Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 39–49)
1. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 01–15). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
2. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 16–26). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
3. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 27–38). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
4. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 39–49). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
5. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 50–66). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
39. Sinom[1]
1. Sang Dipati Pêcattăndha | dupi wus mirêng sajarwi- | ning Kudus Kanjêng Susunan | èngêt purwakaning nguni | runtung-runtung samargi | sangking tanah Plembang jujug | Gêrsik Pangeran Modang | wusana têrus dipati | măncadrasa waspa mijil ingusapan ||
2. gya Sang Arya Pêcattăndha | ing Têrung turira aris | dhuh kangmas kanjêng pangeran | kula mituhu sakarsi | èngêt pandoning Widi | mêmungsuhan lan sadulur | mangkya gêtun wus klampah | Pangran Kudus nabda malih | hèh ta iki wanudyane sapa[2] ||
3. ulat tangguh balut netya | wênês sumèh kaduk wingit | pantês trahing widaradya | nadyan wus wrêda katawis | matur sang adipati | inggih punika Jêng Ratu | Kancana Dyarawatya [Dyara...]
--- 260 ---
[...watya] | pramisorinya sang aji | marma botên murut rèh punika Islam ||
4. tan kenging awor jawata | wus kajawi sangking jinis | makatên dhawuh narendra | lah punika kadipundi | karsa tuwan samangkin | ngandika Susunan Kudus | yèn mangkono saiba | sukane Radyan Dipati | Natapraja dene kang ibu widada ||
5. lah sumăngga Jêng Kêncana | kula turi têdhak maring | Bintara panggih putranta | têmtu sokur sukèng galih | nitih punapa gusti | jêng ratu ngandika arum | lumembak sakarsanta | tandya nitih jêmpona di | Dipati Trung nitih kuda di rinêngga ||
6. sarinbit lan jêng pangeran | tyin Kyai Gêtaspandhawi | Ănggaranu Suranata | pêpikul rajabrana di | baboyongan sarwa sarwi | pèni-pèni mas umacur | pirang-pirang gotongan | nèng ngarsa prajurit santri | ing Bintara tumuntur kirdhaning wutat ||
7. dene wadya Majalêngka | ingkang nora mati jurit | Kyai Bobos Kadhuruan | Pangalasan Arya Simping | buyut lan tăndha mantri | Ki Sumbul Dêmang Blagidhur | Arya Tiron Pandêlêgan[3] | wisata ngarsa pribadi | nêdya marang Bintara manjing gami Slam ||
8. gumrudug barêng pikulan | kang kambak bumi lir gonjing | wêntawis wong kawan nêmbang | cacah wadya Majapait | samyarda tyasnya jirih | kumacèlu
--- 261 ---
nêdya nungkul | warnanên putra nata | kang wisma Jawi nagari | sampun dangu miruda sangking nagara ||
9. kang rama dupi wusnya trang | murut ring kadewan syargi | panyibtaning narpatmaja | dera nis pratisthèng ardi | Lawu jumnêng narpati | ajêjuluk Sunan Lawu | ananging wus mring yangyang | kajiman jinis rohkani | Brawijaya paduka sawlas putranya ||
10. Ratu Pabayun pangarsa | krama Dayaningrat Pêngging | kalih Arya Damar Plembang | tiga Rahadyan Dipati | Natapraja kang arsi | umadêg nata ping catur | Radèn Bondhan Gejawan | ing Tarub wus kocap nguni | kaping lima Batha Katong juluknya[4] ||
11. nêm Kanjêng Pangran Dipatya | Bondhan Surati dhèrèk nis | ing rama sri naranata | pitu Dyan Jaranpanolih | astha têngranirèki | anênggih Rahadèn Guntur | anèng Bali kêkitha | songa krama Ki Nom Guling | sapuluh kang ginarwa Ki Jaka Sura ||
12. nêngna putrane narendra | boyongan ingkang wus prapti | kitha Bintara Sang Rêtna | Dyarawati wus umanjing | pratisthèng dalêm wingking | kang prara rara tut pungkur | panggya garwèng dipatya | putra Ngampèl angabêkti | sêdene Sang Adipati Natapraja ||
13. ngujung mring pramisorendra | manêmbah yayah syarga ji | kurmatnya radyan dipatya | botên ketang ibu tiri | nulya mahya ring jawi | manggihi
--- 262 ---
Dipati Têrung | kang wus lênggah pandhapa | kumpul lan wong Majapait | Sang Dipatya Natapraja gya nambrama ||
14. ring kang rayi Pêcattăndha | manêmbah nuwun kapundhi | êmbun mustaka trus driya | katuwawa lir wong ngimpi | wruh kawiryaning murti | Pêcattăndha nêmbah matur | kangmas amba tur wikan | kala syargi jêng rama ji | nguni kula kinèn mangêntar oliya ||
15. kula kangmas kaparingan | ngampil pusaka narpati | katga kang tinaturêngga | rugma Sagrawedang nami | dhapur sèwu kris siji | lah punika warnènipun | amba darmi kampiran | mangke sumăngga kang wajib | kang sumulih wahyaning wahyu kobyarja ||
16. kang katga pinundhut sigra | ingasta nulya tinarik | winangwang wusnya prastawa | iya sun tarima yayi | sakêthi gung mamuji | mugyarsa tuka pitulung | tandya Sang Adipatya | Natapraja sung basuki | kang krahayon para wadya Majalêngka ||
17. widadantuk pandon mulya | pra arya panèwu mantri | kapundhi kalingga murda | sih wilasa jêng sang aji | pun dasih darmastuti | rèh mungsuh yugya kajabut | lungayamba sadaya | paran gusti paring urip | botên rintên sarabut pinra sayuta ||
18. manabda sang narpaputra | tekatmu wus padha bêcik | mungsuh prapta asrah jiwa | sirik lamun dèn
--- 263 ---
patèni | kajaba mung tinari | manjing Slam apa ta saguh | mèstu srengat jêng duta | sadaya wran saur pêksi | inggih inggih sêndika nuwun sandika ||
19. tantra ratri sampun enjang | nulya rahadyan dipati | dhawuh mring Ki Wanasalam | kinèn ngirida prajurit | arya panèwu mantri | sinowankên wali kutup | umanjing gama Islam | ngucap sadad klimah kalih | kang kusyala winulangkên barjumuwah ||
20. ingkang jênêng kasan-kasan | kang wus padha baut ngèlmi | pêrsan aran Kasan Rêtja | kalawan Kasan Munangim | kang anèng desa Dawi | Kasan Wiradi ing Butuh | Pundhong Taslim ranira | catur sami jlimêt ngèlmi | ingku ingkang pinurih mulang pra wadya ||
21. padha dikiran ingkang pan | kèhing dikir catur warni | êndi kang dadi syarjèng tyas | dêdalaning dad sipating | ring Yyang Kang Murbèng Urip | janma catur nêmbah nuwun | sandika amba darma | umèstu dhawuhing gusti | kang rumuhun satari ahmat dikirnya ||
22. wuwusing dikir hu Alah | akmaliyah kang kaping dyi | wuwusira mung hu Alah | [...][5]
23. wuwuse dikir Lah-Alah | satari alip ping kalih | wuwusira mung hu Alah | ahmaliyah kang kaping tri | Alahu wuwusnèki | dikir ingkang kaping catur | kang drana asbandiyah | hu hu sêbute
--- 264 ---
kang madni | iku kêna digo waton dikiran pan ||
24. sadaya wus samya Islam | suka sokur ing Yyang Widi | gya wangsul marêk dipatya | pinirsan ulat wus pulih | lon ngandika dipati | mring tukang wang kinèn ngêrbut | ganjaran wastra boga | pisalin praboting kaji | sarban jubah kotang dhalêm satariyah ||
25. yèn cingkrang mundhuta bakal | ring bungbahe ingkang bêcik | lakên-lakên sutra-sutra | gransut bardhir renda rukmi | tirko parnèl mêpaki | wus wradin sadaya bagus | sukenggar gunging wadya | tantra dangu sampun dadi | wus rinasuk pêngangge sadayanira ||
26. ting jagêdhêg kirdhanira | tan na sinêbut tyan kaji | warnanên brona boyongan | ingkang sangking Majapait | mas sêsotya mawarni | rugma perak dhacin tinbun | tinumpuk nèng pandhapa | jaga gilir rintên ratri | wus tur priksa nèng ngarsaning pra oliya ||
27. sowan pyambak sang dipatya | ring masjit panggih pra wali | mangaturkên kang jarahan | pèni-pèni rajapèni | lan Jêng Adyarawati | kalawan Dipati Têrung | myang panungkulnya wadya | arya panèwu myang mantri | Majalêngka sampun ingupadi srama ||
28. Jêng Sunan Benang ngandika | hèh jêbèng prayoga mami | wus byantu wali sadaya | rèh kraton Wilatikta
--- 265 ---
nis | ramanta sri bupati | marang kadewatan murut | anêtêpona jangka | sirage jnêng aji[6] | ambawani wibawa bawana Jawa ||
29. amung sira kang sayugya | dhasar warismu pribadi | nuli marnoa pranatan | panjunjunging para wali | saksi ngulama mukmin | apa karsanta kasêbut | misudha wadyabala | myang ganjar punggawa luwih | lawan malih yasaa kaprabèn[7] nata ||
30. kang utama dina apa | ngumpulna pra nujum rêsi | sayu para tuwanggana | kawirêja wukir-wukir | paringa dhawuh wradin | praptaning dina katêmtu | sandika dyan dipatya | praptèng dalêm dhawuh nuli | nulya yasa kaprabon jumênêng nata ||
31. pacaraning Ratu Jawa | gya nibali juru rugmi | kinèn wiyasa amparan | kacu rugma sawunggaling | arda walika sêpring | bokor gêndhaga mas tatur | banyak mas walikarda | akèh kêlamun winilis | tantra dina samana wus samya dadya ||
32. songsong gilap jêne prada | jawi lêbêtira sami | mulang badhayèstri priya | wus sumêkta wastranèki | pranatannya wus dadi | pra wali wus samya rawuh | kapêsthi punang dina | tuwanggana dyija rêsi | samya mèstu jumurung jumênêngira ||
33. panèwu mantri panêkar | naradesa naranagri | prajurit samya sumewa | mangrasuk mantèring grutni [gru...]
--- 266 ---
[...tni] | ing bangsal Bintara di | kalêrêsan majêng ngidul | radyan dipati lênggah | wetan jajar bupati[8] | kiwanira Radyan Arya Pêcattăndha ||
34. majêng mangilèn lênggahnya | de kang kilèn pra walya di | majêng mangetan ajajar | wingkingira dyija rêsi | myang nawung kridha wukir | de kang lèr piyambak suwung | mung isi palênggahan | amparan kêncana tuwin | songsong gilap miwah kapraboning nata ||
35. kang ngampil para biyada | sadaya sampun miranti | Jêng Sunan Benang mangasta | pranatan tuwin prajanji | mèt byuha Ratu Jawi | kalanya Prabu Sêsuruh | sangking Brama Sandhara | purwèng byuha Sang Yyang Êning | Nilakatha kanthane tugu wasesa ||
36. mabarang caraning Buda | ing ngriku têksih lêstari | tan kinging ewah sakesya | Jêng Sunan Benang tumuli | maos srat dèn songsongi | gilap jumênêng dhêdhawuh | hèh sagung sisyantara | kawula gung alit sami | katayina surasaning partisara ||
37. pèngêt darma sihing wadya | miwah para wali rêsi | wus byantu sajuga karsa | kalamun Dyan Adipati | Natapraja sêmangkin | sumulih jumênêng ratu | Bintara ngrèh ngrat Jawa | memangkrun prisnya sang mulki | ajêjuluk Sultan Adi Natagama ||
38. gumrung para wali muja | dyija [dyi...]
--- 267 ---
[...ja] rêsi mèstu muji | sigra ki pangulu maca | dunga o jujung turun sih | sadaya tadhah amin | syara grêng lir gunung rubuh | wusnya tamat nurbuwat | sultan ingaturan linggih | lênggah dhampar kêncana songsong byar mêgar ||
39. gya para wali salaman | kumrubut aganti-ganti | Kyana Patih Wonasalam | marsèng lampah pocong[9] bêkti | kyai pangulu nuli | tandya Dyan Dipati Têrung | nayaka jagsa bupatya[10] | pryarya wradin angabêkti | gya Jêng Benang umaos pêrjanji byuha ||
40. rêringkêsan patang warna | wawênanging pra narpati | kagadhuhan păncadriya | dudu darbèknya pribadi | kagungannya Yyang Widi | warna kapindho sang prabu | kajibah mancas durta | tri warna rumêksèng cilik | catur warna priksa ingêring bawana ||
41. panjang lamun kajèrènga | byuha kang dhapur prakawis | kanjêng sultan gya ngandika | mring Sunan Benang sêmangkin | karsaning narapati | paman patih kula junjung | nama Radyan Dipatya | Wanasalam asma patih | nanging kêdah winruhkên prajanji byuha ||
42. mung pinèt gangsal wlas warna | sagung punggawa tur pêksi | Jêng Sunan Benang gya maca | byakta katampèna patih | para madya umèksi | kya patih prajanjènipun | wusnya sanggêm gya sumpah [sum...]
--- 268 ---
[...pah] | tumulya pangulu lami | katêtêpkên tampi janji Wisnu kara ||
43. cacah kalih dasa warna | sandika sinumpah sami | jêng sultan malih ngandika | jagsa Ki Iman Sêmantri | winisudha ngêbèi | mêksih jagsa karyanipun | prajanji adil karta | cacah tigang dasa kalih | byuha kêrta wus winaos turut cêtha ||
44. nyandikani gya sinumpah | têmên-têmênnya sukardi | dènnya nindakkên prakara | yya nganti bau kapini | sultan ngandika malih | mring patih hèh wruhanamu | si adhi Pêcattăndha | lulus jumênêng dipati | anggrênggani ing Têrung tur tambah lênggah ||
45. sarta nêlukna bang wetan | êndi kang midakèng aji | ingsun paringi wawênang | amatrapi kukum pati | kang wus tinimbang rêsik | kêna lapur kèri mringsun | kang sinamdan[11] sandika | suka sukur trusthèng galih | dupi rampung ajat dalêm buga mêdal ||
46. dene warnaning sarana | panjênênganing narpati | rugma salaka suwasa | mamèt kawruh byuha kaping | sèkêt nêm praptèng mangkin | srana panjênêngan ratu | tatkala Sang Yyang Wênang | jumênêng nata nèng Kêling | ajat nulya dinunganan dinum wrata ||
40. Dhandhanggula[12]
1. datan wontên ingkang nguciwani | wusnya rampung ing pangupaka[13] | jumênêngnya jêng sang katong | gya
--- 269 ---
sri narendra kundur | ginarêbêg manggung myang cèthi | praptèng made suyasa | pra sori mêthuk[14] | kang sumewa panangkilan | para wali tuwanggana dyija rêsi | kawirêtja bubaran ||
2. wus lêstari sukaning tyas sami | ingkang samyantuk kulawisudha | suka sokur kawiryane | sadaya punggawa gung | narapraja lan narakarti | suka rêna tyas sumrah | tan srih manahipun | lir tinêmpuh tirtamarta | mila gêmah raharja brastha duskarti | kêrtarta tanpa kara ||
3. duk samana nujyari sawiji | Kanjêng Sultan Bintara yun karya | manjangakên kuncarane | bu dalêm Kanjêng Ratu | Dyarawati ngaturan krami | antuk wali taruna | Jêng Pangeran Ngudung | sênadyan sang dyah wus wrêda | nora kurang lêpiyan ing nguni-uni | siti wuryan ing ngajam ||
4. lawan malih garwaning narpati | Sunan Kudus darbyari wanudya | Rêtna Salamah wastane | karsendra yun kadhaup | lan kang rayi Têrung Dipati | wus dumadya kang rêmbak | kalagsanan sampun | pêngatyan kalih kêpanggya | winiwaha boja-kramanya mênuhi | tan na winacak driya ||
5. wus samya tut pêngatyan kêkalih | sêmana riwusnya lama-lama | jêng sultan andhawuhake | têkap ngabyatrèng Têrung | dhawuh dalêm muliha yayi |
--- 270 ---
ring Têrung prajanira | nan kering praja Trung | padha kinon manjing Islam | lan dhawuhna mèstu marang Bintara ji | kang mogok rampungana ||
6. lan bojomu yayi jakên mulih | sadene anane pra kusyala | iku yya na kèri kabèh | dene wong Majalangu | prarya mantri lawan ngabèi | tarinên di kang dadya | rênane tyasipun | parsa mulih Majalêngka | sun lilani sakarsa nanging yya lali | marang nagri Bintara ||
7. lan malih sun pasrah ring sirèki | bangsal pêngrawit ing Majalêngka | bukakên saosna mrene | lan bale witana gung | ingsun karya pasowan jawi | têtêp dadya bituwah | tilar ramya prabu | sun kira saya utama | dene bangsal pêngrawit sun gawe srambi | wis yayi Trung mundura ||
8. matur nuwun rahadyan dipati | praptèng pamodhokan tata-tata | rinakit apa carane | wus sumêkta sêdarum | dupyantara enjing gya pamit | tumanduk ingkang raka | Jêng Pangeran Têrung | suka sokur jumrung karsa | tandya bidhal pramesyari nitih jali | raka syandana kuda ||
9. kathah para pêpikul umiring | kopêr-kopêr bêkakas wanita | miwah prara-rara wadon | sadene rayya jalu | wadyanira mung sawantawis | gumrudug pedah ngarak | rêgêng nèng madyèng nu | wus tan kawarsitèng marga | praptèng Têrung ing kadipatèn [ka...]
