Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 50–66)
| 1. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 01–15). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
| 2. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 16–26). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
| 3. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 27–38). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
| 4. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 39–49). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
| 5. | Sêrat Dêmak, Anonim, 1831, #1297 (Pupuh 50–66). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
50. Dhandhanggula
1. mila kubur sun gonkên samangkin | awit urib kita nêmu wanda | wujut kawadis mangkene | dene planggêranipun | al ngalamu kulumududin | sabên ngaku wanda[1] | de ngong yèn wus idhup | wus musthi tan nêmu angga | yèn manggiha katon katingalan mangkin | kusus atur manira ||
2. boya samar benjang ingsun urip | datan ngawur sapunika pêjah | uripku cêngkramèng kene | anêmu jisim wujut | balung sungsum atot myang daging | gêtun kasasar pêjah | panasaran agung | godha rêncana blis setan | pira-pira naraka rumakêt jisim | balênggu rante wedang ||
3. gêtun timên dene kita mati | nganggo păncadriya sipat anyar | wêtêng jêroan angame | ngêlak ngêlih katêmpuh | lara lapa
--- 361 ---
kajibah mami | gêtih daging nunutan | tan wun dadya lêbu | luru ingon sabên dina | besuk lamun ingsun urip masthi kari | tanpa kêna ginawa ||
4. akèh timên rêncananing pati | anak bojo bapa biyung sanak | kabèh dadi godha gêdhe | seje karo wong idhup | tanpa apa amung pribadi | nglag ngêlih lêsu ora | mung mupangat nutug | Sunan Gêsêng nambung sabda | hèh jêng pangran iku tan kaprahing urip | bênêr kalah lan lumrah ||
5. kang mupakat dalilmu wong mati | nêmu awak benjang ing akerat | kang tămpa ganjaran gêdhe | syarga nraka sing wujut | kang nampani ganjaran ngakir | èsthimu arda salah | nylayani pra jamhur | kitab Kuran tanah ngajam | praptèng Jawa sinung murat ring musanip | ngalam besuk kasiksa ||
6. anênarik kutamèng dumadi | anêrajang budi mring kanisthan | masjit dadi kijab gêdhe | manêmbah ring Yyang Agung | ngagungakên karaton Widi | supaya kèh widada | dadining tumuwuh | ngêkêr durtaning agama | rajakaya kewan wana samodyardi | nora karya duraka ||
7. nanging janma manungsa kang juti | jênêng ala tingkah ananira [anani...]
--- 362 ---
[...ra] | [...] janma saantero | kamulyan uga [...] | măngka sira ngapusi budi | kalurung durtèng gama | brastha sêmbah sujut | nyênyampah tambaning krama | wus byawara wasita wêdiring gusti | sumêbar tyas susila ||
8. mangke sira babar kawruh pingging | mratakakên kawruh langkung nasag | tamtu kajuring kirdhane | krana dunya kok têmu | katon apa tumular warti | mratani cakrawala | jagat anggêguyu | ngerang-erang marang sira | kawruh dunya kang katon sira singkiri | tansah ngêrbasèng karta ||
9. Sèh Sibang mèsêm-mèsêm angling[2] | Gêsêng caturmu tan payu sigar | bribil sawiji ingsun moh | rêngu [...] | wali anyar sih dhêmên dhuwit | [...] patrapira | wus sebak wran [...] | [...] kowe ngandhut jam | iya kuwi [...] sêmangkin | bae sêngit wong mlarat ||
10. sênêngamu sobatan wong sugih | sabab yèn nyanyilih sondêr sewan | Si Cakrajaya patute | mangeran bondhar agung | wusanane ering mring janmi | kang sugih-sugih arta | iku sèwu klèru | bok kadi Sang Sitirêta | nora plègên lumyat janma sugih dhuwit [dhu...]
--- 363 ---
[...wit] | tan sêngit mring wong mlarat ||
11. pêngrasamu dhuwit mikuwati | kiraku mung karya rêroyalan | nguja ring păncadriyane | iku sayarda luput | marma ingsun iki arda jlih | nèng sajroning dunyarja | mangke sun [...] | kondur marang jaman gêsang | sun tan kuwat kasuwèn nèng jaman pati | pati sugih druhaka ||
12. kowe Gêsêng yèn myat wanita di | brekal byanta [...] gèr ayêngan | yayah nubruk age-age | apa ta bedanipun | wali lawan srandhul kang têngik | seje lan Sitirêta | wali băngsa luhur | wus kondhang srat paslopretan | sarta bènêng yèn Sitijênar nomêr in | wis măngsa nama riba ||
13. [...] sapa ingkang bisa mirib | sun kilani yèn jroning praja[3] | wis orin yèn kaya ingong | mung nikmate jro kalbu | pêpanganan lan wani [...] | [...] kang kapêngarsa | mêlèk nglih tan purun | pan wus sebak jalma rucah | mung jro tyase jangkah ingkang muncit-muncit | sahire tan kuwawa ||
14. panyanane wran lara prap pati | sondêr kira yèn ing têmbe gêsang | langgêng judhêg gung nikmate | tan ngêrbug ika iku | arda nikma
--- 364 ---
nèng tampat sukci | marma muritku padha | ngupa marga layu | kang wus padha nuksmèng tekat | marang ingsun nèng dunya arda jêlèhi | sabarang-barang cuwa ||
15. wus ênggone paran kita mukir | nadyan Nabi Mukamat ing kuna | antuk siksa nraka gêdhe | kaburak layu nyingup | nyingit manjing guwa tan na wrin | sangking dêlape sukan | malih marang idhup | gumlar dunya owêl eman | êmoh ninggal luwung blubut anèng bumi | seje lan Sitirêta ||
16. rina wêngi nangis ngeling-eling | gêtun timên kirdhaku kasasar | nèng dunya mati mangkene | manganggo daging balung | nunggang kreta payungan sakit | nèng kisur kinêbutan | awak sruwa kaku | tur wardayaningsun susah | mikir-mikir sarwa susah kang pinikir | têtêp dunya punika ||
17. Sunan Ngudung pasrangkara aris | hèh pangeran paman Sitijênar | bênêr mutakatmu kuwe | amung gêdhene luput | sira wani-wani mêmirit | mijang ngèlmu kadyeka | wong kang tămpa manut | Pangran Jênar sru manabda | kowe bocah Kudus lagi lair[4] | măngsa wruha karsamba ||
18. Benang nabda [na...]
--- 365 ---
[...bda] marma ingsun prapti | wus kajibah bangsane oliya | nyirêp tekatmu mangkono | aja kabanjur-banjur | sira Jênar dipun timbali | dening Sultan Bintara | iku suratipun | karan nawala wasesa | lamun mopo wus kêna ingsun ngrampungi | jabut lungayanira ||
19. wasesaning ratu trang Yyang Widi | rèh pêrgandring byantu lan walyastha | yudapraja bijagsa wor | dadya rat juga rêmbug | mutus nalar kadya sirèki | bargugug bangkang karsa | bêbaluhi dudu | awra durtaning prajarja | jaman mula têmtu ru-ara wit dening | Jênar klakuanira ||
20. Sunan Kalijaga manêbda ris | hèh dhi Jênar sun ringkês kiwala | akèh padu tanpa gawe | mung roro lagsitèngsun | lah ta êndi salah sawiji | urip lawan pralaya | yya mangro rêmbugmu | Pangran Lêmahbang tumanggap | pindho gawe sapa gêlêm milih pati | pati sugih druhaka ||
21. ingsun mulih urip kang tan mati | bakin langgêng datan kêna owah | nanging yèn milih ingsun moh | nadyan wong arsa idhup | sêka karsaningsun pribadi | trah usah wali aktha[5] | ngulihkên maringsun [maring...]
--- 366 ---
[...sun] | kaya dudu mukmin tama | wong hyun urip jaluk tulung ring sasami | lah mara sêksènana ||
22. ingsun mulih pribadi ring urip | Sunan Benang sumambung wacana | Jênar kapriye kanthane | apa kang kok go mantuk | lêlantaran sangking punapi | mèsêm Pangran Lêmahbang | kowe wali cubluk | rêna gumêlaring dunya | lamun Sitijênar bosên boya apti | wus lantih dalan gêsang ||
23. yèn Si Jênar nutup banyu urip | băngsa Buda tirta kang nirmala | banyu kayat cara Rabe | sajratul makripatu | cacah têlu ping têlu iji | gunggung tirta nirmaya | mratani sakojur | kang têlu mupuni karsa | nomêr juga wruh pêrlu arda pêrmati | têlu purbaning kodrad ||
24. nomêr roro kodrad dayèng urip | yèn kinukut budaya subrastha | namêr tri têlu cacahe | padulu myarsa ambu | dayèng tirta kayat murbani | păncadriya suh sawa | kumpulnya katukup | uninong uning ananong | pintu têlu kagulung dadya sawiji | jumênêng suksmantaya ||
25. warnanira ijo biru kuning | maya-maya lir bun têpuh yuda |
--- 367 ---
yeka purbaning para wong | bangsal bajingan kècu | kere ngêmis ngleprah nèng margi | sebak lawan narendra | nabi wali jamhur | tan siwah yayah kalpika | kodam purwa madya wusananing urip | ingkang murba misesa ||
26. dudu daging balung gêtih kulit | dudu êroh napas dede nyawa | eling angên-angêt[6] dede | dad kala bedênipun | sangking karsa kêsasar mampir | nêmbung wănda manira | pati aranipun | cêngkrama wujut gusthika | mung rasane wus yayah rasaning urip | unong uning ananong ||
27. cacah sanga tumêkaring wali | wali sanga dijêjêri nama | dhewe-dhewe kaya kowe | nanging sira buh mau | sun pasthèkkên sira tan uning | jaba Sèh Maolana | Sunan Benang êmbuh | buh dhêngêr buh ora[7] | Sunan Kali mung rasane bae kang wis | astha nora uninga ||
28. jêr iku kang aran wohing kuldi | Nabi Adam kadukan caluthak | mangan woh kuldi lir ingong | sênajan para manus | kabèh tau padha ngicipi | têmah kasiku kita | mahyèng dunya nêmu | sawarga lawan naraka | aran pati lah rasakna
--- 368 ---
para wali | hara ta bingung samya ||
29. awit kowe wêruhmu mung siji | dene aku têlu babarpisan | yeka woh kuldi rasane | banyu kayat ranipun | kang cêngkrama murba kawadis | manusa nora bisa | mobah-mosik muwus | jumênêngnya păncadriya | saking tirtamaya suryaningrat jisim | gunawan wibisona ||
30. barang apa katibanan mosik | budayèng tirtamaya lyih kuwat | gêtih daging nora bosok | napas jumênêng tulus | kadum songa midrawèng jisim | jamaknya dados tiga | jroning siji têlu | Sunan Benang nambung sabda | lah ta Jênar sajarna sawiji-wiji | cocokna lawan kita ||
31. paran gènnya ngracut siji-siji | satêmêne sun durung waskitha | nglagsanani dhewe gawe | prapta têlênging banyu | kodrat sirna panulak silip | têmah nora kuwawa | sudikbyèng kak banyu | Pangran Jênar mèsêm nabda | layak kowe kalingan budining santri | nistharda tanpa krama ||
32. nadyan bisa pasthi tuna luwih | luput-luput kerup panasaran | wrin barang sarwa di anèh | sêsotya
--- 369 ---
mas umancur | rajabrana buka mawarni | jêr pangèsthimu salah | ngimpi kang kok gilut | têrkadhang nora supêna | wus mangkono santri gundhul luru pokil | bungah tămpa sidêkah ||
33. hèh kabèh kang nèng kene pra wali | prastawakna pangracutku osya | kodrad lawan iradate | aja nganti tumpangso | akul mukmin saru yèn mulih | tan wun dadya pocapan | yèn klèru pamukut | marma akèh wong sêkarat | kodrad durung sirna angên-angên mênit | purwane jumpalikan ||
34. kae ana sakarat macicil | pandirangan jlalatan lir kampak | yeka salah pangracute | tăndha wong durung tau | anglakoni rasaning pati | mulane wajib wênang | wong nglakoni ngunjuk | nginum dhewe nora bisa | wali mêntah ngumbèni tanggane gasis | poma aja mêngkona ||
35. Sunan Gêsêng manambungi angling | cok mêkatên kakang Sitijênar | kathah kang klentu tyang layon | sasar kêlantur-lantur | păncadriya têksih rumanti | pêpak cêngkramèng murda | napasnya kagulung | ngangên-angên wus rumăngsa | nêdya oncat banyu [ba...]
--- 370 ---
[...nyu] kayat durung abti | dadya manggya sarwendah ||
36. tamtu dan anggêp janatunangim | klèru kèrêm angên-angên murtan | kabudayane tyas layon | sênêng dènnya tumuwuh | cipta rasa rasaning pikir | kuripan dunya nikmat | punika tyas buruh | bujang kang dhêmên klayaban | tan umèksi têmbe urip sondêr mati | dunya puniku nraka ||
37. lêrês Kyai Jênar kula èsthi | sajar tuwan wus mêmpêng têmênan | sayugya dadya pangilon | tarkumasi walahu | dunya catur kawula gusti | kawula nèng sawarga | gusti nèng nraka gung | Pangran Jênar nabda sugal | hus sirèku Cakrajaya mukmin lamis | yèn nyata payo gêsang ||
38. yèn tan gêlêm sira sun jak urip | barêng sadina iki hèh Cakra | gênah yèn budimu rèmèh | gumunggung aran jamhur | waliyolah dan aji-aji | jinujung winiwaha | ring ngong Buda cubluk | yèn gêlêm iki iya[8] | sun jak urip têtêp mukmin ngilmalahi | têgêsnya wruh Pangeran ||
39. kagyat Kanjêng Kalijaga mèksi | têtela trang Sunan Gêsêng nêdya | mèstu Jênarmu tekate | duka sadalêm kalbu | mriki Gêsêng sarwi netrandik | tumungkul [tu...]
--- 371 ---
[...mungkul] Cakrajaya | wrin pasêmèng guru | dêduka pasang sêsmita | arda gêtun Sunan Gêsêng tobat sarwi | nangis mahya sasmita ||
40. tandya Kanjêng Pangeran Sibrit[9] | sêsareyan mangalèr ujurnya | tandya sidhakêp astane | mangrêmkên netranipun | wali gangsal jêngêr ningali | wrin pratingkahnya Sèh Bang | sayarda lyih gumun | e e têka wani pêjah | mula mêmpêng nyata-nyata yèn wus lantih | wruh kirdhaning palastra ||
51. Sinom
1. warnanên kang lagya layar | Sang Sitirêta amusthi | ngukut nupus anpas napas | panggulungnya rahsa muksis | ngukut munggèng dimbagi | wus kayat kayun munpakun | pêcat yayah cancala | plêng pulastha Sang Sitibrit | wus tan kêna kinira cinakrabawa ||
2. têtêp pratelaning Kuran | idajaa ajalihim | layab taskiru sangatan | luhate lapil puniki | tatkala praptèng janji | tan darbe cipta sak mênut | mangkana kodratolah | kang muktas bela alatin | tan katara Ajrail kang mugut nyawa ||
3. gangsal uliya sung salam | Jênar wus datan mangsuli |
--- 372 ---
têtela dadya susawa | Jêng Benang ngandika aris | hèh Kalijaga yayi | bangke bungkusên kang brukut | wali catur tumandang | anggulung sakala tartip | kawuwusa sabat Jênar catur sisya ||
4. kang munggèng sadalêm langgar | samya matur ring pra wali | Kyai Bisana manabda | pra wali wruha sun iki | hyun labuh gurunadi | nèng kene barêngan layu | nèng kana barêng gêsang | puluh-puluh wus pinasthi | kene kona mati urip tunggal juga ||
5. payo santri saksènana | kita nutub banyu urip | ingsun ocat sangking bathang | yun nusul sipatul kadim | kang langgêng ana urip | lah tirunên panukupku | rèh sira wali majas | lima pisan durung muksis | gêgurua patrapku nganut kang nyata ||
6. Benang Kudus Kalijaga | Modang Gêsêng kang nastiti | pangukutku awasêna | supaya wignyota mirip | ring Jênar guru mami | kang putus pramaning idhup | tandya sabat sêkawan | nêpak made asta kering | ngayuh tirtamaya plas dadya gusthika ||
7. sigra kabungkus sadaya | nganggo wastranya pribadi | madya bangke cacah [ca...]
[373][...cah] pănca | Sunan Benang ngandika ris | mring Sèh Mlaya hèh yayi | jinajat gawanên mêtu | bangkene Sitijênar | kiwala sun gawa mulih | katur naranata lawan wali astha ||
8. de catur sabat catur pasrahna[10] | wran kene kang darbe waris | sarta yayi jarwanana | tata silane agami | Islam mèstu jêng nabi | lan mahyakna mujijatmu | supayènggal manrima | pulasthane wran pat iki | angalingi dardah timbuling prakara ||
9. pêpak para wali astha | Sèh Maolana nabda ris | hèh kănca mukmin sadaya | bangke punika prayogi | kadunungna nèng masjit | rèh tênga tur wanci dalu | benjang enjang kiwala | pinaripurna ingkang wis | rumêksanta sira aja kadi bocah ||
10. lan ngêtèni jêbèng Mlaya | sigra dèn akat tumuli | sinung made pangimanan | tabêlanya Sèh Sitibrit | tantra jêng sunan kalih | prapta danira kautus | gya malbèng sigra-sigra | têkap ngarsanya Jêng Mahgrib | wusnya ngaso tinanya purwa madya blas ||
11. mangêntar uliya murtat | Jêng Maolana nabda ris | bêcik ngaturana sultan | panguburnya Sang Sitibrit | dene ing wêngi iki [i…]
--- 374 ---
[...ki] | rinêksa sakănca cukup | byar esuk sumêktaa | ngurmati rawuh sang aji | mêngko bakda salat ngisa takbir samya ||
12. ing mangke wus pukul songa | ngiras sunat puji takbir | nênggih pra wali sêdaya | tantra dangu nanduk minging | gănda mêrdu ngebati | yayah pracoli ganda rum | Jêng Mahgrib gya ngandika | kabèh santri yya na kari | mahya kabèh wiwara kinancing kêkah ||
13. wali astha karyanggona | Sèh Maolana nabda ris | lah payo kănca sadaya | iki mayit dèn priksani | paran wadining jisim | de mawêrda gănda wêrdu | arum kagila-gila | nulya kêrndha dèn ungkabi | duk nupiksa kagyat bangke lir căndrama ||
14. tur mawa wangkawa liwran | mênuhi sadalêm masjit | asor maladi pajuta | nuksmèng rina bra nêlahi | trangginas para wali | bangke linênggahkên sampun | sadaya wali astha | manêmbah mangusya mayit | tiksyèng jêpol suku kacucup wêrata ||
15. gantya-gantya pangarasnya | gya manjingkên tabla malih | nanging Jêng Sèh Maulana | kipa-kipa tan marêngi | hèh kănca-kănca mukmin | mangke èngêt tyas batuwuh | yogya mangyahkên srana | ngakal [nga...]
