Babad Kartasura, Anonim, akhir abad ke-19, #1847 (Pupuh 04–06)

4. Dhandhanggula

1. langkung sungkawa sri narapati | Sunan Kendhang sigra aputusan | dhatêng kumêndur sirage | mantri kalih ingutus | apan sampun binaktan tulis | caraka sigra mêsat | tan kawarnèng ênu | lampahira aglis prapta | Surabaya wus panggih lawan Kumpêni | caraka atur surat ||

2. sigra tinampèn kang punang tulis | tinupiksa ungêling nuwala | Sunan Kendhang panungkule | saèstu mintak ampun [ampu...]

--- 80 ---

[...n] | dhatêng sagung para rat-pêni | kumêndur suka ing tyas | alon dènnya muwus | hèh duta sira matura | yèn sang nata têmên arsa abêdhami | lan Kumpêni sadaya ||

3. gustinira sunan sun aturi | tumêdhaka marang Surabaya | besuk yèn prapta ing kene | apa sakarsanipun | sayêktine kula jurungi | yèn arsa madêg nata | mulih duk karuhun | anèng nagri Kartasura | punang duta nulya sami pinisalin | kulambi sabuk wastra ||

4. punang duta wus tinundhung aglis | duta mêsat praptèng ngabyantara | sigra matur ing gustine | langkung suka sang prabu | amiyarsa turing Kumpêni | sang nata sigra dandan | saha wadyanipun | warnanên Pangran Balitar | wus utusan dhatêng Sunan Kendhang aglis | anuwun babêrkatan ||

5. waos Ki Barubajo Ki Gondhil | miwah dhuwung Kiyai Bêlabar | kang dinuta mêsat age | agêpah lampahipun | sampun prapta ngarsèng narpati | punang duta turira | kawula ingutus | dhumatêng rayi paduka | Jêng Pangeran [Pa...]

--- 81 ---

[...ngeran] Balitar rayinta nênggih | ngaturakên kang sêmbah ||

6. lawan malih kawula tinuding | anêdha sagung ingkang pusaka | rama paduka kang akèn | amundhut Kyai Baru | lan rasukan Kiyai Gondhil | susunan dêlingira | apan èsmu bêndu | lah warahên si sudama | yèn dhèwèke kinongkon mring paman aji | mundhut kang babrêkatan ||

7. besuk yèn ingsun praptèng nagari | Surapringga dhuwung waos ingwang | miwah Kiyai Bicake | sun saoske gustimu | ingsun mangke dipun aturi | tindak mring Surabaya | lawan wadyaningsun | Kumpêni ingkang angundang | apanggiha lan ingsun nèng Surawèsthi | punang duta wus mêsat ||

8. saulihe caraka sang aji | nulya dhatêng nagri Surapringga | Kumpêni amêthukake | pêpanggihan ing ênu | Sunan Kendhang wus dèn aturi | tumanduka mring praja | lajêng lampahipun | wus prapta ing Surabaya | masanggrahan anèng wismane Dipati | Jangrana saha wadya ||

9. Kumpêni kurmatira nglangkungi | tuwin Sang Adipati

--- 82 ---

Jangrana | langkung pangupa subane | pan sêgahira pênuh | awaradin dhatêng pakathik | sagung kang ngiring nata | suka manahipun | Adipati Surapringga | munggèng ngarsa abukuh dènira linggih | myang Kumpêni sadaya ||

10. Tuwan Kumêndur umatur aris | yèn suwawi gusti sri narendra | lêhêng tumanduka age | mring Samarang pukulun | anggaliha lan komasaris | benjang yèn sampun prapta | Samarang sang prabu | lajênga mring Kartasura | pan paduka jinunjung dening Kumpêni | amêngku tanah Jawa ||

11. langkung trustha galihe narpati | amiyarsa Kumpêni turira | tuwin sagung ing balane | tan wruh ing ujar êmpuk | sigra wontên caraka prapti | saking Pangran Balitar | kawula ingutus | anênggih kang pasêmayan | Sunan Kendhang asugal dènira angling | warahên si sudama ||

12. halah disusul mring Surawèsthi | besuk yèn wus prapta Kartasura | dhuwung sun wèhakên dhewe | punang duta glis wangsul | sampun prapta ngarsaning gusti | katur kang pangandika | Sunan Kendhang [Ke...]

--- 83 ---

[...ndhang] wau | Pangran Balitar nglingira | dèn wêruha wong tuwa cidra ing jangji | ingsun kasap kewala ||

13. ya mulane tan tulus dadya ji | Si Kêncèt atine tan raharja | nora têmên saujare | ya ta ingkang winuwus | Susunan Mas binakta aglis | minggah parau kapal | kang wadya kèh tumut | myang sawêkadharanira | tuwin sagung pusaka binakta sami | minggah dhatêng ing kapal ||

14. Sinuhun Pakubuwana nênggih | wus utusan dhatêng Surapringga | mundhuti Wiragunane | lan Mandurarêjèku | Arya Biron pinundhut mangkin | myang Arya Pulangjiwa | Mangunnagarèku | kumêndur datan lênggana | Sunan Kendhang wus macal[1] wadya angiring | binakta mring Jakarta ||

15. kêkalih mantri angrasa wani | ênêngêna ingkang lajêng mancal | ya ta kawarnaa mangke | kang mêntas mêrang pupuh | nagri Malang wus dèn obongi | mring wadya Balitaran | gègère gumuruh | Dipati Wiranagara | lan arine ngungsi dhatêng ing wanadri | arine binoyongan ||

16. nagri bang wetan sampun waradin [wa...]

--- 84 ---

[...radin] | arine Dipati Pasuruan | pawèstri binoyong mangke | punggawa pace iku | kang pinundhut mring sri bupati | Kiyai Wiraguna | lan sawadyanipun | kasrah mring Pangran Balitar | Arya Pulangjiwa pan minggat ing wêngi | umpêtan dhatêng wana ||

17. wau Arya Pulangjiwa nênggih | kala jênênge Susunan Êmas | Pangran Balitar wastane | sarêng Kendhang Sang Prabu | têluk marang Kartasura glis | pinundhut jênêngira | karsanya sang prabu | sampun nyênyami kang putra | winastanan Arya Pulangjiwa nênggih | mila sakit kang driya ||

18. nulya minggat nusul mring Kadhiri | mangke pinundhut marang sang nata | ki arya sangêt ajrihe | ing mangke sampun katur | yèn ki arya minggat ing wêngi | Jêng Pangeran Balitar | sangêt dukanipun | Ki Tumênggung Suralaya | Ki Barêbês wau kang kinèn ngulari | anasak wanawasa ||

19. Arya Pulangjiwa wus kapanggih | nèng madyaning wana Pasêdhahan | nulya pinêjahan age | murda pinocok sampun |

--- 85 ---

Ki Tumênggung Suralayèki | mantuk sawadyanira | praptèng ngarsa matur | dhatêng Pangeran Balitar | yèn Ki Arya Pulangjiwa wus ngêmasi | pangran trusthèng wardaya ||

20. Jêng Pangeran Balitar lingnya ris | Kandhuruan lawan Wilatikta | karoningsun kongkon age | lah iki layang ingsun | aturêna kangjêng rama glis | lan sakèh bêboyongan | pawèstri yu-ayu | kang saking nagara Malang | aturêna ing rama jêng sri bupati | kang kinon atur sêmbah ||

21. lan malihe Si Wiragunèki | Arya Tiron Si Wiranagara | tuwin Mandurarêjane | kapat gawanên mantuk | poma sira dèn ngati-ati | sira anèng ing marga | kang kinèn wotsantun | Kandhuruan Wilatikta | sigra mentar datan kawarna ing margi | prapta ing Kartasura ||

22. panggih lawan Cakrajaya panggih | Kandhuruan dyan binêkta seba | katur ing nata praptane | wus tinimbalan gupuh | tumamèng byantara narpati | manêmbah ing suku sang | mangusapi lêbu | sang nata alon ngandika | Kandhuruan ingutus apa sirèki | marang

--- 86 ---

ing gustinira ||

23. kang dinangu matur awotsari | dhuh pukulun kawula dinuta | mring putra dalêm wiyose | dahat anuwun bêndu | kamipurun ngaturi tulis | mèsêm sri naranata | kang sêrat pinundhut | nulya wau tinupiksa | mring sang nata wau bêbukaning tulis | kawula tur uninga ||

24. ing paduka jêng rama nêrpati | mangke kawula lananging yuda | angsal barkating rama jèng | nagari Malang gêmpur | pun Ngabèi Êlor ngêmasi | Ngabèi Kidul pêjah | nèng madyaning pupuh | dene ingkang amarjaya | abdi dalêm pun Wirasantika nênggih | langkung sudirèng rana ||

25. dene anakipun Surapati | pun Suraim lumajêng ing wana | lan pun Lêmbu Lêmbarane | prajurit kathah lampus | lan pawèstri kathah kang kari | katawan mring kawula | katura sang prabu | kabêkta pun Wilatikta | lawan malih pun Wiraguna anênggih | kalih Mandurarêja ||

26. katura jêng rama sri bupati | Arya Tiron lan Mangunnagara | nanging pun Pulangjiwane | minggat kalaning dalu | pan kacandhak [ka...]

--- 87 ---

[...candhak] wontên wanadri | pan lajêng pinêjahan | kang murda jinabut | dene nagari bang wetan | sawarnine pukulun sampun waradin | sami nungkul sadaya ||

27. nanging pusaka ing tanah Jawi | binakta ing dhatêng Batawiyah | kawula têdha tan awèh | langkung ngungun sang prabu | sapandurat tan kêna angling | wêkasan angandika | mring Cakrajayèku | hèh patih pangrasaningwang | nadyan kabèh pusaka ing tanah Jawi | binakta marang sabrang ||

28. ingkang rupa bêndhe tumbak kêris | apan nora dadi manah ingwang | nanging sok maksiha bae | santana Ngadilangu | lawan masjit ing Dêmak patih | lah iya wruhanira | rong prakara iku | pusaka ing tanah Jawa | ingkang anggêr datan ana malih-malih | ki patih atur sêmbah ||

29. sri narendra angandika malih | Cakrajaya sira utusana | marang ing Malang dèn age | nimbali putraningsun | tuwin sagung para bupati | kabèh padha muliha | barênga nak ingsun | ki apatih awotsêkar | sampun [sampu...]

--- 88 ---

[...n] mêdal wau saking kênyapuri | praptaning wijil pisan ||

30. prayayi gandhèk ingkang tinuding | animbali Pangeran Balitar | lumaksana ing lampahe | datan kawarnèng ênu | pabarisan duta wus prapti | panggih Pangran Balitar | dhinawuhan sampun | sira Pangeran Balitar | sampun undhang mring sagung para bupati | enjinge arsa budhal ||

31. tan winarna ing laminirèki | Pangran Balitar anulya budhal | kang wadya umyang swarane | pra putra Mandurèku | agêng alit samya angiring | marang Pangran Balitar | kang rama wus lampus | datan kawarna ing marga | lampahira nagri Kartasura prapti | katur marang narendra ||

32. ingkang putra aglis dèn timbali | tuwin sagung kang para prawira | tumamèng ngabyantarane | wus cundhuk lan sang prabu | sumêsêg kang para dipati | manêmbah ing suku sang | mangusapi lêbu | nata alon angandika | putraningsun ki dipati dene lami | gonira andon yuda ||

33. Pangran Balitar matur ngabêkti | milanipun alami [ala...]

--- 89 ---

[...mi] patikbra | langkung èwêt prakawise | gumujêng sang aprabu | ingkang putra kinuswa sami | rinangkul jangganira | ingaras kang êmbun | ingsun kaki nora nyana | lamun sira widagdaya mangun jurit | pangeran atur sêmbah ||

34. ingkang putra sampun kinèn mijil | tuwin sagung kang para prawira | sami mantuk mring dalême | samya suka ing kalbu | nagri dalêm pan sampun radin | datan ana malanga | ing karsa sang prabu | lamine datan kocapa | dina Soma sang nata miyos tinangkil | andhèr kang wadyabala ||

35. Patih Cakrajaya munggèng ngarsi | lawan Tumênggung Kartanagara | miwah Ki Wiracanane | răngga dêmang tumênggung | pêcattăndha lan ăndhamoi | ngabèi sinang arya | pan jêjêl supênuh | bupati măncanagara | myang pasisir sangking anglurug ing nguni | sampun sami sewaka ||

36. jêjêl andhèr ing ngarsa narpati | jêng sinuhun lênggah ing dhêdhampar | bupati bukuh lungguhe | ngandika sang aprabu | Cakrajaya sira apatih [apa...]

--- 90 ---

[...tih] | sira mupakatêna | ing timbalan ingsun | ing mêngko Si Citrasoma | ingsun junjung lungguhe têka pratiwi | sun sêngkakkên ngawiyat ||

37. ingsun arani Si Adipati | Citrasoma lan iya sun ganjar | nagri Japara lungguhe | Si Wirasantikèku | apan ingsun karya bupati | ngong ganjar nagri Jipang | arana Tumênggung | Surawijaya ing Jipang | lan sun karya wadana măncanagari | lawan Si Jayaningrat ||

38. apan ingsun arani Dipati | Jayaningrat lawan ingsun ganjar | nagari Pakalongane | lan Pusparuditèku | ingsun ganjar Batang nagari | lan sun paringi aran | jênênga Tumênggung | Pusparudita ing Batang | lan Si Warasêmita sun junjung linggih | nagara Wirasaba ||

39. Pangran Balitar umatur nênggih | inggih kawula anuhun duka | pun paman Cakraningrate | mangkya atilar sunu | kaatura sri narapati | aran Cakranagara | dene putunipun | kêkalih pan sami priya | patut saking rabi têtariman nguni | katura ing

--- 91 ---

paduka ||

40. mèsêm sang nata ngandika aris | hèh apatih nagara ing Sampang | sira pratêlua mangke | ingkang saduman iku | putu karo ingsun paringi | aran Suryadinata | Sasrawinatèku | dene ingkang kalih duman | ana ingsun Sasranagara gumanti | jumênênga ing Sampang ||

41. lawan ingsun paringi kêkasih | aranana Pangran Cakraningrat | Si Wiraguna ing mangke | myang Mandurarêjèku | karo padha anèng ing mami | Kyai Mangunnagara | Arya Tiron iku | padha sun nilihkên aran | Arya Tiron Si Sêcayuda namèki | Kyai Mangunnagara ||

42. aran Ki Martadipa ing mangkin | sinungakên pangeran dipatya | Ki Wiraguna ing mangke | sinalinan jêjuluk | aran Dipanagara nênggih | Ki Wabru ing Santênan | pinaringkên sampun | dhatêng Pangeran Purbaya | sira Panji Tohpati sinungkên aglis | mring Pangeran Balitar ||

43. sampun jêngkar dènira tinangkil | sri narendra kondur angêdhatyan | kang sewaka bubar [bu...]

--- 92 ---

[...bar] kabèh | nêngêna sang aprabu | komasaris ingkang winarni | saundure ngayuda | Pasêdhahan wau | lajêng dhatêng Batawiyah | abicara lawan sagung ing rat-pêni | diya mring Tuwan Jendral ||

44. lamun dipati ing Surawèsthi | kalanira aprang Pasêdhahan | ingaran gêguyon bae | rat-pêni sampun rêmbug | jendral arsa ngaturi tulis | marang sri naranata | nuhun pêjahipun | Sang Adipati Jangrana | yèn sang nata wau datan anglilani | sagung rat-pêni diya ||

45. nêdya sami amutung ing galih | duta Kumpêni sigra umêsat | datan kawarna lampahe | Kartasura wus rawuh | lan kapitan sampun apanggih | nulya suka uninga | mring ki patih wau | Ki Cakrajaya samana | enjingira lajêng sowan mring narpati | dalu datan winarna ||

46. lampahira Cakrajaya Patih | ya ta mampir ing loji samana | wus panggih lan kapitane | kapitan sampun tundhuk | sowan dhatêng sri narapati | surat agêng binêkta | wus praptèng kadhatun [kadhatu...]