--- 271 ---
[...dipatèn] umanjing | pra abdi noskên bêktan ||
10. akèh para wrêda samya prapti | miwah wadya ingkang lama-lama | kang têbih-têbih wus marsèng | atur tăndha pangungun | kasugênganira dyan pati | kèh punagi sêntona | samana wus kumpul | kèh suyut prasamya tiyang | sawantra ri sampun kagungan prajurit | wantawis gangsal nêmbang ||
11. mêksih gili wran magang prajurit | tambah-tambah sakala Trung arja | ing pasar-pasar akèh wong | samarga-marga pênuh | tahu gorèng myang sate kambing | bêkakas sabrang gumlar | anèng kitha Têrung | muski apa-apa adha | sutra-sutra kain-kain lêbih isi | makanan lêbih murah ||
12. kawuwusa Kanjêng Sunan Kali | wali pamungkas sidik nirmala | têdhak mring Bintara age | panggya ring kêng sinuwun | sultan kagyat lênggah pribadi | anèng sana parasdya | waskithèng pandulu | jêng sunan prapta tumêdhak | ingancaran Jêng Sunan Kali nganthuki | gya rêraupan asta ||
13. Jêng Malaya angandika aris | lah ta jêbèng kraton ing Bintara | saya luhur kuncarane | jroning tanah Jawa gung | datan ana ingkang nimbangi | ananging ingsun darbya | sumêlang ing kewuh | bang wetan Raja Blambangan | Siyunglaut ingkang wus umadêg aji | nêdyarsa ngrèh ing
--- 272 ---
Jawa ||
14. ing Lumajang Kraksan ing Ngrayuti | Băndawasa Pugêr Prabalingga | wus mèstu manganggêp katong | ring Prabu Siyunglaut | awit darbe srana kang ghaib | kris dyi dhapur sangkêlat | kang măngka pangirub | nguni pamujaning Supa | turunane pusakanira jêng kyai | datan siwah sak rikma ||
15. iku bae budinên yèn kinging | pundhutên srana alus yèn kêna | ewuh pukulên prajane | kajabane puniku | ngong nyaosi pirsa sang aji | alas Mantaram ana | janma adhêdhukuh | Ki Supa Pangeran Sêndhang | tur oliya ngibadah nêmbah Yyang Widi | nguni wisma ing Tuban ||
16. nèng Mantaram mèstu dhawuh mami | sak anak rabine arèningwang | Rasawulan panêngrane | duk anèng Majalangu | ingsun purih miruda ratri | kalagsanan samangkya | tibalana prabu | wus bisa êmpu utama | luwih bêcik parêkêna ring sang aji | dadya praboting praja ||
17. lah wis jêbèng arsa mlaya bumi | plas tan kèksi kondur sri narendra | adhêdhawuh mantri roro | mring wona ing Mantarum | anibali Supa wus kerit | kalawan syamènira | mung Ki Nom kang kantun | mêksih nèng alas Mantaram | sabên dina pakarti sukarya kêris | tumbak pêdhang tan kêndhat ||
18. Kyai Supa tan dangu wus prapti | ing Bintara kunjuk [ku...]
--- 273 ---
[...njuk] jêng pamasa | sinambramèng pabagya lon | manêmbah matur nuwun | wusnyantara Supa sinung sih | wisma tênapi sawah | dahat suka sokur | sarta pinisrama brana | sampun mukti wahêntya ingkang kawarni | ri Soma sri narendra ||
19. pratistha sang nèng manguntur nangkil | patih jagsa pangulu sumewa | para tuwanggana jèjèr | bupatyarya panèwu | supênuk[15] nèng ngarsa sang aji | ngandika marang patya | hèh paman karsèngsun | utusan paring wilapa | mring Blabangan mundhut roro rupa kêris | kêmbar dhapur sangkêlap[16] ||
20. marang Siyunglaut Sang Dipati | yèn tan awèh ingsun pukul yuda | hèh patih sapa yugyane | ngampil nawalaningsun | matih[17] munjuk gusti prayogi | pun Ngabèi Tohjaya | pun Tohjiwa cukup | mundhi pustaka narendra | ulat tangguh kaduk manis bèr kuwanin | lan wadya sawantara ||
21. kadhawuhan Tohjaya Ngabèi | karo pisan iya Si Tohjiwa | sandika panggah ature | nata sampun dhêdhawuh | juru santra karya jintèki | ijoan wus kajarwa | tantra srat wus rampung | kunjuk sultan gya katandhan | gya pinringkên Tohjaya Tohjiwa sami | dyi tandya lumaksana ||
--- 274 ---
22. ingiringkên kusya sawêntawis | bidhal marang Banyuwangi kitha | gantya ingkang winiraos | nênggih Dipati Têrung | nêlukakên para bupati | ngabèi răngga-răngga | kang tar nêja nungkul | marang kawasèng Bintara | ingkang băngga jinarah rinayah gusis | branarta binoyongan ||
23. pèni-pèni sêsotya rugma di | kunjuk Kanjêng Sultan Bintara[18] | dlêdêg gêgotongan ewon | tan ana kêndhatipun | arda suka sri narapati | Dipatya Pêcattăndha | sayarda manglaruk | kang têbih-têbih bupatya | Pranaraga Trêgalèk Ngrawa Kadhiri | Brêbêg ing Kartasana ||
24. Malang Gêmbong Bangil tanah Gêrsik | ing Lamongan Jaman Surabaya | ing Mandura Sidakare | sadaya wus tumundhuk | atur bulu bêkti Sang Aji | Natagama Bintara | arda suka sokur | tuhu prawira di guna | Pêcattăndha tan kewran pakarti rumpil | kang brêjul wus rinampas ||
25. dutèng nata kalih sampun prapti | ingkang marang kitha Bêlambangan | malbèng praja gya makuwon | pinarnah ugyanipun | dupyantara enjing sang aji | Siyunglaut sineba | pêpak punggawa gung | kyai patih anèng ngarsa | sri narendra
--- 275 ---
pan wus ingaturan uning | wontên dyi duta nata ||
26. sing Bintara jêng sinuwun adi | ngampil nawala kalih punggawa | kalênggahan mantri anom | wus sumaos nèng ngayun | gya ngandikan duta kêkalih | majêng ngaturkên nyala | tinampèn sang prabu | binuka sinuksmèng driya | têmbayannya pèngêt iki layang mami | Sultan Nataagama ||
27. kang jumênêng Bintara nagari | sudigbyambêg widagdèng buwana | ing Jawa tan ana roro | dhumawuh papah dhêum | Adipati Blabangan nagri | Siyunglaut bang wetan | wiyose sun krungu | sira darbe kalih katga | dhapur sangklat kêmbar kalih tan salingsir | sun pundhut ladèkêna ||
28. mring Bintara ing sak dina iki | lawan malih sun mirêng pawarta | yèn paman jumênêng katong | mangrênggani kaprabun | lamun nyata sun tan marêngi | kajaba mung dipatya | kabawah maringsun | lamun mopo tamtu sira | sun pidana dadya purwakaning jurit | ngatokna guna dibya ||
29. dhuwurêna bètèngmu kang inggil | rakitana kapurancang waja | kang ămba jêro jagange | gulang-gulanga wadu | anggabaha prajurit luwih | titi ungêling rontal | Bintara ping walu | ing sasi Sura taun Dal | sinêngkalan jalma nir catur bupati |[19]
--- 276 ---
Jêng Sultan Natagama ||
30. titi pamaosnya Sri Bopati | Siyunglaut syardanambêg sura | mawinga-winga jajane | hèh duta dyi sirèku | lah tutura gusti santri[20] | kumawama wèh sastra | tanpa tindak-tanduk | duga wêwekaning cingkrang | sirna yodanagara kramanata nis | cêlus sun gêlêm seba ||
31. gunêman moh têpu ingsun gêmil | santri nistha nyarkikis ngalămpra | nadyan mangkono adate | jamake wong tur-atur | layang marang jênêng narpati | pirabara wèh madya | têmbung kramèng ratu | lurahmu bangêt tan tata | apa nguni durung ngaji tyas utami | wèh layang cara bujang ||
32. nulya mundur Tohjaya Ngabèi | tanpa pamit gya praptèng pondhokan | gya natab têngara rame | wadya Bintara umung | wran tri atus sampun miranti | ngalor ngulon ngupaya | papan kang pêkantuk | sigra Sang Nata Blabangan | andhawuhkên kinèn mikut santri kalih | uta[21] sangking Bintara ||
33. wong Blabangan wiranti[22] ngajurit | Patih Cluring kang măngka manggala | ginarbêg pra ditya kèh[23] | Ragajambi lan Bandhung | Pajarakan sumêktèng jurit | nèng alun-alun blabar | wantara nêm èwu | dene wadya ing Bintara | amung wadya tigang atus mantri kalih | Tohjaya lan Tohjiwa ||
--- 277 ---
34. wus rumăngsa wadya sakêdhik[24] | nèdhèng mundur ngiras ngupa lampah | molah lukita nalare | wong Blabangan aburu | gya kacandhak têmpuh ngajurit | kasor brêtya Bintara | kawon kathah guyup | sarta papan dèrèng gunah | Ki Tohjaya Ki Tohjiwa angêmasi | wadya sirna kèh laya ||
35. amung kantun sakêdhik ngocati | lumalyarsa mantuk ring Bintara | umatur marang sang katong | gancangan lampahnya wus | yayah sudra sandi malarsih | watra lami ing marga | praptèng Dêmak sampun | jêng sultan lagya sineba | anjênêngi dhatêngnya bangsal pangrawit | kang sangking Majalêngka ||
36. sêdene bangsal witana prapti | laju ngadêg kinarya paseban | de bangsal pangrawit kinèn | bêgta mring masjit agung | karsèng nata kinarya srambi | kang wus lami rinobak | kasaru kang rawuh | prajurit kang kasor yuda | sing Blabangan atur uninga sang aji | dutèng dyi nata pêjah ||
37. marma amba sami mlajar gusti | kawon yuda rèh karoban lawan | purwa wusana wus tètès | titi turnya tri têrus | arda ngungun sri narapati | ngandika mring ki patya | kapriye karêpmu | Si Dipati Balambangan |
--- 278 ---
têtela trang mindaka tan yun ngabêkti | tumanduk ngarsaningwang ||
38. kyana patih matur awotsari | dhuh gustyamba kajawi karsendra | pinukul ingkang sayêtos | rayi dalêm pukulun | Pêcattăndha Sang Adipati | sinrah ngêrbasèng kitha | Blabangan kagêmpur | dene mangke dèrèng sowan | langkung pyagi katibalana tumuli | rujug karsa narendra ||
39. tandya nuding anggadhèk kêkalih | anibali Têrung Sang Dipatya | kang liningan sampun lèngsèr | lêstari lampahipun | tan cinitra marga wus prapti | ing Trung panggya dipatya | nuju akêkupul | panèwu mantri lan răngga | dêmang bêkêl patinggi miwah prajurit | dyi gandhèk jlog tumrapta ||
40. andhawuhkên tambalaning[25] aji | nêdha sang adipati ngandikan | dening kanjêng sang akatong | kèrida lagsitèng lun | sang dipati sandika inggih | sêmbah nuwun parentah | gya pinarnah sampun | gandhèk ngaso gêdhong wetan | sinunggata sat rasa boga mênuhi | tan na pinancak driya ||
41. dyan dipati dhêdhawuh waradin | pra dipati ingkang beluk anyar | kinèn mèstu sowan rajèng | sadaya nêmbah nuwun | sandikarda nêmbah umiring | sowan [so...]
--- 279 ---
[...wan] nagri Bintara | tantaraning dangu | parentah wus tata-tata | kang sarwa di pêpikulan warni-warni | praptèng ari bidhalnya ||
41. Mijil[26]
1. wus miranti kang para bupati | ayun dhèrèk saos | mring Bintara sowan jêng sang rajèng | de kang têngga dalêm sawatawis | pêpikul nèng ngarsi | gya bidhal gumrudug ||
2. sang dipati nitih kuda tèji | busona rugma byor | pra tumênggung umèstu wurine | Dipati Trung yèn sinawang kadi | trajange sang pêkik | yayah nampuliyun ||
3. pêpikulan sarwa pèni-pèni | mas sotya di kaot | tuwin palawija sak anane | wêdal tanah ngriku kang radyèdi | tan kawarnèng margi | samana wus rawuh ||
4. ing Bintara jujug dalêm patih | sadaya bupatos | tatêlukan ingkang samya dhèrèk | wus pinarnah papan kang nyukupi | bojakramèng bukti | pêpak sarta cukup ||
5. kyana patih enjing malbèng puri | tur uning sang katong | rayi dalêm sowan sakancane | pra tumêgung kang anyar ngabêkti | têluk rèh sakapti | paduka sinuwun ||
6. dhawuh dalêm tibalana aglis | kabèh ring ngarsèngong | gya manuding gandhèk [gandhè...]
--- 280 ---
[...k] lumagsage | sampun kèrit sumaos ngarsa ji | antuk sabèng[27] gusti | pinaring rahayu ||
7. sêmbah nuwun kang liningan wradin | mariklu lumongsor | Dipati Trung nulya ngunjukake | bêboyongan pèni rajapèni | rugma sotya murti | jêng sinuwun manggut ||
8. lon ngandika sun tarima yayi | sêtya kang kawiyos | miwah panungkule para gêdhe | pra bupati răngga lan ngabèi | mangkya karsa mami | lêstaria mêngku ||
9. kithanira kadya nguni-uni | lêlungguh yya kalong | malah wuwuhana sapantêse | munjuk nuwun sandika sabda ji | darma anglampahi | sih wilasa prabu ||
10. gya sang nata kodur malbèng puri | Trung sakănca ngaso | wusnya mudur kapatyan pondhoke | samya manggung suka sukèng galih | latri langên srimpi | bêsan kêthèk tayup ||
11. sunggatanya jêng rêkyana patih | barang sarwa elok | myang dhêdharan ingkang elok-elok | sêdene pisalin wastra adi | buwatan dhilaji | wradin pra tumênggung ||
12. pra bupati nayaka jro nagri | rintên ratri roro | gêgiliran manggihi tamune | nèng kapatyan mèt sênênging tami | warnanên sang aji | tyas gung mangun [mangu...]
--- 281 ---
[...n] limut ||
13. sajuga ri jêng sultan nibali | patih lawan dhayoh | Pêcattăndha ing Trung sakancane | tumênggung răngga lawan ngabèi | wus kerit ngarsa ji | jajar urut lungguh ||
14. pasang karna murdanya tumiling | sultan ngandika lon | Pêcattăndha lah wêruha kowe | sakancamu bupati pasisir | nguni sun paringi | pustaka dhumawuh ||
15. Siyunglaut Blabangan Dipati | dutèngsun mantri ro | Si Tohjaya lawan Tohjiwane | sarta brêtya mring Blabangan panggih | sun purih bêdhami | tundhuka ngarsèngsun ||
16. sarta malih dipati darbe kris | dhapur sangklat roro | ingsun pundhut nora ngaturake | malah ngumbar kasuran bêg luwih | dutèngsun dya mati | rowange kèh lampus ||
17. têlung atus mung kari sathithik | lumayung[28] sung wartos | prapta ngarsaningsun matur barès | purwa madya wusana lyih titi | mangke kadi[29] | yayi ing karêpmu ||
18. lan rêmbugên kancamu bupati | kabèh kang nèng kono | Pêcattăndha wus trang pamyarsane | dhawuh dalêm gya matur wor wani | dhuh sultan manawi | parêng dipun gêpuk ||
19. sampun ngantos klayatan mênawi | tambah kèh wran ngrojong | ring duskarta mindaka prajarjèng | benjing punapa dhawuh
--- 282 ---
narpati | sandika nglampahi | rêmuk dadya awu ||
20. tan suminggah patik darmèstuti | tanggap pra bupatos | lêrês kyai lurah kula dhèrèk | nadyan lêbur wor bantala ênis | yèn atuk sabda ji | tan sakit tyang lampus ||
21. benjang layu sapunika lalis | idinya sang katong | jiwanggamba sumăngga sapangrèh | sri narendra angandika malih | yayi benjing enjing | mangkata yya mantuk ||
22. lah ta uwis sun muji basuki | nata gya ngêdhaton | kang sumewa sadaya lumèngsèr | praptèng pondhok sêdalu tandyènjing | Radyan Adipati | Pêcattăndha Têrung ||
23. wus ngundhangi sadaya prajurit | wus samya mirantos | sakêprabon prang sumêkta kabèh | sêdene bupati ing pasisir | cacahing prajurit | gunggung wolung èwu ||
24. Dipati Trung wus nitih turanggi | tumulya abadhol | pra tumênggung măncanagri dhèrèk | ing samarga-marga antuk kanthi | tan kawarnèng margi | Pêcattăndha rawuh ||
25. Purbasuki bawah Banyuwangi | laju ngetan anjok | Băndawasa Bajulmati age | Bêkalingan praptèng Banyuwangi | nulya tata baris | Adipati Têrung ||
26. dupyantara sadintên saratri | rêmbak [rê...]