--- 375 ---
[...kal] dadya sintru kabir | kang supaya aja na wran kèlu cipta ||
16. ring klakuannya Si Jênar | mêtu kramatnya linêwih | Mlaya mahyakna bandhega | dadia conto ing wuri | Si Jênar karsa mami | sun kubur yya na wran kang wruh | nèng ngisor pangimaman | mujur ngulon ingkang rêmpit | de jro tabla yogya riniru srênggala ||
17. jêbèng Kudus ngupoyoa | asu kirik wêngi iki | sandika Jêng Kudus mentar | wali astha kang nèng masjit | karya kaluwat dadi | jro jêmbar tandya mèt ukur | tantara Kudus Pangran | pribadi ngupaya anjing | kabênêran kirik kuru lorèk abang ||
18. sajuga wus kaprajaya | laju manjing marang masjit | katuju kruwat wus dadya | binopong bangke Sitibrit | sadaya para wali | gya ngalbokkên kluwat sampun | ingurug wus sampurna | warnanên kirik kang gudhig | manjing tabla katutup yayah gusthika ||
19. rinêksa sadalu natas | ring wali astha byar enjing | bakda subuh pra ngulama | mijil lênggah nèng surambi | prapta sagung pra santri | mrêng kabar Jênar kapikut | sumahab pira-pira | rare agung alit prapti | nêdya lumyata paputusaning prakara[11] ||
20. plataran masjit èbêg tyang | tumulya Kanjêng [Ka...]
--- 376 ---
[...njêng] Mahgribi | ngandika mring pra oliya | gangsal kang lumakyèng tuding | amundhi nawala di | wasesa mikut Sèh Lêmpung | rèhning wus kalêksanan | karsanya kinèn tur paksi | purwa madya wusona mulku priksoa ||
21. hèh jêbèng Benang Sèh Mlaya | Pangran Modang Kudus nuli | Gêsêng malbua jro pura | tur uninga sri bopati | sandika kang sinung ngling | gangsal lumaksana gupuh | tantra praptèng wiwara | ing dona pratapa manjing | anujoni kanjêng sultan siniwaka ||
22. punggawa gung alit pêpak | bupati panèwu mantri | tuwanggana kawirêtja | kasaru pra wali prapti | dumrojog tanpa wigih | kagyat narendra jlog tumrun | sangking sonasewaka | ngancarani gangsal wali | samya tata lunggyèng keringing narendra ||
23. sri pratisthèng ampar rugma | wus nyakraman ing pra wali | Jêng Sunan Benang ngandika | hèh jêbèng sri narapati | sun kănca-kănca uwis | mituhu dhawuhing ratu | ngampil sastra sangsara | mring Sèh Lêmahbang wong mosrik | wus sun gawa nanging pandhêm rèh tan arsa ||
24. têmah mangke nèng bandhosa | samangkya têksih nèng masjit | dumunung jro pantesawa | dhawuhnya Jêng Sang Sèh Manggrib | sultan inggala prapti | paring kurmat junjung kubur | pangluwatnya
--- 377 ---
Sèh Jênar | jêng sultan sandika inggih | nulya tindak patih pangulu lan jagsa ||
25. praptèng natar srambi para | ngulama tumrah ngurmati | jêng sultan lênggah sawadya | tandya sêsalaman wradin | sawusnya Sèh Mahgribi | ngandika sultan wruhamu | panguburnya Sitibang | sun pêtak sadina iki | ane[12] kulon masjit ngumpul pra ngulama ||
26. jêng sultan biyantu karsa | tabla gya binêkta mijil | para santri cukat ngangkat | sumèlèh samadyèng srambi | nata patih darbyati | kabuka yun wrin kang wujut | tutup kêrndha dèn angkat | kagyat narendra pra mukmin | duk nupiksa jro tabla isi srênggala ||
27. kuru gudhik lorèk abang | sadarpa ngungun ing galih | kabèh wali têbah jaja | santosaning gama Ngarbi | wong mungkir dadya kirik | dipaning kusuma dhawuh | wêrka jroning tabêla | kinèn gantung madyèng margi | ing prapatan supaya dadya paesan ||
28. sang nata dhawuh jru sastra | karya undhang-undhang maring | sisyantara pulo Jawa | kabar anèng Bramartani | mindrawèng arli-arli | tirah cakrawala kêmput | wus yayah sêtatsêblat | sandika êmpu jru tulis | tan antara dangu madya kang panitra ||
29. kanan kering srat katandhan [kata...]
--- 378 ---
[...ndhan] | gambar asta dyi nudingi | mangkona têmbayèng undhang | awit kang asma narpati | Jêng Sultan Natagami | Bintara mandhirèng kratun | ing Jawa pulo Sundha | wus myarsa turnya pra mukmin | paring dhawuh sarupaning băngsa umat ||
30. tan kêna nyampah agama | mêmaoni ngisin-isin | kaluhuraning Dad Mulya | myang panêmbahing Yyang Widi | praptèng kiyamat benjing | tumindak tan kêna lêbur | sing sapa wong kang murang | sarengat rasulolahi | bagya antuk kisas adiling prajarja ||
31. lan dhêdhaning dad kang mutlak | kang sarupa Sèh Sitibrit | murut laya jisim dadya | asu abang lorèk gudhig | ingkang kagantung iki | Pangran Jênar wandanipun | titi srat undhang-undhang | katandhan jêng sri bupati | Sultan Adi Panatagama Bintara ||
52. Asmaradana
1. tumindak karsèng narpati | dènnya gita sêtatsêblat | guna cinancang gulune | nèng luhur marga prapatan | kateplekan srat undhang | supaya kèh wong ingkang wruh | dadia kaca bênggala ||
2. ing têmbe yya na kang mirib | klakuanira Si Jênar | marang agama maido | kang gumlar narik sutama | samana wus warata | kasub kasumbagèng catur | Jênar mati
--- 379 ---
dadya suna ||
3. midrawèng rat nyakrawarti | măncapraja desa ngarga | wrata tanah Jawa kabèh | wus dangu antaranira | bathangnya sona abang | mudhun wus kapundhut wangsul | sinung jroning Kêrndhasawa ||
4. dhawuh kinubur lir mayit | pratisthèng ngulon mukaram | tanpa kurmat pangubure | samana wus paripurna | kubure Sitijênar | bangke ingkang dadya asu | nèng kulon masjit gènira ||
5. rampungnya pangupakarti | pangubure sona abang | jêng sultan sapunggawane | patih pangulu lan jagsa | nata nulya ngadhatyan | pra punggawa bubar mantuk | warnanên muritnya Jênar ||
6. sajuga lagya ngon kambing | wastra Ki Lonthang Samarang | mirêng prabataning wartos | yèn Pangeran Sitirêta | sedane dadya sona | kagantung prapatan nglurung | pandheganing wali astha ||
7. Ki Lonthang ngartikèng galih | iya talah guroningwang | kinarya totonan ngakèh | kênèng krenahing musibat | santri gawe kiyanat | supaya ngèlmune payu | ngala-ala kawruh liya ||
8. sajêg jumlêg sun durung wrin | jalma mati dadya suna | mung akale santri bohong | ragane dhewe sampurna | mring kerat gawa bathang [ba...]
--- 380 ---
[...thang] | ciptane mring sawarga gung | nêmu barang kanikmatan ||
9. lumrah bangêt santri nisthip | nistha lakuning pralaya | ginawe mulang murite | kang kranjingan nganti edan | ngarêp-arêp sawarga | ngêndi nyatane syarga gung | yèn santri sêmaya benjang ||
10. besuk yèn wus têkèng pati | bisa têmu karo Allah | anèng syarga panggonane | widadari kèh kang jaga | kang mangkono ngulama | kinon dumuk êmbuh mau | iku mukmin ngomadaka ||
11. yèn sakiki durung uning | besun[13] manèh yèn wêruha | kang nora nana nyatane | nadyan santri bisa pona | manggèn nèng nur Mukamat | ana santri manjing suwung | wangwung kang kaya wong nendra ||
12. ana ring adêbundambi | brutune dhewe sawarga | ana manjing jagat kiye | kakothong dadi udara | sawênèh manjing rahsa | nyawa mahya manjing kakung | manjing kasapah narendra ||
13. dalane wus dèn liwati | lêmbut sungil dadya bocah | mijil sangking ratu gêdhe | konjure jumnêng pangeran | bagya sumulih nata | kang sawênèh santri kumprung | utêg dinalih suwarga ||
14. ana manèh santri nisthip | patine anggulung badan [bada...]
--- 381 ---
[...n] | dadya samrica gêdhene | mêtu sangking githokira | manjing ring ula-ula | ana nuksma ngalam nukus | ana manjing darusalam ||
15. seje kaya suru[14] mami | Jêng Sèh Siti kang wus muktas | mutakat Kuran lapale | mèksi panggonan pralaya | tan ingan ratri rina | antamuntu kablamuntu | sayujabdu alam Alah ||
16. ngukut sarana pribadi | ing kamuksyan wus pratignya | nyatane ing kana kene | ngèlmune agal ngalela | sisya winijang cêtha | gampang pangèsthine maut | têrus têrang padhang nrawang ||
17. sun iki Lonthang Sêmawis | kalêbu muritnya rucah | tinimbang santri wus moncol | sanadyan waline pisan | aku măngsa erama | ana wali tikêl satus | payo ngadu kasêntikan ||
18. Ki Lonthang nulya ring masjit | tantra dangu lagsitanya | praptèng tratag srambi ngoprès | dlajigan anbănda tangan | ngalor ngidul ngrang-erang | mring jênênge wali kutup | miwah ring pra santri sabat ||
19. wantunya Lonthang dêrmimil | wali mêksih lênggah atab | kathah murit wêrda anom | mabukuh sumiwèng ngarsa | wruh Lonthang tanpa krama | akèh para santri
--- 382 ---
ngungun | kinira janma kunjana ||
20. nulya Jêng Mulana Mahgrib | ngandika ring Sunan Benang | hèh wong apa iku jêbèng | de nungkak silaning krama | tur mangerang uliya | Sunan Kali nêmbah matur | punika sabatnya Jênar ||
21. alyas pun Lonthang Sêmawis | kang arda yayah kunjana | dènira ngrusak krahayon | nguman-uman wali astha | ngunggulkên Sitirêta | Jêng Mahgrib ngandika arum | Benang mara tibalana ||
22. apa ta ingkang kinapti | wong ngrusak arjèng pranata | kang wus gumêlar ing ngakèh | sarta malih takonana | Sunan Benang ngandika | gya marêk janma kang muwus | mangkana pangandikanya ||
23. hèh sira Lonthang Sêmawis | mangoprès paran karsanta | trang wuwusmu tanpa gawe | malah nyuda têtrêmira | luput-luput sriranta | antuk pidananing ratu | lah Lonthang sira linggiha ||
24. ingkang liningan gya linggih | kalêrês jajar Sèh Dumba | nèng surambi marêp ngulon | jêjegang Lonthang tan krama | nir silaning pranata | Sèh Malaya ngandika rum | hèh janma kowe ta sapa ||
25. de nglêbur silaning urip | kang tinanya pasrangkara | e e dene pangling kowe | nguni wus kumpulan ingwang | kêplèk gimêr [gi...]
--- 383 ---
[...mêr] yèn kalah | angon ulat nyêbrot mênthung | mangke wus dadya ngulama ||
26. bingèn aranmu Dèn Sait | anake Dipati Tuban | mangkya dadi santri gêdhe | karan wali ulul ngèlma | silaning gama Arab | layak kowe ring sun tanbuh | wastamba Lonthang Sêmarang ||
27. muritnya Pangran Sitibrit | mêksih blilu durung muktas | ngalap wulang durung êntèk | nanging pamikirku lawan | oliya nora eram | angadu diguna kawruh | mati urib kanyataan ||
28. Sèh Dumba sumambung angling | hèh Lonthang praptanta paran | ring kene praptamu ngoprès | nungkak lagsananing tata | muwus lir talang udan | tan kok candhêt wahyèng wuwus | nora wurung dadya wisa ||
29. makan wandanta pribadi | sebak plungu sangking tigar | Lonthang bok aja mêngkono | ngong tangguh dudu wong edan | nora angeman badan | jamak lakuning tumuwuh | kudu rumêksèng sarira ||
30. sasat rumêksa Yyang Widi | ngratoni dunya ngakerat | têmah kok alani dhewe | măngka wicarèng tumitah | waman ngapanapsa[15] | paatngarapa rabahu | sing sapa wruh ing sarira ||
31. têmên-têmên wruh Yyang Widi | wong taklim [takli...]
--- 384 ---
[...m] sapadha-padha | ngurmati awake dhewe | sapa mamrih kaluhuran | ngluhurna awak liyan | kale sira ngrusak ayu | nglêbur jamak manungsa[16] ||
32. yèn wong nêdya ruru bêcik | abuwanga kabêcikan | kang sakadar pamurwate | mèt panimbang wajib wênang | yya tinggal kira-kira | duga wantaraning idhup | mangkono jênênging gêsang ||
33. dene wong hyun darbe ngèlmi | aja pêdhot pamrihira | kitab ngakait warahe | mangkana têmbayèng lapal | anal ngilma makluba | maklum têgêse puniku | wong yun ngèlmu ngupoyoa ||
34. kang măngka sirèku musrik | nora pisan ngalap dalan | kang kanggo ing kona kene | sira mèstu Pangran Jênar | patine dadya sona | tan wun sira dadi asu | wus ilang dadya pocapan ||
35. Ki Lonthang sumambung wêngis | hus kowe tekatmu bubrah | ngalor ngidul amol garoh | nuturi wong Buda desa | dunya aran Hyang Nuksma | sing akrungu anut gêblung | mèstu ujarmu nyrangkara ||
36. ngêndi ana Maha Sukci | ing dunya ngakerat sunya | ingkang ana ingsun dhewe | sêtun benjang urip ingwang | pribadi tanpa
--- 385 ---
rowang | lah ing kono datolahu | pêpasihan dadya kita ||
37. rèhning sun nèng dunya mati | jaba jêro sapunika | kang jro uripku ing têmbe | jaba pati sapunika | lah Dumba rasakêna | aja gugup sira rêngu | pandheganing wali astha ||
38. sun wus mlaya jajah bumi | Aprikah Cina Walănda | ahli puru wong Bontêrtot | Idhu Butun gama Buda | bangke malih wêrka bang | yeka sadarpa tan gugu | têptêp[17] pra wali duskarta ||
39. kang măngka ujaring dalil | Kuran gêgandhulan ingwang | têmbunge lapal mangkene | munpakun nganil mayita | ramimun pituraba | têgêse pêcating idhup | mayit basok dadya kisma ||
53. Pangkur
1. gêtun ngungun pra ngulama | kang nèng srambi wrin Lonthang dènira ngling | mêmacah agama rasul | kang gumlar narik tama | samya jêntung wali sadaya gêgêtun | priksa muritnya Ki Jênar | kang wasta Lonthang Sêmawis ||
2. nulya Jêng Benang ngandika | hèh ta Lonthang sun antêp sira mangkin | nglakonana sujut rukuk | ing rèh dinil mustapa | anandhani rukuning Islam kamsatun | mila kudu tumindak kas | sira tamtu dadi
--- 386 ---
wali ||
3. sun sakănca kang misudha | anggêntèni gurumu Sang Sitibrit | nanging rintên ratri kudu | nglakoni wagtu lima | yèn Jumuwah ring masjit mutakat makbut | anjunjung Dad Rabul Ngalam | malikul ing dunya ngakir ||
4. sira karan wali tama | kang sinihan dening Yyang Maha Sukci | nanging wrat pitukonipun | sêtyambêg palamarta | sabar rila ing dunya mangajab ayu | yeka wong dadya ngulama | sun tantara sira bangkit ||
5. nglakoni santa darana | gumyak sagung wali jumurung amin | samya mupakat biyantu | Ki Lonthang kipa-kipa | kirig-kirig gêtêm-gêtêm sarwi muwus | hèh Benang yèn ingsun sagah | kênèng begalaning pati ||
6. pira lawase sun pêjah | anèng dunya kloreyan dadi wali | ingkang sabên dina bujuk | ngapus nyêdul manungsa | sun wong Islam ing têmbe urip tan layu | kinèn salat limang wêdal | sun iki dudu wong kapir ||
7. sirarsa misudhèng ring wang | trima kasih nging tak kira ngapusi | pamrih punapa jêjuluk | wali tan nganggo bayar | asma Lonthang Samarang bae ya bagus | padha-padha [padha...]