--- 93 ---

[...n] | katur ing sri naradipa | tinupiksa bêbukane ingkang tulis | saking gurnadur jendral ||

47. nuhun pêjahe sang adipati | Surabuya[2] mirong ing palagan | sarta akathah ature | kapita sang aprabu | amiyarsa ungêling tulis | duka sajroning driya | muka sumung-sumung | èsmu bang awinga-winga | sotya andik sinamur sêmu tyas aji | alon wijiling sabda ||

48. hèh Apatih Cakrajaya aglis | kapitan sira gawaa mêdal | aja kuwatir manahe | ki apatih wotsantun | sampun prapta sira ing jawi | kapitan sarêng mêdal | marang lojènipun | ya ta wau sri narendra | siniwaka wau munggèng kênyapuri | arsa mangun pirêmbag ||

49. sampun dalu wayahe kang wêngi | Patih Cakrajaya tinimbalan | lawan Ki Citrasomane | lan Ki Wirasanèku | katri munggèng ngarsa narpati | ngandika sri narendra | hèh Cakrajayèku | kaya paran karêpira | liwat abot prakara kang muni tulis | panjaluke si jendral ||

--- 94 ---

50. jaluk patine si adipati | Surabaya iya Si Jangrana | măngka praja pikukuhe | prasasat raganingsun | apan bauningsun kang kering | kang têngên ing Mandura | ing mêngko wus lampus | dadi kari bau kiwa | sayêktine hèh patih cotho ing kardi | tan ana kang ginarab ||

51. yèn tulusa jinaluk Kumpêni | Si Jangrana apan nora cêla | panjênêngan ingsun mangke | ki apatih wotsantun | datan sagêd matur ing gusti | myang Kyai Citrasoma | Ki Wiracanèku | katri sumungkêm pratala | datan sagêd mangsuli pangandika ji | angling sri naradipa ||

52. wong katiga yèn si adipati | Surabaya mungguh wong Walănda | iku akêdhik dosane | tuwin mring jênêng ingsun | nora nana dosane ugi | yèn mêngkono ta sira | utusana gupuh | marang ing besan Sêmarang | lah jalukên rêmbuge ingkang abêcik | êndi patut linakyan ||

53. tuwin layang kang saking Bêtawi | wangsulana [wangsula...]

--- 95 ---

[...na] warahên si jendral | aja kuwatir atine | anjaluk patinipun | si dipati ing Surawèsthi | ing mêngko Si Jangrana | anèng nagrinipun | lamun kinasap kewala | nora wurung gawe rusake wong cilik | lah warahên si jendral ||

54. lamun gêdhe nagri Surawèsthi | Si Jangrana abandhu santana | lawan akèh prajurite | ya wis mêtua gupuh | layang iki marang Samawis | dèn age lumakua | kang patih wotsantun | katri punggawa wus mêdal | saking pura sapraptanira ing jawi | Ki Patih Cakrajaya ||

55. nulya panggih lan duta Kumpêni | sêrat dalêm sinungakên sigra | kang duta wus mêsat age | Ki Cakrajaya gupuh | aputusan dhatêng Samawis | lumampah dhadhêmitan | tan ana kang wêruh | tuwin dhatêng Surabaya | Ki Apatih Cakrajaya kintun tulis | mring Dipati Jangrana ||

56. sampun sami mêsat kang tinuding | tuwin dutane Kumpêni prapta | mring nagari Samarange | kang sêrat angsul-angsul | sinungakên mring komasaris [ko...]

--- 96 ---

[...masaris] | pan sampun tinupiksa | sêrat ungêlipun | komasaris langkung suka | amiyarsa ijoaning punang tulis | linajêngakên sigra ||

57. sêrat dhatêng nagri ing Batawi | kawarnaa utusaning nata | ingkang dhatêng Samarange | apan sampun katêmu | lawan Adipati Samawis | sêratira narendra | sinungakên sampun | aglis wau tinupiksa | kagyat ngungun wau Dipati Samawis | sarwi angusap jaja ||

58. sang dipati sigra anênulis | sinungakên wau ing utusan | caraka wus mêsat age | datan kawarnèng ênu | duta nata pan sampun prapti | manêmbah ing suku sang | mangusapi lêbu | sêrat kang saking Samarang | sampun katur tinupiksa ing narpati | bêbukaning nawala ||

59. prakawis gusti sri narapati | amundhut ature pun Dipatya | Suradimanggala mangke | Kumpêni anênuwun | ing pêjahe pun Adipati | Jangrana Surabaya | langkung èngêtipun | upami pinaringêna | pun dipati dadya manggalèng narpati | pikukuhing rat Jawa ||

60. yèn tan suka paduka dewaji [dewa...]

--- 97 ---

[...ji] | yêkti awon kalayan pun jendral | Kumpêni sangêt pamrihe | bêbeka ing sang prabu | kèndêl nata dangu tan angling | putêk sajroning driya | pan tansah angungun | mirsa ungêling nawala | kawarnaa duta gandhèk sampun prapti | nagari Surabaya ||

61. sampun panggih lawan sang dipati | sêrat dalêm sinungakên sigra | ya ta tinupiksa age | Dipati Surèngkewuh | amiyarsa ungêling tulis | jêngêr datan angucap | wêkasan amuwus | animbali mantrinira | aran Wiratantaha mantri prajurit | lipat pasang graita ||

62. Wiratantaha caritanèki | sutanira Tumênggung Sapajang | sang dipati langkung sihe | sampun prapta ing ngayun | ingkang rayi dipun timbali | Arya Jayapuspita | miwah arinipun | sira Panji Surèngrana | wontên malih arine ingkang wuragil | ran Panji Kartayuda ||

63. katri pan sami sinung upêksi | surat dalêm ingkang lagya prapta | pan mangkene surasane | kang rayi sarêng matur | lêhêng pêjah madyaning jurit | paduka botên [botê...]

--- 98 ---

[...n] dosa | marang sang aulun | pan kapir dahat niaya | yèn suwawi lêhêng pinagut ing jurit | angur pêjah mêrgagah ||

64. Dêmang Wiratantaha ing nguni | aturira lir pendah kukila | gusti sang dipati mangke | sampun manggut ing pupuh | yêkti risak kang kantun wuri | sang dipati lingira | bênêr ing aturmu | nadyan tumêka ing pêjah | sun labuhi nanging ari-ari mami | tulusa suka wirya ||

65. ri têtiga matur sarwi nangis | anungkêmi padane sang raka | amlas-arsa sêsambate | dhuh kakang dawêg ngamuk | suka ingsun pêjah ing jurit | tan arsa kantun wirya | lêhêng sarêng lêbur | sang adipati lingira | waspa mijil lah padha mênênga yayi | măngsa bodhoa ingwang ||

66. mila Sang Dipati Surèngwèsthi | kêdah dipun labuhi pribadya | bilih kawanguran têmbe | mring Kumpêni sang prabu | têmah rusak galih narpati | myang Dêmang Tanpanaha | sangêt aturipun | yèn paduka mêrgagaha | botên kalab anak putu dika benjing | ing sawingking paduka ||

67. pasthi kaliha ing Surawèsthi | sampun [sa...]

--- 99 ---

[...mpun] rêmbug Dipati Jangrana | sampun budhal sakadange | datan kawarnèng ênu | sakathahira sang adipati |[3] wus praptèng Kartasura | jujug wismanipun | dalême ing Surabayan | cinarita sampun dhatêng Kalicacing | datan wontên timbalan ||

68. kawarnaa komasaris prapti | Kartasura katur ing narendra | ngatasakên samuwune | Dipati Jangranèku | langkung onêng sri narapati | Surabaya tan pêgat | pan tinantun-tantun | ature sang adipatya | anglabuhi ing tapanira pribadi | pêjahipun kaura ||

69. panuwunipun sang adipati | pan nagari dalêm Surabaya | kang sinaosakên mangke | pun Jayapuspitèku | yèn marêngi galih narpati | sumiwèng Surabaya | mangkana cinatur | Sang Adipati Jangrana | sabên ari Sênèn Kêmis arêrêsik | madhêp ing karsa nata ||

70. duk sêmana amarêngi Kêmis | pêpak sagung ing mantri kang seba | myang punggawa satriyane | Dipati Surèngkewuh | dènnya sowan pan lagi prapti |

--- 100 ---

dèn iring para kadang | miwah mantrinipun | ki dipati tinimbalan | manjing pura ing kêmandhungan wus prapti | sigra Ki Garwa kăndha ||

71. lurah sarta lulus lawan malih | Nayagarwa lan Singanagara | kalih narik curigane | sang dipati sinuduk | pranèng jaja nulya ngêmasi | lan mantri jro sadaya | sarêng marjayèku | sirarya Jayapuspita | wruh ing wadi dene ta sang adipati | dangu tan ana mêdal ||

72. wadyanira samya dèn kêjèpi | wong Surabaya samya siyaga | miwah kang anèng pondhoke | sadaya sarêng rawuh | saragêni lan talangpati | abaris ing pagongan | arsa soroh amuk | watara wong kalih nambang | para mantri Kartasura ngati-ati | anarka dadya yuda ||

73. Ki Tumênggung Sumabrata prapti | saking pura dhawuhkên timbalan | hèh Ki Jayapuspitane | timbalane sang prabu | kakangira sang adipati | pinatèn ing sang nata | tanpa dosa tuhu | uripe karya narendra | mangkya mati angingêrakên nagari | sira kang gumantia ||

--- 101 ---

74. alinggiha anèng Surawèsthi | ayya dadi onênging tyasira | Arya Jayapuspitane | mirsa timbalan prabu | waspanira adrês kang mijil | krodhanira sinapyan | sampunnya rawat luh | Ki Arya Jayapuspita | abêbisik marang Ki Sumabrata ris | kawula aturêna ||

75. dene kawula wus wruh kang wadi | pêjahipun kakang adipatya | wontêna dadya margane | ingkang sikara tuhu | pan kawula arsa nglabuhi | lan kang abdi sadaya | abela tumuntur | nanging kawula margagah | yèn kalilan sang nata sadintên mangkin | anumpêsi Wêlănda ||

76. Ki Sumabrata wus mêsat aglis | tumamèng pura cundhuk lan nata | sampun katur saature | Ki Jayapuspitèku | langkung èmêng galih narpati | pangulu ingandikan | suranata juru | samya kinèn andêdonga | pamrihira liliha krodhane uni | Arya Jayapuspita ||

77. Ki Sumabrata malih tinuding | mêdal saking pura wus apanggya | lan Arya Japuspitane | andhawuhakên wuwus | lah

--- 102 ---

ki arya timbalan aji | sri narendra tan arsa | mangkono sirèku | baris anèng panangkilan | wikan mangke yèn pakênira wus mijil | lawan sawadyanira ||

78. Arya Jayapuspita wus nolih | ambubarakên barisanira | wus bubar saha wadyane | lampahe ting kalênthung | ririh datan ngagèt-agèti | kadya wilangan tindak | wadya gung tan carub | lawung agathik tan ana | wong awatuk miwah ingkang nolih-nolih | lan rowange tan ana ||

79. sampun prapta sakiduling masjit | sajatining pamondhokanira | gêgaman sami anolèh | marêg mring alun-alun | datan owah tataning baris | wong sawiji tan ana | ingkang lajêng mantuk | marang pamondhokanira | lajêng gêgêr barisnya mêpêti margi | katur ing sri narendra ||

80. langkung wagugên tyasira aji | dene Ki Arya Jayapuspita | arsa angrêbut jisime | abela kadangipun | suka pêjah kalawan kapir | kang dahat aniaya [a...]

--- 103 ---

[...niaya] | mangkana sang prabu | andhawuhakên timbalan | hèh ki arya timbalanipun sang aji | andika kinèn bubar ||

81. lah bêngganga kalih păncaniti | ayya kasompokên barisira | yèn pakênira wus umbèr | manawa sang aprabu | angrojongi dimène wani | ing mangke datan arsa | ki arya tumungkul | duk bubar saking pagongan | lingsir kilèn dènnya anggêgêr sang aji | malah surub hyang surya ||

82. budhal ki arya sawadyanèki | ngalèr ngilèn tata barisira | lampahnya prapta Pakundhèn | ya ta kasaput dalu | rêrêp wadya ing Surawèsthi | ing dalu winursita | wontên dutanipun | nata saking jroning pura | Sumabrata lan Răngga Wanèngjiwèki | datan amawi rowang ||

83. pan abêkta tadhahan kêkalih | isi sêrat kalawan busana | sampun pinatêdhakake | lan reyal kalih èwu | sêrat dalêm sinuksmèng galih | miarsa kang ukara | ki arya asujud | sumungkêm [sumung...]

--- 104 ---

[...kêm] anèng pratala | sawungune Jayapuspita sru nangis | sarya atêbah jaja ||

84. sampun mundur dutane narpati | wau Ki Tumênggung Sumabrata | Ki Răngga Wanèngjiwane | tumamèng ing kadhatun | kalih prapta ngarsa sang aji | ing dalu tan winarna | wadya Surèngkewuh | enjinge anulya budhal | sinangkalan paksa guna ngrasa wani |[4] bubare saking praja ||

85. tan winarna lampahirèng margi | sampun prapta nagri Surabaya | Arya Jayapuspitane | agung mangan anginum | agêgabah marang ing dasih | akarya dulangmangap | sèwu pan winangun | talangpati gangsal nambang | sêsêliran tri nambang myang saragêni | abra ingkang busana ||

86. tan winarna solahirèng nguni | gênti wau ingkang kawuwusa | sang nata langkung èmênge | ing tyas nanging sinamun | sapêjahe sang adipati | jinaluk mring Walănda | sang nata kaduwung | ngrasa tan darbe manggala | ing tyas èmêng Ratu Kancana udani | yèn nata gung sungkawa [sungka...]

--- 105 ---

[...wa] ||

87. kangjêng ratu ature mlas-asih | marma dados wuyunge punapa | sri narendra timbalane | wruhanira bok ratu | ing patine Sang Adipati | Surabaya pan măngka | bau kiwaningsun | mêngko bineka Walănda | yêkti cêla panjênêngan ingsun aji | praja tanpa manggala ||

88. yèn patuta kadya sun belani | kangjêng ratu wruh sêmuning nata | yèn sangêt ngêmu dukane | ngrarêpa aturipun | pan kawula nênuwun ugi | dipun emut paduka | dèn angeman sunu | kang wirayat eyang sultan | ing Mêntaram ing benjing bala Kumpêni | milya misesèng Jawa ||

89. lagya eca ngandika narpati | pan kasaru wau lêbêtira | Ki Patih Cakrajayane | atur uningèng prabu | yèn kang paman mangkya ngêmasi | Pangran Natakusuma | sang nata angungun | Cakrajaya ingandikan | praptèng ngarsa ngandika sri narapati | Paman Natakusuma ||

90. atmajane gêntèkna agipih | lah jênênga Pangran Pringgalaya [Pring...]

--- 106 ---

[...galaya] | ayya owah salinggihe | Cakrajaya wotsantun | sigra mêdal saking ing puri | sapraptanirèng jaba | dhinawuhkên sampun | yèn Pangran Natakusuma | atmajane ginêntèkakên lêlinggih | Pangeran Pringgalaya ||

91. aparentah sang sri narapati | luwang karta Mantaram kinarya | bumi gêdhe mantuk gêdhe | numbak anyar wong sèwu | kang panumping mantuk panumping | gêni tiga winayang | ing siti kaetung |[5] tunggil warsa Ngenta-enta | wong kêraman sêmana angadêg baris | awasta Ki Mas Dana ||

92. Ngenta-enta wus agêng kang baris | wong Mantaram sampun suyut sadaya |[6] kang mogok ginitik age | samono nuli katur | mring Ki Jayawinata aglis | anulya linurugan | Ngenta-enta rawuh | sampun cêcampuh ing ayuda |[7] ramening prang Jayawinata kalindhih | wadyane kathah pêjah ||

93. Dêmang Jayawinata mangkya glis | pan lumajêng marang Kartasura | atur uninga karsane | Ki Dana kang winuwus | apan karya punggawa mantri | akèh [a...]