--- 283 ---
[...mbak] pra bupatos | pêparing srat bêdhami rukune | rujuk Pêcattăndha karya tulis | tantra wus dumadi | surasaning têmbung ||
27. pèngêt iki sêrat dhawuh mami | Têrung Dipatya Nom | Pêcattăndha bêbaune rajèng | andêling prang Kanjêng Sultan Adi | Panataagami | Bintara kang kasup ||
28. tumêkaa marang sang narpati | Blabangan kang mogok | Siyunglaut kar[30] arda prawirèng | liring layang praptèngsun nèng ngriki | dinutèng narpati | yun bêdhami patut ||
29. anibali sira srana aris | marang gustèningong | angladèkna krismu sangklat roro | lamun kitarsa manggih basuki | tulusira mukti | ngaturna dhuwungmu ||
30. wusnya titi sinung mantri kalih | lumaksa wus panggoh | lawan Siyunglaut Jêng Sang Rajèng | kapanujon lênggah lan kya patih | miwah pra bupati | bawah Toyaarum ||
31. tinampenan supatra liningling | wus tamat gyan maos | lir sinêbit nata talingane | jajanya brit kumêdut kang lathi | ngandika mring patih | hèh Cluring wruhamu ||
32. Pêcattăndha kinongkon si santri | Bintarambêg katong | tanpa duga wantara budine | kumalungkung [kumalung...]
--- 284 ---
[...kung] dhustha glahing bumi | glis cêkêlên patih | duta roro iku ||
33. patènana kêthokên wong kalih | ki patih turnya lon | sampun sampun gusti botên sae | cundaka tan kenging dèn patèni | ngrusak silèng nagri | tan yugya tinêmu ||
34. kala alam pundi jaman pundi | purwa praptèng mangko | dèrèng wontên caraka pinatèn | kajawi tyang duratmaka têlik | pantês ukum pati | lupya malih katur ||
35. wontên têlik kacêpêng tan mati | dèn culkên kimawon | malah ginanjar mas wastra sae | alamipun Ramawijaya di | baris Syelagiri | nyêpêng têlik diyu ||
36. suka srana digtyambêg linuwih | Dasasya Sang Katong | kang nyundaka nêlik sasolahe | suprandene antuk agsama di | tur Sri Rama ugi | panjananing Wisnu ||
37. botên karsa siya-siyèng bumi | kang kadya sang katong | lamun arda padukambêg dede | patih kiwala pêjah rumiyin | nistha kraton ngriki | patih tumut luput ||
42. Durma[31]
1. Siyunglaut jaja bang mawinga-winga | sarira lir mahyapi | sadarpambêg sura | yayah sinipi ămbra | nguman-uman hèh Kya Patih | Caluring
--- 285 ---
sira | tan nêdya malês bêcik ||
2. sun wisudha sangking dama praptèng mulya | mangkya walêsmu silip | kumintêr sajarwa | ambêg pandhita pana | sajatine wêdi mati | si nisthip pidak | tan wruh kamuktèn dhiri ||
3. kalingane mangkono pamalêsira | tan rumăngsa manawi | yèn nagara karta | sêngguhmu yayah putra | mangkya na karya wigati | tan dadya rowang | malah wani si patih ||
4. yèn mangkono sun rampungi bae sira | katiban pusaka ji | narendra mangasta | katga kyai sangkêlat | kang sinangklit gya tinarik | patih waskitha | ngrangsang criga narpati ||
5. ugi kyai sangkêlat kang dhapur kêmbar | wus kadaut kya patih | sêbrak sri narendra | goco jangganing patya | patih nangkis-nangkis kêris | sang nata kêna | asta bucêk ngêmasi ||
6. kyana patih bêrèt jangganira laya | dadya susawa kalih | sang nata lan patya | layon dyi gilang-gilang | warnanên jêng pramisori | ngaturan wikan | nata sampyuh lan patih ||
7. sru manjêrit karuna kalara-lara | supe jatining èstri | marang panangkilan | nungkêmi kunarpendra | gya ingampil [ingam...]
--- 286 ---
[...pil] manjing puri | tangis jro dhatyan | lyir laleyan wor siti ||
8. kawarnaa syamining patih wus wikan | yèn kang raka ngêmasi | anèng panangkilan | nyai patih lumalya | lan atmanya alit-alit | manjrit karuna | sinungkêman kang mayit ||
9. gya binêkta mulih marang kapatihan | ucapên duta kalih | Mantri Trung lumajar | nêdya maring pondhokan | yun tur uning ring dipati | tan dangu prapta | sinrêng sabda mawêngis ||
10. carakamba sira prapta pêgat-pêgat | wigatine tyèsmu jrih | matur ponang duta | purwa madya wusana | saklangkung ngungun dipati | eloking lampah | narpa sampyuh lan patih ||
11. garjitèng tyas sasat nglêboni gadhungan | dhuwit kari ngukupi | sabên nguthut ngandhang | tandya dhawuh mring wadya | gumruh kang syara mêlingi | brêtya Bintara | sapa kang lawan jurit ||
12. sarta bendrong sanjata mariyêm munya | Bupati Ragajampi | bawah Balambangan | mêksih pêrnah nak-sanak | lan Siyunglaut sang aji | ciptaning driya | nêdya labuh nagari ||
13. amêthukkên wadya Têrung yuda brata | gênti rok silih-ungkih | dangu antaranya [antara...]
--- 287 ---
[...nya] | wong Blambangan lumajar | salang-tunjang rêbut urip | Bupati Raga- | jampi kari pribadi ||
14. gya srah tobat nuwun sakêthi agsama | Dipati Trung nampèni | nulya malbèng pura | layoning sang dipatya | wus pinaripurna suci | binêktèng cêma | lyir caraning dewa di ||
15. lawan malih layoning rêkyana patya | sarêng sampurna kadi | rèh agama Buda | nulya Sang Pêcattăndha | anjarah sajroning puri | kang sarwa endah | tamparan sawunggaling ||
16. kacu rugma kidang mas arda walika | upacaraning aji | katga dyi sangkêlat | sampun munggèng gêndhaga | dening kanjêng pramisori | lan putra-putra | miwah kang para lagsmi ||
17. kadhawuhan nêdya kaboyong wus adad | putra labuh nagari | mila dyah sumarah | sanadyan ta wus wêrda | amung Nyai Patih Cluring | datan jinarah | malah katrimèng kardi ||
18. sutanira malih jinujung bupatya | nèng Blabangan nagari | sangêt sokur suka | ananging kinon gama | Islam ngucap klimah kalih | wus kalêksanan | sarta ngadêgkên masjit ||
19. kawarnaa bupati
--- 288 ---
ing Bêlambangan | kang ngungsi marang ardi | Tumênggung Krasakan | Lumajang Situbănda | ing Prabalingga basuki | samya rêmbagan | têluk manjing agami ||
20. samya manut Adipati Pêcattăndha | mèstu Bintara nagri | kang umadêg sultan | putra Sri Brawijaya | kang wus risak kraton ngalih | marang Bintara | nulya para bupati ||
21. sampun rêmbag sadaya lajêng wisata | sowan Têrung Dipati | lan sawadyanira | kang nèng dalêming kitha | tan cinitra anèng margi | prapta Blabangan | sowan sang adipati ||
22. wus kêpanggya tumênggung basuki lawan | sakancane srah pati | yèn kaparêng nêdya | umèstu gama Islam | sarta dhèrèk nganggêp aji | dhatêng Jêng Sultan | Adi Nataagami ||
23. langkung suka Sang Dipati Pêcattăndha | sarwi ngandika aris | hèh kănca sayugya | jêngandika sadaya | nging panêdha kula ugi | sami sowana | Jêng Sultan Bintara di ||
24. tandya bidhal kang arsa sowan Bintara | pêpikul munggèng ngarsi | de jêng pramisyara | nitih jêmpona rugma | prara-rara moi-moi | sêlur nèng wutat | nitih tandhu mantêsi ||
25. sang dipati ing Têrung syandana [sya...]
--- 289 ---
[...ndana] kuda | tuwin para bupati | bawah Balambangan | gumuruh syaranira | kathah jalma kang ningali | ngambah wonarga | sebak prawata agni ||
26. tan kawarna nèng marga samana prapta | ing Bintara nagari | jujug kapatihan | sampun sinung pondhokan | sugata maneka warni | Radyan Dipatya | Wanasalam tur paksi ||
27. kunjuk nata lamun Têrung Pêcattăndha | kang sangking Banyuwangi | adon yuda brata | mênang antuk boyongan | rajabrana warni-warni | putri pra lagsma | prara-rara bupati ||
28. wong bang wetan samyarsa sowan narendra | tobat nyuwun umanjing | Islam gama mulya | jêng sultan langkung suka | angandika ring sang patih | lah timbalana | kabèh boyongan putri ||
29. lan bupati bang wetan kang nêja Islam | sandika kyana patih | nuding mantri nulya | kinèn ngirit sadaya | Pêcattăndha Trung Dipati | wus lumaksana | prapta byantarèng aji ||
30. sinambrama pabagya Sang Pêcattăndha | munjuk nuwun kapundhi | gya matur dyan arya | dera nglampahi dhawah | pangèstu dalêm sang aji | unggul ing yuda | purwa madya mêkasi ||
31. pramisorining [pramiso...]
--- 290 ---
[...rining] nata ing Bêlambangan | wus ingaturan manjing | dhatu prabayagsa | lan jêng ratu pêpagyan | bagya-binagya ing wuri | sri naranata | manjing paring basuki ||
32. wusnya angsung salam sang nata gya mahya | manggihi pra bupati | bawah Balambangan | kang sumêdyarsa Islam | ugi sinêmbramèng puji | sadaya nêmbah | sêmbah nuwun kapundhi ||
33. ingandikan majêng ingkang nyuwun Islam | kanjêng sultan pribadi | kang nutun sahadad | samana sampun tamat | wus kalilan ngaso sami | mondhok kapatyan | dupi antara ari ||
34. pra bupati bang wetan sampun kalilan | mulih lulus mandhiri | mêngku kithanira | lir adad kina-kina kina[32] | samya kinèn yasa masjit | ngeslamna para | Buda kang lami-lami ||
35. lawan malih nata paring partisara | byuha janji bupati | ingkang mangku praja | ayya mèngèng sakesya | sêdene tênayèng patih | ing Balambangan | kang wus dadya bupati ||
36. pinaringan partisara janji byuha | samana sampun pamit | tumênggung bang wetan | karilan lumaksana | tan kawarna anèng margi | praptèng puranya | agung kasukanèki ||
37. sarta Islamakên sagung balanira [ba...]
--- 291 ---
[...lanira] | saha wiyasa masjit | wus kathah oliya | mahbut Allah Tangala | kathah ingkang para kyai | amulang kitab | tataning gama Ngarbi ||
38. kawarnaa putri kang sangking Blambangan | tilas garwèng dipati | mangkya karsa nata | pinaringkên ki patya | Wanasalam Dyan Dipati | wus dhinawuhan | tata-tata miranti ||
39. winiwaha mulya lir pêngatèn kênya | sadarpa sukèng galih | dyah lan kyana patya | panggihnya tan winarna | tariman sampun katampin | binêkta marang | dalêm kapatyan mukti ||
43. Sinom
1. riwusnya ing lama-lama | Jêng Sinuwun Sultan Adi | Panatagama Bintara | karatonnya tata titi | brastha durtèng pakarti | karti dudu culika rut | botoh akèh kabêtah | kathah tobat marang masjit | narakarya sêpulur tan kara-kara ||
2. kêbo sapi bèbèk ayam | aglar nèng pangonan têgil | pari dadi palawija | pala kapêndhêm mênuhi | pala kasimpar dadi | sêdene pala gumantung | pajêp mung sawêntara | kèh têgal kailèn warih | rawa-rawa wana-wana dadi desa ||
3. pêkir papa sinung wisma | winisrama brana [bra...]
--- 292 ---
[...na] rugmi | kathah luwar sangking dama | sagung anak-anak yatin | pinaring wragat aji | boga wastra di lumintu | sirna ruganing praja | tani-tani wus sukarya | marga gung mring măncapraja[33] ||
4. mlijanu karta pêpara | tan darbe sumlang sadêmi | prapatan sinung pajuta | ratri sambang jaga margi | gêgiliran wong cilik | pasar-pasar wisma bagus | jinagèng agèn kathah | sinung lêlurah kang jagi | marma marta eca gung alit punggawa ||
5. akèh naradesa kaya | narapraja sugih-sugih | sêpulur pangupajiwa | sudagar wastra kèh prapti | lamun ana prakawis | gunat jawab glis pinutus | mupakat buwah praja | kang kasor narimèng galih | mila ya luhur kutamaning warta[34] ||
6. wadya prawira tamtama | gêgiliran jaga ratri | wadana Gêtaspandhawa | ingkang nata mubêng nagri | sumaktèng brajastra di | jaga pakewuh pri pupuh | yayah Jêng Sultan Jiat | putra Ibnu Ngumar Sait | prajèng Ngerak pangupayaning durjana ||
7. mila gêmah arja karta | sirna parangmuka têbih | satru dalêm jaya sirna | akèh pranatan waradin | sudagar santri tani | sinajar karênanipun | sadene tuwanggana | kawirêtja kang
--- 293 ---
nèng wukir | katimbalan nglêpak wisma jro nagara ||
8. dyijawara rêsi tapa | kang ulah puja sêmadi | sinarah sakaptènira | juru tênung dhukun sakit | pinisrama rijêki | wastra di sacukupipun | yèn ratri jroning praja | yayah rina kèhing janmi | têpi marga sinung tirta wisma dana ||
9. nuju ing sawiji dina | jêng sultan darbe pênggalih | nibali pra nawung kridha | ingkang tanèng wukir-wukir | Bantên kitha Caringin | Pandhegêlang Rangkasbitung | ing Batawi Jakarta | Bogor Bandhung lan Ciamis | ing Cianjur Kuningan Garut Sumêndhang ||
10. Ngrawa Carbon Têgal Batang | Pakalongan lan Sêmawis | urut pasisir lor wetan | Ngêrmbang Juwona lan Pathi | Blora Gêrsik Kêdhungpring | Nglamongan Panjang Sidayu | Surabaya Madura | Bangil Gêmbong Bangêr Tubin | Pugêr Krêksan Situbănda Balambangan ||
11. Malang Blitar Kartasona | Tulungagung ing Kadhiri | Srêngat Bêrbêg Pranaraga | Trêgalèk Madiun Granti | Bagêlèn Kartanagri | Lowanu Ngambal Sêmawung | Gêbumèn Banyuêmas | Cilacap lan Purwasari | Lêdhog Gawong tinimbalan mring Bintara ||
12. nadyan wong desa-madesa |
--- 294 ---
êndi ingkang ahli tulis | myang wong ahli craka basa | baut sastra pramakawi | sadaya dèn tibali | cegoh regok kaki jêmbun | kang digbyèng pramabasa | karsa dalêm sultan adi | hyun nyalini dina sasi taun Jawa ||
13. sinatunan têmbung Arab | duta kang ingutus mranti | wus lali lan nulya bidhal | ngetan mangulon lêstari | panglêmpaknya kapêsthi | dina tanggal sasi taun | sêdene pra ngulama | Arab kang wus putus tulis | kang wus nyata guna digbyèng palak dunya ||
14. sigêgên jêng mangun karsa | mangsuli carita nguni | sarisaknya Majalêngka | putra ampeyan sawiji | Dayaningrat wêwangi | lakinya Ratu Pabayun | ing Pêngging prajanira | tan arsa karèh narpati | nêdya blela mring kyasèng Sultan Bintara ||
15. dhasar ing Pêngging punika | nguni tilas praja adi | nagari Purwacarita | Kusuma Wicitra Aji | kang babat praja dadi | dupi wus dadya wana gung | ing mangke nêmbah arja | Sang Dayaningrat murwani | kanan kiring janma nganggêp tuwanggana ||
16. malah akèh nganggêp raja | Sang Dayaningrat tan apti | sadarpa gung kipa-kipa | sênêng karan Kyagêng Pêngging | tumular nyakrèng bumi | lama-lama [la...]