--- 387 ---
[...padha] tanpa bayar | mêmpêng jênêngku kang lami ||
8. apa sira wani bayar | sèwu rupyah sun anggo apa dhuwit | wali sukak glêbug-glêbug | yèn sun melika arta | marang babrik sabarang pakaryan baut | jro giling myang cêngkal tanah | tuk pangkat atminitlatir ||
9. bayar patang atus rupyah | ingsun êmoh sirarsa yun ngapusi | asma wali tanpa ngontung | samangke ingsun arsa | lamun wali wignya buka pasal ingsun | mara padha rungokêna | gobogmu ingkang nastiti ||
10. têmêne bae walyastha | jalma mati nyawane malcing mring di | yèn pisah lan raganipun | lah mara aranana | yèn mring langit nyawa pasthi sasar-susur | yèn ablêsa marang kisma | ngèlmune gêdhadhung iblis ||
11. lamun ngulon ngalor ngetan | ngidul têngah saya kabêlih-bêlik[18] | yèn tan pisah nyawanipun | ragane kadiparan | saya bingung ngèlmune ambarsa ngrungu | mara batangên uliya | cêp pra wali sarêng myarsi ||
12. Sunan Mlaya garjitèng tyas | yèn sun buka pasal Lonthang Samawis | wadining jagat kang agung | janma kèh nèng ngarsamba | dudu
--- 388 ---
wali yèn tan uning bab puniku | bêcik dinêngke kiwala | karbèn tutug gon ngacêpris ||
13. manêbda malih Ki Lonthang | jêngkang-jêngking sabên Jumuwah ring masjit[19] | nêmbah sêpa sêpi suwung | yèn mijang guroningwang | wong sêmbahyang nora pêdhot rintên dalu | setan Benang wruhanira | wahyèng napas dadya puji ||
14. lêbune napasku salat | rèh pangucap pamyarsa lan ningali | kinèn awasing padulu | de yèn salat manira | ingkang langgêng sajêroning kita layu | ananging mêksa kiniyas | mangkono satêngah kapir ||
15. yèn bijagsa nawung kridha | tanpa karya wong nêmbah rabul ngalim | jêr dunya tan na Yyang Agung | rèhning rumakêt bathang | nadyan dèn cèt kêmalo tan wurung lêbur | mumur wong lêmah makaman | paran gon ingsun maèsi ||
16. yèn jarwane Sèh Sitibang | wran sêmbahyang tan antuk ngrika-ngriki | yèn katêkan lara bingung | yèn nendra yayah bujang | lamun mlarat jaluk sugih nora antuk | lyih manèh lamun sêkarat | jlalatan kadhang macicil ||
17. saking sungkan ninggal dunya | kang mangkono tut kêrdom ngong trayoli | prandene santri [sa...]
--- 389 ---
[...ntri] kêpaung | dikiran napi isbat | nganggit-anggit narupakkên datolahu | nuli ana rupanira | iku dèn anggêp Hyang Widi ||
18. apa iku dudu sasar | pratandhane jaluk sugih tan olih | prandene sun kinèn makbut | salat karya sarengat | yèn Jumuwah marang masjit pating kranthuk | mêmuji pangeran sunya | dudu ngrika sanès ngriki ||
19. ingsun kinèn makbutolah | yun dèn pusi arsa dèn angkat wali | putêr-putêr adol catur | luru wuduk lêmbaran | babon putih lalap jekol cekoh muluk | sêngadine nora mangan | iku setan mindha jalmi ||
20. bok aja mangkono Benang | wruhanamu ing dunya iki pati | ing akerat jênêng idhup | langgêng tantara măngsa | kênèng godha sing sapa wong dhêmên layu | rumakêt syarga naraka | panas pêrih ngêlak ngêlih ||
21. Jêng Mahgribi Maolana | nambung sabda hèh kănca-kănca mukmin | wis aja kakehan wuwus | bab Si Lonthang Sêmarang | mung tarinên kadiparan sêdyanipun | sandika para ngulama | Sunan Ngampèl ngandika ris ||
22. marang Sang Lonthang Sêmarang | hèh ta Lonthang sira ingsun takoni [ta...]
--- 390 ---
[...koni] | rèhne gurumu wus mantuk | mring jaman kauripan | măngka sira kene Lonthang nêmu layu | lah ta apa nusul sira | ingkang ngêtêr para wali ||
23. Ki Lonthang gumuyu latah | tanpa karya wuwusmu marang mami | wong nêdya mulih tan ewuh | yèn murit Sitijênar | gampang bae sadurunge wus kêcakup | kene wruh rasaning kona | kona wruh rasaning ngriki ||
24. de sira narima ringwang | jênêng pati sakarsèng sun pribadi | urip nganggo sakarêpku | bab kundurnya Sèh Jênar | ingsun nêdya labuh bêbarêngan idhup | kang wus tan kacakrabawa | sadhela mêngko sun mulih ||
25. pêrluku mangkene iya | yun sidêkah pitutur ring sirèki | yya rikuh ngalap caturku | cacah têlung prakara | kang sapisan aja nindakake apus | kang ninggal duga prayogi[20] | mundhak dèn gaguyu wyingking ||
26. kang kapindho kaya sira | ngrusak barang tinggalan jaman dhimin | kaya ta rontal sastra yu | tulis-tulis nèng sela | kayu wau patilasan yya kalêbur | wruhanira băngsa Jawa | Budane tan bisa ênting ||
27. kang kaping tri bokmanawa | kowe rujuk buwangên masjit
--- 391 ---
iki | sirnakna sarana latu | sun owêl turunira | nora wurung têmbe kanut mêndêm kulhu | edan kedanan mring tabat | nganggit-anggit lam yakunil ||
28. kona-kona nora nana | têmah santri kanut mangeran budi | ngangên-angên mring Yyang Agung | lir Prabu Brawijaya | têmbe ana santri kang mangeran bumbung | galih kangkung wuluh wungwang | suwung wangwung klowong angin ||
29. iku dinalih pangeran | kang nguripi antara bumi langit | ana manèh santri bingung | napas dèn anggêp Alah | mlêbu mêtu amêmuji dhèwèkipun | luwih manèh têmbe ana | asmane Allah pinuji ||
30. jaman benjang wali astha | akèh asma pinangeran pinuji | ting jrêlih nèng masjit suwung | nyatane tan wruh Allah | yèn wong kapir pangerane bisa wêruh | wangsul mèt wêwaton Kuran | Allah tan wruhi wong muji ||
31. Allah tan kêna sinêmbah | koplit bae lan guruku Sèh Abrit | rujuk Kuran jarwanipun | mokal sira tan wikan | ma ngibadallah udunal asma kupur | têgêse wong nêmbah Allah | yèn dudu asmalah kapir ||
32. waama ngibadal asma | dunal makna pakatna iya lirning | wong
--- 392 ---
nêmbah asma tan mujut | têmên-têmên kacêgah | marma sira poma yya dêdawa palsu | rucatên masjit punika | jêr sira têmbe-têmbe sêsiwi[21] ||
33. nurunkên têrah-tumêrah | yèn kabanjur kawruhmu têkèng akhir | tan wurung akèh wong kumprung | wêdi mring Gusti Allah | wani marang pulisi kuwasèng ratu | bubrah rusuh akèh nasag | ruwêt tataning agami ||
34. gêtun timên guroningwang | Jêng Sitibang pagene inggal mulih | coba klamun mêksih layu | nèng kene bisa bukak | masjit Dêmak kang arda walepa palsu | mèt pathokan sangking Kuran | miwah tapsir Kalèni[22] ||
35. wus sun ringkês jarwaningwang | panêdyèngsun yun nusul guru mami | sanadyan urip tan pangguh | pati budiku tunggal | lah ta payo tontonên dèrèng sun anut | yèn wus mulih salinana | bangke sakarêpmu dadi ||
36. kadhal kodhok rase luwak | kucing kuwuk kang gampang gonmu sandi | ngupaya sadhela antuk | kêbo sapi tuwin jaran[23] | sun pêsthèkkên pêsthi nora bisa ruru | sabab nganggo ongkos arta | Lonthang tantra manjing masjit ||
37. jujug mimbar pangimaman | para wali mêksih lênggah
--- 393 ---
nèng srambi | Sang Lonthang trangginas mugut | tirtaning kang nirmaya | wus munpakun kayat dunya munpakun[24] | sebak tali grap blas ilang | gumilang-gilang kang mayit ||
38. kagyat wali kang nèng jaba | dupi syara gumêbrug kapiyarsi | pra wali kagyat lumêbu | wrin Lonthang wus palastra | samya ngungun santero ngulama gêtun | cancutnya endraning laya | bangke gya binêkta mijil ||
39. ibut santri kang tumandang | karya kluwat nèng dagannya Sèh Abrit | dupi pangupakara wus | sawa Lonthang dèn angkat | malbèng kluwat rampung pacaraning layu | bubaran para oliya | kundur kasaput ing wêngi ||
54. Asmaradana
1. wasitanên kang kinawi | Kyagêng Tingkir Ngardipurwa | mirêng pabrataning wartos | yèn muritnya kang pangarsa | Ki Pênggêng[25] Dayaningrat | sampun katimbalan ngratu | ingkang Sinuwun Bintara ||
2. kongsi rambah kaping kalih | Pêngging bargunuk tan arsa | Kyagêng Tingkir gung sumlange | tan wande antuk pidana | ing rèh nagara krama | Kyagêng Tingkir yun katêmu | paran kang dadya warana ||
3. wusnya busana lumaris | dhinèrèk murit karweka | tan kawarna caritane | praptèng Pêngging jujug natar | gya ubon-ubon mêdal | Kyagêng Tingkir ngandika rum | hèh
--- 394 ---
rara sira tutura ||
4. ingsun iki alah Tingkir | arsa panggih bêndaranta | alah Pêngging kang nèng kobong | ana wigati sukarya | rara cangkelak sigra | tur uning sawêlingipun | dhêdhawuh tamu katuran ||
5. Kyagêng Tingkir sampun kerit | malbèng wisma ring toreyan | Kyagêng Tingkir miyak kobong | lumyat tandya lênggah tata | karweka rêraupan | bubagya adum rahayu | so Kyagêng Tingkir ngandika ||
6. marmèngsun yayi glis prapti | kagyat pabrataning warta | adhi wus tantara suwe | sira tinibalan nata | sinuwun ing Bintara | pêrlune mung nêdya pangguh | rèh sira mêksih sudara ||
7. yayi ingkang kaping kalih | nata ring sira sujona | jêr durung alus tilase | sira trahing Brawijaya | dhêdhukuh tilas praja | ing Pêngging yayah kêratun | purwane kêmaru cipta ||
8. kondhang kasup warta yakin | adhi bargunuk tan arsa | pun kakang pakewuh tyase | hèh yayi sabab punapa | sajarwoa ring kita | Kyagêng Dayaningrat matur | kakang sayêkti kang warta ||
9. kula katimbalan aji | ping kalih wangsulan kula | mopo tan nêja sumaos | rèh manggèn bumining Allah | dede ratu kang karya | kabèh manungsa mung nêmu | gumlaring [gumlar...]
--- 395 ---
[...ing] bumi akasa ||
10. pakaryamba nanêm gagi | yèn mêdal kawula têdha | sêkulnya lawan kang pakon | budayaning cipta kita | ring Dêmak botên arsa | gampil yèn jaba jro rujuk | samangkyamba dèrèng arsa ||
11. makatên kula mangsuli | mundur caraka tumulya | kya patih namur sitane | sêngadi santri ngalămpra | prapta ngampil sabdendra | maringkên cangkriman têlu | sasagêt kawula batang ||
12. wikan cocog wikan silip | wusnyamba mancas pralambang | kya patih pangandikane | kula pinaringan inah | ing dalêm tigang warsa | mangke sampun mangsanipun | nanging pamanah kawula ||
13. mêksih dèrèng anyondhongi | kêkah ngraos tan kabawah | jêr bumi langit salire | sayêkti darbèk manira | kula kang paring asma | pratandhane duk pukulun | dèrèng tumitah tan ana ||
14. nadyan Alah sêpa-sêpi | jiwangga kita pulastha | sampun malih sang akatong | sami titah sipat anyar | pratăndha têksih padha | ratu tan uning Yyang Agung | kula tan wêruh Yyang Sukma ||
15. jumnêng kula rèh pribadi | urip sakarsa manira | dawa cêndhak sakarêpe | boga busona ngupaya | kodrad kula
--- 396 ---
pribadya | budayèng ciptamba turut | angên-angên gusti kita ||
16. ingkang kawula ngèngèri | mituhu ratri raina | kang kula nut sapakone | botên mèstu pangran liya | jaba mituhu cipta | mobah molah mosik muwus | ngatas karsaning Dad Mulya ||
17. kula sêbut Maha Sukci | lailaha hailêllah | punika asma kimawon | musamane wujut kula | jawi punika răngka | ing jro curiga Yyang Agung | kang tan pae lan warăngka ||
18. mênggah Bintara narpati | rumêngkuh mangaku sanak | trah Majalêngka sang katong | lah puniku sèwu dora | marmamba tan lagsana | kula ngèsthi rèhing guru | inggih sadalêm kawula ||
19. Kyagêng Tingkir manambung ngling | yayi Pêngging yya mangkona | sayugya para sumaos | yèn sira yayi tan seba | manèk wong ngadu basa | tan wun sira nêmu dudu | labêt tindaking prajarja ||
20. tantu sira dan dukani | wong bêrgunuk ngutha dlika | sun uninga anyar mangko | gurumu Pangran Sitibang | mêrdut antuk pidana | krampungan wasesa layu | kasêbut murtat agama ||
21. malah sêkawan kang murit | pinatenan catur pisan | srengat yudanagara wor | murtat kitab wsiasat[26] |
--- 397 ---
apa tan wêdi sira | Kyagêng Pêngging guyu guguk | kakang Tingkir bab punika ||
22. sèwu mokal kula ajrih | srambut pinra satus yuta | nadyan jiwèngong dadya wor | buntala dadya sakesya | botêne sun minggah[27] | papêsthèning Yyang tan mundur | ingrèh kang murba misesa ||
23. tyang palastra datan sakit | de kang kadunungan lara | urip kang mêksih mandhirèng | yèn jiwitamba pulastha | kondur mring ngalam iya | panggenan uning ananung | marma tan ajrih bêbaya ||
24. botên wande nuntên prapti | wit wus jangkêp tigang warsa | rêkyana patih inahe | samana Ki Ngardipurwa | mirêng Pêngging pratignya | sira yayi sokur-sokur | bagya tan suminggah durta ||
25. wong sabil dêdalan pati | patitis sangkan myang paran | têtêp mantêp panêdyane | panggah tyas datan suminggah | nora luwih manira | jumurung mandrawa sayu | yuwana ing kene kana ||
26. tumulya Ki Agêng Tingkir | wanci ratri darbe karsa | andhalang ringgit kabèbèr | jaman kina wayang gambar | cinitra munggèng dlancang | lêlakon pralambang kawruh | Dewaruci Wêrkudara ||
27. manuksma ring ngalam sahir | warăngka manjing curiga | ngêrcona panggonan [panggona...]
--- 398 ---
[...n] têmbe | Sang Sena derambêg sêtya | mlayèng jagat walikan | tan siwah alam kabiru | sadarpa ambêg wartana ||
28. lagyeca kang samya uning | ing ratri gathita tiga | Nyai Agêng Pêngging kraos | dènnya garbini wus prapta | ing măngsa sangang căndra | tandya babar mahya jalu | basukyarja tanpa kara ||
29. sucitra di nuksmèng sasi | kinawêng cahya nurbuwat | liwran wangkawa kinaot | tatela trahing kusuma | rêbêsing madutama | tuhu yèn siwatul guyup | kyagêng kèndêl gènnya dhalang ||
30. mangupa kardi kunthari | rampunging panidi karya | Kyagêng Tingkir ngandika lon | hèh yayi iki sutanta | nurbuwat slaning imba | ana pulung gona mancur | tăndha wahyèng wahyu kobra ||
31. lamun panuju panggalih | bayi sun paringi asma | Mas Karèbèt panêngrane | rèh bèbèring wayang gambar | kumrèbèt kênèng barat | kang kaping kalih sutamu | sun pundhut ring Ngardipurwa ||
32. Kyagêng Pêngging matur inggih | sumăngga mèstu sakarsa | kawula darmi kimawon | samana wus pitung dina | Ki Agêng Ngardipurwa | nèng Pêngging tumulya kondur | Mas Karèbèt wus kagawa [ka...]
--- 399 ---
[...gawa] ||
33. tan kawarna anèng margi | prapta ing Tingkir samana | sajarwa dhatêng Nyi Gêdhe | dènira ngambil kunthara | langkung marwata suta | wus dèn inyakkên sang kusnun | dupi ing agama lama ||
34. Kyagêng Pêngging yun tatuwi | mring Tingkir panggya atmaja | nulya lagsita ge-age | dupi praptèng Ngardipurwa | tata bagya raharja | nanging ing wêktu panuju | Kyagêng Tingkir nandhang roga ||
35. ngandika dhatêng kang rayi | hèh yayi Pêngging wruhanta | sun tus parêk praptèng layon | pratandhane urip sirna | nur Mukamat tan ana | miwah kang nèng jro netrèngsun | wus sirna parêk kang măngsa ||
36. plênggahan rasul ing lathi | nora kêri têtela trang | karacut dening Yyang Manon | Yyang Pramona mlêbu kurang | sumpêg cipta pangrasa | lah utapna yayi ingsun | Kyagêng Pêngging sru karuna ||
55. Sinom
1. matur sarwi nênggak waspa | tutuk tumèmpèl ing karni | mangkana ing aturira | hèh kakang kula yun uning | mênggah nyataning pati | sangking panêngêran palsu | boya kinging kagêga | plênggahan rasul tan yêkti | wong-wonganing sadalêming netra dora ||
2. napas manjing mahya kirang | lah puniku dèrèng yakin | mênggah panêngêran kula | kang kinging dianggêp pasthi | samênit botên gingsir | lah puniku warnanipun | unanong ning ananong | combi kawula tingali [ting...]
