngga suka ing galih | dene sampun akanthi | dènnya angadêgkên ratu | Sampang lan Surabaya | prajurit prakoswa luwih | pan wus ilang bêbalunging Kartasura ||
12. sinung lorodan rasukan | Ki Răngga amundhi-mundhi | wau Adipati Sampang | sapraptanirèng nagari | gêgabah kang prajurit | mantri santana gung-agung | tuwin wong dulangmangap | dinadar ing siyang ratri | kalih èwu prajurit dinulangmangap ||
13. dhomas wadya pêpilihan | cacahe kang para mantri | kalih atus samya sura | akèh simbar jajanèki | kang babrêngos pinuntir | godhèg wok amata tuhu | ingkang brêngos sakilan | ulate ringas ngajrihi | solahira lir gundhala kapanasan ||
14. sêmbada golonganira | aran wong truna tan gingsir | rongatus kulambi abang | rinenda nyatêngah nyari | sami prawirèng jurit | waosira ponthang muput | lurahe ingaranan | Lindhusagara prajurit | olah yuda wong Sampang sadina-dina ||
15. wong truna tan gingsir ika | kalih atus kang nisihi | samya irêng kulambinya | rinenda nyatêngah nyari | tumbak irêng ngajrihi | rongatus pinonthang muput | lurahe ingaranan | Lindhuprahara [Lindhupraha...]
--- 4: 229 ---
[...ra] prajurit | wontên malih rongatus wong trunalanang ||
16. samya kulambi sangkêlat | sora-sari bang angrawit | sami lancingan sangkêlat | rinênda anigang nyari | waos pèlèt sinungging | asisih wong trunalawung | bludru kulambinira | sikêpan sami balênggi | waosira rongatus pinonthang êmas ||
17. lêlurahira santana | aran Radèn Surèngwèsthi | trunalanang sisihira | aran Radèn Surèngpati | wong trunalancap nênggih | asisih wong trunarampung | rongatus golongannya | rongatus pangkat pinilih | sapangkate rongatus salurah-lurah ||
18. binusanan abra muncar | prajurit Sampang ngatyati | kajawi kang para putra | pêpitu kang mawat kardi | putra lêlima nênggih | prajurite nigang èwu | putra ingkang kalihnya | sêpuh lan panênggaknèki | prajurite sami nglimang atus sowang ||
19. apan samya binusanan | sangkêlat abrit myang kuning | ijo biru myang mêmegan | baludru lan sora-sari | mliyo kastop tanapi | kathah kang sondhèr pêpêlung | daragêm podhang-podhang | tuwin cêcêlêpan asri | para putra sondhèr rangrangan toya mas ||
20. wus tatane kuna-kuna | yèn kala amangun jurit | tan lali sêsondhèrira | têtêngêre para mantri | pan sami udhêng gilig | sakempol-kempol gêngipun | pangeran salaminya | siyaga tan kadi mangkin | winutahkên dunyanya
--- 4: 230 ---
sinêbar-sêbar ||
21. andina angajar-ajar | nèng alun-alunirèki | arame bênthak-binênthak | sawênèh bêdhil-binêdhil | ana kang onclang lêmbing | wênèh ana olah tulup | sèwu saragêninya | angajar brondongan bêdhil | pan kajawi saragênine kang putra ||
22. kunêng kang lagya jar-ajar | amurih suraning dasih | ya ta ingkang kawuwusa | Jêng Pangeran Pugêr nênggih | tan antuk dhahar guling | yèn dalu tansah manêkung | nênêdha ing Suksmana | maladi sêmèdi êning | pan anêgês dènnyarsa umadêg nata ||
23. wus angsal sasmitaning Hyang | kalilan madêg nrêpati | mêngku ing rat nusa Jawa | mangkyang[11] kawuwusa malih | Dyan Sudirèng Matawis | apan wus kêna ing apus | kacêpêng ing Losêkar | sawetaning dhusun nênggih | Arya Banyakwidhe ingkang amisaya ||
24. binêkta mring Kartasura | rahadèn dèn baronjongi | wongira samya binona | wus misuwur sanagari | Pangran Pugêr miyarsi | yèn kang putra wus kapikut | binêkta mring nagara | Banyakwidhe ingkang ngirid | duk samana pangeran ngandhangi bala ||
25. sagunge kang para lurah | wus dandan sapara rabi | kapêdhak lan panakawan | sadaya samya arakit | wong gamêl datan kari | ya ta kawarnaa dalu | pukul kalih wancinya | usrêg swara ting kalêsik | kang pratmaja gugup sami tinimbalan ||
26. andhèr ngarsane kang rama | sasêlire datan kari | ana kang nyêkêli kuda | sabuke dipun bondhèti | ana ngêmban bêbayi [bê...]
