Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 01–16)

1.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 01–16). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
2.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 17–35). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
3.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 36–49). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
4.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 50–60). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
5.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 61–70). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
6.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 71–83). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
7.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 84–97). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.

Citra

Terakhir diubah: 24-01-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

Babad Majapait[1]

1. Dhandhanggula

1. srinrangkara[2] sinawung mêmanis | amurwani gèn patikbra nêrat | sêrat babat kêng kacriyos | Prabu Kêncanawungu | kêng jumênêng ing Maospait | ing wanci jam sawêlas | Suma ping trilikur | sasi Mèi sinêngkala | surya ilang teruse ing sanubari |[3] dene sêngkalan Jawa ||

--- [2] ---

2. ari Kêmis Wage tanggal Wukir | wulan Sapar warsanira Êdal | Mawulu paringkêlane | wukune Watugunung | sinêngkalan tibaning mangsi | rupa gêni ing madya | Damarwulan[4] laju | jumênêng nèng Majalêngka | wit katrima karsane rêkyana patih | sira Sang Maundara ||

--- 3 ---

3. kang jinêjêr ing wiyosing tulis | ring Sang Maha Prabu Brawijaya | Hayamwana jêjuluke | Kêrtawijaya Prabu | kang bawani ing Majapait | narendra binathara | kasusra rat punjul | para raja samya brata | angabêgti ing Narendra Majapait | kinasihan jawata ||

4. sri narendra pan adarbe siwi | kênya juga ayu warnanira | Dyah Kêncanawungu juluke |[5] sêdhêng birainipun | sêdayane sampun mêpêki | sêmana sang arêtna | kawêntar rat punjul | sakèh raja samya nglamar | datan purun tagsih momong sarirèki | datan sênêng mring priya ||

5. sasurute kang rama sang aji | sang dyah nulya pan jinunjung dadya | narendra gêntos ramane | apan wus lumêstantun | lir Sang Maha Brawijaya di | ngrênggani Majalêngka | kasub ing rat suyut | maha sang prabu wanodya | wus kalilan ing sang hyang maha dewa di | jinurung Sugsmanăngsa ||

6. Hyang Jaya Samba Kanekarêsi | pra jawata umung mèstudeya | widadari tumrun kabèh | kala umadêgipun | prabu kênya ing Maospait | silih nama Ratu Mas | Dyah Kancanawungu | rêtna di sasotyaning rat | dhasar ayu kinamulèn widadari | lir sarining purnama ||

7. mangendralaya [...]manggih | ingkang mèmprê sang sêsotyaning rat | tuhu batharaning sinom | prabu kênya sang ing rum | datan kêna rinênggèng

--- 4 ---

kawi | mêmanon ing buwana | mangkana winuwus | Kyana Patih Maundara | sakêlangkung kaprêm ing puja sêmèdi | kocap angraga-sugsma ||

8. lumuh angolah ing kramaniti | datan pêgat bêntur kasutapan | angêdohi praja rame | kajuwatan rinasuk | pan ing mangke sampun gumingsir | palênggah kêpatihan | ari gumantya wus | Patih Lugêndèr Dipatya | kang gumantya ing rama Seta Kumitir | Dyan Arya Simping dadya ||

9. mujanggani kabupatèn carik | wus kagantyan Radyan Layangseta | ya ta malih winiraos | Maundara winuwus | wus murcita kados tan pêsthi | winulat ing manungsa | katrimèng dewa gung | pan sampun asilih nama | akêkasih Hyang Bêgawan Tunggulmanik | abrota[6] Hyang Wisesa ||

2. Asmaradana

1. tulusa panjênêngan aji |[7] ratu mas sêsotyaning rat | langkung luhur kêratone | kasub ing rat pramuditya | têpung ing kina-kina | jangkane kang para nujum | myang pandhita kang mrêtapa ||

2. besuk ana ratu èstri | jumênêng ing Majalêngka | suka bungah sagunging wong | murah sandhang lawan boga | singa tinanêm dadya | ardi wana têmah dhusun | desa apindha nêgara ||

--- 5 ---

sabên-sabên kawuwus | dènira miyos sineba ||

4. yèn kalanira tinangkil | munggwèng sitinggil kasongan | witana di rirugmabyor | pinarak dhampar kancana | pinatik nawa rêtna | sarta ingayap pararum | samya ngampil upacara ||

5. dhasar samya ayu luwih | apêngawak lindhu sêkar | sarya bisa awèh wirong | ngambar samya nganuhara[8] | sri nata ayu ngraras | lir apsari swarga nurun | wimbuh akarya la-êla ||

6. ginarêbêg para cèthi | miwah kang para biyada | supênuh èbêg punang wong | palawija anèng ngarsa | bule pandhak palangkan | cebol bucu wandhan jamus | miwah lare kakesodan ||

7. lare wungkuk bajang wujil | lare sukun dhampit bêlang | pindhoan lare kabirèn | jajarannya tundha sapta | apan samya wanodya | têbih kang prawira kakung | sèwu sisih amêlatar ||

8. pinrakira sang adèwi | mawi langse tundha sapta | samya sinulam rukma byor | palisir sinêla-sêla | kinêmbang ing hèrnawa | amyarsujyarna sumawur | lir raras Junggring Sêlaka ||

9. wimbuh ring sangsaya wingit | tan kaègsi[9] balatăntra | kacatur sang prabu sinom | darbe kêkasih wanodya | kinadang sri narendra | de parabira arum |[10] putrane Dipati Daha ||

10. awasta Dyah Rarasati [Ra...]

--- 6 ---

[...rasati] | bêsus yèn olah wiraga | wasis sêbarang karyane | rampung sandining sasmita | gandhang sèdhêt prasaja | tan liyan sinawung têmbung | amung Rêtna Rarasatya ||

11. ing sang maha prabu dèwi | mênggah pasang rèhing praja | datan sumiyèng ngarsane | sor-soranira sêkawan | putrane adipatya | anênggih ingkang rum-arum | Rêtna Dèwi Citrasmara ||

12. kalih Rêtna Citrawati | tiga Rêtna Widasmara | dene ingkang sêkawane | Rêtna Widawati Sang Dyah | tansah sumiwèng ngarsa | myang lurah pawonganipun | Sêpêtmadu lan Wilaja ||

13. tansah mong karsaning Gusti | ya ta sagung pra biyada | pra sarimpi pingitane | manggung tênapi bêdhaya | tarap munggèng ing ngarsa | pating parêlok dinulu | luhur-linuhuran raras ||

14. kêprabon sikêping jurit | panah dhadhap rêngkran dênta | tan têbih lan prabu sinom | dene sagung kang sumiwa | andhèr ing pagêlaran | para raja pra tumênggung | dipati lan para menak ||

15. myang dêmang răngga ngabèi | kandhuruhan srinangsraya | lan para raja jare |[11] tăndha mantri pêngalasan | kalang gêdhong mêlandang | para buyut lawan êmpu | Dipati Lugêndèr ngarsa ||

16. kêlawan Dipati Tubin | kering Dipati Sindura | Menak Koncar pan jiwane | sinambungan para nata | Raja Ngriyo [Ngri...]

--- 7 ---

[...yo] myang Gêdhah | Raja Johar Jambi Prabu | Tatar Raja Sri Palembang ||

17. Raja Minangkabuwin |[12] Raja Prêtani Sri Siyak | Raja Bugis lawan Rajèng | Lampung Raja Sokadana | Raja Kêling Sri Wandhan | atênapi Sang Aprabu | Têrnate lan Ngambon Raja ||

18. Sri Bandhung lan Rajèng Bali | Madura Raja Balega | Sumênêp Mêkasar Rajèng | atênapi Pamêkasan | Bupati Majalêngka | pangagêngnya kang winuwus | sira Răngga Minangsaya ||

19. kêlawan Menak Giyanti | Kumitir lan Layang Seta | Arya Sasimping jajare | sagung ingkang siniwaka | tinon aneka-neka | kadi ta prawata santun | lir wana karêmbun măngsa ||

20. sangsaya minuni sari | myang lungiding prênadèng rat | kêbêg supênuh gunging wong | wong Sabrang wor wadya Jawa | pasisir măncapraja | sangking mandrawa dinulu | lir sêgara rob bêlabar ||

21. kang wênang ngambah sitinggil | lawan wadyabala kusya | mung Rêkyana Patih Lugêndèr |[13] anampèni karsaning dyah | sabên-sabên mangkana | yèn miyos sang nataning rum | rêkyana patih ngandikan ||

22. miwah Rêtna Rarasati | dinangu solahing praja | miwah sawadyabalane | pradata ing rèh ruhara | rêntêng padhanging tindak | tanapi darganing mungsuh | suh sirnaning kawêndakan ||

23. kocapa [ko...]

--- 8 ---

[...capa] sampun alami | sampun andungkap sawarsa | jumênêngnya prabu sinom | pra raja ing Tanah Sabrang | wus samya abubaran | sêdaya tinundhung mantuk | pra ratu măncanêgara ||

24. undure para bupati | para raja kang sewaka | datanapi para sinom | kang mungging ing ngarsaning dyah | Lugêndèr Kyana Patya | wus samya lèngsèr sêdarum | malih mangsuli carita ||

25. Ki Rănggalawe ing Tubin | nênggih putrane têtiga | pan wanudya pêmbajênge | ingkang kêkalih satriya | patutanira lawan | putri Lumajang sang ayu | Rêtna Dèwi Banuwatya ||

26. ingkang wanudya kêkasih | Rêtna Sêkatiutama | lir kêncana pamulune | rêspati dêdêg sêmbada | wasis sêbarang karya | gandhang sabda pasmon ruruh | lir putra Ngastinalaya ||

27. panênggak Buntaran pêkik | alungit pasang graita | akarya brăngta kang tumon | kang anom Radèn Watangan | sigit kaduk baranyak | kêkalihira sang bagus | wayahe Jaka Kumala ||

28. ya ta kang kinăndha malih | wong agung ing kapatihan | Sang Adipati Lugêndèr | têtiga atmajanira | kang sêpuh Layangseta | Layangkumitir panggulu | kalih sami andêladag ||

29. dhasar putrane ngapatih | tur angsal sihing narendra | mêdanani

--- 9 ---

wăngsa ing jro | nora pati yèn bagusa | bêsusira ngayangan | rada ambêdhah dêlanggung | tur dadi pangewen-awan[14] ||

30. kakudangannya ki patih | salah saji[15] putranira | ciptane dèn magangake | ratu mas sasotyaning rat | pirangbara ing benjang | angginyêri sirahipun | wong sanagri Majalêngka ||

31. mila radèn arya kalih | atingkah sawênang-wênang | nêrajang landhêp pamore | gêlar ambêg kumawawa | bèr budi sugih bala | pradhah kapara ing sanggup | dora winor nitikrama ||

32. rinapêtan adu manis | panastènira kalintang | sinangkan ing nalar rèrèh | bara-bara dadi karya | sêsamanire[16] ngabdya | datan sêpi pamrih luput | ginêtak tindaking praja ||

33. jaile sinamun lungit | lungide kinarya-karya | lumuh nganggur kurang gawe | warujunipun wanodya | ran Dèwi Anjasmara | yêkti dadi sêkar kidung | biyadane kêpatihan ||

34. dhasar ayu dèn padèni | ingugung marang sudarma | têka dadi pêpantêse | sêmbada wasis ing karya | rampung sandining sastra | basaning kawi wus putus | gulangane timur mula ||

35. Ramaya gada balik |[17] wiwaha lan Bomataka | myang kawi Pandhawa lare | Sasrabau Krêsnaputra | sang dyah pragat [pra...]

--- 10 ---

[...gat] sêdaya | tan ana kawi kang luput | miwah yèn tilawat Kuran ||

36. pasekat syararum manis | trampil wilêding kalimah | datan pot limang wêgtune[18] | tangat tênapi puasa | tuhu brăngta Hyang Sugsma[19] | tan lali pêmbathikipun | nênun renda angêmasan ||

37. punika sinambi nyungging | anyongkèt angalu alam | tênapi nênun limare | sadina olèh rong kêbar | ngantih alit anulam | mêrada anênun kuluk | pratistha tanpa dondoman ||

38. dhasar ratuning winasis | bêsus olah kawiragan | gandês luwês salewane | dhasar rêmit karya rimang | kulina andon sêkar | minging saparanira nrus | jêbat kasturi tan pêgat ||

39. gănda wida nora lali | tinoyanan ing hèr mawar | gêrahuyang sarirane | nora baburat saêjam | biyada kêpatahan[20] | singa mulat kathah bingung | cacade amung satunggal ||

40. ing têmbe yèn wus akrami | tan kêna winayuh ing dyah | agêdhe butarêpane | abot sinăngga ing priya | nora kêna kumingkang | têlike sinungsun-sungsun | anging utamane rumat ||

41. amêmantês mamêdèni | anyukupi sumèh sumrah | sok aja winayuh bae | sêdene sinêlirêna [si...]

--- 11 ---

[...nêlirêna] | Kusuma Anjasmara | mendah ta panjênggitipun | gliyak-gliyak linampahan ||

42. bêjane kang anglakoni | tan bisa mangsuli trisna | nanging cupêt pêsabane | măngsa nora binondhetan | awrate darbe garwa | eman manise yèn putung | gandhange yèn pêlarasan ||

43. owêl yèn dlèrènge runtik | srèrèh kêmpyange yèn kesah | tur yèn nyuda gumrininge | sapa baya ngêlipurna | yèn runtik Anjasmara | ngèngèhane kali gunung | yèn banjir măngsa dangua ||

44. mila kang rama langkung sih | gumatènira kalintang | tur pradhah barang karsane | sudarma nora cumêngah | mila ciptaning rama | kaugung sakarsanipun | pinangkur ing ibu rama ||

3. Pangkur

1. kawarnaa Bêlambangan | Menakjingga datan bisa tinangkil | mring nêgari Majalangu | balela pangabdinya | tur rumăngsa ambangkat mukul ing mungsuh | pan sampun angsal sawarsa | dènira datan sumiwi ||

2. akathah sêngadinira | mung rerehanira kang sami nangkil | mring nêgari Majalangu | wênèh ana tan seba | ya ta sarêng tinundhung sing Majalangu | apan ta lajêng kewala | dhatêng Bêlambangan sami ||

3. dene sagung para nata | wus kapanggih anèng Bêlambangan sami |[21] saha

--- 12 ---

bala sakuswa gung | sira Sang Menakjingga | langkung suka wus dadya ingkang pirêmbug | siyang dalu akasukan | arsa gêpuk Maospait ||

4. ngandêlakên kadigdayan | awak-awuk adigung tur sinêgti | linulu ing dewa agung | sira Sang Menakjingga | pan prênyata rerehane para ratu | pra dipati para menak | kabuyut para ngabèi ||

5. kathah kadang priyăngga |[22] sanak prênah kang paman bapa kaki | kang liya ingambil mantu | kaipe kasêntana | kambil besan wênèh sinung garwa ayu | pinikat ing bojakrama | kèdêg kèlês ing kasêgtin ||

6. prênyata Sang Menakjingga | ambêg rusuh sura brangasan êdir | tan kêna pinadhan sanggup | saadêg tur saênyat | parapisuh paratangan kêprak-kêpruk | dene kang nunggil kulina | ingakên sudara-wèdi ||

7. kinulit daging winor byat | pradhah sanggup saênyat tur sayêgti | apan mari-mari yèn wus | ngèstudi[23] pada deya | saya kathah wong wetan kang sami nungkul | gilig ngrêmak Majalêngka | kapindho kang pra dipati ||

8. dhasar jrih mring Menakjingga | ping tigane kang dèrèng nyuwawèni | parentahing Majalangu | kang mijil kyana patya | Adipati Lugêndèr kèh manah kuwur | tangèh manggiha utama | kanisthan kasrambah dadi ||

--- 13 ---

9. kagiri magora godha | tur candhala tur têpung laras budi | gèsèh larase lan ratu | tan panggah pambêging tyas | kumalungkung ing wêweka kurang putus | ngêndêlkên pusakaning rat | binapa-bapa ing gusti ||

10. katêmu pirang prakara | ratu èstri wignya gulêt lan dasih | pangragoh pangrowa wuwus | sêdene wadya ingkang | sêca tuhu kakêning rèh tan ayu |[24] tangèh katur ing narendra | sêdene kang lara ati ||

11. mangunêg-unêg ing praja | sri narendra mendah kêlamun mègsi | ji kumbala ingkang matur | rèh ratu binathara | kèrêm ujwala adi nugsmèng dewa gung | mangrêsêp mulyaning jagat | sumingkir ing rèh tan yêgti ||

12. kuwur tinawar ing praya | ingkang mijil kang lumrahing apatih | angsring kathah nalar kungsul | glar arja têmah rusak | wus kawayang dudu traping băngsa luhur | kèh wadyah[25] salah graita | tan têpung larasing gusti ||

13. mila sagung rerehannya | Menakjingga ènthèng sêtyaning gusti | ing kramaniti pan bingung | antêpe asar-saran | sosrah kisruh kuwuring tyas têmah nglulun | têmah bana balik sungsang | Menakjingga kang ginusti ||

14. malih mangsuli carita | Menakjingga Sang Hyang Pamênggrê siwi | pinuja atêguh timbul | anging ta pinanjingan [pina...]