--- 400 ---
[...ali] | gya dèn têpak uninong aning ananong ||
3. Kyagêng Dayaningrat jola | e e kakang dene yakin | paduka kirang sakêdhap | yun kundur ing jagat sukci | sumăngga kula turi | lênggah sakêdhap lan mungkur | ingkang murba misesa | mangke nêdyamba takèni | kyagêng lênggah sluku cipta srah jiwangga ||
4. dupi sumiyut kang usya | Dayaningrat angêndhoni | matur yayah madubrănta | hèh kakang amba wantawis | tan dangyamba nututi | mugi antènana ingsun | anèng bukari rahmat | sumambung Ki Agêng Tingkir | yya mangkono yayi tekate wong Buda ||
5. de nganggo êntèn-êntenan | kaya dudu akul mukmin | wong Buda nêmu sawarga | wignya panggih garwa siwi | yèn ingsun sira pêsthi | syarga nraka boya ayun | tan manjing isi sunya | mung nikmat mupangat yakin | lah ta payo yayi inggal utapêna ||
6. mèsêm Kyagêng Dayaningrat | dhuh sokur bage sakêthi | kakang tan klèntu panămpa | jêr kula wus kêrêp uning | wong mêntas icip pati | takèn pagenaning besuk | rèhning guru tan kewran | umagsi sarjana Pêngging | kyagêng dumuk dumunung nèng nur Mukamat ||
7. kang tan mêdal angganira | tyang blilu mathêm nampani | puniku marmane kula | ngandhêgi takèn pangèsthi | pun kakang manjing pundi |
--- 401 ---
ing mangke paduka kukuh | manuksmèng tyas sudarsa | uninong aning ananing | sokur suka dene dunya ngakir padha ||
8. wus cocog guru kawula | Sitijênar kang wus mulih | yèn makatên kaki ing inggal[28] | suwawi kula rencangi | manjing oluhiyati | Ki Pêngging gya nucup êmbun | asta nêpak wiwara | plas sirna datan kaèksi | gilang-gilang kunarpa mawa ujyala ||
9. susawa wus paripurna | caraning Islam Ngarabi | pinêtak cêlak kiwala | pakuburan dhukuh Tingkir | rampung pangupakardi | Ki Dayaningrat yun kundur | nanging kang bok tan klilan | yayi yya mulih rumiyin | antèkêna sabta ri la-ila kuna ||
10. Kyagêng Pêngging mèstu karsa | nyrantoskên praptèng sabta ri | sampuning rampung pamitan | kyagêng kondur dhatêng Pêngging | nèng margi tansah kingkin | dera tininggal ing guru | dhasar sadulur tuwa | sabab wus mahyèng prajanjing[29] | tan winarna ing marga wus praptèng wisma ||
11. kyagêng wus malbèng toreyan | jro krobong kadya ing nguni | mangêningakên jiwatma | marang kang murwèng dumadi | tan boga nginum warih | dayaning cipta mamrês kung | jiwitaning sudyarsa | kapusthi rèh mahya manjing | kasatmata sirna gusti lan kawula ||
12. kawarna nagri Bintara | Sultan Panataagami | ing dina Soma sinewa [si...]
--- 402 ---
[...newa] | lênggah dhampar burdha manik | pêpak para bupati | nararya para panèwu | kusyala ulubalang | măncapraja wus sumiwi | kadya gira[30] pawaka wrêdăngga sasra ||
13. narendra pasang sasmita | dinuking nayana kèksi | radyan dipati wus tămpa | marêk byantara narpati | sa[31] nata ngandika ris | hèh paman patih wruhamu | Si Pêngging Dayaningrat | pinaring inah tri warsi | praptèng mangke wus jangkêp sêmayanira ||
14. sayugyaningsun putusan | măndaraka marang Pêngging | ngampil nawala wasesa | anjabut lungayèng kyai | iya sadina iki | kyana patih nêmbah matur | gusti nuwun sandika | kajawi karsa narpati | prayoginya rêmbagan lan rat agama ||
15. yèn wus mupakat karsendra | utusana wali mukmin | ngampil wasesaning praja | mramila makatên gusti | Jêng Kyai Pêngging mêksih | mantu dalêm kang sinuwun | Brawijaya pamêkas | tan kinging sing amatèni | yêkti sanès lan pun Jênar trahing kumpra ||
16. cacoging karsa jêng dipa | nulya têdhak dhatêng masjit | patih bupati nayaka | tumutur tindak narpati | jumujug ing surambi | pra wali sadaya manut | mangurmati jêng sultan | lir adad lênggahnya mulki | wali atab lênggahnya turut [tu...]
--- 403 ---
[...rut] matata ||
17. wusnya sêsalaman wrata | sang sudigbya matur aris | inggih Sayit Maolana | tumanduk kula ring srambi | tur uning para wali | mangkya wontên murtat timbul | Ki Pêngging Dayaningrat | kang majênun tekat baring | ngrisak gama ngina-ina kraton mulya ||
18. kapriksa sebak pun Jênar | manungkak tataning krami | sangking pamanah kawula | nuwun katimbang rat gami | rèhning darah narpati | Sang Prabu Brawijaya nung | mênggah tranging pratingkah | kula sampun kaping-kaping | anibali pun Pêngging mogok kiwala ||
19. lit para wali sadaya | mirêng aturnya narpati | Sèh Mahgribi Maolana | hèh jêbèng lamun wus yakin | dera mindakèng gami | yoga kapatrapan ukum | utusana punggawa | ngampil wasesèng narpati | Sèh Mahgribi Maolana angandika ||
20. yugya wali kang dinuta | Kudus kang panggah bèrbudi | lumaku ngampil prampungan | sultan pêparinga tulis | sigra jêng sri bupati | dhêdhawuh juru citra wus | sandika kang liningan | tan dangu panitra dadi | kinèn maos cêtha sora mrih têtela ||
21. pèngêt nawala manira | Jêng Sultan Nataagami | jumênêng Nata Bintara | sawusnya myarsa pargandring | pangadilan [panga...]
--- 404 ---
[...dilan] para lit | lawan rat agama rujuk | mangke manira arsa | nibali sira Ki Pêngging | lamun maksih mogok manigas lungaya ||
22. titi têmbayèng pustaka | sinrat Bintara tanggal ping | sadasa wulan Dulkijah | taun Be dèn sêngkalani | sat catur guna luwih |[32] katandhan Sinuwun Prabu | Sultan Panatagama | sadaya ngulama amin | sokur suka mantrastuti muja măntra ||
23. bidhalan sakabat sabta | abêkta bêndhe sawiji | minăngka têngarèng yuda | kagendhong wisatèng wari | nulya sri narapati | sawadya punggawa kondur | sapraptaning kadhatyan | bubaran para bupati | agêng alit samya mantuk sowang-sowang ||
24. warnanên kang dados duta | Sunan Ngudung kang lumaris | wisata ngambah padesan | wus parêk ing tanah Pêngging | bêndhe munya tinitir | kathah janma desa gugup | samya sikêp warastra | ngupadi syara mêlingi | sujanma kèh ngira macan gembong munya ||
25. kagegeran [kagegera...]
--- 405 ---
[...n] wong padesan | rara rare èstri ngili | kathah kang tutup wiwara | sawênèh ring ranggon ngintip | ana kang mènèk krambil | samya alok macan ngamuk | ingkang gawa gêgaman | marêk sunan kang lumaris | janma liwat apa sira wêruh macan ||
26. kang syara kagila-gila | Sunan Kudus ngandika ris | paman ngêndi ana macan | kajaba ming bêndhe mami | la iki ingkang warni | coba yèn sira yun ngrungu | nulya tinabuh sigra | syara grêng anggêgirisi | sabên-sabên parêk desa kagegeran ||
27. Jêng Sunan Ngudung ngandika | mring pra murit ingkang ngiring | hèh kabèh sira wêruha | bêndhe iki sun arani | Kyai Macan ing benjing | dadya pusakaning ratu | lan malih iki desa | sun arani Simawali | saur pêksi wong desa suka narima ||
28. ngantya prapta jaman mangkya | karan dhusun Simawali | samana laju lampahnya | sunan praptèng tanah Pêngging | ana wong nini-nini | tinakenan ring Jêng Kudus | nyai ingsun têtanya | Kyagêng Pêngging ana ngêndi | lagi apa yèn wanci mangkene iya ||
29. nyai wêrda nambung sabda | kyagêng nora tampik wanci | nèng krobongan imbal sabda | lan dad kang murwèng jêng kyai | kang têbih tanpantawis | cêdhak tan [ta...]
--- 406 ---
[...n] kêna kadumuk | murbani dhèwèkira | tunggal ingkang ngajak urip | ngajak nedra ngajak seda wus kadriya ||
30. lamun sira yun kapanggya | sun pasthèkkên nora panggih | rèhne lagya badan sukma | mangêningkên puja-puji | kang pinuji amuji | kang dinulu adêdulu | ngandika lagya ngucap | mosik mênêng kumpul siji | lah ta anak sira balia kewala ||
31. lagsitanta tanpa karya | Jêng Sunan Kudus mangsuli | nyai sun iki utusan | ning Yyang Kang Murbèng Dumadi | sun malekat sing langit | maringkên kamulyan agung | nyai sira tutura | ring gustimu Kyagêng Pêngging | aturana mêtu sadhela kiwala ||
32. nyai pasrangkara sugal | sirèku jalma yun silip | kawistarèng wuwusira | pan wus sebak osar-asir | netyèsmu pating pringis | gênah wuwusmu yèn palsu | sêngadi dutaning Yyang | solahmu lir agèn nylinthis | yèn wran Pêngging nora kagèt nora eram ||
33. ing kene akèh bijagsa | kang tyas nirmala di murti | wuwusmu rada katara | wong durjana ngrusak yukti | ngêndi ana Yyang Widi | utusan kaya cakrukmu | Allah cêdhak lan kita | sapolahku ngudanèni | malah lamun kyagêng kiniyas tan ana ||
34. hèh durta
--- 407 ---
sira wêcoa | kang prasaja aja gidib | nyatane wong ngêndi sira | de kalung bopêm kang siji | sebak kirdhèng pulisi | partingkah yun gledhah apyun | batur sèrèt kathok bang | wujude pating carkikis | nyai tuwa suka guyu pasrangkara ||
35. Sunan Kudus ngungun myarsa | ring sujalma wrêda èstri | patitis wicaranira | Pangran Kudus ngandika ris | wruhanta sira nyai | santri Dêmak yun katêmu | marang bêndaranira | nêdyarsa mruhitèng ngèlmi | mugi nyai dika aturkên sadhela ||
36. e layak sira wong Dêmak | tunggale sing ngaku wali | kang nglămpra idêr carita | bêbodho ring janma pingging | sira prapta ing Pêngging | sun tan gumun sira kuthung | wus lumrah santri nglayab | tan na budi nitisurti | clingak-clinguk ngupadi wuduk lêmbaran ||
37. yèn sira têmên yun panggya | mring kyagêng gaguru ngèlmi | kasampurnan kene kana | supaya blilumu bêrsih | yèn wulange jêng kyai | gampang cêtha galur turut | padhang nrawang gumêmblang | turne sun iki jalmèstri | lamun karo wali pinggir nora eram ||
38. iya sun aturkên iya | jalma wêrdèstri umanjing | mring dalêm wingking silastha | manêmbah atur upaksi | jalma Dêmak yun panggih | karilan kinèn [kinè...]
--- 408 ---
[...n] malêbu | sunan dèn awe sigra | Kudus gra malbèng pribadi | sabat sabta kinèn lungguh nèng pandhapa ||
39. prap ngarsèng kamar myak gubah | sadarpa kagyat lumyat ing | kang cahya nuksmèng sasăngka | prabaning waktra ngajrihi | mawa prabawa gaig[33] | sigra sunan ngrasuk jêngku | ing rèh dangu tan ocat | Jêng Kudus syanita mijil | sênggruk-sênggruk măncadrawat măncadrasa ||
56. Maskumambang
1. duk nupiksa Kyagêng Pêngging ngandika ris | jalma sira sapa | pinangkamu sêka ngêndi | miyak gubah laju drasa ||
2. sênggruk-sênggruk apa sira masang yiyit | matur kanjêng sunan | jêng kyai kula puniki | Pangran Kudus kitha Dêmak ||
3. sowan kula dhapur dinutèng narpati | Jêng Sultan Bintara | kang nata gama Ngarabi | amba ngampil sastra murda ||
4. lah punika srat kabungkus sutra kuning | de kawula drasa | wruh yèn dika prihatin[34] | mokal yun ngêrbasèng praja ||
5. sèwu mokal purun mancah gama sukci | botên wontên tăndha | kang dados sahing prakawis | tumibaning kukum kisas ||
6. gih punika kyai prapta kula nangis | wêlas ngrasa sama | samining tumitah urip | sami sinung têpa-têpa ||
7. wênang wajip kinèn asih ing sasami | rèh janma manungsa | agêng alit ngatas sami | sanèsnya mung pangajaran ||
--- 409 ---
8. mung punika gêtun kula satus kêthi | kok dumadi duta | ngampil sastra wasesa ji | karampungan mancas griwa ||
9. lah punika sastranyamba turi mèksi | gya winaca sora | cêtha ing purwa madya nis | kyagêng wus tanpa nglêgewa ||
10. mung ngandika yèn mangkono sira wali | santri ăngga seta | nanging batinmu lir prusi | bujug-bujug lir duskarta ||
11. ngalor ngidul gluyur ngaku wruh Yyang Widi | jêngkang-jêngking salat | pating krêmbyah pating jêrlih | tur sira nora uninga ||
12. nora beda kaya kita kang tan muji | jêr manira pirsa | yèn Allah dumunung lathi | jagat ngisor dhuwur sonya ||
13. dunya ngakir janma tan wignya kêpanggih | mung kasêdul Kuran | ingkang pituture silip | sarta angèl linakonan ||
14. mangke kanjêng sri bupati kanut iblis | wruh wong kaya kita | panas kira darbe melik | marang klakuwan kal dunya ||
15. marma karsa mangisas Ki Agêng Pêngging | kinarya bêbuka | tinibalan ngong tan abti | yeka durung tyas nirmala ||
16. wus têtela Si Patah wuru agami | dudu tus satriya | gugu sorah tanpa sêksi | kadi rucah turun kumpra ||
17. kabèh wali turune pra narakardi | tan ana trah wasya | mila nitisurti sêpi |
--- 410 ---
nitisastra bae tuna ||
18. sira Pangran Kudus diutus nibali | dening sri narendra | yèn ingsun mogok tan arsi | kêna manigas lungaya ||
19. iya sokur rèhne sira wali mukmin | pêsthi wus waskitha | wruh mring dêdalaning pati | wrin panggonaning pralaya ||
20. rèhne sira mangke dadya duta pati | coba sun têtanya | jawabên ingkang patitis | sawange mukmin utama ||
21. sabab apa dene sira nganggo urip | purwa sangking Adam | ingkang pirang yuta warsi | mangke wujut sangking sapa ||
22. ingkang kaping kalih sira jênêng urip | kowe nganggo nendra | sapa ingkang ngajak guling | nèng jro têrkadhang supêna ||
23. kadhang nora jèrèngên prakara iki | ingkang kaping tiga | sabab apa dene mati | jroning seda ana apa ||
24. ingkang kaping catur yèn wis têkèng lalis | ing têmbe apa ta | bali manèh dadi bayi | apa nèng kene kiwala ||
25. lah batangên puniku cangkriman Pêngging | sangking Sèh Sitibang | sajarwane kang sun èsthi | mêmpêng kanggo kene kona ||
26. anèng kona pêsthi wruh rasaning ngriki | ngriki wruh ing ngrika | lah babarên sira wali | kalêbu imaming Jawa ||
27. yèn sira tan uning ayya dadi wali |
--- 411 ---
mukmin ngayawara | wisudhèng cundaka pati | priye kanthane pralaya ||
28. Sunan Kudus saklangkung ngungun ing galih | wrin soal catur bab | ingkang ngodhêngake pikir | rumăngsa datan kuwawa ||
29. manuhara mlasarsa matur ring kyai | dhuh kanjêng mardika | lêpat kula satus kêthi | agung nuwun pangagsama ||
30. botên langkung mung minta wahyèng kasyasih | soal catur warna | kababar amba tampèni | kawula pundhi mustaka ||
31. kula Dêmak dèrèng wontên ingkang uning | kilap Sèh Mulana | kang jumnèng atmining gami | pramodaning wali tama ||
32. dèrèng wontên pra wali kang dèn paringi | kilap Sunan Benang | bijagsambêg pramugari | marma nênuwun kawula ||
33. ingkang mugi paduka paringa wirit | amba srah jiwangga | Kyagêng Pêngging mèsêm sarwi | ngandika pait srangkara ||
34. èh lah gumun kuthung timên sira wali | lyih sangking mlasarsa | kawruh matni durung uning | lah nya Kudus tampanana ||
35. gya pinêluk binuka sopaning karni | sajarwa prasaja | tanpa lambang tanpa kêlir | têrus têrang blaka suta ||
36. Sunan Kudus sampun tampi sabdèng kyai | babar kang cangkriman | kanang ngodhêngakên budi | wus padhang sumilak nrawang ||
37. gya umatur [uma...]
--- 412 ---
[...tur] Sunan Kudus ring jêng kyai | sarwi ngaras pada | yèn makatên tyang puniki | gêsang kalih pêjah tiga ||
38. gêsang tiga pêjah kalih kosokbali | dene wontên ngrika | ngong upamèkakên wingi | kang sampun upama benjang ||
39. Kyagêng Pêngging sadarpa sukaning galih | dupi pamijangnya | Sunan Kudus bangkit tampi | panjèrèngnya kasatmata ||
40. ing wasana Kyagêng Pêngging ngandika ris | Kudus rèhning sira | dadi dutaning narpati | lan carakaning agama ||
41. kinèn jabut griwane Ki Agêng Pêngging | payo utapêna | murdèngsun gawanên mulih | katur marang wali astha ||
42. Kudus jola nuwun mopo kula kyai | sangking karsa tuwan | kawula nuwun arda jrih | kyai bok sampun mêngkona ||
43. dudu rasa toblas karsane jêng kyai | aluhung kawula | kautapêna rumiyin | kula luhung botên pirsa ||
44. nadyan kyai datan arsa nglagsanani | kawula pribadya | kados sagêd munah kadim | antaka mulyaning angga ||
45. lami timên kasasar kula puniki | pêpacangan laya | inggala dhaup yya lami | rèh tan wurung campur juga ||
46. kyagêng bêkuh hèh Kudus ciptanta silip | yya mangkono sira | juwêt lêlakoning wali |
--- 413 ---
dadya panarik sutama ||
47. de lakumu Kudus pêsthi nora bali | nyangking murdaningwang | mara saksènana iki | dina praptèngsun palastra ||
48. awasêna yèn klèru bae sirèki | wênang awèh dalan | dadya panarima mami | kyagêng ngayuh tirtamaya ||
49. plas sirna wug tanpa sesa jênêng urip | Kudus klintang cuwa | wignya gathuk imbal lathi | nèng siratal mustakima ||
50. wus kacidra kang usya kacucup lathi | dadya sami panggya | Pangran Kudus Kyagêng Pêngging | imbal sabda kalih juga ||
51. nèng sadalêm nur Mukamat samya panggih | lir jalma supêna | Kyagêng Pêngging nulya bali | dêduka pasang sasmita ||
52. paran sêdya de sira gêgodha mami | Sunan Kudus nêmbah | tyas kula kuciwa mêksih | nyuwun wrin rasaning ngrika ||
53. wontên ngrika badhe wrin rasaning ngriki | kyagêng lon ngandika | payo Kudus marang bèji | anggowoa wastra seta ||
54. sandika wus lumaksana marang bèji | kyagêng lan jêng sunan | gêgandhengan wantra prapti | mari ginêlar ing kisma ||
55. Sunan Kudus mangkurêp binungkus tartip | katutup kang usya | mampêt margi pănca pati | ingkang maksih driyasmara ||
56. gya pinanjingakên sadalêming warih | wus yayah kunarpa [ku...]
