Babad Tanah Jawi, No. 4, Van Dorp, c. 1925, #1083 (Pupuh 242–258)

242. Asmaradana

1. kalawan lolose nguni | saking nagri Kartasura | kaping sakawan mangsane | samana sampun kapanggya | dhatêng Kênol Kapitan | sigra têtabean kukuh | bage-binage kaarjan ||

2. nulya kang rêrepot sami | karumiyinkên lampahnya | jujug Ki Răngga wismane | pangeran lawan kapitan | sigra budhal sarêngan | saking Paterongan daut | anitih [ani...]

--- 4: 240 ---

[...tih] kreta gumêbyar ||

3. ginarêbêg ing prajurit | lan drahgundêr wolung dasa | praptaning Sêmarang rame | ingurmatan ungêlira | ing mriyêm lan sanjata | binarung ungêling tambur | tanapi ingkang pradăngga ||

4. pangran anjujug ing loji | nulya têdhak sing kareta | tabean lan pra upsire | sampun tata samya lênggah | nulya Kênol Kapitan | alon dènira umatur | dhuh kangjêng pangran tur kula ||

5. sarawuh tuwan Sêmawis | kula lan Kumpni sadaya | raosing manah pan kados | amanggih êmas saarga | lan malih jêng pangeran | Kumpêni upaminipun | mina kasatan ing toya ||

6. sampun lami tan tuk warih | ing mangke kalaban toya | paduka kang minăngka we | saklangkung asrêp lan nikmat | raosing manahira | jêng pangran suka umanthuk | ngandika sampun katrima ||

7. nulya Ki Răngga nabda ris | dhumatêng Kênol Kapitan | sudara ing prayogine | kangjêng pangeran punika | dènira lêlênggahan | nèng riki ywa dangu-dangu | sabab mêntas alêlampah ||

8. sangêt sayahira masthi | prayogi nuntên lêrêba | ing griya kula samangke | dene sagunging prakara | kula ingkang angrêmbat | ing majêng lan unduripun | tan susah kangjêng pangeran ||

9. ya ta jêng pangeran gipih | nulya têdhak saking prênah | Kaptin Kênol ngêtêrake | praptèng wismanya Ki Răngga | kapanggih sampun tata | Ki Răngga ngaturkên sampun |

--- 4: 241 ---

bale wisma ingênggenan ||

10. Ki Răngga nyanggrah ing jawi | pra putra tuwin abdinya | jêng pangeran sadayane | wus pinrênah sowang-sowang | tan ana kêkurangan | Kapitan Kênol umuwus | Ki Răngga wêkas manira ||

11. sira dèn angati-ati | rumêksa kangjêng pangeran | ywa na kurang mubarange | kalamun ana Walănda | ingkang gêndhak sikara | mring pangeran dasihipun | dèn kêbat sira cêkêla ||

12. nuli atêrna mring loji | ri sampunira mêmêkas | kapitan gya mulih age | ya ta ingkang kawarnaa | Răngga Yudanagara | apirêmbagan ing dalu | kalawan kangjêng pangeran ||

13. Mas Răngga umatur aris | gusti yèn suwawèng karsa | lêhêng utusana age | dhatêng nagri Batawiah | amawia nawala | jêng paduka mundhut tulung | dhumatêng gurnadur jendral ||

14. Jêng Pangeran Adipati | Pugêr alon wuwusira | hèh sutèngsun ing samêngko | ingsun suthik anglairna | ujar ingkang mangkana | yèn tan ana tandhanipun | iya ing awak manira ||

15. nadyan utusana mami | yèn wus prapta kang ubaya | yayi Dipati Sampange | lan Tumênggung Surabaya | myang pasisir samoa | ing tanah bang wetan kumpul | ginawa maring Sêmarang ||

16. Mas Răngga matur wotsari | kasinggihan jêng paduka | yèn makatên prayogine | gusti kawula kengkenan | dhatêng nagri

--- 4: 242 ---

ing Sampang | tuwin dhatêng Surèngkewuh | angenggalakên lampahnya ||

17. Pangeran Pugêr nauri | lah masa bodhoa sira | ngong pracaya ing dhèwèke | amung adhi Cakraningrat | kang wus mulih mring Sampang | nging adhi Jangrana iku | misih anèng Kartasura ||

18. Mas Răngga umatur malih | pukulun atus kawula | manawi tuwan ing têmbe | tulus jumênêng narendra | sing panuwun kawula | siti urut marga sèwu | dadosa lênggah kawula ||

19. jêng pangeran ngandika ris | sutèngsun aja sumêlang | mungguh panuwunmu kuwe | Mas Răngga Yudanangara | langkung dènnya mangrêpa | manêmbah anulya mêtu | amatah ing wadyanira ||

20. dinuta dhatêng ing nagri | Madura mêdal sagara | wus binêktan surat age | caraka gya lumaksana | tan kawarna ing marga | mangkya gênti kang winuwus | nênggih wadya Kartasura ||

21. ingkang ambêbujêng sami | dhatêng Pangran Pugêr ngunya | sampun wangsul sadayane | dhumatêng ing Kartasura | gya seba ing sang nata | angaturkên tiwasipun | Pangran Pugêr tan kacandhak ||

22. sarta sampun dèn tadhahi | dhatêng Kumpêni kalihan | Ki Răngga pinêthukake | margi lajêng tinulungan | binêkta mring Sêmarang | sang nata duk myarsèng wuwus | kalangkung ing dukanira ||

23. duk samana amarêngi | ing tanah rêdi kidulan | wontên kraman karya rusoh | anama pun Wirawăngsa | dupi katur sang nata | sigra dhêdhawah sang

--- 4: 243 ---

prabu | dikakkên glurugi enggal ||

24. kang ingagnyan sampun sami | lumaksa sakancanira | tuwin sagung gêgamane | tan winarna laminira | karaman Wirawăngsa | sampun kasoran ing pupuh | sarta lajêng pinêjahan ||

25. nulya kang samya nglurugi | kraman Dyan Suryakusuma | dhatêng ing Kartasurane | sarta Dyan Suryakusuma | kabêkta binronjongan | sapraptaning Kartapurun | radèn lajêng kinunjara ||

26. pakunjaranira mawi | linuruban rajut marma | mangkana ing pawartose | wau Dyan Suryakusuma | kalangkung sêktinira | supados sampuna ucul | saking jroning pakunjaran ||

27. mangkya kawarnaa malih | kengkenanira Ki Răngga | ing nagri Sampang wus rawoh | sampun ngaturkên nawala | ya ta mangke Pangeran | Cakraningrat dupi sampun | maos sêrat sing Sêmarang ||

28. sakalangkung sukèng galih | gya prentah karya pratăndha | ing pambalikira mangke | anêlukakên têtiyang | saurutirèng nuswa | ing Madura sampun têluk | tan ana suwalèng driya ||

29. saksana misuwur saking | nagari ing Kartasura | yèn Pangran Sampang ing mangke | balela balik tingalnya | gya Tumênggung Jangrana | nyuwun pamit ing sang prabu | asêngadi aturira ||

30. bilih badhe anjagèni | nagrinya ing Surabaya | wus linilan ing sang katong | nulya Tumênggung Jangrana | sigra budhal sabala | gêgancangan lampahipun |

--- 4: 244 ---

anjujug ing nagri Sampang ||

31. samana sampun kapanggih | lan Pangeran Cakraningrat | gya rêrangkulan kalihe | kalangkung bingahing driya | sang pangeran ngandika | kakang bangêt kangên ingsun | mring sira sarta sumêlang ||

32. Ki Jangrana anauri | kalangkung panuwun kula | de kula ing salamine | paduka tilar punika | ing sabên-sabên sowan | ing sang prabu tansah ulun | angatos-atos ing driya ||

33. nulya Ki Jangrana aris | nyariyosakên kalanya | Jêng Pangeran Pugêr lolos | ingkang tinuduh sang nata | nyenapatèni wadya | baris ingkang ambêburu | punika priyangganira ||

34. Pangeran Sampang duk myarsi | nulya gumujêng angakak | sarya alon ngandikane | wus dilalah kang tinêdah | amburu têka sira | Pangran Pugêr lakunipun | masa bisaa kacandhak ||

35. Ki Jangrana muwus malih | kalih dene sapunika | cahyanipun sang akatong | kula sawang sampun ical | warninira apêthak | kadi Cina nuju murus | angêlub-êlub warnanya ||

36. pangeran angakak malih | dangu anggènira samya | gêgujêngan sakalihe | angraosi awonira | ing wau sri narendra | nulya sami apirêmbug | pangeran alon ngandika ||

37. kakang karêp ingsun mangkin | ingsun arsa nonjok layang | marang Si Surapatine | iya sun asungi wikan | yèn ingsun bakal ngangkat | Natèng Pangran Pugêr

--- 4: 245 ---

iku | paran mêngko karêpira ||

38. apa bakal mitulungi | ing sang prabu apa iya | tumambuh bae dhèwèke | samangsane dhèwèkira | nêdya mitulungana | mring Kartasura sang prabu | ing Pasuruan sun gêcak ||

39. mrih aywa ngregoni pikir | dene yèn Si Surapatya | apitambuh ing bab kuwe | iya sukur sun tarima | Ki Tumênggung Jangrana | ing pirêmbug wus jumurung | tan mawi maoni karsa ||

40. Pangran Cakraningrat nuli | utusan dhatêng Pasruan | tan winarna ing lampahe | kang caraka sampun panggya | dhatêng Ki Surapatya | wus katampèn suratipun | sarta sampun winangsulan ||

41. suraos wangsulannèki | prakawis ing karsanira | Pangeran Cakraningrate | dènnya yun ngadêgkên nata | ing Pangran Pugêrira | punika priyangganipun | tan purun tumut-tumutan ||

42. sabab arêbatan nagri | sami ingkang kawajiban | amung mangke panuwune | pun Surapati Pasruan | kewala aywa ngantya | kaungkih-ungkih rinêbut | margi wus dadi meliknya ||

43. ya ta Pangran Sampang dupi | sampun maos punang surat | saklangkung lêga galihe | gya nabda mring Ki Jangrana | mangkana sabdanira | kakang muliha dèn gupuh | sira marang Surabaya ||

44. siyagaa ing ajurit | sartane angirupana | nagara kiwa têngêne | yèn ana uwong kang băngga | aja wèh ingapura | nuli gêcêkkên dèn gupuh | aywa ngapindho ing karya ||

45. nagri kang urut [u...]

--- 4: 246 ---

[...rut] pasisir | besuk yèn umangkat marang | Sêmarang bae sinampe | iya ambari lumampah | Ki Tumênggung Jangrana | inggih lajêng budhalipun | sing Sampang mring Surabaya ||

46. saprataning Surawèsthi | wau Tumênggung Jangrana | lajêng nêluk-nêlukake | nagri ingkang cêlak-cêlak | kathah kang nungkul samya | mung Lamongan kang tumênggung | lumayu mring Kartasura ||

47. Ki Jangrana nulya ngrakit | gêgamanira ing yuda | sampun kathah bêbalane | watara na tigang nambang | têtindhihirèng bala | katri rayi-rayinipun | anama Jayapuspita ||

48. kalih Kartayuda tuwin | katiganya Surèngrana | dupi sampun rakit kabèh | nulya bidhal mêdal dharat | Ki Tumênggung Jangrana | lampahira mêdal laut | sarêng lan Pangeran Sampang ||

49. kunêng kang lampah jaladri | ya ta malih winursita | Tumênggung Lamongan mangke | plajêngira praptèng praja | ing Kartasura tandya | sowan matur ing sang prabu | ngaturkên yèn Ki Jangrana ||

50. ambalik mêngsah sang aji | gotong lan Pangran Cakrèngrat | nêdya byantoni karsane | ing Pangeran Pugêr mangkya | sampun bidhalkên wadya | sakapraboning prang pupuh | dhumatêng nagri Sêmarang ||

51. sang nata dupi miyarsi | ing atur ingkang mangkana | sakalangkung ing dukane | kaworan sungkawèng driya | sigra wau parentah | sakathahing pra tumênggung | pasisir kinèn mantuka ||

52. anjagèni kang nagari | sowang-sowang prajanira | sarta wau sang akatong [aka...]

--- 4: 247 ---

[...tong] | anglampahakên bupatya | Tumênggung Mandurêja | lan Wirasêtra Tumênggung | katiga Ki Wirawăngsa ||

53. kinèn ambantu mring nagri | ing Dêmak sabalanira | de kang binantokkên katong | dhatêng ing nagari Têgal | Arya Banyakwidheka | lawan Toyamas Tumênggung | kang mring Kaliwungunira ||

54. santana ji saking umi | anama Pangran Balitar | akanthi bupati loro | anama Ki Mangkuyuda | lawan Ki Natayuda | wus samya budhal sadarum | sabalanya sowang-sowang ||

55. nulya wau sri bupati | anglampahakên utusan | Ki Ăntagopa namane | maringi srat mring Kapitan | Kênol nagri Sêmarang | suraosira sang prabu | amundhut bujênganira ||

56. Pangeran Pugêr kang nami | Ki Ăntagopa samana | enggal mangkat sing prajane | tan winarna lampahira | ya ta nagri Sêmarang | wontên duta ingkang rawuh | saking nagri Batawiah ||

57. ambêkta kapal kêkalih | dutane gurnadur jendral | prapta ing Sêmarang mangke | wus panggih lan jêng pangeran | karsanya tuwan jendral | jêng pangran ngaturan rawuh | dhatêng nagri Batawiah ||

58. jêng pangeran ngandika ris | mring Răngga Yudanagara | iku dudu karsaningong | tindak maring Batawiah | tamtu mêngko wong Jawa | tan ngandêl marang ing ingsun | muwah kang para punggawa ||

59. pasthine anrêka sami | mring ingsun kênèng pilara | anak prabu panggawene | amidosa ing manira | marma ingsun tan arsa | Mas [Ma...]

--- 4: 248 ---

[...s] Răngga alon umatur | lêrês ing karsa paduka ||

60. nulya Jêng Pangran Dipati | Pugêr malih angandika | hèh sutèngsun sira bae | manira du lan Walănda | maringa ing Jakarta | dadia sêsulih ingsun | nanggunga sakèh bicara ||

61. Mas Răngga matur wotsari | kawula nuwun sandika | sampun prapta ing sakite | sanadyan dhatêng ing pêjah | kawula tan lênggana | namung kula darbe atur | wingking kanthia prayitna ||

243. Kinanthi

1. benjing ing sapêngkêr ulun | yèn tuwan dipun aturi | dhumatêng Kênol Kapitan | pinarak dhumatêng loji | jêng pukulun sampun tindak | lamun kapitan jêng gusti ||

2. badhe andarbèni atur | bicara kang kathah kêdhik | jêng pukulun sampun karsa | inggih sêngadia gusti | ngantosi sadhatêng kula | sadayanipun prakawis ||

3. sampun kawrat dhatêng ulun | paduka tan ngudanèni | nabdaa sakèh bicara | Si Răngga kang sun bubuhi | jêng pangran aris ngandika | sutèngsun iya prayogi ||

4. aja sumêlang ing kalbu | klakona sêdyanirèki | sutèngsun sawêkasira | Ki Răngga malih turnèki | lan malih sapêngkêr amba | tumênggung ing Surawèsthi ||

5. myang Dipati Madurèku | paduka prih madêg baris | lawan damêla pratăndha | yèn balela ing nrêpati | supados suyud sadaya | mring paduka [pa...]