--- 4: 231 ---
[...bayi] | sami nuntun rabinipun | langkung dening kasêsa | dènnyarsa lolos ing wêngi | jêng pangeran samana sampun tumêdhak ||
27. pinengêtan lolosira | Jêng Pangeran Pugêr nênggih | ing dalu jam kalihira | dintên wulanira nguni | tuwin warsanirèki | tan na winarna ing wuwus | amung angkaning warsa | ing mangke dèn sêngkalani | ngèsthi paksa rasanira ing wardaya |[12]|
28. mêdal kori bêbutulan | ngalor ngulon lampahnèki | kagyat ingkang kamarganan | grubyuge anyalawadi | kiwa têngên kèh uning | yèn pangeran lolos dalu | ya ta patinggi desa | dalu-dalu budhal aglis | gya anjujug dhumatêng ing kapatihan ||
29. panggih juru regolira | ngling kula aturna nuli | dhumatêng rêkyana patya | kang liningan nulya ngirid | sampun praptèng pandhapi | kyana patih maksih lungguh | matur kula tur pirsa | patinggi ing dhusun prapti | atur pirsa inggih dhumatêng paduka ||
30. bilih Jêng Pugêr Pangeran | ing dalu punika ugi | lolos saking kapugêran | sagarwa putra sakalir | abdi tan wontên kari | sadaya prasamya tumut | ya ta rêkyana patya | gugup gya malêbèng puri | wong jro pura kagyat praptaning ki patya ||
31. anarka yèn ana karya | sami amêngani kori | sapraptaning dalêm pura | kyana patih sampun panggih | lan wadana kang kêmit | rêmbag amungu sang prabu | sira Nyai Wilaja | wus amungu sri
--- 4: 232 ---
bupati | naranata tumêdhak jingga nonoman ||
240. Durma
1. Kyana Patih Sumabrata matur nêmbah | dhatêng sri narapati | ulun tur uninga | gusti rama paduka | Pangran Pugêr ing samangkin | lolos sagarwa | putra abdi tan kari ||
2. sing pugêran ngalèr ngilèn lampahira | duka sri narapati | jaja winga-winga | kumdut padoning lathya | minggah ing gêdhong pribadi | bêndhe Ki Bicak | sigra winawa[13] mijil ||
3. pinaringkên mring patih kinèn anatab | asru anèng sitinggil | tinabuh angangkang | swarane anèng tawang | binarung lan têtêg muni | têngara gumrah | otêr wong sanagari ||
4. ing jro pura gègère wayang-wuyungan | samya salah panampi | ing panyananira | Pangeran Pugêr mangkya | angamuk maring jro puri | wadya malatar | ing srimanganti baris ||
5. praptèng sitiruhur misih amalatar | sakyèh wong magêrsari | piyantaka aglar | saragêni nèng ngarsa | bêdhil sami dèn isèni | wong jagabaya | sami prayitnèng wèsthi ||
6. wong nirbaya sikêp karbin munggèng ngarsa | wong jagasura sami | ganjur sikêpira | tulup wisa pracăndha | wong nyutra sikêp jêmparing | wong nyangkragnyana | gêgamannya tan kari ||
7. wirabraja bajrawisa kartiyasa | sami prayitnèng wèsthi | tan lali sikêpnya | jataka wisamarta | mandhung kanoman lan miji | wong patrayuda | sawarastranya baris ||
8. martalulut
--- 4: 233 ---
singanagara ing ngarsa | pinilih judhipati | myang wong darpahita | yudamênggala ngarsa | wong gandhèk umobat-mabit | sagamanira | ting balêbêr nimbali ||
9. mantri anom lunga têka solahira | dènira nênimbali | sagunging pratiwa | ngalun-alun baris glar | pasisir măncanagari | sawadyanira | ana ing păncaniti ||
10. kawarnaa kang lolos wau lampahnya | duk bêndhe ing jro muni | sami amiyarsa | lagya praptèng Cêpaga | agugup lampahirèki | pratmaja garwa | ting bacècèr nèng margi ||