--- 414 ---
[...narpa] | tanpa syara mobah-mosik | mênêng pratăndha wor Suksma ||
57. duk umanjing wanci bakda ngingsa akir | dupi bangun enjang | uluk salam Kyagêng Pêngging | Kudus ngalaekum salam ||
58. blubug-blubug mawa syara gya tinarik | luwar sangking blubang | wastra seta dèn uculi | garing dayaning kunarpa ||
59. ingkang murba ingusap-usap jêng kyai | gregah ngraup pada | dhuh kyai kula wus uning | ring tirtaning kang nirmaya ||
60. kyagêng nabda kaya ngapa ingkang warni | rasane lir paran | jêng sunan matur kang warni | kadya angên-angên kula ||
61. raosipun aninong aning ananing | mênggah pralambangnya | botên nedra dede ngimpi | ngungkuli carêm wanita ||
62. wusnya rampung kondur gandhengan tyang kalih | praptèng wisma sigra | umanjing toreyan malih | Kyagêng Dayaningrat nêbda ||
63. rèh wus tutug sêdyanta unong ananing | kita naksènana | yya ganggu agawe ngimpi | sunan manêmbah sandika ||
64. nêpak yitma kyagêng wus tantara mênit | wus dadya susawa | Sunan Kudus sigra mijil | anggugah sêkabat sabta ||
65. bambang wetan Pangran Kudus sabat ngiring | warnanên byar enjang | ambêt-ambêt sotrang mêntrik | udrasa wruh kyagêng seda [se...]
--- 415 ---
[...da] ||
66. para sisya priya èstri kèh belani | prasêtya wor cipta | pira-pira kang ngêmasi | magêrsari kathah prapta ||
67. samya ngupakara umèstu wawêling | duk mêksih syarganya | tan pantara kang panidi | dumunung Pêngging astana ||
57. Dhandhanggula
1. kocap Pangran Kudus kang lumaris | tan kacitra nèng marga tumrapta | ing Dêmak mring masjit gêdhe | pra wali lumyat gupuh | manambrama sadaya mukmin | sêsalaman warata | Sunan Kudus matur | mring Jêng Sayit Maolana | dènnya ngampil sastra wasesa mungkasi | abrastha Dayaningrat ||
2. kalêksanan purwa madya titi | Jêng Sèh Magrib angandika trima | dènira nampuni gawe | cukup sanalar putus | lah sayugya nêrusa nuli | tur priksa jêbèng nata | sandika Jêng Kudus | laju lan sakabat sabta | sigra-sisra[35] muritnya sapta tutwuri | manjing sadalêm pura ||
3. sri narendra ingaturan uning | lamun Pangran Kudus sowan nata | nulya têdhak lênggah jèjèr | sêsalaman Jêng Kudus | munjuk kanjêng sri narapati | kawula wus lagsita | mangampil srat rampung | nawala wasesèng praja | ngêntar murtat Kyai Dayaningrat Pêngging | èstu sampun gusthika [gu...]
--- 416 ---
[...sthika] ||
4. sadèrèngnya srat wasesa muni | kula bantah ngabên ngèlmu rahsa | Pêngging kang dèn ambalake | wusnya nis mêdhar kawruh | nulya kula aturi mèksi | surasèng sastra murda | wasesaning ratu | mèstu ayu mopo laya | kyagêng tanpa mangsuli sumarah pati | lajêng seda priyăngga ||
5. layon nulyamba pasrahkên maring | para magêrsari muritira | lan dhatêng parèstri jêro | riwusnyamba pêpacuh | para sisya tan kinging mirit | ki agêng lampahira | murtat gama rasul | ngina-ina gama mulya | saur paksi sadaya mituhu sami | partisara narendra ||
6. jêng pamasa angandika aris | trima kasih yayi lagsitanta | cakêp cukup sapêrlune | nora luwih mung sokur | sira karya luhuring gami | lan arjaning karatyan | lah wis yayi Kudus | mundura para ngasokna | matur malih Sunan Kudu[36] ring narpati | adhuh sang maha digbya ||
7. kula gadhah tilaraning kaki | warni bêndhe wontên kramatira | kilap barkahnya sang katong | punika yèn tinabuh | mawa syara yayah arimbi | lir sardula kêtawan | gègèr janma ngrungu | lah punika warnanira | pantês lamun kagêm ing sri narapati | pêpakuning bawana ||
8. nata nabda sun tarima yayi [ya...]
--- 417 ---
[...yi] | bêndhe Kyai Macan wus tinampan | Pangran Kudus nulya lèngsèr | sangking purantara wus | pra sakabat sabta tan kèri | kundur prapta ing wisma | nahên kang winuwus | warnanên Sultan Bintara | wus bubaran dènira siniwèng dasih | sirna kingkining driya ||
58. Asmaradana
1. nahênta ingkang winarni | arja mulyaning nagara | agama Arab Jawa wor | gêtih dagingnya manungsa | sudarsana mahbutlah | wali sanga kang wus mashum | nayakaning rat ing Dêmak ||
2. anuju sajuga ari | Jêng Mahgribi Maolana | pitêkur nèng ngimbar ijèn | mangêningakên jiwangga | ring Dad kang murwèng jagat | antuk têrbuka tyas tuwuh | arsa mung sawarat ngelma ||
3. yun ngalêmpakkên pra murti | wali kang pamungkas gama | sêmana gya dhawuhake | ing dina Jumuwah ngarsa | sanggyaning pra ngulama | dahat tan parêng sasulur | ring masjit mangun sukarta ||
4. Jêng Mulana sampun nuding | juga sêkabat lumaksa | nibali pra wali kabèh | sêmona wus lumaksana | titi liningan jarwa | antara warata nuwun | sandika mituhu karsa ||
5. sabat caraka wus bali | mampir dera ngampil prentah | waradin sandika dhèrèk | dupi ing antara dina | prataning [prata...]
--- 418 ---
[...ning][37] ri Jumuwah | ing wanci têngari rawuh | lir adad sami ngibadah ||
6. wusnya bakda luhur ngakir | tarab tata sêsalaman | pra mukmin wus lênggah jèjèr | nèng surambi urut tata | Jêng Mahgrib Maolana | yeka kang măngka katunggul | kiringnya Jêng Sunan Benang ||
7. nulya Kanjêng Sunan Kali | Sunan Gêsêng Pangran Modang | lan Sunan Ngudung jajare | kanannya wali sêkawan | Sunan Ngampèl myang atma | Sunan Giri gya sumambung | jajar Jêng Sunan Prawata ||
8. Sèh Dumba Majagung nuli | para kyai-kyai jajar | wrêda nom mahsus kawruhe | blêdug yayah kuntul nêba | wantara pitung dasa | samya susila matimpuh | nir susyara kang kapyarsa ||
9. sigra Sèh Mulana Mahgrib | ngandika rum pasang netya | hèh sumitraningsun kabèh | yya na kaduk salah tămpa | ing rèh kang durga dana | marma sun purih yya sulur | payo samya mungsawarat ||
10. paran mutakat kang dadi | kakêncêngane pribadya | ambarsa uning jatine | sanak kita wali tama | marmane sun nêdya trang | rèh kabèh kang samya kerub | karêp kèrêm ngèlmu murtat ||
11. akèh kang ngêncêngi budi | kadariyah kajabriyah | lir Sitijênar tekate | sêdene
--- 419 ---
Si Dayaningrat | Pêngging mindakèng tekat | mantêp mêmpêng ngrusak sintru | buka wadining bawana ||
12. malah mirit marang murit | mring wong Buda punggung mudha | nglêbur ayuning karaton | mêmancah dinil mustapa | kasup kalokèng jana | wus kathah janma kang gugu | wijangan kawruh kunjana ||
13. sapa kang murwani mirit | tamtu bangsane oliya | kang mutajilah kaprècèt | yèn dudu wong ahli pana | măngsa ta mêngkono ta | Sunan Kali nêmbah matur | pukulun pun Sitirêta ||
14. ingkang ngămbra mahyèng juti | brastha kêrtartèng agama | dene pun Jênar purwane | nguni wêrjit katut palwa | tatkalamba kajarwa | tampi bengat madyèng ranu | Sunan Benang kala mijang ||
15. nèng rawa jalma kêkalih | sèwu dupara nèng jalma | boya wrin cacing lur manggèn | lêmpung karya nambak palwa | pulastha yitnèng driya | amba tampi sasminta yu | jlêg pun cacing tata jalma ||
16. dupi mirêng kanang wadi | kawruh mutakat mukmin kas | kapriksa pun wêrjit jèrèng | purwa madyaning wusana | sajarwa têrus têrang | gyantuk sabda cintakamu | luwar cacing dadya janma ||
17. sinung têngran Sèh Sitibrit | ing ngriku lajêng tri jalma | dupi pajar minggir [ming...]--- 420 ---
[...gir] ngilèn | yun subuh imam Jêng Benang | Jênar kula makmuman | bakda Jêng Benang mahya yun | salat jumuwah ring Mêkah ||
18. kula tumuntur tar kari | pun Jênar kantun anggana | nèng têgal Jênar kèri jèn | sarêng kula praptèng Mêkah | nèng Katbah panggih Jênar | amba lan Jêng Benang ngungun | punika wit purwanira ||
19. dupi ing alami-lami | adêgnya masjit punika | pun Jênar sangsaya mirong | ngerang-erang wali sanga | gaguyu kraton Jawa | wus kasêndhu malah marung | tansah mêmirit mêmulang ||
20. tumularing warta nguni | pun Jênar alap-ingalap | guru-ginuru kawruhe | lan Ki Pêngging Dayaningrat | nglairkên majênun tekat[38] | puniku darunanipun | kathah wong murang kêrtarta ||
21. ngina-ina maha sukci | mêmancah jênêng narendra | kadi kang sampun kêlakon | jêngkar Pêngging pinidana | sênadyan wus pulastha | nanging para sisyanipun | kang têksih tindak duskarta ||
22. ewasamantên nêrpati | têksih ngudi sirnanira | Ki Pêngging Jênar murite | kathah pinikut siniksa | mangkya pamirêng kula | wus brastha tan wontên muncul | kawruh kang murtat agama ||
23. de mangke paduka karsi | nglêmpakakên wali astha | yun mungsawarat tekate | sangêt suka
--- 421 ---
sokur kula | gumyak para ngulama | jumurung amin mituhu | sandika mêdhar sasmita ||
24. kang dadya pamlênging galih | sajuga-juga oliya | paran dadya panganggêpe | wujut jumênêngnya Allah | ing pundi jaman makan | Jêng Mahgrib ngandika arum | hèh kănca wali sadaya ||
25. prayogane dèn tulisi | rujuk botêne ing tekat | supaya dadi pangilon | tumêngkar tumêrah wutat | wahyaning mungsawarat | de kang nulisi pakantuk | Majagung lawan Sèh Dumba ||
26. sawiji-wijining wali | panêmune tinulisan | taklèn dadya sudarsane | akiring jaman manungsa | akèh kang ngrakêt ngèlma | ananging tar kêna mêtu | mêrkang sangking wali songa ||
27. sing sapa nylayani kapir | sandika para ngulama | gya Sèh Majagung Dumba Sèh | nglorèk dakalam manurat | jinidhar papan kartas | tumrap bangku jêmpan bagus | cag pèn mèksi masang karna ||
28. Jêng Mahgrib ngandika aris | lah payo jêbèng Sèh Mlaya | nglairna dhisik tekate | sandika Jêng Kalijaga | lah nêdha mahlum kănca | sampun wontên sêling surub | ambarsa mèstuti mahya ||
59. Sinom
1. sinom nglairkên pangwyangkan | Jêng Mlaya umatur aris | ring Jêng Mahgrib Maolana | ki lurah kêng kula
--- 422 ---
èsthi | jumênêngnya Hyang Widi | sangking awang uwung-uwung | angêbêki bawana | datan kakung tan pawèstri | tanpa warna yèn dinumuk nora kêna ||
2. sadaya kaanan dunya | antuk purba Maha Sukci | kang jumênêng wujud mutlak | mênêng datan darbe karsi | nguni cêngkramèng wadi | madi mani maningkêmu | ingkang yayah kalpika | plêng dadya obah pribadi | jumênêngkên kayat kayuning manungsa ||
3. ingaran wujut Mukamat | mêngku rusul rasul yakin | dadya Dad ingkang murwèng rat | mahya manjing jroning jisim | sakarsanya pribadi | midêr jisim tanpa dhawuh | karya ringaning badan | nikmat mupangat sakalir | niram păncadriyasmara rèh jiwita ||
4. punika Pangeran amba | kula èsthi ngrika-ngriki | de dadnya Allah kang nyata | ingaranan salat daim | langgêng salami urip | marma wong puniku lamun | urip jatine salat | botên susah dhatêng masjit | jêngkang-jêngking salat jisim aran srengat ||
5. nanging karsanya Jêng Duta | Mukamat Rasulolahi | mèstu kalaming Pangeran | waakimu salatihi | têgêse sira nabi | jênêngna sira salatu | mangsuli Jêng Muhkamat | wasalatu kamsu wajib | jarwanipun [jarwanipu...]
--- 423 ---
[...n] wajip salat gangsal wêdal ||
6. mênggah yakinnya kang prentah | pun angên-angên pribadi | angên-angên sangking Allah | atas kang ngêbêki bumi | budi tan sagêt mosik | yèn jagat tan wontên wangwung | sayêkti sangking lêga | jumurung sakarsa dadi | lah ing ngriku mula jamah kodratolah ||
7. mila badan lumaksana | sadad salat pasa kaji | sadene pidratul jakat | puniku dados kêkancing | lirnya pikêkah urip | jumênêng sarengatipun | karan jatining Islam | salat ingkang tanpa tuding | mung pribadi mamuji ing dhèwèkira ||
8. marma ingaran salat kak | dalil kitab Hasanusi | wa sarengatu Mukamat | bakin ilal kiyamati | muratipun sayêkti | srengatnya Jêng Mukamadum | langgêng praptèng kiyamat | lah puniku salat daim | kang kulèsthi botên mungji Pangran liya ||
9. ingkang kangge ngriki-ngrika | mung Alah urip pribadi | tandhanipun kangge ngrika | kula lamun karsa mulih | ênga ngainku benjing | hyun kundur napas kagulung | yayah mangikal bolah | pêcat sangking jêmpol sikil | ingkang kiwa manjing sanubari jaja ||
10. nèng ngriku ngukut ludira | wusnya uminggah manginggil | mêksih manggulung kiwala [ki...]
--- 424 ---
[...wala] | minggah mring tanajul tarki | datan wantara mênit | gya manuksma sadalêm nur | kang wasta johar awal | sajatine johar akir | lah ing ngriku wontên wiwara gumêmblang ||
11. nênggih mêmaniking netra | ran sela matangkêp kari | punika têmbunging Buda | mênggah têmbunging Arabi | kayun sajratul pati | têgêsnya plawangan layu | wontên ngrika sasangat | ênga ngain badan nangin | nulya mahya plas ngêbaki bawana[39] ||
12. wus campur asal malinya | sangking wangwung manjing sêpi | kumpulnya gusti kawula | gih kawula inggih gusti | kang sayêkti pribadi | Pangeran wangsul Allahu | wantawis kalih sangat | kula mulat jisim mami | gilang-gilang nulyamba maca sahadad ||
13. mutakat wulu salêmbar | kusya manjing dhatêng kulit | kulit manjing daging kula | daging manjing adaini | adaini umanjing | ring rasika manjing sungsum | sungsum manjing manira | nga ngain abadan angin | lah priksoa badan kula têmbe sirna ||
14. sênadyan ta mêkatêna | nanging atas ahkul mukmin | kêdah ngêncêngi sarengat | kang gumlar narik sutami | mituhu nurbuwati | Mukamat kang mêngku rasul | utusaning Pangeran | tatkala jaman rumiyin | wangsul jaman [jama...]
--- 425 ---
[...n] samangke kungla[40] utusan ||
15. manira ran rasulolah | sinêdhahan ing Yyang Widi | winisudha juru basa | mulang marang janma pingging | marma kula kêncêngi | sarengat nêmbah Yyang Agung | wontên jro masjid Dêmak | kang supaya brastha wèri | botin[41] kula botên ingan makbudolah ||
16. mung nêmbah tekat manira | kang kulèsthi datolahi | mêkatên pamanggih kula | ing lair têrusing batin | lah kănca-kănca mukmin | sampun wontên saru-siku | agênging kalêpatan | rèh punika nama paril | mung kirdhaku mring Pangeran boya salah ||
17. puniku mutakatira | Sèh Mlaya ingkang kaèsthi | pamlênging cipta kang nyata | Sèh Dumba Sèh Bênthong nuli | nyrat kartas titi rêsik | Sèh Mlaya abuka kawruh | babaring pangawikan | wus pasrah mring Jêng Mahgribi | kawarnaa Jêng Sunan Giri tumanggap ||
60. Dhandhanggula[42]
1. Sunan Giri matur mring Mahgrib[43] | miwah dhatêng mring mukmin sêdaya | hèh kănca nêdhamba barès | hyun manglairkên kawruh | pangawikan kang kula èsthi | mlêng dalêming duta kat | gêgandhulan ingsun | wujut jumênêngnya Allah | la jamana la mangkana walanidin | nanging lir sipat kita ||
2. datul yakin
--- 426 ---
dadnya Maha Sukci | tunggal lawan dadnya Jêng Mukamat | ingkang urip tan nganggo roh | Jêng Mukamat wus murut | mangke arang janma kang uning | yèn tan lawan nugraha | rahmat Yyang Maha Gung | ngawruhi ing raganira | gih punika aran Mukamat sajati | kèksi wayanganira ||
3. yayah kita nèng jro netra kalih | wujut roro nanging juga rupa | lêmbu linêbu dayane | yeka mayangganipun | ênga ngain kang tanpa warni | jatine angin lêmbat | napas nuksmèng alus | midrawèng badan manungsa | awor rasul rasa kula kang kakiki | aran Nabi Mukamat ||
4. dene wujut kula kulit daging | otot balung sungsum bakal rusak | wangsul angsal lêbu awor | tan kinging kula gulung | rèhning wadhag tan rêmên kadim | mênggah daliling Kuran | la talbisul kaku | bil batili têgêsira | yèn si alus bêbatalan nora abti | kadim wus wujut kidam ||
5. mangke kula jamah kula gusti | liripun badan alus lan wadhag | datul insan panêngrane | ênga ngain pukulun | mila karêm mring owah gingsir | ngaralun basariyah | bungah susah junun | kang dèn cipta nora têka | ati sêkti [sê...]