--- 4: 249 ---

[...duka] pra dipati ||

6. gusti ing watawis ulun | rinta ing Sampang Dipati | ngadêg ing kasuranira | lan Tumênggung Surawèsthi | tiyang pasisir bang wetan | pasthi sadaya kinêrig ||

7. mring Dipati Sampang anut | sagunging măncanagari | bang wetan tan wontên năngga | ananggulang ing ajurit | yudane wong Surabaya | agagah prakoswa wani ||

8. lawan sami têguh-têguh | santananipun prasami | mila gusti makatêna | dados ènthèngipun benjing | bicara lawan Walănda | yèn kula praptèng Batawi ||

9. pangeran ngandika arum | sutèngsun watara mami | yayi dipati ing Sampang | kaya nora ngapirani | iya ing sapungkurira | mungguh pangadêging baris ||

10. yèn Hyang Kang Amurwèng Pandum | asih marang ingkang dasih | tumênggung ing Surabaya | kaya nora anyidrani | Mas Răngga matur wotsêkar | kawula ngaturkên bêkti ||

11. katur paduka pukulun | awarni kancana adi | pitung kati wawratira | lan reyal rong èwu ringgit | kadamêl tumbas busana | kaprabon jumênêng aji ||

12. wontên Sêmarang pukulun | jêng pangeran ngandika ris | sutèngsun luwih tarima | pawèwèhira mring mami | samêngko ingsun angganjar | iya marang ing sirèki ||

13. êmas lan reyal puniku | karyanên sangu lumaris | têlungane awak ingwang | ingkang ana ngomah mami | lah pirabara ing benjang | ana pitulung

--- 4: 250 ---

Hyang Widi ||

14. sapungkurira lumaku | Mas Răngga sigra wotsari | budhal tandya numpak palwa | wau Mas Răngga Sêmawis | asangu reyal salêksa | langkung kalih èwu ringgit ||

15. budhal sing Sêmarang nuju | Mukharam pitu marêngi | ari Rêbo wanci enjang | sigra alayar tumuli | sarêng lan utusanira | Gurnadur Jendral Batawi ||

16. satêngah căndra nèng laut | wus prapta nagri Batawi | nèng pondhokan wolung dina | Mas Răngga bicara wiwit | dhatêng kitha Intên mangkya | gurnadur sampun andugi ||

17. yèn Răngga sêsulihipun | pangran kang anèng Sêmawis | ya ta wau pinanggihan | Jendral Hurpèk Hudimani | para radpêni ngandikan | sadaya wus sami prapti ||

18. kalih wêlas munggèng ngayun | lajêng bagèkakên sami | mring Răngga Yudanagara | wusira mangkana nuli | majêng ngaturkên nawala | kang srat sampun dèn tampèni ||

19. dhumatêng tuwan gurnadur | binuka sinuksmèng galih | lajêng wau kinurmatan | sanjata gêng ambal kaping | sapta laju Ki Mas Răngga | tinundhung mring pondhok kriyin ||

20. kacarita pitung tèngsu | Mas Răngga anèng Batawi | langkung ruwêd kang bicara | dènnya arsa amancasi | para radpêni sadaya | bicaranira pradondi ||

21. mila dadya laminipun | Mas Răngga anèng Batawi | ingkang dadya ruwêdira | dene wus kasusrèng warti | Pangeran Pugêr prawira |

--- 4: 251 ---

sudibya kuncara sêkti ||

22. marang ing Walănda purun | ing uni sampun matèni | ring Tak milwa Surapatya | ya ta kawarnaa enjing | Ki Mas Răngga tinimbalan | dhumatêng para radpêni ||

23. sampun prapta munggèng ngayun | pra radpêni muwus aris | hèh Răngga Yudanagara | sira awaking Kumpêni | mêngko ingsun todhi sira | tutura ingkang sayêkti ||

24. aja sisihên sirèku | tuwan gurnadur tan apti | karya ratu mring pangeran | Adipati Pugêr iki | krana wus alabêt ala | kang sapisan wus nglakoni ||

25. dadi kraman gawe rusuh | Sunan Ngalaga wêwangi | sarta matèni Walănda | kapindhone ngumum ugi | duk patine Kapitan Tak | iku Pangeran Dipati ||

26. Pugêr ingkang atêtulung | mring Si Surapati nguni | apa tan nyata mangkana | dadya wus cidra ing galih | karsane gurnadur jendral | tanapi kang pra radpêni ||

27. yèn dhasar ingkang sinuhun | Mangkurat Mas Ratu mangkin | têtela nora anêdya | têpung bêcik mring Kumpêni | luwih bêcik ngupayaa | darah Mataram lyanèki ||

28. kang yogya ingangkat ratu | mung Pangeran Pugêr iki | aja pinrih dadi nata | Ki Răngga mèsêm turnya ris | tuwan sing dhawuh paduka | punika inggih sayêkti ||

29. nanging tan lêrêsi niku | sabab ing kalanirèki | Pangran Pugêr nama Sunan | Ngalaga punika margi | rêbatan nagri kalihan | sadhèrèkira pribadi [priba...]

--- 4: 252 ---

[...di] ||

30. de Wlandi kang samya lampus | sajroning prang punika wit | têtulung Sunan Mangkurat | sarta duk pêjahirèki | Kapitan Tak ing samana | punika inggih sayêkti ||

31. saking Pangran Pugêr wau | nanging pangran anglampahi | parentah Sunan Mangkurat | rèhning pangran wau ngabdi | ajrih yèn tan nglampahana | sabarang rèhira aji ||

32. dene ta samangke lamun | tiyang Kumpêni tan apti | anjunjung dadi narendra | tuwin tan hyun anjurungi | tamtunipun sang pangeran | jumênêng nata pribadi ||

33. sabab kang sarira sampun | darbe andêl-andêl jurit | prawira Pangeran Sampang | kanthi tiyangira nênggih | sapulo nagri Madura | lan Tumênggung Surawèsthi ||

34. tanapi tiyang saurut | pasisir sadaya nênggih | sampun suyud sadayanya | sumarma jêng pangran yêkti | kuwawi yèn angrêbata | karaton ing Kartawani ||

35. tan susah mawi bêbantu | ing tiyang Kumpêni malih | kang sarira sampun rosa | de kala lolosirèki | sing Kartasura karsanya | sumêdya mring Dêmak nagri ||

36. wontên ing riku gènipun | arsa jumênêng nrêpati | têdhakipun ing Sêmarang | kawula ingkang ngaturi | atur kula jêng pangeran | mundhuta tulung Kumpêni ||

37. mrih Kumpêni wingkingipun | sagêda kèringan tuwin | angsala ing kauntungan | makatên panêdya kami | satuhu atur kawula | tan mrih

--- 4: 253 ---

gêgirisi galih ||

244. Girisa

1. sarèhning ulun rumasa | ing Kumpêni pitayanya | dados ing sabisa-bisa | mrih Kumpêni untungira | margi kula kinawula | punapa walês kawula | mila sru atur kawula | jêng pangran dadosnya nata ||

2. anging lamun sri paduka | jêng gurnadur mêksèng driya | tan arsa jumnêngkên nata | mring kangjêng pangran punika | sayêkti kawula datan | purun wangsul umantuka | dhatêng ing Sêmarang praja | lajêng wisma ing Jakarta ||

3. suka tumêkèng pralaya | sabab kula jrih tinarka | angubungi anggènira | jêng pangran jumênêng nata | tur sèstu masa wandea | dènira yun madêg nata | Jêng Pangran Pugêr punika | de sampun dados karsanya ||

4. ya ta Sang Gurnadur Jendral | tuwin kang pra rad sadaya | tan wontên malih wacana | samya umindêl sadaya | saksana wau Ki Răngga | anulya dipun kunjara | ginêdhong ing laminira | kacriyos salikur dina ||

5. lan ing sabên-sabên dina | winêdalkên sing kunjaran | katodhi awantya-wantya | anging Ki Răngga akêkah | ing aturira tan ewah | têtêp lir paturan ngarsa | tan ketang praptèng antaka | yeka sing gênging trêsnanya ||

6. mring Pugêr Pangran Dipatya | kang tansah kaciptèng nala | mila tan ajrih pralaya | Ki Răngga tuhu prawira | ya ta wusnya slikur dina | Ki Răngga gya linuwaran | tinimbalan munggèng ngarsa- | nira Jêng Gurnadur Jendral ||

7. sapraptanira

--- 4: 254 ---

ing ngarsa | pra radpêni wus sanega | nabda hèh sira Ki Răngga | mêngko ingsun tanyèng sira | Kumpêni lamun ngadêgna | mring Pangeran Pugêr ika | dadi ratu tanah Jawa | apa kang dadi untungnya ||

8. Mas Răngga alon aturnya | tuwan ing katur kawula | ingkang dados untungira | mênggahing kang saprakara | Kumpêni lan Ratu Jawa | têtêp sami amêmitran | dene kaping kalihira | prajanjiane kang raka ||

9. punika têtêp badhenya | Carêbon lawan Pasundhan | tanapi ing Pamêkasan | têtêpipun mring Walănda | dene kaping tiganira | Kumpêni gadhah kuwasa | ing pasisir tanah Jawa | ngriku dèn kawasanana ||

10. sakathahira wong sabrang | tan kenging benjang angambah | yèn botên aminta lila | ing tuwan gurnadur jendral | dèrèng dugi aturira | kasaru wontên kang prapta | saking Sêmarang Kapitan | Kênol lan kumêndurira ||

11. kalihe atur uninga | mring tuwan gurnadur jendral | lan sagung para kawala[1] | yèn tanah Jawi samangkya | cawêt aru-aranira | pasisir wetan sadaya | sami ngadêg barisira | anglawan ing Kartasura ||

12. punggawa suyud sadaya | mring Pangran Pugêr Dipatya | kang dadi panutanira | adipati ing Madura | lan Tumênggung Surabaya | de kang misih nut ing nata | amung ing Dêmak nagara | Kaliwungu miwah Kêndhal ||

13. tanapi ing Pakalongan | mangkya wong ing Kartasura [Karta...]

--- 4: 255 ---

[...sura] | kyèh nusul dhatêng Sêmarang | kalayu mring sang pangeran | manawi pun Surapatya | tumut analabung yuda | mila prayogi jinaga | sampun kirang ing wiweka ||

14. de pangeran ing Madura | mring Sêmarang wus utusan | ngaturi prajuritira | pangeran kang baurêksa | kalih èwu winatara | lan Tumênggung Surabaya | utusannya sampun prapta | atur prajurit kang jaga ||

15. kalih èwu kathahira | Pangeran Pugêr samangkya | ingaturan madêg nata | anèng Sêmarang nagara | nanging pangeran tan arsa | ngantosi utusanira | kang mring Batawi Mas Răngga | Yudanagara kinarya ||

16. manggala sagung bicara | mila sru ingarsa-arsa | ya ta jêng gurnadur jendral | sakala lajêng pirêmbag | lan pra radpêni samangkya | wus sami rêmbag sadaya | antawis ing tigang dina | Mas Răngga Yudanagara ||

17. tinimbalan umanjinga | ing loji agêng samana | sapraptanira mas răngga | kinurmatan pira-pira | unine ponang sanjata | anglir pendah gêlap sasra | Mas Răngga sinungan trima | kasih de gurnadur jendral ||

18. marga saking aturira | inganggêp têmên pasaja | tan wigih dening dêduka | têmah ngantya kinunjara | maksih têtêp aturira | nulya gurnadur ngandika | wis răngga samêngko sira | mring Sêmarang umuliha ||

19. Ki Răngga matur sandika | nulya lèngsèr saking ngarsa | gurnadur atur rêruba [rêru...]

--- 4: 256 ---

[...ba] | mring pangeran warna-warna | sakalangkung kathahira | busana kang adi mulya | pèni-pènine kawarna | lawan angaturi wadya ||

20. prajurit sabrang mawarna | Bugis Têrnate Sumbawa | Ambon tanapi Mêkasar | kalih èwu kathahira | saprabotirèng ayuda | sagung kasrah mring Mas Răngga | antara ing tigang dina | dyan ingangkatakên nulya ||

21. budhal mring Sêmarang sigra | Mas Răngga sarêng angkatnya | kalawan Kênol Kapitan | tanapi kumêndurira | tan winarna lampahira | lastantun praptèng Sêmarang | anulya wau Ki Răngga | sowan umarêk ing ngarsa- ||

22. nira Jêng Pugêr Pangeran | sigra manguswa padanya | sinabdan bagya ta sira | sutèngsun sapraptanira | Ki Răngga nêmbah turira | sing pangèstu jêng paduka | wilujêng lampah kawula | punika kawula bêkta ||

23. pakintun saking Jakarta | atur-aturipun tuwan | Gurnadur Jendral Jakarta | warni lêlêmês busana | sakalangkung adi mulya | lan pèni-pèni mawarna | tuwin binêktanan wadya | prajurit sabrang maneka ||

24. Bugis Têrnate Sumbawa | Ambon tanapi Mêkasar | kalih èwu kathahira | saprabotirèng ayuda | sagung katur jêng paduka | saksana wau Ki Răngga | ngaturkên lêlampahannya | ing purwa madya wasana ||

25. ingaturkên sadayanya | jêng pangran dupi miyarsa | ing aturira Ki Răngga | kalangkung wêlas ing driya | sarta sru angalêmbana |

--- 4: 257 ---

dening tatag titisira | ing wicara tan rêringa | ngantya prapta kinunjara ||

26. ingandhêman ujarira | wasana pangran ngandika | bangêt tarima manira | ing antêpe atinira | dèn ta trêsna mring manira | ngong rumasa kapotangan | bêcik marang sira uga | mêngko ingsun durung bisa ||

27. umalês mring pakênira | manawa ing wurinira | kêna sira arsa-arsa | wêwalês ingsun mring sira | Ki Răngga nuwun aturnya | mangkya tan antara lama | nulya na nawala prapta | saking ing Batawi praja ||

28. mring Kumisaris Sêmarang | Ki Răngga nulya ngandikan | dhumatêng ing loji măngka | wakilira jêng pangeran | awit saking aturira | Ki Răngga wau tan suka | jêng pangeran kapanggiha | pribadi lawan Kumpênya ||

29. mrih ywa kenging dèn pangangkah | sapraptanira Ki Răngga | sigra tinêdahan sêrat | karampungan sing Batawyah | yèn gurnadur lan para rad | wus sami ngidini dènnya | arsa jumênêng narendra | Pangran Pugêr sartanira ||

30. sagah mitulungi ngyuda | nging darbe panuwun praja | ing Dêmak miwah Japara | tanapi ing Têgal sarta | nyuwun têtêmpah rêginya | tiyang Kumpêni yèn ana | kang pêjah madyaning rana | lan wragad sajroning yuda ||

31. tanapi badhe janjinya | tiyang Kumpêni kalawan | narendra ing nusa Jawa | tinêdahkên mring Ki Răngga | Ki Răngga wangsulanira | mênggah sadaya punika | inggih sampun sinagahan | mung srat badhe [ba...]