--- 107 ---

[...kèh] patinggi desa | kang dadya tumênggung | wus andadi barisira | Kyai Dêmang Jayawinata wus prapti | nagari Kartasura ||

94. katur dhumatêng sri narapati | yèn matune[8] Gêdhe Pacukilan | mangkya umadêg barise | Ngenta-enta gènipun | langkung duka sri narapati | sagung para dipatya | jawi kang tinuduh | anggêmpur ing Enta-enta | sigra budhal kang minăngka ing têtindhih | Pangeran Pringgalaya ||

95. timbalanira sri narapati | yèn Ki Dana kacêkêl ing yuda | dèn gawaa urip bae | sang nata arsa dulu | lawan malihipun punagi | yèn prapta Kartasura | dènira anglampus | kinarya pangewan-ewan | dèn rampoga ingêdom wong sanagari | kocapa kang lumampah ||

96. Pangran Pringgalaya sampun prapti | Ngenta-enta lan sagung punggawa | sigra pinapag yudane | rame dènira pupuh | Kartasura punggawa prapti | samya ngantêp ing yuda | sadaya anggargut | samya jrih timbalan nata | myang Pangeran Pringgalaya angawaki [anga...]

--- 108 ---

[...waki] | wong karaman kèh pêjah ||

97. Ki Mas Dana lumayu agêndring | binuru dening wong Kartasura | mring Barabudhur puruge | ardi sigra kinêpung | pan kancandhak[9] Ki Dana aglis | binănda wus ginawa | mring Kartasurèku | wong cilik kang binoyongan | sigra budhal Pangeran Pringgalayèki | miwah sagung punggawa ||

98. sampun prapta ing Kartasurèki | katur marang kangjêng sri narendra | yèn pun Dana kacêkêle | karsanira sang prabu | kinon ngrampog ngêdom tumuli | marang wong sanêgara | ingundhangkên sampun | dèn ugêr waringin kêmbar | abdi dalêm kaparak lêkas rumiyin | nulya gantya kaparak ||

99. sawusira gêdhong wadya Jawi | kang gumanti ngrampog ing dom sigra | anulya ingundhangake | mring wong sanêgarèku | pan kacatur ing tigang ari | jisimipun kinênthang | anèng alun-alun | nulya pinocok kang murda | wus pinanjêr gêmbunge dipun pênêdi | pinêtak anèng endra ||

100. gantya warsa kang

--- 109 ---

ingucap malih | maratuwanya Kyai Mas Dana | Ki Gêdhe Pacukilane | katur marang sang prabu | yèn belani mantunirèki | nêdya băngga ing raja | ngadêg barisipun | sêmana wus linampahan | pra punggawa praptèng Pacukilan nênggih | Ki Gêdhe wus kapêdhak ||

101. apan dora kang matur nrêpati | apan ki gêdhe tan munasika | sêmana arsa mêmule | ki gêdhe dyan pinikut | marang sagung para dipati | pinocok ingkang murda | katur ing sang prabu | myang sutane pinêjahan | tunggil warsa Tumênggung Kartanagari | linungsur linggihira ||

102. mantun dènira dadi pêpatih | pan kinarya wadana panêkar | pan kawindu sêngkalane | warsa têtiga ratu | duk pepatih dadya sawiji | Tumênggung Cakrajaya | maksih lumastantun | parentahing tanah Jawa | tunggil warsa Ki Wiracana ing mangkin | mangun masigit Dêmak ||

103. sirapipun kang dipun salini | sri narendra ambêktani arta | apan ta sèwu kathahe [kathah...]

--- 110 ---

[...e] | lamine tigang tèngsu | Ki Tumênggung Wiracanèki | jênêngi anèng Dêmak | sawusira mantuk | sapraptane Kartasura | tan alami Ki Wiracana ngêmasi | angungun sri narendra ||

104. duk uripe Ki Wiracanèki | abdi dalêm gêdhong kering kanan | Wiracana têtindhihe | myang wong kaparak iku | wadanane amung satunggil | pangeran ing Balitar | pan têtindhihipun | pan mangkana cinarita | sri bupati arsa amêmantu nênggih | kang wayah kalih pisan ||

105. Pangran Balitar pêputra èstri | akêkasih Radèn Ajêng Wulan | pinundhut putra mring rajèng | wayah putra waruju | sri narendra kalangkung asih | mangkya Radèn Mas Damar | kang wayah pambayun | kang putra pangran dipatya | pan pinêndhêt putra dènira kang rayi | Pangeran Purubaya ||

106. sri narendra angandika aris | ni mbok ratu ingsun pan wus tuwa | ing karsaningsun ing mangke | si rara karsaningsun | ngong panggihkên [pang...]

--- 111 ---

[...gihkên] mupung ing mangkin | kalawan putuningwang | iku karsaningsun | mupung maksih jênêng ingwang | Kangjêng Ratu Pakubuwana wotsari | inggih langkung prayoga ||

107. tata tita lingira ing nguni | Kangjêng Susunan Pakubuwana | amêmantu ing putrane | wayah ingambil sunu | dawêg umur sadasa warsi | nama Dèn Ajêng Wulan | warna luwih ayu | angsal kang putra pangeran | Purubaya warnane anom apêkik | wasta Radèn Mas Damar ||

108. kala aningkah apan marêngi | ing dintên Sênèn Wage sêmana | ing Măndhasiya wukune | Jumadilakiripun | kawan wêlas kang punang sasi | taun Êdal lumampah | sangkalaning taun | trus guna angrangsang tunggal |[10] duk panggihe sumaos para bupati | otêr wong Kartasura ||

109. pra dipati sêntana myang patih | Dyan Apatih Cakrajaya prapta | kapurbayan sagarwane | sadaya sami tugur | agêng alit saos ing kardi | nguyu-uyu gamêlan [ga...]

--- 112 ---

[...mêlan] | umyang Galaganjur | miwah sagêgamanira | warna-warna rinakit asaos kardi | wontên ing kapurbayan ||

110. Sênèn sontên punggawa myang mantri | sami ngiring kadhaton wus prapta | pangantèn wau lampahe | kang têngara gumrudug | barondongan sênjata muni | sang nata duka ing tyas | palênggahan sampun | sri narendra angandika | anak ingsun patêmon putra myang putri | munggèng ing pangkon ingwang ||

111. radèn putra pinaksa wotsari | munggèng wêntisira nata kanan | sang putri wêntis keringe | sang nata lingira rum | babo anak ingsun kêkalih | oyoda arondhana | babo anak ingsun | pan dadia pangauban | marang sanak anak putunira benjing | tulusira patuta ||

112. poma sira dèn bisa alaki | miwah sira dènira mong garwa | sarta dèn êlus êmbune | putra kalih wotsantun | sampun lèngsèr nèng pangkon aji | sagsana

--- 113 ---

sigra dhahar | têngara gumrudug | barung kalawan gamêlan | pan gumêrah swarane kang punang janmi | lir orêg kang pratala ||

113. sampune dhahar sami wotsari | sampun mêdal saking jro kadhatyan | orêg wong jro iring kabèh | wadya jawi gumuruh | abarungan swaraning bêdhil | gamêlan sarêng munya | swarane gumuruh | nulya prapta kapurbayan | atêngara sanjata gamêlan muni | êdrèle barondongan ||

114. lurung-lurung andèr kang angiring | anglir gêlap swaraning kang janma | warna-warna jêmpanane | joli jêmpana tandhu | waos sulam benang myang jinggring | purbayaning rinêngga | pan asring dinulu | sadaya wus sinugata | pra bupati santan miwah kang mantri |[11] dhahar inum-inuman ||

115. samya tuwuk bubar têngah wêngi | byar raina dhatêng Kablitaran | samêkta angiringake | pangantèn sampun waruh |[12] ing Blitaran têngara nguni | sênjata barondongan | gamêlan ambarung | pra

--- 114 ---

Bupati Kartasura | pêpak kabèh Kablitaran sampun prapti | andhatêngakên suka ||

116. dhêdhaharan nginum ing salatri | enjing budhal pangantèn wus prapta | Kapurbayan sawadyane | datan kawarnèng ênu | pan sapêkên laminya nênggih | pagêring ingkang prapta | pan liyêngan ngêlu | sapasar wus samya waras | tan antara sri narendra nulya mijil | undhang mring wadyabala ||

117. sawarnane kang para bupati | kinèn karya dalême kang putra | pasowan kidul prênahe | sawetèning marga gung | kinèn majêng mangilèn kenging | gumuruh kang akarya | ing Kartasurèku | tan antara nulya dadya | dalêm agêng radèn pangante[13] wus ngalih | sawadya garwanira ||

118. sakaprabonira sampun ênting | ingusungan kang sangking Purbayan | sakidul ika dalême | kangjêng ratu winuwus | marang putra kêlangkung asih | radèn ayun yèn sowan | mara jro kadhatun | sabarang panuwunira | datan [data...]

--- 115 ---

[...n] lêpat kangjêng ratu anuruti | panuwune kang putra ||

119. sakathahe busana kang adi | apan saking ing ibu sadaya | sakalangkung sih mulene | sang nata kang winuwus | nulya enjing miyos tinangkil | pêpak ingkang sewaka | dipati nèng ngayun | sri narendra angandika | anak ingsun ki pangantèn sun paringi | anamaa pangeran ||

120. pangeran arya aluwih bêcik | lawan ingsun paringi lalênggah | mung têlung atus cacahe | pirabara ing besuk | jêng pangeran nuwun wotsari | anulya wontên undhang | sabuk ukup kuluk | pan antara tigang căndra | parasipun sang nata têngara muni | nuju wulan Ramêlan ||

121. anulya datan antara lami | jêng pangeran pinaringan lênggah | wong pitung atus cacahe | dadya jangkêp wong sèwu | jêng pangeran rêna kang galih | bungah wadyèng karian | mangkana winuwus | pambalike ing Winongan [Winong...]

--- 116 ---

[...an] | Radèn Tirtakusuma umadêg baris | agitik Pasuruan ||

122. kang jumênêng Pasuruan nguni | akêkasih Tumênggung Jadita | duk Pasuruan bêdhahe | punika kang tinandur | Pasuruan apan taliti | mangkana Ki Jadita | sampun kapalayu | dene bala ing Winongan | Pasuruan apan sampun dèn anciki | Radèn Tirtakusuma ||

123. sampun katur dhatêng sri bupati | yèn sun Tirtakusuma Winongan | tuhu lamun pambalike | langkung duka sang prabu | Kyai Kartanagara aglis | kinèn nglarug mangetan | lan sakancanipun | sagunge para punggawa | wong pasisir bang wetan kang dèn tindhihi | nglurug ngrusak Winongan ||

124. tan winarna ing marga wus prapti | ing Winongan rame dènnya yuda | pan tigang căndra lamine | Winongan dènnya gêmpur | kuthanira dipun obongi | rabine wus jinarah | Tirtakusumèku | binoyong mring Kartasura | pan abêkta atmaja laju satunggil | Mas Kaji namanira ||

125. Radèn Tirtakusuma angungsi |

--- 117 ---

ngili lumayu kitha Lumajang | kang lurug wus mantuk kabèh | Ki Jadita Tumênggung | Pasêdhahan dipun pêjahi | tinuwêg Kartasura | anèng alun-alun | dosane tiwas rumaksa | ing prajane anulya dipun pêjahi | apan ta gênti warsa ||

126. ya ta ingkang kawuwusa malih | Jayapuspita ing Surabaya | dènnya gumanti kakangne | amung sowan samulut | wadya Surabaya kinêrig | cinatur tigang nambang | sêsêliranipun | wadya sragêni sanambang | kang rong nambang ingaran wong talangpati | samya krega gênderan ||

127. sikêp waos mamas bèn anjinggring | myang tumpêr ingas myang bolang-bolang | wugu tulup landung ngambel | myang mantrènira agung | atanapi ari kêkalih | Apanji Surèngrana | ari kang waruju | sira Panji Kartayuda | ari kalih nyèwu sikêpe ngajurit | binaktèng Kartasura ||

128. duk sêmana kangjêng sri bupati | lamun Ki Arya Jayapuspita | asanega pasebane | sang nata sukèng kalbu | samya undhang anyêluk kêris | kancana lan salaka | wênèh kang balibutung [ba...]

--- 118 ---

[...libutung] |[14] asri tinatrapan êmas | sira Arya Jayapuspita tan lami | nèng nagri Kartasura ||

129. sigra mantuk marang Surawèsthi | sapraptanira ing Surabaya | tan arsa balia malèh | rêmbag sakadangipun | sêdya sami ngulati margi | mangkana kang utusan | mantri kang lumaku | Ki Tumênggung Sumabrata | kanthinira mantri jro ingkang lumaris | aran Diramênggala ||

130. samadya căndra nèng Surawèsthi | duta nata Kyai Sumabrata | lan Ki Diramanggalane | nanging Japuspitèku | asêmados sowan ing benjing | tansah sinăngga krama | duta kalih mantuk | praptanirèng Kartasura | wus praptèng jro ing ngabyantarèng narpati | atur sasolahira ||

131. sri narendra animbali patih | kinèn duta dhatêng ing Samarang | Surabaya pamogoke | ki patih sigra nuduh | sampun mêsat kagalih mantri | bêkta surat narendra | gêntia winuwus | Ki Arya Jayapuspita | saungkure Ki Sumabrata duta ji | anuduh arinira ||

--- 119 ---

132. Panji Surèngrana kinèn wiwit | mantuk saking nagri Surapringga | datan kawarna lampahe | nagri Nglamongan rawuh | sira panji anulya wiwit | budhal saking Nglamongan | Garêsik tinuju | saking Giri dènnya minggah | wong Nglamongan ing Kadu angrangsang biting | kawulane tan kangkat ||

133. kawarnaa dutaning narpati | sampun prapta nagari Samarang | sampun katampèn dutane | marang sira kumêndur | tinupiksa lan dèn urmati | kumêndur wus siyaga | anumpak ing laut | layar marang Surabaya | sapraptane Surabaya wus apanggih | lan Arya Japuspita ||

134. sira kumêndur têtanya aris | marang Ki Arya Jayapuspita | dene apanji solahe | Jayapuspita tambuh | saking awonipun apanji | kumêndur pan kèwêdan | mangkana pinatut | biting Garêsik binubrah | nulya mantuk kumêndur marang Samawis | apanji mintasraya ||

135. utusan marang nagari Bali | ing Garêsik winêton sagara | Dewa Kaloran srayane | wong Garêsik [Ga...]

--- 120 ---

[...rêsik] tinukup | mungsuh prapta ing têngah wêngi | gegeran apuyêngan | kathah kang kacakup | wadya lit mawur sasaran | sabêdhahe nagari wau Garêsik | mantuk Dewa Kaloran ||

136. samados ing wangsulira malih | panji Lamongan apan akathah | ambêktani rêrubane | kang katur ing dewa gung | ing Kaloran dutane prapti | mangkana kang winarna | nagri Surèngkewuh | Dipati Jayapuspita | apratăndha wus angadêgakên baris | ngirub măncanagara ||

137. Panji Kartayuda kang tinuding | agêcêgi pra măncanagara | lumaksana ing barise | ngirit prajurit sèwu | nagri Japan kang dèn margani | wong Japan tan kawawa | mapaga prangipun | samya anungkul kewala | nagri Japan samana wus dèn margani | lajêng mring Wirasaba ||

138. dadya Wirasaba samya ngili | bupatine ngumpul marang Daha | Apanji Kartayudane | Wirasaba wus rawuh | bupatine apanggih sêpi | pan sampun tinanêman | Kartayuda [Kar...]