--- 14 ---

[...njingan] | kumarane rasêgsa sang raja diyu | wimbuh adarbe pusaka | wêsi kuning dhapur bindi ||

15. pinanjingan Sang Hyang Brama | pan prênyata nguni dhapur ingungsi | sing ajrih Sang Hyang Wisnu |[26] ing sapta-sapta janma | nora kongkih mangrurah krodha mapikut | sor kèlês ing kabudayan | mawanti mangkrak katitih ||

16. nèng saptatala kabêdhag | madyapada wanti-wanti kapilis | nèng triloka kosik kawus | ngariloka kabuncang | bandan dewa wiguh krodhanya tan pangguh | nèng suralaya kabrêbah | sêdene manungsa jisim ||

17. gora rèh kagiri kentas | mila mangke manjing ing wêsi kuning | pangluput wong têguh timbul | mila kang sêgti ywana | ponang bindi pênuh dènnya makan ratu | miwah prajurit wudhu prang | tanpa wilangan kapilis ||

18. wêwasi kèh pinêjahan | guntung-guntung manguyu makan bêsi | rèh mayangi tyas kêlangkung | kalimput ing sukarda | tuwin Rêsi Pamênggrê tansah pitutur | ing atmaja Menakjingga | agèdhèg nora prêduli ||

19. Hyang Pamênggrê kawlas arsa | pangucapnya sang tapa ngasih-asih | kang putra tansah rinangkul | sinungan erang-erang | têpa tladha ing kina kang para ratu | miwah kang para dipatya | kang sampun dados palupi ||

20. kang nistha padya[27] utama |

--- 15 ---

tur jinatèn sabda ingkang piningit | kênyataan ing dewa gung | lan wahyuning narendra | rèhning bala-kuswala samya tinutur | sang wiku sarya mangrêpa | dènnya pitutur mring siwi ||

21. Menakjingga tansah nyêntak- | nyêntak sugal wuwusira mawêngis | sudarma tan kenging muwus | tansah sinêngap-sêngap | yèn ajaa sudarma mêsthi pinukul | Hyang Pamênggrê nglênggrê mulat | tinundhung mantuk ing wukir ||

22. Hyang Pamênggrê sru sungkawa | langkung dene kapita èsmu tangis | byating wong adarbe sunu | têmah amurang krama | nêngèng wiyat umatur ing dewanipun | hèh juwata ingkang mulya | Menakjingga suta mami ||

23. sungana manah raharja | Hyang Narada angsung swara dumêling | hèh Pamênggrê mitraningsun | sayêgti datan kêna | budi andhap lawan bêbudèn kang luhur | pinintakakên ing liya | wus ganjarane pribadi ||

24. lamun ta Si Menakjingga | darbe sêdya maminta ing Sugsma di | ing bêbudèn kang rahayu | sayêgti pinaringan | aja sira salah cipta ing dewa gung | sang Hyang Pamênggrê karuna | gya mantuk dhatêng ing wukir ||

25. ing mangke Sang Menakjingga | silih nama ran Prabu Urubêsmi | siniwi kang para ratu | miwah kang para menak | dêmang răngga dhaèng

--- 16 ---

lan para tumênggung | mantri prajurit bêlabar | lir sêgara tanpa têpi ||

26. pêpatihira sang nata | Angkatbuta Kotbuta angajrihi | kalih samya suranipun | tur kalih sami sanak | kêmbar mendha Dumragsa Kampana diyu | têguh timbul widigdaya | sumewa ngarsaning gusti ||

27. datansah asewa gora | para raja aglar munggèng ing kursi | Dewata Karajèng Bandhung | Sumênêp Dewa Sraya | Sri Dewa gung Walikrama Rajèng Wangsul | Sang Bathara Basutăntra | Mêkasan Madura Aji ||

28. Raja Dewa Baudhêndha | Dewa Jarumaka Sang Raja Bugis | Dewa Prêlagi Sang Prabu | ing Kêling Maharaja | Dewa Danurwenda ing Balega têpung | anênggih ing Pakacangan | Menak Prêmangsul Dipati ||

29. ing Wajak Menak Calunthang | Menak Cruring Dipati ing Wêlèri | Panatasingron Tumênggung | nênggih ing Pajarakan | Menak Wilăntaka ing Gêmbong sumuyut | Menak Pangsêng Pasuruan | Menak Panuntung ing Bangil ||

30. Radyan Menak Jayalana | Prabalingga malih Sang Adipati | ing Trênggalèk sampun nungkul | Dyan Arya Menak Sopal | para raja para menak pra tumênggung | anigan sapêtarangan | gilig rêrêmponing jurit ||

31. kantun dipati satunggal | ing Lumajang mogok madêg kang

--- 17 ---

baris | Radyan Menak Koncar pêngkuh | nadyan têkêmanira | Menak Koncar apan ta sayêgkti purun | jajahan nagri ing Daha | kathah nungkul pra dipati ||

32. kagyat Dipati Sindura | Bêlambangan ing mangke madêg aji | bawahira kathah têluk | rumăngsa lamun tiwas | ingabdèkkên dadi tanggulanging pupuh | sakêlangkung dukanira | tan sêdya mundur ing jurit ||

4. Durma

1. siniwaka sira Dipati ing Daha | anèng ing Pancaniti | aglar kang punggawa | miwah kang pra sêntana | Patih Kêbo Gêdhah ngarsi | samya siyaga | sasikêping ajurit ||

2. sang dipati jaja bang lir balêdhosa | kêdah anglanggar jurit | dhatêng Bêlambangan | mangkat sami sêkala | kasaru wau kang prapti | dyan Menak Koncar | sigra dènnyatur bêgti ||

3. Sang Dipati Sindura kagyat tumingal | tandya ngancaran aglis | Arya Menak Koncar | riwusnya tata lênggah | gêpah Sang Sindura angling | lah paran karya | sira gêpah sun ègsi ||

4. awotsêkar Radèn Arya Menak Koncar | amba atur udani | uwa mring panduka | ing mangke Menakjingga | samêgta[28] atata baris | sarerehannya | saha raja sêdasih ||

5. apan silih sampun anama narendra | ran Prabu

--- 18 ---

Urubêsmi | sumêdya mangrêmpak | nêgari Majalêngka | sêdaya wus sami balik | sagung pra menak | ya ta sang adipati ||

6. sarêng myarsa aturira radèn arya | talingan lir sinêbit | panabdanira kras | lidok Si Bêlambangan | dyan kinèn têngara jurit | Ki Kêbo Gêdhah | gêpah nungkêmi nangis ||

7. dhuh gustiku pukulun tuwan lèrèha | Dyan Menakjingga sêgti[29] | bala yutan wêndran | kainan mapag ing prang | ngantosa para bupati | myang para menak | sêdhêng umangsah jurit ||

8. lawan malih pukulun dèrèng tur wikan | mring maha prabu dèwi | sampun tuwan mangkat | prayogi tur uninga | kang lumampaha kariyin | sarta mêpêka | kewala ponang baris ||

9. sêdhêng pêpak kang bupati para menak | nuntên sudhiyèng jurit | mênggah sang dipatya | tansah angusap jaja | kumrêrot kang waja gathik | sira dyan arya | umatur awotsari ||

10. kangjêng uwa lêrês ature pun bapa | apan yogi rumirih | lêrês tan wande prang | nanging ta amrih mênang | pintên dangune wong mati | yèn pandukarsa | unggul ing prang kang pinrih ||

11. sang dipati wus sarèh ing dukanira | karya nuwala aglis | ponang duta mêsat | miwah kang pajinêman | pan sampun [sampu...]

--- 19 ---

[...n] sinêbar sami | paring uninga | dhatêng măncanêgari ||

12. mêne gênti ing mangke kang kawarnaa | nênggih Sang Urubêsmi | pan sampun utusan | pêpatih kang umêsat | saha sêrat kang katur mring | sang prabu rara | dhapur bun-êbun enjing ||

13. sarta nungkak wong agung ing Bêlambangan | ciptanira ing galih | lamun wus kêtampan | laju angadêg pisan | jumênêng ing Maospait | lamun katulak | lajêng gêcak nêgari ||

14. mila ingkang pramèswari para garwa | sagung kang para sêlir | binêgta sêdaya | tuwin kang para raja | sami bêgta garwa gundhik | mangsa wurunga | anyakup prabu dèwi ||

15. kang sinêdya abaris anèng Lumajang | wus bodhol saha dasih | bala wêndran yutan | jurang maalas-alas | kèdêg kèlês gunging dasih | atêmah ratan | samarga angajrihi ||

16. rowak-rawuk prajurit ing Bêlambangan | angsal sêngajèng gusti | samarga ngêrayah | aran wong golo-gothang | bajo-barong orak-arik | wong gathu-gara | jurang-gathu mangiyip ||

17. macanambal carukdhênggung surarayah | lawan wong cukilmanik | rujakpolo lawan | sarubêthot sumahab | asikêp ganthol cêmpuling | gêrènèng canggah | papênthung myang suligi ||

18. tangèh lamun [la...]

--- 20 ---

[...mun] kinăndha wong Bêlambangan | tan kawarna ing margi | wus prapta Lumajang | sarêng lan Menak Koncar | sangking nagri Daha prapti | amapag ing prang | sangking kitha mêdali ||

19. anging para garwa pra sêlir sêdaya | wus dèn ilokkên sami | rumaos tan bangkat | suwung sajroning kitha | anak rabi sami ngili | janmane lanang | kêrig umagut jurit ||

20. wong Lumajang gêgamanira rong nêmbang[30] | rong biting nitih wajik | samya gêgangsingan | ingaran truna-lanang | tutate tinumbak milir | tinatah mêndat | kawan dasa kinanthi ||

21. mring dyan arya samarga samya bêg pêjah | sampun angayun jurit | rame long-linongan | mungsuh kalawan rowang | bêrêg-binêrêg mapanggih | samya sudira | tan ana ngeman pati ||

22. baris wetan makêthi mayuta-yuta | dhasar mangrobi tandhing | mangilês mangidak | rok biring caruk pêdhang | kumrapyak pating carêngkling | swaraning surak | lir udan sinêmèni ||

23. tambur awor kêndhang munya sauran |[31] bêgor kang bêndhe bèri | akuwêl dènnya prang | kèkèt jambak-jinambak | sawênèh agênti kêris | dugang-dinugang | rame banting-binanting ||

--- 21 ---

sukunya panggung putih ||

25. galak naut ing mêngsah pagas matatas | radyan numbak manitir | lawung lir kitiran | singa katrajang bubar | sinosog ganjur tan osik | sira dyan arya | singa sinêrang mati ||

26. wus caruk wong[32] tanbuh mungsuh lawan rowang | wong Lumajang kèh mati | sasisaning pêjah | lumayu asar-saran | dyan arya ngamuk mangungkih | lan truna-lanang | tan pasah dening biring ||

27. saya sayah dyan arya dènira aprang | sêgsana angunduri | sarya pinetaran | wadyane truna-lanang | siji nora nana gingsir | mung kudanira | akathah ingkang mati ||

28. wus ingungsir rahadyan saparanira | lumêbèng ing wanadri | langkung kasayahan | mundur ngurugan bathang | marga ingkang sami ngungsir | pan wus katilap | ngalor lampahing baris ||

29. mring Lumajang sapraptanira ngêrayah | gègèr kawula alit | Prabu Urubêsma | ngêbruki ing jro kutha | para nata magrêsari | abêbarisan | lir samodragni ngalih ||

30. wadyanira ambêlabar kering kanan | saya ngobong-obongi | gantya kang kocapa | Kotbuta Angkatbuta | raina wêngi lumaris | untap-untapan | duta Sindura mijil ||

5. Mijil

1. kawarnaa kang miyos tinangkil | prabu ruming sinom [sino...]

--- 22 ---

[...m] | mênggêp munggèng ing siti inggile | kasongan witana di rinugmi | pinrak dhampar gadhing | rinênggèng mas murup ||

2. sarya ingayap pingitan cèthi | munggèng ing kêkabong | Rêtna Rarasati ing ngarsane | Citrasmara miwah Citrawati | Widasmara tuwin | Widawati ngayun ||

3. Sêpêtmadu Wilaja tinuding | gya lumêgsanalon | animbali Ki Patih Lugêndèr | praptèng ngarsa ngandika sang dèwi | paran kang pawarti | bapa milanipun ||

4. Menakjingga sawarsa tan nangkil | apa kang suwados | awotsêkar Ki Patih Lugêndèr | gih kawula amirêng pawarti | kêdah madêg aji | gêmpur Majalangu ||

5. tan rumaos gusti lamun abdi | angrêbat kêraton | anging dèrèng miyarsa yêgtine | wong dagang layar gusti sampun wradin |[33] pawartosnya sami | Menakjingga purun ||

6. prabu rara duk miyarsa warti | anulya nuding wong | kinèn bêgta nuwala dèn age | marang Tuban katur sang dipati | kasaru kang prapti | duta kalih sampun ||

7. sarta mundhi ingkang punang tulis | katur prabu sinom | sangking Adipati Sindurane | ri wusira winaos kang tulis | yata bêbukaning | nuwun wiyosipun ||

8. amba gusti pan anuwun runtik | sangking tiwasing ngong | dene [de...]