--- 427 ---
[...kti] sring nênarik ati juti | yeka dating manungsa ||
6. pêrlu bangêt kawula kawruhi | budi budayaning tyas kang murtat | sun buwang kabèh kang awon | rumakêt kang rahayu | barang prentah kêdah pinilih | yèn wus pêrmanèng karsa | sak pajar lêstantun | têtêp makripating Allah | rintên ratri wus campuh kawula Gusti | sinau badan suksma ||
7. mila jroning musakap wêwarti | lapal kalbu mukmin baetolah | tyas mukmin wismèng Yyang Manon | mênggah dumunung kalbu | ênga ngain kita kawruhi | sanubari lan dilmak | pasucian ingsun | mila sanubari dilmak | lapal Allah iku panggonaning budi | ênga ngain punika ||
8. mamèt sangking jarwèng Sayit Ngali | nèng ngakait makatên jarwanya | asjadal dimah mêncorong | nèng sanubari iku | anèng dilmak sal kula nguni | boya manira rêmbak | rèhning wus kapungkur | amung jumênêng pribadya | kidam dhingin boya wontên kang dhingini | mung ênga ngain kula ||
9. dene napas kula mahya manjing | ngong tekatkên puji kang tan pêgat | puji mring ênga ngaine | benjing yèn wus kagulung | sun umanjing ring ngabundambi | brutu tan kêna rusak | ing alam
--- 428 ---
sahiru | napas wontên ngrika pêcah | amênuhi anèng jagat ngalam sahir | dadya wang-awang lêga ||
10. ênga ngain datan badan angin | urip tanpa roh pribadènira | mênggah margi kula têmbe | umahya ngalam laut | sangking dilmak mring githok nginggir | ula-ula punika | gya nuksmèng ngadêbun | ing ngriku gumlaring jagat | tanpa sama ing dunya tan wontên mirib | karaton tejamaya ||
11. de Arabe ran janatu nangim | rata jêmbar tan kêna cinêngkal | mung nimat mupangat bae | tan rumăngsa yèn murut | panggya suta bapa lan bibi | sarwa sarwi sarwendah | natar tratag anggur | bêngawan Nil kilah-kilah | binatrawi mubêng tirahing wisma di | patra mas taturêngga ||
12. utaminya ing ngriki nglampahi | rukuning Islam kamsatul lima | sadad salat jakat nglawong | kaji mring bètolahu | tanah Mêkah kajar kasyadi | nanging tekat manira | bab kaji tan purun | Mêkah ngriki boya beda | ing bètolah nadyan Allah ati mami | ngriki-ngrika mung tekat ||
13. de bab pasa kawula tan apti | awit nguni duk dèrèng tumitah | pintên yuta taun nglowong | mangkya tumitah wujut | kinèn nêdha marêki daging | supaya kuwat [kuwa...]
--- 429 ---
[...t] ngangkat | anjunjung Yyang Agung | lamun ngêlah ngêlih lêsah | cape sayah tanpa pedah têmah gêring | milamba boya pasa ||
14. pasamba tar kumasiwalahi | tinggal mabarang liyaning Allah | dumadi manungsa bae | wedangan sabên esuk | pacitane pan nèng ing purtin | krunas krun wilkunuga | jiku wa têmahu | pêrlune ngenakke badan | napas kita mêtu mlêbu sun upadi | sah jumênêng mukmin kas ||
15. mungguh wajib wa jakatul pitri | sun tekatkên păncadriyaningwang | sikil lan tanganku roro | rumanti barang dhawuh | molah mangatas gusti[44] | janma boya kuwasa | marma rèh pituduh | dhawuhing Yyang klipatolah | wus tatela nga ngain wakiling Gusti | kita mriki mèt prentah ||
16. rintên ratri kang kula ngèngèri | têmbe badhe eling ngriki-ngrika | botên mangran-mangran sanès | mung bumi kang kulèstu | wus tatela budayèng ati | utawi pangran sirna | tan wêruh lor kidul | nadyan wontên pêdhang ligan | macan galah banthèng ngamuk ula mandi | datan jrih yèn tyas sirna ||
17. kathah lamun kula babar kawrin | bokmênawi kartas tigang kêndhang | kirang tyas kabudayane | mung puniku pukulun | kawruh ingkang kula atêpi | mèt lapal inahuda [inahu...]
--- 430 ---
[...da] | la dalah liripun | pituduhnya manah Allah | sumăngga ta para wali dera galih | gya Sèh Bênthong Sèh Dumba ||
18. anulisi pangawikan Giri | dènira mlêng gêgandhulanira | kabèh sêkabat muride | golong sajuga kawruh | mangastuti Jêng Sunan Giri | pamêdharing wasita | ngêblak tanpa sintru | rèh nuksma mungsawaratan | nêngga gantya Sunan Gêsêng gya mangarsi | abuka pangawikan ||
61. Maskumambang
1. Sunan Gêsêng babar mutakat kakiki | mangkana lingira | hèh kănca manira mukmin | lêpat minta pangaksama ||
2. rèhning mangke Yyang Suksma dera dèn paril | mungsawarat tekat | silipnya datan kayaktin | awit wus samya jaragan ||
3. tur kaidèn mring Jêng Mulana Mahgribi | năndha babar ngèlma | sawiji-wijining mukmin | sasagêt-sagêt sandika ||
4. mênggah pangran ingkang kula sêmbah puji | tokit kang mupasal | punika kang kula Gusti | Alah kita rabulngalam ||
5. ingkang wujut tan siwah kalawan abdi | datu Maolana | kuliling jajah nêgari | ingkang botên kenging aral ||
6. boya sakit boya bungah boya sêdhih | ngêlak ngêlih tanpa | tur boya mawi
--- 431 ---
nglabêti | nadyan tirah cakrawala ||
7. jroning bumi sapta langit sabta prapti | dalilnya pratela | kadi pun belaalatin | kuwasa tanpa bêkakas ||
8. saha malih wa ngalimun belaaklin | wa belakatkata | têgêse Allah ngawruhi | kang botên srana karêmbak ||
9. la katkata kang botên srana rêrai | kanyataanira | upami yun mring Sêmawis | pangran wus dhingini mirsa ||
10. tanpa wagtra tanpa netra ngudanèni | rèh kawasanira | angungkuli sangking angin | nadyan kilat kawon rikat ||
11. nênggih lamun nunggil nèng sajroning jisim | dede nama Allah | ênga ngain wastanèki | pratandhane kêna ngaral ||
12. turu bingung lali sare eling sêdhih | yèn Dad kang murwèng rat | mukaning sipat sakalir | tanpa pamrih tanpa tilas ||
13. rasul rusul Mukamat sipat kawadis | kang murba misiksa | ing badan anyar sêkalir | pratandhane kêna rusak ||
14. wangsul datu Sang Maolana Mahgribi | wruh ing kene kona | ngrika wruh ngrasaning ngriki | ngriki wruh ngrasaning ngrika ||
15. lah sumăngga sagung para wali mukmin | pundi asma Allah | maknane abêbingungi | nadyan kang nulis tan bisa ||
16. luwih manèh kang mirêng datanpa karni [kar...]
--- 432 ---
[...ni] | Pangeran kang nyata | mêngku kaanan dumadi | nèng sajroning salat tobat ||
17. Sunan Gêsêng sadarpa kêncênging galih | hèh kănca sadaya | kula tan mangeran sêpi | boya mangeran kaanan ||
18. botên mangran asma Allah puji dikir | jêr syara lan sipat | sêdaya wujut kawadis | anging datu Maolana ||
19. kitambèsthi tan siwah kula puniki | puniku wujut kak | wa ladigni wa lakajri | dede jêro sanès jaba ||
20. wujut kita sakojur jaba jro jisim | tan wande gusthika | lêbur awor dadi bumi | mung Dad kang tan kêna laya ||
21. Alah dede johar awal dede manik | ênga ngain napas | roh rasa kabèh kawadis | punika tekat manira ||
22. dene têmbe pangèsthi kula yèn lalis | napas mulih barat | banyu daging mulih asli | amung dad kang mulih iya ||
23. iya kita sakarsaningsun pribadi | nadyan manjing ngêrca | kayu growong samodyardi | paran gon ingsun suminggah ||
24. aja manèh dadi wadi madi mani | miwah maningkêmnya | tumanggal dadi bêbayi | sumăngga sakarsa-karsa ||
25. dene Nabi Mukamat puniku mayit | padha lawan ingwang | parine êbuh nyang ngêndi | wali sanga datan beda ||
26. lah sumăngga tekat kula mung puniki [pu...]
--- 434 ---
[...niki] | Sèh Bênthong Sèh Dumba | suka trampil manurati | Sunan Carbon majêng sigra ||
62. Durma
1. Pangran Modang majêng sigra manabda kras | mutakat kang kulèsthi | jumênêngirèng Yyang | Allah kang murbèng ngalam | tumulya pasrangkara ris | hèh kănca imam | mênggah pangèsthi mami ||
2. nama Allah puniku rohing manungsa | kang manjing jroning tarki | hu kumpuling rahsa | ing sanubari dilmak | boya têbih sangking jisim | lir sipat kita | kang kaèksi pribadi ||
3. mila lamun yun makripating Pangeran | kêdah sarana puji | munajat dhikir pan | ilat katêkuk cêthak | silasta tinêpak siti | umèksi grana | dikir hu kang nastiti ||
4. amatèni păncadriya cipta juga | panggihnya dad guyubi | yèn wus katarima | nêdya panggya sarupa | lyir wulan purnamasidi | ing ngriku ana | kanthil rugma di murti ||
5. barang neka suci edraning bawana | sirnaning rupa sasi | têmah wujut kita | tan kakung tan wanudya | wruh gumyaring jagat ruri | rêsêp sru nikmat | mupangat rèh sêkalir ||
6. ngalam gumlar boya ratri boya rina | sun jumênêng pribadi | nir Gusti kawula | namung [na...]
--- 435 ---
[...mung] ingsun priyăngga | têtêp jroning Kuran muni | ngalam kabira | dakala ngalam sahir ||
7. dene rahsa manira panggih nèng ngrika | kang nampèni sih Widi | dening rahsa mulya | manpangat nikmat tămpa | pratandhane botên gingsir | sangking manira | rasaning dalêm udhip ||
8. wus tatela mayit sirna ing pangrasa | sacuwil datan kari | rèh sucining jiwa | tanpa ngalam wus ana | de musamaning kang yakin | nèng nur Mukamat | kitha itên di luwih ||
9. kinging ugi dèn saksèni sapunika | tan pisan tampik milih | yèn têmên panêdya | ing rèh tirta martana | sumirat jiwangga radin | gêsang punika | jatine boya lalis ||
10. namung ngalih panggonan ing tejamaya | nênggih janatu nangim | de gêsang samangkya | kinèn wruh sipat kita | Mukamat Rasulolahi | wujut manira | rasul rasaning Widi ||
11. wănda kita wontên wujut tigang warna | siji Mukamat jawi | suku praptèng murda | kalih wujut mayăngga | kang kèksi sadalêm camin | trang wujut mutlak | inggih Mumkamat[45] kadim ||
12. lah punika Mukamat kang kangge ngrika | panggya sajroning [sajro...]
--- 436 ---
[...ning] ngimpi | tan karasa lara | lamun panggya sangsara | rèh wus wujut băngsa kadim | ingkang katingal | pancêring netra kalih ||
13. wus pratela wong pralaya têmbe manggya | gumlar jagat mênuhi | darbèknya priyăngga | jatine nur Mukamat | kang dèn lêboni si kadim | cocok kiwala | yèn kula muji dikir ||
14. dikir pona jlêg manggih gumlaring dunya | wasanamba ing benjing | têtêp jarwèng kitab | wa anahu mayita | pil ngalamil krubiyajit | kalibu lirnya | satuhune wong mati
15. dalêm ngalam kubur panggya wak-awakan | tan siwah dunya iki | mila mukmin wênang | kêdah tilik ring ngalam | saka dikir pan kang muksis | yèn sampun lanyah | gampil kiwala panggih ||
16. utaminya mukmin wruh rukuning Islam | lalima dèn lakoni | sadad salat jakat | pasa kaji bètolah | kaduwe wong darbe picis | sanguning marga | punika srengat lair ||
17. tandhanipun sahadad klimah tayibah | kalênggahkên ing dhiri | Alah lan Mukamat | inggih wujut manira | ing jawi ing lêbêt Gusti | dene wong salat | anêmbah Datul yakin ||
18. lah punika
--- 437 ---
lêbune napas manira | minggah tanajul tarki | kang mêncorong padhang | ing ngriki trang ing ngrika | budayèng dilmak mupuni | dènirèng jagat | rila lêgawèng pati ||
19. wong kuwasa mèstuti jêng nabi duta | tatkala prang kajodhi | manjing jroning guwa | tri dasa dina pasa | pramila kula tut wuri | rèh ngèlmoningwang | piwulang sangking nabi ||
20. de wong kaji kinèn manjing ring bètolah | bètolah kang nèng ngriki | sanubari kula | ing betal makmur dilmak | betal mukadas kang nginggil | êmbun-êmbunan | lah punika tyang kaji ||
21. sampun tamat pamusthi kula ing tekat | wran makripat ring Widi | myang rukuning Islam | wajibnya pra ngulama | mukmin ngrika mukmin ngriki | Sèh Bênthong Domba | rêsik dera nulisi ||
63. Kinanthi
1. gya Sunan Ngampèl nêbda rum | hèh kănca manira mukmin | mênggah gêgandhulan kula | siyang ratri mung mangèsthi | tan ana Pangeran liyan | Allah kang murba ing bumi ||
2. botên jaba botên kalbu | mung kalimah tayibahi | ya laila hailêlah | Mukamat Rasulolahi | tan wontên Pangeran liya | Alah kang murba ing bumi ||
3. satuhune Mukamatdun | utusanira [utu...]
--- 438 ---
[...sanira] Yyang Widi | tan pisah sakabatira | tan miwiti tan mêkasi | de nga ngain lawan napas | punika dede Yyang Widi ||
4. Yyang Maha Gung dudu wangwung | yèn kula hyun wruh sayêkti | mung lumyat anyaring ngalam | têrtamtu ana kang kardi | mokal jumênêng pribadya | boya ngadad boya isi ||
5. waman ngarapa nabsahu | paat ngarapa nabsihi | sing sapa wruh ing Pangeran | têmên-têmên bodho pingging | marma pamlêng kula nêdya | siyang ratri angabêkti ||
6. sujut rukuk limang wêktu | subuh luhur ngasar mahgrib | praptèng ngingsa muji Allah | kaluhuran dunya ngakir | kang mêngku karaton mulya | tur kang ngasta kukum ngadil ||
7. sirik kula ngaku wêruh | dunung wujutnya Yyang Widi | jro langit jroning butala | myang antarane tan panggih | kula jrih lênggahkên jiwa | rèhne jro Kuran macuhi ||
8. la yabjibu makrapatu | minal ngèlmi dakaiki | têgêse wong nora wênang | ngawruhi ngèlmu kang dakik | kajawi salat sêmbahyang | kang muksis jatining urip ||
9. Allah botên dumunung hu | boya wontên sanubari | kapir lamun ngênggonêna | kupur
--- 439 ---
lamun tanpa Gusti | jatine jagat samuha | sangking kodratnya Yyang Widi ||
10. mobah molah mosik ulun | atas sangking Maha Sukci | nanging sadalêm kawula | dede kyula dede Gusti | wujut manira manungsa | botên kenging ngaku Gusti ||
11. yèn nabi pra sipat têlu | sirik amanat tablèhi | wangsul jalmatining tahngam | paran wênang ngaku nabi | mênggah panêmbah kawula | limang wêktu sabên ari ||
12. wajip wong nêtêpi kukum | ning Islam sadad salati | jagat[46] pasa kaji Mêkah | punika ingkang utami | yya mikir kang ora ora | Alah dêdunung jro ati ||
13. punika sakêthi luput | prasasat kapir Yahudi | mujutakên nama Alah | dumunung sajroning pikir | măngka jroning dalil Kuran | lamurtasiman pikyali ||
14. tan kacakra Maha Luhur | nga ngainirèng sujanmi | de lamun băngsa ngasara | nirnakake Maha Sukci | puniku wong nuksmèng setan | jajal lanat sipat jalmi ||
15. mila kula langkung kukuh | madhêp tekat nganggêp Gusti | rongpuluh sipatnya Allah | jalal jamal kahariti | agung elok luhur mulya | boya dumunung ing
--- 440 ---
pundi ||
16. al ngalam kulumujudun | Alah dumunung ing dalil | sabên kang maujut ngalam | sadaya dede Yyang Widi | wani kakêthokan jăngga | ajur lawan kitab mami ||
17. asal kula nguni lêbu | gêni banyu bumi angin | dadi nêmbêlas prakara | ngalumpuk dadya sawiji | sangking kodrating Pangeran | dadya kawula puniki ||
18. marma sayugya wong idhup | wajib nêmbah Datolahi | rèh Allah tan kaya ngapa | asma kiwala nyukupi | Yyang Sukma uning kang samar | kalam nênulis pribadi ||
19. nyathêti klakuan makluk | ala bêcik dèn kawruhi | mila ta pamanggih kula | sayugya ngupa upami | pinanggya dina ngakerat | wran gêsang ing têmbe lalis ||
20. de ajal kula ing besuk | mèt tăndha jarwaning sitin | babu sakaratul iya | kula pandêng badhe kèksi | cahya sarambut umahya | sangking brajamusthi mami ||
21. mancorong dirgantara nrus | kula nut minggah suwargi | de panggonaning suwarga | dede nglangit sanès bumi | tan dumunung nèng antara | sangking gaibing Yyang Widi ||
22. marmamba sangêt mamuruk | dhatêng para sisya mami | tanah Ngampèl [Ngam...]