--- 4: 258 ---

[...dhe] prajanjian ||

32. lan têtêmpah jroning yuda | punika badhe karêmbag | rumiyin lan Jêng Pangeran | Cakraningrat sabab mangkya | dèrèng dhatêng ing Sêmarang | kajawi saking punika | kula nyuwun idinira | Kumpêni anglilanana ||

33. kula yun ngadêgkên bandar | bandar dharat kang supadya | bangginira nyêkapana | kasanggèkakên ing karsa- | nira kang dados narendra | nauri kang sinuwunan | anglilani ing paminta | samana dènira arsa ||

34. angangkat madêging nata | amung ngêntosi praptanya | Jêng Pangeran Cakraningrat | ing Sampang lan pra bupatya | ing pasisir sadayanya | lan upados arinira | kang dèn sênêngi jêng pangran | mrih laksana gambuhira ||

245. Gambuh

1. ya ta mangke winuwus | wontên utusanira Sang Prabu | Kartasura Ăntagopa namanèki | matêdhakkên srat pamundhut | dhumatêng Kapitan Kênol ||

2. suraosing srat wau | sri narendra ing mangke amundhut | bêbujênganira saking Kartawani | Pangran Pugêr namanipun | pinundhut dening sang katong ||

3. dhatêng ing Kartapurun | ya ta Kapitan Kênol dupi wus | nupiksani sêratira narapati | sakala lajêng umuwus | hèh kongkonan sira mêngko ||

4. matura mring ratumu | ing anane Pangran Pugêr iku | praptanira ing Sêmarang wong Kumpêni | nora ngundang amrih rawuh | mung karsane

--- 4: 259 ---

dhewe rawoh ||

5. banjur nêlukke sagung | wong pasisir kabèh padha nungkul | wong Kumpêni tan ana kang andahwèni | sartane tan milu-milu | ing karsane kang mangkono ||

6. pan ing Jawa sawêgung | kagungane dhewe kang sawastu | dene lamun ratunira sri bupati | wani nyêkêl sang măngka wruh | dèn cêkêla dhewe gupoh ||

7. wis muliha sirèku | ngong tan mangsuli layang sul-angsul | punang duta sigra mêsat saking ngarsi | datan kawarna ing ênu | ing Kartasura wus rawoh ||

8. sigra marêk sang prabu | nêmbah matur rèhira ingutus | amiwiti malah prapta amêkasi | Ki Kênol ing ujaripun | ingunjukkên mring sang katong ||

9. sri narendra sru bêndu | myarsa utusan ing aturipun | nanging datan kantênan kang dèn dukani | saksana ing karsanipun | badhe nêlasi sang katong ||

10. dhatêng ingkang tinrungku | yèka Radèn Suryakusumèku | anging datan kalampahan karsanèki | awit sabên sang binagus | arsa pinêjahan katon ||

11. ardi Mrapi umurub | katar-katar swaranya gumrubug | têmah dadya lindhu bumi gonjang-ganjing | wong Kartasura gumuruh | gègèr otêr sakèhing wong ||

12. gya utusan sang prabu | amariksa swara kang gumrubug | têrang wau urubira Ki Mêrapi | dadya sang sri karsanipun | anêlasi datan siyos ||

13. apan kongsi ping pitu | Dyan Sudira sabên yun binunuh | tanpa

--- 4: 260 ---

sangkan gara-gara kang dhatêngi | dadya maras sang aprabu | jroning driya sru kuwatos ||

14. têmah ngapura sampun | malah jinunjung ing namanipun | Dyan Sudira anama Pangeran Bèi | pinaringan lênggahipun | sabin sèwu karyaning wong ||

15. ri sampunira wau | mangkya gantya malih kang winuwus | nênggih nagri ing Sêmarang kang winarni | arame ing siyang dalu | dening kathahe punang wong ||

16. Pangeran Madurèku | lawan Ki Jangrana Surèngkewuh | sampun sami labuh jangkar ing jaladri | tan antara dangunipun | ing Sêmarang sampun rawoh ||

17. gumruh swarèng wadya gung | tanpa wilis saking kathahipun | neka warna busananing kang prajurit | mawèh ebat kang andulu | dene busananira byor ||

18. gya sang kalih mangayun | malêbêt ing pasanggrahan sampun | Răngga Yudanagara ingkang angirid | ingandikan kalihipun | praptèng ngarsa awotsinom ||

19. samya mangaras suku | kalihira pan sami rinangkul | dhumatêng ing Kangjêng Pangeran Dipati | sawusira tata lungguh | bage-binage krahayon ||

20. Dipati Sampang matur | kangmas paran mangke karsanipun | tyang pasisir sampun sami suyud tuwin | tan wontên ingkang barênjul | jêng pangran manabda alon ||

21. sun tarima riningsun | sih prasêtyanta marang ing ingsun | anging bêcik dèn padha sarèh ing kapti | ing karya aywa kasusu | sêdhêng sira

--- 4: 261 ---

padha ngaso ||

22. Pangran Madura matur | kangmas mangke sampun mangsanipun | punapa ta ingkang ingantosan malih | Ki Răngga alon sumambung | bilih sampun sami condhong ||

23. yogya ing Soma ngayun | jêng pangeran jumênênga prabu | Adipati Sampang sampun angrujuki | Pangran Madura jumurung | sri nata ingkang gumantos ||

246. Sinom

1. samana prajèng Sêmarang | sauruting margi-margi | pasabinan têgal-têgal | sadaya wus kêbak janmi | kalangkung ramenèki | dening kathahing tyangipun | ugi para pandhita | ngulama lan para khaji | apan sampun sami ngalêmpak sadaya ||

2. panêmbahan wujilira | ing Ngadilangu pan inggih | sampun wontên ing Sêmarang | anging kadangira kalih | sami kèrêm ing warih | mangkya sangajênging kuwu- | nira kangjêng pangeran | pan sampun sami rinakit | alun-alun tratag tuwin wringin kalang ||

3. ya ta duk ing ari Soma | sêngkalanira ing warsi | trus sêmbah angrasa tunggal |[2] Pangeran Pugêr anuli | ingaturan umijil | pinarak ing dhampar tatur | pratistha ing têratag | kumasaris anjajari | lênggah munggèng kananira jêng pangeran ||

4. kumêndur lawan Kapitan | Kênol lênggah munggèng kering | sinambungan para lutnan | Pangran Cakraningrat tuwin | sagung para bupati | tanapi para tumênggung | răngga ngabèi dêmang | tuwin para khaji-khaji | para putra prasami sowan ing ngarsa ||

5. wadya Kumpêni

--- 4: 262 ---

samêkta | nèng alun-alun abaris | ya ta Pangran Cakraningrat | saksana angadêg gipih | sarya sru dènira ngling | hèh srupaning kancaningsun | bupati sapangandhap | tanapi pra khaji-khaji | kabèh sira dèn padha angèstokêna ||

6. yèn ing sadinèki uga | Jêng Pangeran Adipati | Pugêr jumênêng narendra | umêngku ing tanah Jawi | sarta wus olèh idin | ing kangjêng tuwan gurnadur | jendral ing Batawiah | tuwin kang para radpêni | jêng pangeran jêjuluk Kangjêng Susunan ||

7. Pakubuwana kalawan | Senapati ing ajurit | ya Ngalaga Ngabdurahman | Sayidin Panatagami | ingkang sami sumiwi | sadaya asaur manuk | pra khaji lan pandhita | tanapi para ngulami | sami donga jumurung adêging nata ||

8. bala Kumpêni saksana | sami kurmat wanti-wanti | dènnya ngungêlkên sanjata | tuwin mariyêm tanapi | awor ing swaranèki | pradăngga tanapi tambur | kadya mêcahkên karna | swara lir karêngèng langit | rambah-rambah swaraning kang pakurmatan ||

9. ya ta kumasaris lawan | sapanunggilanirèki | sigra sami têtabean | sawusira tata sami | lajêng para bupati | tuwin pra putra sadarum | gêntos-gêntos mangaras | sukunira sri bupati | sawusira nata kondur masanggrahan ||

10. tambure tansah brang-brangan | binarung swaraning bêdhil | kadya gugrag kang akasa | de ta wadya Madurèki |

--- 4: 263 ---

duk tabuhan umuni | kodhokngorèk kalaganjur | sigra prasami bêksa | tamèng towok lawan tamsir | bêksa lawung arame bênthak-binênthak ||

11. miwah wadya Surabaya | gamêlane carabali | prasami abêksa tumbak | sagunging para dipati | lulus kasukan sami | nutug saari sadalu | arame swaranira | saênggèn-ênggènnya sami | suka-suka gumuruh ing swaranira ||

12. ya ta ing ari sajuga | sang prabu miyos tinangkil | lênggah ing dhampar tulyendah | Pangran Madura ing ngarsi | Tumênggung Surawèsthi | ingkang munggèng wurinipun | Ki Răngga ing Sêmarang | nambungi ing wurinèki | pra bupati sapangandhap pêpak samya ||

13. angandika sri narendra | hèh sagung para bupati | padha sira pyarsakêna | mêngko yayi adipati | ing Madura palinggih | ingsun paringi jêjuluk | anama Panêmbahan | Cakraningrat madanani | pra bupati ing pasisir samoanya ||

14. lan sutèngsun kaki Răngga | Yudanagara Sêmawis | anamaa Adipatya | Suradimênggala nami | lawan ingsun paringi | bumi saurut dalanggung | gêdhe wiwit Sêmarang | têkan Kartasura nagri | dadya wênangira Dipati Sêmarang ||

15. de Tumênggung Surabaya | iku sun wèhi kêkasih | anamaa Adipatya | Jangrana ing Surawèsthi | tulusa angliwoni | wadya pasisir sadarum | kalawan Si Japara | sun êlih ingkang wêwangi | anamaa Dipati Sujanapura [Sujanapu...]

--- 4: 264 ---

[...ra] ||

16. dene ta Si Jawikrama | samêngko ingsun paringi | tanah Kudus kaduwea | lan sun paringi kêkasih | namanira saiki | Jayasêntika ing Kudus | lawan Si Sêtrajaya | ing mêngko sun karya patih | ajênênga Ki Tumênggung Cakrajaya ||

17. sisihan lan Banyakpatra | padha sun karya pêpatih | iku sun paringi aran | Tumênggung Kartanagari | lan Si Sutajayèki | ingsun junjung lungguhipun | ingsun karya wadana | jêro sun wèhi kêkasih | namanira Ki Tumênggung Citrasoma ||

18. kalawan Si Ănggataka | iku sisihanirèki | tanapi Si Kartajaya | dadia wadana jawi | sartane kula mami | iku ing sakabèhipun | mêngko ing karsaningwang | sun angkat alungguh mantri | kêkasihe Kandhuruan Wilatikta ||

19. wadana panumbak anyar | iku kalungguhannèki | lan maning Si Kartawăngsa | wong sèwu lungguhirèki | lan sun wèhi kêkasih | Jayasudirga Tumênggung | sagung para punggawa | tan ana suwalèng kapti | sri narendra malih alon angandika ||

20. lan bocah ingsun Si Subah | ingsun paringi kêkasih | Ngabèi Wirasantika | nindhihana gandhèk kering | Si Baru sun arani | Răngga Wirasêntikèku | nindhihi gandhèk kanan | Si Kartinala sun alih | ajênênga iya Răngga Wanèngjiwa ||

21. Si Sutakarti dhepoka | ing Cêngkalsèwu kang buma |[3] lawan pun paringi aran | Ngabèi Kartijayèki [Karti...]

--- 4: 265 ---

[...jayèki] | Si Bawa sun arani | Angabèi Singaranu | dadya mantri kaparak | Si Lodar ingsun arani | iya iku Ki Ngabèi Kartiwirya ||

22. Si Koplo sun wèhi aran | Ki Kartayuda Ngabèi | dadi mantri jro kewala | Sampang pangalihe benjing | ya ta sampun waradin | abdinira sang aprabu | kang dhèrèk lara lapa | tan na kaliwatan siji | pra kapêdhak tanapi kang panakawan ||

23. jru regol lan gamêlira | wus samya jinunjung linggih | sapantêse awarata | sawang-sawunge kang dasih | ana kang dadi mantri | sawênèh dadi tumênggung | dêmang ngabèi răngga | wusnya gya sami ngabêkti | kumarubut mrih suku sri naradipa ||

24. gantya ingkang para putra | sadaya jinunjung linggih | prasami ingalih nama | Radèn Wăngsatruna mangkin | Pangeran Adipati | Mangkunagara ranipun | Radèn Martataruna | Pangran Dipasornta nami | Radèn Ăntawirya Pangran Prangwadana ||

25. Rahadèn Dipataruna | Pangran Dipanagarèki | Rahadèn Săngka ingaran | Pangeran Purbaya nami | Dyan Sudama wêwangi | Pangeran Balitaripun | sagung kang para putra | nulya sami angabêkti | ganti-ganti mangaras padaning rama ||

26. nulya na wau kang prapta | wadya Sampang Surawèsthi | kang sami lampah dharatan | majêng sowan sri bupati | pra kadang Surawèsthi | matur mring kang raka gupuh | yèn nagari Nglamongan | lawan nagri ing Garêsik [Garêsi...]

--- 4: 266 ---

[...k] | ing sawingking tuwan yun nalabung yuda ||

27. pun Apatih Sumabrata | ing uni akintun tulis | mring dipati ing Lamongan | lawan Tumênggung Garêsik | kinèn nalabung jurit | lamun lanang yudanipun | ingêbang kang ganjaran | nagri Sampang Surawèsthi | dadya agêng tyasira kalih punggawa ||

28. lagya sami pabarisan | lajêng kawula dhatêngi | ing Lamongan kula bêdhah | lawan nagari Garêsik | tandya kula bêsmèni | wadyanipun kathah lampus | bupatinya lumajar | kacandhaka angêmasi | sakalangkung panase manah kawula ||

29. Adipati Surabaya | sigra umatur sang aji | yèn nagari ing Lamongan | lan nagari ing Garêsik | sami dipun bêsmèni | dening maleca ing wuwus | dene ingkang mangrurah | abdi paduka sang aji | kadang ulun ingkang kaprênah taruna ||

30. sampun katur sadayanya | miwiti malah mêkasi | sri naranata ngandika | Adipati Surawèsthi | kadangira kêkalih | samêngko manira pundhut | iku ingkang atuwa | iya sun wèhi kêkasih | sun arani Ariya Jayasupănta ||

31. linggihe uwong sanambang | gêmpalna ing Surawèsthi | kadangira kang taruna | mêngko sun karya bupati | nagri Nglamongannèki | dadia lêlungguhipun | lawan sun wèhi aran | Panji Surèngrana iki | dhasar bagus sêmbada lan aranira ||

32. malih sang nata ngandika | adhi mas [ma...]

--- 4: 267 ---

[...s] Sampang Dipati | putranira ingkang tuwa | mêngko sun wèhi kêkasih | Suradiningrat tuwin | jênênga Radèn Tumênggung | Panêmbahan Madura | manuwun suka ing galih | dening agung pasihan nata tan pêgat ||

247. Mêgatruh

1. kunêng sabdanira wau sang aprabu | mangkya Dipati Sêmawis | umatur dhatêng sang mulku | patikbra atur udani | ing ngarsa paduka katong ||

2. abdi dalêm adhi Martayuda lampus | sang nata ngungun ing galih | karaos ing driyanipun | rikala mêthuk ing uni | wasana ngandika alon ||

3. sutaningsun Si Martayuda adhimu | apa ta adarbe siwi | Dipati Sêmarang matur | inggih gadhah mung satunggil | nanging gusti maksih anom ||

4. Sumaningrat pukulun pêparabipun | sang nata ngandika aris | iku mêngko karsaningsun | gumantia ramanèki | Martayuda kang wus layon ||

5. lawan sutanira Sumaningrat iku | iya ingsun karya carik | nênulisi karsaningsun | awit anane samangkin | durung darbe carik ingong ||

6. Adipati Suradimênggala matur | sumăngga karsa sang aji | nanging punika sang prabu | maksih sangêt tunèng budi | rare anèm maksih bodho ||

7. tuna dungkapipun sumanggèng pukulun | tutug dènira siniwi | ya ta luwaran sang prabu | ebah kang samya sumiwi | sang nata nulya makuwon ||

8. sigêg ingkang masanggrahan sang aprabu | gantya wau ka winarni [winar...]