--- 121 ---

[...tayuda] laju | ngrabasèng nagari Daha | wong Kadhiri pan sampun miyarsa warti | sanega mêthuk ing prang ||

139. apan lagya yun-ayunan jurit | kawarnaa Apanji Lamongan | sampun lumampah dutane | anggêpuk ing Sidayu | ramening prang kathah kang mati | kitha Sidayu bêdhah | panji sigra mangsuk | mingêr agitik ing Jipang | tan winarna ing marga ing Jipang prapti | lajêng campuh ing yuda ||

140. sira wadya ing Jipang kalindhih | wau Tumênggung Surawijaya | andêrojog duk kèngsêre | gugup tan polih kiwul | wong Lamongan gya wangsul malih | lajêng ngrabasèng Tuban | sêmana wus rawuh | ing Tuban campuh ing yuda | wadya Tuban ingamuk sadaya gusis | kuthane wus kancikan ||

141. kawarnaa kang anèng Kadhiri | duk samana campuh ing ayuda | Apanji Kartayudane | wong Kadhiri anggargut | wadya Surabaya mangungkih | ambuk angamuk rampak | wong Kadhiri mawur | sira Panji Kartayuda | sabalane sampun ngancik ing Kadhiri | anulup wong bang

--- 122 ---

wetan ||

142. ing Kartasura ingkang winarni | dina Soma sang nata sineba | pinarak ing dhampar gêdhe | jêjêl wadya supênuh | dêmang arya lan ondhamui | ngabèi sinang arya | kandhuruan sèwu | myang Apatih Cakrajaya | munggèng ngarsa abukuh konjêm ing siti | sigra matur ing nata ||

143. yèn nagari dalêm Surawèsthi | mangkya pun Arya Jayapuspita | tuhu lamun pangadêge | sampun angirup-irup | marang sagung măncanagari | bang wetan ginêcêgan | myang pasisiripun | ing Sidayu sampun bêdhah | miwah Tuban ing Jipang sampun kalindhih | Kadhiri wus kancikan ||

144. asru ngandika sri narapati | hèh Apatih Cakrajaya sira | mracayaa dipun age | iya marang kumêndur | yèn wong Surabaya ambalik | lan sira sanenggaa | gêgamaning pupuh | sira dhewe lumayua | mêtu êlor ngirida bala pasisir | miwah măncanagara ||

145. iya Tumênggung Kartanagari | kang sun tuduh iku nindhihana | mêtua

--- 123 ---

kidul lakune | lawan sira dèn gupuh | amundhuta bala Kumpêni | ki patih atur sêmbah | ngadhaton sang prabu | ki apatih undhang-undhang | wus amatah mantri kang dhatêng Samawis | wong Kartasura dandan ||

146. kawarnaa caraka nrêpati | ingkang dhatêng nagari Sêmarang | prapta katampèn surake | marang sira kumêndur | tinupiksa dipun urmati | kumêndur akapita | angundhangi sampun | bala Kumpêni siyaga | lan kumêndur tur wikan marang Bêtawi | wus mêsat dutanira ||

147. tan winarna lampahirèng nguni | Kyai Tumênggung Kartanagara | andhingini ing budhale | saking Kartasurèsuk | ngirit wadya măncanagari | Ki Patih Cakrajaya | kang maksih angantun | anganti bala Walănda | duk sêmana kundur utusan aglis |[15] ajangji angkatira ||

148. Ki Apatih Cakrajaya aglis | budhal saking nagri Kartasura | miyos Samarang lampahe | bala umyung gumuruh | busananya awarni-warni | tinon lir puspita bra | asri yèn dinulu | myang sagung

--- 124 ---

para punggawa | tan winarna nèng marga praptèng Samawis | gantya kang kawuwusa ||

149. sira Tumênggung Kartanagari | lampahira apan sampun prapta | ing Jipang têpis-wiringe | apan sampun kêkuwu | nganti wadya măncanagari | akumpul anèng Jipang | Ki Răngga Madiyun | myang Kapuwangka Magêtan | ing Balora ing Waru lan Caosragi | amung ing Garobogan ||

150. punggawa kalih sami dèn piji | tumut lampahira ki apatya | apan pasisir wêdale | Dyan Suryawinatèku | Radèn Sasrawinata nênggih | kang wayah panêmbahan | kang raka karuhun | pinaringan ing Mandura | kang saduman nanging ta datan alami | anulya tinimbalan ||

151. pinaringan Garobogan nênggih | Suryawinata Sasrawinata | warnanên wau lampahe | Ki Kartanagarèku | sampun ayun-ayunan jurit | lan Panji Surèngrana | anèng Majalangu | Tumênggung Surawijaya | sampun kumpul lan Kyai Kartanagari | wus agêng barisira ||

152. kang Têmênggung Surawijayèki | wus siyaga lan sawadyanira [sa...]

--- 125 ---

[...wadyanira] | myang măncanagara kabèh | budhal arsa umanggut | Kyai Kartanagara nguni | kinarya tindhihira | panji sigra mêthuk | rame campuh ing ayuda | wadya măncanagara prangnya mangungkih | datan nêdya mundura ||

5. Durma

1. Panji Surèngrana pêngkuh ing ayuda | lawan Mangkunagari | myang wong Kartasura | buru-binuru samya | wadya lit kathah kang mati | sapih kang yuda | apan kasaput wêngi ||

2. kutha Jipang apan ta sampun kancikan | marang măncanagari | janji mundur sigra | dhatêng nagri Lamongan | wontên dasih tur udani | yèn nagri Tuban | sampun kancikan malih ||

3. mring ki răngga wong pasisir kang binêkta | Nglasêm Kudus lan Pathi | Ngrêmbang lan Juwana | Apanji Surèngrana | mila mundur sawadyèki | kang kawarnaa | Dewa Kaloran nênggih ||

4. prapta malih bêkta punggawa têtiga | prapta nagri Garêsik | dene kèhing bala | pitung atus sadaya | wastane punggawa katri | pun Dewa Soka | lan Dewa Sadesinggih ||

--- 126 ---

5. Dewa Bagus wastane ingkang satunggal | Panji Surèngranèki | amanggihi sigra | marang Dewa Kaloran | prapta nagri ing Garêsik | Dyan Surèngrana | samya agunêm kawis ||

6. ri sampunnya rêmbagan Panji Lamongan | arsa banjêla malih | dhatêng nagri Jipang | sira Dewa Kaloran | bêktani satus wong Bali | wontên satunggal | têtiyang ing Garêsik ||

7. pan binakta dhatêng Panji Surèngrana | aran juragan Bali | agêng manahira | sugih wong têtêbusan | dêdêge agêng ainggil | kyai juragan | kêras ambêgirèki ||

8. kaduk wani tau aprang ing lautan | wus binakta tumuli | mangsah dhatêng Jipang | rabine ki juragan | ginadhe sadhatêng apanji |[16] kinèn ambêkta | marang ing Surawèsthi ||

9. para dewa pan sami kantun sadaya | anèng nagri Garêsik | pan Ki Surèngrana | budhal sawadyanira | ingkang kinarya pangarsi | Kyai Juragan | tan kawarna ing margi ||

--- 127 ---

10. lampahira sampun prapta nagri Jipang | sampun campuh ing jurit | lan wong Kartasura | sagung para punggawa | pêpakan măncanagari | anèng ing Jipang | ingkang dadya têtindhih ||

11. Ki Tumênggung Surawijaya ing Jipang | langkung ramening jurit | ya ta ki juragan | bali sigra umangsah | mudhun saking ing turanggi | angamuk ngampak | wong tatêbusan ngiring ||

12. Ki Juragan Bali tandange lir yaksa | kang tinarajang isis | wadyabala Jipang | kathah longe kang pêjah | miwah wong măncanagari | kathah kang pêjah | sigra mundur tumuli ||

13. sakathahe punggawa măncanagara | myang wong Kartasurèki | kèngsêr yudanira | wontên sakilèn kitha | desa Barongkol dèn goni | para prawira | pan sami abêbiting ||

14. kutha Jipang anênggih sampun kancikan | dhatêng Surèngranèki | sigra wontên duta | prapta katur uninga | yèn Sidayu dèn anciki | marang Ki Răngga | Tuban myang wong pasisir [pasi...]

--- 128 ---

[...sir] ||

15. ingkang kilèn ingirit dhatêng ki răngga | sigra Juragan Bali | kinèn umangsaha | mring Sidayu nagara | sampun binaktan wong Bali | sèkêt kèhira | nulya mangkat tumuli ||

16. Ki Juragan Bali lampahe wus prapta | ing Sidayu nagari | campuh dènnya yuda | angamuk Ki Juragan | Ki Răngga Tuban tan gingsir | rame kang yuda | wong pasisir kèh mati ||

17. kyai răngga wus lumayu marang Tuban | lawan wadyèng pasisir | Sidayu wus bêdhah | kancikan ki juragan | sagunge bala pasisir | ngumpul mring Tuban | pan sami abêbiting ||

18. Ki Juragan Bali angungsi mring Tuban | sigra angrangsang biting | nanging nora kangkat | kyai răngga ing Tuban | darbe têtukon wong Bali | mung pitung dasa | sigra kinèn miyosi ||

19. ananggulang yudane Kyai Juragan | sigra campuh tumuli | kuwêl dènnya yuda | wong tukon pitung dasa |

--- 129 ---

pangamukira mangungkih | Kyai Juragan | panggah nora gumingsir ||

20. wong têtukon tandange lir singa lodra | ingkang katrajang isis | wonge Ki Juragan | akathah ingkang pêjah | miwah wadyanira panji | kang tinindhihan | marang Juragan Bali ||

21. tiyang Bali sèkêt pan tumpês sadaya | siji tan ana kari | sira Ki Juragan | sigra mundur lon-lonan | pan sampun atur upêksi | mring Surèngrana | yèn asor dènnya jurit ||

22. sira Panji Lamongan langkung bramantya | sigra budhal mring Tubin | lan sawadyanira | sapraptane ing Tuban | lajêng campuh ing ajurit | rame kang yuda | wong Tuban kèh ngêmasi ||

23. wus kalindhih yudane Ki Răngga Tuban | wadyanira kèh mati | kuthane kancikan | marang Panji Lamongan | nagari Jipang winarni | sapungkurira | Panji Surèngranèki ||

24. ingancikan malih mring Kartanagara | myang Surawijayèki | sarta pradandanan | dadya măncanagara | pan samya kinêrig malih | wadya ing Jipang |

--- 130 ---

barise agêng malih ||

25. Kyai Răngga Tuban ingkang kawarnaa | anèng Nglasêm nagari | sami pabarisan | wong Pathi lan ing Ngrêmbang | pêpak Kudus Juwanèki | wus pakumpulan | anèng Nglasêm nagari ||

26. kawuwusa Ki Apatih Cakrajaya | maksih wontên Samawis | anganti Wêlănda | kang sangking ing Jakarta | amung Ki Somacitrèki | kinèn ngluruga | angrêbut nagri Tubin ||

27. wong pasisir kipa nênggih kang binêkta | sigra budhal tumuli | tan kawarnèng marga | wus praptèng nagri Tuban | lajêng campuh ing ajurit | ramening yuda | gantya rog silih-ungkih ||

28. pan kinêpung wau nagari ing Tuban | dening bala pasisir | Sang Panji Lamongan | pan kêkathahên lawan | wus kèngsêr sawadyanèki | mring paronggahan | anilar kithèng Tubin ||

29. wong bang kilèn angêbroki kitha Tuban | ya ta ingkang winarni | Kyai Cakrajaya | budhal saking Sêmarang | angirit bala

--- 131 ---

Kumpêni | pan sabêrgada | tanapi tiyang Bugis ||

30. lan Makasar Ambon Tarnate Sambawa | Minangkabo wong êncik | antawis sanambang | dene pangagêngira | Kumêndur Gobyo namèki | lawan Kapitan | Krasbun andêling jurit ||

31. sira Amral Baritman kantun Samarang | lawan bala Kumpêni | nêngih sabrêgada | aso anèng Samarang | Ki Patih Cakrajayèki | lajêng mring Tuban | kêrig bala pasisir ||

32. praptèng Tuban Ki Cakrajaya utusan | mring Ki Kartanagari | sigra lumaksana | mring nagri Surabaya | Jangrawati ngriwut margi | têka lajua | marang ing Surawèsthi ||

33. pan manira umancal marang ing Tuban | anjog ing Surawèsthi | apan sampun rêmbag | Kyai Kartanagara | wus budhal sawadyanèki | miyos ing dharat | kang tinilar ing wuri ||

34. Ki Tumênggung Surawijaya ing Jipang | kinèn jaga nagari | mênèk Surèngrana | ngiwat-iwut ing wuntat | Ki Patih

--- 132 ---

Cakrajayèki | pan sampun mancal | lawan wadya Kumpêni ||

35. mêdal laut sampun lajêng lampahira | ingkang tinilar Tubin | Arya Kudus lawan | pêpatih ing Jêpara | kang aran Ki Wiramantri | kang kawarnaa | Panji Surèngranèki ||

36. duk Ki Patih Cakrajaya anèng Tuban | lèngsèr Surèngranèki | saking Paronggahan | ki patih sarêng mancal | sira panji wangsul malih | mring Paronggahan | klawan Juragan Bali ||

37. Ki Juragan Bali pikir jroning nala | kaya paran si panji | dènnya băndayuda | mungsuh mring sanêgara | dèn lurugi ing pêpatih | Si Surèngrana | dadya mungsuh sang aji ||

38. ingsun iki dadya milu wong druhaka | pangrasane kang ati | kala ingsun dagang | layar anèng lautan | marmane ingsun asugih | barkating nata | ingkang sun pundhi-pundhi ||

39. milanipun ingsun sugih mas salaka | tan lyan barkat narpati | sun suhun ing murda | ya ta Kyai Juragan | nulya api-api sakit | pan arang mangan | puasa pati gêni ||

40. arsa pamit yèn waras [wa...]

--- 133 ---

[...ras] măngsa mantuka | milane api gêni | antuk pitung dina | wau dènira pasa | Ki Juragan lajêng misi | katur ing panjya | yèn juragan asakit ||

41. Ki Juragan Bali kinèn mantuk sigra | marang nagri Garêsik | binotong kewala | wêlingira apanjya | hèh poma Juragan Bali | yèn sira waras | nuli balia maning ||

42. tan winarna ing marga Kyai Juragan | sampun prapta Garêsik | nulya mangan sêga | sakite wus waluya | ya ta gêntia winarni | Ki Cakrajaya | prapta ing Surawèsthi ||

43. lan Kumêndur Gobyo wau rowangira | samya jujug ing luji | ya ta kacarita | loji ing Surabaya | Kumpêni kang jaga kêdhik | mung kawan dasa | sami angati-ati ||

44. pan mèh bêdhah rinurah wong Surabaya | nulya Rêkyana Patih | Cakrajaya prapta | myang sagunging punggawa | wus pêpak nèng Surawèsthi | sawadyanira | tuwin sagung Kumpêni ||

45. Ki Tumênggung Kartanagara wus prapta | nagari Surawèsthi | baris kidul kitha | aran desa Sapanjang | sumêdya ngaturi

--- 134 ---

tulis | marang sang nata | miwah rêkyana patih ||

46. Cakrajaya pan samya ngaturi sêrat | marang sri narapati | duta lumaksana | wus praptèng Kartasura | sêrat katur ing narpati | wus tinupiksa | bêbukaning kang tulis ||

47. suratira Kiyai Kartanagara | pinariksa mring aji | kacaryan sang nata | andangu marang duta | sapa kang anulis iki | duta tur sêmbah | pukulun kang anulis ||

48. abdi dalêm awasta pun Saratuna | sutane Saradèwi | lingira sang nata | warahên gustinira | carike ngong pundhut mangkin | dèn ulihêna | maring Kartasurèki ||

49. kang caraka kêkalih sampun tinulak | wus binêktanan tulis | duta kalih mêsat | ya ta kang kawarnaa | kang baris ing Surawèsthi | ayun-ayunan | pan sami abêbiting ||

50. sêkathahe punggawa ing Kartasura | tuwin bala Kumpêni | kalangkung prayitna | mariyême tinata | tanapi wong Surawèsthi | prayitnèng baya | tan ana sêdya urip ||

51. kawarnaa kang para dewa têtiga | kang anèng [a...]