--- 23 ---

[...ne] sangking anjagi prajane | katiwasan amba tan udani | Menakjingga gusti | mangke madêg ratu ||

9. ing Blambangan sadaya para ji | pan sampun agolong | karsanira gêpuk nagri mangke | mila ulun pan angsung udani | titi punang tulis | nuwun agsamèngsun ||

10. sasampuning gênti ingkang tulis | gênti kang wiraos | Angkatbuta lan Angkotbutane | sampun manjing anèng jawi puri | gègère ing jawi | wontên buta rawuh ||

11. ponang duta kinèn animbali | prapta ngarsa katong | apan sarwi bêgta nuwalane | nging tan suka tinampan ing patih | Dyan Seta Kumitir | kalih ngingrê dhuwung ||

12. sarya dhêsêg dènira alinggih | kalih mring dutèng wong | Layangseta mrêdapa linggihe | asta kiwa ngusap-usap rawis | kang têngên mipit kris | akras dènnya muwus ||

13. hèh Kotbuta apa bosên urip | apa kudu nglamong | nora suka kang sêrat tinampèn | amangsuli Kotbuta saryandik | ulun tan tinuding | mring ramanta tuhu ||

14. dinuta mring sang narendra putri | surat kinèn nyaos- | akên sarya tinampenan dhewe | onêng mring sang maha prabu dèwi | orêg kang jajari | majêng baris têpung ||

15. lir

--- 24 ---

angugar Dyan Layangkumitir | myarsa grêgêting wong | pun Kotbuta cinandhak baune | prabu rara mèsêm jroning galih | langsenya kawingkis | gumêbyar kadulu ||

16. pun Kotbuta dinuking tingal mring | prabu ruming sinom | sagêbyaran gumêtrê ragane | manah anglês karingêtnya mijil | lir krêtas winanting | sêmunya anjêntung ||

17. mukanira lir konjêm ing siti | pan sarya dharodhog | kang nuwala gya ingaturake | mring kya patih gya mangarsa aglis | Rêtna Rarasati | nampèni sastra wus ||

18. ya ta angandika arum manis | maha prabu sinom | yayi dèwi wacanên dèn age | layanging wong kang apagsa luwih | Dèwi Rarasati | manugsma sastra wus ||

19. nora paja kawêntaring lathi | ya ta kang wiraos | wusing sêmbah ing mangke dyah anggèr | Menakjingga wus amadêg aji | Prabu Urubêsmi | bumintara kasup ||

20. arèntah samining nrêpati |[34] wudhu ing palugon | sarta paran yèn parêng nah anggèr | Urubêsma suwitèng jinêm mrik | owêl lami-lami | lêlamban sang ing rum ||

21. mamundhuta sajong sabêdhati | kawula sumaos | pèni-pèni raja-pèni anggèr | guru bakal ingkang [ing...]

--- 25 ---

[...kang] guru dadi | paran kang dadyègsi | dasihe sumugun ||

22. tan sumingggah sapamundhut gusti | Sri Bêsma atanggon | sarta pantês akathah wignyane | toging prana kenging dipun tagih | kawula wong sêgti | wudhu ing apupuh ||

23. yèn panduka tan arsa ing mami | Urubêsma abot | datan wande anglanggar jurite | dados karang abang Maospait | tur tan wurung panggih | sri nata kêcakup ||

6. Sinom

1. Rêtna Dèwi Rarasatya | sawusnya amaos tulis | waspa drês tumibèng jaja | kang sêrat sinêbit-sêbit | dyah matur awotsari | suraos tan yogi konjuk | dhapur sawênang-wênang | anglamar paduka gusti | prabu rara mèsêm sajroning wardaya ||

2. nora talah Menakjingga | bisa timên anglakoni | dadi wayanging juwata | wusana sang prabu dèwi | ngandika mring kya patih | kinèn magêlaran gupuh | sang dyah têdhak sing dhampar | sarwi riyak tibèng wuri | prabu rara wus kondur mring dhatulaya ||

--- 26 ---

[...ban] tuwin wêwangsul ing Daha ||

4. myang sasêbitan nuwala | ya ta wus tinampan sami | wangsul Ni Sêpêt Wilaja | Dyan Layangseta Kumitir | sêbitan nuwala glis | kinêpêl binanting mawut | anèng ngarsaning duta | riyak sarwi ngusap rawis | Dyan Kumitir nêpsune tan kêna ngampah ||

5. mring Ki Răngga Minangsraya | miwah mring Menak Giyanti | Kumitir pêgsa anacak | mring Buta Kotbuta Patih | datan kawrat ing kapti | mulat ingkang pêgsa digung | ring sang duta sudira | apasang dènira linggih | pêgsa nêsêg rakite wong Majalêngka ||

6. grêget-grêgêt Angkatbuta | lir ditya anaut jalmi | orêg wong ing Bêlambangan | sêdya arêrêmpon jurit | ya ta sang adipati | Lugêndèr alon amuwus | duta sira muliha | sang nata datan mangsuli | umatura sasmita ajuring sastra ||

7. Katbuta Kotbuta mêsat | asêndhu dènnya lumaris | kuncanira anêrampat | kya patih dènira linggih | sawadyanira sami | asugal sasolahipun | angajab dadining prang | ing alun-alun wus mijil | tandya budhal dêdamêling Majalêngka ||

8. wolung atus jêjaranan | samarga ngobong-obongi | singa kamargan rinayah | padhusunan marga tapis | nêngna

--- 27 ---

kawarna malih | duta nagri Daha sampun | sinung wêwangsul mêsat | nuwala kang dhatêng Tubin | Arya Simping ingkang bêgta gêgancangan ||

9. kocapa Dyan Menak Koncar | kang têtruka ing wanadri | ing sagarwa sêlirira | sagung wong kang sami ngili | ngumpul dadya satunggil | wus rinakit bitingipun | wus tigang dalu dènnya | anèng têngahing wanadri | cinarita radyan dalu lampah dhustha ||

10. rong puluh wong trunalanang | kang kinèn atêngga biting | sêpalih tumut rahadyan | mring Lumajang nyidra pati | nuju Sang Urubêsmi | mêntas abubaran nayup | ya ta kaparêng nêndra | Menak Koncar anglêbêti | kalih ingkang binêgta wong trunalanang ||

11. dene ingkang kathah-kathah | wus pininta-pinta kardi | nyiluman ing prênah samar | pangamuknya kinèn nganti | marang Rahadyan Mantri | yèn wus karuwan kapangguh | anigas Menakjingga | a[...]suwarèng dasih | trunalanang rong puluh kinèn [...] ||

--- 28 ---

[...rok] kewala ||

13. mukane cinacah-cacah | tan pasah datan ngulisik | netranira ingurêgan | gumilir tan mawi osik | sêmana amarêngi | Sang Prabu Bêsma ngalindur | radyan arya malumpat | ngêjlogi pawongan guling | samya opyak sajroning pura gumêrah ||

14. gègèrira awurahan | pasanggrahan klêbon maling | obor lir pendah raina | radyan saparane kègsi | wong bajo-barong aglis | wong golong-gothang mangêbyuk | Dyan Arya Menak Koncar | pangamuke karo kêris | singa ingkang katêrajang anggulasah ||

15. singa maju-maju pêjah | kang lumayu nandhang kanin | sêdaya wong trunalanang | ngamuk angulara gusti | rinampog datan osik | linamêng pinêdhang milur | singa katrajang pêjah | pangamuke lawan kêris | saya kathah sumahap wong Bêlambangan ||

16. Radyan Arya Menak Koncar | lumayu sarwi nuduki | sawadyane trunalanang | lumayu amiyak biring | ya ta radyan kasupit | milaring bata sumiyut | lajêng atêruntunan | wus anjog prapta ing jawi | sawadyane ana ingkang mêdal lawang ||

17. wênèh nusup margi toya | warna-warna ngrêbut urip | wênèh mancik [ma...]

--- 29 ---

[...ncik] padha rowang | gênti-gênti anulungi | wus sami praptèng jawi | anti-inganti wus kumpul | dyan arya mêgap mêgap mêgap |[35] sêsiring ngebat-ebati | kaupama damare tan kêna pêjah ||

18. wadyanira trunalanang | akathah lajêng gulinting | sawênèh amêgap-mêgap | watukira turut margi | wênèh sêngara sami | tobate akambon apyun | bukan makanan orang | trayoli uwong madati | radyan arya sawadya mantuk ing wana ||

19. pan sarwi agiyak-giyak | amarna tingkahing nguni | si binantang setan alas | sakêrmin sakêrbi anjing | sudun tan ngulipik |[36] si drondosi asu buntung | kranjingan setan kawak | si luwak anggêgilani | sun tatêdha olèha tandhing prawira ||

20. anglèlèh Dyan Menak Koncar | andheprok pinggir wanadri | lan wadyane trunalanang | ngaringakên napas sami | ana wadyane siji | duk kala samangkatipun | apyune dèrèng ngantya | inguntal sêlak lumaris | jrih sumaya apyun binuntêl kewala ||

--- 30 ---

[...pyun] | kang bêgta tinakonan | tan ngaku mêgsa dèn udi | wong satunggal ginujêg marang wong kathah ||

22. wus kapanggih kang pes-pesan | nèng ikêt binuntêl brêndhil | tandya ingêdum wong kathah | ingkang gadhah mrêbês mili | dyan arya gumya angling | yèn wus prapta kuwon |[37] sun lironi bot sreyal | saiki aja ngrêdatin | sambung umur iku otot tunggu nyawa ||

23. warnanên ing pasanggrahan | magsih gumuruh swaratri | gègèr wong sapêbarisan | Prabu Bêsma tan ngulisik | ya ta kawarna enjing | kajinêman Daha rawuh | Adipati Sindura | sineba busanèng jurit | sakèrine pra menak lan pra dipatya ||

24. wus kumpul abrêdandanan | duta prapta awotsari | ing purwa madya wasana | saaturira wus titis | sarta ngaturkên tulis | wêwangsul ing Majalangu | cinandhak kang nuwala | binuka sinugsmèng galih | sasampuning paman ing pangèstuningwang ||

25. rèh paman atur wuninga | yèn Si Menakjingga balik | paman nuwun ing parentah | dènnya arsa magut jurit | langkung tarima mami | nanging datan sagêt ingsun | paman angsung parentah | wuruk-wuruk kang nglakoni | lamun ajrih paran gon sun murunêna ||

26. lamun [lamu...]

--- 31 ---

27. wangsul manira têtanya | anggêpe paman mring mami | ing mangke kaananan |[39] manira arsa udani | titi têmbunging tulis | sang dipati mijil kang luh | sarya nungkêmi sastra | wusana sang adipati | ciptanira umangkat yuda kênaka ||

7. Pangkur

1. kapiting tyas sang dipatya | rerehannya akathah ingkang balik | pra menak para tumênggung | ing Gêmbong Pasuruhan | ing Trênggalèk ing Bangil pan wus anungkul | saklangkung dènira merang | lawan ingkang kaping kalih ||

2. cinacat kurang graita | awusana sinêmon wêdi mati | sami sakêdhap wus daut | budhal sakancanira | para menak dipati para tumênggung | akêrig wadya ing Daha | kadi ta sela blêkithi ||

3. yangyang wrêdu-ăngga sasra | têngara ngrik awor ngriking turanggi | gumêntar kang kalaganjur | cucukira ing lampah | Giwangkara ing Malang ika tumênggung | sumambung Dipati Ngrawa | Dyan Arya Surănggapati ||

4. Kalangbrèt Ki Nilasraya | angun-angun ing Wajak Watuurip | ing Panaraga [Pa...]

--- 32 ---

[...naraga] sumambung | kalih bupatinira | Endrajala lawan Menak Candrakètu | ya ta wong agung ing Daha | anitih swandana èsthi ||

5. sinongsong asutra jênar | kawan nêmbang[40] prajurit wani wati | sèwu gêgangsinganipun | aran wong saradula | winêkasan wong Surabaya sumambung | dêmang ngabei pra menak | rerehane sang dipati ||

6. sinawang sangking mandrawa | abra murup anglir wukir kabêsmi | wênèh lir mêndhung lêlaku | anglir sêkar sêtaman | winêntara salêgsa arêbut punjul | untape kang wadyakuswa | lir sêgara tanpa têpi ||

7. pramugarining alaga | Sang Dipati Sindura gêng ngajrihi | dhasar pamulu ngron-ron puh | wuwuh jaja lir ngobar | yèn sinawang lir Duryadana[41] mapupuh | netrandik lir surya kêmbar | ngagêm limpungnya cinangking ||

8. agêmnya bindi nèng ngarsa | gotong wolu tur wêsi pulasani | sinêrasah abra murup | mênur manik dumilah | sarya ngagêm turăngga anèng ing ngayun | aran pun Jatha Payudan | ulêsira mangsi warih ||

--- 33 ---

ing Tuban | kang lagya miyos tinangkil ||

10. mênggêp anèng sokasana | pêpak sagung para arya pra mantri | dipati para tumênggung | răngga myang para menak | kandhuruhan êmpu mêlandang bêbuyut | pêcattăndha minangsraya | supênuh mantri ing Tubin ||

11. pasisir măncanêgara | samya pêpak sêdaya anèng Tubin | menak binarong tumênggung | Dipati Garobogan | Menak Gănda Mêstaka Dipati Warung | ing Dêmak Sliringan Menak | ing Pathi Menak Widuri ||

12. ing Lasêm Menak Prêmuja | ing Balora Ki Menak Sănggalangit | Purbarana ing Sêdayu | Tohpati ing Lamongan | ing Garêsik Sawunggaling Ki Tumênggung | Jipang Menak Kêrtagnyana | aglar sagung munggèng ngarsi ||

13. saha bala sakuswala | amiranti sasikêping ing jurit | Rănggalawe mirêng sampun | ing mangke Bêlambangan | wus saèstu Menakjingga mêsthi purun | sakait lan para raja | gilig lan para dipati ||

14. mangrurah surèng prang padha | arêbut rok lawan ing Maospait | mila pinêpak sêdarum | pasisir măncapraja | eca lagya agunêman patihipun | Dyan Arya Jayakusuma | kasaru dutèndra prapti ||

15. Dyan Arya [Ar...]

--- 34 ---

[...ya] Sasimping sarya | mundhi sastra miyak sagung kang nangkil | Dipati Tuban agupuh | têdhak sangking kursinya | kalih gêpah Sang Arya Simping amuwus | Ki Răngga tampi timbalan | kang pangèstu prabu dèwi ||

16. dhumawuh ing jêngandika | lawan malih gusti paring sastra di | gêpah tampi matur nuwun | ri wusnya tata lênggah | gya binuka nuwala udayèng têmbung | paman pangèstu manira | dhatênga paman dipati ||

17. sampuning kadya punika | wiyosipun ulun angsung udani | Menakjingga madêg ratu | saha nglamar maring wang | yèn tan purun ing Majapait ginêmpur | kawula sumăngga paman | pasrah nagri Maospait ||

18. sintên mapagêna ing prang | ingkang yogya namung paman dipati | sun darma jumênêng ratu | paman ingkang kawogan | mugêring rat rêrêntênging praja hayu | manira sumăngga paman | wus titi têmbunging tulis ||

19. brêmantya Dipati Tuban | wadana brit sumyak lir wora-wari | jaja bang manglatu-latu | kadya blêdhos winulat | cingak sagung pra dipati pra tumênggung | goyang sing palênggahira | pan sarwi angusap rawis ||

20. sinamun saya kawêntar | sasêmutên sarira ngêmu gêtih | sêrat ingidrêkên sampun | gantya manugsmèng

--- 35 ---

diya[42] | warna-warna pra menak lan pra tumênggung | sawênèh mijil kang waspa | sawênèh kang waja gathik ||