11. langkung dènnya repot kang para tanaya | Dyan Ăntawirya nênggih | tansah binondhetan | dening sêsêlirira | kudane dipun wawrati | dandananira | rahadèn kalung karbin ||
12. asta kiwa anyangking punang talêmpak | miyarsa bêndhe muni | sangêt bingungira | arsa bucal momotan | angraos owêl ing galih | yèn dèn isihna | pasthi kari kang sêlir ||
13. muring-muring myarsa bêndhe muni ngangkang | momotan dèn tatasi | sigra sêlirira | tinitihakên kuda | sarwi kinèn mangku karbin | sira rahadyan | mandhi waos nèng wuri ||
14. Radèn Wăngsataruna gugup solahnya | ngêmban putranirèki | sêlir nitih kuda | putra ngumur sawarsa | Mas Bêlandho kang wêwangi | patutanira | sêlir Bok Karoh nênggih ||
15. Bok Mas Karoh ingkang tinitihkên kuda | gendhong ponjèn pribadi | Dyan [Dya...]
--- 4: 234 ---
[...n] Wăngsataruna | dharat angêmban putra | ya ta wus anggagat enjing | pangran lampahnya | prapta ing Majalêgi ||
16. wus raina Rahadèn Wăngsataruna | bananira kaèksi | awarni calana | gumyak ingkang tumingal | radyan tan nyana ing galih | lamun calana | pangrasanya jêjarit ||
17. ya ta kèndêl sakala anata bala | repot sinèlèh ngarsi | laju lampahira | ing ngarsa Jiwasuta | ingkang samêkta ing wingking | para atmaja | sami prayitnèng wèsthi ||
18. Sêtrajaya kalawan para atmaja | wau ingkang nindhihi | kang samya jinaga | wadya gêng Kartasura | manawi kinèn nututi | dening sang nata | mila lampah rinakit ||
19. samya laju mêdal ing Kênêr lampahnya | wau ingkang dèn jogi | mangkya kawarnaa | wau sri naranata | wus ambudhalakên baris | têtindhihira | Dipati Surawèsthi ||
20. wong pasisir ingkang nututi ing lampah | gancang lampahing baris | auntap-untapan | lawan wong kapugêran | Ki Dipati Surawèsthi | kang ngirid lampah | langkung bingahing galih ||
21. dupi arsa kasompok ing lampahira | Dipati Surawèsthi | laju alon-lonan | sagung para dipatya | tan wontên purun nglancangi | ing barisira | Dipati Surawèsthi ||
22. sampun prapta kali Tuntang lampahira | krêtêg tinatas aglis | mila ragi tamban | pangran ing lampahira | mingêr ngilèn kang nututi |
--- 4: 235 ---
mêdal Bahrawa | ing Jambu kang dèn jogi ||
23. jêng pangeran sampun anglampahkên duta | dhatêng nagri Sêmawis | kang caraka prapta | wus panggih lan Ki Răngga | Ki Răngga gupuh ngundhangi | ing wadyanira | sanega wong Sêmawis ||
24. Sawunggaling lawan Dêmang Tanpanaha | ingkang kinèn rumiyin | mêthuk jêng pangeran | lan bêkta kuda tundhan | miwah sikêp kang jagani | rêrepotira | pangeran bêktannèki ||
25. wus umangkat sira Dêmang Tanpanaha | kalawan Sawunggaling | sira Ki Mas Răngga | mampir ngloji lampahnya | lawan Tuwan Kênol panggih | sampun winartan | pangeran anèng margi ||
26. dèn bêbujung dening wadya Kartasura | Kênol gugup miyarsi | yèn mangkono Răngga | dèn kêbat tulungana | manawa karoban jurit | ingsun mêmêkas | maring sira dèn eling ||
27. nadyan silih kênaa nora kênaa | manira angaturi | mring kangjêng pangeran | têdhaka mring Sêmarang | mênawa abot kang galih | sira dèn bisa | ngaturi amrih kêni ||