--- 135 ---

[...nèng] ing Garêsik | susah manahira | sira Dewa Kaloran | sadhatênge lajêng sakit | nulya angundang | marang Juragan Bali ||

52. Ki Juragan Bali sampun praptèng ngarsa | Dewa Kaloran angling | hèh Kyai Juragan | manira atêtanya | apa wartane ing mangkin | ing pabarisan | pan sira lagi prapti ||

53. Ki Juragan Bali alon saurira | inggih mangke pun panji | anèng Paronggahan | mungsuhe kathah prapta | myang kang dhatêng Surawèsthi | pêpatih nata | Cakrajaya namèki ||

54. para dewa anjêtung tan ana ngucap | myarsa ingkang pawarti | nênggih Ki Juragan | angling Dewa Kaloran | marmane manira prapti | ing tanah Jawa | sagupe[17] si apanji ||

55. pakonira Susunan Pakubuwana | mêngko patihe prapti | yèn pakonanea | măngsa dilurugana | pêpatihe sri bupati | hèh ya Juragan | manira mangke mulih ||

56. Ki Juragan Bali alon wuwusira | yèn dika arsa mulih | mring Nungsakambangan | manira angsung wikan | dhumatêng [dhuma...]

--- 136 ---

[...têng] rêkyana patih | pamrih kawula | dika angsala margi ||

57. yèn Ki Patih Cakrajaya botên suka | dika angsala margi | pan nagri Mandura | Sumênêp Pamêkasan | kaparentah mring ki patih | nênggih andika | tumut dhatêng pun panji ||

58. yêkti dika amêngsah wong sanagara | pun Surèngrana Panji | duraka ing nata | angling Dewa Kaloran | sakarêpmu ingsun iki | Kyai Juragan | Bali utusan aglis ||

59. tur uninga mring Apatih Cakrajaya | punang utusan prapti | nagri Surabaya | tundhuk lawan apatya | kang caraka atur tulis | gya tinupiksa | dhatêng rêkyana patih ||

60. Ki Apatih Cakrajaya langkung trustha | myarsa ungêling tulis | tinulak kang duta | sarta Kyai Juragan | tinimbalan mring ki patih | sarta ngatêrna | sagung para dewèki ||

61. duta prapta Ki Juragan langkung suka | sagung para dewèki | sigra kinèn budhal | miwah Kyai Juragan | angatêrakên ing margi | kang para dewa | ing Pêlasa wus prapti ||

62. para

--- 137 ---

dewa sampun lajêng lampahira | sira Juragan Bali | dhatêng Surapringga | sami ungkur-ungkuran | Ki Juragan aglis prapti | ing Surabaya | seba marang ki patih ||

63. Ki Apatih Cakrajaya suka ing tyas | dènira aningali | maring Ki Juragan | dene gagah prakosa | dêdêge agêng ainggil | sugih santana | Ki Juragan tinari ||

64. apa wani marang Panji Surèngrana | Ki Juragan tur bêkti | purun anggêcêka | mring Panji Surèngrana | ing pundi gène pinanggih | pun Surèngrana | purun agênti kêris ||

65. Ki Apatih Cakrajaya ngandikannya | yayi Tumênggung Têgil | sira nindhihana | marang adhi Juragan | bêkta punggawa kêkalih | Barêbês lawan | yayi ing Lèpèntangi ||

66. Ki Tumênggung Têgal ature sandika | sigra mangkat tumuli | lawan Ki Juragan | datan kawarnèng marga | wus prapta nagri Garêsik | lajêng umangsah | mring Lamongan nagari ||

67. Panji Surèngrana mangkya lagya prapta | sawadyanya umiring | saking Paronggahan | sapraptane Lamongan | nulya [nu...]

--- 138 ---

[...lya] Ki Juragan prapti | sawadyanira | lawan Têmênggung Têgil ||

68. dyan ginêcêk wau nagari Lamongan | rame campuh ing jurit | sira Ki Juragan | mudhun saking turăngga | saha bala ngamuk ngungkih | lir singa lodra | kang tinarajang gusis ||

69. wus kalindhih yudane Panji Lamongan | balane akèh mati | kèngsêr saking kitha | lumayu dhatêng wana | kulawargane angiring | Panji Lamongan | balane akèh mati ||

70. Ki Tumênggung Surawijaya ing Jipang | saking kilèn nangkêbi | ki răngga ing Tuban | saking êlor narajang | Panji Lamongan tan gingsir | mêmpên nèng wana | datan kêna pinurih ||

71. sami mênggah sagunge para punggawa | sigra mundur tumuli | Ki Tumênggung Têgal | miwah Kyai Juragan | mundur saking ing Garêsik | sawadyanira | ya ta ingkang winarni ||

72. Ki Tumênggung Kartanagara kalawan | Cakrajaya Apatih | pan sami utusan | dhatêng ing Kartasura | sarwi angaturi tulis | myang Sarartuna | ingaturakên aglis ||

--- 139 ---

73. mring sang nata sarta ngaturi uninga | yèn Juragan Garêsik | purun labuh karyan | sira kanjêng sri nata | anulya mangkat tumuli | duta wus prapta | lawan sri narapati ||

74. Sarartuna wus katur ngarsèng narendra | langkung suka sang aji | sigra tinimbalan | sira Ki Sarartuna | wus kinarya lurah carik | ngalihkên aran | Carik Braja namèki ||

75. sri narendra ngandika dhatêng caraka | warahên si apatih | mêngko Si Juragan | Bali dèn gêmpalana | têlung atus wong Garêsik | sun wèhi aran | Ngabèi Tohjayèki ||

76. ponang duta atur sêmbah sigra mentar | tan kawarna ing margi | praptèng Surabaya | atur dhatêng ki patya | yèn katarima turnèki | Dyan Cakrajaya | langkung trustha ing galih ||

77. Ki Juragan nuli wau tinimbalan | dhatêng ing Surawèsthi | tumênggung ing Têgal | Kyai Kartanagara | Garêsik nênggih kang kari | kinèn jagia | nênggih nagri Garêsik ||

78. Ki Tumênggung Têgal prapta Surabaya |

--- 140 ---

lawan Juragan Bali | sampun ingaranan | Angabèi Tohjaya | kalangkung suka ing ati | kang kawarnaa | Panji Kartayudèki ||

79. arinipun Ki Arya Jayapuspita | ing mangkya lagya prapti | saking nagri Daha | datan malêbèng kitha | angrêriwuk anèng jawi | kèhe kang wadya | rongèwu winitawis ||

80. bala Kartasura kang baris Sapanjang | nênggih kang dèn setani | wong Kartanagaran | tan bisa golèk pangan | yèn sampun akanthi biting | watawis rusak | wadya ing Kartawani ||

81. ngiwat-ngiwut sira Panji Kartayuda | pinara pat kang baris | bêdhug têlu prapta | ngamuk sawadyanira | bakda subuh andhatêngi | angamuk rampak | enjing asar pan prapti ||

82. sêdhih kingkin kang baris anèng Sapanjang | tan ana kang binukti | Panji Kartayuda | ingkang ngadhangi marga | ya ta gênti kang winarni | Ki Cakrajaya | apirêmbagan sami ||

83. lan Kumêndur Gobyo wau rowangira | angling rêkyana patih | kumêndur anêdha | mangsah

--- 141 ---

ing adilaga | punapa kang dèn antèni | pan sampun lama | nèng nagri Surawèsthi ||

84. ling Kumêndur Gobyo lah ki patih nêdha | sigra rêkyana patih | undhang kang punggawa | sami kinèn siyaga | sakapraboning ajurit | sagung dipatya | nêmbang têngara atri ||

85. nulya mêdal wau saking pabitingan | wong alit samya kardi | têtingkês lan jagang | ingkang lumampah ngarsa | dene tatane kang baris | Kumpêni ngarsa | dadya dhadhaning jurit ||

86. tuwin wadya Makasar Bugis Sêmbawa | tan têbih lan Walandi | kang dadya pangawat | Dipati Jayaningrat | anindhihi wong pasisir | ingkang pangawat | ingkang pangiwa kering ||

87. ingkang têngên kang dadi pangawat kanan | kang minăngka têtindhih | Kyai Adipatya | Citrasoma Japara | Ki Citrajaya Apatih | pan anèng têngah | tunggil lawan Kumpêni ||

88. kadya mêndhung barise rêkyana patya | amor baris Kumpêni | tan kêna winilang | sakèh papan kèbêgan | tanapi bala pasisir |

--- 142 ---

tan kêna ngetang | tinon lir gunung gêni ||

89. wadya bala apan sampun asiyaga | ingkang nindhihi baris | apan arinira | Arya Jayapuspita | warnane anom apêkik | pan sanès biyang | lan Jayapuspitèki ||

90. kêkasihe gêntèni swargi kang raka | ran Jangrana Ngabèi | kang minăngka dhadha | para kaum sadaya | pan samya rasukan putih | para ngulama | pitung atus kèhnèki ||

91. para kêtip tinon lir kultul[18] sarawa | sarwi anyothe cundrik | pan angagêm watang | tan kêna kawoworan | sira ki pangulu kakim | ingkang minăngka | têtindhihe pra cantrik ||

92. pan pangulu Tambakaji sisihira | sagung kang para santri | mantri Surabaya | kang minăngka pangawat | dene Kyai Adipati | Jayapuspita | munggèng wuri atêbih ||

93. sampun budhal saking salêbêting kitha | rêbut papaning jurit | sungsun ing Kapasan | wau dènira mapan | Kumêndur Gobyo glis prapti | sawadyanira [sawadyani...]

--- 143 ---

[...ra] | myang punggawa pasisir ||

94. sigra campuh wau dènira ayuda | Kumpêni ambêdhili | kaum Surabaya | sami mêndhak sadaya | anèng ara-ara sami | Kumpêni sigra | wanti-wanti bêdhili ||

95. sampun pêtêng samadyaning adilaga | dening kukusing bêdhil | kaum Surabaya | sarêng pangamukira | sigra Ki Pangulu Kakim | ngamuk manêngah | lawan Ki Tambakaji ||

96. ki pangulu kalih tandange lir yaksa | galak amăngsa daging | kukusing sundawa | sinusupan kewala | campuh caruk ingkang jurit | rukêt kang yuda | kapanggih padha wani ||

97. Ki Ngabe Jangrana sigra angatag |[19] marang ing para mantri | Dêmang Wirasraya | lan Gongganglawe sira | Dêmang Ngêbêban tan kari | lan Singarana | myang Si Singalagèki ||

98. Sêcapura lawan sira Sindubaya | sami andêl ing jurit | samana anulya | sami kinèn gitika | lawan kaponakanèki | Jaka Tangkêban | anênggih kang wêwangi ||

99. têtilare Ki Adipati

--- 144 ---

Jangrana | warnanira apêkik | nanging maksih bocah | sira Jaka Tangkêban | kinarya têtindhih mantri | sigra umangsah | nêmpuh pêngawat kering ||

100. sarêng ngamuk para mantri Surabaya | tandangira ngajrihira |[20] Ngabèi Jangrana | sigra wau umangsah | dèn iring wong talangpati | pangawat kanan | sanjata sarêng muni ||

101. ramening prang tibane mimis lir udan | gumêr sambating kanin | lan putunge watang | papan pating garopatan |[21] suwèking bandera asri | miwah daludag | lêlayu kang nglimputi ||

102. ing paprangan pêtêng dhêdhêt lêlimêngan | riwut lir têngah wêngi | kaum Surabaya | sura pangamukira | anêmpuh bala Kumpêni | ulêng-ulêngan | Wêlonda datan gingsir ||

103. para kêtip tandangira kadi yêksa | watang wus tanpa kardi | ngamuk lan curiga | sami kuthah rudira | kaum sami baju putih | kadi sangkêlat | kaabang lamun kaèksi |[22]|

104. wadya Bugis Makasar samya umangsah | tulung marang Kumpêni |

--- 145 ---

kaum Surabaya | liwung pangamukira | wong Bugis tinêmpuh wani | ramening yuda | kêris caruk lan cundrik ||

105. ting barêkuh swarane kang băndayuda | pêdhang-pinêdhang gênti | kêtib Surabaya | tandangira lir yaksa | sèwu sêdhêng măngsa daging | numbak anigas | anuduk angakahi ||

106. wadya Bugis Makasar gêmpung suh sirna | tuwin bala Kumpêni | tumpês sabrêgada | wangke lir wêwukiran | ing paprangan banjir gêtih | sarah kumbala | endhe lir prau kunthing ||

107. kang turăngga lir sela agêng nglêgarang | dhadhap tamèng lan tamsir | tinon kadi mina | angambang ing samodra | amor lindhu andhatêngi | angrèn prabata | megung lir ruging ardi ||

108. kang akasa kêlap-kêlap kadi bêlah | liwêran kilat thathit | lintang sumamburat | tinon kadi kiyamat | bala Kumpêni sirnanting | sisaning pêjah | lumayu ngungsi biting ||

109. kang pangawat kiwa ingkang tinarajang | mring Mantri Surawèsthi | tandange lir buta | sira Jaka Tangkêban |

--- 146 ---

ingkang kinarya têtindhih | kuwêl kewala | mungsuh bala pasisir ||

110. sira Jaka Tangkêban angamuk ngampak | kang tinarajang isis | Dipati Janingrat | sumyur sabalanira | dèn amuk ing para mantri | wong Pakalongan | samya lumayu wingwrin ||

111. ya ta wau Apanji Wiranagara | wadyabala ing Têgil | datan antuk papan | gêgêr madyèng palagan | tinarajang ngarsèng wuri | myang kering kanan | wadyabala ing Têgil ||

112. samya dheprok tan ana ingkang lumajar | kawratan sihing gusti | wadyèng Surabaya | asru panêmpuhira | wong ing Têgal dèn bêdhili | tur tinowokan | pinasêr cèkèl biring ||

113. kacarita Tumênggung Wiranagara | darbe ari satunggil | aran Ănggrayuda | nangis nungkêmi pada | tuwin ingkang para mantri | samya karuna | ature mêlas-asih ||

114. dhuh gustiku Dipati Wiranagara | lumayua tumuli | rêbuta Kuripan | ngungsia pabitingan | patine kula andhêmi | anggèr [ang...]

--- 147 ---

[...gèr] paduka | tulusa mukti sari ||

115. sira Panji Wiranagara ing Têgal | amicara ing galih | nadyan lumayua | măngsa wurunga pêjah | mendah ucape ing bumi | ingsun lumajar | benjang nak putu mami ||

116. sri narendra tan arsa ngawulakêna | utamaning bupati | dhatêng adilaga | angling Wiranagara | kèh sakèhe sanak mami | ngong milya pêjah | mring sira ambelani ||

117. wadyabala ing Têgal kakehan lawan | kiwul-kiwul tan palih | mantri Surabaya | langkung sudirèng rana | lagya winongwong Hyang Widdhi | jinajayèng prang | marma tan olih tandhing ||

118. ki tumênggung ing Têgal lir Partatmaja | duk rinêbut ing jurit | mring sata Korawa | ingkang para santana | kathahira kawan dèsi | tumpês sadaya | siji tan ana kari ||

119. kang abêkta bawat lante lan kandhaga | pêjah ngarsaning gusti | sira Sang Apanjya | Wiranagara Têgal | jajanira kêrêp kanin | bating baluncar | niba nulya ngêmasi ||

120. marang gone kalih [ka...]