--- 4: 268 ---

[...ni] | Kartasura wadyanipun | nèng Dêmak sampun alami | dènira sami makuwon ||

9. Wirawăngsa kalawan Wirarêjèku | Wirasastra katrinèki | myang kang baris Kaliwungu | Tumênggung Mangkuyudèki | lan Natayuda punang wong ||

10. ingkang dadya têtindhihira ing wadu | Pangeran Balitar nêgih[4] | sakiduling Têgalarum | Banyakwidhe kang abaris | baris ing têngahan mangko ||

11. kasih dalêm Ki Jayaningrat Tumênggung | sumêdya sarêng ngêmasi | lawan kangjêng sang aprabu | binêktanan kang prajurit | jêro kèhnya sapratêlon ||

12. lawan dunya saisining jro kadhatun | kinèn karya anggêgajih | prajurit sabrang puniku | wong Ambon Mêkasar Bugis | nèng Ungaran dènnya manggon ||

13. wong Mataram abaris ing Pudhakpayung | sampun katur sri bupati | yèn wus yun-ayunan pupuh | sagunging kang para dasih | kantun têmpuhing palugon ||

14. ya ta mangke Wiranagara Tumênggung | kalawan Rêksanagari | nuwun pamit ing Sang Prabu | Ngalaga arsa anggitik | mêngsah ingkang samya andon ||

15. baris anèng sakiduling Têgalarum | sampun binêktan Kumpêni | sawatawis kathahipun | têtindhihirèng prajurit | Lutnan Jahisman raning wong ||

16. Kaptin Kênol kadhawahan ing sang prabu | anggêbag mêngsah kang baris | ing Dêmak kinèn angirid |[5] sabrêgada kang Kumpêni | kanthi Madura punang wong ||

17. cacahira wau kang

--- 4: 269 ---

kinanthi sèwu | têtindhihirèng prajurit | putra panêmbahanipun | Dyan Suradiningrat nami | lan radèn dêmang karoron ||

18. tuwin bala ing Turabaya[6] saèwu | têtindhihira Ki Panji | Surèngrana kang jêjuluk | de ta kang tinuduh gitik | mêngsah ingkang baris munggoh ||

19. anèng Tugu iyèku tanah ing Kêdhu | Kapitan Lusman prajurit | ambêkta Kumpêninipun | sabrêgada kanthinèki | bala Madura sèwu wong ||

20. tuwin bala Surabaya wolung atus | têtindhihirèng prajurit | Natadiningrat Tumênggung | lawan Jayapuspitèki | samya sarêng dènnya bodhol ||

21. kawarnaa nagari ing Têgalarum | pan sampun campuh ing jurit | nèng kiduling Têgalarum | wau dènira ajurit | arame samya rêbut rok ||

22. Kyai Wiranagara ing Têgalarum | lan Kyai Rêksanagari | wadya Kumpêni puniku | tinindhihan lutnannèki | sami mangsahi palugon ||

23. Banyakwidhe wadyanira tigang èwu | samya sura-surèng jurit | wong Têgal têngara sampun | lajêng campuh ing ajurit | anggrêgut dènnya rêbut rok ||

24. wong Banyumas atadhah barise pêngkuh | arame bêdhil-binêdhil | swarane lir gunung guntur | Lutnan Jahisman agipih | Kumpêni ngabanan nêmpoh ||

25. baris ingkang munggèng dhadha kinèn nêmpuh | wadya Banyumas nadhahi | ingêdrelan wantu-wantu | surak awor tambur [ta...]

--- 4: 270 ---

[...mbur] muni | swarane atri gumuroh ||

26. sigra wau Wiranagara Tumênggung | kalawan Rêksanagari | nêmpuh saking kering purun | kadi singa tandangnèki | wadya ing Banyumas bodhol ||

27. pan tinutuh kang wadya Kumpêni ngrutug | ing mimis kadya gurimis | wong Banyumas bubar mawut | tan tahan katiban mimis | kathah tatu ting kalêmprot ||

28. kang madati lumayu kapoyuh-poyuh | ambêkane kêmpis-kêmpis | umbêlira mulur-mulur | samargi-margi sinisi | nèng soring pêlasa dheprok ||

29. mêgap-mêgap nora urip nora lampus | tinunjang kancanirèki | kang mêntas kaburu pupuh | ya ta Ki Tumênggung Têgil | barisira mundur alon ||

248. Durma

1. dyan warnanên wadya gêng ing Kartasura | ka samya anuguri | anèng nagri Dêmak | Arya Madurarêja | Tumênggung Wirasêtrèki | myang Wirawăngsa | samya miyarsa warti ||

2. lamun tiyang Madura nglurug ing Dêmak | lan wadya Surawèsthi | pangiriding lampah | Radèn Panji Lamongan | lan wong Madura têtindhih | mantri prawira | Jangkewuh lan Jangpati ||

3. kang tanaya Pangeran Suradiningrat | myang Radèn Dêmang nênggih | lan wadya Walănda | Kênol mêdal lautan | angirid wadya Kumpêni | wadya ing Dêmak | nèng alun-alun baris ||

4. ingkang mêthuk wadya kang mêdal lautan | ingkang nadhahi jurit | Ki Tumênggung Dêmak | Wiranagara lawan | Padmanagara lan malih | Ki Suranata [Surana...]

--- 4: 271 ---

[...ta] | kang magut ing Kumpêni ||

5. kang nadhahi mêngsah Sampang Surabaya | wadya Kartasurèki | wus sami sanega | warnanên wong Walănda | minggah ing dharatan nuli | lajêng umangsah | dhatêng ing kitha nuli ||

6. wadya Dêmak sampun anêmbang têngara | Kumpêni sampun prapti | baris lêlumbungan | tambur munya brang-brangan | lopèrèse kang nadhahi | sareyanira | anata nganan ngering ||

7. kopralira anata mungguh ing wuntat | Kapitan Kênol wuri | ya ta wadya Dêmak | manêmpuh ngamuk rampak | wadya Kumpêni ngêdrèli | ramening aprang | pêtêng kukusing bêdhil ||

8. kadya singa kartala wadya ing Dêmak | ingêdrèl wanti-wanti | wadyabala Sampang | lawan wong Surabaya | wus ayun-ayunan jurit | sarêng umangsah | dhadha myang kanan kering ||

9. ramening prang wong Surabaya umangsah | panji ingkang nindhihi | prajurit Madura | rampak dènira yuda | lir buta amunah daging | kagila-gila | kaduk sura mangukih ||

10. sira Panji Lamongan angirid bala | tigang atus sinêlir | mangsah ngadilaga | tadhah wong Kartasura | wong Surabaya mangukih | wadya Madura | sumahab ambêk pati ||

11. binarondong bêdhil sinawur gudebag | busur miwah jêmparing | pêtêng subing obat | nglimêngan ngampak-ampak | yayah kadi têngah wêngi | wadya Madura | saya gambirèng jurit ||

12. datan wingwrin miyat lungiding warastra | myang

--- 4: 272 ---

wadya Surawèsthi | lir banthèng kabranan | wong Sampang Surabaya | pangamuke anglir bêlis | wong Kartasura | rusak tataning baris ||

13. ngiwat-ngiwut wadya Sampang Surabaya | dyan panji angawaki | myang wadya sêliran | wong Kartasura dhadhal | tan ana kang măngga pulih | kathah kang pêjah | myang wadya Dêmak ngisis ||

14. wus angumpul malih wadya Kartasura | mogok anèng Têmbiring | ingêlun saksana | mawut-mawut sasaran | kutha Dêmak wus dèn broki | dening Walănda | nèng jro wisma dipati ||

15. kang ambujung wadyabala Kartasura | wong Sampang Surawèsthi | nèng Têmbiring aprang | wong Kartasura bubar | tan ana ingkang ngudili | sirna suh gêmpang | larud tan măngga pulih ||

16. wontên wadya ing Kartasura satunggal | tuwa kuru madati | mêngi mêgap-mêgap | sangune klèlèt têlas | umarêk lurahirèki | ngling dhuh ki lurah | kula nyuwun sakêdhik ||

17. inggih klèlèt mung sakêmiri kewala | kula papagne mangkin | tiyang ing Madura | inggih ijèn kewala | dimèn sirna sadayèki | nulya sinungan | dèn untal lajêng gêndring ||

18. palayune mring wana anêbas-nêbas | wadya gung mlayu sami | tan măngga puliha | wadya ing Kartasura | tyasira kadya pawèstri | palayunira | malêbu ing wanadri ||

19. nulya wangsul mring kitha wadya Madura | miwah wong Surawèsthi | wadya Kartasura | lawan wadya ing Dêmak | sakarine ingkang mati | angumpul samya |

--- 4: 273 ---

ing timur dènnya baris ||

20. mangkya sampun bêdhah nagari ing Dêmak | caritanira nguni | apan tunggal warsa | lan adêgira nata | Sunan Mangkubuwanèki | dyan kawuwusa | wong Sampang Surawèsthi ||

21. pan atugur samana nèng nagri Dêmak | Ngadilangu wanarni[7] | Pangran Răngga seba | tundhuk dhatêng Sêmarang | tinarima mring sang aji | kala samana | Ngadilangu pinalih ||

22. Panêmbahan wujil lan Pangeran Răngga | têtêp dipun kalihi | ya ta kawarnaa | wong Sampang Surabaya | kalawan wadya Kumpêni | kang sêdya ngrurah | baris ing Tugu nênggih ||

23. sampun prapta sawetaning Tugu samya | wong Kêdhu wus udani | yèn mungsuhe prapta | nulya siyagèng yuda | ing dhadha dipun kandêli | tuwin pangawat | tinata barisnèki ||

24. ingkang munggèng dhadha Pangeran Balitar | ingkang mungguh ing kering | sira Mangkuyuda | ing kanan Natayuda | ya ta wau kang winarni | wadya Madura | sampun atata baris ||

25. wong Kumpêni ingkang baris munggèng dhadha | ingkang pangawat kering | wadya ing Madura | kanan wong Surabaya | kalaganjur tambur muni | Carabalinya | lan Kodhokngorèk muni ||

26. bêndhe bèri tinêmbang munya sauran | sigra campuh ing jurit | wong Kêdhu sumahab | Tumênggung Mangkuyuda | angêdhangkrang dèn payungi | wadya payudan | rowa mungsuh nyarêngi ||

27. wus acampuh wong Kêdhu lan wong Madura | kapanggi[8] sami wani | arame [a...]

--- 4: 274 ---

[...rame] yudanya | bêrêg-binêrêg samya | wong Kêdhu pêngkuh ing jurit | wadya Walănda | gumrudug angêdrèli ||

28. kathah mati wong Kêdhu nging maksih panggah | dèn êdrèl wanti-wanti | sira Mangkuyuda | kalawan Natayuda | tatag têtêg dènnya jurit | sawadyanira | wong Kêdhu ambêk pati ||

29. dyan gumulung wong Sampang lan Surabaya | pra mantri angawaki | sira Radèn Sasra- | diningrat ngirid wadya | wong Madura nêmpuh wani | Rahadèn Răngga | ingkang nrêgakên baris ||

30. ramening prang pêpati susun atumpang | mangsah angidak jisim | Arya Japuspita | nêngah asumbar-sumbar | wong Kêdhu mundura aglis | bok nora năngga | mungsuh wong Surèngwuri ||

249. Pangkur

1. anolèha pundhakira | padha bundhas mandhukul ting talêning | ya masa padhaa iku | kalawan pundhakira | prajurite iya wong ing Surèngkewuh | pucake alus arata | ngêlingir padha anglading ||

2. lah payo sira numbaka | hèh wong punuk ing aprang jêjêmbêri | ya ta wong panèwu Kêdhu | Sarapati arannya | amiyarsa kalangkung bramatyanipun | mara sarwi ngêmbat watang | nêmpuh Jayapuspitèki ||

3. busèt dene tan kajamak | ya ta Jayapuspita amiyarsi | asuka-suka gumuyu | pan sarwi anênacad | arêp apa lah sirèku uwong punuk | pating bakuthuk angucap | marêpêki maring mami ||

4. baya sira iku arsa | akon ngiris [ngiri...]

--- 4: 275 ---

[...s] punukmu kang nglênggirik | dèn parêka lawan ingsun | sun irise punukta | Sarapati saksana asru manglawung | mungkur Dyan Jayapuspita | wong Surabaya udani ||

5. sigra dèn êbyuk ing kathah | Sarapati kinrocok wus ngêmasi | Ki Mangkuyuda andulu | mangsah sawadyanira | ya ta Jayapuspita awas andulu | yèn Mangkuyuda umangsah | ngabani wadya pasisir ||

6. têmpuh malih ing ayuda | Radèn Jayapuspita angabani | wadya sinêlir sadarum | wadya ing Kêdhu panggah | pangawate apan sampun bubar larud | nginêbi wadya Madura | saking ngiringan nulya glis ||

7. dhadhane yuda wus dhadhal | Natayuda matur raka anangis | kakang lah ta dawêg mundur | dede sêsanggènira | saya kathah mêngsah wuri kadi ladhu | sampun karsaning Hyang Suksma | nagari ing Kartawani ||

8. wahyune ngalih panggenan | kang ayuda tan ana angudhili | pratandhane wus kadulu | apêse wong nagara | kula dulu mêngsah kakang agêngipun | apan inggih gangsal tiyang | ingkang raka amiyarsi ||

9. saking rayi aturira | ya ta lajêng ngingêrakên turanggi | atinggal glanggang lumayu | Pangran Balitar mulat | wadya Kêdhu wus sami bubar lumayu | binuru wadya Madura | miwah wadya Surawèsthi ||

10. wadya Kêdhu nêbas-nêbas | mawut-mawut angungsi mring wanadri | wong Madura Surèngkewuh | ing Kaliwungu prapta | wong Madura Kumpêni

--- 4: 276 ---

lan Surèngkewuh | rêrêb Kaliwungu samya | lajêng prasami amêrgil ||

11. palayune Mangkuyuda | Natayuda ing Kêdhu kang dèn jogi | ya ta malih kang winuwus | Kumpêni kang nèng Têgal | budhal saking Têgal Pakalongan rawuh | arsa anggitik ing Batang | lan Tumênggung Wiranagri ||

12. Tumênggung Rêksanagara | ya ta wau lampahnya sampun prapti | têpis wiringing prajèku | gègèr wong Pakalongan | dèn anciki dening ingkang baris agung | wus katur mring Nitiyuda | yèn mêngsah kathah kang prapti ||

13. tanapi kitha ing Batang | Radèn Madurêtna lolos ing wêngi | sampun myarsa wartosipun | kang baris Tugu bubar | gurawalan Nitiyuda playunipun | tuwin Radèn Madurêtna | ing Kêdhu ingkang dèn jogi ||

14. ya ta ingkang kawarnaa | sira wau Kyai Tumênggung Têgil | lan wadya Kumpêni rawuh | ing nagri Pakalongan | kang dèn broki Pakalongan kuthanipun | Batang sarêng linêbonan | kuthane kapanggih sêpi ||

15. ya ta malih kawarnaa | wadya Sampang kalawan Surawèsthi | ingkang anèng Kaliwungu | ngêlar-êlar jajahan | samya tundhuk tiyang kanan keringipun | Kumpêni wus mundur samya | ngumpul dhumatêng Sêmawis ||

16. mung tilar mantri kewala | ingkang ngêlar jajahan kanan kering | miwah ing Dêmak puniku | tilar mantri kewala | Kênol bubar sampun anumpak ing prau | kunêng [ku...]

--- 4: 277 ---

[...nêng] kang lagya lumampah | gantya malih kang winarni ||

17. nênggih ing nagri Sêmarang | sakalangkung arjanira samangkin | tuwin sangêt ramenipun | dening kathahing janma | Jêng Sinuhun Pakubuwana Sang Prabu | wêwah kathah balanira | tanpetungan cacahnèki ||

18. pasisir suyud sadaya | samya ajrih sumiwi angabêkti | angèstupada sang prabu | myang wadya Kartasura | sampun kathah kang sami anungkul alus | nusul dhumatêng Sêmarang | ngaturakên pati urip ||

19. ngaturkên bulubêktinya | ing ri Soma kasukan sri bupati | pêpak pra pratiwa anung | munggèng pakuwon nata | garwanira para dipati sadarum | tanapi somahing wadya | sami sumawi[9] jro puri ||

20. tuwin para mantrinira | atap andhèr sadaya anèng ngarsi | pra putra nangkil sadarum | munggèng ngarsa narendra | kang pradăngga angrangin swaranira rum | panêmbahan ing Madura | anangkil ngarsa sang aji ||

21. lan sagung punggawanira | amabukuh munggèng ngarsa nrêpati | Kaptin Kênol praptanipun | saking nagri ing Dêmak | sinung urmat dènnya unggul yudanipun | tuwin wadya Surabaya | ing Sampang wus samya prapti ||

22. wus sami wiwit abêksa | pra atmaja pangran dipati dhingin | lan Panbahan Madurèku | angrangin bêksanira | ingkang para bupati gumêr lokipun | angidung Pangran Dipatya | sinom miring ing Kêdhiri ||

23. swara rum manis arênyah | wilêt luwês cêtha [cê...]