--- 295 ---
[...ma-lama] tan kêbut[35] | dene pakaryanira | kyagêng mung rêmên sêmèdi | mangêningkên sucipta yayah wran Buda ||
17. dhasar mêksih gama Brama | kalakuan Wisnu Murti | sring sidhakêp suku tunggal | ngukut păncadriya mati | jro jiwa datan kalih | mangeran ring dhèwèkipun | sing adrênging karsarda | suksma sarupa jêng kyai | kasatmata wus yayah mayăngga seta ||
18. marma kondhang jonaloka | tumutur tumular ti[36] | Kyagêng Pêngging sudigbyèng kak | tega pati rila rugmi | bèrboga wastra adi | dana mili siyang dalu | warnanên wali murtat | ngamal kadariyah yakin | asal wêrjit kasêbut Sèh Sitijênar ||
19. mirêng warta cocog ing tyas | klakuanira Ki Pêngging | sukarda marwata suta | Sèh Lêmahbang yun pinanggih | wisata glis tumrapti | jujug mêsjit tata lungguh | kyagêng rinoda pêksa | sêsalaman cara santri | rêraupan Sitirêta pasrangkara ||
20. kyai kula langkung bingah | paduka mangeran budi | ngêningkên sajuga karsa | kagyat kyagêng tanya aris | sintên dika kasih[37] | lan ing pundi wismanipun | umatur
--- 296 ---
kang tinanya | kyai kula Sèh Sitibrit | nguni băngsa sudra mangke manjing madya ||
21. antuk darajat sasêngkan | mangke ingaranan wali | sanès lan jênêng paduka | run-tumurun trah narpati | pramodèng tanah Jawi | bangsawan lêluwuripun | ing mangke têmah nistha | dhêdhukuh dadya wran tani | anèng ngriki babat nadur palawija ||
22. amba kumacèlu nêdya | panggya lan andika kyai | wus lami antaranira | kalêksanan lagya mangkin | pêrlonipun nêdyapti | dika kula bikak kawruh | samya ngabên sasmita | darêdah timbuling yagti | yèn sami wong wicagsana boya merang ||
23. botên isin muruhita | sokur pêthuk ing pênggalih | sarujuk tekat sajuga | ngantêpi ciptaning budi | sanadyan dadya glali | ajur mumur yayah glêpung | kêncêng madhêp tan ocat | labêt ngukuhi pênggalih | lah sumăngga mragat ayam babon seta ||
24. kinarya wuduk lêmbaran | Kyagêng Pêngging wus dhawuhi | parèstri olah rasulan | praptèng surup surya mantri | sumaji-saji mori | têlung kacu karya tutup | sinung sadalêm langgar | lênggah nèng èmpèr
--- 297 ---
wong kalih | nglairakên sasêmon Buda lan Eslam ||
25. kang kinarya nganti wayah | Kyagêng Pêngging jarwa ngênting | kabèh kawruh Budawaka | Sèh Sitijênar nampani | gya ngandhar ngèlmu wali | têrang têrus urut runtut | Dayaningrat wus tămpa | nyipta kabèh tan salingsir | mung basane têmbung Arab lawan Jawa ||
26. dangu mahyaning sêsmita | praptèng wanci lingsir wêngi | saking èmpèr manjing langgar | gandhengan asta tyang kalih | mori ginêlar nuli | Sitirêta lunggyèng kidul | majêng ngalèr susila | kyai agêng lênggah mungging | êlor majêng mangidul ayun-ayunan ||
27. susila adu wadana | Sèh Sitibang tanya kyai | pundi kang murba misesa | Kyagêng Pêngging tan udani | Lêmahbang dèn takoni | pundi plawanganing layu | Sitijênar tan wikan | kyagêng galihe katampi | lamun têmbe kyai manggya klowong dunya ||
28. Pangran Jênar kipa-kipa | sarwi ngandika ring kyai | puniku salah satus grat | kyagêng pasrangkara malih | punapa malbèng sêpi | yayah duk dèrèng tumuwuh | Sitijênar sru jola | sayêkti salah satus mil | kyagêng nabda
--- 298 ---
lah punapa manjing rahsa ||
29. ingkang jumênêng pribadya | umanjing sir dadya mani | tumrah kunthari-kunthara | sèwu dina mangan gêmbing | srudènge jisim mami | Sitirêta saya jêpluk | têmah kyai narima | nyuwun bèngêt Sang Sitibrit | sinajarwa uninong uning ananong ||
30. Kyagêng Pêngging sampun tămpa | ananging dèrèng nyanggêmi | mêksih kabudi ing manah | Sitibang têtanya pundi | palawangane pati | Kyagêng Dayaningrat dumuk | Sitijênar wus tămpa | ugata mêksih kabudi | tandya mêdal ambêng wuduk bubu lêmbar ||
31. ingkung babon gya pinurak | pinothèng-pothèng mrih wradin | samya mahyakkên sasmita | Sèh Lêmahbang lan Ki Pêngging | Sitijênar angambil | sirah ayam sarwi muwus | iki klowongan dunya | kyagêng ngasta ngambul dambi | apa iki kadhatone rahsa mulya ||
32. Sèh Jênar nyandhak jêroan | apa iki susuh angin | Kyagêng Pêngging surakatan | asta mubêng mobat-mabit | ngêbuti asta kalih | pajuta mati kakêbut | gumujêng kalihira | sadaya puniku silip | uning anong sajati-jatine [sajati-ja...]
--- 299 ---
[...tine] laya ||
33. têlung bêngi têlung dina | Sitijênar anèng Pêngging | kathah dènira jêjarwa | ênting surasaning kawrin | Arab kabudan yakin | ing sangkan paraning rujuk | dupi wus kasatmata | Sitijênar nulya pamit | wus kapungkur Kyai Pêngging brănta laya ||
44. Asmaradana
1. sasampunnya Kyai Pêngging | tampi sasmitèng uliya | wali Lêmahbang wijange | tambah sêtyambêg martana | kawruh muksyaning ăngga | bangkit jèrèng bakit ngêjum | têmah sirna marang iya ||
2. iya janma kang kakiki | wujut kak kiyamul kodrad | jumênêng anane dhewe | kawulane dadya sukma | Yyang Sukma dadya nyawa | nyawa sirna manjing suwung | wangwung ngêbêki bawana ||
3. ananing Allah wit dikir | dikir pan pona dad sipat | asma apêngal Yyang Manon | gumulung dadya antaya | rahsa ing dhèwèkira | iya sira iya ingsun | mosik jumênêng dad mulya ||
4. jroning alam kabir sahir | kene kona nora beda | amung manungsa anane | Kyagêng Pêngging Dayaningrat | wani nglairkê tekat | Allah majas wujut palsu | makikine[38] sangking asma ||
5. asma [a...]
--- 300 ---
[...sma] manungsa linuwih | mêngku sipat kalih dasa | Buda Islam sampun awor | rupa juga ro asma[39] | angèle wus waskitha | gampang kasampar kasandhung | Kyagêng Pêngging wus pratignya ||
6. wong nèng gung sapada sidi | mung mêngku kalih prakara | [...][40] | gusti lawan kawula | nging Ki Dayaningrat tanbuh | wong mati tan ngrasa laya ||
7. urip datan ngrasa mati | bêcik datan ngrasa ala | lêbdèng jiwa nora manggon | mangkana kawruh bijagsa | midrawèng cakrawala | tan ngupa kamulan layu | urip sumarah ing karsa ||
8. nguni jarwanya Sèh Abrit | kaanan bumi akasa | sagarardi sak isine | cêcukulaning bawana | [41] | surya căndra susup-susup | ananging manungsa tama ||
9. Allah dudu johar manik | nuju jisim budi rahsa | sahadad puniku palson | marma kyagêng arda nrima | wêwarah para sisya | kathah wong mănca sung-kusung | gumunggung ayun satmata ||
10. sadaya kajarwa yakin | mijang ngêblak blaka suta | sirna wadi tanpa tèdhèng | nora slamêtan rasulan | ulês sêsuci mboya | singa mara sinung kawruh | ngèlmu wadining bawana [ba...]
--- 301 ---
[...wana] ||
11. wus pas sadad sondêr dikir | angandhar nyataning pêjah | urip nèng dunya kanthane | lakune kasêdul sadad | kapalsu napi isbat | dikir pan sêmbahyang apus | kajarwakkên ring sakabat ||
12. mila murit ingkang tampi | marma sami kadariyah | nyirnakkên Allah wujute | nganakakên asmanira | tansah dan anggêp dora | kabèh-kabèh saka ingsun | siksa sangking sapêpadha ||
13. Kyai Dayaningrat Pêngging | putus pramèng kawruh dunya | ngakerat dunya ênggone | syarga nraka anèng dunya | gusti kawula dunya | mati urip dunya amung | lah sumăngga kagaliha ||
14. mantêp kêncêng budi siji | Ki Pêngging pamunah laya | wus tan mèngèng satiksyèng dom | dènnya mancah pra agama | Buda Islam dupara | gama parasdyaning palsu | rêraton anguyawora ||
15. kasêdul sangkaning bayi | praptèng tuwa manut rowang | sêka kumpulane rare | tuwa kumpulaning tuwa | kajarwa asma sonya | wujut ngamadaka palsu | tan wruh wandane gusthika ||
16. tuhu nuksmèng tyas utami | Kyagêng Pêngging sudibyèng kak | ing gunardika
--- 302 ---
wèh layon | putus kartining pralaya | ing kene kona kêna | sirna pabudi tyas liwung | santosa tyasnya nirmala ||
17. tuhu wicaksona murti | pramana mangulah prana | păncadriya pirantine | paningal gănda pamyarsa | pangucap kumpul juga | tajêm tumêmpuh lir punglu | dera mèt kawruh utama ||
18. dhasar putus byuha murti | sadaya kaanan dunya | sangking manungsa asmane | manungsa padha manungsa | dene ratu lan wadya | nata rintên ratri bujug | dora kang tanpa wasana ||
19. marma ratuning agami | jatine ratuning cidra | wus mangkono salamine | wani ngaku dikir pana | nyatane wong supêna | wruh sarwendah aning turu | budayaning cipta maya ||
20. sigêgên kang digbyèng kawrin | warnanên Sultan Bintara | wus angsring mirêng pawartos | wêka pangarsa narendra | Sinuwun Brawijaya | asma Jêng Ratu Pabayun | kagarwa Ki Dayaningrat ||
21. akêkutha anèng Pêngging | tan ngidhêp marang Bintara | malah angirup para wong | kathah samya muruhita | kawruh muksyaning ăngga | nanging pamêdharing ngèlmu | nyulayani pra oliya ||
22. wiji sangking Sèh Sitibrit |
--- 303 ---
murtat tekat kadariyah | tan nganggêp Allah kyasane | mrojol sangking kitab Kuran | malah ngaku Pangeran | wong kang têbih-têbih kerup | samya nut murang agama ||
23. mangrusak gumlaring dini | mustapa nayakaningrat | kang hyun kanggo salamine | praptaning dina kiyamat | durung têka mèh rusak | anyênyampah buka sintru | miyak wadining bawana ||
24. wus gumlar nêmbah Yyang Widi | sarengat Nabi Mukamat | dadya ling-aling lakyawon | mangkya Kyagêng Dayaningrat | migêna gama Arab | maido sarak kang maksus | kanjêng sultan langkung duka ||
25. gya nibali Dyan Dipati | Wanasalam pêpingitan | lan pangulu kêtip anon | wus prapta sumaos ngarsa | ngandika jêng pamasa | paran paman wartanipun | ing Pêngging ana punapa ||
26. kyana patih matur aris | dhuh sinuwun tadhah duka | lêpat dèrèng tampi wartos | gêjawi raka paduka | Jêng Kyai Dayaningrat | ing Pêngging tan nêdya sujut | marang jêng paduka nata ||
27. mung ngantêpi dadya tani | wisma nanêm karang kirna | kêdhik sujonamba batos | narendra
--- 304 ---
malih ngandika | bênêr aturmu paman | mangke mêntas anggêguru | mring wali Sèh Sitirêta ||
28. wusnya tampi wijang ngèlmi | mangkyambêg durtèng agama | mring kyasèng Allah maido | malah dardahing pawarta | ki agêng ngaku Allah | tekat kadariyah junun | tingkin sudarsaning Kuran ||
29. anyênyampah ngisin-isin | mring mardika wali sanga | jênênging kraton maido | mêmoyok yayah duskarta | masjit minulya arja | narik suselayu patut | ngidhêp dhawuhe Dad Mulya ||
30. mangke kakang Pêngging tingkin | rumajong arda walepa | culikèng jagat ayune | ngèlmune ngămbra midrawa | ring măncadesa liya | kondhang kasumbagèng catur | derambêg sêtya parasdya ||
31. patih manawa manawi | mindakèng karaton mulya | jêr padha warising rajèng | pamilau arsa ngămbra | yogi siniram tirta | sarana prajurit nglurug | Pêngging cinêkêl ngayuda ||
32. patih munjuk adhuh gusti | sampun kapukul ngayuda | nistha jênênging karaton | botên mènpêr satus yuta | punika tyang dhadhêkah | boya pasang umbul-ubul | mung nglanggar sarak agama ||
33. mung kalbêt prakawis sipil [si...]
--- 305 ---
[...pil] | mênawi parêng karsendra | katimbalana kimawon | ingkang klayan dhawuh krama | mamrih kerit sumewa | nata sarujug gya nuduh | mantri kalih lumagsana ||
34. tan kawarna anèng margi | praptèng Pêngging jujug nglanggar | panggya kyagêng lênggah ijèn | mantri prasaja yèn duta | sangking nagri Bintara | kautus ingkêng sinuwun | paduka kyai ngandikan ||
35. mring Dêmak panggih sang aji | kerida salampah kula | Kyagêng Pêngging manêbda lon | hèh duta sakêthi trima | katimbalan narendra | lah punapa pêrlonipun | kula tan darbe pêrkara ||
36. wontên ngriki nanêm gagi | babat wana ngupa jiwa | atas karsaning Yyang Manon | yèn mêdal tanêman kula | kênthang jagung katela | kula têdha lan Hyang Agung | ingkang paring prentah gaga ||
37. tatkala macul lan gusti | ngundhuh-undhuh lan pangeran | mangke sapadhaning uwong | nibali marang manira | ngrika wontên punapa | mung pangran lan asmanipun | kang boya pisah sakesya ||
38. dene kula dèn timbali | mêsthi mopo botên arsa | yèn botên kalih kang momong | sênadyan purun kawula | yèn kang
--- 306 ---
momong tan arsa | pripun gèn kula lumaku | mila tangèh nêdya seba ||
39. jandika matur sang aji | makatên wangsulan kula | Kyagêng Pêngging botên mopo | nanging kang momong tan arsa | nulya duta pamitan | kyagêng manthuk wus lêstantun | tantra wus prapta Bintara ||
40. nulya sowan sri bupati | mantri dyi matur prasaja | Kyagêng Pêngging wangsulane | daruna madya wusana | kagyat sri naranata | pamopone pasang jalu | lyir gadhungan kêrtu lima ||
41. tandya nimbali kya patih | kerit pinaringan wikan | ngungun dyan pati ature | pukulun sri naradipa | yèn parêng padukendra | dalêm pyambak kang lumaku | panggya lan raka paduka ||
42. amba sandi tiyang alit | nglugas sumbaga lir sudra | bêkta kanthi sapantêse | mangkyamba kang sagêt ngira | punapa kang kinarsa | barès tuwin botênipun | rujug narendra ngandika ||
43. yèn mêngkono patih bêcik | sira dhewe kang kêpanggya | cukup sakarampungane | nanging sun paringi sira | pralambang tigang warna | kakang aturana ngêcup | sandika patih lumaksa ||
44. mung kanthi punakawan tri | wus lêpas kirdhanya prapta | dhukuh Pêngging têtanya lon | ring
--- 307---
wong macul anèng natar | tur wruh kyagêng nèng langgar | pêrlu lagya imbal wuwus | lan kang murwèng dhèwèkira ||
45. kagyat kya patih duk marsi | wangsulane wran kathokan | patitis timên wuwuse | dyan pati laju mring langgar | uluk salam ping tiga | kyagêng minggu tan sumaur | patih nulya manjing langgar ||
46. lênggah kyagêng tan kaèksi | rèh kaling-kalingan gubah | kang pindha myak gubah dongong | mèksi cahya lir purnama | ngawêng mêngku wangkawa | kya patih pasrangkara rum | hèh Alah kula utusan ||
47. dèn utus Hyang Maha Sukci | kang mêngku kraton Bintara | panggih ring dika Yyang Manon | kang majênun dhèwèkira | nolih kyagêng nupiksa | ring tamu kang lagya rawuh | manthuk-manthuk mawa cara ||
45. Dhandhang[42]
1. sêsalaman kyagêng lawan patih | wusnya samya matur karaharjan | Kyagêng Pêngging têtanya lon | hèh dutamba yun wêruh | jarwanipun andika angling | kodhêng manah kawula | paran têgêsipun | jandika ngaku utusan | dèn utus Hyang Maha Suci kang bawani | karaton ing Bintara ||
2. kinèn panggih Yyang Manon nèng ngriki | kadipundi niku
--- 308 ---
jarwanira | patih tanggap gya kajèrèng | makatên têgêsipun | kanjêng sultan sipat kawadis | barang polah sadarma | atas karsanipun | Yyang Maha Sukci jro jiwa | artènipun budi punika lyih bêrsih | tan rêkasa tan lara ||
3. laju praptèng ngriki nglagsanani | nglairakên kang mêngku Bintara | panggya ring dika Yyang Manon | makatên jarwanipun | ngrika ngriki botên salingsir | nadyan ingkang dinuta | makatên jronipun | nadyan sipat anyar kita | nanging lamun Maha Sukci botên arsi | raga tanpa budaya ||
4. kyagêng manthuk pêthuk kang pênggalih | wus manyakra duta wong bijagsa | katara sangkêp sabdane | sumèh netyèsmu tangguh | kaduk madu têmbung mlasasih | rumêngkuh ngaku sanak | mêngkona turipun | dhuh kyai atur kawula | nglêganana paduka dipun aturi | kasuprih mangun wirya ||
5. rayi dalêm jumênêng narpati | darbe sudara nèng madyèng wana | onêng datansah sumêdhot | wah malih rinta prabu | mangkya mirêng pawarta yakin | paduka ngaku Allah | tur kinarya muruk | mijang ring wong măncapraja | yèn kalantur mênawi ngrisak nagari | tan yogya linampahan [li...]
--- 309 ---
[...nampahan] ||
6. para janma ingkang sampun tampi | paring dalêm kawruh ngaku Allah | kathah kasasar tekate | mangrisakkên karta yu | têmah ngămbra durtèng pakarti | kyèh datan ajrih siksa | nrah pêpacuh bagus | juti culikarda ngêrda | Kyagêng Pêngging manêpda kula tan apti | pinrih sowan narendra ||
7. ingsun namung dhukuh nadur pari | palawija karang kirna desa | de sri nata ganggu gawe | wran mêdharake ngèlmu | kadarbe wong mangulah budi | mung kang sênêng kiwala | kita tar nênungkul | boya idêr mrika-mrika | punapa ta ratu mlarangi wong mirit | jêr sênênge priyăngga ||
8. lawan langit bumi kabèh iki | dudu darbèke sri naranata | yêkti kaduwe wong akèh | darbèke ratu amung | pajêg rèhning wus gawe dhuwit | wangsul isining dunya | wong akèh kang gadhuh | milèngong nora kabawah | lan kaprentah gêjaba ingsun pribadi | sajroku ana Alah ||
9. gih punika kang kula lampahi | rintên ratri rèh dhawuhing manah | kang kulèsthi sapakone | jêr yèn budi tan ayun | raga kula tar bangkit mosik | jumangkah kadung tuna | nir budaya suwung |
--- 310 ---
dene yèn kêparêng manah | nadyan cape sayah ring gunung Marapi | sayêkti kalêksanan ||
10. sampun dhumatêng Dêmak nagari | yèn pinarêng lan budi kawula | ing Bintara pintên dohe | Mêkah Madinah tutuh | rèhning amba tyang dados abdi | nut dhawuhing bêndara | mopo tan pakantuk | sêdene dhawuhing Allah | lamun cipta tan arsa nora nglakoni | yakti tan dadi bahya ||
11. marma barang solah tingkah mami | amung cumandhong karsaning manah | wusana dika kinongkon | nibali ring pukulun | nging wardayaning sun tan apti | yêkti arda nglêngkara | rêmuk dadya glêpung | boya sing lir cipta kula | duta matur yèn makatên dika kyai | datan yugya pinanggya ||
12. ratu punika ratuning bumi | kinuwasa misesa midana | ring wong kang darbe lakyanèh | tan wun dadya panutun | wradin wong tan wêdi Yyang Widi | budi dan anggêp Allah | kasasar kêlantur | bênêr ijèn salah kaprah | kêdah manut kang kaprah lakuning urip | dados nama mupakat ||
13. kukuh kuwat kathah kumpul budi | santosa dunya praptèng ngakerat | ringkih manungsa kang nyalnèh | sapintên bangganipun | otot kawat balunga wêsi | kulit waja malela | botên [botê...]