--- 148 ---

[...lih] atus ingkang pêjah | parêka lawan gusti | wadya Surabaya | samya angêmu waspa | miyat kunarpanya Panji | Wiranagara | bagus lêgawèng pati ||

121. kawarnaa Ki Tumênggung Cakrajaya | mundur saking ajurit | Kumpeni kèh rusak | kumêndur ing Samarang | tan pisah lawan ki patih | sabalanira | angungsi marang biting ||

122. kang pangawat têngên wus sumyur sadaya | datan amăngga pulih | akèh kang palastra | kang gêbyur ing jro toya | lan Ki Tohjaya Ngabèi | tumut mêngawat | kanan sarowangnèki ||

123. sêdyanira Kyai Ngabèi Tohjaya | sêdya nanggulang jurit | pan kèlês ing wadya | ingkang sami lumajar | dadya akiwul tan polih | wêkasan misah | wêkasan turut kali ||

124. wus lumêbêt marang jroning pabitingan | panggih lawan ki patih | sami ngungunira | ature Ki Tohjaya | kiyai dika tangguhi | sampun lumajar | darapon tiyang alit ||

125. wontêna pangusènira kang lumajar | tuwin bala Kumpêni | sasisaning pêjah | dene jasat kawula | paduka damêl pangarsi | Ki Cakrajaya |

--- 149 ---

langkung trustha kang galih ||

126. amiyarsa ature Kyai Tohjaya | nulya bala pasisir | kang sami lumajar | wus sami tinimbalan | kacarita kyai patih | adarbe wadya | kathahe wolung dèsi ||

127. lagya nêdhêng warnane samya taruna | rinayat tur ginalih | nênggih ingaranan | têtiyang trunasura | sami akulambi kuning | asikêp watang | mamanji ninggring jinggring ||

128. dene wadya kapatihan ingkang kathah | anèng pangawat kering | myang pangawat kanan | Kiyai Sutayuda | ingkang minăngka têtindhih | lan Ekatruna | sami angrêksa biting ||

129. munggèng kering Ki Ngabèi Sutayuda | têngên Ekatrunèki | wadya Surabaya | wau anulya prapta | kang ngilut dhatêng ki patih | umyang kang surak | umung kêndhang gong bèri ||

130. kalaganjur tinêmbang munya angangkang | barung lan carabali | wadya Kartasura | angrês ing manahira | miyarsa gamêlan muni | wong Surabaya | alok sarwi ambêdhil ||

131. nulya ngrangsang bitinge Ki Cakrajaya | sigra campuh kang jurit | tiyang trunasura | tinêmpuh barisira | wong trunasura tan gingsir | ramene [rame...]

--- 150 ---

[...ne] yuda | lir udan sinêmèni ||

132. Ki Tohjaya pangamuke kadya yêksa | nèng ngarsane ki patih | bala Surabaya | kang tinarajang bubar | sira Cakrajaya Patih | angagêm rotan | nindhihi anèng wuri ||

133. samangsane mêngkab bala trunasura | ki patih anudingi | rotan sarya mojar | hèh bocah trunasura | padhaa balia maning | ayya lumajar | ingsun anjaluk kardi ||

134. marang sira sapisan iki kewala | wong trunasura bali | sabên arsa mênggak | Dipati Cakrajaya | kadya mêngkana dènnya ngling | wong trunasura | dadya kukuh ing jurit ||

135. pra punggawa pasisir mawur sadaya | samya ngungsi ki patih | bala Surabaya | asru pambujungira | kang kacandhak dèn tumbaki | wong pangasalan | kathah longe kang mati ||

136. Ki Tumênggung Puspanagara ing Batang | maksih kathah kang ngiring | lumayu lon-lonan | angungsi ki apatya | sarêng cêlak lan ki patih | wong trunasura | wau ingkang nulungi ||

137. sampun kumpul lan ki patih Cakrajaya | wus binubuhan biting | Kyai Citrasoma |

--- 151 ---

myang Dipati Janingrat | anunggal dadi sawiji | wong Surabaya | kang bujung samya prapti ||

138. anêrajang bitinge Ki Ekatruna | sampun campuh ing jurit | Kyai Ekatruna | rame dènira yuda | anênggih katiban mimis | jajanya bêngkah | niba nulya ngêmasi ||

139. kancanipun pan sami mawur sadaya | bala ing Surawèsthi | tandange lir buta | minggah mring pabitingan | ki patih angatag aglis | wong truna sura | kang kinèn anulungi ||

140. myang Kumpêni samya guntur ing sanjata | nanging kasaput wêngi | mantri Surabaya | mundur sarwi ambêkta | kunarpanira Apanji | Wiranagara | sawadyane kang mati ||

141. karsanira pinêtak ing Surabaya | sasanake kang lalis | ayya kênthang-kênthang | binêkta mring jro kitha | Ki Arjapuspitèki |[23] mundur mring kitha | kang wadya samya ngiring ||

142. praptèng jawi sigra anabuh gamêlan | monggang pinirsa asri | bala Kartasura | angrês sêngkalanira | lar dadi bocahing bumi | kang kawuwusa | arsa nukup ing jurit ||

143. Surèngrana wus budhal sing wana Jipang | arsa [ar...]

--- 152 ---

[...sa] nukup ing jurit | bala Kartasura | kang abaris Sapanjang | lampahira sampun prapti | ing Surabaya | sabalanya umiring ||

144. kawarnaa Tumênggung Surawijaya | sampun miyarsa warti | lamun Surèngrana | bodhol saking ing wana | sigra nusul sawadyèki | praptèng Sapajang | masanggrahan tumuli ||

145. bala Kartasura asrêp manahira | ingkang samya abaris | anèng ing Sapajang | watawis tigang dina | wong Surabaya dhatêngi | rame kang yuda | wanci ing madya ratri ||

146. Rănggalawe saking lor dènnya narajang | Surèngrana Apanji | nêmpuh saking wetan | Apanji Kartayuda | saking kidul andhatêngi | wong Kartasura | lir gabah dèn intêri ||

147. Ki Tumênggung Surawijaya ing Jipang | sura pêngkuh ing jurit | wadyabala Jipang | nênggih karoban lawan | ingurugan dhusun lêmbing | pasir myang panah | binendrongan ing bêdhil ||

148. wadya Jipang akathah ingkang palastra | wong Bali samya gusis | Ki Surawijaya | datan arsa mundura | binendrongan dening bêdhil | nanging tan pasah | ingurugan jêmparing ||

--- 153 ---

149. maksih gêgêr Tumênggung Surawijaya | sigra dipun pasiri | kêna jajanira | apan bucêg satuma | ingusap karaos sakit | kang kawarnaa | Kyai Kartanagari ||

150. karsanira atêtulung ing ayuda | sampun dipun ajangi | mring wong Surabaya | datan pantuk tulunga | dènnya jurit têngah wêngi | kongsi raina | sampun pisah kang jurit ||

151. pêndhak sore Tumênggung Surawijaya | kacarita ngêmasi | bala Kartasura | angrês ing manahira | têngah dalu bubar sami | akuthetheran | kathah kantun nèng margi ||

152. nênggih mêdal ing Garêsik lampahira | lajêng ngilèn lumaris | bala Kartasura | mêdal nagri Sêmarang | pan Surèngrana Apanji | bali Nglamongan | dènira anututi ||

153. ênêngêna sira Panji Surèngrana | gantya ingkang winarni | Sang Amral Baritman | wus praptèng Surabaya | angirit bala Kumpêni | kalih bragada | apan sampun apanggih ||

154. lan Kumêndur lan Apatih Cakrajaya | Kumêndur sigra warti | yèn asor kang yuda | Kumpêni kathah pêjah | Amral langkung banting topi [to...]

--- 154 ---

[...pi] | kêlangkung duka | ngambil sêmprong tumuli ||

155. wus sinêmprong nagari ing Surabaya | amral ebat ningali | agoyang kêpala | amundhut pari sigra | gêgantung munggèng ing ngarsi | Amral Baritman | kacatur arang bukti ||

156. karsanira amangan nisil kewala | miwah yèn arsa guling | dènnya sare sungsang | wus angsal tigang dina | angucap mring ki apatih | Ki Cakrajaya | nagari Surawèsthi ||

157. langkung awrat inggih pangraos kawula | lami kula dèn jurit | nagari ing sabrang | akathah ingkang pêjah | dhatêng kawula ing nguni | angraos wêgah | gèn kawula ajurit ||

158. nanging mangke nagari ing Surabaya | kula ebat ningali | yèn tan nglampahana | ayahaning narendra | sayêkti kawula bali | botên kaduga | bêdhah ing Surawèsthi ||

159. nanging mangke ki patih atur kawula | sampun alit kang ati | inggih pintên bara | wontên pasihaning hyang | sarta barkating narparti |[24] ing Surabaya | bêdhaha dening mami ||

160. Ki Apatih Cakrajaya pirêmbagan |

--- 155 ---

lan punggawa pasisir | prakawis ing tingkah | rencang ngulati pangan | ature para bupati | ingkang prayoga | pun adhi Tohjayèki ||

161. kang dadosa têtindhihing wadyabala | ngulari bêras pari | Kyai Cakrajaya | mèsêm alon lingira | emane tan duwe kanthi | adhi Tohjaya | duwea kanthi siji ||

162. yêkti dadi dandanan luwih prayoga | kang padha lan si adhi | Kyai Citrasoma | matur dhatêng apatya | pun Arya Kudus anênggih | adarbe wăngsa | Sirnayuda namèki ||

163. Panêmbahan Makaol kang darbe têdhak | purunipun nglangkungi | yèn mirsa sanjata | kêdah ngamuk kewala | tan beda lawan pun adhi | pun sirna yuda | nulya dipun timbali ||

164. apan dadya kanthine Kyai Tohjaya | kinarya senapati | ing wadya kang nglarag | sakèh wong Kartasura | sampun angsal bêras pari | kang kawarnaa | Pangeran Mandurèki ||

165. tinimbalan marang nagri Surabaya | marang rêkyana patih | nanging ing Mandura | lagya amanggih karya | aprang lan mantunirèki | Arya Dikara | Pamêkasan nagari ||

166. marganira

--- 156 ---

garwane Arya Dikara | purik dipun kukuhi | marang ingkang rama | Pangeran Cakraningrat | pan sampun dadi kang jurit | êlong linongan | wong Mandura kalindhih ||

167. dening bala Mêkasan wadya Mandura | akathah ingkang balik | marang Radèn Arya | Dikara duk samana | pangran kewran ingkang galih | dyan arinira | kinarya senapati ||

168. Radèn Suradiningrat kinèn mangguta | ngirit sagung prajurit | budhal saking kitha | sapraptanirèng rana | Pangeran Malik ing kapti | supe ing kadang | dènira rêbat singgih ||

169. kait lawan Jangkewuh mantri panuwa | sigra utusan aglis | marang Surabaya | katur wêwadulira | yèn kang raka tuhu balik | duta wus prapta | katur kiyai patih ||

170. sampun têlas ing purwa têkèng wêkasan | Suradiningrat nênggih | lamun ingkang raka | mangkya sêdya abăngga | kait lan wong Surawèsthi | yèn wontên karsa | kawula kang nanggupi ||

171. angrêmêta ingsun kakang Cakraningrat | dening salahing gusti | pan inggih kawula [ka...]

--- 157 ---

[...wula] | Malang datan ginêga | kathah wêwadule tuni | marang apatya | tuwin marang Kumpêni ||

172. langkung suka Ki Apatih Cakrajaya | Amral suka tan sipi | sampun aputusan | marang parau kapal | Kapitan Kartas kang nami | kinèn jathoka | muara Mandorèki ||

173. lawan wadya ing Sumênêp pinrentahan | milya radèn ajurit | duta wus tinulak | prapta nagri Mandura | katur sasolah ing nguni | Suradiningrat | langkung trustha ing galih ||

174. kunêng Pangran Cakraningrat winursita | sampun ngaturan uning | lamun arinira | sêdya mungsuh ing raka | langkung wagugên ing galih | sigra utusan | marang nagari Bali ||

175. minta tulung dènira mungsuh rinira | wau ingkang winarni | Dyan Suradiningrat | barise wus angrêda | wadya Sumênêp wus nunggil | myang Pamêkasan | pun nunggal ingkang baris ||

176. miwah bala Mandura sumuyut samya | pangran kesisan dasih | bubar barisira | arsa marêki kitha | sumahab bala lumaris | ingkang pangarsa | kitha sampun rinakit [rina...]

--- 158 ---

[...kit] ||

177. wus kinêpung Sang Dipati Cakraningrat | mêmpên nèng dalêm puri | prajurit kang têngga | nêmatus winitara | ing sabên dina kèh mijil | nusul mring Radyan | Suradiningrat sami ||

178. dadya kewran sang Dipati Cakraningrat | tinilar ingkang baris | dadya mupus ing tyas | pan arsa angungsia | pangeran marang Kumpêni | kang anèng kapal | miwah mring ki apatih ||

179. wus siyaga lan sagarwa putranira | nêdya numpak jêladri | wau balanira | Radèn Suradiningrat | saking jawi ambêdhili | dadya pangeran | gugup budhal tumuli ||

180. apan sampun andhingini lampahira | mring Kumpêni wèh paksi | ingkang anèng kapal | sira Kapitan Kartas | kalangkung suka ing galih | iya matura | ingsun ingkang nulungi ||

181. pan Kumpêni besuk ingkang angulihna | marang Mandura iki | miwah ki apatya | rêmbuge wus anèng wang | pan ingsun kinèn ngaturi | mring Surabaya | duta tinulak aglis ||

182. Sang Dipati Cakraningrat lolosira [lolosi...]

--- 159 ---

[...ra] | mêdal butulan wuri | kapêthuk utusan | lampahe sigra-sigra | sampun prapta ing pasisir | numpak ing palwa | garwa saputranèki ||

183. myang kang dasih kang trêsna samya binêkta | numpak ing palwa kunthing | ngunjal marang kapal | pangeran sampun prapta | minggah ing kapal tumuli | Kapitan Kartas | sigra budhal tumuli ||

184. wus binêkta pangeran minggah ing kapal | urmatira nglangkungi | sarya munggèng petak | wau kang garwa prapta | kapitan amêthuk malih | nèng jawi petak | kinèn aminggah malih ||

185. cinandhak kang asta dènira kapitan | urmat sênjata muni | sarwi nêcêp jăngga | wus tataning Wêlonda | tan abeda jalu èstri | saking gêng urmat | ing sang dyah salah kapti ||

186. pan gumêtêr anjrit Radèn Ayu Sampang | kang sinambat ing tangis | amung ingkang raka | pangran kagyat miyarsa | muka bang lir wora-wari | andik kang netra | lathi mawinga wêngis ||

187. krodha narik kêris wau ta kapitan | ginoco lambung kering | niba kapisanan | lajêng pangamukira |

--- 160 ---

wadya Kumpêni ngêbyuki | wus pinarbutan | dèn pestul myang kinarbin ||

188. pan kasompok Kumpêni samya amêdhang | nanging pangran tan busik | angamuk manêngah | anuduk kang katiban | pêjah tan kongsi ping kalih | myang putranira | milya ngamuk mangungkih ||

189. abusêkan gègère sajroning kapal | Kumpêni kèh ngêmasi | myang kang nandhang brăna | tandangira pangeran | lir singa lodra ngajrihi | kuthah rudira | gêmpang wadya Kumpêni ||

190. cinarita Kumpêni sakapal têlas | akêdhik ingkang kari | amung gala-gala | kang maksih sami mangsah | sami ngagêm sorot bêdhil | sira pangeran | sayah dèn gêbug bêdhil ||