--- 441 ---
[...pèl] Surabaya | sarengat kawula pardi | supados têrah-tumêrah | praptaning kiyamat benjing ||
23. sampun kasêrat sêdarum | Sunan Ngampèl dènira ngling | dadya Sèh Bênthong Sèh Dumba | nurat galur tan muwuhi | sigêg Jêng Sunan lingira | Pangran Kudus kang nambungi ||
64. Pangkur
1. Sunan Kudus nambung sabda | ngêdalakên pangwyikan kang kakiki | makatên dènira matur | hèh kănca ngulu ngèlma | lêpat amba sakêthi maminta ampun | rèh kawruh kawula slaya | marang para wali mukmin ||
2. awit pangèsthi kawula | asma Allah tan liya amung urip | kang nama urip satuhu | dede roh dede napas | nga ngain du dede rahsa sanès rusul | jumênêngnya sangking sabda | manungsa ingkang kakiki ||
3. antajumin kahulina | dalilipun kasêbut ing ngakait | mila jawi lêbêt dudu | sanès nginggil myang ngandhap | dunya ngakir jalmèku wênang tatêmu | ingupadi kulon wetan | lor kidul kanan myang kering ||
4. kang pinanggih urip kita | tatela trang kang karya bumi langit | santero barang maujut | gumlaring jagat raya | tandhanipun tatkala dèrèng tumuwuh | ngadam dèrèng wontên [wo...]
--- 442 ---
[...ntên] barang | kang sampun kula sêksèni ||
5. ênga ngain nama imam | basa Islam napas kang mahya manjing | sêdaya amung pikukuh | jumênênging manungsa | de kang nama urip anglêngkara tuduh | êmbuh-êmbuh kang panăngka | kodrad akarya pribadi ||
6. obahe sakarsa-karsa | tanpa pamrih dadya kula puniki | kabèh anglêngkara tuduh | nênggih Pangeran kita | mila kula wêstani urip kang agung | sujut rukuk nedra pura | pêjah gêsang atut wuri ||
7. ênga ngain tan kuwasa | napas nupus ngêmadheyan upami | kulit daging gêtih nunut | balung sungsum ngawula | langkung malih rasul rusul amung katut | de Allah iku mung asma | bingung maknane ngapusi ||
8. saksi malih urip kita | yèn sang urip mrih kasênêngan gaip | gènnya nglêngkara tan dunung | ing ngriku sirna wuta | jagat raya jiwita sirna sêdarum | dede sêtri sanès priya | punika yèn urip guling ||
9. malah jamaning musakap | wong anedra sebak jamaning pati | ana maolukul maut | brastha budayèng jalma | nadyan kaji ping sakêthi yayah gêbluk | sebak bujang [bu...]
--- 443 ---
[...jang] baujayan | kalamun sang urip tangi ||
10. anyênêngakên Pangeran | wignya ngrani kabèh isining bumi | badane sakojur wêruh | nêbut klimah tayibah | mila yêkti urip kang nama Yyang Agung | kang cêdhak tanpa gêpokan | têbih kang tanpa wantawis ||
11. wayangane urip kita | bangkit pisah dad kang wajibul wajib | lah puniku conto ulun | ngingling jajah bawana | mapan sirik lamun manganggêp maujut | urip datan sagêt suda | langgêng ing salami-lami ||
12. mênggah ingkang kinging aral | ênga ngain kang têksih kinging sakit | puniku ing rasanipun | pintên-pintên cacahnya | ingkang botên kinging sakit amung idhup | ananging napas manira | sang minuni tanpa pamrih ||
13. de kang bangkit liring guna | myang kirdhaning păncadriya sakalir | yèku kuwasaning kalbu | kang wus têngaluk ing tyas | ngambu-ambu srana sabda lan pangrungu | mangalap mamrih sêdaya | piranti karsaning Gusti ||
14. nanging jumênênging manah | lan jumênênging napas mahya manjing | sangking budayaning idhup | sanggyaning jiwa raga | mung sang urip kang botên kinging têngaluk | datan anyar datan luwas | tanpa [ta...]
--- 444 ---
[...npa] wêrda lan taruni ||
15. dumunung jiwangga kita | mêratani sakojur sadarpa di | dene urip mêngku layu | sangking pangaran-aran | sakarsanya kang ngarani pasthi manut | ênga ngain datan wikan | mring panggonaning sang urip ||
16. urip rina wêngi pêjah | jroning pati siyang daluning urip | marma manah kula gumun | pundi panggenan gêsang | langkung manglih ngupadi panggenan layu | pêjah gêsang atas karsa | manah datan nguwasani ||
17. jêr nga ngain lawan napas | sagêt pisah sagêt kumpul sawiji | kadipundi pisahipun | kumpulnya kadiparan | lamun urib botên sagêt bênggang campur | lah sumăngga kagaliha | sagung para wali mukmin ||
18. dene pun kula punika | botên pisan nêdya manggayuh pati | ngêlak lêsu lara ngêlu | sajêg kula tan arsa | supradene mêksa rumakêt sadulur | kajibah awit tan pisah | ethok-ethok gêlêm mati ||
19. mila botên kula rêmbak | nama pêjah sakarsanya Yyang Urip | marma syarga nraka lumuh | mung sumarah gon mulya | wangsul angsal ing pundi karsaning idhup | ingkang kadya sapunika | gya dèn cupi dadya
--- 445 ---
bayi ||
20. gêjawi sangking punika | amangsuli bicara nama urip | yèn kapiji pintên èwu | sirna wujut manungsa | mangke kula jèrèng sawêntawis cukup | tumrap silaning di sastra | kêkathahên yèn kaprinci ||
21. kula ringkês mrih têtela | kados wulu antuk gêsanging kulit | kulit gêsang sangking marus | rah daging ingkang gêsang | daging otot urip rèh uriping balung | awit sungsum ingkang gêsang | sungsum jiwita ing urip ||
22. rahsa urip sangking jiwa | nama jiwa ênga ngain lan budi | ênga ngain urip antuk | mamèt purbaning gêsang | dayèng napas midrawèng badan sakojur | napas gêsang sangking kita | asma kayat basa Ngarbi ||
23. kupulnya budi lan napas | campur têlu ulêt lawan sang urip | satus kêthi siji tan wruh | warna kang nama gêsang | kathah kerub napas budi ran Yyang Agung | măngka urip kang sanyata | dede napas dede ati ||
24. dede dad kang jajah jagat | langkung ewuh mukmin kang dèrèng tampi | kang ngêrcona gubah ngragum | angathik ngikêt têmbang | wus têrtamtu botên wikan pisah kumpul | urip lan napas manira | dadya kèh wong salah tampi ||
25. kabèh jalma kabegalan [kabegala...]
--- 446 ---
[...n] | ênga ngain napas dèn anggêp Gusti | kang sawênèh nganggêp wèngwung | isining puluh wungwang | klowonganing yeka mukmin sasar-susur | gluyuran ngaku Pangeran | kang puluh kok sipat jalmi ||
26. mênggah kula asma Allah | sangking asma kang darbe banyu urip | mila ngrika ngriki suwung | ngriku tan wontên Allah | kaprècète manungsa dinalih wangwung | wus prasasat Cina wangkang | ngawur kawoworan iblis ||
27. yèn wong nuksmèng ing wirayat | tan ngupaya ing kasampurnan pati | wus tan ngupaya Yyang Agung | dad sipat asma boya | datan ngaku Mukamat kang mêngku rasul | wong mangkono sasat latha | nama Ngingsa ngaku Gusti ||
28. lamun Jêng Mukamat boya | pisan-pisan ngaku wêruh Yyang Widi | ngênggonkên kiwala kupur | dene nama manungsa | namung isi urip sabêkakasipun | kang sayugya kinawruhan | têmbe bosok awor siti ||
29. poma hyun nuksmèng panggonan | ngăntha warna suwung wangwung tan arsi | mung sumarah karsèng idhup | tan ana urip sasar | wangsul mangkya mung sumarah ngudi ayu | yuning jiwangga sasama | mila pinardi salatri ||
--- 447 ---
30. rèh gêsang mêngku kaanan | jroning badan sakojur mamrih tami | supaya tumangkar tumrun | putra sêdaya wutat | yya amurang culika duskarta ayu | supradene sinasaban | ala bêcik sangking Widi ||
31. jroning musakap sinêrat | kadrisari khaeriminalahi | ala yugya rèh Yyang Agung | yèn Allah nora klilan | wus têrtamtu kèhing dudu têmah wurung | lah sumăngga kagaliha | sêdaya mutakat mami ||
32. kathah yèn kawula babar | gêgandhulan kang sayugyamba èsthi | Sèh Dumba Sèh Bênthong sampun | rèntès panyêratira | kawarnaa Jêng Sunan Prawata magut | nêdya babar pangawikan | umatur marang Jêng Mahgrib ||
65. Pocung
1. wus nèng ngayun Sunan Prawata lingnya rum | lah akănca nêdha | sampun wontên sêrak-sêrik | wus jaragan punika mungsawaratan ||
2. dhêngkah ulun mutakat kang kula ragum | dunya têmah laya | sapunika tekat kalih | lair Islam yèn sadalêm tekat Buda ||
3. rèh jro ulun ênga ngain datan santun | têksih têmbung Jawa | nadyan ngoprès băngsa Ngarbi | papujian sêmbahyang tilawat [tila...]
--- 448 ---
[...wat] Kuran ||
4. jawènipun dèrèng salin tyas pukulun | amung asma Allah | kula mituhu wong Ngarbi | suprandene kula gêp guru kawula ||
5. nabi rasul kula gêp Kêrsna lan Wisnu | rugu nama Allah | yyang pêrmona tali urip | manjing mahya dhewe-dhewe namanira ||
6. lamun malbu yyang pêrmona manêbda hu | yèn mahya yyang atma | dene lamun arsa mulih | tejamaya aran yyang sewadakala ||
7. mênggah ulun nêmbah Yyang nèng masjit ngawur | tan pêrmanêm jiwa | ati mêksih mikir-mikir | păncadriya ngurmati pêpak sêdaya ||
8. lah puniku tandhanipun kula ngawur | kula gagas-gagas | botên liya băngsa ati | ingkang prentah salat muji băngsa manah ||
9. nganti wuru ngèsthi sarupa kadulu | tan manggya punapa | bênêr luput manut ing sir | wus tatela ênga ngainku datolah ||
10. barang kayun mosik mênêng salat nêbut | rèh dhawuhing cipta | mila mangke kang kulèsthi | mung sumaguh mabarang karsaning Allah ||
11. sêmbah sujut rintên ratri gangsal wêtu | yèn kataman ngaral | rubeda sangsara prapti | sami ugi lan Buda datanpa sastra ||
12. lajêng tuwuh tyas kula kawruhing kawus |
--- 449 ---
tatela tar beda | surasaning Ngarab Jawi | mung klakuan kang sulaya kanyataan ||
13. kang kulèstu sêmbahyang kang hyun tatêmu | têksih cara Buda | kang kawula èsthi-èsthi | mangêningkên cipta nutup păncadriya ||
14. wus pas ngrungu pandula[47] pangrasa ambu | amêtak nirdaya | sirna kamanungsan mami | mung mangèksi satiti tiksyaning grana ||
15. Sang Yyang Guru yèn kawula hyun tatêmu | sêmadi mlêng karsa | nèng antara napas mijil | tatela trang mahyaning napas kawastra ||
16. napas mlêbu rahsa kumpulnya anèng hu | ran Wisnu Bathara | yèn mahya Yyang Kêrsnajati | anguripi bawana yugya manira ||
17. de Yyang Guru tan mahya datan malêbu | yèn kêncêng sarupa | wus pêrsebak sipat mami | warna seta samrica mijil sing grana ||
18. lah ing ngriku Yyang Guru kăntha lir ulun | jiwangga sru brastha | sang pêrmona mênêng wêning | Sang Yyang Êning uninga jagat priyăngga ||
19. yayah jumut lêlangên sampun kalimput | nir Gusti kawula | nanging pribadi ngratoni | gih punika carêmnya antaya mulya ||
20. Jêng Sang Yyang Nurcahya Nurrasa wus kumpul | nuksmèng jagat sunya- | ruri wasta Sang Yyang Tunggil | Junggringslaka ujut osik tejamaya ||
21. marma ingsun [ingsu...]
--- 450 ---
[...n] ing têmbe yèn arsa murut | dewa catur warna | anggêgodha ngiming-iming | sajatine păncadriya wèh bêncana ||
22. kang kula nut seta samrica binubut | tan dangu pêcah wra | mênuhi jagat sakalir | kèksi kita mara cahya marudasta ||
23. ngong tumutur nuksmèng mring cahya umancur | marma janma Buda | kuwada katunu bahning | kang supaya wor jawata campur sukma ||
24. lah punika nyatane sampurna murut | rêjasèng jawata | antarantuk sèwu ari | yèn sêdyarsa macampuh mantuk ring jabang ||
25. gancaripun manungsa aran Sang Yyang Nur- | cahya manjing netra- | ning wran sawrat jalu èstri | kasêbut Sang Nurrasa wangsul manjalma ||
26. wungsal-wangsul mangkona jalma tumuwuh | nyakra panggilingan | wănda rusak salin warni | kaki kita dumadi kula punika ||
27. amba nurut manjing bapa anusup[48] | mila kathah para | sisya lageyan nyèplêsi | lah punika dadya pratăndha sanyata ||
28. samya ngungun wali nênêm jarwanipun | Jêng Sunan Prawata | mutakat pêmanggih Jawi | jaman Buda dadya dewa kang kadriya ||
29. nambung wuwus Sèh Mlaya mring Sunan Gunung | hèh yayi Prawata | sabab punapa pun adhi | rêmên Buda dene manjing gama Islam [I...]
--- 451 ---
[...slam] ||
30. Islam Ngarbu sujut rukuk gangsal wêtu | mring masjit jêmaat | ngaji kitab Kuran tapsir | lah bok inggih ngawruhi rontal kiwala ||
31. sunan gugup Prawata dènnya sumambung | o kakang Malaya | salat sujut kula niki | têmbung Ngarab nanging sun maknani Jawa ||
32. pănca kalbu wontên malaekatipun | lamun băngsa Jawa | dewata sawiji-wiji | wus têrtamtu Jawa Arab sanès kênyam ||
33. nanging jumbuh kuwasane lan tyas gambuh | napa jêng paduka | lair Ngarbi batin Ngarbi | sirna Jawa yèn makatên pasthi dora ||
34. pamènipun Cina singkèk manjing Slamu | nadyan bangkit sadad | salat ngaji puji takbir | wujut kaji nging batine taksih Cina ||
35. tantra dangu dènira sêndhu-sinêndhu | Sèh Manggrib kang mancas | hèh kănca yya na slang-silih | rêbut pamrih unggul gunardikèng prana ||
36. wau sampun pêrjanji yya na slang-surub | lan malih punika | mungsawarat babar kawrin | tan dadya pa sanadyan mangeran rêtca ||
37. janji lamun wus kawahyaning pasêmun | aja kawêndaka | dening para mudha pingging | bokmênawa brastha kêtartining praja ||
38. para jamhur kyai-kyai anom sêpuh | dupi pratawèng tyas | pangawikannya pra wali | kathah [ka...]
--- 452 ---
[...thah] ngungun sangking pamanggih sulaya ||
39. tuju ngênu sawiji-wiji panêmu | ing para ngulama | mutakat kinèn nyathêti | mring Sèh Dumba Sèh Bênthong wignya ing sastra ||
40. rêbat inggil Sèh Mlaya dènira padu | wus sirêp karweka | sêdaya rumăngsa silip | kawarnaa Jêng Mahgribi rum manêbda ||
66. Dhandhanggula
1. hèh sagunging pra mintamba mukmin | sun wus mirêng pratela saha trang | ing tekat siji-sijène | kawruh nora na kumpul | dhewe-dhewe èsthining tokit | nanging pamancas ingwang | kabèh-kabèh bagus | mungguhing dalêm kakekat | janji darbe gêgandhulan kang kaèsthi | nêtêpi dalêm Kuran ||
2. wakadistam sakabil maoti | duska liripun lapal punika | lah padha darbea kowe | gandhulan tali kukuh | asma tali ciptaning tokit | kang kêncêng saha nrima | yeka nama ngèlmu | nadyan wong nêmbah brahala | lamun mandhêp nora owah obah gingsir | iku aran sampurna ||
3. gama iki wus wrata sabumi | rumêk payu sasamining gêsang | wus wor yudanagarane | dene sêmbah lan sujut | manut caranira pribadi | daligulbalat lirnya | tata nagri ngriku | wus tan kêna ingowahan | wus tindake yya nganti amêmatoni | mangkone [mangko...]
--- 453 ---
[...ne] kirdhèng gama ||
4. lawan malih kabèh sun jarwani | dalil usul alaming bujăngga | Ngarab mangkono lapale | nênggih ingkang kasêbut | walaumin logatul Ngarbi | têgêse lapal Allah | têmbunging wong Ngarbu | isnapun wong seje băngsa | tamtu beda mungguh surasaning tulis | marma tan dadya ngapa ||
5. ingsun iki wong Ngarab mring Jawi | sangking Mêkah katundhung miruda | rèh sulaya lan wong kono | praptèng Dêmak mêmuruk | gama Islam sun yasa masjit | jatine mung klairan | batin sak karêpmu | jêr mung amrih kalairan | ayuning rat yugya nêmbah Datolahi | sangking asma bae sah ||
6. yêkti gama datan mulang pati | jêr wong mati padha bae bathang | syarga nraka datan wêroh | rèh wus kayu kayapu | durung ona wong mati bali | de kanjêng nabi mekrat | wungu sangking tidhur | sênadyan Buda tan beda | Wêrkudara bisa manjing Dewarukci | Wlănda Ngingsa mring syarga ||
7. kabèh êmbuh dora êmbuh yakin | rèhning sun sira datan bisa[49] | nglakoni mekrat mêngkono | mung kabèh panjalukku | pikirên kang têmên jro ngati | yèn mantêp pasthi bisa | nanging yya katungkul | sarengat lair aja sah | limang wêktu [wê...]