--- 311 ---
[...n] sagêt kukuh | kawon kathah marma kula | sangêt-sangêt mugi sowana sang aji | dhasar sudara tuwan ||
14. dhawuh dalêm rinta sri bopati | yèn paduka kêkah ngaku Allah | kapurih mêcah pasêmon | cangkriman warni têlu | salah juga kin ngêcupi[43] | sokur tri bangkit buka | kyagêng manthuk-manthuk | angandika kadiparan | pralambange yèn kula sagêt nguculi | lah mara lairêna ||
15. duta matur pralambang narpati | tigang pasal kapurih abatang | urip pundi panggonane | kang kaping kalih ngèlmu | lah ta pundi kang nama ngèlmi | pasal kang kaping tiga | ingkang ngajak tuhu | punika wujut punapa | Kyagêng Pêngging Dayaningrat mèsêm sarwi | mancas kanang pralambang ||
16. ingkang nama ngèlmi kawruh mami | ingkang datan katingal satmata | pami Dêmak sangking kene | iku wastaning ngèlmu | dene pasal kang kaping kalih | pundi panggenan gêsang | uninong ananung | pasal cangkriman ping tiga | pundi ingkang ngajak nedra sabên ari | tirtaning kang nirmala ||
17. banyu kayat têmbung wran Ngarabi | nguni kang dèn ngupaya Sang Sena | banyu pêrwita arane | nênggih panggenanipun | uning unong unong ananing | sumăngga [sumăng...]
--- 312 ---
[...ga] kagaliha | lêrês tuwin luput | kawula nyuwun katrangan | duta nabda lêrês lêpat bab puniki | kilap karsa narendra ||
18. botên langkung mung mangèsthi-èsthi | rawuh dalêm umargèng rayindra | samya pêpanggihan barès | rèhning sami sadulur | lami tinggal tan dèn wekani | de paduka lênggana | tumanduk ri prabu | ngêntosi dhawuhing cipta | lah punika sumlang kawularda inggih | yèn rinta salah tămpa ||
19. bokmanawi kagalih ngregoni | gêmpal tata têtrêming nagara | rèh paduka tênayèng katong[44] | tilasnya dèrèng alum | botên elok tuwan dadya ji | boya mokal dupara | tur putra pabayun | ing mangkya mêdharkên rahsa | bokmênawi wontên wran kang bêbaluhi | tan wun dadya rubeda ||
20. lah mêkatên kemawon jêng kyai | sae mundhut inah tigang warsa | kinarya sêngadi mopo | kawula ingkang tanggung | nanging yèn wus jangkêp tri warsi | inggal-inggal paduka | tumanduk ri prabu | kyah agêng paksa kêkah[45] | sampun ingkang sakit nadyan praptèng pati | kêncêng mantêp tan ocat ||
21. sajatine kawula wong mati | rintên ratri pati tanpa suda | nèng dunya
--- 313 ---
pintên lamine | dangu kawula idhup | tamtu mulih ring asal urip | pati sugih druhaka | siksa nraka agung | wangsul benjang yèn wus gêsang | tanpa petang langgêng ing salami-lami | sru kagyat kyana patya ||
22. kadospundi sabda dika kyai | sapunika ingaranan pêjah | benjang idhup salamine | puniku têmbung klèntu | kyai nabda lêrês wran pingging | mangkya ingaran gêsang | benjang ingran layu | puniku santri musibat | mêndêm tabat ngarêp-arêp durung mêsthi | lah duta ge mundura ||
23. sigra pamit datan dèn wangguli[46] | palarasan tan cinitrèng marga | praptèng Bintara sumaos | têkap ngabyantra prabu | kyana patih munjuk sang aji | dhuh pramodaning dunya | wisatamba sampun | panggya Kyagêng Dayaningrat | tinibalan mopo tan purun samangkin | dalêm paringi lambang ||
24. tigang pasal tumulya dèn cupi | tumarêcêp cocok tanpa cacat | cêtha cêpêngane cècèg | malah purun adumuk | dhatêng sasêngkraning pra wali | de patrap kalakuan | wus yayah majênun | botên karya sumlang praja | dados manèk awit mopo dan tibali | amba purih mangêrbak ||
25. dalêm [da...]
--- 314 ---
[...lêm] turi nah tigang warsi[47] | nuntên sowan arinta narendra | sampun dados damêl anggèr | sangking pamanah ulun | benjang lamun tumraptèng janji | tri warsa datan sowan | gampil krenahipun | nata dhangani wardaya | jêng pamasa ngandika hèh patih uwis | mundura ganti karya ||
26. mêngko ana wali ambêg luwih | nguni angsal wêrjit băngsa sudra | tur tarbukaning tyas bolong | kanugrahan wignya wruh | Sunan Benang ingkang murwani | tatkala mijang tekat | muruk mirit kawruh | ring Jêng Sunan Kalijaga | nèng madyaning rawa nitih giyuta di | Sitibang tantuk jarwa ||
27. mila mangke tyasnyarda kalair | umahya tekat kajabariyah | kadariyah maksut tyase | andhaku datolahu | budi eling dan anggêp gusti | Pangeraning manungsa | sinipat rongpuluh | maujut kidam lan baka | mokalapah lilkawadis nyulayani | gumlarnya sipat anyar ||
28. kodrad iradad jumnêngnya ngèlmi | kayan samak basar lan kadiran | muridan ngaliman kèhe | dyi dasa cacah kaglung | rumakêt ring budi lêstari | têgêse wujut mutlak | dadya dad ranipun | tar wiwitan tar wêkasan |
--- 315 ---
nora sangkan nora paran ngenal yakin | ing tekat sipatolah ||
29. Sèh Sitibang manganggêp Yyang Widi | wujut kang nora katon satmata | sarupa yahyah dhèwèke | sipat-sipat maujut | lyir wujutnya blêgêr tar kèksi | warnarja tarpa ceda | mulus alus lurus | kang nyata tar sipat dora | lirnya kidam dhihin jumênêng tar kèri | sangking pribadènira ||
30. basa baka langgêng tanpantawis | nora rumakêt lara kapenak | jumênêng nèng kona kene | tan iki nora iku | mokalapah lilkawadisi | pardikane tar beda | lan anyar sêdarum | barang wujut gumlar ing rat | nyulayani sipat santero dumadi | jroning budi akasa ||
31. têmbung kodrat kuwasa pribadi | nora nana kang mindha kang madha | tur wuda datanpa prabot | ngadam praptaning wujut | jaba jêro sebak sawiji | iradad têgêsira | karsa tanpa ngêrbug | ngèlmu ngawruhi kaanan | ingkang pisah sangking păncadriya têbih | ngungkuli punglu tigar ||
32. kayat urip sarana pribadi | têb-tinêtêp kayunnya pribadya | uripe datan nganggo [ngang...]
--- 316 ---
[...go] roh | tan milu lara lampus | sirna bungah susah tan apti | jumnêng sakarsa-karsa | yeka kayat kayun | Sèh Sitijênar waskitha | têtela trang pratistha janma linuwih | marma ngaku Pangeran ||
33. salat limang wêktu puji dikir | prastawèng tyas karsanya pribadya | bênêr luput tămpa dhewe | sadarpa gung lumintu | badan alus kang muna karti | ngêndi ana Yyang Sukma | kajaba mung ingsun | midêr dunya cakrawala | luhur langit sabta bumi tan pinanggih | wujutnya Dad Kang Mulya ||
34. ngêndi-êndi kabèh sêpa-sêpi | ngalor ngidul ngulon ngetan têngah | kana-kana mung nèng kene | kene wujutku dudu | anging jroku wang-uwung sunyi | isi daging jêroan | rarêgêt dalêmku | dudu jantung dudu utak | ingsun ingkang pisah lir culing jêmparing | Mêkah Mêdina kambah ||
35. dudu budi angên-angên ati | bènèh eling bènèh pikir niyat | hawa barat napas dede | suwung lan wangwung dudu | wandan ingsun jisim kawadis | tan wun dadya gusthika | bosok mawor lêmbu | napasku midrawèng jagat | bumi gêni banyu angin mulih asli | yeka anyar sêdaya ||
36. wangsul ingsun dad kang nuksmèng
--- 317 ---
wadi | Pangeranku sipat jalal kamal | nora karsa salat dhewe | nora karsa dhêdhawuh | de wong salat pakoning budi | budi lanat musibat | tan kêna ginugu | solan-salin parentahnya | mlecla mesle tak têmêni nora dadi | tansah ngajak durjana ||
37. jroning salat budiku mêmaling | jroning takbir budi nyidrasmara | têrkadhang melik ngamal kèh | seje dadtul guyubu | ingsun iki kang maha sukci | dad maolana nyata | kang layu kayapu | tur nora kinaya ngapa | mila Sitijênar budi nuksmèng Widi | ngrusak gama mustapa ||
38. sadad salat puasa tan arsi | sadene jagat kaji mring Mêkah | kabèh iku ujar pasol | nora kêna kagugu | wong Slam têtêp durjanèng budi | ngapus silaning titah | sinung syarga besuk | wong bodho kanut uliya | tur nyatane padha bae nora uning | seje ingsun Lêmahbang ||
39. wus tan gugu mrentahnya si budi | jêngkang-jêngking nèng masjit ting krêbyah | ganjarane besuk bae | yèn wus ngapal bathukmu | sajatine nora pinanggih | nèng dunya bae padha | susah amêmikul | lara sangsara tan beda | marma Sitijênar mung ngantêpsi[48] siji | gusti dad maolana ||
--- 318 ---
40. kang sudigbya gunardika murti | tur kang mêngku sipat kalih dasa | atas sabarang karsane | kawasa murwèng kawruh | ingkang jalal jamal kamali | nirmala muka warna | yayah kyulanipun | wahyèng ngăngga tan kêtara | sakti murti muruni salir dumadi | midrawèng endraloka ||
41. yeka ingkang dèn anggêp Hying[49] Widi | Sèh Sitibang darmèstutyèng karsa | sumarah ing rèh dhawuhe | tekat jabriyah kaglung | kadariyah wibaning lair | madhêp mantêp tur panggah | kuwat ing pangangkuh | kukuh kasmala nirmala | angantêpi urip praptèng layu yakin | tan mangran budi cipta ||
42. ciptaning tyas Sitijênar mèksi | wujutira dan anggêp Mukamat | mêngku rasul sanyatane | Mukamat sipat kudus | anyar urip padha nguripi | rumakêt păncadriya | sajatine gadhuh | yèn wus kapundhut kang gadhah | dadi lêmah bosok mumur sipat najis | paran dadya gandhulan ||
43. budi pikir angên-angên eling | tunggal wujut ngakal kênèng edan | susah bungah lali sare | budyakèh nora jujur | rina wêngi mangayu drêngki | mrih arjaning priyăngga | rusaking lyan sokur | srèi pagsa [pag...]
--- 319 ---
[...sa] nrak durjana | tur gumunggung umuk têmah tibèng nisthip | ngalani wandanira ||
44. gêtun yèn wus tumiba ing dhiri | dede dad wajibul mulyaning rat | mukaning budyayu kabèh | wandaning janma amung | ana wujut karsa sawiji | iku bae kang bisa | nglakoni sadhawuh | loro manèh kawowoa | lah ta êndi pisahe nyawa lan budi | supaya janma nrima ||
45. Sèh Lêmahbang rumakêt jatining | êndi sirnaning antaya mulya | dad kadimah budayane | dalilnya ramaètu | sah manganil kaos lir nèki | uculing jêparing plas | gandhewane êmbuh | srengat tarekat kakekat | myang makripat palastha datan kabudi | dadtu jalining wanda ||
46. lapal Allah tanpa warna kèksi | sajatine bingung êmbuh nyata | tan wun jumênêng wit ingong | dadya musamanipun | jati asma nèng almisani | antaju minkaolina | cukul rèh pamuwus | Mukamat duk rasulolah | wujut kapir sipat jisim bosok mimir | mumur dadya bantala ||
47. seje kita nuksmèng dad linuwih | kang sadarpa sakti digbyèng la[50] |
--- 320 ---
mindrawèng rat Pangran ingong | murba misesa ulun | sipat wahdaniyat sawiji | êsa langgêng ngêmbara | angungkuli punglu | dudu budi dudu nyawa | dudu urip tanpa sangkan sangking pundi | tanpa paraning sêdya ||
48. dad sajati yayah wujut mami | tan rêkasa kodrat sangking sira | mlaya sak paran-parane | datan nglak nora lêsu | tanpa lara lapa datan nglih | gunardikarjèng kara | adrêng cipta luluh | lêbdaning sangking jiwangga | tan katara wahyanya myang anglabêti | panggya wus anèng kana ||
49. Sitijênar pamêngkuning urip | anèng dunya puniku pralaya | nyipta rintên ratri maot | purwane nguni idhup | ngunadika Pangran Sitibrit | ngungun rumakêt pêjah | kèh nraka karasuk | lara lapa adhêm panas | putêg bingung risi susah jroning ati | seje urip kang mulya ||
50. luhur idhup jumênêng pribadi | nora lêlantaran babu bapa | sabarang karsane dhewe | tan asal angin banyu | bumi gêni kabèh kawadis | ngalap ring karusakan | kyèh siksa tinêmu | Allah jumnêng sipat anyar | ngothak-athik [ngothak...]
--- 321 ---
[...athik] ngêthukkên panggawe silip | durjananing agama ||
51. punggung mudha kadhadhung ing budi | cipta eblis lanat pikir setan | angên-angên coba gêdhe | nênutun ing tyas dudu | wong katiban naraka api | sing panggèndèng tyas arda | ngrakêt catur napsu | irêng abang kuning seta | pira-pira malêgsa makêthi-kêthi | rumangsuk ring jiwangga ||
52. gêtun timên uripku ing nguni | têmpat sukci tan kacakrabawa | nora arah nora ênggon | irêng bang putih êmbuh | ijo biru dadu myang kuning | kapan sun bali marang | uripku rumuhun | wahyèng pati madyapada | kok mangkene rasane wong duwe ati | wong mêngku kayat anyar ||
53. kayun anyar kodrad irati[51] | ngèlmu samak basar lan ngaliman | ngêrkasa timên rasane | pănca pranawa kudus | kabèh wandaningsun sakalir | jro jaba nora nana | kang ginawa mantuk | kanggo uripku nèng kana | datan kêna kabèh iku wujut najis | jêmbêr tur dadi wisa ||
54. rupa-rupa gumlar jroning pati | pati dunya ngrakêt păncadriya | nganggo kayat kayun kiye | cacah sipat rongpuluh [rong...]
--- 322 ---
[...puluh] | mèh kapecut dèrèng sun mati | panasaran mayuta | suwarga nraka gung | kabèh iku kêna rusak | wujut bathang rêgêt arus amis bacin | cocok daliling Kuran ||
55. waama ngamaluje patuni | gumlar ing ngalam dunya gusthika | ah bênêr timên makmaknane[52] | mayit pating bilulung | ngetan ngulon ngupaya dhuwit | busana wastra boga | sêsotya mas mancur | tan wruh yèn wănda gusthika | nunggang kreta jaran tèji iku mayit | suprandene bêg siya ||
56. wong dan seba ngêthingkrang nèng kursi | sugih băndha wisma di rinêngga | mêmpêng timên pênganggêpe | apa ta nora wêruh | barang gumlar dunya sakalir | hyun pulastha gusthika | pradene gumunggung | o o wlas timên sun padha | nora wêruh yèn ciri wandane mayit | de arda kumawawa ||
57. drênging cipta Jêng Pangran Sitibrit | kayun kayat manpir raganingwang | nyipta kasasar kirdhane | dunya naraka agung | mêngku păncadriya kawadis | lumyat gumlaring jagat | surya susup-susup | mulat isining dunyarja | rajabrana dadya panggodhaning eblis | marma tekat pulastha ||
--- 323 ---
46. Sinom
1. derambêg olah jiwita | Sèh Sitijênar kaèksi | mêrkang sangking wali sanga | jêmak kiyas dalil kadis | dumadya nyakrèng warti | kasup kasumbagèng catur | budyarda widayaka | gunardika ngatas kawrin | kang cinipta dunya ingaran pralaya ||
2. jroning pati syarga nraka | bagya cilaka pinanggih | yeka gumlaring dunyarja | cocog dalil Smêrakandhi | anal mayit pi kubri | wayajitu kalibahu | satuhune wong pêjah | rumakêt jiwangga manggih | gêganjaran sawarga lawan naraka ||
3. iya iku sak punika | wus pira-pira nandhani | suprandene wali astha | kabèh kalèru nampani | mangkya ingaran urip | têmbe ingaranan layu | măngka Sèh Lêmah Abang | rintên ratri mardi budi | guna digbya kawruh pamuksyaning angga ||
4. muritnya Jênar sakawan | kang wus bijagsa kakiki | juga wasta Ki Bisana | Ki Wonabaya kêkalih | Jawilapa kaping tri | Ki Pringgabaya ping catur | punika kang wus pona | pêrmanêm tekat sawiji | arda mantêp kamulyan ing têmbe gêsang ||
5. dunya ingaranan pêjah | mêngku ala lawan bêcik [bêci...]