28. bokmanawa jêng pangran duwèni karsa | umadêg narapati | ing liya panggonan | jêr kabèh ing rat Jawa | kagunganira pribadi | sapa malanga | nanging ta wêkas mami ||
29. sira Răngga kalamun angluputêna | pangran praptèng Sêmawis | sira nêmu ala | iya marang Walănda | yèn pangran praptèng Sêmawis | wit aturira | pasthi lamun sirèki ||
30. kinasihan mring tuwan gurnadur jendral |
--- 4: 236 ---
tuwin kang pra ratpêni | sira pinracaya | sasat sira rêrewang | iya marang wong Kumpêni | nèng tanah Jawa | pamucunge ing kapti ||
241. Pocung
1. tăndha lamun sira mring Kumpni satuhu | dènnya mawèh marga | têtêpe uwong Kumpêni | gone padha manggon anèng tanah Jawa ||
2. lan sirèku agawe padhanging kalbu | bunêking Walănda | duk kala madêge aji | Kangjêng Sunan Mangkurat Mas Kartasura ||
3. tanpa asung uninga maring gurnadur | dadi iku tăndha | tan arsa sobat Kumpêni | ya ta mèsêm Ki Răngga Yudanagara ||
4. manthuk-manthuk saksana umangkat gupuh | lajêng lampahira | saking loji ing Sêmawis | kawarnaa ingkang andhingini lampah ||
5. kalihipun dêmang sampun sami pangguh | lan kangjêng pangeran | nèng Ungaran manganjali | ngaturakên turăngga sasikêpira ||
6. tigang puluh ingkang anjagi pêpikul | ya ta jêng pangeran | pangandikanira aris | ya tarima si anak Yudanagara ||
7. kang pitulung marang ing sariraningsun | hèh ta Sêtrajaya | bagenên tundhan lan kuli | asandika enggar wadya kapugêran ||
8. wus ingêdum mring kang asayah lumaku | kinèn nitih kuda | bêbêktan wus dèn rêmbati | para wadon kang nora kaduman tundhan ||
9. pan tinandhu sadaya sami pinikul | reyongan nèng marga | jêng pangeran aningali | sakalangkung trusthanira ing wardaya ||
--- 4: 237 ---
10. ngrasa lamun akèh kapotanganipun | saksana ngandika | mring Ki Dêmang Sawunggaling | lawan sira Kyai Dêmang Tanpanaha ||
11. hèh ta kulup anèng êndi putraningsun | iya kaki răngga | kang dinangu awotsari | sarwi matur abdi dalêm anèng wuntat ||
12. namung ulun kinèn umêthuk rumuhun | mangkya kawarnaa | lampahira sampun prapti | ing Ungaran samya rêrêb sadayanya ||
13. anèng riku arêrêb ngantya sadalu | saryeca ing manah | tan na kang winancak galih | enjing budhal ing Pudhakpayung wus prapta ||
14. anèng riku lawan Ki Răngga wus pangguh | kèndêl lampahira | Ki Răngga Yudanagari | marêk ngarsa gya manêmbah ing suku sang ||
15. ngraup suku manangis sarya umatur | adhuh gustiningwang | botên nyana botên ngipi | dasih tuwan kalamun gusti paduka ||
16. karsa anut lolos saking ing praja gung | inggih botên wingwang | katuju wilujêng margi | botên manggih rubida tuwin bêbaya ||
17. jêng pukulun punapa botên binujung | dening wadyabala | ing Kartasura nagari | mèsêm nabda iya nanging tan kacandhak ||
18. wus ingatur tata dènira alungguh | ki răngga tur sêgah | dhêdhaharan warni-warni | ngandika lon pangran dhatêng garwa putra ||
19. tuwin wadu padha mangana sadarum | apa kang kinarsan | ya ta sarêng samya bukti | sawusira jêng pangran sarèh ing driya ||
--- 4: 238 ---
20. manabda rum hèh Ki Răngga putraningsun | paran karsanira | sun arsa mring Dêmak nagri | pan ing kono don sun arsa madêg nata ||
21. lawan ingsun anganti ramanirèku | adhi mas Madura | lan Jangrana Surawèsthi | iku maksih anèng nagri Kartasura ||