191. lan tinubruk ing kursi pangeran tiba | lênggah dipun popori | myang kang para putra | pêjahe pinoporan | pangeran sampun ngêmasi | murda tinigas | binaktèng Surèngwèsthi ||

192. gêmbungira linabuh anèng samodra | Kumpêni ingkang kari | sigra dènnya layar | marang ing Surabaya | wau ta ingkang winarni |

--- 161 ---

Rahadèn Sura- | diningrat sawadyèki ||

193. dènnya ngêlut prapta sapinggiring toya | wangsul sawadyanèki | angêbroki kitha | Kumpêni sampun prapta | nagari ing Surawèsthi | sampun apanggya | amral lan radèn patih ||

194. katur solahira duk anèng lautan | amral ngungun tan sipi | tuwin ki apatya | langkung pangungunira | dene andêl ing ajurit | Kapitan Kartas | pêjah myang bala ênting ||

195. Ki Apatih Cakrajaya wus utusan | dhatêng ing Kartawani | tur uningèng nata | datan kawarnèng marga | prapta Kartasura enjing | punang caraka | cundhuk lawan narpati ||

196. sampun katur surat saking ki apatya | kapitèng tyas narpati | langkung ngungunira | punang duta tinulak | kadhahar turing narpati | wus pinatêdhan | angsul-angsul kang tulis ||

197. miwah ingkang nuwala Suradiningrat | pinatêdhakkên aglis | duta pinatêdhan | nimbali Radèn Sura- | diningrat mring Surawèsthi | angriga wadya | sakapraboning juri[25] ||

--- 162 ---

198. tan winarna caraka praptèng Madura | pan sampun dèn dhawuhi | wau Radèn Sura- | diningrat sigra-sigra | sakapraboning ajurit | gumrah kang wadya | budhal mring Surawèsthi ||

199. sampun prapta Rahadèn Suradiningrat | nagari Surawèsthi | tundhuk lan apatya | miwah Amral Baritman | myang sagung para bupati | pasisir ika | andhèr ngarsaning patih ||

200. pinaringkên nuwala maring rahadyan | Suradiningrat nênggih | lamun pinatêdhan | nagari ing Mandura | lawan sinungan wêwangi | gantyani raka | Cakraningrat Dipati ||

201. ingèstrenan sagunging para dipatya | miwah amral nêksèni | ing karsa narendra | pan lajêng adhêdharan | myang rêmbag masalah jurit | amral angucap | marang rêkyana patih ||

202. ki apatih inggih sumăngga ing karsa | masalah ing ajurit | apan sampun lama | kèndêl tan wontên mangsah | wus sêdhênge manggut jurit | apan kawula | angsal têlik ngajurit ||

203. kadi wontên pitulungira Hyang Suksma |

--- 163 ---

ari Salasa enjing | nêdha mangsah yuda | samya ngrabasèng ing prang | ki apatih tan nauri | inggih sakarsa | manira atut wuri ||

6. Pangkur

1. sampun dadya ingkang rêmbag | ingundhangan sakèh bala pasisir | laminya datan winuwus | prapta ari Salasa | enjing nêmbang têngara bêndhe angungkung | ki apatih wus siyaga | sakapraboning ajurit ||

2. punggawa pasisir samya | asanega miwah bala Kumpêni | gumrudug swaraning tambur | miwah Amral Baritman | lan apatya samana sampun angumpul | pangawat sampun tinata | kang munggèng ing kanan kering ||

3. sira Pangeran Mandura | wus tinuduh dadya pangawat kering | ing Tuban Garsik Sidayu | kang dadya kanthinira | anadene wadya pasisir sadarum | dadya panêngên sadaya | dene kang wadya Kumpêni ||

4. tan owah kalawan saban | munggèng dhadha ki patih anèng wuri | budhal kang wadya gumuruh | tingkês janggang nèng ngarsa | sira Amral Baritman lawan Kumêndur | Gobyo anindhihi [anindhih...]

--- 164 ---

[...i] wadya | gêgaman lir gunung gêni ||

5. Dipati Jayapuspita | wus miyarsa mungsuhe andhatêngi | sigraa têngara umyung | gumyah wong Surabaya | pan gumrêgut tandangira dulu mungsuh | wau ta rêkyana patya | kalawan bala Kumpêni ||

6. wus acêlak lawan kitha | sampun kèndêl samya anata biting | prasamya amasang ulur | mariyêm wus pinarnah | ing palatar luhur baluwartinipun | wadya pasisir sadaya | prasamya amasang biting ||

7. wadya Surabaya miyat | yèn mungsuhe sami angangsêg baris | samya aminggah ing luhur | amasang mriyêmira | nglela kalantaka anakan lan masbun | saksana campuh kang yuda | arame bêdhil-binêdhil ||

8. ngagêm sanjata kewala | kang mariyêm anèng ing balowarti | swaranya lir gunung rubuh | surak ambal-ambalan | Ki Dipati Jayapuspita cinatur | minggah dhatêng pêpanggungan | kodhokngorèke tan kari ||

9. umung anèng pêpanggungan | amral miyat solahe sang dipati | agoyang kêpalanipun | sigra ingaraharah [ingarah...]

--- 165 ---

[...arah] | kinèn nyipat ing mariyêm panggungipun | sinusulan ing gurnada | nanging tiba nèng atêbih ||

10. binendrong panggung ingarah | wadya Surabaya malês ambêdhil | samya kadya gêlap sèwu | kacatur pitung dina | dènira prang mariyêm siyang myang dalu | padhang wismèng Surabaya | ginunturan gutuk api ||

11. nanging wadya Surabaya | datan ana miris ingkang ing galih | kang têngga bitinganipun | eca angura-ura | kang anggambang kang ngrêmbab miwah kang nylêmpung | yèn wayah pukul sawêlas | wong wadone samya ngirim ||

12. mring lakine kang atêngga | pabitingan Kumpêni aningali | pinasang mariyêmipun | wong wadon gya sinipat | datan kandhêg eca dènnya gendhong sumbul | lumaksèng ing pabitingan | Kumpêni ebat ningali ||

13. wadya lit ing Surabaya | kang wong desa sabên dina kèh prapti | miwah ingkang para kaum | sangking ing pagunungan | sêdya milya aprang sabil karsanipun | arsa nauri sihira | ing gusti sang adipati ||

14. marma wong desa mangkana | lampahira ki dipati

--- 166 ---

ing nguni | sadaya parentahipun | desa myang pagunungan | ukur bisa sêmbayang ing pêthèk luput | miwah saniskarèng karya | dadya sadesa upami ||

15. purun asalat sadaya | kang parentah linuputakên sami | ing karya myang takêr turun | luput pangawang-awang | pinardikakakên wong sadesa iku | tan ana sinungan karya | malah atampi pêparing ||

16. amintêr saking jro kitha | mila sakèh suka samya ngêmasi | ing nguni Surabayèku | apan milya bismilah | ukur uwong sami agêgulang ngèlmu | laris ingkang talak binas | miwah patekah ingaji ||

17. nahan ganti kawuwusa | Panji Surèngrana nulya aprapti | saking gènira bêbujung | mring wadya Kartasura | dhatêng lajêng Nglamongan laminirèku | sira Panji Surèngrana | praptane karsa manggihi ||

18. srayane kang lagya prapta | sangking Nungsakambangan Murah Panji | Balèlèng kêkasihipun | bêkta bala sanambang | mila prapta Surèngrana kang angimpuk | pangêbang kang muni layang | èwêde Surèngranèki ||

19. ing nguni Dewa Kaloran | samutunge ing mangke angsal malih | duk samana atatêmu | kalawan Surèngrana [Su...]

--- 167 ---

[...rèngrana] | miwah Panji Kartayuda sarêng têmu | anèng desa ing Kapraban | wau dènira manggihi ||

20. sinunggyan sinuba-suba | apan arsa binaptèng mring nagari | Jayapuspita tan rujuk | dèrèng eca kang manah | maksih suka angadu prajurit kaum | arsa dèn pitambuhana | owêl ta manawi runtik ||

21. marma kalih arinira | samya kinèn manggihi Murah Panji | yèn benjang kasoranipun | karsanya ki dipatya | Murah Panji Bulèlèng kêna dèn adu | suda pangandêling Suksma | supe kodrating Yyang Widdhi ||

22. ngandêl sêsamining janma | mila suda yitnane ing ajurit | duk srayane dèrèng rawuh | wisma ing Surabaya | kang katiban gutuk api payonipun | ingkang kêni tan tumama | ing mangkya kathah kabêsmi ||

23. kuneng ingkang kawuwusa | sira amral lawan rêkyana patih | kalawan Gobyo Kumêndur | sami apagunêman | tuwin ingkang para bupati sadarum | Kumêndur Gobyo sru ngucap | kadipundi ki apatih ||

24. yèn ta agung makètêna | aprang mriyêm tanpa wêkasing jurit | yèn rêmbag nêdha pinanggut |

--- 168 ---

sami aprang adhadha | pintên kèhe obat mimis ingkang dhawuh | yèn manggunga babêdhilan | sawindu pan nora busik ||

25. wadya punika akathah | wong Kumpêni miwah wadyèng pasisir | myang wadya Mandura pênuh | kalangane punapa | kyana patih angrojongi mring kumêndur | miwah Sang Amral Baritman | ngundhangi bala Kumpêni ||

26. myang Apatih Cakrajaya | pra dipati wus samya dèn undhangi | siyaga arsa umanggut | sampun nêmbang têngara | bêndhe tambur gumêrah wadya gumrêgut | budhal saking pabitingan | kotbuta bala kumpêni ||

27. tatane baris tan owah | kadya sabên baris lumakyèng ngarsi | kang dèn kabayani ngayun | umyang kang balakuswa | Ki Dipati Jayapuspita winuwus | miyarsa yèn mêngsah prapta | ing alun-alun abaris ||

28. kang dadya pangawat kanan | Ki Ngabèi Jangrana ingkang rayi | ingkang munggèng keringipun | sira Jaka Tangkêban | ki dipati minăngka ing dhadhanipun | gêgaman awarna-warna | tinon lir prawata sari ||

29. gamêlanira angangkang | ki dipati adhangkrang dèn payungi | bala Kumpêni wus rawuh | sampun ayun-ayunan [a...]

--- 169 ---

[...yun-ayunan] | pan agamêng wadya Kumpêni lir mêndhung | sarêng têmpuh ing ayuda | pan sampun bêdhil-binêdhil ||

30. kang pangawat sarêng mangsah | wong Kumpêni angêdrèl wanti-wanti | pinirsa lir gêlap sèwu | barung lawan gamêlan | awor suraking bala atri gumuruh | pêtêng madyaning payudan | dening kukus angliputi ||

31. sumahab wong Surabaya | kadi mina măngsa sajroning warih | wadya Mandura anêmpuh | myang pasisir sadaya | ramening prang caruk wong kalawan mungsuh | Dipati Jayapuspita | angabani wong pasisir ||

32. ambyuk mangamuk manêngah | tingkês janggang sampun dèn obrak-abrik | miwah kang prajurit kaum | pangamuke lir yaksa | ingurugan jêmparing pasêr myang busur | susub kukusing sundawa | wadya Kumpêni kèh mati ||

33. Kumêndur Gobyo umiyat | yèn Kumpêni akathah ingkang mati | abanting topiyonipun | sigra ngrêgakên bala | miwah Amral Baritman sarêng umanggut | Kapitan Krêbun lan Lutnan | Pandêr Lènglèng angawaki ||

34. myang upêsir sarêng mangsah | Minangkabo Ambon Makasar Bugis |

--- 170 ---

sarêng dènira mangamuk | miwah bala Mandura | pra dipati pasisir ngrêgakên wadu | sakarine ingkang pêjah | Kumpêni mangamuk ngungkih ||

35. tan kewran wong Surabaya | pangamuke lir buta măngsa daging | para mantri sarêng ambyuk | payudan tanpa rungyan | samya kuthah ludira sariranipun | anumbak-numbak anigas | gumêr sambate wong kanin ||

36. tibane mimis lir udan | tigas ingkang gêgaman ting carêngkling | sêbrak suwèking lêlayu | rêkataking daludag | gêbyog-ginêbyog lêlayu umbul-umbul | saking ramening ayuda | kang sura aganti kêris ||

37. sawênèh dugang-dinugang | kuwêl ingkang yuda bithi binithik | arame gêbug-ginêbug | sanjata tanpa karya | tanpa wilang kang mati sungsun atimbun | lêbu malêdug siniram | ing ludira kadi tasik ||

38. kadi bêlah kang akasa | kêlap-kêlap pratiwi gonjang-ganjing | surêm kang surya sumêmbur | ginggang Sang Ăntaboga | lindhu awor prakêmpa kang parbata rug | ing payudan lir kiyamat | kocak ingkang jalanidhi ||

39. sadina dènira yuda | akèh wadya

--- 171 ---

ingkang singunên sami | ngêmasi ambuning marus | ing ludirèng kunarpa | pirang-pirang pandêlêng palagan pênuh | watang putung kadya sarah | kumbala lir lumut kèli ||

40. Kumpêni kalih brêgada | ingkang tumpês kajawi Ambon Bugis | Makasar Bali myang Butun | tumpês tanpa wilangan | Lutnan Pandêr Lèlèng punika kasambut | tumpês sakumpêninira | Kapitan Krêbun ngêmasi ||

41. Lutnan Pabadhêm palastra | miwah wadya Surabaya kèh mati | sapih kang yuda kasaput | ing dalu kawarnaa | Ki Dipati Jayapuspita ajumbul | lan sagung prajuritira | lèngsèr mring sawetan kali ||

42. baris ing kori sayatra | kithanira pan sampun dèn êbroki | dene sira Ki Tumênggung | Cakrajaya lan amral | duk samana prapta Kumpêni kang bantu | saking nagari Jakarta | kalih bragada kang prapti ||

43. pangiride Mayor Kustap | lan Kapitan Pardèmês Luknang Jakim | katri prajurit linuhung | wus panggih lawan amral | pan Kumêndur Gobyo langkung sukanipun | Kumpêni bantune prapta | panggih lawan ki apatih ||

44. ing dalu kang kawuwusa | pagunêman sagung para

--- 172 ---

bupati | kalawan para tumênggung | miwah Amral Baritman | myang Kumêndur Gobyo asru dènnya muwus | hèh ki patih paran karsa | punapa kèndêl ing jurit ||

45. ki apatih alon mojar | karsaningsun ing yuda sun kèndêli | angasokakên ing batur | sigra Pangran Mandura | asru matur marang sira ki tumênggung | yèn suwawi lawan karsa | lêhêng pinagut ing jurit ||

46. mupung dèrèng kêmbul lawan | kadangipun Surèngrana Apanji | myang Panji Kartayudèku | ing mangke lagya mangsah | inggih anèng ing Kapraban barisipun | amanggihi kancanira | pun Bulèlèng Murah Panji ||

47. yèn punika anunggêla | yêkti awrat pinanggut ing ajurit | inggih ta sadayanipun | salah siji rêbaha | dyan Kumêndur Gobyo nèmpèl wêntisipun | giyak sarwi latah-latah | itu bêtul lêbih baik ||

48. Kumêndur Gobyo punika | cinarita akêras tur bangbang pring | marmanira paksa manggut | saking tan bisa mulat | ing rusake Kumpêni kang manggut pupuh | sêdya angamuk kewala | apêpulih ing ajurit ||

49. rêmbag sagunging [sa...]