--- 4: 278 ---

[...tha] tibaning dhong-dhing | rada kaduk gandês arum | lir ngalap yuswaning dyah | asêmbada warnanira anom bagus | tur prawira ing ayuda | sudibya kuncara sêkti ||

24. kasêmbuh putraning nata | mila sagung garwaning pra dipati | kang tumingal lênglêng wuyung | wontên prawan Sêmarang | ayu kuning bok pêrawan warnanipun | nunut nonton ing wong kathah | dhêpèpèl ngadêg ing wuri ||

25. sarêng mulat jêng pangeran | dènnya bêksa sarwi ngidung ngrêrêpi | kancane nonton ginêlut | dhuh lae awak ingwang | bok iyaa mêngko yèn turas sang bagus | muga ingsun mênangana | sun cukile lêmahnèki ||

26. anuli sun untal pisan | dimèn lêga rasane ati mami | ya ta na ingkang sumambung | kancane nonton ngucap | dhuh bok ngantèn dene têka tanggung-tanggung | bok iya sesuk kewala | sira idêr sayur asin ||

27. masa dadak kapirana | wong Mataram iku anèng Sêmawis | yèn dulu pêrawan ayu | kaya kucing umulat | maring tikus pating pancêrêng puniku | mara ta sira jajala | mijila ing bêngi-bêngi ||

250. Mijil

1. sagung garwane para dipati | prasami anonton | ya ta wontên kaprênah mantune | Suraadimênggala Dipati | ingkang jalu nênggih | kaponakanipun ||

2. Martayuda aranirèng janmi | pinundhut sang katong | nèng pakuwon kinarya carike | duk kalane wau sri bupati | dèrèng

--- 4: 279 ---

darbe carik | puniku pinundhut ||

3. Martayuda wau darbe rabi | ayu maksih anom | gandês luwês pantês salewane | galak ulat lan landhêp ing liring | kadya pasopati | laraping pasêmun ||

4. wus adangu dènira ningali | mring pangran patya nom | ingkang dadya rasaning driyane | Bok Martayuda sajroning ati | Pangran Adipati | tuhu yèn binagus ||

5. ambaranyak luruhe rêspati | bisa wèh wirangrong | dene nyamlêng kalawan swarane | gêtas rênyah ulêm arum manis | ing nagri Sêmawis | tan na ro têtêlu ||

6. dadya tikbra sajronirèng ati | rongèh dènnya lunggoh | kasêmêkan jingga ting kathèthèr | supe kathah rowangira linggih | mung Pangran Dipati | kang mukêt jêjantung ||

7. riwe kumyus kadya dèn sirami | gêlungira kêndho | ni bok wontên rencange kang dhèrèk | Biyang Garêm waspada ing wadi | jawil-jawil ririh | anggèr dawêg mantuk ||

8. solah dika sangêt ngatawisi | têka sarwa loyop | mulat maring wong bagus bêksane | kula anggèr sampun nini-nini | myarsa swara nganti | kapoyuh ping pitu ||

9. yèn sampuna putraning nrêpati | tamtu kula gablog | botên etang ginêbug pakane | malah lajêng kula turi gusti | ngidung angrêrêpi | anèng wisma ulun ||

10. pakne Garêm yèn purun kang pasthi | kula kèn bêborong [bê...]

--- 4: 280 ---

[...borong] | pêpanganan tanapi wedang tèh | yèn tan purun kula sade Bugis | dimèn anglampahi | dados saradhadhu ||

11. sampun mênggah anggèr dhasar maksih | ayu tuwin anom | yèn botêna obah sadayane | nanging anggèr prayogi dèn ririh | masa lêpat masthi | yèn kenging pinulut ||

12. wantu putra kang mêngku rat Jawi | myat wong ayu anom | ingkang kadi sariraniranggèr | yêkti kenging yèn sinabêt liring | wataking priyayi | putrane wong agung ||

13. nulya mêdal pawongane ngiring | kalangkung wirangrong | rasa-rasa ni bok ing lampahe | ya ta pinarêng kang asung brangti | luwar dènnya ngrangin | ngisis-isis mêtu ||

14. praptèng jawi pintu aningali | wanodya andheprok | jêng pangeran dangu pawongane | bibi baya bêndaramu sakit | dene sun tingali | pasêmone alum ||

15. Biyang Garêm waspada ing wadi | nêmbah matur alon | inggih gusti asangêt sakite | pan kasambêt mring kang bêksa rangin | jampènana kêdhik | dimèn sagêd mantuk ||

16. jêng pangeran mèsêm amarani | dhatêng ing pêpojok | arum manis pangran timbalane | sesuk sore sun parani gusti | eman masku ari | aja bangêt wuyung ||

17. dèn abisa namun ulat liring | mirah jiwaningong | aja kontap anggèr pasêmone | pangliringe sarya angarasi | wus muliha yayi |

--- 4: 281 ---

ngong seba sang prabu ||

18. Ni Bok Martayuda nyêndhal liring | tyasira cumêplong | jêng pangeran wangsul panggenane | Biyang Garêm nyumêd damar lilin | wus mêdal ing jawi | praptèng wismanipun ||

19. kang sru brăngta sigra ngrangkul guling | sarwi kêmul dodot | tan lyan ingkang mukêt ing jantunge | amung Kangjêng Pangeran Dipati | gumarit ing ati | tansah arawat luh ||

20. tan winarna kang agung mong brangti | langkung awirangrong | rangu-rangu wiyoga ing tyase | mangke kawarnaa sri bupati | aluwaran sami | dènira anayub ||

21. wau Kangjêng Pangeran Dipati | wus kondur makuwon | kang kacipta amung ubayane | lawan Ni Bok Mêrtayuda nênggih | sasolahe kèksi | tansah wèh laras kung ||

22. rêngêng-rêngêng angidung ngrêrêpi | kidunge sang anom | amung kang wus dadya ubayane | dhuh mas mirah ingsun wong alindri | dhêdhongklak Sêmawis | bisa gawe wuyung ||

23. upamane mirah awak mami | lir pradapa layon | pan kasongan raditya kênyare | yèn tan tulus mirah sih ing mami | ingsun mati kingkin | dhuh ngong awulangun ||

24. wontên ingkang kinarya anilib | dènira sang anom | kaki Garêm iya kêkasihe | iku dadya jarumanirèki | èstri sami èstri | jalu sami jalu ||

25. sinamun-samun tan kêna lali | tyasira sang anom | sigra nimbali ing kalulute [kalulu...]

--- 4: 282 ---

[...te] | kaki Garêm wus prapta ing ngarsi | ngandika sa pêkik | payo andon dalu ||

26. kaki Garêm nêmbah matur aris | sumăngga sang anom | gya lumampah wau ta kalihe | kawarnaa Ni Martayudèki | sangêt ngarsi-arsi | praptane sang bagus ||

27. bakda ngisa Pangeran Dipati | têdhak mung wong roro | kaki Garêm umampir wismane | kang yun dhustha asmara tut wuri | prapta wismanèki | lênggah sang abagus ||

28. dangu pinarak Pangeran Pati | ingkang arsa andon | kaki Garêm pan magêrsarine | dening Ki Mas Martayuda nênggih | wau kang winarni | kang anggung mangun kung ||

29. ingkang raka apan kesah kêmit | pasanggrahan katong | kang tinilar sigra paès age | agêgănda rema dèn sêkari | dhasar mêmak wilis | panjang ngêmbang kangkung ||

30. kasêmêkan têpi rinenda brit | sinjangnya têgaron | kadya bêngle kèris pamulune | sêngkang bapang asêkar warsiki | gandanira minging | mèsêm pait madu ||

251. Dhandhanggula

1. akalpika barlyan siji sisih | pawongane kalih munggèng ngarsa | tansah dènira tinakèn | Biyang Garêm lon matur | sampun sangêt angatawisi | manawi rakandika | mangke nuli wangsul | kawarna kang lampah dhustha | sampun ngrampid ing pagêr jaro sang pêkik | Ki Garêm anèng wuntat ||

2. de ta wau Ni Martayudèki | datan têtêp dènira alênggah | sangêt pangarsa-arsane [pangar...]

--- 4: 283 ---

[...sa-arsane] | tansah minggah tumurun | apan kadi sata mèmèti | jêng pangran dene cidra | ing sêmayanipun | ujare iya jam sanga | wadung pari wong bagus Pangran Dipati | munduran kaniaya ||

3. Pangran Pati mèsêm amrêpêki | Ni Bok Martayuda tan uninga | yèn Pangran Dipati Anèm | wus dangu dènnya rawuh | kaki Garêm tansah nèng wuri | ya ta andhodhog lawang | sang dyah wus adangu | dènira agarundêlan | si diparag wibawa singgih lan mukti | sinambêr prawan kêba ||

4. dumèh-dumèh putraning nrêpati | cidrèng janji gawe lara brăngta | amuwuhi ing wirage | si ditubruk wong ayu | bisa gawe rasaning ati | Pangeran Adipatya | nulya ge malêbu | sang rêtna sinandhing lênggah | ya ta mingsêr saking panggonane linggih | cinandhak astanira ||

5. dhuh jiwa ngong arsa mênyang êndi | apa tan sudi marang manira | kang asru nandhang wirage | Ni Martayuda dhêku | arsa nêmbah sinambut aglis | ginawa mring paprêman | Ni Bok Marta matur | sarwi jiwit balang tingal | kapanane wong bagus dènira prapti | dene tanpa sabawa ||

6. jêng pangeran ngaras wanti-wanti | astanira nyandhak padon sinjang | winingkis kengis wêntise | tinon akarya gumyur | sigra wau sampun katitih | tumanduk kang warastra | amarwasèng lulut | dumugi pulang asmara | kalihira wus luwar dènnyandon rêsmi | wanci pukul sakawan ||

--- 4: 284 ---

7. jêng pangeran têdhak asêsuci | lênggah malih anèng pajungutan | Ni Martayudèng pangkone | gya nambut burat arum | binuratan sang rajasiwi | kunêng kang don asmara | kawarnaa wau | Martayuda kang ajaga | jroning driya sangêt dènnya kêtir-kêtir | ngrasa yèn ana dhustha ||

8. ya ta wau saksana umijil | enggal mantuk sapraptaning wisma | angintip katon ing jrone | paturon ting karênuk | agêguyon tiyang kêkalih | jalu lawan wanodya | ngawaskên pandulu | sampun katingal waspada | kang alungguh nèng kidul Pangran Dipati | umangku èstrinira ||

9. dadya mangu sandeya ing galih | arsa alok ajrih yèn kawruhan | dhumatêng ing janma akèh | gya dhèhèm-dhèhèm asru | Martayuda sing jawi kori | Pangran Dipati kagyat | saksana sang bagus | miyos pagêr kang ngiringan | bêdhah jaro kaki Garêm atut wuri | mlajêng Pangran Dipatya ||

10. anyalimpêd dhêlik anèng wuri | kawarnaa Ni Bok Martayuda | kari nèng paturon dhewe | Martayuda lumêbu | maring wisma kalangkung runtik | rabine dhodhok mapan | dyan cinandhak gupuh | ingukêl rêrambutira | tinabokan pan sarwi dipun jêjêki | anjrit tan ingapura ||

11. gulasaran gumuling ing siti | Martayuda putêk driyanira | malbèng tilam nulya sare | kang èstri duk andulu | kakungira kapati guling | tangi sigra umêdal |

--- 4: 285 ---

saksana lumaku | sarwi kudhung kasêmêkan | anèng marga tansah amicarèng ati | dhuh lae kaniaya ||

12. Kangjêng Gusti Pangeran Dipati | ngong tinilar têmah pinilara | inggih dhumatêng kang darbe | adhuh lae wong bagus | nadyan kula tumêkèng pati | masa ta gumingsira | babarpisan ingsun | pinêgat mring Martayuda | nora tanggung ênggon ingsun mara nyai | mring Pangran Adipatya ||

13. lampahira kang sinêdyèng ati | Ni Bok Martayuda mring jro pura | sampun prapta ing lampahe | katur mring kangjêng ratu | lamun wau alambangsari | lan Pangran Adipatya | pinala ing kakung | ni êmban nulya dinuta | umatura dhumatêng sri narapati | kalamun ingkang putra ||

14. Pangran Pati wus alambangsari | lan rabine kaki Martayuda | èstrinira ing têmahe | pinala dhatêng kakung | Ni Bok Marta samangke purik | malêbêt ing jro pura | duk myarsa sang prabu | mèsêm wasana ngandika | timbalana Martayuda dipun aglis | marang ing arsaningwang ||

15. panakawan alit nêmbah mijil | sigra-sigra lampahira prapta | ing wisma Martayudane | nulya ginugah gupuh | wus atangi ngaturan uning | duta sampun apanggya | andhawuhkên dhawuh | Martayuda jêngandika | katimbalan ing gusti sri narapati | sarênga lampah kula ||

16. sigra kerid ing parêpat alit | lampahira Martayuda prapta | ing ngarsanirèng pamase | manêmbah nguswa [ngu...]

--- 4: 286 ---

[...swa] suku | sri narendra ngandika aris | kulup ingsun miyarsa | rabinira iku | purik marang ing jro pura | jare sira pala marga lambangsari | cêlor lan Ki Dipatya ||

17. Martayuda pamundhut ngong kaki | apuranta marang rabinira | mêngko karêbèn nèng kene | sun lironi sirèku | pilihana wong dalêm puri | sasênênge tyasira | kabèh sêlir ingsun | cèthi manggung lan pawongan | atanapi putra kaponakan mami | miliha têka papat ||

18. aja dadi atinira kaki | mring arimu Ki Mangkunagara | lagi kêna pangridhune | eblis ingkang ngrêriwuk | lali marang kadang pribadi | Martayuda miyarsa | darodos kang êluh | gya sumungkêm ing pratala | angrês myarsa timbalane sri bupati | yayah angrêmêt manah ||

19. kalimput ing sihnya sri bupati | Martayuda matur awotsêkar | nuwun duka sang pamase | yèn kaparêng pukulun | unjukipun kang abdi gusti | nuwun kaparêngêna | namung semah ulun | kawula suwun mantuka | angandika wau kangjêng sri bupati | lah iya sutaningwang ||

20. nanging poma kulup wêkas mami | rabinira ywa sira pilara | puliha enak atine | Martayuda sru nuwun | abdi dalêm tan malih-malih | puruna amilara | dhatêng rabi ulun | sadêrah pinara sasra | botên pisan ulun mindakèng sabda ji | kapundhi ing mustaka ||

21. sri bupati gya ngandika aris | dhatêng ingkang rayi pramèswara | mangkana pangandikane [pa...]