22. awotsantun Ki Răngga alon umatur | dhuh gusti jêng pangran | kawula tur pamrayogi | lêhêng tuwan jumênênga ing Sêmarang ||
23. jêng pukulun kanthi abdi dalêm sagung | Kumpêni sadaya | nêdya sami anjurungi | nadyan ngantos rayi dalêm ing Madura ||
24. tuwin wau dipati ing Surèngkewuh | nanging jêng paduka | sampuna wontên Sêmawis | sangêt watos kalamun gusti têbiha ||
25. myang pra wadu Kumpêni ingkang saèstu | bok kenging paeka | pukulun tiyang Kumpêni | botên eca yèn botên dèn êbrokana ||
26. sampun-sampun Wlandi malik tingalipun | kênging mêmanisnya | ing putra paduka aji | sri bupati sinuhun ing Kartasura ||
27. mangkenipun ngregoni karsa pukulun | wasana paduka | kêkathahên mêngsah gusti | lêng ginape sapantêsnya pinasrahan ||
28. karyanipun Walănda prakoswa tuhu | asugih aguna | sartane purun ing jurit | sampun kalok gunane yèn ulah yuda ||
29. aturipun Ki Răngga manujwèng kayun | jêng pangran ngandika | yogya samêngko sirèki | kongkonana mring
--- 4: 239 ---
ramanira Madura ||
30. dèn kasêbut ing layang kaya aturmu | mau mring manira | sabab ramanta si adhi | durung dhèngêr ingkang kaya rêmbugira ||
31. matur nuwun sandika ingkang dhumawuh | samangke prayogya | tumuntên bidhala gusti | gampil mangke andumugèkakên rêmbag ||
32. bilih sampun praptèng Sêmarang pukulun | saksana budhalan | Ki Răngga wus sung udani | mring Sêmarang dhumatêng Kênol Kapitan ||
33. Kaptin Kênul duk tampi pratelanipun | ing duta Ki Răngga | saksana pradandan nuli | numpak rata mêthuk dhatêng Paterongan ||
34. wolung puluh prajurit drahgundêripun | kang samya binêkta | dene ta para Walandi | sanèsipun tuwin pra Jawi Sêmarang ||
35. ugi sampun sami kadhawuhan urut | tata barisira | ing marga gêng angurmati | mring Jêng Pangran Pugêr kang arsa tumêdhak ||
36. wanci dalu sirêp rare praptanipun | ing wulan Dulkidah | wrahaspati amarêngi | ping sakawan atunggal asmarèng warsa ||
1 | biru. (kembali) |
2 | adarbe. (kembali) |
3 | Tanggal: janma miyat obahing bumi (AJ 1621). Tahun AJ 1621 jatuh antara tanggal Masehi: 21 Juli 1697 sampai dengan 9 Juli 1698. (kembali) |
4 | amêdali. (kembali) |
5 | Tanggal: mantri kalih rêtu tunggal (AJ 1623). Tahun AJ 1623 jatuh antara tanggal Masehi: 29 Juni 1699 sampai dengan 18 Juni 1700. (kembali) |
6 | Tanggal: warna sikara ngrasani wani (AJ 1624). Tahun AJ 1624 jatuh antara tanggal Masehi: 19 Juni 1700 sampai dengan 7 Juni 1701. (kembali) |
7 | Tanggal: buta kalih ngrasa tunggil (AJ 1625). Tahun AJ 1625 jatuh antara tanggal Masehi: 8 Juni 1701 sampai dengan 27 Mei 1702. (kembali) |
8 | Tanggal: Sabtu Kliwon tiga likur (23) Jumadilakhir Alip: ardi dwi ngrasa tunggil (AJ 1627). Tanggal Masehi: Minggu 4 November 1703. Perbedaan satu hari (Sabtu versus Minggu) sering terjadi dalam konversi tanggal Jawa. (kembali) |
9 | pratela. (kembali) |
10 | saking. (kembali) |
11 | mangkya. (kembali) |
12 | Tanggal: ngèsthi paksa rasanira ing wardaya (AJ 1628). Tahun AJ 1628 jatuh antara tanggal Masehi: 6 Mei 1704 sampai dengan 25 April 1705. (kembali) |
13 | ginawa. (kembali) |