--- 173 ---

[...gunging] dipatya | ki apatih lan amral anuruti | datan kawarna ing dalu | enjing nêmbang têngara | gubar bèri gumrudug swaraning tambur | gumyuh ingkang balakuswa | sami samaktèng ajurit ||

50. budhal sagunging gêgaman | wus tinata pangawat kanan kering | ingkang munggèng têngênipun | pangeran ing Mandura | atimbangan wadyèng pasisir sadarum | gêgaman tanpa wilangan | kadya tasik tanpa têpi ||

51. ya ta wau kawuwusa | Ki Dipati Jayapuspita myarsi | kalamun mungsuh umanggut | sigra nêmbang têngara | wus siyaga wadyabala Surèngkewuh | gêgaman lir ardi puspa | myang pangawat kanan kering ||

52. sira Ngabèi Jangrana | munggèng kanan Jaka Tangkêban kering | myang para mantri sadarum | gêgaman sigra budhal | pan amêthuk kilèn lèpèn prênahipun | Dipati Jayapuspita | ginarbêg ing pra prajurit ||

53. wong dulangmangap sanambang | datan pisah lawan sang adipati | wadya talangpati sèwu | pinangku munggèng ngarsa |

--- 174 ---

para mantri anèng pangawat tinuduh | kang gêgaman sampun prapta | tata sakilèning kali ||

54. wadya Kumpêni wus prapta | ki apatih lawan bala pasisir | pan sarêng dulu-dinulu | lajêng campuh ing yuda | swaraning kang sanjata lir gunung rubuh | pêtêng kukusing sandawa | apan kadi têngah wêngi ||

55. tandange wong Surabaya | pan anusub anèng kukusing bêdhil | wong talangpati gumrêgut | manêngah ngamuk rampak | kang ing dhadha wadya Kumpêni tinêmpuh | akuwêl ulêng-ulêngan | wong Surabaya mangungkih ||

56. Kumpêni pangêdrèlira | datan anggob dening kukusing bêdhil | bala Mandura manêmpuh | surak kadya ampuhan | tuwin wadya pasisir sarêng anêmpuh | Dipati Jayapuspita | asuwarèng marang dasih ||

57. lah payo wong Surabaya | dulangmangab miwah wong talangpati | mêrêma bae sirèku | aja anyipta gêsang | apan iki patukuning swarga luhung | prajurit ing Surabaya | pangamuke mobat-mabit ||

58. kang katrajang lir sagêmpang |

--- 175 ---

wong Kumpêni akathah ingkang mati | ing wuri mangsah akiwul | Mayor Kustab kalawan | Kapitan Pardèmês pan sarêng umanggut | Kumêndur Gobyo manêngah | ngamuk tandange lir bêlis ||

59. siramral ngimpuni wuntat | lan Kapitan Konar lan Lunang Jakim | wadya Kumpêni anggargut | sura mangangah-angah | wadya Surabaya pangamuke liwung | sanjata datanpa karya | akuwêl pan silih-ungkih ||

60. Ki Tumênggung Cakrajaya | nêrêgakên wadya kang anèng wuri | suraking wadya gumuruh | umyang ponang gamêlan | mimis tiba dinulu pan kadya jawuh | wong Surabaya kèh pêjah | dulangmangab talangpati ||

61. nanging dèn idak kewala | wadya dulangmangab kiwul angungkih | Mayor Kustab pan apêngkuh | myang wadyanira samya | kawan dasa kang kinèn anganggêm durbus | kang nêmpuh ngarsaning Kustab | wong Surabaya kèh mati ||

62. dadya bênggang sanalika | sinusulan gurnat lan gutuk api | ingkang tinêrajang gêmpur | kunarpa lir babadan | pacing anggulasah wadyèng Surèngkewuh | Dipati Jayapuspita | anglela madyaning jurit ||

63. lan sagung pacaranira [pacarani...]

--- 176 ---

[...ra] | bawat lante gêndhaga anèng ngarsi | upêt miwah kang kêkacu | tan owah linggihira | sang dipati eca anggènira udud | ing lantaran dinamonan | upête ing rare alit ||

64. Kumêndur Gobyo umiyat | ing solahe wau ki adipati | bramantyanira kalangkung | sarwi nrêgakên bala | binarondong ki dipati asru muwus | iya mara êntèkêna | mimis obatmu wong kapir ||

65. kacatur ki adipatya | lan rasukanira pranakan putih | sarwi udhêng gilig wungu | arja anyamping limar | tinon kadi andaka tuhu binagus | Kumpêni pangêdrèlira | tan pêgat awanti-wanti ||

66. tan miris Jayapuspita | eca gigit sadak sarwi nudingi | dèn aparêg kumêndurmu | sira Jaka Tangkêban | saking kering awas dènira andulu | yèn kang paman pinarbutan | sigra angingêr turanggi ||

67. pangawatira dèn tilar | sira Jaka Tangkêban sru nyamêthi | ing turăngga sigra mamprung | kuda nandêr manêngah | pun mangun-sih rasning kuda janjan biru | kasangsang ing ganjur atab | binendrongan dening bêdhil ||

68. turăngga

--- 177 ---

tan patuk nêngah | katadhahan ing mungsuh kanan kering | Jaka Tangkêban angamuk | watangira ingikal | kinêmbulan ing prajurit ngarsa pungkur | kasan tinumbak kang kêna | ing kering kèh angêmasi ||

69. ngarsa mawur tinarajang | wusirasub miwah ing kanan kering | tan kewran pangamukipun | sira Jaka Tangkêban | kudanira katiban mimis wus lampus | niba Ki Jaka lumumpat | lawung katut ing turanggi ||

70. putung dyan narik curiga | sira Jaka mangamuk karo kêris | lir andaka tandangipun | ri sêdhêng atan brana | para mantri ing Surabaya andulu | manêngah samya kotbuta | kang katrajang sami ngisil ||

71. Jaka Tangkêban wus prapta | ing ngarsaning wau sang adipati | nangis anungkêmi suku | ngandika sang dipatya | lah asoa kulup aja paksa ngamuk | dyan mangsah kang anglut prapta | sangking kering angêbyuki ||

72. sira Ngabèi Jangrana | munggèng kanan rame gènira jurit | nanging karoban ing mungsuh | binendrong kering kanan | ingurugan sanjata myang pasêr busur | sira Ngabèi Jangrana | jajanira akrêp kanin ||

--- 178 ---

73. pan ing jawi datan pasah | ing jro rêmpu Ki Ngabèi ngêmasi | wadya Surabaya dulu | sakarine kang pêjah | samya ngamuk lir danawa tandangipun | wong Kumpêni samya tadhah | arame asilih-ungkih ||

74. akuwêl dènira yuda | ki dipati sampun ngaturan uning | lamun kang rayi kasambut | Ngabèi Jayèngrana | nyandhak watang Jayapuspita umanggut | lawan wadya dulangmangap | Jaka Tangkêban tan kari ||

75. para mantri Surabaya | miyat lamun ki dipati ngawaki | sarêng karuna umatur | dhuh gusti sang dipatya | sampun tuwan age angawaki pupuh | yèn kawula dèrèng pêjah | eca anjênêngi wuri ||

76. pan wadya maksih akathah | atanapi têtiyang talangpati | miwah kang prajurit kaum | inggih maksih sudira | dene rayi paduka ingkang kasambut | pun Ngabèi Jayèngrana | kawula ingkang pêpulih ||

77. Jayapuspita lingira | payo barêng pêpulih lawan mami | tan ana wêkasanipun | nadyan silih matia | sarêng lawan para mantri-mantriningsun | sadina iki wak ingwang | kêdah têmên angêmasi ||

78. nadyan dèn [dè...]

--- 179 ---

[...n] pêpalangana | ora kêna ingsun sadina iki | wus sêdhênge payo ngamuk | para mantri karuna | sarêng mangsah Jaka Tangkêban nèng ngayun | anggargut wong dulangmangab | ketbuta[26] wong talangpati ||

79. mangsah dharat ki dipatya | kalaganjur lan monggang sarêng muni | kang pangawat sampun ngumpul | nunggil sang adipatya | surak umyang para mantri sarêng ambyuk | talangpati dulangmangab | Kumpêni sarêng nadhahi ||

80. kumêndur amral umiyat | lamun Jayapuspita angawati | sigra nêrêgakên wadu | upêsir sarêng mangsah | sira Gobyo anyakoti piyonipun | mobat-mabit tandangira | angabani wong Kumpêni ||

81. miwah bala ing Mandura | myang pasisir sami atata malih | rame dènnya sarêng têmpuh | samya kuthah ludira | ramening prang para mantri Surèngkewuh | prasamya raub ludira | pangamukira lir bêlis ||

82. Dipati Jayapuspita | solahira kadya binayangkari | dèn iring ing kalaganjur | lawan mogang[27] angangkang | upacaranira sawiji tan kantun | Kumpêni ebat tumingal | sakarine ingkang mati ||

83. tan kandhêg pangêdrèlira |

--- 180 ---

sira Jayapuspita anadhahi | asru dènira amuwus | lah iya lanat kopar | mêdhatia mimis tanapi obatmu | rêbutên Jayapuspita | lajêre wong Surawèsthi ||

84. para mantri Surabaya | pangamuke samya atawan tangis | wau kawarta misuwur | pêjahira Jangrana | para garwa sadaya sami anusul | lan garwane sang dipatya | samya nusul tawan tangis ||

85. sapraptanira payudan | para garwa anjrit sami nungkêmi | asambat ngaturi mundur | dhatêng sang adipatya | adandana yèn sampun dandan amanggut | yèn wus kumpul para kadang | pun janji Surèngranèki ||

86. myang Apanji Kartayuda | dadya kewran tyasira sang dipati | ginubêl ing para arum | sigra mundur lon-lonan | dyan prajurit Kumpêni samya angêlut | ambêdhili saking wuntat | nanging bala Surawèsthi ||

87. narungi sarwi lumampah | golong datan owah tataning baris | samana kasaput dalu | mundur bala Mandura | wong pasisir myang Kumpêni sarêng mundur | kang tumpês madyèng palagan | babrêgadan pra Kumpêni ||

88. Ki Apatih Cakrajaya | lawan amral makuwon kitha malih | sira Jayapuspitèku [Jayapuspi...]

--- 181 ---

[...tèku] | wangsul ing prênahira | baris kapang warnanên sakèthèng dalu | Panji Surèngrana lawan | Apanji Kartayudèki ||

89. miyarsa ing yudanira | ingkang raka rêmpu kari ngêmasi | apanji kalih wus rawuh | seba marang kang raka | ki dipati ginubêl ngaturan mêtu | saking salêbêting kitha | sampun kasompok ing jurit ||

90. sang adipati lingira | karsaningsun tumpêsa jro nagari | mungsuh iki yèn sun dulu | kêthèn yutan awêndran | buh tikêle lan wadyèngong Surèngkewuh | ewasamono wak ingwang | sarambut durung gumingsir ||

91. kang rayi kalih amêksa | ingaturan nunggil lan Murah Panji | Balèlèng ingajak manggut | sang dipati ngandika | iya marang sagunging prajuritipun | myang para kaum sadaya | ngapinjal aturing gusti ||

92. kang satêngah ana ngucap | botên angsal punika aprang sabil | dene akanthi wong kupur | bala Nungsakambangan | Kêtib Bawa alon dènira amuwus | sanadyan padha kapira | kapir têtulung wong Bali ||

93. Walănda kapir sikara | dyan akathah kang sami rêmbag mijil | lèngsèr sangking jro

--- 182 ---

kitha wus | myang ari kalih maksa | angaturi dadya giwang ing tyasipun | sang adipati wus mêdal | saking praja sawadyèki ||

94. angumpul lan arinira | sampun ngumpul Kapraban sang dipati | amung kèndêl kalih dalu | lajêng dhatêng kaputran | akêkuwu saha wadyakuswa umung | myang bala Nungsakambangan | pun Bulèlèng Murah Panji ||

95. tunggil baris nèng kaputran | nanging têbih lawan sang adipati | miranti sawadyanipun | wau kang kawuwusa | Amral Britman lawan ki apatih wau | Cakrajaya wus miyarsa | yèn Japuspita Dipati ||

96. lèngsèr sing pintu sayatra | nèng kaputran mangkya dènira baris | kumêndur arsa angêlut | nanging amral tan rêmbag | miwah sira ki apatih datan rêmbug | Kumêndur Gobyo amêksa | dadya sagung pra dipati ||

97. samya urunan kewala | rong bragada Kumpêni kang dèn irit | sigra budhal barisipun | datan kawarnèng marga | Amral Britman lawan sira ki tumênggung | sami angantun nèng kitha | mung urunan para mantri ||

98. Kumêndur Gobyo lampahnya | sampun prapta kaputran sawadyèki | wong Surabaya a[...] | [...] | [...] | [...] | [...] ||[28]

 

---

1	macal. (kembali) macal.
2	Surabaya. (kembali) Surabaya.
3	Lebih satu suku kata: sakathahe sang adipati. (kembali) Lebih satu suku kata: sakathahe sang adipati.
4	Tanggal: paksa guna ngrasa wani (AJ 1632). Tahun AJ 1632 jatuh antara tanggal Masehi: 24 Maret 1708 sampai dengan 12 Maret 1709. (kembali) Tanggal: paksa guna ngrasa wani (AJ 1632). Tahun AJ 1632 jatuh antara tanggal Masehi: 24 Maret 1708 sampai dengan 12 Maret 1709.
5	Tanggal: gêni tiga winayang ing siti (AJ 1633). Tahun AJ 1633 jatuh antara tanggal Masehi: 13 Maret 1709 sampai dengan 1 Maret 1710. (kembali) Tanggal: gêni tiga winayang ing siti (AJ 1633). Tahun AJ 1633 jatuh antara tanggal Masehi: 13 Maret 1709 sampai dengan 1 Maret 1710.
6	Lebih satu suku kata: wong Mantaram pun suyut sadaya. (kembali) Lebih satu suku kata: wong Mantaram pun suyut sadaya.
7	Lebih satu suku kata: sampun campuh ing ayuda. (kembali) Lebih satu suku kata: sampun campuh ing ayuda.
8	mantune. (kembali) mantune.
9	kacandhak. (kembali) kacandhak.
10	Tanggal: Sênèn Wage kawan wêlas (14) Jumadilakir Êdal (Dal): trus guna angrangsang tunggal (AJ 1639). Tanggal Masehi: Senin 17 Juni 1715. (kembali) Tanggal: Sênèn Wage kawan wêlas (14) Jumadilakir Êdal (Dal): trus guna angrangsang tunggal (AJ 1639). Tanggal Masehi: Senin 17 Juni 1715.
11	Kurang satu suku kata: pra bupati santana miwah kang mantri. (kembali) Kurang satu suku kata: pra bupati santana miwah kang mantri.
12	rawuh. (kembali) rawuh.
13	pangantèn. (kembali) pangantèn.
14	Lebih satu suku kata: wênèh kang balitung. (kembali) Lebih satu suku kata: wênèh kang balitung.
15	Kurang satu suku kata: duk sêmana kundure utusan aglis. (kembali) Kurang satu suku kata: duk sêmana kundure utusan aglis.
16	Lebih satu suku kata: ginadhe dhatêng apanji. (kembali) Lebih satu suku kata: ginadhe dhatêng apanji.
17	sanggupe. (kembali) sanggupe.
18	kuntul. (kembali) kuntul.
19	Kurang satu suku kata: Ki Ngabèi Jangrana sigra angatag. (kembali) Kurang satu suku kata: Ki Ngabèi Jangrana sigra angatag.
20	Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu i: tandangira ngajrihi. (kembali) Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu i: tandangira ngajrihi.
21	Lebih satu suku kata: papan ting garopatan. (kembali) Lebih satu suku kata: papan ting garopatan.
22	Lebih satu suku kata: kaabang lamun kèksi. (kembali) Lebih satu suku kata: kaabang lamun kèksi.
23	Kurang satu suku kata: Kyai Arjapuspitèki. (kembali) Kurang satu suku kata: Kyai Arjapuspitèki.
24	narpati. (kembali) narpati.
25	jurit. (kembali) jurit.
26	kotbuta. (kembali) kotbuta.
27	monggang. (kembali) monggang.
28	Belum menemukan halaman yang tersisa dari naskah ini. (kembali) Belum menemukan halaman yang tersisa dari naskah ini.