21. nging tan kawêntar ing sabda | ting barêngkuh samya angajap jurit | sigra lêluwaran sampun | sarya ubaya mangkat | Radèn Jayapuspita swarèng wadyagung | prajurit wong dulang-mangap | kalawan wong judhipati ||

22. akalawan wong tramtraman | sarawisa sadhiya ing ajurit | Ki Rănggalawe wus kondur | tansah kêkanthèn asta | lan Dyan Arya Sasimping aruntung-runtung | bisik-binisik sumrasah | adu sêmu padha lungit ||

23. gya pinarak ing pandhapa | sang dipati lawan Arya Sêsimping | ing purwa wusananipun | dinangu mring dyan arya | amangsuli sasanès karyanya rampung | manggut Rănggalawe Tuban | tan mawi mangsuli angling ||

24. wus mijil ingkang tadhahan | kampuh binggêl botor lan ali-ali | paningsêt cêlana sampun | tinampan mring dyan arya | tandya ngunjuk dhaharan dêdharanipun | kêmbul saambêng kalihnya | kang ngladosi para sêlir ||

--- 36 ---

wong agung miwah bupati ||

26. mangkana yèn anyugata | mila ingkang wadya sami wêdyasih | rerehannya para ratu | sêdene pra dipatya | para menak ambêg marta among tuwuh | miwah tamuan pandhita | adamêl gunêm sêmèdi ||

27. sawusira bojakrama | Dyan Sasimping sinung wangsulan gya mit | mêsat saha bala daut | lampahe gêgancangan | aprayitna dyan arya sabalanipun | kunêng malih kawarnaa | sang adipati ing Tubin ||

28. nimbali santananira | kasalira pamomongnya dyan kalih | kang wasta Ki Dêmang Gathul | sêpuh cucut ing sabda | praptèng ngarsa kang putra kinèn anungkul | dhatêng wana Pêgrogolan | dhasar tatumpon wus lami ||

29. Dêmang Gathul sigra mêsat | radyan kalih ingaturan mring wanadri |[43] makat[44] lan panakawan wus | asikep towok kantar | panah pasrê suligi sawadyanipun | dhasar samya warganira | dyan kalih nêdhêng birai ||

30. cêngkrama sangsam andaka | kêbo danu siniwo ing turanggi | wulange kang rama rampung | radyan wus linampahan | wasis olah turăngga anandêr mamprung | onclang magêbang manumbak | supiting wêweka ngênting ||

31. tuwan yèn asikêp pêdhang | myang sanjata tuhu yèn angênèni [angê...]

--- 37 ---

[...nèni] | sêdene ing dharatipun | rikat trampil trangginas | tau ijèn ing banthèng minungsuh dhuwung | lumpatira kadi kilat | yèn ngancap angrêspatèni ||

32. manuduk sarwi amilar | mila langkung rênanira ing galih | panggulanging rama rampung | lesan sabarang lesan | main pêdhang atênapi main ganjur | wus laju mring pagrogolan | mêgatruh kang anèng wuri ||

8. Mêgatruh

1. wus sadintên sêdalu dènya ngimur kung | sira dipati ing Tubin | mriyêmbada para arum | agantya sinawung ing sih | tuhu baut asmarèng don ||

2. anging garwa pêpuncêring tyas kang kantun | dènnya adhatêngi ing sih | ing mangke sang dyah ingimur | Rêtna Dèwi Banowati | gêpah sinambut jinêm rom ||

3. lah kantuna gusti mêmanising arum | pun kakang aminta jurit | maminta sihing sang ing rum | mapag wong sura sinêgti | widigbyèng rat ing palugon ||

4. tan tumama ing braja tapaking palu | gurenda sisaning kikir | sèwu tan loro kang purun | mring Menakjingga ta yayi | mung ingsun purun silih rok ||

5. yèn ta angsal pangèstunira mas ingsun | sarta tampi sihing gusti | têlênging pinujyèng kayun | ywa tansah mindêl [mi...]

--- 38 ---

[...ndêl] wong kuning | baya pun kakang rinêngon ||

6. iya apa suwadine duka mring sun | pun kakang atadhah runtik | suka sinêrêng alulut | kinunjara ing jinêm mrik | mangèstu pada sumaos ||

7. nadyan akèh yayi ingkang para um |[45] tênapi kang para sêlir | nora paja-paja ingsun | sang dyah ing angin ngèmprêri | andika guruning sinom ||

8. Wilutama ing swarga rêbutan pasmun | tandhinga ruming mêmanis | yayi tan măntra mèmprê kung | sagunging kang widadari | pantês anyèthi sang sinom ||

9. mung andika gusti kang asih mring kakung | angratoni ing wêwangi | musthikaning asmarèngsum[46] | pun adipati ing Tubin | pan sinihan ing Sugsmanon ||

10. pinaringan garwa têtungguling patut | sasotyane luwês manis | kumaraning widasantun | pinuji ing Hyang Pramèsthi | nitis andika mas ingong ||

11. ciptaningsun yayi mung andika masku | angabdi-abdi sayêgti | tan rumaos garwa ingsun | ing ariloka mas gusti | pun kakang malawijangron ||

12. lamun cidra têngrêrana ing saumur | ing ariloka wak mami | tagihên ngarsa dèwa gung | yayi yèn ginalih lamis | pun kakang tumamèng pakon ||

13. pangèstulun [pangè...]

--- 39 ---

[...stulun] ing gêsang pan namung catur | kang dhihin Hyang Sugsmana di | kapindho dyah ratu ayu | kaping tri dika wong kuning | baku titising krahaon[47] ||

14. ciptaningsun ingkang amrih ayu-ayu | ingkang mupangat ing bumi | pujiku jangkêpnya catur | ewa mangkono ta gusti | pêpêt-pêpêting ciptèngong ||

15. kang gumarit mung andika ing sir suwung | suwunge yayi nglimputi | kahana wujuding arum | kang momor sajroning mèdi | mung dika sang murtining ron ||

16. sang dyah dangu ingimur jroning tilam rum | pinangkya ing kasur sari | sêmang driya kapirangu | kawlasên sêpdaning laki | nambang liring turiranor ||

17. adhuh gusti sang dipati nuwun sampun | kapundhi sihing akrami | wrating tyas tinilar pupuh | ulun datan sagêt kèri | mênang tiwas ing palugon ||

18. ulun tumut yèn layon tunggil capurung | yèn unggul kula ngladosi | mawongan madyaning pupuh | sukang[48] sang kakung namur sih | angrês binarung sêbda lon ||

19. nora kamas anggêr kang gêtir juruh |[49] kasuwun kapundhi-pundhi | kasugsmana wrêdayèng kung | wong ayu trêsna ing laki | kêdyarsa milyèng palugon ||

20. yêgti rikuh sèdhèng pamêlênging pupuh | măngsa kobrêra ngladèni | anggèr mring andika masku | baya

--- 40 ---

durung babak busik | wadya gung sun têkèng layon ||

21. salabêting pangèstu pujwa măntra nrus | sun tan etang baya pati | katongton manising pasmun | èsême gumarit ati | kepyan ingrêring palugon ||

22. dèn pracaya yayi gon ingsun prang pupuh | yèn rinusak jawata di | nora pilih marganipun | tan kêna dipun palangi | andhap tiwasing palugon ||

23. wus pinasthi janjine tan kêna wurung | yèn rinêgsa Sugsmana di | sapa bisa ngrusak mringsun | yèn kinarya unggul jurit | sapa klar mungsuh lan ingong ||

24. balik yayi lindhungna marang Hyang Agung | sapangrèh darma nglakoni | myang andhap ungguling pupuh | dudu pakaryaning janmi | atas karsaning Sugsmanon ||

25. sang dipati ngrakêti jwala pangungrum | ngladosi gantyaning ari | aluwês sasolahnya lus | ngêsêp-êsêp pasang liring | lir brêmara manguswèng ron ||

26. nyênyêt manis sang kakung ingkang pitêmbung | mangranu padaning ari | nah anggêr jimating ulun | musthikaning adi luwih | mung dika gusti sun êmong ||

27. wusanane mung andika akèn wurung | pun kakang tan èstu jurit | prandene

--- 41 ---

para tumênggung | pra menak para dipati | pêpak lir jalanidi rob ||

28. lawan bênrê pamintanira masingsun | ala kinèn wurung jurit | nanging wus karsaning ratu | ewa mangkono mas yayi | wuruk-wuruk karsaningong ||

29. prabu rara pantês andhahar rèh ingsun | sênadyan wurung ajurit | pun kakang sayêgti sanggup | pirangbara têmbe yayi | nêmtokakên prang madu ngron ||

9. Dhandhanggula

1. sang dyah nyiwêl aturnya mikat sih | kagawokan lamun duwe sabda | tur iku lêlamis bae | mendah suraking mungsuh | yèn ta lamun wong agung Tubin | yèn tan miyos kêlagan | ngèsêman dewa gung | prajurit anjayèngrana | mung cacade tan asih adarbe cèthi | nora nimbangi trêsna ||

2. sun tatêdha ing siyang myang ratri | sun bêbuntar nèng padoning kunca | aja pisah lan dhèwèke | nanging tan pinilaur | winastanan ngribêdi jurit | sang kakung rêsêp mulat | mèsêm manguswèng gung | kang guywa binarung sabda | nahing anggèr kang nora-nora ginalih | mendah yèn mangkonoa ||

3. nora liwat gusti wong akuning | ginaliha utamaning yuda | lir wong sêmèdi ciptane | iku pamêndêng anrus | pêndadaran [pêndadar...]

--- 42 ---

[...an] Sugsmana Luwih | tan kêna maro tingal | dhompo wawasipun | sêdene yèn têkèng ajal | kurang budi karon utamaning pati | cinêla Sugsmanongsa ||

4. bènèh lawan pati kang patitis | trusing tingal têkèng kawisesan | anggulanggung kaswargane | mas mirah ariningsun | dipun pasrah Kang Murbèng Urip | sagêlar isining rat | tan liyan wong ayu | amung sih dika kusuma | sun karyane anggèr sanguning ajurit | minăngka tumbaling prang ||

5. manguswèng dyah ngêsês nambang liring | anoragèng lumèngsèr sing pangkyan | winor ing èsêm dêlinge | bok sampun sang binagus | mriyêmbada marang ing cèthi | apa tan bosên mana | wong wus padha sêpuh | bok têpung sanak kewala | nora isin putrane têtiga sami | tur padha wus diwasa ||

6. sang dipati sêbdanira manis | nahing anggèr duk pangrasanira | abènèh lawan yêgtine | Sêkati putraningsun | kakangira pantêse ngadhi | mas mirah lawan sira | pinêsthi dewa gung | gêsang dèn tumêkèng lena | ngariloka dèn tulus wong loro rêsmi | sêngsêm andon asmara ||

7. yèn sun dulu marang sira yayi | kaya duk anyar durung sawarsa |

--- 43 ---

lami sayimbuh[50] lêngêse | duk putra siji wuwuh | mêmanise ya nusuli |[51] paputra kalih wêwah | ingungsi sumyarum | paputra tiga mas mirah | kumarane luwês mêsês amilêt sih | ngumpul mring Banowatya ||

8. srining buwana lan srining manis | pasrangkara myang srining sasekar | ngumpul marang dika kabèh | srining kaswargan pitu | srining widadari wus ênting | ngumpul ing Banowatya | gusti mirah ingsun | midrê ring rat tanpa sama | sumrah rumnya gandhange angrêspatèni | ngêbêgi nagri Tuban ||

9. kêmanisên Rêtna Banowati | sinugun-sugun pinujwèng tilam | lênglêng ngênglêng ing driyane | lir sarah munggèng ranu | wus rumojong karsaning laki | wimbuh ing kadrêsanan | kagunturan madu | winayang susila brăngta | amartani ing rèh kasmalaning rêsmi | maharsèng tama sabda ||

10. pan kacatur kang anèng jinêm mrik | wus dumugi gènnya pulang laras | enjing gumêntar swarane | têngara mung gumuruh | kang kêndhang gong tambur lan bèri | salumprèt munya ngraras | têtêgnya lir kêtug | sumahab kang pra bupatya | balakuswa pra menak răngga ngêbèi | aglar munggèng paseban ||

11. sajuru-juru sagunging dasih | aneka-neka [a...]

--- 44 ---

[...neka-neka] dinulu sinang | satunggul kumlap layune | lir obar-abir kuwung | kang kêkăndha bandera asri | pênuh wadya ing Tuban | aglar ngalun-alun | Dyan Arya Jayapuspita | minta-minta mêmatah lakuning baris | ya ta sang adipatya ||

12. wus angrasuk kapraboning jurit | sang dipati pinarak pandhapa | kinubêng para garwane | Sang Banowati ayu | lir mintuna kêlawan mimi | dahat tan kêna bênggang | sang dipati bagus | angêlipur paribrăngta | rêbut manis kang pra garwa para sêlir | sinrambrama ing sabda ||

13. putranira Sang Rêtna Sêkati | tansah rinangkul dhatêng kang rama | winangwang-wangwang citrane | lir sunggingan winangun | kraosing tyas Dipati Tubin | apan kadi sinêndhal | kang putra ingimur | dhasar gungan ingla-êla | ya ta garwa kang putra lan para sêlir | ri wusnya nugsmèng pada ||

14. alon mangkat ring sang adipati | ginarêbêg para garwanira | putra ambondhèt sondhère | kêkanthèn asta mungguh | lan kang garwa Sang Banowati | kandhêg nèng paregolan | Ki Răngga nêbda rum | lah kantuna mirah ingwang | nahing anggèr pun kakang umangkat jurit | sun minta jampi brăngta ||

--- 45 ---

15. sang dyah mucang mulung sangking lathi | tinarimèng waja sang dipatya | mangrês mangrangkul garwane | kadya pêksi atarung | dangu dènnya amêgat ing sih | pan sami èsmu waspa | sêdaya pararum | ya ta ingkang kawarnaa | sang dipati wus pinarak păncaniti | aglar ingkang sumewa ||

16. menak răngga myang para dipati | kinèn mangkat saha wadya budhal | kang gêndhing tinêmbang rame | kalăntaka jumêgur | kadya gêrah swaraning janmi | lir sulung mêdal enjang | èbêg wor supênuh | tan kaliru prênahira | wijah-wijah asêlur agolong pipit | makupu-kupu atap ||

17. pasrang gurnitaning kang kuswa sri | panjrah bajra prakatha lir gêrah | sumahap patya wèsthine | ywa na srining mawa gyut | pirang-pirang winulat kadi | têtaru ing udaya | kamangsaning catur | kang dadya cucuking lampah | Kêrtagnyana ing Jipang sumambung wuri | Tohpati ing Lamongan ||

--- 46 ---

ing Tuban ||

19. sarawisa araning prajurit | sèwu sikêp biring lawan tinggar | sinambungan ing wurine | dulangmangap pănca tus | sikêp kêrbin ingkang sêpalih | saparo dhadhap kantar | towok ondhe tulup | sinambungan wong trantaman | satus samya wisesa sikêp jêmparing | jamang mas kinartipa ||

20. wuri pisan ingkang anambungi | kawandasa prajurit ingaran | jodhipati andêl tos-tos | dharat asikêp ganjur | gagah-gagah prakosèng jurit | brêngos godhèg plawangan | tur samya gung luhur | rampèt polèng kuluk cawang | abêbadhong kotang jro baludru langking | tau tinatah mêndat ||

21. pinetaran gèbèg nora osik | taha-tate[52] akêramas obat | angrêmpak ganjur lungide | wurinira sumambung | upacara samarga asri | lante gêndhaga bawat | kuthuk lawan kacu | tênapi kandil lantaran | tandya tindakira ring sang adipati | amungkur durmèng ngarsa ||

10. Durma

1. kang minăngka pramugarining alaga | sira sang adipati | mênggêp nitih kuda | dhawuk ran Sariyuda | pinanganggyan sarwa rugmi | solah wiraga | asongsong mliyo kuning ||

2. yèn sinawang lir Sasrabau [Sa...]