--- 454 ---
[...ktu] dadya pratandhaning sukci | mangkono traping salat ||
8. kae ana pêrlu malang yakin | jroning takbir pas patang pêrkara | yèn sirarsa wruh patrape | kalamun durung wêruh | pêrlu malang ing dalêm takbir | salatira datan sah | wartaning jalma yu | kang dhihin ekram punika | kaping kalih munajat arane kaki | ping tiga nama mikrat ||
9. ping sakawan kang aran tubadil | de artine kang ekram punika | cêngêngêna paningale | artine cêngêng iku | blas sirna lang sawiji-wiji | wêning marang Pangeran | cêngênging puniku | kang sarta lawan Pangeran | ingkang mikrat sapocapan lan Yyang Widi | artine sapocapan ||
10. pan wus nunggal sasolahing Gusti | ingyaiku[50] ingran sapocapan | apan ta mêngkono jêbèng | kang nêbut kang sinêbut | datan liyan sabdaning Widi | muji ing dhèwèkira | nênggih marganipun | lantaran lesan manira | ati lesan pan kagunganing Yyang Widi | tan wontên liyanira ||
11. kaping pate kang aran tubadil | pan wus nunggal solah-bawanira | ing lair praptèng batine | wus sebak punang samsu | kalanira baskara mijil | sirna datan katingal | sartane puniku | kalingan sampun kagantyan | kalimputannya dening wimbuh kang sajati[51] | dasih wus [wu...]
--- 455 ---
[...s] datan kocap ||
12. nulya sêrat pinundhut Jêng Mahgrib | wus sumaos Sèh Majagung Dumba | Mulana ngandika alon | wruhanta para kutup | sêrat arsa sun turkên maring | jêbèng Sunan Bintara | sadaya jumurung | samana kalilan bubar | santri-santri kyai-kyai para mukmin | wus mantuk sadayanya ||
Tamat
--- [456] ---
[Dhandhanggula]
1. panêdhaking srat manising bumi | satriya gung panênggak pandhawa | Wrêkodara jêjuluke | duk winêjang sastra yu | mring Sri Maha Sang Dewaruci | Ngahat Kliwon sapisan | Mulut Bhe kang taun | sèwu wolung atus tigang | dasa kalih jubuh wêtoning kang nulis | măngsa sadha nèng tawang ||
2. lah ta mara Wrêkodara aglis | umanjinga guwa garbaningwang | kagyat miyarsa wuwuse | Wrêkodara gumuyu | pan aguguk turira aris | dene panduka bajang | kawula gung luhur | sasat pangawak prabata | sangking pundi margane kawula manjing | jênthik mangsi sêdhênga ||
3. tangan dika sukma Dewaruci | gêdhe êndi sira lawan jagat | kabèh iki sak isine | kalawan gunungipun | samodrane alase sami | tan sêsak lumêbua | guwa garbaningsun | Wrêkodara duk miyarsa | langkung ajrih kumêl sandika turnèki | mènglèng Sang Rucidewa ||
4. iki dalan talingak ngong kering | Wêrkodara manjing sigra-sigra | wus prabta ing jro garbane | andulu samodra gung | tanpa têpi nglangut lumaris | liyêp adoh katingal | Dewaruci nguwuh | hèh apa katoning sira | dyan umatur Sang Sena inggih atêbih | tan wontên katingalan ||
5. awang-awang kawula tingali | uwung-uwung têbih tan kantênan | ulun saparan-parane | tan mulat ing lor kidul | wetan kulon datan udani [u...]
--- [457] ---
[...dani] | nginggil miwah ing ngandhap | pan datan kadulu | sadaya batên wuninga | langkung bingung ngandika Sang Dewaruci | aja maras tyasira ||
6. byar katingal ngadhêp Dewaruci | Wêrkodara sang wiku kawangwang | umancur katon cahyane | wus mulat ing lor kidul | wetan kulon sampun udani | nginggil miwah ing ngandhap | pan sampun kadulu | lawan ningali baskara | eca tyase miwah sang wiku kaèsi | anèng jagat walikan ||
7. angandika sukma Dewaruci | ayya lumaku andulu lunga | apa katon ing dhèwèke | Wêrkodara umatur | wontên warni kawan prakawis | katingal ing kawula | sadaya pan wau | sampune datan katingal | amung kawan prakawis ingkang kaèksi | bang irêng kuning pêthak ||
8. angandika sukma Dewaruci | ingkang dhingin sira anon cahya | umancur tan wruh arane | pancamaya puniku | sêjatine ing tyas sayêkti | pangarêpe [...] | têgêse tyas iku | ingkang aran muka sipat | kang anutug marang sipat kang linuwih | bang sajatining sipat ||
9. măngka tinulak aja lumaris | awasêna rupa aja samar | kawasane tyas êmpane | tingaling tyas sirèku | anêngêri marang sêjati | eca Sang Wêrkodara | amiyarsa wuwus | lagya mèsêm tyas sumringah | dene ingkang abang irêng kuning putih | iku durgamaning tyas ||
10. pan isine jagat amêpêki | iya ati kang têlung prakara | pamurunge laku kabèh | [...] iku | yakti bisa [...] srip | yèku [...] | arti kang katêlu | irêng abang kuning samya | kang
--- [458] ---
anyêgah cipta karsa kang lêstari | pamoring sukma mulya ||
11. lamun ora kawilêt ing katri | yêkti sida pamoring kawula | lêstari ing panunggale | poma dèn awas emut | durgama kang munggèng ing ati | pangwasane wêruha | wiji-wijènipun | kang irêng luwih prakosa | panggawene asrêngên sabarang runtik | andadra ngămbra-ambra ||
12. iya iku ati kang ngadhangi | ambutoni marang kabêcikan | kang irêng iku gawene | dene kang abang iku | iya tuduh nêpsu tan bêcik | sakèhe pêpinginan | mêtu sangking iku | panastèn panasbaranan | abuntoni marang ati ingkang eling | marang ing kawaspadan ||
13. dene iya ingkang rupa kuning | kuwasane nanggulang sabarang | cipta kang bêcik dadine | panggawe amrih tulus | ati kuning ingkang ngadhangi | mung panggawe pangrusak | binanjur jinurung | mung kang putih iku nyata | ati antêng mung suci tan ika iki | prawira ing kaharjan ||
14. amung iku kang bisa nampani | ing sasmita sajabane rupa | nampani nugraha dene | ingkang bisa tumanduk | kang lêstari pamoring ati | iku musuh têtiga | tur sami gung-agung | balane ingkang têtiga | kang aputih tanpa rowang amung siji | mila agung kasoran ||
15. lamun bisa iya nêmbadani | marang sêsukêr têlung prakara | sida ing kono pamore | tanpa tuduhan iku | ing pamore kawula Gusti | Wêrkodara miyarsa | sêngkut pamrihipun | sangsaya biraènira | iya mara kawuwusaning ngaurip | sampurnane panunggal ||
16. sirna patang prakara na malih | urub piji wêwalu kang warna | Sang Wêrkodara ature | punapa wastanipun | uru [...]
--- [459] ---
ji wêwalu kang warni | pundi ing sanyata[52] | rupa kang satuhu | wontên kadi rêtna muncar | wontên kadi maya-maya angebati | wontên abra markata ||
17. marbudyèng rat angandika aris | iya iku sajatine tunggal | salire warna têgêse | wusana ing sirèku | tuwin ana isining bumi | ginabar angganira | lawan jagat agung | jagat cilik nora beda | purwa ana lor kulon kidul puniki | ngandhap nginggil ing ngarsa ||
18. miwah abang irêng kuning putih | iya uripe kang sabuwana | jagat cilik jagat gêdhe | pan padha isènipun | tinimbangkên anèng sirèki | yèn ilang warnaning kang | jagat kabèh suwung | saliring reka tan ana | kinumpulkên ana rupa kang sawiji | tan kakung tan wanodya ||
19. kadya tawon gumana puniki | kang asawang pêputranta dênta | lah payo dulunên kuwe | Wêrkodara andulu | ingkang kadya pêputra gadhing | cahya mancur kumilat | tumeja ngênguwung | punapa inggih punika | warnaning dat kang pinrih dipun ulati | kang sajatining rupa ||
20. dene iku kang sira tingali | kang asawang pêputêran dênta | ingkang kumilat cahyane | angkara ka murub[53] | Yyang Prêmana arane nênggih | uripe kang salira | Pêrmana puniku | tunggil anèng ing salira | nanging nora milu sungkawa prihatin | ênggone anèng raga ||
21. datan milu mangan turu nênggih | iya nora milu lara lapa | yèn iku pisah ênggone | raga kari ngalumpruk | yêkti lungkrah badanirèki | yaiku kang kuwasa | nandhang rasanipun | inguripan dene sukma | iya iku sinung sih sinandhang urip | ingakên rasaning dat ||
22. anauri aris Dewaruci | iku dudu ingkang sira sêdya | kang mupuni jagat kabèh | tan kêna sira dulu | tanpa rupa datanpa warni | tan gatra tan satmata | iya tanpa dunung | mung dumunung ingkang awas | ing sasmita anèng ing jagat mêpêki | dinumuk nora kêna ||
23. iku sinandhang kêni sirèki | nanging kadya simbar nèng kêkayan [kêka...]
--- [460] ---
[...yan] | anèng ing raga ênggone | uriping pêrmanèku | inguripan ing Sukmajati | misesa ing sarira | pramana puniku | yèn mati milu kalêswan | lamun ilang gukasmane[54] slira nuli | uriping sukma mulya ||
24. sirna iku iya kang pinanggih | uriping sukasma kang nyata[55] | kaliwatan upamane | lir rasaning kêmumu | kang prêmana amêrsandhani | tuhu tunggal pinăngka | jinatyan puniku | umatur Sang Wêrkodara | inggih pundi wêrninipun kang sayêkti | Dewaruci ngandika ||
25. nora kêna iku yèn sira mrih | lawan kaanan samata-mata | gampang angèl pirantine | Wêrkodara umatur | kula nyuwun pamênjang malih | inggih kêdah wuninga | babarpisanipun | pun patik ngaturkên pêjah | abêncana anggèn-anggèn ingkang pêsthi | sampun tuwas kangelan ||
26. yèn makatên kula batên mijil | sampun eca nèng ngriki kewala | datan wontên sangsayane | tan niyat mangan turu | batên arip batên angêlih | batên ngraos kangelan | botên ngêrês linu | amung nikmat lan mupangat | Dewaruci lingira iku tan kêni | yèn nora lan antaka ||
27. sangsaya sihira Dewaruci | marang kyasasih ingkang panêdha | lah iya dèn awas bae | marang pamurunging laku[56] | ayya ana sira karêmi | dèn bênêr dèn waspada | ing anggêpirèku | yèn wus kasikêp ing sira | ayya umung dèn ngago parah yèn angling | yèku rèh papingitan ||
28. nora kêna yèn sira rasani | lawan sama-samaning manungsa | yèn nora lan nugrahane | yèn ana nêdya padu | angrasani rêrasan iki | ya têka kalahana | ayya kongsi banjur | ayya ngadèhkên[57] sarira | aywa krakêt mring wisayaning ngaurip | balik sikêpên uga ||
29. kawisayan kang marang ing pati | dèn kaasta pamênthênging cipta | rupa ingkang sabênêre | sinêngkêr buwanèku | urip nora nana nguripi | datan antara măngsa | iya ananipun | pan wus ana ing sarira | tuhu tunggal sêsanak lawan sirèki | tan kêna pisahêna ||
30. datan wênèh praptanira nguni | tunggal sang [...] ning buwana | pandulu pamiyarsane | wus anèng ing sirèku | pamirsane sukasma yêkti | iya tan lawan karna | ing pandulonipun | iya tan kalawan [kala...]
--- [461] ---
[...wan] netra | netranira karnanira kang kinardi | anane anèng sira ||
31. lairing sukasma anèng sirèki[58] | batining sukasma wus anèng sira[59] | iya mêngkono patrape | kadya wrêksa tinunu | ananing kang kukusing agni | sarta kalawan wêrksa | lir toya lan alun | kadya menyak anèng puan | raganira ing rèh obah lawan mosik | iya sarta nugraha ||
32. yèn wruh pamoring kawula Gusti | sarta sukasma kang sinêdya ana[60] | de warna nèng sira gène | lir wayang sarirèku | sangking dhalang solahing ringgit | kang măngka panggung jagat | kêlir badanipun | amolah lamun pinolah | sasolahe kumêdhèp myarsa ningali | tumindak lawan ngucap ||
33. kawisesa amisesa sami | datan antara pamoring karsa | jrêng tanpa rupa-rupane | wus anèng ing sirèku | upamane paesan jati | ingkang ngilo Yyang Suksma | wayangan puniku | kang ana sajroning kaca | iya iku jênênge kawula iki | rupa sajroning kaca ||
34. luwih gêngnya kalêpasan iki | lawan jagat gêdhe kalêpasan | kalawan luwih lêmbute | salêmbutaning banyu | apan lêmbut kamuksan ugi | luwih alit kamuksan | saaliting têngu | pan misih alit kamuksan | liring luwih amisesa ing sakalir | liring agêng alitnya ||
35. bisa nukma ing agal lan alit | kalimutan kabèh kang rumangkang | gumêrmêt iya tan pae | kaluwihan satuhu | luwih dènnya ingkang nampani | tan kêna ngandêlêna | ing warah lan wuruk | dèn bangêt panguswanira | badanira wasuhên praknyana ngungkih | wêruha runsiting tikah[61] ||
--- [462] ---
[Kinanthi]
1. dhuh gusti prabuning ayu | ayu-ayuning sanagri | kakocap ing jaman Buda | Kusuma Ambarawati | putri ing Bojanagara | dhasar ayu lindri-lindri ||
2. jêdhêg pangupayaningsun | usada putêking galih | wanudya kang esah-esah | miwah arta busana di | datan dadya dhanganing tyas | tuwin ingkang sarwa sari ||
3. tur iku băngsa rum-arum[62]
--- [0] ---
[...]
| 1 | Kurang satu suku kata: sabên angaku wanda. (kembali) |
| 2 | Kurang satu suku kata: Sèh Sitibang mèsêm-mèsêm angling. (kembali) |
| 3 | Kurang satu suku kata: sun kilani yèn sajroning praja. (kembali) |
| 4 | Kurang dua suku kata: kowe iku bocah Kudus lagi lair. (kembali) |
| 5 | astha. (kembali) |
| 6 | angên-angên. (kembali) |
| 7 | Kurang satu suku kata: buh dhêngêr êmbuh ora. (kembali) |
| 8 | Kurang satu suku kata: yèn gêlêma iki iya. (kembali) |
| 9 | Kurang satu suku kata: tandya Kanjêng Pangeran Sitibrit. (kembali) |
| 10 | Lebih dua suku kata: de catur sabat pasrahna. (kembali) |
| 11 | Lebih satu suku kata: nêdya lumyat paputusaning prakara. (kembali) |
| 12 | anèng. (kembali) |
| 13 | besuk. (kembali) |
| 14 | guru. (kembali) |
| 15 | Kurang satu suku kata: waman ngapanapsaha. (kembali) |
| 16 | Kurang satu suku kata: anglêbur jamak manungsa. (kembali) |
| 17 | têtêp. (kembali) |
| 18 | kabêlik-bêlik. (kembali) |
| 19 | Lebih satu suku kata: jêngkang-jêngking sabên Jumwah ring masjit. (kembali) |
| 20 | Guru lagu seharusnya: 8a, kang ninggal duga prayoga. (kembali) |
| 21 | Lebih dua suku kata: jêr sira têmbe sêsiwi. (kembali) |
| 22 | Kurang satu suku kata: miwah tapsir Kaelani. (kembali) |
| 23 | Lebih satu suku kata: kêbo sapi twin jaran. (kembali) |
| 24 | Kurang satu suku kata: wus munpakun kayat dunya lan munpakun. (kembali) |
| 25 | Pêngging. (kembali) |
| 26 | Kurang satu suku kata: murtat kitab wêsiasat. (kembali) |
| 27 | Kurang satu suku kata: botêne suminggah. (kembali) |
| 28 | Lebih satu suku kata: yèn makatên kaki inggal. (kembali) |
| 29 | prajanji. (kembali) |
| 30 | giri. (kembali) |
| 31 | sang. (kembali) |
| 32 | Tanggal: sadasa (10) Dulkijah (Bêsar) Be: sat catur guna luwih (1346). (kembali) |
| 33 | gaib. (kembali) |
| 34 | Kurang satu suku kata: wruha yèn dika prihatin. (kembali) |
| 35 | sigra-sigra. (kembali) |
| 36 | Kudus. (kembali) |
| 37 | praptaning. (kembali) |
| 38 | Lebih satu suku kata: nglairkên jênun tekat. (kembali) |
| 39 | Kurang satu suku kata: nulya mahya plas angêbaki bawana. (kembali) |
| 40 | kula. (kembali) |
| 41 | botên. (kembali) |
| 42 | Teks asli: Dhadhang. (kembali) |
| 43 | Kurang satu suku kata: Sunan Giri matur mring Mahgribi. (kembali) |
| 44 | Kurang dua suku kata: molah mangatas maring gusti. (kembali) |
| 45 | Mukamat. (kembali) |
| 46 | jakat. (kembali) |
| 47 | pandulu. (kembali) |
| 48 | Kurang satu suku kata: amba nurut manjing bapa pan anusup. (kembali) |
| 49 | Kurang satu suku kata: rèhning ingsun sira datan bisa. (kembali) |
| 50 | iya iku. (kembali) |
| 51 | Lebih satu suku kata: kalimputan dening wimbuh kang sajati. (kembali) |
| 52 | Kurang satu suku kata: pundi ingkang sanyata. (kembali) |
| 53 | Kurang satu suku kata: angkara ingkang murub. (kembali) |
| 54 | sukasmane. (kembali) |
| 55 | Kurang satu suku kata: uriping sukasma kang sanyata. (kembali) |
| 56 | Lebih satu suku kata: mring pamurung laku. (kembali) |
| 57 | ngadohkên. (kembali) |
| 58 | Lebih satu suku kata: lairing sukasma nèng sirèki. (kembali) |
| 59 | Lebih satu suku kata: batining sukasma wus nèng sira. (kembali) |
| 60 | Lebih satu suku kata: lan sukasma kang sinêdya ana. (kembali) |
| 61 | Lebih satu suku kata: wruha runsiting titah. (kembali) |
| 62 | Naskah tidak lengkap. (kembali) |