--- 324 ---
[...k] | lara kapenak myang bagya | cilaka nraka suwargi | têtêp sajroning pati | marma kabèh kang wus gilut | ngrakêt kawruhnya Jênar | rintên ratri minta urip | tan kawawa nglakoni mati nèng dunya ||
6. kathah para sisyantara | kathah măncadesa nagri | ngatas pajaran mulyarja | wrêda truna jalu èstri | rêraton ulah pardi | de pamêjanganing kawruh | Lêmahbang ring sakabat | winruhkên purwaning urip | kaping kalih winruhkên plawangan gêsang ||
7. ping tiga panggenan benjang | urip langgêng taknêpati | ping catur panggenan pêjah | kang linakonan samangkin | lawan malih paring wrin | jumênêngnya Yyang Maha Gung | dadining bumi kasa | murit ingkang samya tampi | kathah samya manglalu ngupa pralaya ||
8. nekat nujang ngupa gêsang | pinrih rinampoh kèh jalmi | wignya pulang tampat gêsang | nèng dunya nraka manggili | tyasnyarda magring kingkin | lumyat sagunging wran bingung | para mlijanu karta | kèh ngili samya andhêlik | kamigilan tinujang jalma tekatan ||
9. ing pasar gègèr puyêngan | wran nekat ngupaya urip | mamrih sokolan tabokan | kapêthuk mangunus kêris | gya kunjuk sri bupati | tumulya
--- 325 ---
dhêdhawuh mikut | agèn[53] nulya binănda | tantra wus umangsuk sêpir | nèng jro bui samya manglalu pralaya ||
10. mongkadrèng nganti kapriksa | katrangan sêbdaning kapti | derambêg karya ru-ara | sri narendra dhawuh malih | kinon ngupaya murit | Sèh Lêmahbang kang majênun | hyun kapriksa ingkang trang | dupyantara ari malih | nuju pasar ana catur sabat Jênar ||
11. karya dardah murang kaprah | gya pinikut ring sar-asir | Bintara wus katalenan | kunjuk ngarsèng sri bupati | kapriksa paran marmi | murang silaning tumuwuh | mangsuli sondêr krama | mung ngupa dêdalan urip | datan kuwat lami nglakoni palastra ||
12. ingsun murit Pangran Jênar | kang gunardikèng rat ngèlmi | putus duga lan watara | tela wran nèng dunya mati | jlèh bosên sun umêksi | gumlaring bangke ting blulung | mayit sapirang-pirang | Lănda Cina panglu mayit | jagsa kabèh susawa têmah gusthika ||
13. pra oliya wali astha | santri-santri kyai-kyai | bathang kabèh datan wikan | suprandene pagsambêg dir | kumawawa wong mati | pinardi nêmbah Yyang Agung | sujut kang asma Allah | sajatine [saja...]
--- 326 ---
[...tine] dunya iki | nora bisa wruh sipatira Yyang Sukma ||
14. guyup murit Pangran Jênar | murang kramaning lastari | èstri priyambêg birama | marma kyèh prakara dadi | darêdah yayah baring | warna-warna ngupa layu | ana ngajak sudukan | tumbak pêdhang nyiptèng galih | supayenggal tumrapta ing jaman gêsang ||
15. murit kang tan nglalu jiwa | ngumbar syara arda têngih | mangrang[54] kanan kering tăngga | mangkana wuwusnya murit | hèh kănca-kănca mati | andadèkna kawruhamu | sira kênèng pitênah | pabujuke wali mukmin | kang supadya wignya ngrèh wong sondêr arta ||
16. samana Sultan Bintara | saklangkung ngungun ing galih | dupi kathahing prakara | tantra ari tampi warti | si măncapraja dèsi | ana wran liwung rèh dudu | ngrusak arjèng pranata | ngayupati lyir punagi | wran kunjana muritnya Sèh Sitirêta ||
17. sadene sri naranata | tampi pratelaning patih | lapuran pratinggi desa | wontên durkêrtartèng bumi | datan amrih upami | mung ngupadi marga layu | sabatnya Pangran Jênar | nata ngandakan[55] kya patih | lah ta paman sira nglakokna duratma ||
18. caraka nrang karti baya | sandi tarèk talbul ngèlmi | marang
--- 327 ---
dhukuh Krêndhasawa | ring mismèng Pangran Sitibrit | trus lan sulayèng kapti | dera dum kawruh bêg guru | mahya wijang panasar | gèsèh adating lêluri | matur nuhun sandika rêkyana patya ||
19. manuding kalih punggawa | kang ahli surasèng ngèlmi | tur wran gunardikèng sastra | surtining sêtyambêg wasis | sandika wisata glis | praptèng Krêndhasawa dhukuh | wus panggya ngataskara | ing rèh lukitaning galih | Pangran Jênar sigra jarwa tanpa krama ||
20. kathah panunggilanira | sêsarêngan tampi ngèlmi | dupi tra[56] caraka karwa | pamitan mantuk lastari | tantara anèng margi | têkap Bintara cumundhuk | ngarsèng rêkyana patya | gya dan irit manjing puri | kunjuk nata punika wran kang dinuta ||
21. purwa madya wusana tlas | saklangkung ngungun sang aji | ngandika hèh paman patya | paran pamunahmu dadi | sranane brastha wèri | Sitibang maling majênun | manawa ngămbra-ămbra | buka rusiyaning bumi | kyana patih dhuh gusti langkung prayoga ||
22. sampeyan dalêm utama | matur pramudaning wali | wontên durtaning agama | murang pranataning dini | rèhning punika [puni...]
--- 328 ---
[...ka] mukmin | tur antuk asma kasêbut | pangeran tăndha muktas | kawruh susilaning gami | ngatas karsanira kanjêng wali astha ||
23. pêthuk narendra busana | rumanti tindak ring masjid | tantra prapta tur pranata | pra wali kurmat sira glis | gya sêsalaman trampil | gantya-gantya tata lungguh | parêg lan sri narendra | cinakra na karya gati | wali astha rèh lukita pasang karna ||
24. tandya Sinuwun Bintara | matur ring Benang sang yogi | pukulun atur uninga | ing waktu mangkya kèh janmi | nglêbur pranatan ngadil | brastha silaning tumuwuh | sêngkêl mlijanu karta | suda kêrtartaning gami | praja rêngka gêmpal arjaning widada ||
25. pasar-pasar marga-marga | dhusun-dhusun têpis wiring | pundi gèn pangupa jiwa | kadhatêngan janma karti | mangarêp inggal mati | dera pulisi kapikut | kula pirsa aturnya | mangupa dêdalan urip | pyambakipun ing dunya ngaran pralaya ||
26. sêsambatnya datan kiyat | kadangon rumakêt pati | tantra bisonambêg durga | yayah kasmala mèt pati | salajêngipun manjing | nèng jro panjara gya layu | sampun kathah lêpiya | makatên wahyaning pamrih | de wran [wra...]
--- 329 ---
[...n] desa wus sebak mangrapok sima ||
27. dadya tawuran bujana | datan kandhêg siyang ratri | kula ngupadi kang murwa | wèh kawruh mêkatên panggih | ingkang ran Sitiabrit | kang kloka jumênêng guru | kagugu para mudha | têmah murang silèng urip | rèh wijangnya dunya puniku gusthika ||
28. kawula lajêng nyundaka | kita purih manjing murit | dyi bijagsa sadar guna | sampun kawijang nampani | tiyangipun puniki | kang kula kinèn gêguru | dupi matur sampun trang | amba lajêng matur mriki | ngatas karsa sarèhning băngsa oliya ||
29. lamun kula roda paksa | tindaking nagari krami | pintên bobotnya Sèh Rêta | Sunan Benang ngandika ris | bênêr jêbèng narpati | kudu rêmbug wali walu | sabab Pangran Lêmahbang | wus jumnêng wali linuwih | yèn mêngkono sun pribadi kang utusan ||
30. wis sultan sira kundura | têmbe yèn ana pêrgandring | jêbèng pêsthi kaaturan | tibaning krampungan wèsthi | sandika sri bopati | wus mundur datan cinatur | ucapên wali astha | anggusthi duta kang dadi | sayugyarja mahyèng kukum madyatama ||
47. Dhandhanggula
1. Kangjêng Sunan Benang
--- 330 ---
ngandika ris | hèh prikănca mukmin paran sêdya | Pangran Jênar karya dede | mindaka tamèng kawruh | ngèlmu srengat sintruning lair | pan netah subêkanalah[57] | nyêgah dursila yu | mamrih sampurnaning gêsang | mangke Sitirêta hyun buka wêwadi | babar wadining jagad ||
2. srengat nabi mustapa wêradin | midrawèng rat ngluhurkên Pangeran | sêrana salat pujine | junjung kraton Yyang Agung | brastha wèri tobat ring masjid | supadya pra widada | idhup praptèng layu | kagantungan syarga nraka | wus biyantu wong Jawa kyèh nglagsanani | wirya têntrêm sukarta ||
3. mangkya Siti lincat miyak kêlir | miridakên ngèlmu ngrusak sarak | kadipundi sayugyane | lah punapa karampung | punapa ta dipun tibali | tanggap Jêng Kalijaga | rèh prayuganipun | katimbalan ngabên rahsa | yèn tan arsa pinaring sasmita gaib | kinèn mancaskêng cêtha ||
4. lêrês lêpat pangêcupnya mingsil | sasagêtnya sagêt kêdah winulang[58] | yya kalurung ngèlmu anèh | lamun mêksa bargunuk | kula miwah sakănca wali | prapta ngampil prampungan | pidananing kukum | de
--- 331 ---
lamun parêng ki lurah | kang kautus murit kawula kêkalih | Pangran Bayat Sèh Dumba ||
5. ngabên rahsa sêsmita kang gaib | tandya Sunan Benang adhêdhawah | Jêng Pangran Bayat sumaos | dyi Sèh Dumba nèng ngayun | liningan hèh pangran sirèki | sun duta ngataskara | panggya wran majênun | kang dhêdhukuh Kêrndhasawa | Sèh Lêmahbang kang arda mintakèng ngèlmi | tibalana ring Dêmak ||
6. lamun mopo paringana mingsil | lambang cangkriman patang pêrkara | konên ngêcup sabênêre | lan jarwanana ayu | hyun punapa derambêg tingkin | sudarsananing sukma | dalil Kuran sung wruh | pirang-pirang cacêgahan | lamun mêksa mêrdut silaning agami | inggal nuli balia ||
7. lagsitanta jêbèng sun kanthèni | Ki Sèh Dumba kalih wus sandika | lumaksana mung wran roro | tantra kirdhanya rawuh | dhukuh Kêrndhasawa umanjing | balèg langgarnya Sèh Bang | salam ngalaekum | pinuju Sèh Jênar lagya | sung sajarwa murit ingkang anyar manjing | nèng sadalêming langgar ||
8. marma datan opèn tamtu prapti | mung marsudi danira mêmijang | marang murit lanang wadon | Pangran Bayat [Baya...]
--- 332 ---
[...t] ping têlu | uluk salam tan dèn wangsuli | laju malbèng kiwala | tandya jajar lungguh | muksyèng silaning pranata | Sitijênar datan nglagewa sadêmi | tansah pabengatira ||
9. mugut sabda Pangran Bayat angling | hèh anak Sèh Jênar praptaningwang | dhapur lumaku sapakon | pra wali sabiyantu | anibali ring sira nuli | kirit dalan sitèngwang | lèrèna muwusmu | rêngêt sabda wali astha | wantu-wantu nora kêna mopo karsi | kagyat Sèh Sitirêta ||
10. hèh ta paman kirdhanta tinuding | wali astha nibali maringwang | ayah ta apa pêrlune | sênadyan parilatun | sun tan arsa rèh dudu abdi | kita datan kaprentah | jêr wali lan ingsun | padha daging wujud bathang | nora suwe pêsthi bosok dadi bumi | sumêngguh ngundang-undang ||
11. ngong nèng luhur bumi ngisor langit | darbèk ingsun pribadi purwèngwang | surya căndramaku dhewe | tandhane nguni suwung | nora kăntha lan ika iki | dupi ngong praptèng pêjah | nèng dunya dadulu | mabarang isining dunya | musthi ingsun dene kere milu darbi | padha lan wali astha ||
--- 333 ---
12. nibalana wong kang mudha pingging | mêsthi gêlêm mara dharakalan | sangking cubluke budine | seje kaya slirèngsun | wus waskitha surtyèng pangèsthi | widyaka mardi guna | tan kêna kasêdul | kapusan wong santri nglămpra | sulap justak ngaku cêdhak Maha Sukci | tan wruh wandane bathang ||
13. idêr ngèlmu sabên wong dan pusi | kinon nêmbah ring jro masjid Dêmak | jrone ana Allah bahong | sun nguni milu sujut | prap sêmangkin gêtun kêpati | tan wruh kuwandaningwang | lairnya Yyang Agung | anane jênêng manira | mangke kêna ngaranan kawula gusti | rèh anèng jaman gêsang ||
14. besuk yèn sun wus urip pribadi | tamtu tan ana gusti kawula | mung kang urip ingsun dhewe | langgêng salawasipun | judhêg nikmat nèng tampat sukci | marmèngsun arda susah | sêdhih mêngku layu | rumakêt syarga naraka | panasaran pira-pira jaman pati | yeka dunya punika ||
15. nora bêtah sun nèng ngriki sakit | kapingin mulih jumênêng gêsang | jaba jêro nora darbe | de nèng kene kêmaru | jawi kalbu kawula [kawu...]
--- 334 ---
[...la] gusti | mêngku lara kapenak | sajroningsun layu | hèh Pangran Bayat nèk sira | nora wika[59] muwusku mangkene iki | têtêp sasar sèwu grat ||
16. sira pantês sênêng jaman pati | kasênêngan sarwa-sarwi ana | păncadriyamu nanonton | kupingmu krungu angklung | jroning ati wruh gêndhing bribil | nadyan tyas ngulamarja | kêthuk kênong ya wruh | rumêsik nuci wadana | esuk sore kicah-kicih sabèng warih | kinarya mrada raga ||
17. sajatine budimu pranatis | ambalithuk nasarake umat | jêngkang-jêngking esuk sore | lèhmu ganjaran besuk | syarga nraka kanthil rugma di | nganti padha kranjingan | dening ujar palsu | yèn kasèp nêmbah trataban | wis mangkono wong kênèng pabujuk eblis | gebas-gèbès dikiran ||
18. apa tan wruh yèn wandane daging | otot balung sungsum bakal rusak | priye gonmu bêcikake | nadyan salat ping sèwu | sadinane tan wurung mati | awakmu kang kok pulas | tan wun dadya lêbu | jêr wandanira gusthika | apa wali mulih [mu...]