--- 47 ---

[...srabau] mangsah prang | makutha bra rêtna di | murup kang ujwala | kênyar liringing netra | merang Hyang Pratănggapati | kinaring[53] cahya | nênggih minuni sari ||

3. kudanira andhungan kang anèng ngarsa | aran pun Sangupati | ulêsnya dhawuk bang | tate ingagêm aprang | gulang-gulang amêrapit | Dipati Tuban | kadya binayangkari ||

4. ginarêbêg ing mantri para santana | songsong mawarni-warni | lir krêndha manglayang | èbêg busana raras | pirang-pirang kang kuswasri | radèn apatya | Jayapuspita pêkik ||

5. amêkasi ing wuri amangku wadya | ngirit kalih dipati | binarong Grobogan | Warung Gănda Mustaka | pratistha rahadèn patih | nitih turăngga | aran pun Layarwarih ||

6. sinongsongan dyan arya maliyo jingga | jamang mas winarja sri | ginarudhèng wuntat | arumbing gagêng[54] kentar | sêmbada dêdêg rêspati | jênar bêranyak | lir Sadewa ajurit ||

7. sampun daut sêdaya kang mangkat aprang | lir hyang sela blêkithi | wêrdu-ăngga sasra | mawukir guntur agra | panjrah kumilating rawi | saking gungira | lir pendah kilat thathit ||

8. rindik-rindik gonastra anggana [angga...]

--- 48 ---

[...na] raras | tunggul kêkăndha asri | lêlayu bandera | hyang-hyang lêngkawa teja | sangking mandrawa kaègsi | kang balakuswa | lir jalanidhi ngalih ||

9. asri tinon kang busana warna-warna | kang kuning padha kuning | angrok tiningalan | lir podhang sèwu nêba | samya bang sinang lir agni | kang sarwa seta | lir kuntul nêbèng warih ||

10. wungu golong lir mêndhung ngêmu ludira | kang ijo-ijo asri | lir bèthèt sayuta | kang biru-biru samya | lir mêndhung tumibèng siti | wênèh kang samya | anganggo sora-sari ||

11. lir manyura rêraton lamun sinawang | kang langking ngumpul langking | lir dhandhang sayuta | tuhu maneka-neka | lir sêkar sêtaman asri | untaping bala | lir sèwu guntur ardi ||

12. gantya kawarnaa Sang Sri Urubêsma | ri sêdhêngnya tinangkil | para raja miwah | nata arya pra menak | menak răngga lan ngabèi | kang sinrangsaya | dêmang răngga bupati ||

13. para dhaèng para andêl para lurah | tinon awarni-warni | wênèh lir rasêgsa | wênèh anglir andaka | wênèh kadya gajah srênggi | wênèh lir singa | barong dèn bêbasahi ||

14. kang sawênèh pinangku jajenggotira | brêngos macarak sisih [si...]

--- 49 ---

[...sih] | godhèg wok plawangan | simbar lir bêbarongan | busana mawarni-warni | wênèh makutha | kêncana kang kinardi ||

15. kang sawênèh tatopong anglir gupala | praba maringih-ringih | dinulu lir parang | têbah jaja asinang | bêbadhong awanci-wanci | kadi gupala | têkês mawarni-warni ||

16. jamang sungsun-sumungsun abra asinang | sawênèh udhêng gilig | sapupu gêngira | rinenda ing kancana | sasumping mawarni-warni | wênèh kancana | rineka surèngpati ||

17. kang sawênèh pindha sêkar kanigara | sawênèh gajah nguling | sawênèh sumping mas | cara pudhak satêgal | sawênèh ingkang sasumping | masêkar-sêkar | gêgodhongan wanadri ||

18. kang sawênèh rinangkêp ingkang curiga | rinangkêp cara Bali | anracak sadaya | ukirannya kêncana | rineka mawarni-warni | ingkang satêngah | sagolèk gêng ngajrihi ||

19. mangah-mangah lir naut lambung winulat | wênèh nyuriga bindi | kang sawênèh pêdhang | pêdhang sadhêpa-dhêpa | ana ingkang gendhong krêbin | kalung bêdhama | wênèh gada sinandhing ||

20. kang sawênèh rambute pinara tiga | cinakot kang sapalih | prajurit balabar | aran wong golong-gothang | bajo-barang kanan kering [ke...]

--- 50 ---

[...ring] | wong gathodara | juranggatho nisihi ||

21. macanambal carukdênggung surarayah | miwah wong cukilmanik | rujakpolo lawan | surabêthot mêlatar | samya ingugung ing gusti | sawênang-wênang | sagung wong ngajap jurit ||

22. Prabu Bêsma dumugi siniwagara | kasukanira ngênting | giyak ăndrawina | kasaru praptanira | Katbuta Kotbuta Patih | asigra-sigra | miyak sagung kang nangkil ||

23. kagyat mulat sang nata ing praptanira | duta patih nèng ngarsi | lah ta paran bapa | sira mring Majalêngka | ngaturakên surat mami | mring sotyaning rat | dhenok wong anjukining ||

24. kang kaègsi ing siyang dalu katingal | Ratu Mas Majapait | kang akarya rimang | wèh edan karungrungan | kang gawe rêntênging ati | katiga dawa | kêsêl angêluk gigir ||

25. age arsa ngêmban ratu Majalêngka | matura bapa patih | sira gawa sastra | wêwangsule sang rêtna | Prabu Dèwi Maospait | Kotbuta nêmbah | gusti tan angsal kardi ||

--- 51 ---

sêrat sinêbit ||

27. apan ngantya prabu rara lêluwaran | ulun tan dèn wangsuli | dhatêng prabu rara | wusana Layangseta | mangsuli pêpucuk jurit | apêgsa lanang | ayya ngungkurkên jurit ||

11. Pangkur

1. ya ta Prabu Urubêsma | duk miyarsa aturnya kyana patih | sakêlangkung dukanipun | idêp mangada-ada | wadanabrit kithal wor-suh wuwusipun | wus pinasthi ing juwata | tan kêna ginawe bêcik ||

2. nêgara ing Majalêngka | nora wurung sun karya karang abrit | dene ngrêgêdi dhadhêngkul | iya Si Layangseta | kumasura angajab dadining mungsuh | êndhasa sèwu sênadyan | rupoa buta sakêthi ||

3. kang kaya Si Layangseta | sun tan ulap têka kêpati-pati | angêndhêgkên surat ingsun | sêdène Rarasatya | kumalancang anêbit nuwalaningsun | lumuh bosên ing agêsang | si binantang gege pati ||

--- 52 ---

dèrèng uning ||

5. yèn siniwi prabu kênya | dèrèng nate katingal miyak samir | amung sapraptaning ulun | anglèla miyak gobah | mancêr liring mring kawula sang aprabu | têrsăndha panggih kawula | dènira akarya sandi ||

6. Rarasati Layangseta | kumapurun adigung kumasêgti | dene ta sang ratu ayu | katêmbèn ingsun mulat | ing citranya kawula tan sagêt munjuk | lir gambar jroning supêna | sêjagat tan angsal kalih ||

7. Sri Bêsma kadya ingunggar | sigra kinèn nêmbang têngara jurit | sawadya ingatag daut | gumêntar salang-tunjang | nata lampah sabalakuswa nung-anung | saha bala sadipatya | gumrêgut atata baris ||

8. kawarnaa Prabu Bêsma | sampun ngrasuk sakapraboning jurit | para garwa sêlir manggung | tata kaprajuritan | tandya miyos wau dhatêng tarup agung | sang nata sagarwanira | saha manggung para sêlir ||

--- 53 ---

[...sthi] ||

10. Seta galaknya kagila | aranira pun palwaga ngajrihi | songsongnya manyura sungsun | pratistha Sang Sri Bêsma | agêmira bindi pusaka amungguh | tan pisah munggèng matêngga | para garwa manggung sêlir ||

11. kawan dasa munggèng ngarsa | warna-warna wahananira sami | sawênèh anitih crupung | wênèh joli jêmpana | kang sawênèh bêdhati tihanipun |[56] wênèh gêrbong ya ingkang |[57] têtiga kang pramèswari ||

12. pan samya anitih liman | kang parêkan pawongan para cèthi | anitih kuda sêdarum | samarga gêgancangan | Sang Sri Bêsma asangêt parentahipun | pacuan mong murang dalan | miwah wong lèrèn ing margi ||

13. wadyabala Bêlambangan | anglir gunung banjir lêladhu bêlis | lir sulung katiban jawuh | umèp mangambak-ambak | yutan wêndran maalas magunung-gunung | gêmpur atêmahan ratan | jurang miwah kali-kali ||

14. kèdêg kèlês ing kuswala | sagungira wadya mănca bupati | sigra Blambangan kapungkur | sêdalu lêrêp marga | enjing budhal ing Prabalingga wus rawuh | kawarna dipati Daha | Prabalingga dènnya baris ||

15. sampun [sa...]

--- 56[58] ---

[...mpun] amiyarsa warta | Menakjingga ing Prabalingga prapti | enjang kang swara gumuntur | sumrêg kang bala budhal | mapag ing prang tan ana kang ngucap takut | ya ta ring Sang Urubêsma | nèng Prabalingga saratri ||

16. enjing umangkat sumêdya | rêrêp anèng Pasêdhahan nêgari | sabalakuswa wus daut | makêthi-kêthi yutan | wong bang wetan matarap-arap[59] supênuh | lêlakon sapalih dina | gya têmpur kang ponang baris ||

17. gêgamaning Majalêngka | manrot giyak sarwi ambendrong bêdhil | gègèr wong bang wetan kuwur | kagèt tinêmpuh ing prang | bilulungan jinêjêl saka ing pungkur | wong Majalêngka mangidak | wong wetan kathah ngêmasi ||

18. pra menak pra adipatya | langkung duka sami ngawaki jurit | mangidak turăngga mamprung | singa katrajang bubar | kathah pêjah wong Majapait lumayu | bubrah tataning ayuda | para menak Maospait ||

--- 57 ---

tan ana angucap ajrih ||

20. manungkêb wadya ing Daha | Dyan Sindura mangamuk ngowak-awik | gumêntar kang kala ganjur | surak lir gunung rêbah | kălăntaka mariyêm lir gunung guntur | sang dipati saya nêngah | singa kang katrajang gusis ||

21. pra dipati ing bang wetan | kathah pêjah linimpung myang binindi | dipati Bangil wus lampus | Menak Calunthang pêjah | Menak Wilăntaka ing Gêmbong wus lampus | Pangsêng ing Wajak wus pêjah | bubrah wong wetan kang baris ||

22. pra Dipati Majalêngka | ingkang samya kasambut ing ajurit | Wajak menak Angun-angun | Kalangbrèt Nilasraya | wusnya caruk tambuh rowang lawan mungsuh | têmahan pêtêng gab-gapan | cloroting mimis lir thathit ||

23. tan lyan swaraning paprangan | amung sêbrak rêkatak ting carêngkling | gumropyak gopyak kumêpruk | pating brêkuh wong brana | ing payudan atêmah sêgara marus | kasapih dêrêsing jawah | lan malih kasaput wêngi ||

24. wus mundur kang băndayuda | Sang Sri Bêsma dukanira tan sipi | wadyanya tumpêsan larut | ginêbag ing payudan | pra dipati para menak kathah lampus | wus mundur mring Prabalingga | gagapan samargi-margi ||

25. malih ingkang kawarnaa | adipati ing Daha ingkang baris [ba...]

--- 58 ---

[...ris] | anggêgrêg ing gajah watu | lêpas anèng barisan | tan kawarna ing ratri enjing wus daut | angangsêg ing Prabalingga | datan kawarna ing margi ||

26. wus prapta kikising kitha | wadya Daha samya ngobong-obongi | Sri Urubêsma kawuwus | kêlangkung dukanira | gya parentah pra menak myang para ratu | kinèn samya ngantêp yuda | sarya ngawaki ngajurit ||

27. gya budhal sawadyanira | wong bang wetan kêrig tan ana kèri | kadya arga sèwu guntur | rumap angara-ara | pirang-pirang anggênggêng datanpa petung | umèp supênuh bêlabar | anglir jalanidhi ngalih ||

28. dêdamêling Majalêngka | saya cêlak bêbahak turut margi | sêsêg pan samya andulu | mring dêdamêl bang wetan | adipati ing Daha ngabani asru | kang kala ganjur tinêmbang | têngara majêmur atri ||

29. wong saradula manrajang | para menak manurung saha dasih | mangêdrèl surak gumuruh | wong bang wetan atadhah | angrok-rinok bêrêg-binêrêg apangguh | pan samya sudiranira | tan ana mangeman pati ||

--- 59 ---

gêbrag-ginêbrag lan tamsir ||

31. ing payudan sêgara rah | sarah watang wangke kêpala jisim | lumut bandera lêlayu | parang turăngga liman | kapênuhan mug pyaling sanjata têdhuh | kang yuda gagap-gagapan | ting brêkuh swaraning kanin ||

32. dhadhal ngarsa wuri ngidak | ting salêbrak swaraning kang mangungkih | wong saradula acakut | lawan Bugis Madura | kuwêl kèkèt apan kadi pêgsi tarung | wênèh manyakot manêkak | manuduk mawanti-wanti ||

33. acangklèt wong Panaraga | mambêng Bali Bandhung kuwêl lir bêlis | maputrê mangkrak manuduk | lir sulung bu-tumangan | tumpês ngarsa ing wuri ngidak manubruk | manglut mapikut gol ginal | macithat bêdhol mawa kris ||

34. giwangkara saya nêngah | ngiwang-ngiwung angamuk karo kêris | manrombol Menak Prêmangsul | Dipati Pakacangan | sru mangrênjah kang kuda kèkèt manaut | pamatangira kaliwat | suduk-sinuduk sing wajik ||

35. kalih samya suranira | anêrajang dipati ing Wêlèri | kinalih giwangkara wus | pêjah tiba sing kuda | Ki Surănggapati ing Rawa angamuk | Menak Pangsêng ing Pasruan | tadhaha kèkèt kang wajik ||

36. panumbakira kaliwat |

--- 60 ---

Menak Pangsêng sinabêt wus ngêmasi | Surănggapati saya nglut | linambung sangking kanan | Menak Jayalêlana wau mapan wus | wêntus pinarêng lan tumbak | Dipati Ngrawa ngêmasi ||

37. Căndrakètu Endrajala | manrot mamuk singa katrajang mati | Sri Dewataka ing Bandhung | nadhahi Endrajala | Rajèng Bali Gung Walikrama manglambung | sikêp bindi anêrajang | Căndrakètu anadhahi ||

38. manumbak watangnya patah | nora osik sira raja ing Bali | narik pêdhang Căndrakètu | manabêt pêdhang patah | manrot rukêt Căndrakètu gya pinupuh | malumpat sangking turăngga | ngamuk dharat karo kêris ||

39. trangginas Sang Basutăntra | Condrakètu sinabêt wus ngêmasi | Endrajala Rajèng Bandhung | dangu pêdhang-pinêdhang | Dewa Jarumaka Raja Bugis nêmpuh | solah inggar narik pêdhang | Endrajala dèn larihi ||

40. nora titis pinêdhangan | saya dangu saya rêmpu ngêmasi | dipati Daha kawuwus | sampun ajêng-ajêngan | lawan raja Madura dènira pupuh | kalih sami nitih liman | acangkèt kang ponang èsthi ||

--- 61 ---

[...pati] Daha | ngrasuk mundur ing ajurit ||

12. Durma

1. tan gumingsir sira raja ing Madura | kèkèt nèng luhur èsthi | agada-ginada | tan ana kang kuciwa | ring Sang Sindura Dipati | Sang Baudhêndha | samya ebat ing galih ||

2. buwang gada sawat gya cêngkah-cinêngkah | êndhase ponang èsthi | dhinêngkul wus pêjah | gya rêbah kapisanan | sarêng lumumpat sang kalih | tumibèng kisma | angisar gada bindi ||

3. myang gumuruh suraking mungsuh lan rowang | kadya gogragna langit | gong maguru găngsa | têtêg kaya butula | kang kala ganjur mêlinging | para dipatya | para raja nungkêbi ||

4. adipati ing Daha kèsisan bala | kinatug ing bêdhil |[60] sinosog ing watang | suligi kadya jawah | sang dipati nora osik | singa rinêmpak | mawur tan măngga-pulih ||

5. anêrajang malih ring Sang Baudhêndha | pinupuh sang dipati | anging tan rinasa | kalih wus buwang gada | dhosok-dhinosok kêkalih | sêndhal-sinêndhal | tan ana nguciwani ||

6. para raja mudhun sing liman turăngga | ngêmbuli sang dipati | saha sikêb arga | wênèh limpung myang konta | sigêb[61] gora piling gandhi | datan rinasa | Sang Sindura Dipati ||

7. mêgsih kèkèt macêpêngi ikêt pinggang | lan Sang Madura Dipati [D...]