--- 4: 287 ---

[...ngandikane] | yayi wêtokna gupuh | Martayuda rabinirèki | warahên yèn lakinya | ingkang akon mantuk | ingsun ingkang ananggunga | ora manèh yèn kang lanang mrih misakit | marang ing dhèwèkira ||

22. sori nata mentar saking ngarsi | amurugi Ni Bok Martayuda | saksana alon wuwuse | nini muliha gupuh | timbalane sri narapati | lakimu Martayuda | iya ingkang nyuwun | lah aja kuwatir sira | sri narendra kang nanggung marang sirèki | nêpsune lakinira ||

23. pan wus akèh timbalan sang aji | iya nini marang lakinira | marma ywa sumêlang manèh | Ni Bok Martayudèku | langkung awrat sajroning ati | kapêksa sabda nata | ya ta nêmbah mundur | kang raka wus dhinawuhan | mring sang nata kinèn umantuk tumuli | nêmbah Ki Martayuda ||

24. sarêng-sarêng undurira kalih | tan winarna wau anèng marga | sampun prapta ing wismane | èstri kalawan jalu | ingkang jalu ngrangkul mring rabi | dhuh yayi apuranta | kang agung maring sun | luput ingsun marang sira | dene bangêt lali ngong amrih misakit | marang ing jênêngira ||

25. pan ingaras-aras ingkang rayi | Ni Bok Martayuda lon wuwusnya | jêr dika niku wong ènthèng | trêsna dika mring ulun | nalar dika lir bocah cilik | bangêt tan wruh lukita | wong busuk angêpluk | kaya wong mêngku rat Jawa | kula niki mring dika milu ngrewangi | gèn dika angawula ||

26. ing sabisa kula wong pawèstri | saking gênge

--- 4: 288 ---

sih kula mring dika | sapintên bêgja ing mangke | kinarsan mring wong agung | Kangjêng Gusti Pangran Dipati | putrane sri narendra | rat Jawa kawêngku | abagus alus kang warna | mendah baya puniku lamun nuruni | baguse anak dika ||

27. tur ta dika kinasihan gusti | băndha kula botên karusakan | ngarah-arah panggarape | pan botên srugal-srugul | apatitis tur ngarih-arih | Ni Garêm amiyarsa | milu-milu muwus | gih dara rayi andika | satêmêne puniku milu ngrencangi | gèn dika asuwita ||

28. apan amrih sênêngira gusti | nadyan lêpat sawataranira | gèn dika nglakoni gawe | yèn rayi dika niku | kinasihan marang ing gusti | masa dadak susaha | angsal dika luput | Ki Martayuda miyarsa | brêbês mili luhira adrês umijil | garwane sinungkêman ||

29. iya yayi ingsun ingkang sisip | yèn bênêre yayi raganingwang | ambeyanana pantêse | ing mau sang aprabu | sun sinarah èstri jro puri | êndi sun sênêngana | pinaringkên mring sun | kang rayi aris saurnya | lah puniku inggih pikiring priyayi | mrih turun kang prayoga ||

30. bibi Garêm kayaparan iki | budi kasèp apa iya kêna | kalamun dèn êjum manèh | Biyang Garêm gumuyu | gampil-gampil puniku gampil | yèn rakanta wus ngandhang | mênggah luputipun | Martayuda wuwusira | iya ingsun bibi ingkang bangêt sisip | tan wruh garwa mrih dana ||

--- 4: 289 ---

252. Asmaradana

1. ya ta kawarnaa malih | Ki Tumênggung Jayaningrat | anèng Ungaran barise | sampun amiyarsa warta | yèn wadya Kartasura | kang anèng Dêmak kaburu | miwah ingkang anèng Têgal ||

2. myang kang baris Nglèpèntangi | kawarta sampun kaplajar | marmane alit galihe | Ki Tumênggung Jayaningrat | sigra wau utusan | dhumatêng Sêmarang gupuh | arine ingkang dinuta ||

3. Pusparudita wêwangi | sampun binêktanan surat | sigra lumaksana age | wus praptèng nagri Sêmarang | sowan mring Panêmbahan | Madura tur sêmbah gupuh | nawala gya tinampanan ||

4. kadriya têmbunging tulis | Panêmbahan sigra sowan | maring pasanggrahan katong | wus prapta ngarsa narendra | manêmbah aturira | dhuh pukulun sang aprabu | patikbra atur uninga ||

5. dhatêng paduka sang aji | ing mangke pun Jayaningrat | ingkang baris Ngungarane | atur srat dhatêng kawula | nênggih ingkang dinuta | pan kaprênah arinipun | awasta Pusparudita ||

6. mênggah suraosing tulis | pukulun pun Jayaningrat | ngaturkên pêjah gêsange | katura paduka nata | sumêdya asuwita | nanging wontên kang dèn suwun | dhusun dalêm ing Bahrawa ||

7. wondening padhanging margi | sampun tuwan wancakdriya | pun Jayaningrat ature | wadya Bugis miwah Cina | sampun sami kabêkta | angabdi dhatêng sang prabu | ya ta wau sri narendra ||

--- 4: 290 ---

8. kalangkung trustha ing galih | arum wijiling wacana | sun tarima panungkule | Si Tumênggung Jayaningrat | suwita ing manira | dene panuwune mring sun | iku wus sun karyobaya ||

9. marang ki besan Sêmawis | ya ta wau Ki Dipatya | Suradimênggala ture | luhung gusti pinaringna | dhusun dalêm Bahrawa | rinojonga aturipun | Ki Tumênggung Jayaningrat ||

10. pamurih kawula gusti | tulusa dadosa rowang | sang nata lêga galihe | saksana alon ngandika | adhi mas ing Madura | caraka tundhungên mundur | sadina mêngko mangkata ||

11. kinon tutur kakangnèki | Si Tumênggung Jayaningrat | sun jurungi panuwune | panêmbahan atur sêmbah | wus tinundhung kang duta | tan winarna lampahipun | gantya ingkang kawuwusa ||

12. ing Kartasura winarni | Sri Bupati Amangkurat | lagya siniwè[10] wadyane | sakarine kang punggawa | pêpak samya sewaka | wong Kêdhu kaparak pênuh | myang Ki Patih Sumabrata ||

13. angandika sri bupati | hèh Apatih Sumabrata | ing mêngko paran wartane | kang padha andon ing yuda | apa lanang ing aprang | Patih Sumabrata matur | pukulun sri naranata ||

14. abdi dalêm sri bupati | ingkang sami andon yuda | dèrèng sampurna ing mangke | pan maksih ajêng-ajêngan | kalihan wadya Sampang | lawan wadya Surèngkewuh | sang nata asru ngandika ||

15. alawas têmên sun [su...]

--- 4: 291 ---

[...n] anti | bapa kirimana layang | konên angrurah dèn ingge[11] | iya nagara Sêmarang | si paman dèn cêkêla | kyana patih awotsantun | sandika ing aturira ||

16. kasaru caraka prapti | dutane Mandurarêja | kaparêngan utusane | Pangeran Arya Balitar | kalawan utusannya | Ki Mangkuyuda Tumênggung | duta katri sarêng nêmbah ||

17. katupiksa sri bupati | caraka ngawe mangarsa | nata alon ing dêlinge | hèh sira kinongkon apa | marang ing gustinira | caraka katri umatur | patikbra apan dinuta ||

18. anuwun bantuning jurit | ing mangke wadya narendra | samya kasoran yudane | pun Arya Mandurarêja | nagri Dêmak wus bêdhah | saklangkung ramening pupuh | para mantri kathah pêjah ||

19. duta ingkang saking Têgil | ature datan prabeda | miwah ta wau dutane | Ki Tumênggung Mangkuyuda | sami aturanira | abdi dalêm nuwun bantu | wagugên tyas naradipa ||

20. kasêmbuh wong gandhèk prapti | ingkang saking ing Ungaran | nguni dadya jêjênênge | Ki Tumênggung Jayaningrat | aran Mas Pangalasan | abdi dalêm sang aprabu | panakawan alit mila ||

21. tanpa garapan duk prapti | tumamèng ngarsa narendra | Mas Pangalasan ature | kawula atur uninga | ing pada padukendra | yèn mangke abdi sang mulku | Jayaningrat malik tingal ||

22. têluk dhumatêng Sêmawis | miwah

--- 4: 292 ---

wadya urut marga | wus sami binêkta kabèh | anungkul dhatêng Sêmarang | samangke Jêng Pangeran | Pugêr sampun madêg ratu | wontên ing nagri Sêmarang ||

23. bisikanira nrêpati | Susunan Mangkubuwana | Senapati Ngalagane | Ngabdurahman Sayidina | Panata ing Agama | malah mangke wartosipun | badhe budhal sawadyanya ||

24. saking nagari Sêmawis | nglurug dhatêng Kartasura | sampun samêkta balane | inggih mêdal ing Ungaran | anjog ing Salahtiga | dene kang dados panganjur | arahan wadya Madura ||

25. ya ta wau sri bupati | miyarsa aturing wadya | saksana asru dhawuhe | hèh ta Patih Sumabrata | age sira dandana | sirèku budhala mêthuk | barisa ing Salahtiga ||

26. amêpêtana kang margi | lan sagung para punggawa | kang padha kalah pêrange | kabèh sira timbalana | ngumpula lawan sira | kyana patih awotsantun | sigra jêngkar sri narendra ||

27. Patih Sumabrata aglis | sampun anêmbang têngara | gong bèri umyang swarane | orêg wadya Kartasura | sagung para punggawa | sadaya tan wontên kantun | tumut dhumatêng ki patya ||

28. kang kantun têngga nagari | rumêksa sri naranata | wadya kaparak lan gêdhong | kyana patih sigra budhal | mangkat mring Salahtiga | swarane wadya gumuruh | kadya ombaking samodra ||

29. datan kawarna ing margi | wus prapta [pra...]

--- 4: 293 ---

[...pta] ing Salahtiga | kya patih utusan age | nimbali Mandurarêja | lan Pangeran Balitar | myang Mangkuyuda Tumênggung | sakancanira sadaya ||

30. punggawa katri wus prapti | sami ngumpul Salahtiga | sangsaya agêng barise | punggawa ing Kartasura | Pangran Arya Mataram | baris anèng Bayawangsul | nindhihi pra kanthinira ||

253. Kinanthi

1. kunêng ingkang baris tugur | wadya ing Kartasurèki | ya ta mangke kawarnaa | wontên Walandi kang prapti | ing Sêmarang sing Batawyah | nama Amral Sêpilmani ||

2. bêkta Kumpêni pănca tus | samana sampun kapanggih | kalihan sri naranata | lajêng têtabean sami | sawusira tata lênggah | Tuwan Amral matur aris ||

3. dhuh sinuhun sang aprabu | sowan kula pan tinuding | ing kaki gurnadur jendral | angaturkên tabenèki | sarta tabenira ingkang | para radpêni sakalir ||

4. ingkang kaping kalihipun | kaki jendral angintuni | rajabrana neka warna | katur ing jêng paduka ji | sarta pra putra paduka | kaping tiganipun mangkin ||

5. kula tuwin bêktan ulun | Kumpêni pănca tus nênggih | kabantokakên paduka | mugi kaabêna jurit | ingkang kaping caturira | bilih tuwan amarêngi ||

6. abdinta Kapitan Kênul | kainggahkên komisaris | tuwin ing nagri Sêmarang | ngriki badhe dèn dèkèki | kumêndur dening Japara |

--- 4: 294 ---

ingadêgan petor nênggih ||

7. ingkang kaping gangsalipun | abdinta pun Adipati | Suraadimênggaleka | kalilana tan sumiwi | ing sabên kalamangsanya | yèn botên sarêngan ugi ||

8. kalihan kumênduripun | lan malih panuwunnèki | pun kaki jendral ing tuwan | tulusa asih-ingasih | dènnya pawong pasanakan | sang nata myang băngsa Wlandi ||

9. nênggih sapancorongipun | wulan sagêbyaring rawi | dènnya pawong pasanakan | sampun ngantos ewah gingsir | sintên kang sumêdya ala | sampun amanggih basuki ||

10. duk myarsa wau sang prabu | pangandikanira aris | iyèku wus ingsun trima | gurnadur panjaluknèki | ingsun jumurung samoa | sakala wau ing loji ||

11. atêngara ungêlipun | mariyêm awanti-wanti | anulya Amral Sêpilman | angaturkên srat prajanji | satunggal katur sang nata | juga kacêpêng pribadi ||

12. kala samantên donipun | prajanjian nuju ari | Kêmis sanga likurira | Jumadilawal kang sasi | Jimawal sêngkalanira | trus loro angrasa siji |[12]|

13. nulya Amral pamit mundur | dhatêng pamondhokannèki | linilan mundur sing ngarsa | ya ta wau sri bupati | saksana alon ngandika | mring Panbahan Madurèki ||

14. yayi mas ing Madurèku | sagunge punggawa mami | kabèh padha undhangana | siyagaa ing ajurit | aywa na kang kaliwatan |

--- 4: 295 ---

sagung bupati pasisir ||

15. panêmbahan nêmbah matur | pukulun sri narapati | kang abdi sampun samêkta | sakapraboning ajurit | sri narendra angandika | kalamun wus tata yayi ||

16. padha undhangana iku | ing dina Soma ta yayi | saosa mangkat ing yuda | ingsun arsa budhal enjing | anglurug mring Kartasura | panêmbahan matur aris ||

17. lan Dipati Surèngkewuh | kawula nuwun sang aji | yèn parêng atur kawula | sampun tuwan anindaki | gusti ecaa kasukan | anèng nagari Sêmawis ||

18. mênggah têmpuhe prang pupuh | dhatêng nagri Kartawani | sampuna dening kawula | lan pun kakang Surawèsthi | pukulun sampun sumêlang | bêdhahe ing Kartawani ||

19. tan lêga raosing kalbu | lamun dèrèng gantos kêris | kantar bau tamèng jaja | lawan Natèng Kartawani | gandhèng kunca atakêr rah | bênthak lawung liru karbin ||

20. saking sakite tyas ulun | punapa raose gusti | kularsa anagih wirang | dhatêng Nata Kartawani | yèn ulun wus lanang yuda | antuk sufangat sang aji ||

21. saengga ing bêdhahipun | nagari ing Kartawani | ulun wangsul mring Sêmarang | amondhongi paduka ji | sampun katêkêm ing asta | narendra ing Kartawani ||

22. sanadyan siraha sèwu | kawula pan botên ajrih | sagunging para punggawa | ing nagari Kartawani | warnia buta sayuta | masa wandea ing

--- 4: 296 ---

benjing ||

23. ulun gêcak êndhasipun | ajur ulun juwing-juwing | benjang lêga tyas kawula | yèn nata ing Kartawani | wus karasèng asta kula | sang nata ngandika aris ||

24. sun tarima ariningsun | prasêtyanira mring mami | myang Dipati Surabaya | nanging yayi awak mami | kumudu arsa uninga | tingkahira mangun jurit ||

25. yèn sira tiwas ing pupuh | manira arsa udani | wruha alang ujurira | aja liya kang ngruktèni | mring layonira yayi mas | ngamungna ingsun pribadi ||

26. punggawa kalih asujud | mukanya konjêm ing siti | kongkulan sabda narendra | datan sagêd amangsuli | gêng sihnya sri naradipa | kalih waspanira mijil ||

27. nulya jêngkar sang aprabu | kondur masanggrahan nuli | kang nangkil bubar sadaya | ing solah datan winarni | sampun prapta ing sêmaya | sêkare pucung gumanti ||

254. Pocung

1. kang wadya gung sadaya wus samya kumpul | lir samodra bêna | miwah sagung pra dipati | pêpak andhèr busana mawarna-warna ||

2. kang winuwus wong Sampang lan Surèngkewuh | busananira bra | pating prêngangah ingèksi | solahira kadya macan binasahan ||

3. tuwin sagung wadya Kumpêni sadarum | sangkêp ing ayuda | Walandi barisirèki | Bugis Ambon Têrnate tuwin Mêkasar ||

4. lurahipun Amral nindhihi ing pungkur | agagah [aga...]

--- 4: 297 ---

[...gah] prakosa | sampun sowan sri bupati | sinasmitan alaju ing budhalira ||

5. kumarusuk swaraning wadya lêlaku | saking kathahira | kadya robing jalanidhi | ambalabar ngêlèbi ing wana-wana ||

6. tinon murub busana pating palancur | sang hyang bagaskara | surêm sunare kalindhih | saking gunging busanane wadyabala ||

7. angêndhanu saking mandrawa kadulu | asrining gêgaman | kadya giri puspasari | sumrêg sêngkud gumuruh swaraning bala ||

8. tuhu lamun narendra dibya linuhung | trahirèng kusuma | rêmbêsing madu sayêkti | wijil tapa jumênêng narendra tama ||

9. dhasar bagus budyalus ngumala mêrdu | sudirèng alaga | kunthara prajurit sêkti | kinasihan mring Suksma dènnya mrih arja ||

10. wuwuh têguh bisa mong wadya sawêgung | sinawang sang nata | dènira angirid baris | apan kadya Sang Prabu Arjunasasra ||

11. Sasrabau Maèspati duk ing dangu | pantês nitih kuda | gula gêmpung ulêsnèki | binusanan ing kancana abra munca[13] ||

12. apan turut lampahe wadya ing ênu | pangawate kanan | dipati ing Surawèsthi | ing Madura kang dadi pangawat kiwa ||

13. Kumpninipun kang măngka dhadhaning laku | de kang munggèng wuntat | sagunging wadya pasisir | anggarêbêg dhumatêng sri naranata ||

14. datan kantun Patih Cakrajayèng pungkur | rumêksa pra garwa | datan kawarna [kawar...]

--- 4: 298 ---

[...na] ing margi | sri narendra sampun prapta ing Ungaran ||

15. munggèng kuwu sang nata sawadyanipun | wus lêrêb sadaya | wadya pangajuring baris | sampun prapta ing Êlopait samana ||

16. Tuwan Kênul komisaris alon muwus | dhatêng Tuwan Amral | suwawi mangke ing wanci | sontên pukul gangsal sami sowan nata ||

17. kula ayun nyênyuwun dhatêng sang prabu | mupung sêpi para | bupati prasami munggwing | pamondhokanira tan na kang sumewa ||

18. lamun nuju wontên kêkasihirèku | Dipati Sêmarang | panyuwun tamtu tan olih | Amral dhangan anuruti ing pangajak ||

19. dupi sampun ing wanci jam gangsalipun | sontên kalihira | amral lawan komisaris | sêsarêngan sowan ing ngarsa narendra ||

20. apanuju lênggah pribadi sang prabu | komisaris nulya | alon dènnya matur sang sri | jêng sinuhun saking prentahipun jendral ||

21. badan ulun lan tyang Kumpêni sadarum | kinèn sumaosa | ing karsa dalêm jêng sang sri | kaabêna ing yuda samăngsa-măngsa ||

22. nadyan ulun sami praptaa ing lampus | awor lan bantala | saèstu botên gumingsir | nanging mugi wontêna kawlasan tuwan ||

23. sih sang mulka[14] amaringi uwos sèwu | koyan sabên warsa | dadosa ngon-ingonnèki | ing Kumpêni kang rumêksa padukendra ||

24. sru kalangkung [ka...]

--- 4: 299 ---

[...langkung] panyuwun kawula prabu | sintên malih ingkang | kawajiban amaringi | sanèsipun pukulun sri naranata ||

25. yêktosipun ingkang dipun ayun-ayun | ing tyang Kumpênèka | mung kêkucah dalêm sang sri | lèn têtêpe ing tanah Jawi punika ||

26. tanpa muwus sang nata duk myarsa atur | mung manthuk kewala | saksana sang komisaris | lawan amral nênurat sêrat pratăndha ||

27. sawusipun gya ingaturkên sang prabu | anyuwun tăndhasta | bilih sampun amarêngi | ing panuwun kang sampun kajarwèng ngarsa ||

28. tandya mundur sang kalih sing ngarsa prabu | praptaning pondhokan | kalangkung sukaning galih | lajêng ngungêlakên mriyêm kaping sapta ||

29. urmatipun ing panuwun sampun antuk | ya ta pra bupatya | kagyat panarkaning galih | wontên mêngsah dhatêng akarya ru-ara ||

30. enggal malbu sami sowan ing sang prabu | nata wus ajarwa | dhatêng kang para bupati | ya ta Adipati Suradimênggala ||

31. duk angrungu sangêt ing gêgêtunipun | saksana turira | dhuh pukulun sri bupati | paran tuwan angungkurkên ing kawula ||

255. Pangkur

1. panutuhe Ki Sêmarang | bok inggiha paduka animbali | dhatêng kawula pukulun | komisaris lan amral | dènnya darbe panuwun dhatêng sang prabu | punika sangêt naracak | apan watêking Kumpêni ||

2. yèn angsal bancik [banci...]

--- 4: 300 ---

[...k] gya minggah | ing pêpundhak makatên lire gusti | yèn dèn lêgani tyasipun | wêwah-wêwah kaptinnya | sri bupati sakala sangêt angungun | wasana alon ngandika | puluh-puluh kadipundi ||

3. wong wis katrucut ing sabda | panuwune uwis ingsun saguhi | lah ing buri bae besuk | ingsun kudu prayitna | sri bupati lajêng rêmbag ing bab pupuh | ngandika mring Panêmbahan | Cakraningrat Madurèki ||

4. adhi mas sarèhning warta | mungsuh ingkang nèng Salahtiga baris | angluwihi agungipun | bitinge asantosa | lan miranti sagêgamaning prang pupuh | lah adhi sapa prayoga | kinarya cucuking jurit ||

5. panêmbahan aturira | yèn kaparêng ing karsa dalêm sang sri | pun Suradiningrat patut | dados cucuking yuda | lan pun Jayapuspita katiganipun | Panji Surèngrana sarta | bêktaa tyang Surawèsthi ||

6. tuwin wadya ing Madura | sri narendra lajêng ngandika aris | dhatêng punggawa têtêlu | Radèn Suradiningrat | Arya Jayapuspita lan Surèngpupuh | hèh kulup Suradiningrat | lan adhi sakaronèki ||

7. sira têlu pisan padha | sun karsakkên dadi cucuking jurit | dene ta ing wêkas ingsun | yèn kira-kira sira | kuwalahên padha ngungsia maring sun | aja angumbar kasuran | eman bokmanawa mati ||

8. sanajan sira matia | abarênga lan balaningsun tuwin | sun uga tan nêdya kantun | mati

--- 4: 301 ---

lan sanak ingwang | ingkang padha asih marang jênêng ingsun | priyantun tingtiga[15] kala | myarsa lingira sang aji ||

9. lajêng androdos luhira | sarta sami pratignya katrinèki | yèn biting datan karêbut | suka matiyèng rana | sang aprabu duk myarsa atur puniku | gya têdhak sing dènnya lênggah | priyantun têtiga sami ||

10. gantya-gantya rinangkulan | sarwi alon ngandika sri bupati | wis nuli mangkata gupuh | sun dongakkên raharja | lajêng mangkat kanthi bala tigang èwu | samya gambira ing manah | dhasar samya bèr kawanin ||

11. sang prabu nulya pirêmbag | lawan para punggawa pra dipati | ingkang dados karsanipun | upami kandhap prangnya | botên karsa pradandosan malih prabu | sêdya seda ngadilaga | mangkana para bupati ||

12. tanapi para satriya | inggih sampun samya gilig ing pikir | sabyantu sarênga lampus | saksana sri narendra | gya parentah anata lampahing wadu | kang măngka pamugarèng prang | Panêmbahan Madurèki ||

13. lan Ki Dipati Jangrana | sarêng sampun karakit sadayèki | saksana bidhalan sampun | ingkang dadya panjawat | kering kanan Ki Dipati Jangranèku | lan Panbahan ing Madura | dhadhanya wadya Kumpêni ||

14. sang nata munggèng wurinya | ing Kumpêni sarta rinêksa dening | wadya Madura dwi èwu | nèng kanan keringira | de ta wadya pasisir mungguh ing pungkur | gumuruh swarani[16] bala |

--- 4: 302 ---

wor têtabuhaning jurit ||

15. sigêg lampahirèng wadya | Kyana Patih Sumabrata winarni | anjrokkên lêlarènipun | wus kandêl bitingira | gêgamane malatar tan kêna ngetung | nèng kali Cacing barisnya | samya rapoha bêbiting ||

16. wus rinakit mariyêmnya | Sumabrata sampun miyarsa warti | yèn wus budhal sang aprabu | saking nagri Sêmarang | amakuwon nèng Ungaran wadyanipun | prajurit tanpa wilangan | punggawa wus dèn undhangi ||

17. asanega ing ayuda | sampun tata rakit gamaning jurit | ya tarya Mandurêjèku | matur mring Sumabrata | dawêg miyos ing ayuda campuh ripu | kyana patih wuwusira | kula botên angrêmbagi ||

18. amiyosi ngadilaga | nêdha mêmpên kewala jroning biting | amung kang dados panganjur | ing yuda miyosana | yèn kasoran dènira mapag ing ripu | malêbêta pabitingan | lan sadaya sanak mami ||

19. dèn samya ngantêp ing yuda | utamane yèn wong priya prajurit | mati ngadoni prang pupuh | manggih swarga di mulya | sanak ingsun para dipati sadarum | aja na atinggal glanggang | tuwin sagung para mantri ||

20. aja na ngucirèng yuda | dèn sumêdya amalês sihing gusti | rumasaa ngabdi ratu | naur sihing narendra | apa ingkang kinarya naur puniku | yèn ora pisahing nyawa | kalawan raganirèki ||

21. Kyana Patih Sumabrata | sêdyanira [sêdyani...]

--- 4: 303 ---

[...ra] angantêp ing ajurit | sanjata pinasang sampun | nèng balowartinira | Arya Banyakwidhe nênggih kang tinuduh | dadya panganjuring yuda | lan Pangeran Balitari ||

22. myang Tumênggung Mangkuyuda | pan katiga kinèn miyosi jurit | wus budhal sawadyanipun | tantara dangunira | wadya Surabaya lan Madura rawuh | lajêng campuh ing ayuda | samya cucuking ajurit ||

23. Rahadèn Suradiningrat | miwah Arya Jayapuspita nênggih | wus panggih sami panganjur | lajêng campuh ing yuda | Ki Tumênggung Mangkuyuda mêngsahipun | tuwin Pangeran Balitar | arame dènira jurit ||

24. sigra satriya katrinya | sarêng mangsah singa katrajang gusis | wong Kartasura kèh lampus | datan moga[17] puliha | sira Pangran Balitar nulya lumayu | angungsi mring pabitingan | matur marang kyana patih ||

25. lamun mêngsahira prapta | Sumabrata sigra têngara aglis | bêndhe tinêmbang angungkung | têtêg kadya butula | wadya Kartasura prayitna ing kewuh | myang sagung para punggawa | sumêdya ngantêp ing jurit ||

26. wadya saragêni sigra | kinèn minggah marang ing balowarti | mariyêm tinata sampun | lela lan kalataka | sira Radèn Suradiningrat gya rawuh | myang Dyan Panji Surèngrana | Jayapuspita prajurit ||

27. satriya katiga mulat | lamun mêngsahira sampun bêbiting | tanpa wilangan kèhipun | mojar Jayapuspita | hèh wong Surabaya [Sura...]

--- 4: 304 ---

[...baya] mandhêga karuhun | apan dudu bobotira | sira ngrangsang balowarti ||

28. padha ngêntèni ing wuntat | tuwan amral lan gusti sri bupati | Panji Surèngrana muwus | sampun kakehan polah | nadyan kathah wong Kartasura ngong purun | kakang paduka nèng wuntat | kula kang nacak kariyin ||

29. ciptane manah kawula | yèn sun bobot sihipun sri bupati | kakang malah kirang mungsuh | mèsêm Jayapuspita | Radèn Suradiningrat alon sumambung | alêrês ujar punika | sigra angabani dasih ||

30. sumahab wong Surabaya | lawan wadya Madura golong pipis | wong ing Kartasura gupuh | mariyêmnya pinasang | swaranira pinyarsa lir gunung guntur | myang lela lan kalataka | sanjata arungan muni ||

31. pêtêng kukusing sandawa | alamêngan lir pendah têngah wêngi | wadya Sampang Surèngkewuh | kinarutug sanjata | datan gimir sangsaya sudiranipun | wus angrampit pabitingan | rinangsang sinomirèki ||

256. Sinom

1. kawarnaa sri narendra | miyarsa swaraning bêdhil | mariyême agênturan | anglir gunture kang ardi | surak gumuruh atri | sang nata narka wus campuh | baris ingkang pangarsa | kalangkung mirmaning galih | gya ginêlak lampahe kang wadyabala ||

2. ing kali Cacing wus prapta | Kumpêni lumampah ngarsi | tumingal sri naranata | lamun wadya Surawèsthi | kalawan Madurèki |

--- 4: 305 ---

wus angrangsang bitingipun | wadya ing Kartasura | ambêdhili saking nginggil | kathah pêjah wadya Sampang Surabaya ||

3. ya ta Panji Surèngrana | awas dènira ningali | lamun wadyanira rusak | kalangkung dènira runtik | têdhak saking turanggi | adharat dènira ngamuk | Radèn Suradiningrat | Arya Jayapuspitèki | sarêng mangsah saya sru dènnya ngandika ||

4. hèh wong Sampang Surabaya | aja na mundur ing jurit | payo padha rinangsanga | ambubrah ing biting iki | wadya ing Surawèsthi | sumahab ing tandangipun | baluwarti rinangsang | lawunge ingkang kinardi | rêrambatan landhehan minăngka ăndha ||

5. minggah nginggil pabitingan | panggah wadya Kartawani | tan sêdya mundur ing rana | sanjata wus tanpa kardi | barung lawung prasami | swarane pating barêkuh | biringe kang rinêbat | ya ta wau sri bupati | arsa mangsah anyarirani ing yuda ||

6. wêlas dènira tumingal | wong Madura Surawèsthi | asangêt dènnya kangelan | dènira angrangsang biting | karoban mungsuhnèki | sigra abdinya kinumpul | atap sumiwèng ngarsa | Patih Cakrajaya ngarsi | Wirasana miwah Ki Wirasêntika ||

7. Citrawăngsa jajarira | angandika sri bupati | hèh Subah ingsun têtanya | kakangira ya Si Malim | nora ana kaèksi | kang tinanya nêmbah matur | pun kakang sawêg anglah | bêdhilên sukunirèki | langkung sangêt sengga tan sagêd lumampah ||

8. sang nata ngungun ngandika | apanta [apa...]

--- 4: 306 ---

[...nta] uwis pinasthi | kakangmu tan duwe bêgja | tan bisa dadi bupati | sigra mangsah sang aji | karsanya ngantêp ing pupuh | pratignya ing wardaya | yèn ora bêdhah kang biting | angur ingsun sirnaa ing adilaga ||

9. Ki Palèrèd wus ingêmbat | mungguh ing asta pinusthi | wangkingan Mesa Panular | cinothe mungguh ing ngarsi | wong Sampang Surawèsthi | ingkang rumêksa sang prabu | wikan lamun gustinya | arsa nyarirani jurit | lajêng surak anglancangi munggèng ngarsa ||

10. tandange lir singa lodra | sarêng mangsah ngrangsang biting | tanapi Amral Sêpilman | ngangsahkên wadya Kumpêni | sarêng nêmpuh ing jurit | wadya Kartasura pêngkuh | Kya Patih Sumabrata | lawan Mandurarêjèki | anèng wuri eca lênggah pinayungan ||

11. Ki Arya Jayapuspita | sampun lumêbêt ing biting | miwah Panji Surèngrana | lawan Suryadiningrati | wong Sampang Surawèsthi | asarêng dènira mudhun | maring jro pabitingan | ki patih awas ningali | yèn wus malbu wadya Sampang Surabaya ||

12. sakalangkung dukanira | sigra anrêgakên baris | wadyabala Kartasura | sarêng mangsah ing ajurit | tanapi para mantri | asarêng dènira nêmpuh | wong Sampang Surabaya | panggah tan ana gumingsir | rame lawung-linawung pêdhang-pinêdhang ||

13. pêdhang rêmpu gya curiga | caruk kuwêl gênti kêris | wadya Sampang Surabaya | kadya buta munah daging | anigas angakahi | anumbak mêdhang anuduk | surak wong Surabaya | Arya Jayapuspitèki | Surèngrana [Surèng...]

--- 4: 307 ---

[...rana] kalawan Suradiningrat ||

14. ngobrak-abrik pangamuknya | puyêngan madyaning jurit | ing jro biting lir kiyamat | swarane wadya kang kanin | ki arya mukanèki | gêgubras lir raup marus | wadya ing Kartasura | pirang-pirang kang ngêmasi | wangkenira atumpuk susun atumpang ||

15. pêpati pating sulayah | lir pendah babadan pacing | wong Sampang lan Surabaya | arahan kathah kang mati | nanging datan pinikir | angidak bangke ing pungkur | mangsah mangrurah mêngsah | wadya Kartasura ngisis | aningali wong Madura Surabaya ||

16. wau kang dadya pangawat | panêmbahan wus ngobongi | ing Tingkir lan Adipatya | Jangrana ing Surawèsthi | angapit barisnèki | Sumabrata awas dulu | yèn liningkung barisnya | sigra angingêr turanggi | miwah sagung pra dipati sadayanya ||

17. lumayu rêbut kêripan | kyana patih datan kari | wadya alit asasaran | wong Sampang lan Surawèsthi | sarêng surakiranjrit | anglir pendah langit rubuh | binarung mriyêm munya | bêdhile wadya Kumpêni | saya gugup playune wong Kartasura ||

18. ya ta kang para santana | kang baris nèng Bayalali | Pangeran Arya Mataram | ingkang dadya senapati | ing uni ingkang janji | mring kang putra sang aprabu | saguh nanggulang yuda | lan kang madêg nèng Sêmawis | marma sangêt dèn ugung dhatêng sang nata ||

19. kalamun mênang yudanya | dèn bang arsa dèn pasrahi | bang-bang alum-alumira | ing tanah Jawi sakalir | sarta lêlênggah sabin [sabi...]

--- 4: 308 ---

[...n] | salêksa karya wus tamtu | mila ingkang dèn êbang | kalangkung agêng kang galih | barisira gêgamane amalatar ||

20. sagunging para santana | nèng Blêdug dènira baris | ya ta lagya pirêmbagan | Pangeran Arya Matawis | kasaru Kyana Patih | Sumabrata praptanipun | lan sagung pra punggawa | kang sami kasoran jurit | gègèr otêr sagung wadya pabarisan ||

21. katunjang palayunira | Sumabrata Kyana Patih | sinêngguh mungsuh kang prapta | kadya gabah dèn intêri | Sumabrata Kya Patih | samana sampun kapangguh | kalawan jêng pangeran | sawusnya tata alinggih | sigra tanya jêng pangran mring Sumabrata ||

22. kadospundi wartosira | dene enggal praptèng riki | kang tinanya lon aturnya | anggèr tiwas ing ajurit | kula kasoran jurit | mêngsah lan wong Surèngkewuh | lawan wadya Madura | tanapi wadya Kumpêni | yudanipun anggèr lir pendah wanara ||

23. mriyêm bêdhil miwah tumbak | sadaya tan dadya giris | amral anindhihi wadya | Têrnate Mêkasar Bugis | Ambon miwah Walandi | lir rewănda tandangipun | balowarti rinangsang | tyang Madura Surawèsthi | datan wigih binendrong ing kalataka ||

24. kadange Ki Adipatya | Surabaya kang nindhihi | kalawan atmajanira | Cakraningrat Madurèki | katiga pamuknèki | kadi banthèng tawan tatu | tan pasah dening braja | kawula giris umèksi | singa panggah pasthi yèn amanggih susah ||

--- 4: 309 ---

25. kula dulu solahira | kalangkung saking sumêngit | kadya wong anagih potang | tanapi wadya pasisir | anglir wong naur gêthing | muring-muring sêmunipun | kèhnya tanpa wilangan | jêng pangeran amiyarsi | aturira Kyana Patih Sumabrata ||

26. saklangkung ngênês ing nala | anulya têtanya malih | pintên kèhe wong kang pêjah | matur Sumabrata Patih | datan kenging winilis | gêng alit wadya kang lampus | makatên ugi mêngsah | lageca imbalan angling | pan kasaru têlike jêng pangran prapta ||

27. Wiragati aranira | lajêng sumaos ing ngarsi | Pangeran Arya Mataram | pangandikanira aris | kayaparan kang warti | Wiragati ingong tuduh | Wiragati tur sêmbah | kawula sampun anêlik | andombani rakanta kang madêg nata ||

28. mangke praptèng Salahtiga | raka paduka sang aji | amakuwon sawadyanya | tanapi wadya pasisir | nèng Salahtiga mrêgil | kang dados lajêring ripu | Panêmbahan Madura | lan Dipati Surawèsthi | kalihira dhinahar saaturira ||

29. pun Adipati Jangrana | tigang èwu kang prajurit | têguh timbul sura ing prang | pun Cakraningrat angirid | wadya tri èwunèki | dulangmangap wastanipun | miwah Kumpêninira | pun amral ingkang nindhihi | wadya Ambon Têrnate Bugis Mêkasar ||

30. pênuh anèng Salahtiga | kalih èwu kathahnèki | wadyane raka paduka | kalêbêt tyang magêrsari | saking Madura gusti | kathahipun kalih èwu [è...]

--- 4: 310 ---

[...wu] | kang sèwu wastanira | wadya jayèngpati tuwin | judhipati sèwu panatasing nyawa ||

257. Mêgatruh

1. magêrsari gusti saking Surèngkewuh | kalih èwu kathahnèki | punika kêkasihipun | winastan wong bosên urip | kajawi wadyaning katong ||

2. abdi lami ingkang saking ing Matarum | sampun ingangkat bupati | mantri tanapi panèwu | kaparak răngga ngabèi | miwah gandhèk mantri anom ||

3. jêng rakanta sampun kawijil ing dhawuh | lamun kasoran ing jurit | apan botên nêdya wangsul | mundur dhumatêng Sêmawis | pratignya sirnèng palugon ||

4. yèn tan bêdhah Kartasura rêmbagipun | niyat sarêng angêmasi | ajura têngahing pupuh | botên sinêdya ing kapti | yèn oncata ing palugon ||

5. putranipun Panêmbahan Madurèku | Suradiningrat wêwangi | myang Jangrana ingkang sunu | Jayapuspita wêwangi | kalawan kadangnya anom ||

6. Radèn Panji Surèngrana wastanipun | kang pinuja siyang ratri | putra tuwan sang aprabu | sinêdya agênti kêris | gandhèng kunca arêbut rok ||

7. sakalangkung ing pangănta-antanipun | dhatêng putranta sang aji | lir tiyang angandhut nêpsu | asimpên raosing galih | angandhut sakit ing batos ||

8. tiyang tiga punika sêsumbaripun | aja na ingkang ngrewangi | sun rêmuke ing kadhatun | Kartasura ing saiki | sun bandane sang akatong ||

9. dudu ratu pratingkahe

--- 4: 311 ---

kaya jagul | putune wong adol kulit | dadak arêp dadi ratu | amêngku rat nusa Jawi | turune wong bêlèh kêbo ||

10. Sumabrata miyarsa saklangkung gugup | sakala anulya pamit | maring Kartasura mantuk | lan sagung punggawa mantri | kang mêntas kasor palugon ||

11. samya tumut ki patih sadayanipun | Pangeran Arya Matawis | langkung ngênês galihipun | sarta aclum ulatnèki | myarsa atur kang mangkono ||

12. dangu-dangu anglocita ing jro kalbu | mangkana ciptaning galih | manirèki badhenipun | mungsuhan lan kadang yêkti | pulunan kang ingsun rojong ||

13. sayêktine ing tindak cêdhak sadulur | myang pulunan tandhingnèki | awit dening iku angur | ingsun gawea bêbêcik | mring kakang prabu ing mêngko ||

14. sigra pangran utusan kêkasihipun | Wăngsamênggala rannèki | sampun winêling ing atur | caraka sigra lumaris | ing marga tan winiraos ||

15. sampun prapta ing Salahtiga anjujug | Panêmbahan Madurèki | Wăngsamênggala cumundhuk | lajêng dènnya manganjali | nulya lênggah awotsinom ||

16. kang nawala mring panbahan sampun katur | panêmbahan nuksmèng tulis | kalangkung suka ing kalbu | caraka binêkta aglis | sowan pasanggrahan katong ||

17. kawarnaa wau kangjêng sang aprabu | lagya sinewakèng mantri | Patih Cakrajaya ngayun | para mantri munggèng

--- 4: 312 ---

wuri | kathah wadya ingkang saos ||

18. Ki Sujanapura Wirasananipun | Wirasantika Ngabèi | Ki Citrasoma Tumênggung | Jangrana ing Surawèsthi | Sumadimênggala saos ||

19. angandika wau kangjêng sang aprabu | hèh ki besan ing Sêmawis | wong Sampang lan Surèngkewuh | ngong nyana kasoran jurit | duk angrangsang biting mungsoh ||

20. yèn kangsoran[18] sun arsa ngawaki pupuh | Jayapuspita turnya ris | abdi dalêm kang saèstu | gusti sampun nolèh wuri | amargi karoban mungsoh ||

21. nuntên paman Panji Surèngrana têguh | lan Suradiningrat gusti | makatên pambêkuhipun | yèn ingsun timbang puniki | lawan sihira sang katong ||

22. kang rumêntah marang ingsun wong têtêlu | misih kurang mungsuh iki | yèn iku tikêl sapuluh | lagi timbang sihing gusti | kang dhumawah mring wak ingong ||

23. mila lajêng katri ngrangsang bitingipun | rumaos kawula gusti | kados andulu dyah ayu | wadyabala Kartawani | yudanipun langkung tanggon ||

24. nanging tingal ulun katiga pukulun | ningali tyang Kartawani | kados aningali wêdhus | jêr ratune ambêk juti | arêmên karya sak ing wong ||

25. mila dados wadyane gusti kadulu | kadya kucing gêring mêngi | tarkadhang kèksi lir wêdhus | ical sipatipun janmi | wontên madyaning palugon ||

26. jêng sinuhun miyarsa suka ing kalbu | ginanjar busana

--- 4: 313 ---

sami | katrinya sarêng asujud | Panêmbahan Madurèki | prapta ngayunan sang katong ||

27. gya manêmbah panêmbahan nguswa suku | lajêng lênggah munggèng ngarsi | saksana alon umatur | patikbra atur udani | rayi paduka sang katong ||

28. Jêng Pangeran Arya Mataram pukulun | utusan akintun tulis | lah punika dutanipun | ngandika sri narapati | kinongkon apa maring ngong ||

29. ing ari mas Pangeran Arya Matarum | punang duta awotsari | ulun dinuta pukulun | dhatêng rayi dalêm gusti | angaturkên mring sang katong ||

30. rayi dalêm atur pêjah gêsangipun | inggih arsa manganjali | mangèstupada sang prabu | badhenipun nglawan jurit | mung samudana kemawon ||

31. padhangipun ing margi rinta kang nanggung | sampun wancak driya gusti | ari paduka sang prabu | ingkang mêngakakên kori | suka miyarsa sang katong ||

32. ing ature punang duta kang kadyèku | saksana ngandika aris | yayi mas ing mêngko wurung | dènnyarsa ngayoni mami | pamucungirèng palugon ||

258. Pocung

1. nora èstu dènnya yun magut ing pupuh | angêmbari ingwang | mung samudana ing jurit | lah ta iya nuli sira umatura ||

2. mring gustimu ariningsun kang satuhu | dènnyarsa mrih yogya | anungkul marang ing mami | sun tarima yayi mas ing têlukira ||

3. sigra mundur caraka sarya wotsantun [wotsa...]

--- 4: 314 ---

[...ntun] | mêsat sing ngayunan | gêgancangan lampahnèki | sampun panggih kalihan ing gustinira ||

4. nulya matur purwa praptèng wêkasipun | wau jêng pangeran | saklangkung sukaning galih | tandya enggal parentah anata bala ||

5. badhe mêthuk yuda reka-rekanipun | bala pra santana | wus samya angati-ati | praptèng Kênthèng malèbère barisira ||

6. de ta wau jêng sunan kang munggèng kuwu | nagri Salahtiga | wus budhal sawadyanèki | panganjure misih bala ing Madura ||

7. Surèngkewuh samarga-marga gumuruh | sru asurak-surak | carabalène angrangin | wor swaraning tambur Kumpêni brang-brangan ||

8. lampahipun praptèng dhusun Kênthèng sampun | bala ing Madura | sarêng wau aningali | punang mêngsah enggal sami nêmpuh sura ||

9. tandangipun lir bangthèng kataman tatu | angêsuk ing mêngsah | sagung wadyèng Kartawani | gila mulat tandange wadyèng Madura ||

10. dèrèng dangu têmpuhira ing apupuh | nulya senapatya- | nira wadya Kartawani | ngrumiyini lumajêng anêbas-nêbas ||

11. balanipun nulya nututi lumayu | sarêng grubyugira | salang tunjang niba tangi | swaranira kadya ngobahkên bantala ||

12. wus tan ngetung dêdamêl dandosanipun | kathah kang tinilar | wadya Sampang Surawèsthi | sakalangkung suka sami ambêbandhang ||

13. ya ta wau [...] |[19] [...] | [...] | [...] ||[20]

 

---

1	kawula. (kembali) kawula.
2	Tanggal: Soma (Sênèn) trus sêmbah angrasa tunggal (AJ 1629). Tahun AJ 1629 jatuh antara tanggal Masehi: 26 April 1705 sampai dengan 14 April 1706. (kembali) Tanggal: Soma (Sênèn) trus sêmbah angrasa tunggal (AJ 1629). Tahun AJ 1629 jatuh antara tanggal Masehi: 26 April 1705 sampai dengan 14 April 1706.
3	Biasanya guru lagu i: bumi. (kembali) Biasanya guru lagu i: bumi.
4	nênggih. (kembali) nênggih.
5	Biasanya guru lagu u: angirud. (kembali) Biasanya guru lagu u: angirud.
6	Surabaya. (kembali) Surabaya.
7	winarni. (kembali) winarni.
8	kapanggih. (kembali) kapanggih.
9	sumiwi. (kembali) sumiwi.
10	siniwèng. (kembali) siniwèng.
11	age. (kembali) age.
12	Tanggal: Kêmis sanga likur (29) Jumadilawal Jimawal: trus loro angrasa siji (AJ 1629). Tanggal Masehi: Sabtu 19 September 1706. Pada bulan Jumadilawal tahun AJ 1629, hari Kêmis jatuh pada tanggal: 6 (Kêmis Pon), 13 (Kêmis Kliwon), 20 (Kêmis Paing), dan 27 (Kêmis Wage), maka mungkin tanggal yang dimaksud adalah Kêmis 6, 13, 20, atau 27 Jumadilawal AJ 1629 (27 Agustus, 3, atau 10 September 1705). (kembali) Tanggal: Kêmis sanga likur (29) Jumadilawal Jimawal: trus loro angrasa siji (AJ 1629). Tanggal Masehi: Sabtu 19 September 1706. Pada bulan Jumadilawal tahun AJ 1629, hari Kêmis jatuh pada tanggal: 6 (Kêmis Pon), 13 (Kêmis Kliwon), 20 (Kêmis Paing), dan 27 (Kêmis Wage), maka mungkin tanggal yang dimaksud adalah Kêmis 6, 13, 20, atau 27 Jumadilawal AJ 1629 (27 Agustus, 3, atau 10 September 1705).
13	muncar. (kembali) muncar.
14	mulku. (kembali) mulku.
15	têtiga. (kembali) têtiga.
16	swaraning. (kembali) swaraning.
17	măngga. (kembali) măngga.
18	kasoran. (kembali) kasoran.
19	Kurang delepan suku kata. (kembali) Kurang delepan suku kata.
20	Kurang tiga gatra: ke-2 (6a), ke-3 (8i), dan ke-4 (12a). Halaman berikutnya hilang. (kembali) Kurang tiga gatra: ke-2 (6a), ke-3 (8i), dan ke-4 (12a). Halaman berikutnya hilang.