--- 335 ---
[...lih] bisa gawa daging | man pêthèkku wis ora ||
19. lah bok aja dahwèn ring sasami | nibali Sèh Jênar wong bijaksa | manawa kyiwak wadine | palsune nora payu | lamun nganti akèh jalma wrin | jêr wali kabèh krenah | ngapusi wong cubluk | coba sira Pangran Bayat | sun takoni apa wus wruh Maha Sukci | pêthèkku durung pirsa ||
20. aja manèh warnane Hyang Widhi | malaekat bae durung priksa | nadyan malekat kang pocot | mêsthi sira durung wruh | mung bingungmu dhewe kok pikir | ngupaya Gusti Allah | tan bisa katêmu | kana-kana nora nana | kene dudu têmah budimu kok èsthi | ngangên-angên Pangeran ||
21. kagyat Pangran Têmbayat nêbda ris | Sèh Dumbarsa nglairkên panêdya | sira Jênar yya mêngkono | sirèku sèwu klèntu | dunya iki ingaran pati | ana syarga naraka | iku têmbung luput | nora kaprah jêmak kiyas | dalil kadis sulaya kang dera èsthi | nut pikir kurang arja ||
22. mangkya srengat Arab mêratani |
--- 336 ---
tanah Jawa têmah narik tama | kabèh wus ayu budine | mangke sira kapencut | anênutun wong lyan nagari | katampan punggung mudha | sayarda lyih kisruh | wran pingging murang kêrtarta | wit wijangmu mêngkono kang sira èsthi | nujang mangrusak sarak ||
23. kang nampani wran pating crangingis | ing mangkyarda kyèh murang kêrtarta | awit wijangmu mêngkono | lah êndi gandhulamu | Kuran napa kadis punapi | dene tan lumrah kathah | Pangran Bang sumambung | o o dene sira tuna | dadi wali nora wruh maknane tapsir | bêcik maganga bujang ||
24. abêlayang lowung anggêr urip | yèn tinari mati kipa-kipa | sêngguhmu pasrah nyawane | kapundhut rintên dalu | lêga lila wujutmu gidib | tur wêruha gêrjêgan | dijaluk nyawamu | lah iku bedane apa | bujang Salatiga karo para wali | bajingan Surabaya ||
25. Pangran Bayat yèn sirarsa uning | gandhulaku mamèt sangking kitap | e e bodho têmên kowe | lèhmu ngaji gêguru | wran Sumarang prapta ing ngriki | mruhita ngèlmu rasa | de sirarda limut | ngèsthi
--- 337 ---
catur ngoyawora | dalêm Kuran nora pisan sira budi | mung mèstu syara dora ||
26. nora pisan nuksmèng tyas utami | yèn mangkono ciptanta kasasar | bêcike maganga kadhèt | iku wong dhêmên idhup | nadyan ngêmis anggêre urip | warokan Pranaraga | kang kaya tekatmu | ngaku wali luwih gampang | suprandene kagèt wruh klakuan mami | mamèt sorah musakap ||
27. hus rungokna lapale kang muni | kayun daim amutu abadan | kang mangkono pradikane | basa urip tan layu | lagêng ing salawase urip | marma dunya punika | dudu aran idhup | pratandhane sira pêjah | anèng dunya dunya ingaranan pati | paman mara rasakna ||
28. walmayitu pilngalamul kubri | yujidu kalibahu têgêsnya | wong nèng alam kubur olèh | awak-awakan nêmu | marma antuk nraka suwargi | wruhanamu samangkya | Pangran Bayat muwus | lah êndi syarga naraka | sun arsa wruh tuduhêna sun cathêti | katur ring wali astha ||
29. Pangran Jênar manêbda rum manis | tumraping um Pangeran Têmbayat [Tê...]
--- 338 ---
[...mbayat] | mangkona pangandikane | yèn sirarsa yun ngrungu | syarga naka[60] wujut kêkalih | anal jnatu wanara | wujudaning makluk | tur ta sangking kadadean | kitap murit nêbut katani lir nèki | al anasak punika ||
30. syarga nraka samya wujut kaksi | tur dinadèkakên mangke iya | ingsun kiyas planggêrane | kabèh wujut kalêbur | tandhanira sawarga mangkin | ngong bengkas babarpisan | sawarga kang luhur | sênêng lan parênging manah | nora kurang nunggang kreta brêbês mili | ojogan ngura-ura ||
31. gandhang sindhèn gêndhing jênik manis | giyak-giya[61] nêmbang cara Sala | kinanthi mêlung syarane | yya dumêh ngong mamikul | gendhong nyunggi barang nyênyangking | ujogan ring Sumarang | ana syarganipun | rèh sênêng parênging prana | turu sewan batal dhingklih akèh tinggi | jro jiwa suka wirya ||
32. wong nèng syarga barang syarwa-sarwi | yèn lumampah kapenak kang badan | numpang andhong gledha-glèdhèg[62] | yèn narakane rawuh | brêbês mili sagarwa siwi | wus pira-pira lupya | mokal sira tan wruh | kadhang nglakoni wus paham | wus tan susah paman sun jèrèngi [jèrèng...]
--- 339 ---
[...i] malih | lan ingsun arsa tanya ||
33. de têkyarsa sira dadi wali | sing punapa katrimane paman | sun mindu kok rada elok | punapa sing kirdhayu | lah punapa sangking ing ngèlmi | punapa sangking arta | aku rada gumun | ah wong iku nora kêna | dudu rasa yèn noton klebating lathi | tungkakku nora padha ||
34. gene ana wali kaya kuwi | e e tobil lèhne nganggo sêrban | yayah sabanyak gêdhene | pa sira datan emut | kala isih ana Sêmawis | ngêdhangkrang sugih pasmat | wusanane kenyut | buwang sêmat gayuh tekat | dumadine rêmbugmu mung kaya upil | dhêmên dadi kongkonan ||
35. tekat sing digêgulang mu[63] ngèlmi | têka dadak ana èpêrira | kaplêngkang-plêngkang tekate | Bayat nabdèng jro kalbu | êh katanggor wak sun sakiki | pama ngadu dherekan | pacêl mungsuh ingsun | bêcik dinêngke kiwala | manglayani wali tekadan puniki | nabda malih Sèh Jênar ||
36. gumun bangêt ingsun yèn umèksi | tokidira Pangeran Têmbayat | lyir wali mêntah jrih jidhèt | kirèngsun trang durung wruh | yèn wus [wu...]
--- 340 ---
[...s] uning yêkti tan gigrig | wit bakal jumnêng mulya | luhuring aluhur | ingkang mirib wus tan ana | sunan sultan raja jendral Rum Batawi | iku kamuktèn apa ||
37. Sang Sèh Dumba sru manambung angling | dhuh-dhuh Kanjêng Pangeran Lêmahbang | bok sampun mêkatên anggèr | kaprah puniku unggul | nadyan lêrês namung sakêdhik | salah mêtani jagat | tur sajatènipun | klèntu panampining Kuran | kalih dening malih jumnêngnya agami | antuk bêbaluh nata ||
48. Pangkur
1. Jêng Sultan Adi Bintara | nyantosani Arab kukum lan ngadil | gama sapa nacat guyu | tamtu antuk siasat | datan yugya botên kiyat kawon guyup | srengat wor nagara krama | tan gănda sapintên ngriki ||
2. punapa boya kèngêtan | brastha Majalêngka purwaning santri | suprandene sirna gêmpung | katêmpuh sabilolah | tur narendra binathara sugih wadu | mangrèhkên pra bupatyarja | tan kuwawi mêngsah santri ||
3. rèh lagya jinurung ing Yyang | gama Arab awrah tataning bumi | mulya ing mangkya dika hyun | mindakèng wali astha | wus tan wande Kêrndhasawa dados awu | gama rumêksèng [ru...]
--- 341 ---
[...mêksèng] prajarja | lah èngêta narik wakti ||
4. de paduka mêngku tekat | kang mêkatên yugya kagêm pribadi | sampun kinarya mamuruk | ring sisyantara mudha | kèh ru-ara darêdah dadya majênun | suda widyaning widada | druhaka gung manjing sêpir ||
5. wontên kang dadya tawuran | tur karampok sinêmpal-sêmpal mati | wran karya ru-arèng dlagung | pasar-pasar sungkawa | de arda walepa gènnya gilut kawruh | nadyan ngupa dalan pêjah | niku pan nasar kang margi ||
6. pocapaning wutat nistha | kondhang catur têrah turuning wèri | wêri warining praja gung | kagunggung murang arja | ngrusak karta satruning jaga sawêgung | tyang arsa sae nèng ngrika | kêdah sae wontên ngriki ||
7. ucapên para sêkabat | Sèh Sitibang sêkawan kang wus muksis | tan têbih parêk nèng ngriku | wasta Ki Pringgabaya | dupi mirêng sabda Sèh Dumba gya nambung | nabda duka manuhara | hèh kakang Dumba prayugi ||
8. atur dika ring jêng prangran[64] | ugi lêrês-lêrês dika pribadi | jêr sampyan sênêng tumuwuh | nèng dunya barang gumlar | sarwa-sarwi buka wasta bagus-bagus | syarsa krenah adol ucap | sebak [se...]
--- 342 ---
[...bak] wran sêpur kang pinggir ||
9. wirang isin anggêr gêsang | lamun murit Sitibrit kang wus muksis | ring rêrupan tar kapecut | tar sênêng gumlaring rat | mung angèsthi trusthaning tyas têbe idhup | mangkyarsa jiwèngsun tunggal | lan bathang kang jajêmbêri ||
10. sasagêt-sagêt kumêdah | ngupya marga dèrèng sun ngudi urip | jiwamba bosên adulu | pinondhok tlosor bathang | wuda ngêlih sun katêmpuh luru butuh | sênadyan ana pangeran | nora kêna dèn ngèngèri ||
11. jinalukan nora kêna | butuh bêbêt ikêt sabuk myang klambi | katêmpuh mring raganingsun | tuku marang probengan | suk sore nglih jajan sêga iwak duduh | kapriye gonku mangeran | Allah Allah tahu lopis ||
12. pinuji sinêmbah-sêmbah | jêbul nora sagêt paring rijêki | têmah uripku katêmpuh | ngupaya sabên dina | dijaluki marang mayit daging nunut | kang bakal sun tinggal bathang | tan kêna ginawa mulih ||
13. mara rasakna Sèh Dumba | catur kita lêbokna sanubari | yèn wus trang buwangên sêmprung |
--- 343 ---
rèhning tan sênêng sira | mung anggugu bathangmu kok gawa mantuk | mring ngakerat gendhong bathang | nora wurung mati malih ||
14. apa iku dudu justak | Malaekat Kasim adum rijêki | apa ta sira wis tau | dipun jung maekat[65] | lara panas lara adhêm antuk tulung | rèh rina wêngi kok sêmbah | wèh tămba banyu kênini ||
15. lamun pêngajaran ingwang | Sèh Sitibang dunya ngaranan pati | marma tan ana Yyang Agung | malekat dunya sunya | anging besuk yèn urip ingsun têtêmu | kadhang sun jumênêng Allah | lah ing kono kita puji ||
16. yèn sak iki kinon nyêmbah | marang masjit ingsun dudung[66] wong kapir | kapiran-kapiran êmbuh | hbuh kene êmbuh kona | wus mangkono yèn lakune santri gundhul | gêgadhulan kêndhilolah | mêndêm Alah wuta tuli ||
17. seje sun murit Sèh Jênar | wus tan plègên caturing para wali | ngukuhi sarengat palsu | awake dhewe tuna | hèh ta Dumba pikirên kabèh wuwusku | jro dhadhèngsun ana Kuran | rujuk gèsèh pasthi uning ||
18. Pangran Têmbayat ngandika | wis Sèh Dumba mênênga [mê...]
--- 344 ---
[...nênga] aja criwis | mung anak Jênar karêpmu | katimbalan ring Dêmak | apa gêlêm apa mopo ngong hyun ngrungu | yya kakehan mêdhar rahsa | padu balung tanpa isi ||
19. Pangran Sitibang wacana | o o dene ngèyèl timên sirèki | wran dadya duta mung tutur | sun tan gêlêm tumrapta | aja ingkang ajur mumur yayah glêpung | lah măngsa ingsun sumlanga | malah mathêm mêmpêng urip ||
20. sun mati sugih druhaka | rina wêngi rumakêt nraka api | lara kapenak tinêmu | susah bungah sun sandhang | sèjè lamun kita mantuk sangking layu | tumêka urip sampurna | langgêng nora ika-iki ||
21. Pangran Têmbayat manêbda | hèh anak mas têtêp sira wus bêling | lumuh karèh ambêk liwung | tan singlar lara lapa | yèn mêngko karsanira ingsun sokur | gêjaba iku sun tămpa | wawêlingnya Sunan Kali ||
22. kinèn maringkên sasmita | patang pasal cupên ingkang patitis | siji bab kala Yyang Agung | karya gumlaring jagat | prabot apa barang apa karya wujut | loro bab kinèn têtanya | ngêndi omahnya [omah...]
--- 345 ---
[...nya] Yyang Widi ||
23. têlu bab kalonging nyawa | sabên dina nganti êntèk ring ngêndi | catur bab kala Yyang Luhur | warnaning kadi paran | Pangran Jênar manthuk-manthuk guyu guguk | iku cangkrimaning bocah | gya ngandika marang murit ||
24. Ki Bisona kang nèng ngarsa | hèh Bisana babarên lambang iki | wit cangkriman rèmèh cubluk | kowe bae kang mancas | lah majua sira dadya wêwakilku | matur sandika kêrpana | manganggêg kaparèng ngarsi ||
25. matur yayah madu brănta | dhuh Jêng Pangran Têmbayat amba darmi | mituhu dhawuhing guru | mancas sasmita tuwan | lamun lêpat sakêthyamba minta ampun | pintên banggi kalêrêsan | kula tiyang dama pingging ||
26. janma sudra turun desa | narakarya kuthung silaning krami | sajêg jumlêg idhup dhukuh | tuna pasang wikcara | dèrèng nate wrin pasamuan janma gung | tamtu kirang yudapraja | wibaning ngling tuna luwih ||
27. tur gumêtêr guragapan | glagêp-glagêp gugup kaworan ajrih | jirih jaragan tyang dhusun | sampun [sa...]
--- 346 ---
[...mpun] kirang agsama | budi kuthung kithal grathu gruyuk blilu | kajibah sumanggêm karsa | wakilnya jêng gurunadi ||
28. kasikuning guna krama | dadya wuruk kulèsthi jroning pati | kapatuh salamènipun | Pangran Bayat ngandika | sun tarima sadurunging wahyèng wuwus | wis jaragan kowe desa | cingkrang silaning akrami ||
29. malah yèn bênêr sabdanta | ingsun gumun mring sira têmah titis | luput klèru panggonamu | lah wis pêcahên mara | Ki Basana[67] sandika bab kang rumuhun | Alah kala karya jagat | punika sayuta gidib ||
30. jagat rat punika anyar | Gusti Allah botên karya kawadis | dalilnya la yatabkiru | ila muhdis têgêsnya | batên karsa dêdamêlan barang wujut | mênggah dadosnya ngalam rat | wusnya drikuma iyati ||
31. liripun manggih kaanan | alam dunya puniku laawali | tan wontên wiwitanipun | kathah yèn kula babar | bokmanawi kartas sakêndhang tan cukup | mèt wêwaton sangking Kuran | anyaring alam sakalir ||
32. kang kaping kalih pêrlambang |
--- 347 ---
tuwan tanya wismanira Yyang Widi | bab punika boya ewuh | Allah manuksmèng ing dad | dad wajibul wujut pacêngkramanipun | lajamana lamakana | munggèng dad wisma kakiki ||
33. kathah yèn manira buka | tradhak sampe kartas pos tigang kodhi | mêkatên kiwala kacup | gantya lambang ping tiga | longing nyawa rintên ratri ngantos puput | dhatêng pundi sirnanira | i ladalah langkung gampil ||
34. nyawa botên sagêt suda | botên wêwah ginggirnya karsa mulih | sangking pêjah dhatêng idhup | langgêng tantara măngsa | yèn kalonga mangke kawadis mathuthuk | sripis lir dèn măngsa ngrayap | panjang yèn dipun sêrati ||
35. nadyan kula sudra desa | musthi putus paramabasa Kawi | basa ngoko nawung kidung | langkung sasêtrip têmbang | boya kewran ukara anjèrèng ngêjum | nadyan dede êmpujangga | widayaka sawêntawis ||
36. cukup silaning di sastra | pamiyatan Pangran Sitibang ngênting | sisya ngataskarèng tuduh | kang ngajar lyih bisana | ingkang tămpa yayah
--- 348 ---
jamunambêg nyakup | mardi gunadika pasang | karna jiwatma nampani ||
37. sasmita ping sakawan bab | mundhut priksa warnanya Maha Sukci | kitab ulumodin sung wruh | walahu lair insan | wabatinul insan baetulolahu | lairnya jaba manungsa | punika warnaning Widi ||
38. batining janma wismèng Yyang | kathah-kathah jarwanya ulumodin | yèn kula tur priksa bingung | paduka botên tămpa | bokmanawi kula kagalih majênun | wijangipun Sèh Sitibang | kang sampun kula tampèni ||
39. mila yèn namung pananya | kang kadyèka kula sakêthi gampil | kagulung giligir punglu | kabengkas sirna ilang | têmah wangwung klowongane jagat suwung | yèn kajèrèng rat kèbêkan | makatên kawruh Sèh Abrit ||
40. purwa manungsa kawijang | wijang-wijang sisya gampil nampèni | sora cêtha botên bingung | ing rèh jiwita tama | tamèng budya praptèng layu têmah idhup | wela-wela kasatmata | ngegla kêna dèn ungsèni ||
41. tanpa sintru tanpa lambang | ngêblak [ngêbla...]
--- 349 ---
[...k] blaka suta boya mèt pamrih | sirna panyakraning bujuk | palsu krenah blas ilang | slaya sangêt lawan guru sanèsipun | ting klêsik lir adol dhêndhang | tur datan supe mèt pamrih ||
42. kula sampun rambah-rambah | muruhita winijang wali mukmin | winruhkên Mukamat Rasul | Allah Pangeran amba | wahyèng sabda nanutun kawula bingung | kodhêng mirang-miring awag | ngawur pêpathokan sêpi ||
43. ngèlmu Arab dadya Buda | Buda mungkir mamèt waton jêng nabi | tapa mati raga gluyur | mubêng ngiras papriman | lamun kawruh Arab sirna tapanipun | kajawi wulan Ramêlam[68] | cêgah bukti botên apti ||
44. nanging wali têksih Buda | tandhanipun sênêng manjing wanadri | guwa-guwa gunung-gunung | sagara kayu kawak | linêbonan gêntur tapa ngiras laku | mamrih katêmu Yyang Suksa[69] | yeka kadhadhung idajil ||
45. critane Ngarab ambiya | botên watên kang cêgah mangan mutih | ngluwat mêlèk cêgah turu | puniku boya klampah | mênawi wong Buda badane winasuh | lah sumăngga kagiya[70] | pamancas kawula
--- 350 ---
mingsil ||
49. Asmaradana
1. langkung wagugên ing galih | Jêng Pangran Bayat Sèh Dumba | wrin pamêcahe pasêmon | amung muritnya kiwala | panêngran Ki Bisana | makatên pangawruhipun | iba gurune Sèh Rêta ||
2. ngunadika jroning galih | tuhu mardiguna digbya | Pangran Jênar sak murite | trustha widyaning widada | ing kene kana kêna | layak bae tega layu | bijagsaning kawruh mulya ||
3. samana duta kêkalih | dupi sampun têtela trang | ngèlmu myang kalakuane | Sitijênar samuritnya | sadene mêcah lambang | tumulya pamitan mundur | Pangran Bayat lan Sèh Dumba ||
4. Sèh Jênar datan mangsuli | nuli mundur pêlarasan | nèng marga gêrnêngan karo | Sèh Dumba matur jêng pangran | kula biyantu tekat | yèn makatên kang tinêmu | karya trimaning wardaya ||
5. para sisya angantêpi | sangking judhêging mruhita | Pangran Jênar wijangane | upami kula mruhita | balik mèstu sukarsa | nèng ngrikyamba yun mituhu | wangsul brontas ngèlmu rahsa ||
6. Pangran Bayat arda wêngis | rum nabda dhatêng Sèh Dumba | hus Dumba aja mêngkono | nguni sira băngsa sudra [su...]
--- 351 ---
[...dra] | ing mangke manjing wasya | kawiryan jênêngmu arum | wus dadya santri suhada ||
7. paran karya balik kapti | mituhu Sèh Lêmah lincat | ngèlmune tan lumrah ngakèh | de sirarsa muruhita | parmyam Dêmak kurang apa[71] | barang kawruh nora ewuh | kadikbyaning wali astha ||
8. wis payo inggal lumaris | nglagsanani rèh dinuta | tantra dangu lagsitane | prap Bintara lagya pêpak | nèng srambi lênggah atap | kagyat dupi rawuhipun | duta dyi tumamèng ngarsa ||
9. wusnya sokramèng cra mukmin | sinrêng wigatining sabda | Jêng Benang pangandikane | hèh jêbèng Bayat kaya pa | dyi duta ngataskara | katêmu Si Lêmahlêmpung | derarda kagila-gila ||
10. umatur duta kêkalih | lêrês prabataning warta | pra sisya sampun rêraton | jalèstri pra talbul ngèlma | ingrèh mangrendra laya | lêrês tekat dipun idhup | dunyarja ingran pralaya ||
11. kathah-kathah titi ngênting | ing purwa madya wusana | sêdene wahyèng pasêmon | tumêrsêp kasup sadaya | tur wakil pamêcahnya | muritipun kang kasêbut | pun Bisona narakarya [na...]
--- 352 ---
[...rakarya] ||
12. trah dama srawungan dèsi | prandene gunarda krama | yayah carakan kudhaton | cukat têrampil trangginas | sangkêp sulila[72] madya | kuciwa srengat kalêbur | kadariyah kajrabriyah ||
13. rumakêt kalih tan yukti | mêrkang sangking wali astha | mulyèng masjit badhe kasor | brastha sêmbah rabul ngalam | yèn pun lincat kapanjang | jadmidahna dèrèng murup | prayogi siniram pompa ||
14. manawi têmbe malahi | sayarda ulah pradignya | ngrusak sukarta prajarjèng | wali astha têmah ina | yèn Jênar tan pulastha | wus tan wande era-èru | rêrusuh murang kêrtarta ||
15. yugya nuntên dèn lampahi | muksyaning kawruh dupara | wijangnya Sèh Sitiampo | Jêng Sunan Benang ngandika | hèh yayi Kalijaga | kapriye yugyaning laku | padoning Yyang rèh widada ||
16. umatur Jêng Sunan Kali | sae nglêmpakakên para | sagung mukmin ngulama kyèh | lan malih ngaturi sultan | kadi Nata Bintara | pargandring wahyaning kukum | Sitijênar dèn pancaka ||
17. prayogi dintên jing-enjing | pinrih rawuh wanci luka | utusana [utusa...]
--- 353 ---
[...na] ing samangke | Jêng Benang dupi sêkabat | winangsit rèhnya kajat | ngaturi ingkang sinuwun | para wadya buwah praja ||
18. patih pangulu jagsa di | liningan gya lumaksana | arta ceda wrata kabèh | mukmin ngulama mukaha | kalamun ratri para | wali sêmbahyang magribu | nging sasubuh tan kawarna ||
19. ing wanci jam astha enjing | wus pêpak para ngulama | lunggyèng srambi lyir adate | satêngah sanga jêng sultan | patih pangulu jagsa | rawuh para wali mêthuk | kurmat tataning ngulama ||
20. wus lênggah jêng sri bupati | tata pra punggawa atab | jajar urut klênggahane | mukmin samya jawab asta | mubêng gantya-gumantya | gya so sawêntaranipun | Sunan Benang pasrangkara ||
21. hèh jêng sultan marma sami | sun aturi siniwaka | nèng srambi gung parate[73] | hyun pêrgandring para durta | lêrês atur andika | Pangran Jênar abargugug | migêna tindak agama ||
22. ingsun wus nyundaka mèksi | ngèlmu kalakuanira | dera mamirit murite | trus trang mangrusak kêrtarta | silaning yudapraja | anênutun nitah dudu | kathah sisya èru-ara ||
23. dunya ingaranan pati | têmbe ingaranan gêsang | kajabariyah tekate | kadyaryah [ka...]
--- 354 ---
[...dyaryah] rumakêt ăngga | rèh idraning pralaya | sakabat kang tămpa bingung | majênun ngrusak widada ||
24. paran yugyaning pabudi | kang mrih utama linakyan | sultan matur kula dhèrèk | buyantu pulasthanira | srana prajurit praja | Pangran Modang gya sumambung | punika kirang sakeca ||
25. yèn rinêbasèng ngajurit | punika sanès tyang kraman | sae dèn alus kimawon | sênadyan kukup pralaya | sangking lêbat kiwala | kawula sakănca cawuh | samya manigal lungaya ||
26. Kanjêng Rahadyan Dipati | Wanasalam nambung sabda | yèn mêkatên kula mopo | nyulayani tata praja | tindaknya janji byuha | nglairakên ukum saru | antuk dhêdhaning bawana ||
27. pêjahnya janma tar kinging | mahya sangking palacidra | rèh wontên jumênêng kraton | kêdah ratu karya prentah | mupakat katimbang rat | katimbalan yèn datan hyun | dadya nawala wasesa ||
28. kinging tinêlasan awit | mogok dhawuhing narendra | punapa marganya dados | wus dhawuh ponis prampungan | winasesa sakarsa | nadyan ingkang songkol pêthung | satibaning kukum pêjah ||
29. rèh punika băngsa wali | kalêrês agung
--- 355 ---
oliya | tar kinging syiyah sedane | nadyan kang kalêrês ngisas | ingkang sami pangkatnya | mêkatên piagêm ulun | byakta mèt piagêm byuha ||
30. yèn botên makatên usti[74] | cingkrang jêjêring wiradya | pun patih sadarpa mopo | nistha dunya ngakir siksa | dug gêguyu bawana | surya căndra susup-susup | ngerang-erang ngadil kêrta ||
31. kalamun cinidrèng ngèlmi | sampun ngaturi narendra | dhêmitan kiwala dados | nanging mêksa tan tumindak | manawi waris gugat | sintên mangêntar mangèstu | antuk wasesaning praja ||
32. mila prayogyamba gusti | panduka paring nawala | wasesa caraning kraton | patih pangulu myang jagsa | samya tur tăndha krama | têtêp prampunganing kratun | makatên rèh widaradya ||
33. narendra pêthuk ing galih | sadaya mukmin oliya | mêmuja măntra rumojong | aturnya nayaka wagtra | tètès mèt maton byuha | jêng sultan sigra dhêdhawuh | karya nawala wasesa ||
34. juru panitra dinuding | gya nurat wêwaton adad | lupiya kuna-kunane | dupya rampung kang panitra | katur rêkyana patya | tandya kunjuk jêng sinuwun | kapriksa têmbayèng
--- 356 ---
sastra ||
35. pèngêt nawalaning aji | Sultan Adi Natagama | Bintara mandhirèng kraton | dhumawuh ing pêkênira | Pangeran Sitirêta | ing Krêndhasawa dhêdhukuh | liring srat jênêng manira ||
36. tampi aturing pêrgandring | para rat prajèng Bintara | sêdene wus mirêngake | aturaning wali astha | pêkênira mindaka | nglêbur silaning tumuwuh | nyênyampah dinil mustapa ||
37. mangke karsaning palit[75] | biyantu jênêng manira | ingsun tibali tatêmon | ring Dêmak mangadu rahsa | barênga dutèng praja | yèn mopo datan umèstu | wasesa magal lungaya ||
38. titi wahyaning srat pati | Bintara kaping dyi dasa | Jumadilakir taun Be | tumapak căndra sêngkala | nir jalma catur tunggal |[76] katandhan sinuwun prabu | Sultan Adi ing Bintara ||
39. wusnya narendra nandhani | patih pangulu lan jagsa | samya mèstu tèkên kabèh | wilapa kabungkus sutra | Jênar dadya pêrlambang | kinging rukun kinging rampung | gya katur Jêng Sunan Benang ||
40. wus tinampan gya manggalih | kang sayugi dados duta | kang ngampil prampungan gêdhe | sastra nawala wasesa | Jêng Sunan Kalijaga | umatur [uma...]
--- 357 ---
[...tur] prayuganipun | kănca sadaya lumaksa ||
41. angandika Jêng Mahgribi | lalima bae utama | gawa sabat dhewe-dhewe | siji jêbèng Sunan Benang | loro jêbèng Malaya | têlu kaki Pangran Kudus | caturnya Pangeran Modang ||
42. jangkêp pănca Gêsêng kaki | prajurit wira tamtama | konên nganglang esuk sore | rumanti yitnèng prajarja | kanjêng sultan sandika | jêng sinuwun tandya kondur | patih sampun dhinawuhan ||
43. warata prarya bupati | yitnèng anèng kartibaya | Sèh Jênar sabat murite | ucapên gangsal uliya | sampun mranti busana | ngampil santri catur puluh | bidhal dhatêng Kêrndhasawa ||
44. elur nganggo sarwi putih | samya nyangkêlit jambiya | pănca wali ngarsa dhewe | Jêng Sunan Benang pangarsa | tantra kirdhanya prapta | anèng Kêrndhasawa dhukuh | jujug mismèng Pangran Jênar ||
45. kaparêng lênggah nèng masjit | lagya mêmirit pra sabat | ingkang anyar manjing tarèk | èstri priya jêjêl rangab | sangking măncanêgara | pinuju ingkang cinatur | dadining bumi akasa ||
46. sangking tapsir Kaelani | tandya
--- 358 ---
marêk wali gangsal | nèng pante langgar nabda lon | tata kramaning oliya | gya nabda sêsarêngan | jawab salam ngalaekum | Pangran Jênar tan nglagewa ||
47. eca dènnya mirit ngèlmi | lawan sakabat sakawan | wali gangsal têtamune | dera pasrangkara arja | pangran kèndêl kiwala | Jêng Benang tandya umangsuk | buka wiwara byar mênga ||
48. wali gangsal gya umanjing | pra murit nèng pante jaba | lênggah tan ana carane | Jênar maksih amêmijang | kang syara arda sora | tan marduli ring têtamu | gya Sunan Benang ngandika ||
49. hèh jêbèng kèndêla dhisik | sun dutaning pangadilan | kinèn kapanggya ring kowe | karsanira wali astha | biyantu kraton Jawa | lah iki nawalanipun | mara sira tampanana ||
50. Jênar wus datan marduli | eca dènira mêmijang | gya sêrat inguncalake | tibèng pangkyannya Sèh Jênar | mêksa api tan wikan | punang srat cinandhak gupuh | mring Jêng Sunan Kalijaga ||
51. gya winaos sura titi | timbayèng sastra wisesa | purwa wadya wusana tèk | Jênar pi-api tan myarsa | Jêng Benang angandika | sarwi ngasta tanganipun | hèh lincat kang lagya laya ||
52. wis mênênga sun tuturi [tutur...]
--- 359 ---
[...i] | gya rèrèn Pangran Lêmahbang | masang karna mirêngake | dhawuhnya Jêng Sunan Benang | lah mayit praptaningwang | caraka dinutèng kukum | pangadilaning Binta[77] ||
53. kinèn nibali sirèki | srana nawala wasesa | rukun rampung sêka kowe | dina iki lah matura | yèn sandika raharja | adu surasaning kawruh | mupakatan wali songa ||
54. Pangran Lêmahbang nabda ris | sira Benang ngundang kita | marang Bintara sun lumoh | nora kabawah kaprentah | kajaba jroning manah | kang dhêdhawuh sun mituhu | lyane punika tan arsa ||
55. sabab mayit padha mayit | pagene nganggo parentah | wong nora nana bedane | padha tan wêruh Yyang Sukma | tan pae nêmbah asma | de kumawawa maringsun | dhawuh samining gusthika ||
56. de sirarsa ngadu mèlmi[78] | mususakên gilut rahsa | payo anèng kene bae | janji wêwaton musakap | kitap balal ngibarat | nadyan anggitnya wong layu | ingkang nganggo padha laya ||
57. Pangran Modang nambung angling | hèh ta kakang Sitijênar | lah punapa pathokane | dunya ingaran pralaya | benjang ngaran juwita | coba manira hyun ngrungu | lairna
--- 360 ---
wirayatira ||
58. Pangran Lêmahbang mangsuli | hèh Modang prastawakêna | tanjane urip lapale | kayun daim kayu muta | abadan têgêsira | urip wus tan kênèng layu | abadan salawasira ||
59. dene mangke jênêng pati | jarwane kitab talminsan | lah rungokêna lapale | walmayita la mulkobra | yajitu wa kalaba | mayit anèng alam kobur | anêmu awak-awakan ||
1 | Teks asli: Ron. (kembali) |
2 | Kurang dua suku kata: hèh ta kulup iki wanudyane sapa. (kembali) |
3 | Lebih satu suku kata: Arya Tiron Pandlêgan. (kembali) |
4 | Kurang satu suku kata: kaping lima Bathara Katong juluknya. (kembali) |
5 | Pada bait berikutnya ada pembetulan. (kembali) |
6 | Kurang dua suku kata: sirage jênênga aji. (kembali) |
7 | kaprabon. (kembali) |
8 | Kurang satu suku kata: ing wetan jajar bupati. (kembali) |
9 | bocong. (kembali) |
10 | Kurang satu suku kata: nyaka jagsa bupatya. (kembali) |
11 | sinabdan. (kembali) |
12 | Teks asli: Dhadhang. (kembali) |
13 | Kurang satu suku kata: wusnya rampung ing pangupakara. (kembali) |
14 | Kurang satu suku kata: pra sori amêthuk. (kembali) |
15 | supênuh. (kembali) |
16 | sangkêlat. (kembali) |
17 | patih. (kembali) |
18 | Kurang satu suku kata: kunjuk Kanjêng Sultan ing Bintara. (kembali) |
19 | Tanggal: walu (8) Sura Dal: jalma nir catur bupati (1401). (kembali) |
20 | Kurang satu suku kata: lah tutura gustimu santri. (kembali) |
21 | duta. (kembali) |
22 | miranti. (kembali) |
23 | Kurang satu suku kata: ginarbêg pra ditya akèh. (kembali) |
24 | Kurang satu suku kata: wus rumăngsa wadyanya sakêdhik. (kembali) |
25 | timbalaning. (kembali) |
26 | Teks asli: Mi. (kembali) |
27 | sabdèng. (kembali) |
28 | lumayu. (kembali) |
29 | Kurang dua suku kata: mangke kadipundi. (kembali) |
30 | kang. (kembali) |
31 | Teks asli: Dur. (kembali) |
32 | Lebih dua suku kata: lir adad kina-kina. (kembali) |
33 | Kurang empat suku kata: sampun dadya marga gung mring măncapraja. (kembali) |
34 | Kurang satu suku kata: mila ya aluhur kutamaning warta. (kembali) |
35 | Kurang satu suku kata: lama-lama tan akêbut. (kembali) |
36 | Kurang satu suku kata: tumutur tumular titi. (kembali) |
37 | Kurang satu suku kata: sintên dika kêkasih. (kembali) |
38 | kakikine. (kembali) |
39 | Kurang satu suku kata: rupa juga roro asma. (kembali) |
40 | § kurang. (kembali) |
41 | § kurang. (kembali) |
42 | Teks asli: Dhadhang. (kembali) |
43 | Kurang satu suku kata: salah juga kinèn ngêcupi. (kembali) |
44 | Lebih satu suku kata: rèh paduka tnayèng katong. (kembali) |
45 | Kurang satu suku kata: kyai agêng paksa kêkah. (kembali) |
46 | wangsuli. (kembali) |
47 | Kurang satu suku kata: dalêm turi inah tigang warsi. (kembali) |
48 | ngantêpi. (kembali) |
49 | Hyang. (kembali) |
50 | Kurang satu suku kata: kang sadarpa sakti digbyèng laya. (kembali) |
51 | Kurang satu suku kata: kayun anyar kodrad iradati. (kembali) |
52 | Lebih satu suku kata: ah bênêr timên maknane. (kembali) |
53 | age. (kembali) |
54 | marang. (kembali) |
55 | ngandikan. (kembali) |
56 | tri. (kembali) |
57 | Lebih satu suku kata: pan netah subkanalah. (kembali) |
58 | Lebih satu suku kata: sasagêt-sagêt kêdah winulang. (kembali) |
59 | wikan. (kembali) |
60 | nraka. (kembali) |
61 | giyak-giyak. (kembali) |
62 | gledhag-glèdhèg. (kembali) |
63 | mung. (kembali) |
64 | pangran. (kembali) |
65 | Kurang satu suku kata: dipun jung malaekat. (kembali) |
66 | dudu. (kembali) |
67 | Bisana. (kembali) |
68 | Ramêlan. (kembali) |
69 | Suksma. (kembali) |
70 | Kurang satu suku kata: lah sumăngga kagaliha. (kembali) |
71 | Lebih satu suku kata: parmyam Dêmak kurang pa. (kembali) |
72 | susila. (kembali) |
73 | Kurang satu suku kata: anèng srambi gung parpate. (kembali) |
74 | gusti. (kembali) |
75 | Kurang satu suku kata: mangke karsaning para lit. (kembali) |
76 | Tanggal: dyi dasa (20) Jumadilakir Be: nir jalma catur tunggal (1410). (kembali) |
77 | Kurang satu suku kata: pangadilaning Bintara. (kembali) |
78 | ngèlmi. (kembali) |