--- 62 ---

[...ipati] |[62] astanira kanan | ingkang kinarya nglawan | singa kacandhak tininggil | binuwang kentas | rêmuk luluh wor siti ||

8. singa ingkang mangrusuk dhinupak pêjah | Menak Sopal ngêmasi | dhinêngkul muka crah | ya ta Sang Baudhêndha | duk bênggang sigra tinangsil | binuwang kentas | Jayalêlana aglis ||

9. numbak sangking ing kiwa rinêbat kêna | kang watang tugêl palih | sigra Prabalingga | kinisar anèng tawang | sinabêtakên tumuli | dening prêbata | luluh sampun ngêmasi ||

10. Sri Dewa Gung Walikrama sigra mangsah | ngrasuk goco kêtampin | curiga rinêbat | binuwang sampun kontap | maputrê maglut mangungkih | sigra binuwang | kentas sang rajèng Bali ||

11. sira Menak Caluring nuduk tinampan | kinisar nèng wiyadi[63] | Caluring kinarya | ngamuk mapupuh lawan | wus bubrah tataning baris | amawurahan | menak raja ngunduri ||

12. sang dipati wus kawuron ing ayuda | singa sinrang ajurit | Katbuta umapag | manêrang kuda galak | pamêdhangira tan titis | kuda cinandhak | rêbah wus angêmasi ||

13. tibèng kisma Kotbuta ngrasuk binuwang | Katbuta angingrêri | si wuri nêrajang | mêdhang sampun kêtampan | binuwang kentar [ke...]

--- 63 ---

[...ntar] lir mimis | Sri Urubêsma | dukanira tan sipi ||

14. sigra mangsah ginarêbêg wong sêliran | sarya anitih èsthi | putih pun palwaga | wong golong gothang ngarsa | bajobarang kanan kering | wong gathodara | juranggatho nisihi ||

15. macanambal carukdhênggung surarayah | miwah wong cukilmanik | rujakpolo lawan | surabêthot sumahap | asikêp ganthol campuling | gêrènèng canggah | pênthung lawan suligi ||

16. wong ing Daha wus kumpul malih barisnya | sasisane kang mati | nusul sang dipatya | sarta nêmbang têngara | sumêja angantêp jurit | rêrêmponing prang | sira sang adipati ||

17. sarêng mangkat Sri Bêsma umangsah ing prang | lêga tyase dipati | majêng mangsah dharat | gadanira kinisar | saha bala golong pipit | surak gumêrah | kala ganjur munya sri ||

18. sarêng cêlak sira ring Sang Urubêsma | sigra têdhak sing èsthi | wadya kinèn surak | rame têngara gumrah | salomprèt kêndhang lan bèri | bêndhe sauran | têtêg mawanti-wanti ||

19. sangsayènggar sira Sang Dipati Daha | dhasar agêng ainggil | asinggih wiraga | sigra ing lampahira | kadya angobahna bumi | amandhi dhêndha | ebat ingkang ningali ||

20. makutha bra jamangira sungsun tiga | kang

--- 64 ---

rema pinara tri | atêbah mênggala | tinon lir Jayajatra | Sri Bêsma sru dènirangling | hèh ta Sindura | sun eman mapag jurit ||

21. nora wurung sira tumêka ing pêjah | dudu lawanmu jurit | angur anututa | sira nora palastra | besuk yèn ingsun wus panggih | lan prabu kênya | sira sun gawe bêcik ||

22. lawan ingsun têtêpakên anèng Daha | lawan sun gawe bêcik | Kalangbrèt Têrsana | Trênggalèn[64] lawan Ngrawa | lawan sun trimani putri | Nyonyah Mrêisa | lawan picis sakêthi ||

23. Adipati Sindura sarêng miyarsa | talingan lir sinêbit | akras sabdanira | ora Si Menakjingga | tan kêna ginawe bêcik | tan buwe ala | Prabu Brawijaya di ||

24. sira dadak balela amurang dana | pêgsa angrata bumi | yèn isih Sindura | aja age mangguyya | kêplok tangan banting sikil | tan wurung sira | rêmpu katiban bindi ||

25. latah-latah wau ta Sang Urubêsma | ambapang sarya angling | lah mara Sindura | tibakna gadanira | Kotbuta Sang Adipati | krura wêtu glap | kumrêkot waja gathik ||

--- 65 ---

[...k] | krodhanira tan sipi ||

27. gya rinasuk Sri Bêsma sigra kinisar | sinabêtakên aglis | ing watu kumlasa | ajur kang ponang sela | saya sru krura mawêngis | manaut rema | Bêsma tinubruk aglis ||

28. sinabêtkên prêbatang ajur kang wrêgsa | ya ta sang adipati | klangkung bêndunira | mangrik magrah ruara | kumutug awêtu gêni | ambêdhol sigra | waringin gya tininggil ||

29. wong ing Daha surak-surak mati sira | surak gumêntar atri | akubêng sumahab | wong Daha lan wong wetan | Sri Bêsma sarêng ambêlik | dhapur mathingkrak | ambêg sarosa wuri ||

13. Pangkur

1. bakudhu butêng ingkang tyas | sang dipati anggro andrês waspa ngrik | magarot bau sumiyut | malumpat ngisar gurda | kadya bajra godhongi amalêdug |[65] sinabêt Sri Urubêsma | galêpung kang ponang ringin ||

2. gumruh sugaknya[66] wong wetan | kêndhang bèri swaranya amêlingi | ring Sang Sindura manggêdrug | bêkuh Bêsma kacandhak | putêr cangklèt ambêg sarosa kumrutug | rinawuk Sang Urubêsma | rinêngkah mangungsêp siti ||

3. kinisar kumbul kêtampan | sinabêtkên ing wêntis nora osik | dhinupak kontal katubruk | winang kris [kri...]

--- 66 ---

[...s] dhuwung rêmak | kèdêg kèlês ingukêl wanti tinuntun | cape astaning dipatya | sêkala angêmu gêtih ||

4. kinipat kentas lir balang | ring Sang Bêsma tiba kuwalik-walik | sakêlangkung dukanipun | nyandhak bindi pusaka | wêsi kuning kinisar ingikal mêtu | dahana mangarab-arab | Sang Sri Bêsma asru angling ||

5. hèh Adipati Sindura | lah pilihên urip kêlawan mati | dene ta kelangkung-langkung | ambêg sura dibyèng prang | Adipati Sindura nauri wuwus | iya sun pêlaur pêjah | mulih kawisesan mami ||

6. untapna mring ariloka | ingsun nusul mring Sri Brawijaya di | mring dewane ingkang agung | Dyan Sindura lumêkas | namèl[67] wêntis sidhakêp rapêt kang suku | anutupi karnanira | Sri Bêsma nêrajang aglis ||

7. pinarjaya Sang Sindura | dening bindi poking talingan kering | rah muncar anglayon pan wus | mulih ing ariloka | sasisane wong Daha sami angamuk | wênèh angrêbat kunarpa | layonira sang dipati ||

8. gêprah winrat ing turăngga | wus binêgta lumalya dening dasih | malêbèng jroning wanagung | wong wetan wus katilap | rêbut rinok wong Daha barêng gumulung | Kêbogêdhah gya umangsah | labuh pan sarwi anangis ||

9. para santana karuna | ngamuk nangis mangliwung karo [ka...]

--- 67 ---

[...ro] kêris | wong gologothang mangêbyuk | wong juranggatho tadhah | macanambal rujakpolo daragathu | surabêthot surarayah | carukdhênggung ngrubut wani ||

10. Ki Kêbogêdhah magalak | wong Blambangan akèh wonge kang mati | Angkatbuta sigah[68] nêmpuh | Kotbuta ngingrê galak | Kêbogêdhah kinalihan dènnya pupuh | pinêdhangan sampun pêjah | pra santana para mantri ||

11. kinarubut sampun gêmpang | kang kuswa lit larut tan măngga-pulih | Katbuta Kotbuta manglut | sarowangnya manglêmpak | Urubêsma kondur masanggrahan sampun | saha bala sakuswala | nênggih gantya kang winarni ||

12. nguni Kumiti[69] lan Seta | nuwun mangsah mapag Sang Urubêsmi | ngirit wong ing jro sêdarum | lan menak kêpatihan | sampun prapta padhêkahan gunêm rêmbug | kalih Madiun Dipatya | Kincang Menak Balaruci ||

13. sira Gajah Têpèngsara | Jagaraga Ki Menak Balaruci | Krêtasana Menak Klungkung | Sarêngat Bagaspatra | ingularan nênggih pakewuhing laku | paran yayi dayanira | Si Paman Sindura uwis ||

14. anglanggar mring Prabalingga | kari gawe nêmu sisa ing jurit | Layangkumitir umatur | kakangmas Layangseta | ulun datan mawi anusul ing pupuh | kadidene tyang utama | amomor ngêmbul ing kardi ||

--- 68 ---

15. sae amba wrat priyăngga | kantênane mangke paman dipati | andhap ungguling apupuh | yèn marêngi paduka | paman Kêrtasana prayogi ingutus | lan yayi mas ing Sarêngat | lan kakang ing Saosragi ||

16. angatungna[70] kang nuwala | inggih dhatêng Paman Daha Dipati | nantun kasagahanipun | lamun paman dipatya | sinaguhan prayogi ta ingkang pupuh | yudanira Menakjingga | tanpa gawe bantu jurit ||

17. kănca têtiga wangsula | pacak baris ing ngriki pan prayogi | sêdhêng cêlak têbihipun | datan kontap ing mêngsah | tan gêpokan lingsêmira ing apupuh | jêr paman Dipati Daha | cupêt nalar ing wêwadi ||

18. angandika Layangseta | iya bênêr rêmbugira ta yayi | Si Paman Sindura busuk | kurang nganggo waweka | tan ngawruhi unggah-ungguhing wong agung | tan malipir kasujanan | sêgsana akarya tulis ||

19. dhapur mring dipati Daha | sampun dadya Kumitir nêbda aris | lah paman Menak Kalungkung | lan yayi Bagaspatra | lawan kakang Brajamusthi ingsun utus | nusul anèng Prabalingga | aturêna surat mami ||

--- 69 ---

[...nya] | anulya kapêthuk malih ||

21. wong brana sapirang-pirang | tinupigsa sasolahing ajurit | umatur kang kawon pupuh | wadya ing Majalêngka | samya anrot kalampah tandya kapêhuk | dêdamêl kang lorot aprang | saha atêtawan tangis ||

22. tinanya mangsuli tandya | Adipati Sindura wus ngêmasi | kasambut madyaning pupuh | wadyane tatumpêsan | para menak dêmang răngga samya larut | dèrèng dumugi gyan tanya | kasaru wong wetan prapti ||

23. Buta Kotbuta mangrêmpak | gologothang rukdhênggung cukilmanik | gathodara juranggathu | wong bajobarang rayah | rujakpolo surabêthot sru manubruk | mangêdrèl nyampuling nyanggah | gêrènèng nyurung mêthungi ||

24. wong Kêrtasana manulak | wong Sarêngat Saosragi magusis | kathah pêjah rinaruwuk | kaplayu nandhang brana | pra dipati angawaki aprang pupuh | ngêtap kuda nyandhak watang | singa kang katrajang mati ||

25. kakênthung bèri gumêrah | surak lawan awor krutuging bêdhil | Kotbuta ngingêr mangrasuk | Angkatbuta mangrêmpak | Bagaspatra ingincih sêgsana nêmpuh | silih rok gêbang-ginêbang | Menak Kalungkung nulungi ||

26. Kotbuta nrombol manumbak | tatas Menak Kalungkung wus ngêmasi [ngêma...]

--- 70 ---

[...si] | mangrêbat wong juranggathu | manigas murdanira | Bagaspatra magiris tandya lumayu | Menak Brajamusthi ika | kinarutug ing campuling ||

27. ginanthol kuda wus pêjah | Brajamusthi cinanggah dèn kêmbuli | sinikut pusaranipun | rinusak dhinedhelan | kari ngadêg mung kari calananipun | Bagaspatra wus binêdhag | wong surarayah nadhahi ||

28. kinarubut ing ngakathah | sang dipati sru manumbak manitir | wong carukdhênggung magulung | mamrêm ngamuk mangrurah | Bagaspatra kang kuda rêbah wus lampus | mangamukira madharat | watang rinêbut wus kêni ||

29. cinanggah dening ngakathah | wus pinikut sarwi dipun dhèdhèli | wong gathodara marusuh | apan sawênang-wênang | jinogètkên sarwi tinimblisi pênthung | sinurak magiyak-giyak | bêbandan kalih dipati ||

30. binêgta mring Prabalingga | Angkatbuta Kotbuta manglut sami | sakancanira manglarug | prapta ing Pasuruan | ngobong-obong anjarah-rayah amikut | Kumitir lan Layangseta | samya gugup tanya kalih ||

--- 71 ---

kakêndhang bèri munyatri ||

32. wong Majalêngka abubar | ting salêbar tambuh dènnya mangungsi | pra mantri kathah kapikut | Kumitir Layangseta | kêkadhalan maniba tangi lumayu | anjarunthul turut jurang | Menak Madiun kawarni ||

33. sira Gajah Têpèngsara | Balaruci kapanggih pipit sami | arakit sawadyanipun | wus dangu anèng wana | labêtira kabruntak wong Majalangu | dhasare nora pitaya | tinindhihan radyan kalih ||

34. mila ing manah sumêlang | para ratu dènira nglurug jurit | Seta Kumitir wus pangguh | lan Gajah Têpèngsara | Balaruci kang kuda kalih pinundhut | swandananya pan wus pêjah | asêsêg dipati kalih ||

35. dènira mangsuli sêbda | sinaosan liyane ngagêm jurit | Layangseta asru bêndu | ngundhat mangundhamana | Dyan Kumitir anarik curiga gupuh | kuda kalih linarihan | kapisanan wus ngêmasi ||

36. wadya Gajah Têpèngsara | Balaruci samya dipunkêjèpi | gya giyak ngêdrèl kumrutug | dyan kalih nêbas-nêbas | pinêtakan lumayu manusup-nusup | dipati kalih wus têbah | rêmbug nungkul mring apati ||

37. anulya minta utusan | sigra mentar prapta ngarsaning patih | umatur ulun ingutus | mring Gajah Têpèngsara [Têpèng...]

--- 72 ---

[...sara] | pan nagari kalihira ing Madiun | anungkul dhatêng paduka | kalih Menak Balaruci ||

38. ingkang duta saha sêmbah | yèn ing mangke kalih ulun dipati | datan eca ing tyasipun | ngabdi nèng Majalêngka | sêdya beluk ngabdi paduka pukulun | narendra ing Bêlambangan | ingkang gung kasmarèng galih ||

14. Asmaradana

1. kasmaran ingkang miyarsi | Kotbuta lan Angkatbuta | lah utusana dèn age | ngaturi ing gustinira | luwih rumojong ingwang | beluk marang jêng ingsun |[71] kang ponang duta umêsat ||

2. prapta aturnya wus titis | dipati kalih lumampah | wus prapta sasolahnya nor | ki patih ngrakêti sabda | sami sinêtya-sêtya | myang janji toging apupuh | pra dhaèng lan para răngga ||

3. dhasar mêntas mênang jurit | gumêntar swara gumêrah | ya ta kêsaru praptane | utusanira ki patya | lêlurah kajinêman | Udanprahara ranipun | lawan pun Baratkatiga ||

4. mangah-mangah wêdana brit | lir sêkar wora-wari bang | anyana yèn olèh gawe | wus titi ing aturira | angaturkên kêpala | têrsăndha Menak Kalungkung | lawan ngaturkên babêstan ||

5. Jagaraga Brajamusthi | ing Sarêngat [Sarênga...]

--- 73 ---

[...t] Bagaspatra | Sang Sribêsma andikane | hèh yayi mas ing Madura | paran ing karsanira | Sri Baudhêndha umatur | dewa ji yèn padukarsa ||

6. prayogi dipun têlasi | jamaknya wong kalah aprang | amanggih pati têmahe | lamun ta ajriha pêjah | ing nguni punapaa | tan têluk dèrènging pupuh | angêdohi tindak nistha ||

7. Sang Sribêsma manêbda ris | lêrês yayiku Madura | anêdha pinatèn age | ya ta sampun kêlampahan | binunuh ing ngakathah | tinigas murdanira wus | Bajramusthi Bagaspatra ||

8. dyan wontên utusan malih | sing Patih Buta Kotbuta | atur uninga sang rajèng | ing mangke rêkyana patya | wus ngancik Pasêdhahan | Seta Kumitir wus pangguh | nanging ngoncati barisnya ||

9. mawut wadya samya ngisis | lan malih atur wuninga | dipati Madiun karo | aran Gajah Têpèngsara | kithanira ing Gêlang | lawan malah aranipun | Balaruci ing Kinancang ||

10. têluk dhatêng kyana patih | tan mawi kêrana aprang | lajêng kinanthi samangke | baris anèng Pasêdhahan | lawan miyarsa warta | Rănggalawe arsa rawuh | ing Tuban sabalatăntra ||

11. pasisir măncanêgari | Sri Bêsma kêlangkung suka | kang duta tinulak age | sarta paring mimis obat [o...]

--- 74 ---

12. miwah inuman ngajurit | branduwin arak wêragang | datan kawarna lampahe | gênti ingkang kawursita | Rănggalawe ing Tuban | sakănca wadyakuswa nung | papta ing Bangil malatar ||

13. wus tarub kawula alit | têluk mring Ki Răngga Tuban | ya ta duk sarêng praptane | pra dipati para menak | răngga lan sinang arya | akumpul dhahar akêmbul | kang gêndhing munya angraras ||

14. anginum dhahar wêradin | ya ta sawusnya bibaran | sowang-sowang mring kuwone | kasaru Dyan Layangseta | Kumitir guwalan |[73] sumungkêm ing pada gupuh | angling Sang Dipati Tuban ||

15. putraningsun radyan kalih | sampun amănca udrasa | paran purwa wusanane | umatur Dyan Layangseta | dhapur ulun dinuta | dhatêng maha ratu ayu | kinèn nindhihi paduka ||

16. minăngka tingaling jurit | jênêngi gèn tuwan aprang | nging lajêng mangetan nèng ngong | ngêntosi dhatêng paduka | kalamèn botên prapta | kawula lajêng umagut | dhêsêg dhatêng Prabalingga ||

17. botên nyana botên ngimpi | para menak kêpatihan | ing tingal wus malih kabèh | kaot lan tiyang Blambangan | anèng ngarsa manulak [ma...]

--- 75 ---

[...nulak] | ambanggèl ngêpruk ing mungsuh | kawula kasoran aprang ||

18. wăngsa ing jro mawur gusis | kèdêg karoban ing lawan | wantu wong Madiun kabèh | ing Kêrtasana Sarêngat | Saosragi kêlawan | Kotbuta Katbuta magut | kawula karoban lawan ||

19. kasangsang ing ganjur lungit | wong Majalêngka sumêbar | mila kawula lumèngsèr | yèn paman inggala prapta | kados tan manggih tiwas | mèsêm Ki Răngga amuwus | lêrês anak jêngandika ||

20. Dyan Seta umatur aris | Paman Dipati Sindura | ing mangke wus têkèng layon | tumpês ingkang balatăntra | dipati para menak | ambalik nulak anapuk | punika tiwasing paman ||

21. wimbuh pun Katbuta patih | Kotbuta sami mangrêmpak | paman kaloloh yudane | pitambêt cidraning aprang | têmahan kenging gêlar | Ki Rănggalawe angungun | wusana alon ngandika ||

22. wus pinasthi ing Sugsma di | kakang Dipati ing Daha | kasambut anèng palugon | tansah kumêmbêng kang waspa | matur Dyan Layangseta | tyang wetan ing mangke manglut | baris wontên Pasêdhahan ||

23. wangsul paman adipati | ing mangke karsa paduka | kadospundi ing palugon | nagari

--- 76 ---

ing Majalêngka | paduka kang kawogan | timbalane ratu ayu | ulun kinèn dados tingal ||

24. anggêp paduka ing jurit | tênapi kang pra dipatya | para menak sêkathahe | ulun sumăngga ing tuwan | mênggah dadosing aprang | tênapi sirnaning mungsuh | ratu ayu wus pitaya ||

25. dumugia gunêm-kawis | sang adipati ing Tuban | ing dalu tan winiraos | enjang budhal saha bala | nglanggar mring Pasêdhahan | kadi gunung alêlaku | lir samodra rob bêlabar ||

26. lir sêkar sêtaman asri | sinang lir gunung pawaka | kêbêg mandrawa pênuhe | sasotya abra kumilat | jatha mangarab-arab | lir sêdhênge măngsa catur | gora-rèh magra ruhara ||

27. têtunggul kêkăndha asri | lêlayu lawan bandera | teja wangkawa pindhane | gumawang-gawang ing tawang | lir obar-abir sinang | nagri ing Bangil kapungkur | lir pêgsi glar ngara-ara ||

15. Dhandhanggula

--- 77 ---

[...ting] ajurit | mring Rănggalawe Tuban ||

2. ingkang dadya pakeringing galih | iya Ki Rănggalawe ing Tuban | ambêg budya santa tyase | waskithèng glaring wadu | saha dasih sakuswa mantri | răngga menak dipatya | mèstuti tyas kêmbul | raharjwa surèng wêweka | wignya ngadu ing balatăntra mamrês sih | sumbaga anjayèng prang ||

3. tan pakewuh dènnya mrih ajurit | ayêm ginasah awasing gêlar | ngarah-arah pakewuhe | patitising apupuh | pilih tandhing gêlaring jurit | jêr Buta lan Kotbuta | tau padha wawuh | bodhol angunduri lampah | pacak baris sawetaning Kalicacing | mangungkang ing hèrnawa ||

4. biting kapang amidêr miranti | sinêla-sêla ing kalataka | sarya minta bantu age | mring prabunira gupuh | Sang Sri Bêsma bantoni baris | daut ing Prabalingga | sabalakuswa nung | pêmbarisannya mêlatar | biting ropoh anèng sawetaning kali | mariyêmnya pinasang ||

--- 78 ---

[...ra] busana lir sangking | udaya giri bêsma ||

6. sampun prapta sakilèn bênawi | abaris gêlar atata tingal | pinasang kalatakane | sabala bra supênuh | lir maendra sêkar mangalih | sunar lir arka merang | gêbyar-gêbyar santun | pating karênyêp kumilat | pêrnatèng rat sangsaya minuni sari | anging tan ngajak aprang ||

7. atênapi wong wetan abaris | datan ana purun mêdal aprang | eca nèng jro biting bae | tansah asami nayub | sêsauran kang gêndhing muni | surak ambal-ambalan | kang gêndhing gumuntur | sadintên sadalu datan | ana wong prang kang gêndhing munya angrangin | mawantêr kawiragan ||

8. lamun dalu sumuk mring wiyati | oborira padhang pabarisan | ngakasa angêmu tinon | mega-mega anglayung | lir raina padhanging sami | myang wadya ngambil tirta | mring kali asêlur | obornya saparan-paran | ting kalêncar munggah mudhun ing banawi | wimbuh sri di winulat ||

--- 79 ---

[...bêgsa] rinakit-rakit | gêndhing munya angraras ||

10. wênèh bêgsa rakiting ajurit | kang sawênèh ana bêgsa dhadhap | bêgsa kêmbang lan jêbênge | sawênèh bêgsa gambuh | wênèh bêgsa anginum warih | ngêdhasih ponang sênggak | lokira gumuruh | kang kêplok ambal-ambalan | sang dipati tansah umèsêm ing galih | myat kasukaning liyan ||

11. ingkang dadya gawoking ningali | lamun bêgsa Arya Purbarana | lan Kêrtagnyana sisihe | rèh gora-godha digung | aprakosa ngobahkên bumi | Kumitir Layangseta | bêgsanira baut | bêsus rarasing wirama | sapêngadêg solahe awor lan gêndhing | dadya pangeram-eram ||

12. Yangyang Utara wora sang krami | ri sêdhêngnya ngira mamrêsing dyah | urub sasolah netyane | radyan patih amungguh | sisih lawan Menak Widuri | ing Pathi kadya kêmbar | solah wiraga nrus | tan kabatang angsung rimang | mung sêdhêpe prawira amrak-atèni | lir Nakula Sadewa ||

--- 80 ---

[...n] | Sang Sri Bêsma acucut dènira ngibing | mangèdhèng kasêntikan ||

14. sumrap kênthung bèrinya tan kèri | wadya wênèh bêkik sêsauran | têka dadi pêpantêse | wênèh kang para ratu | ingkang gêndhing acarabali | wênèh kala gumêntar | wênèh slomprèt tambur | sawênèh rêbab biolah | sasukane wusnya dhahar minum warih | kêmbul apêrjanjian ||

15. para răngga para dhaèng sami | para menak tinandhing ing aprang | Malangsumirang ature | sumbar-sumbar gumuruh | lir gapyuk kang padha sawêngi | miwah kang para lurah | tansah ngajak pupuh | Sri Bêsma kêlangkung suka | juranggatho gathudara dèn lilani | miwah wong gologothang ||

16. bajobarang rujakpolo manik | caruk dhênggung myang wong surarayah | gumêrah kasaguhane | wênèh ana bêngkilung | putêr-putêr pêdhang ngajrihi | wênèh amain tinggar | wênèh onclang pênthung | gol-ginal[74] mata mucithat | pèngêl mangkrak datan kawarna ing ratri | ngantya durmèng kasukan ||

16. Durma

1. kawarnaa sira Radyan Layangseta | enjing nyêpêng wong Bugis | juru pêkathiknya | sira Sri Jarumaka | kupingnya pinêrung sisih | cinukur mrapat | gya kinalungan tulis ||

2. dhapur dhatêng Raja Bugis Jarumaka | sêrat pênantang jurit |

--- 81 ---

sêgsana wus prapta | ngarsane Jarumaka | kagyat sarêng aningali | wêngis sabda kras | sêrat binuka aglis ||

3. bêbukane pèngêt ingsun Layangseta | kang angsal sihing gusti | tur ingkang minăngka | pamugarining laga | praptaa mring Raja Bugis | Sri Jarumaka | yèn padha wong linuwih ||

4. anabranga sira kuloning bangawan | payo tandhing lan mami | yèn dhasar prawira | prajurit sura mrata | eman jênênging narpati | yèn tan wania | angur nisila têki ||

5. Raja Bugis iku cocote lir luwak | tan pantês awor jalmi | akuthuh tur mangkak | ngawula menak alas | ratu jêjêmbêring bumi | tan wurung sira | dadi sasrahan pati ||

6. sampun putus ungêle ingkang nuwala | sigra ngabani dasih | Dewa Jarumaka | sabala sakuswala | bêngkilung gêbyur bênawi | wong kawan nêmbang[75] | ngrêngês anèng ing warih ||

7. gamanira mung cundrik lamêng kulewang | towok wêrgu cêmpuling | nglangi ting kurambang | Bugis sapirang-pirang | pinentaran tan ngunduri | pan kathah pêjah | prandene tan ngunduri ||

--- 82 ---

[...k] magalak | Layangseta manggêndring ||

9. amarêngi pabitingan ing Lamongan | Sawunggaling Garêsik | dharat sikêp watang | gègèrira puyêngan | kadi gabah dèn intêri | Sri Jarumaka | mangrot angowak-awik ||

10. sigra mangsah Menak Tohpati Nglamongan | Sawunggaling Garêsik | dharat sikêp watang | balanira kinêtap | akèkèt rok silih ungkih | kuwêl sakut prang | wong Bugis kadi bêlis ||

11. Jarumaka anguwuh mring Layang Seta | papagên tandang mami | payo Layangseta | padha wong sura mrata | ngling sarta mêncak nampiling | nyukit macithat | nêpak lamêng makitir ||

12. mêncak milar manapuk mangering nganan | singa tinêpak mati | maputêr nêrajang | nglamêng sarwi amilar | Sawunggaling anadhahi | landheyan patah | lawungira manarik ||

13. nabêt langkah mring Jarumaka lumumpat | Tohpati anglarihi | tinangkis watang crah | rinukêt jaja bêncah | tinigas murda cinangking | ambyuk mangrêmpak | wong Bugis golong pipis[76] ||

14. Sawunggaling sampun katanggêban papan | kinrocok ing campuling | rêbah wus katigas | sirah kinarya onclang | sira Sang Dipati Tubin | duk amiyarsa | dukanira tan sipi ||

15. amarêngi Radèn Arya Purbarana | lawan [la...]

--- 83 ---

[...wan] rahadèn patih | nèng ngarsa dipatya | kalih umêsat sigra | kêlawan wong jodhipati | prapta ing ajang | rêbut rok silih-ungkih ||

16. wadya Bugis nampuling ginêbang kentas | nusup kasundhul biring | amêncak tinumbak | milar-milar winatang | nadyan buntunga kang biring | lamun ingancap | nadhahi pêdhang biring ||

17. kang katlampik pan akèh dugang-dinugang | manglut maputêr biring | cinundrik tan pasah | wong jodhipati panggah | winangkris Bugis kèh mati | radyan apatya | kinarutug ing jurit ||

18. sinakawan liniman dyan arya panggah | linamêngan tan osik | cinundrik pinêdhang | tansah wayang-wayangan | mangrêsthawal tinampiling | pèngêl kalênggak | binithi crah kapicil ||

19. Purbarana kinêmbulan ing ngakathah | gêbang buntar mabiring | maju-maju pêjah | tumbak cinuthat kentas | akathah maju pinandhi | wangke kumawang | dhupak manganan ngering ||

20. Jarumaka amêcah milar tinrajang | tinadhahan lan biring | katulak manrajang | malih ginêbang kentas | amamrêm abutêng mangrik | mire lumumpat | sarwi anangkis biring ||

21. gapyuk macok ing driya kuwêl magalak | Purbarana tan osik | mangungkil binuwang | dhawah mangering nganan | nigas kapala prajurit | tigas matatas | gapyuk wor kèkèt malih ||

22. ing Sêdayu Adipati [Adipa...]

--- 84 ---

[...ti] Purbarana | wêtus lamêng lan kêris | mapagut putêran | kalih sudirèng aprang | mangungkil biring mangungkih | Sri Jarumaka | tininggil tiba têbih ||

23. anututi Dyan Arya Jayapuspita | ngancap kêt pinggang muntir | kang rema mangikal | mangitêr anèng tawang | winuwung Sang Raja Bugis | dening curiga | salang tatas ngêmasi ||

24. wus gumulung pra dipati para menak | mangrêmpak mring wong Bugis | maninggar manumbak | mistul manumbak mêdhang | manah amasêr jêmparing | maglut manigas | saya kathah kang mati ||

25. wadya Bugis lir sulung lêbu-tumangan | wangke sungsun matindhih | kang nabrang bêngawan | tinadhahan wong Jipang | Krêtagnyana anumbaki | asarah watang | bêngawan mili gêtih ||

26. wadyabala anggêbyur aramon watang | wong Jipang amentari | wangke ting kurambang | ing wuri jêjêl nabrang | Katbuta Kotbuta patih | kadya kitiran | lawung mangampah jurit ||

27. Rajèng Bali ingangsah ngadhang-adhangan | mring Prabu Urubêsmi | wong wetan malatar | aglar anèng pinggiran | sampun sinapih kang jurit | ingkang wus nabrang | tumpês tan ana kèri ||

28. sampun sami makuwon ing pabitingan | sira Sang Urubêsmi | siniwèng pra arya | pra menak pra dipatya | răngga dhaèng para mantri | ya ta ngandika | mring Sang Madura Aji ||

29. yayi prabu

--- 85 ---

paran prayoganing lampah | pakewuh dènnya jurit | lamun tan linanggar | wadya akèh kang rusak | tan kêna kinrokos jurit | kalamun datan | linanggar tan nglanggati ||

30. dèn antosa sacăndra măngsa nglawana | paran rêmbagnya yayi | matur Sri Madura | dewa ji yèn kawula | yogi ginêbyuran sami | sira bêjaa | pasrah Hyang Sugsmana di ||

31. Rajèng Bali tinari nênggih aturnya | yèn marêngi dewa ji | yogi kinêrtêgan | nênggih ingkang bêngawan | ngong merang wurung ngajurit | mendah ta ingkang | pocapane ing bumi ||

32. lamun datan dados sarêmbag punika | suwawi milih-milih | sabrangên kang kêna | cinacap dening kuda | nadyan têmpuh jroning kali | yya têbih lawan | pabitingan kang lami ||

33. Raja Kêling tinari ya ta aturnya | ulun rêmên anganti | tan kenging ingucap | nadyan sasèn-sasèna | arjaning bala kang pinrih | lan sampun ngantya | cuwa karsa narpati ||

34. yèn kenginga tuwanku sampun kumăngga | amondhong prabu dèwi | ywa ngrisakkên bala | lawan sampun sangsara | Buta Kotbuta tinari | lah paran bapa | prayoganing ajurit ||

--- 86 ---

mring Prabalingga gusti ||

36. kang supados pun Rănggalawe ing Tuban | galak anêmpuh jurit | gampil tinadhahan | mila mangke tan nglanggar | ering mring paduka gusti | aliting manah | manungsa Maospait ||

37. tangèh lamun puruna mungsuh lan tuwan | salumahing pratiwi | kurêbing akasa | tuwanku tanpa timbang | yèn nêdhasana prajurit | Dipati Daha | prandene tan kuwawi ||

38. mila sangêt jèngkèngipun dhatêng tuwan | gusti ngamungna mami | kang umagut ing prang | lawan sapalih raja | pra menak răngga dipati | anging paduka | sampun tega ing dasih ||

39. dhadhalira ing wingking sampun kadhadhal | tuwan nglambunga aglis | wondening kawula | baris tan têbih kitha | lêhêng kapara ngunduri | kang pinrih nroda | mêngsah ing Maospait ||

40. kang supados kenginga linanggar ing prang | têmah ènthènging jurit | Dipati ing Tuban | kalamun dèrèng nyabrang | ginêbrak ing rèh tan kongkih | ayêm ginasah | papanira miranti ||

41. Sang Sri Bêsma sakêlangkung dukanira | anyêntak sabda wêngis | liwat merang ingwang | nganti mundur sajangkah | mendah Ratu Majapait | ngèsêmi mringwang | sinêngguh sun gumingsir ||

--- 87 ---

[...kar] | Buta Kotbuta Patih ||

43. hèh prabuku pukulun ginalih ingwang | rêbut rok silih-ungkih | nèng madyaning aprang | ulun mundur sajangkah | cacahên sabiting-biting | lamun kumêcap | mengo sagodhong pati ||

44. sinosoga ing ganjur biring kang ngatap | tanna langkung dewa ji | mung wagêda aprang | rèh mungsuh ayêm aprang | prajurit prangnya matitis | datan maganas | kewran tangkêping dasih ||

45. para raja gumuruh ngêmbul aturnya | Buta Kotbuta patih | wus lilih Sri Bêsma | kondur mring Prabalingga | pra raja menak dipati | dhaèng pra răngga | daut sakuswanyatri ||

46. sira Buta Kotbuta mundur sêgsana | maglar atata baris | nèng kikising kitha | menak raja dipatya | sapalih sampun rinakit | gantya kawarna | sri nataning ajurit ||

1	Judul tambahan redaksi. (kembali) Judul tambahan redaksi.
2	sinarkara. (kembali) sinarkara.
3	Tanggal: trilikur (23) Mèi: surya ilang teruse ing sanubari (1901 M). Tanggal Jawa: 3 Sapar Dal 1831. Kata "suma" yang tampaknya menjadi bagian dari tanggal ini tidak jelas. Mungkin artinya Senin (Kw. Soma) tapi tanggal 23 May 1901 jatuh pada hari Kamis dan bukan Senin. Bandingkan tanggal berikut. (kembali) Tanggal: trilikur (23) Mèi: surya ilang teruse ing sanubari (1901 M). Tanggal Jawa: 3 Sapar Dal 1831. Kata "suma" yang tampaknya menjadi bagian dari tanggal ini tidak jelas. Mungkin artinya Senin (Kw. Soma) tapi tanggal 23 May 1901 jatuh pada hari Kamis dan bukan Senin. Bandingkan tanggal berikut.
4	Tanggal: Kêmis Wage wukir (3) Sapar Êdal (Dal): rupa gêni ing madya Damarwulan (AJ 1831). Tanggal Masehi: Kamis 23 Mei 1901. Kata "wukir" adalah nama wuku ketiga, sehingga dianggap tanggal 3, sesuai dengan tanggal Masehi tersebut. (kembali) Tanggal: Kêmis Wage wukir (3) Sapar Êdal (Dal): rupa gêni ing madya Damarwulan (AJ 1831). Tanggal Masehi: Kamis 23 Mei 1901. Kata "wukir" adalah nama wuku ketiga, sehingga dianggap tanggal 3, sesuai dengan tanggal Masehi tersebut.
5	Lebih satu suku kata: Kêncanawungu juluke. (kembali) Lebih satu suku kata: Kêncanawungu juluke.
6	abrăngta. (kembali) abrăngta.
7	Lebih satu suku kata: tulus panjênêngan aji. (kembali) Lebih satu suku kata: tulus panjênêngan aji.
8	manuhara. (kembali) manuhara.
9	kaèksi (dan di tempat lain). (kembali) kaèksi (dan di tempat lain).
10	Kurang satu suku kata: de parabanira arum. (kembali) Kurang satu suku kata: de parabanira arum.
11	Kurang satu suku kata: lan para raja jajare. (kembali) Kurang satu suku kata: lan para raja jajare.
12	Kurang satu suku kata: Raja Minangkabu tuwin. (kembali) Kurang satu suku kata: Raja Minangkabu tuwin.
13	Lebih satu suku kata: mung Rêkyan Patih Lugêndèr. (kembali) Lebih satu suku kata: mung Rêkyan Patih Lugêndèr.
14	pangewan-ewan. (kembali) pangewan-ewan.
15	siji. (kembali) siji.
16	sêsamanira. (kembali) sêsamanira.
17	Kurang satu suku kata: Ramayana gada balik. (kembali) Kurang satu suku kata: Ramayana gada balik.
18	wêktune. (kembali) wêktune.
19	Suksma (dan di tempat lain). (kembali) Suksma (dan di tempat lain).
20	kêpatihan. (kembali) kêpatihan.
21	Lebih satu suku kata: wus kapanggih anèng Blambangan sami. (kembali) Lebih satu suku kata: wus kapanggih anèng Blambangan sami.
22	Kurang satu suku kata: kathahe kadang priyăngga. (kembali) Kurang satu suku kata: kathahe kadang priyăngga.
23	ngèstuti. (kembali) ngèstuti.
24	Kurang satu suku kata: sêca tuhu kakêning rèh tan rahayu. (kembali) Kurang satu suku kata: sêca tuhu kakêning rèh tan rahayu.
25	wadya. (kembali) wadya.
26	Kurang satu suku kata: sing ajrih mring Sang Hyang Wisnu. (kembali) Kurang satu suku kata: sing ajrih mring Sang Hyang Wisnu.
27	madya. (kembali) madya.
28	samêkta (dan di tempat lain). (kembali) samêkta (dan di tempat lain).
29	sêkti (dan di tempat lain). (kembali) sêkti (dan di tempat lain).
30	nambang. (kembali) nambang.
31	Kurang satu suku kata: tambur awor kêndhang munya sêsauran. (kembali) Kurang satu suku kata: tambur awor kêndhang munya sêsauran.
32	wor. (kembali) wor.
33	Lebih satu suku kata: wong dagang layar gusti pun wradin. (kembali) Lebih satu suku kata: wong dagang layar gusti pun wradin.
34	Kurang satu suku kata: aparentah samining nrêpati. (kembali) Kurang satu suku kata: aparentah samining nrêpati.
35	Lebih dua suku kata: dyan arya mêgap mêgap. (kembali) Lebih dua suku kata: dyan arya mêgap mêgap.
36	Kurang satu suku kata: sinuduk tan ngulipik. (kembali) Kurang satu suku kata: sinuduk tan ngulipik.
37	Kurang dua suku kata, dan biasanya guru lagu u: yèn wus prapta kuwonipun. (kembali) Kurang dua suku kata, dan biasanya guru lagu u: yèn wus prapta kuwonipun.
38	Kurang dua suku kata: datan wande Menakjingga ring paparangan. (kembali) Kurang dua suku kata: datan wande Menakjingga ring paparangan.
39	Kurang satu suku kata: ing mangke kaananira. (kembali) Kurang satu suku kata: ing mangke kaananira.
40	nambang. (kembali) nambang.
41	Duryudana. (kembali) Duryudana.
42	driya. (kembali) driya.
43	Lebih satu suku kata: radyan kalih ngaturan mring wanadri. (kembali) Lebih satu suku kata: radyan kalih ngaturan mring wanadri.
44	mangkat. (kembali) mangkat.
45	Kurang satu suku kata: nadyan akèh yayi ingkang para arum. (kembali) Kurang satu suku kata: nadyan akèh yayi ingkang para arum.
46	asmarèngsun. (kembali) asmarèngsun.
47	krahayon. (kembali) krahayon.
48	sukèng. (kembali) sukèng.
49	Kurang satu suku kata: nora kangmas anggêr ingkang gêtir juruh. (kembali) Kurang satu suku kata: nora kangmas anggêr ingkang gêtir juruh.
50	sayèmbuh. (kembali) sayèmbuh.
51	Kurang satu suku kata: mêmanise saya nusuli. (kembali) Kurang satu suku kata: mêmanise saya nusuli.
52	tau-tate. (kembali) tau-tate.
53	kênaring. (kembali) kênaring.
54	ganggêng. (kembali) ganggêng.
55	Lebih satu suku kata: gusti kang nugsmèng tulis. (kembali) Lebih satu suku kata: gusti kang nugsmèng tulis.
56	Kurang satu suku kata: kang sawênèh bêdhati titihanipun. (kembali) Kurang satu suku kata: kang sawênèh bêdhati titihanipun.
57	Kurang satu suku kata: sawênèh gêrbong ya ingkang. (kembali) Kurang satu suku kata: sawênèh gêrbong ya ingkang.
58	Semestinya halaman 54, tertulis halaman 56 dan seterusnya, tetapi tidak ada teks yang hilang. (kembali) Semestinya halaman 54, tertulis halaman 56 dan seterusnya, tetapi tidak ada teks yang hilang.
59	matarap-tarap. (kembali) matarap-tarap.
60	Kurang satu suku kata: kinarutug ing bêdhil. (kembali) Kurang satu suku kata: kinarutug ing bêdhil.
61	sikêb. (kembali) sikêb.
62	Lebih satu suku kata: lan Madura Dipati. (kembali) Lebih satu suku kata: lan Madura Dipati.
63	wiyati. (kembali) wiyati.
64	Trênggalèk. (kembali) Trênggalèk.
65	Kurang satu suku kata: kadya bajra godhongira amalêdug. (kembali) Kurang satu suku kata: kadya bajra godhongira amalêdug.
66	suraknya. (kembali) suraknya.
67	nampèl. (kembali) nampèl.
68	sigra. (kembali) sigra.
69	Kumitir. (kembali) Kumitir.
70	angaturna. (kembali) angaturna.
71	Kurang satu suku kata: beluk marang jênêng ingsun. (kembali) Kurang satu suku kata: beluk marang jênêng ingsun.
72	Kurang satu suku kata: dhuwung kampuh myang calana. (kembali) Kurang satu suku kata: dhuwung kampuh myang calana.
73	Kurang satu suku kata: Kumitir gurawalan. (kembali) Kurang satu suku kata: Kumitir gurawalan.
74	gol-ginol. (kembali) gol-ginol.
75	nambang. (kembali) nambang.
76	pipit. (kembali) pipit.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri