Babad Sultanan, British Library (Add MS 12288), 1809–16, #1017 (Pupuh 048–069)

--- [f. 79r lanjutan] ---

48. Sinom

1. prajurit prayêtna kêpang | nèng ngarsa para bupati | gupita tingkahing yuda | eca ngandika sang aji | nuntên wontên Wêlandi | satugil dhêlik garumbul | sinogokan wus mêdal | alok ikang[1] wadya sami | wus cinêkêl Wêlănda katur nalendra ||

2. kangjêng susunan ngandika | hèh ya wong kawula mami | sira bonga gêdhong bêras | dèn akêbat ja na kari | wadya mintar ngabêkti | nulya dèn abong sadarum | wau wontên Wêlănda | satunggil dhêlik anjêngking | gêdhong bêras sangking jrih tan purun mêdal ||

3. kobong kantos babak bunyak | kuningan sinèrèd mijil | wus katur dhatêng susunan | langkung suka sri bupati | arsa tindak sang aji | sasak dadya nabrang

--- [f. 79v] ---

sampun | sawadyabala kathah | anulya kasaput wêngi | masanggrahan ngalun-alun ing Ngastina ||

4. injinge Bugis sadaya | kang anungkul dèn imbari | nulya ngabdèkkên ngapura | sakèhe gêgamannèki | pinaringakên sami | sakêlangkung bêktinipun | padha enak tinira | Galesong ginawe mantri | abdi dalêm kang pêjah wus binêcikan ||

5. nora lama antawisnya | sêdhênge sunan tinangkil | pêpêkan para sêntana | bupati miwah prajurit | hèh sakèh wadya mami | arsa apindhaha ingsun | makuwon jaban kitha | pamrih sun trêpa wong mami | wong Ngastina kang kintar padha muliha ||

6. balia mring umahira | sudagar lawan wong tani | kang maryayi ngakat[2] karya | miwah ta kabèh wong cilik | enaka atinèki | lan adhi Janingrat iku | elinga kadang ingwang | lan padha agama suci | wadya aji kang raka ture prayoga ||

7. nulya kinèn atêngara | gubyar tambur lawan bèri | wus kumpul wadya sadaya | nulya budhal sri nêrpati | masanggrahan ing Bèji | sapasar antaranipun | susunan wus anduta | agandhèk kang mundhi tulis | paringêna ing Pangran Mangkunêgara ||

--- [f. 80r] ---

8. satindak dalêm sadaya | wus kawrat ing dalêm tulis | datan kawarna ing marga | ing Lusah pan sampun prapti | dhawah pangandika ji | nuwala tinampan gupuh | binuka kang aksama | sadaya sampun kagalih | mung sadalu nuwala wus ingangsulan ||

9. enjinge duta wus mangkat | datan kawarna ing margi | dan prapta ing Pangangsalan | wêwangsul kunjuk sang aji | sampun angudanèni | lukita ganti winuwus | kocap kang kawon aprang | rêmbag kang pratiwa katri | arsa nungkul mring kangjêng Sunan Mêtaram ||

10. angungsia mring Walănda | wus kawandaka mila jrih | wong tiga dados satunggal | ajangji sapati urip | rêmbage sampun dadi | aja na ngoncati sanggup | wus rêmbag sami dangdan | dan bubar sowan ing aji | wus pinupus sanadyan pêjah gêsanga ||

11. langkung suka jêng susunan | Ki Măndaraka tinuding | kalawan Ki Wiradigda | Suryanêgara tanapi | ing marga tan winarni | anèng Lojami kapangguh | samya anjawat tangan | wus tata sami alinggih | Măndaraka andhawahakên timbalan ||

12. andika Radèn Janingrat | katiga [ka...]

--- [f. 80v] ---

[...tiga] ngandikan aji | kerida lampah kawula | sandika mangkat prasami | prapta Batang nêgari | nuntên wontên duta rawuh | Mas Răngga dan apanggya | takèn-tinakenan sami | Ki Mas Răngga andhawahkên pangandika ||

13. kula kinèn ngegalêna | sunan sangêt ngarsi-arsi | samya umatur sandika | sa gupita wontên prapti | duta susulan aji | Jayalêksana ranipun | kalih Ki Warkasura | tuhu Kapilih wong Bali | ulat andik agul anung dêdêgira ||

14. netyane lir suryakăntha | sambada pangucapnèki | dhasar wong Wangsul prawignya | têmbunge ganggas patitis | pakênira dipati | tanapi sira Tumênggung | Cakrajaya ing Batang | miwah Jayèngrana uni | Wiradesa pakênira atămpaa ||

15. timbalanipun susunan | mring sira bupati katri | yèn têmên-têmên andika | bêkti sumungkêm ing aji | manira iki prapti | dhapure kinèn amundhut | pati urip andika | matura ja na gumisir | kadipundi lah payo andika mojar ||

16. sirêp rencange [re...]

--- [f. 81r] ---

[...ncange] sadaya | tan angrasa darbe urip | jalma Pakalongan Batang | payus nora darbe gêtih | wong Wiradesa wiwrin | dèn irisa kupingipun | tan mêdal êrahira | duk prapta Mas Răngga wus jrih | wêwah anon Jalêksana Warkasura ||

17. ingkang dipun garap gigal | sarupane jalma prapti | bupati kalih tan mojar | nging ta Rahadèn Dipati | Jayaningrat pan maksih | netyane kadya rumuhun | gupita Dyan Janingrat | dika munjuk jêng sang aji | pêjah gêsang ing siyang latri sumăngga ||

18. dhasar murugi palastra | tan măntra apura prapti | nging ta atadhah dêduka | saking dêlap kula urip | wong dosa kêdah ngabdi | tan angraos cêla ingsun | angabêkti kawula | katura kangjêng sang aji | pêjah gêsang ngong andhêmi tan gumiwang ||

19. angucap Jayalêksana | pakênira yèn nadhahi | dêduka dalêm sadaya | sami ngandikan narpati | diinggal sowan aji | gih sandika aturipun | anulya sami bubar | ing marga kapêthuk malih |

--- [f. 81v] ---

Sindusêstra andhawahakên timbalan ||

20. andika radèn dipatya | kalangkung onêng nêrpati | tanapi Dyan Jayèngrana | Ki Cakrajaya wus dening | egal anuli prapti | sandika sami turipun | lampahe gal-inggalan | kang winursita sang aji | saungkure Sindusastra matah wadya ||

21. jajari pinggiring margi |[3] pinatut ingkang prayogi | di dalêm prayitna tata | padha tate anrang wèsthi | langkung dening asandi | tan măntra angarah kewuh | tan kaliru prênahnya | sagolongan ngumpul sami | sinalinan pamiyos gêntining têmbang ||

49. Mijil

1. wong Jagabaya sambung Saragni | Suranata kang wong | wadya Kapilih sambung jajare | sikêpira tate anrang wèsthi | èstu yèn prajurit | ngajrihi dinulu ||

2. kang tinimbalan dungkap mèh prapti | caraka wus kinon | atur uninga dhatêng rajèng |[4] lamun Mas Răngga nimbali prapti | têtiga bupati | ikang sami têluk ||

3. angandika susunan dèn aglis | inggalêna mangko | Si Răngga dèn gawaa ta kabèh | bupati katri nêmbah duta glis | lampahe wus bali | timbalan wus dhawuh ||

4. kadi sawangan dika narpati | egal lampahnya wong | gêgancangan Mas Răngga lampahe |

--- [f. 82r] ---

myang bupati têtiga prasami | obah kang abaris | sikêp bêdhil lawung ||

5. tingkahira prayêtna ngajrihi | mèh prapta ing wiyos | kagyat mulat kang nungkul sakèhe | anon polahe wadya Kapilih | prasamya ngajrihi | dènnya sikêp lawung ||

6. kang amulat tan angrasa urip | pucat ingkang panon | kang satêngah gumêtêr lampahe | julalatan tan bisa lumaris | andhepok ing margi | sakit sandinipun ||

7. kathah tingkahing wong kang samya jrih | langkung dening kepon | samya kantun nanging bupatine | sampun manjing masanggrahan aji | ingawe agipih | prapta nulya ngujung ||

8. ganti-ganti ngujung ing narpati | sumaput kang panon | tan kawasa mulat ing sang rajèng | kang cahya lir sudama angalih | tan angrasa urip | asrah ing Yyang Agung ||

9. samya sumungkêm muka ing siti | wus wikan sang katong | lamun kang rayi sangêt ajrihe | nulya sinung pangandika manis | dening sira yayi | tan angage dhuwung ||

10. Radèn Janingrat matur ngabêkti | langkung jrih ing katong | nora sêdya mulati wêwanèh | nanging ămba angaturkên pati | nir susastranèki | wong lênggana ratu ||

11. inggih awon-awon sangking jalmi | pun dasih langkung sor | nora emut adarbea [a...]

--- [f. 82v] ---

[...darbea] rajèng | mangke sumăngga karsa narpati | dhumatênga pati | mèsêm sang aprabu ||

12. iya bênêr aturira uni | luwih trimaningong | nging isun nora măntra-mantrane | kaya aturira iku yayi | wus karsaning Widi | baya alaningsun ||

13. lah anggenên dhuwungira yayi | caraka wus kinon | sigra mêdal wus katur ingage | angandika jêng sri narapati | ipe ngong nèng ngêndi | miwah putraningsun ||

14. lan si bibi padhaa basuki | matur awotsinom | inggih sami wilujêng sang rajèng | sadaya dinangu katur aji | sira wus kapanggih | sira lawan ingsun ||

15. kaya prèhe pikirira ari | sumăngga ing katong | anging katur pêjah gêsang mangke | ingsun wong papa ta ari mami | nata kèsi-èsi | manawi rèningsun ||

16. tan tahan sira manggih lara nglih | matur awotsinom | sampun ămba têmah lamun kangge | pêjaha pakarya ji wor siti | tan dulu liyaning | nata sangking prabu ||

17. kariyin ămba kalangkung juti | tan emut ing katong | nuntên nguncati ping kalih mangke | tan tumamèng bumi ămba gèni | kathah turing aji | ngandika sang prabu ||

18. ingsun tari aturira yayi | ya Cakrajaya wong | Jayèngrana sun tari karone | pa

--- [f. 83r] ---

kaya ringong bupati kalih | tur pranata inggih | katur pêjah prabu ||

19. tan siwah ture lir dèn dipati | langkung suka katong | măngsa cidraa ing sêsanggupe | sun tarima bêktine ing kami | nulya ngimbar sami | tata gama Rasul ||

20. wising mangkana ngandika aji | sira ariningong | pasisir kulon sun srahkên kabèh | ala bêcike mring sira yayi | ing Malang Têtêgil | sira priha nungkul ||

21. Kaliwungu sapangulon yayi | matur awotsinom | yèn pun Mambêng Brêbês ing Têgile | Lèpènwungu Kêndhal Wiradèsi | aturipun sami | mring ămba anurut ||

22. nuwun susunan dipun aturi | mring Mambêng makuwon | nuntên inggal sadaya dhatênge | angabêkti mring jêng sri bupati | atur pati urip | miwah pta[5] nênungkul ||

23. suka miyarsa sri narapati | angandika katong | kaya prèhe aturira rèhe | pramila ămba purun nglangkungi | lumancang ngaturi | sae têmbungipun ||

24. dhumatêngipun dasih rumiyin | sumăngga sang katong | pinaraka ing Mambêng rahajèng | abdi dalêm pasisir prasami | punapa rèh ugi | kawula gih tumut ||

25. nanging pun Mambêng mangke puniki | kapanggih lan ingong | wangsitanya[6] asae [a...]

--- [f. 83v] ---

[...sae] bêktine | langkung lêga jêng sunan miyarsi | wis mondhoka yayi | sun kodhole ngesuk ||

26. injing budhal prabu saking Bèji[7] | gumêrah punang wong | tambur bèri salomprèt arame | arsa tindak mring Mambêng sang aji | tan kawarna margi | ing Ngastina rawuh ||

27. amêsanggrahan sri narapati | akêpang punang wong | nèng Ngastina sapêkên lamine | sri nalendra sineba bupati | pêpak samya nangkil | ngandika sang prabu ||

28. Răngga sun arsa tindak ngyêtèni[8] | mring Mambêng karsa ngong | nanging yun krama sun dhinginake | lah ta ari ngong ki adipati | yèn lêga sirèki | rinira sun pundhut ||

29. dening sira ta gon ingsun lami | gumujêng sang katong | Radèn Janingrat pranata ture | sumăngga karsa alah ta yayi | ngong gêguyon yayi | sun kapanggih pungkur ||

30. putraningsun kang sun pêlêng galih | ya si rara ingong | pinanggihkên yèn pinarêng mangke | lawan anaking ki ngabèi |[9] inguntungna ugi | dènira Yyang Agung ||

31. sumăngga karsa kangjêng sang aji | tan ngraos darbe ngong | asêsuta abdi dalêm rajèng | pati urip kagêngan narpati | apura dhawuhi | dasih langkung nuhun ||

32. pintên-pintên sih dalêm [dalê...]

--- [f. 84r] ---

[...m] mênuhi | punapa ing mangko | winalês nanging pati uripe | ngandika ji sun tarima yayi | mèsêm sang narpati | sun ningkah karuhun ||

33. aja dadi kuwatir ri mami | anyantri wak ingong | aja kudu ngangge kathah-kêthèh[10] | gumujêng suka sri narapati | awêlèh sun iki | pangantèn tan sêmu ||

34. sumyak gumuyu sakèh kang nangkil | Dèn Janingrat mako | tur pranata sumăngga sang rajèng | iya nuli lakonana yayi | sigra ngandikan ing | pra pandhita agung ||

35. myang pangulu atanapi kêtib | wus sowan sang katong | samya linggih ngandika sang rajèng | apasraha sira ari mami | majêng awotsari | lirih dènnya muwus ||

36. kyai pangulu ningkahna ugi | ariningong wadon | kangjêng sinuhun ika kalihe | maskawine tan owah lan ngèlmi | wus putus dènnya ngling | i sahadatipun ||

37. kyai pangulu sampun atampi | dyan pasèlèhnya wong | sampun ningkah ing mangke sang rajèng | para pandhita sami ngèstrèni | sampun kalal suci | luwaran sang prabu ||

38. Radèn Janingrat wau kang kari | amêpak punang wong | kang bupati ngêpang bawahane | myang pangulu [pangu...]

--- [f. 84v] ---

[...lu] pandhita kèh santri | Suranata tuwin | prajurit sadarum ||

39. wrata kabèh abdi sri bupati | pra pandhita kaot | myang pangulung[11] akathah barkate | kêtib mudin santri pan waradin | dhahar tan kawarni | langkung dening pênuh ||

40. pra pandhita sampun sami mulih | kawarna sang katong | wus siyaga lir Parta baguse | datan kêna winarna ing kawi | cahyane nêlahi | warna lir piturun ||

41. Radèn Jayaningrat aglis mulih | lumêbêt ing pondhok | arsa ngaturakên ing arine | lan malihe karsa nêningali | bêbêktan kang rayi | yèn sampun sadarum ||

42. ingkang rayi sampun dèn aèsi | radèn sigra miyos | sampun prapta ing jawi lampahe | para rabining mantri acawis | karsanya angiri[12] | wus pêpak sadarum ||

43. ingkang rayi binêkta tumuli | lumêbèng pakuwon | rabining mantri angiring kabèh | kawarnaa wong kang nêningali | bêk supênuh margi | kang dulu sumaput ||

44. tan kawarna marga sampun prapti | lumêbèng pakuwon | garwa parêkan amêthuk kabèh | lampah upacara tuhu asri | kang nămpa yu

--- [f. 85r] ---

luwih | pêpingitan prabu ||

45. samya raras ayu nandhang samir | sutra jênar kaot | samya kêbêk mêlathi gêlunge | sri nalendra amêthuk ing rabi | sinambut dyan dèwi | mengo para arum ||

46. sang wahini ing tyas asmu isin | pinêksa ing katong | sang ywang rawi sumurup cahyane | gumanti ujyalaning kang sasi | wus binêkta aglis | maring jinêm arum ||

47. sapraptane ing jinêm alinggih | ngandika sang katong | baya sampun pinasthi dhaupe | sun êla-êla kala duk alit | kapanggih ing ngriki | jêjampi wulangun ||

48. wurung biyèn sida mangke kêni | anglêbur brangta ngong | langkung ngêla-êlaningsun anggèr | midêr ing rat gusti sun ulati | ajajah nêgari | mung sira kang ketung ||

49. lara pati yayi sun lakoni | atêmah pêrang ngong | mèh matia jênêng ingsun agèr[13] | mênawa kelan sira yayi |[14] duk Jênar ngong jurit | ngawaki jênêng sun ||

50. nanging olèh pitulunging Widi | bangêt tarima ngong | baya-baya wus pinasthi anggèr | kinawruhan sêdyaningsun galih | abrăngta ing yayi | iku ciptaningsun ||

51. baya sira

--- [f. 85v] ---

tan kadi sun gusti | tan nunggal lan ingong | sangking gêthingira mring sun anggèr | cilik mula sira nora apti | dening ingsun ari | alane anulus ||

52. jênêng ingsun langkung bêbosêni | tan pantês riningong | kapirsaa mring sira na[15] anggèr | sang wahini mèsêm awotsari | sinuwun kang mari | sihe marang ingsun ||

53. yèn ngandika anglarakên ati | bênêr yèn rinaos | măngsa ugi wêruha sêmune | duginipun dasih ina budi | susunan nauri | dhuh satêmênipun ||

54. angaras pipi saha nukêmi[16] | adhuh jiwaningong | tan anêdya sung sêmu na anggèr | dunungêna lingira dyah ari | punapa tandhaning | ingsun mari lulut ||

55. umatur sang dyah sêndhu ing liring | suh rêmpu ing katong | inggih nyinane pangandikane | sasiptane anglarakên ati | punika tandhaning | lamising pamuwus ||

56. lêrês sinuwun maria asih | wus sêpuh wak ingong | dhimin mula wurung sing dhèwèke | mêngko maning wus tuwa tan sudi | sang nata nauri | iya padha sêpuh ||

57. ujarira yayi ina budi | bisa cacêlathon | andêlên asih ingsun na anggèr | sang

--- [f. 86r] ---

dya[17] ngewani asêndhu liring | saya imbuh manis | ingaras dyah ing rum ||

58. sakêlangkung suh rêmpu sang aji | myang sang liring sinom | mapan sami wrate pasihane | narindra anrêg anyanggarani | dhuh mirah jinê[18] mrik | satmatanên tèngsun ||

59. sampun tumangkêb wau kang samir | mangkana sang katong | saya anrêg ing kapti karsane | tan wruh wêtu-wêtune kang kapti | kinuswa dyan dèwi | tan suda sih ingsun ||

60. antya winayang ngagenan singsim | cinaningsun mangko | srah panungkul wah katon manise | ing dariji ginèndèng dyah dèwi | angaras angliring | atampik dyah ing rum ||

61. kasaputan ta ingsun dyah ari | yêkti têmah layon | yèn tan ana sihanira radèn | anatmata kabyatan ing kingkin | ing sira ri mami | andêlên sih ingsun ||

62. sira dewa anarirèng sari | yangyanging kalangon | namunakên gurit sapolahe | amungu ăngga amardi rati | tinut ing Sukma Di | nanging tan ana wruh ||

63. sumaput karsanira tan sipi | angaras pipyalon | garêgêtên alungkar[19] sarine | andohi [a...]

--- [f. 86v] ---

[...ndohi] sang dyah asmu liring |[20] susunan ngalap sih | sor kang madu juruh ||

64. ginontoran srênggara mlasasih | pinarjayèng turon | kêtêg-kêtêg cinêcêp lathine | tuwasana pun kakang dyah ari | marmanipun asih | lah iki rèningsun ||

65. tan mojar sang dyah pinongah-pangih | kawanahên turon | lathi sumarot gêbyar wajane | lamat-lamat gêntangane muni | tutug akaron sih | kalihipun lulut ||

66. pawongane samya tutup lathi | padha ngucap ingong | têka mulês wêtêng ingsun mangke | mirsa ing manis pangrurum[21] aji | wênèh kang nglungani | sandine angêlu ||

67. baya kêna sawan borang-baring | lir sigar dhas ingong | samya gumuyu gêbyugan rame | ginêblog padha latah abêlik | kawarnaa enjing | miyos sang aprabu ||

68. angandika alah uwis yayi | besuk karsaningong | tindak mring Pamalang ingsun mangke | sira karia ta ari mami | adandana yayi | kumpulna baturmu ||

69. lan si rara sahna lan agami | poma ariningong | kancanira ngong tilari mangke | wus luwaran kang seba wus mulih | tan kawarna latri | jing têngara [têng...]

--- [f. 87r] ---

[...ara] umyung ||

70. sampun budhal salomprèt wus muni | gumuruh punang wong | mangkat sangking Pangangsalan rajèng | wadya tata sagêgamannèki | lir yangyanging tulis | gula kentar daut ||

50. Dhandhanggula

1. kawarnaa Lojami wus prapti | masanggrahan sadalu jing[22] budhal | wus manjing Malang kithane | amakuwon sang prabu | dawêg angsal ing kalih latri | kang gadhah Mambêng prapta | têluk sowan prabu | wasta Dèn Cakranêgara | sarta bêkta panungkul èstri sawiji | layan rajabêrana ||

2. wus tinarima dening sang aji | wus tinêtêpkên nagri Pamalang | sunan ngumpulkên abdine | têdhak Kartiyasèku | ingkang sami asakit-sakit | pinupu dèn gêgêsang | sawontên akumpul | kang wontên Radèn Janingrat | dipun pundhut ingabdèkakên sang aji | naking Nitinêgara ||

3. anaking Jasindurga tri prapti | kang nèng Batang wadya astha kèhnya | kumpul Suranata kabèh | nuntên agêntos rawuh | pănca latri kang gadhah Têgil | aran Wiranêgara | pan sampun cumundhuk | kalawan wong Jagasura | lan Barêbês Radèn

--- [f. 87v] ---

Suralaya prapti | bêkta sagêgamannya ||

4. dening wong Têgal ingkang sapalih | norarsa nungkul Sasranêgara | sakadang wargane kabèh | abangêt tisnaningpun[23] | sumungkêm ing wadya Kumpêni | tan arsa ngawulaa | dhumatêng sang prabu | lamun Kumpêni tan jaya | awak sampun nêmah dadya kuli-kuli | nora tilar Wêlănda ||

5. dening kang sowan wadya ing Têgil | Jagasura Barêbês katrima | anuli tinulakake | têngga nêgaranipun | pacak baris ngêpang ing loji | winuni jêng susunan | dènnya krama tutug | langkung dening sih-sinihan | siyang dalu tansah anggung karon rêsmi | anèng nagri Pamalang ||

6. wus sumurup yyang arka gumanti | padhang bulan wo[24] dalêm anggêlar | padha dolan satêngahe | ngukup-ukup ganda rum | sri narendra tansah karon sih | lan garwa sing Ngastina | pinarak sang prabu | lan kusumaning wanita | ngandika sunan mirah kang asung brangti | kaprèhe polah ingwang[25] ||

7. ya tulusa yayi dènira sih | karanane ya yayi tulusa | ywa mandhêg mangu sun anggèr | sumêlang sih mring masku | kang

--- [f. 88r] ---

sun têdha pasihan gusti | miwah tatămba brăngta | rêtnaning dyah matur | tan sagêd asung tatămba | mapan dede pun dasih dhêdhukun uni | api sanggup asiha ||

8. măngsa dhatênga kang galih kang sih | mapan ratu gung amêngku Jawa | kirang paran sakarsane | angajêngna dyah prabu | ingkang sami yu-ayu luwih | kula sêdya punapa | nging sumêdya prabu | ngawula dasih mawongan | supayane yèn kanggea angladosi | mring kang mêngku Mêtaram ||

9. kanyut sunan wau amiyarsi | wêcanane wau di kusuma | rêtnaning dyah matur malèh | luwung lirêna ingsun | manawine dados kang galih | garwa-garwa nalendra | lan kênya kang rawuh | anggung amaca udrasa | punika sunan ecanana kang galih | dêrapon[26] mari brăngta ||

10. apa tulus ujarira yayi | lair batin sinuwun tan siwah | pinêkul garwa sang rajèng | sokur kalamun tulus | iya rane ingsun lakoni | parentahing kusuma | narendra tumurun | pawongan mandhi kris tuntat[27] | lan pawohan kang udrasa dèn parani | kênya sangking Pamalang ||

11. bakda Ngisa wayahe kang wêngi | anyarêngi tanggal kawan wêlas | wulan purnama padhange | majang wulan sadarum | garwa-garwa lawan [la...]

--- [f. 88v] ---

[...wan] panêpi | angimur kang udrasa | ingarih rinubung | dyan rawuh kangjêng susunan | angandika iki apa kang dèn gupit | para yayi dyan bubar ||

12. kênya kantun langkung dening ajrih | pan gumêtêr sarira rog-rogan | ingimur dening sang rajèng | dhuh yayang[28] jinêm arum | wus mênênga dènira nangis | lah andêlên sih ingwang | aja walang kayun | emane maksih taruna | biyadane wong Malang agawe brangti | kang amindha kusuma ||

13. ingsun awlas sira mêksih cilik | yèn wis diwasa dêlên sih ingwang | rinungrum lilih manahe | sarya angidung-ngidung | jurudêmung sinom pamijil | kalawan singa nyidra | kulanthe mêgatruh | gambuh kalawan sumêkar | kuswari rangrong lawan kadhiri miring | wus tutut sang dyah rara ||

14. lulut asih amirsa sang aji | prabu wasis ing asmaragama | kang amirsa kanyut kabèh | binêkta jinêm arum | kèh winalon rênggyèng amanis | muluk syara anglambang | dèn dagancang[29] turu | sirêp jalma samya nendra | têngah dalu narendra tumêdhak ririh | jumênêng anèng natar ||

15. sirêp kabèh wong kang padha guling | jêng susunan datan arsa nendra | kang kacipta nêgarane | tanpa sare sang prabu | anênêdha dhatêng Ywang Widi | mugi-mugi lananga |

--- [f. 89r] ---

juritirèng prabu | dènnya arêbat nêgara | mirsa babad Susunan Adi Mêtawis | kêsmaran gênging manah ||

51. Asmaradana

1. sigêgên datan winarni | ginanti ingkang carita | inggih anunggal kandhane | tur barêngi lêlampahan | kang kari ing Mêtaram | pangran dipati winuwus | pan sampun antara lama ||

2. sapêjahe Janêgari | pangeran langkung sungkawa | miwah Ki Janingrat mangke | kang winuni wong Wêlănda | ing Cala barisira | mapan arsa minggah gunung | wus mangkat jujul pondhokan ||

3. ki dipati tan narungi | tanapi kangjêng pangeran | minggah mangetan jog age | ing Ponjong Wêlandi nulak | wangsul barise Cala | ki dipati pangran wangsul | lajêng rêrêb ing Paliyan ||

4. pan antawis kalih latri | wontên duta sing Pangeran | Mangkunêgara praptane | jujug panggih lan Janingrat | nulya binêkta sowan | pangran dipati kapangguh | duta umatur pranata ||

5. kula ngutus kangjêng gusti | raka jêngandika pangran | dhatêngkên salam dongane | dhatêng sampeyan malihnya | dhatênga ki dipatya | miwah prayayi sadarum | sampeyan gusti ngaturan ||

6. ngirida sakèh bupati | ngandikan arêrêmbagan | raka jêngandika anggèr | sampun budhal sangking Lusah |

--- [f. 89v] ---

daut sawadyanira | mêdal lèr Paliyan niku | mila sampeyan ngaturan ||

7. raka jêngandika gusti | karsa gitik baris Cala | nuntên suwarèng wadyane | wus anglêmpak nulya budhal | tan kawarna ing marga | lan kang raka wus kapangguh | pasanggrahan Pananggungan ||

8. Pangeran Mangkunêgari | ngandika mring pra bupatya | miwah dhatêng ing rayine | yayi mas mila andika | miwah man Jayaningrat | tanapi kănca sadarum | mila sami ingaturan ||

9. manira asuka uni[30] | ping kalih katêdhan priksa | sarta nuwala sang rajèng | sadaya aganti maca | sangêt ngungun amarma | angraos amanggih bêndu | pangeran malih ngandika ||

10. manira arsa darbèni | rêmbag sapêkên narendra | kang dipun pasrahi gawe | manira lawan yayi mas | têtêlasane uga | man dipati ingkang sêpuh | kang ingandêl ing nalendra ||

11. arêbata kang pakolih | sakêlangkung dening ingwang | lawan tindake sang rajèng | timbang satus nora padha | langkung dening mêmirang | lawan sangêt ajrih ingsun | dhumatêng kangjêng susunan ||

12. mandahe si duka aji | yèn ta nora nimbangana | sampun ta ugi samine | atimbanga prawalonan | ngong gawe sasat timbang | dhèwèk puniki ta durung | norana măntra-mantranya ||

13. wali-wali kyai jurit | aprang murung

--- [f. 90r] ---

angsal karya | Kumpêni kang pêjah akèh | ingga wong rame yudanya | Kumpêni têtumpêsan | Mêlaran Kumpêni gêmpur | Kumêndam Ngungaran pêjah ||

14. kiyai lajêng ajurit | Pasasak Kumpêni gêmpang | ing Jênar rame pêrange | Kumpêni alêlêburan | Mayor Kalèrêk pêjah | lajêng masisir sang prabu | punika kang dadi wirang ||

15. Jayaningrat anauri | inggih lêrês botên siwah | anggèr lawan atur ingong | lah inggih ta sami mirsa | kadipundi ing karsa | karêp manira yèn rêmbug | sapakolèh nimbangana ||

16. sampun ina wak puniki | rèhning ngabdèkkên narendra | dening ta cabar tiwase | dede ta darbèk manira | kawasaning narendra | saea lamun kapangguh | sampun sangêt dukanira ||

17. sadaya sami ngrêmbagi | sakarsanira pangeran | yèn sampun gilig rêmbage | andika paman dipatya | inggih benjang-enjang |[31] dika kèn lalèdhèk mungsuh | batur dika sawêtara ||

18. nanging sampun dèn kathahi | dika prih wania mêdal | Walănda Cala barise | ngong prih Kumpêni galaka | yèn wis têbi[32] pondhoknya | dawê[33] ginitik kang mungsuh | sampun won [wo...]

--- [f. 90v] ---

[...n] kang mundura |[34]|

52. Durma

1. sampun rêmbag anulya prasamya budhal | kang kinon nglèdhèk injing | wasta Ragayuda | kawan dasa rencangnya | kang kapalan sarêng prapti | bitingan mêngsah | Ragayuda bêdhili ||

2. dhatêng pondhok Wêlandi gègèr adangdan | Kumpêni wus mêdali | miwah wadya Jawa | wêtara kawan dasa | ngundur-undur dèn pêrangi | bujêng atêbah | lawan pondhok kang kari ||

3. tan antara tinubruk dening Pangeran | Mangkunêgara aglis | myang Pangran Dipatya | Janingrat Janapura | tuwin sakèh para mantri | sarêng nêmpuhnya | arame dènnya jurit ||

4. wus katitih Kumpêni malajêng risak | manjing pondhok prasami | amuwêr kewala | tinut samya kinêpang | dangu norana mêdali | kang ngêpang bubar | sadaya mundur sami ||

5. Pangran Mangkunêgara lajêng mangetan | lampahe mêdal ngardi | de Pangran Dipatya | Janingrat Janapura | ing Lantèng dènira baris | Kumpêni budhal | wayahe têngah wêngi ||

6. dhatêng Ngyogya enjinge Pangran Dipatya | Janingrat Ki Dipati | lawan Janapura | mundhun baris Gambira | Pangeran Mangkunêgari | sakundurira | wadya pangarsa prapti ||

7. atur uning yèn ambalik Wiranata | lawan Kêrtanêgari | angungsir pangeran | tukar lan Yitnajaya | ingaturakên ambali[35] |

--- [f. 91r] ---

dipun satêngah | nulya dèn sêmayani ||

8. dyan pangeran atinjo baris pangarsa | ayun amriksa uni | kesahe kang wadya | bêkta wong jro sadaya | Kadanawarsa tan kari | kang kawarnaa | wadyabala Kumpêni ||

9. ingkang kawon sangking pabarisan Cala | nèng Yogya mirta[36] warti | kalamun Pangeran | Mangkunêgara ngetan | mundur dhatêng Pajang malih | lan sampun mirsa | Jayanêgara lalis ||

10. sapêjahe Tumênggung Jayanêgara | sakèh wadya Mêtawis | kang tumut Wêlănda | pan agêng ingkang manah | wus sirna kang dadi watir | nadyan kathaha | kang kari tan ngudhili ||

11. duk sêmana Surajênggala anglarag | akanthi wadya Bugis | wus budhal sawadya | ing Gadhing sampun prapta | tan wontên purun nanglêdi | eca kang manah | mantuk mring Yogya malih ||

12. duk ing dalu sêntana Jayaningratan | myang têtilare uni | Ki Jayanêgara | lawan wong Janapuran | kalilan mring ki dipati | nanging dèn yitna | enjing budhal miranti ||

13. pêndhak enjing Surajênggala anglarag | tan kanthi wadya Bugis | ing Gadhing wus prapta | ngrêrayah ngering nganan | botên wontên kang nanglêdi | dyan pakumpulan | mondhok dhusun ing Turi ||

14. kathah cucul wadya lit dandan pondhokan | dahat datan udani | yèn mungsuhe [mungsuh...]

--- [f. 91v] ---

[...e] prapta | ngêpang jawining dhadhah | narajang sarwi bêdhili | Surajênggala | dangdan sarwi nadhahi ||

15. nging wadyane kagèt akathah lumajar | giris akathah kanin | Ki Surajênggala | sampun anitih kuda | sangki[37] mondhokan wus mijil | lajêng lumajar | sabature lumaris ||

16. waos bêdhil kapal akathah tinilar | wong Mataram kang cili | kèndêl anjêjarah | kêdhik kang bujêng mêngsah | Surajênggala ingusir | tiba sing kuda | egal wus nitih malih ||

17. sinarêmpêng mring sêntana Janêgaran | mèh dhidhik dèn larihi | Ki Surajênggala | gancang Bantul wus prapta | waragane sami kari | akathah pêjah | kalih dasa bêbêcik ||

18. kang ambêbujung nulak undure bêbandhang |[38] katur mring Ki Dipati | Jayaningrat suka | ingalêm pra sêntana | sigêg kawarnaa dasih | Mangkunêgaran | kang baris anèng ngarsi ||

19. ginitik ing Kumpêni Kumpêni kang ngirid mêngsah |[39] Wiranata ing nguni | tan dangu dènnya prang | kalindhih wong pangarsa | binrêrêg risak baris |[40] larut wus bubar | lumayu niba tangi ||

20. kathah kacandhak Kumpêni atut wuntat | wadya kang kawon jurit | kapêthuk pangeran | pinirsa ture têlas | payo abalia sami | ngong tulung aprang | ngaturkên pati urip ||

21. sawabipun

--- [f. 92r] ---

abdi dalêm taksih ura | tan kenging ngabên jurit | pangeran bramatya | ngucap mring Danawarsa | yèn mêngkone karsa mami | wong jro kewala | aja ngago wong Jawi ||

22. yèn angago pikire măngsa dadia | kang kalah dèn takèni | mungsuh ana pira | Wêlandi kawan dasa | kalih bêlah Bugis Bali | Jawa kang kathah | pangeran ngandika ris ||

23. dene iku nora pira sira kalah | kawus kapati-pati | anulya pangeran | nari wong jro sadaya | mantri jro wong kawan dèsi | lorèk lan abang | ijêm irêng tinari ||

24. samya wani sadaya gilig rêmbagnya | ya wis sun gawe dadi | aja na wong mendra | dyan samya prajangjeyan | singa mundur nigal[41] dhingin | jangji sudukan | dyan mangkat nata baris ||

25. lorèk ijêm cêmêng abang anèng ngarsa | mantri jro wingkingnèki | anuntên pangeran | wingking wong kawan dasa | ingabên dharat kang abdi | prasamya sura | telad kang rama aji ||

26. sêdyanira ngantêp yuda sampun cêlak | lan mêngsah êlêt kawis | saking dhusun mêdal | mêngsah nulya katingal | nanging ta kalêtan kali | nèng Pamêthakan | nulya sami nyabrangi ||

27. lorèk ijêm cêmêng abrit ingkang nyabrang |

--- [f. 92v] ---

mêngsah nulya ningali | nyandêr campuh aprang | bêdhil lir gunung rêbah | rame lir sagara gêni | êlong-linongan | wadya Mangkunêgari ||

28. wus kalindhih ambêrêg mêngsah Walănda | palayune amalih | mantri jro pangeran | mapan dèrèng anyabrang | ingkang buru dèn tadhahi | campuh kang yuda | anging kalêtan kali ||

29. ramya bêdhilan sami êlong-linongan | langkung rame kang jurit | wadya kawan dasa | nyabrang sangking ngiringan | wong Kumpêni dèn dharati | sarêng nêmpuhnya | kagyat wadya Wêlandi ||

30. adan campuh jurit carub dènnya aprang | mantri jro aningali | yèn nyabrang sadaya | prajurit kawan dasa | anulya tilar turanggi | gêbyur ing toya | mantri jro ngamuk wani ||

31. sarêng nêmpuh campuh jurit tarung tumbak | kang lumayu ngêbyuki | pan ulêt-ulêtan | kang pêjah kanin kathah | wong Wêlănda akèh mati | kalindhih kalah | lumayu dèn tumbaki ||

32. Bugis Bali Jawa langkung kathah pêjah | Kapitan Sêlam mati | Samangun ranira | Wêlandi gangsal wêlas | pangagêng Kumpêni mati | Sanèndêr rannya | kang lit kanin tan kèksi ||

33. dènnya buru kantos dhatêng Parambanan | muwêr anèng ing biting | pangeran wus nulak | kang pêjah

--- [f. 93r] ---

kinêthokan | mantri jro kalih kang mati | wong kawan dasa | papat nonoman mati ||

53. Sinom

1. kang kanin inggih akathah | Pangeran Mangkunêgari | mundur sangking mênang aprang | Sumaharja dèn pondhoki | nulya adamêl tulis | aminta utusanipun | kinèn sowan narendra | wus winêling pan aênting | anjujuga ing Kêdhu duta mintara ||

2. tan kawarna punang duta | kocapa wadya Kumpêni | kang anèng ing Parambanan | daut pan bodhol ing wêngi | dhatêng Ngyogya marêngi | gupênur utusanipun | dhatêng saking Sêmarang | kinèn bubarakên baris | kang nèng Kêdhu Bagêlèn sampun ngutusan ||

3. kinèn mantuk mring Sêmarang | sangêt susahe Sêmawis | bêdhahe nagri Ngastina | Sêmarang sampun agawing | wong cili sampun gusis | kang sugi[42] ngili sadarum | tinarka sunan karsa | lajêng dhumatêng Sêmawis | mila têlas Kumpêni kantun piyambak ||

4. enjinge Kumpêni Ngyogya | bubar daut tanna kari | mantuk dhatêng ing Sêmarang | anulya ki adipati | sawadyanira sami | angodhol sangking ing pukur | lan Pangeran Dipatya | Janapura nora kari | jêng pangeran dipati

--- [f. 93v] ---

praptèng Sinuka ||

5. Ki Janingrat Janapura | karone wus kèndêl sami | sadaya wus masanggrahan | nuntên wontên ingkang prapti | anaking Rajaniti | Nayatruna aranipun | lawan Suramênggala | anunggal dhatêng sang aji | samya nunggal mring Ki Dipati Janingrat ||

6. dening kang tut wuri mêngsah | para mantri ing Mêtawis | kêrigan sakarinira | kasusul Balongkèng nguni | Têrayêm dèn andhêgi | arame dènnya acampuh | mantri Mataram pêjah | têtiga sapih kang jurit | nulya lajêng Kumpêni ganti kocapa ||

7. pangeran lan Jayaningrat | Janapura budhal aglis | mundur nulya masanggrahan | Grojogan kocap Kumpêni | kang dhèrèk Rajaniti | Surajênggala Tumênggung | prapta baris Cacaban | rêrêmbagan kalih latri | sahing rêmbag injing bubar mring Sêmarang ||

8. Bupati Jawa tut wuntat | andhèrèk dhatêng Kumpêni | mêdal Ngandong Mangkuyuda | Kumpêni prapta Sêmawis | pan nora tara lami | Kumpêni pan sampun rêmbug | apacak bêbarisan | aran desa ing Walèri | wadya Sala bupati tumut sadaya ||

9. sampun tata barisira | sigêgên ingkang winuni | kang makuwon ing Pamalang | Kangjêng Susunan Mêtawis | dyan wontên [wo...]

--- [f. 94r] ---

[...ntên] duta prapti | sing Mangkunêgaran iku | wong Pucang kang lumampah | katur pinundhut kang tulis | sasmitane punika kang bêkta sêmbah ||

10. kawula putra sampeyan | Pangeran Mangkunêgari | katura kangjêng susunan | sampune katur kang bêkti | wiyos atur udani | dhumatêng kangjêng sang prabu | yèn mangke ămba aprang | Parambanan lan Kumpêni | nanging asal barkat dalêm ămba mênang ||

11. Kumpêni akathah pêjah | di dalêm mantri jro kalih | kang pêjah wong kawan dasa | tiwas sakawan kang mati | kathah kang nandhang kanin | botên dados mirisipun | sunan kalangkung suka | sarêng mirsa ngêling tulis | Ki Mas Rong winartan ungêling sêrat |[43]|

12. kang miyarsa langkung suka | aluwaran sri bupati | wong Têgal kang ginupita | sabên dina dènnya jurit | nanging untung wadya ji | sigêgên sampun karêbut | dening wadya sang nata | yèn mêdal dipun tarungi | anging mênangr[44] Kumpêni muwêr kewala ||

13. nora wani mêdalana | ingkang jinrihan sang aji | agiris dènira mirsa | bêdhahe Ngastinapati | mila tan amêdali | jêng susunan kang winuwus | sampun amirsa warta | lamun barising Wêlandi | kang nèng Ngyogya Cacaban bubar pungkuran ||

54. Pangkur

1. mantuk dhatêng ing Sêmarang |

--- [f. 94v] ---

sunan karsa kondur dhatêng Mêtawis | rêmbag sawadyabala gung | pasisir dipun tilar | kang bang kilèn tinilar têngga sadarum | ing nagrinira piyambak | ingkang dadya senapati ||

2. Radèn Dipati Janingrat | sunan bubar masanggrahan Lojami | enjing budhal sampun rawuh | Ngastina masanggrahan | Dèn Janingrat tinimbalan sowan prabu | ngandika kangjêng susunan | yayi karan sun timbali ||

3. aprakara anakira | êsahêna yayi lawan agami | kênane lan noranipun | anuli kongkonana | iya yayi enake ta galih ingsun | enjinge ngong arsa tindak | sira ingsun tigal[45] yayi ||

4. sakancanira tunggua | nêgarane dhawak-dhawak ta yayi | sira poma dèn apangguh | wong dadi senapatya | kèh dipati ngidhêpa sira riningsun | pranata ture sêndika | pun dasih darma nglampahi ||

5. pakaryanipun nalendra | sa gupita duta Batang kang prapti | tur uninga ing sang prabu | yèn Kumpêni barisan | ing Walèri Pèbêr têtindhihing laku | Bupati Sala sadaya | jêng susunan arsa gitik ||

6. norana rêmbug bupatya | dening lampah salah karya sang aji | benjing pradangdanan yèn wus | sumăngga karsa nata | jêng susunan langkung maksa kintên prabu | Kumpêni calik[46] atinya | kari gawèn sawiji |[47]|

--- [f. 95r] ---

7. yèn untung eca kang manah | sami dhepok sadaya wadya aji | ringênging tyas sang aprabu | wêkasan tinurutan | enjing bubar datan kawarna ing ênu | prapta Bèji pasanggrahan | dyan utusan dèn dipati ||

8. tur uninga yèn kang putra | êsahên ingkang jalêr wus masahi | dalu-dalu sang aprabu | ki pangulu dinuta | wangsul dhatêng Pangangsalan kang tut pungkur | abdi dalêm Suranata | ki pangulu wus lumaris ||

9. enjingipun sunan bubar | kang winarna Mêtawis Pangran Dipati |[48] Janapura rewangipun | tinimbalan Pangeran | Mangkunêgara ningkêbi garwanipun | Ratu Dipati Bêndara | Nyai Janingrat tut wingking ||

10. Ki Dipati Jayaningrat | nora mitêngga barisanèki |[49] Kamanyaran samya rawuh | jêng pangeran dipatya | jêng susunan winuni kyai pêngulu | prapta anyandhak ing marga | wus katur salampahnèki ||

11. lir ature Jèningrat[50] |[51] sampun lêga galihira narpati | antara sêdhêng lêlaku | na gara-gara prapta | dintên Sênèn Rabiyulawal winuwus | bênêri tanggal ping tiga | Jimawal warsa winilis |[52]|

12. anglarêsi[53] wontên wana | gumalêdhug lir maryêm barêng muni | asauran jêgar-jêgur | lir drèl rug ikang syara | gumarudug kadya syarane prang pupuh | obah kang bumi prakêmpa | kumêlab [ku...]

--- [f. 95v] ---

[...mêlab] pêtêng kang langit ||

13. lir mahindra têmpuh ngarga | kadya gonjing kang pratala lir miring | gurnita imawan agung | ngadêg sang nagaraja | mobak wèni samodra awarna agung | lun têmpuh samya imawan | umob hèrnawa lir mili ||

14. wêwah ingkang gara-gara | datan kèndêl ingkang syara ngajrihi | rame ta kapirsa asru | kadya kêlêm kang jagat | langkung rame kang syara pating jalêgur | lir aprang kala Pajênar | pating galêdhug syarèki ||

15. gumêrdêg anglir sinapan | syaranipun pinirsa gêgirisi | lir gunung tarung ampuh |[54] kadya runtuh raditya | yèn dinulu lir bêlah bumi kapitu | gêntêr bandhung jog kang grêrah | liris-liris kumlab prapti ||

16. lir crah lindhu kang pratala | kuwung-kuwung ing gêgana jajari | thathit wra lêngkawa kidul | asandhing lawan teja | sungub-sungub awra erawati anung | dakara ngayomi risang | kalêlimut ingkang mijil ||

55. Mijil

1. manila pracăndha drês umilir | mungguh punang kayon | puspita ruruh aglar sarine | yayah kinêbur wyahing jaladri | rug srêngganing ardi | luntur dening lindhu ||

2. rèhning manungswa garjita dening | buwana kadya [ka...]

--- [f. 96r] ---

[...dya] sol | myang manonbawa garjita kabèh | jêng sunan saya garjitèng galih | titir anayuti | ararywan ing gunung ||

3. Kêndhêng kala gara-gara prapti | samya gègèr kang wong | satanah Jawi gègèr sakèhe | lir ta jajahlanat wurunèki | tanbuh kang dèn ungsi | pangrasane limut ||

4. datan wontên kang lêrês satugil | cêlak pasisir wong | samya bingung wong sajawa kabèh | dyan sêmana mangke sri bupati | kagyat gègèr jalmi | nyana mungsuh nêmpuh ||

5. Kumpêni ingkang baris Walèri | panyana sang katong | amêgati ing marga pêrange | ri sêdhênge tata-tata jalmi | Suranata tuwin | Kapilih akumpul ||

6. atap mugèng[55] ing ngarsa narpati | sakèh wadya kawong | samya kagyat sadaya manahe | Mas Răngga sigra lumakyèng ngarsi | suka sri bupati | sunan kèndêl dangu ||

7. datan nyana gara-gara prapti | mêsthi mungsuh mangko | kang nèng ngajêng dèn kira ngarsane | punika panyanane wadya ji | Pajang lan Mêtawis | samya pangrasèku ||

8. sanès kalayan wadya Kumpêni | sadaya punang wong | salah nyana Kumpêni sakèhe | gupênur kang anèng ing Sêmawis | duta mring Walèri | anyana tinêmpuh ||

9. dening Kangjêng Susunan Mêtawis | de Kumpêni mangko | kang nèng Walèri [Walè...]

--- [f. 96v] ---

[...ri] kêbat dutane | dipun nya Sêmarang ginitik |[56] sangking ing Bahrawi | saparo wus mundur ||

10. kang sêpalih têksi[57] têngga biting | wus kapêthuk kang wong | ingkang mundur lan duta lampahe | panyanane kalah ing Walèri | samya nyandêr bali | Sêmarang gumuruh ||

11. apuyêngan gègère wong cili | dhasare punang wong | rêrêging wong sanêgara kabèh | wadya Kumpêni atine cilik | mapan kantun kêdhik | minta bantu tantuk ||

12. mring Jakarta maksa nora olih | asangêt gègèr wong | Cina samya tutup kori kabèh | wong Jawa wong sabrang samya ngungsi | baita kang sugih | darbèk dèn mot prau ||

13. sadaya têtêl anèng pasisir | sakathah darbèk wong | sakala Sêmarang suwêng kabèh | kantun Kumpni lan kang darbe nagri | ngalun-alun baris | anging wolung puluh ||

14. gêgamannya kang kèh samya ngili | de Kumpêni mangko | nanging kantun kawan dasa kèhe | Lêsting têtindhih wadya Wêlandi | kinèn midêr nagri | de kang jaga pungkur ||

15. anyêkêli Cina lan Sêrani | ingkang langlang kèh wong | midêr ngidul ing Lampèr watêse | mangetan dhumatêng ing Trêbanggi | ngilèn dèn langlangi | nanging watês Tugu ||

16. de Wêlandi Salatiga uni | wus utusan mangko |

--- [f. 97r] ---

mring Ngungaran dening Kumpênine | ing Ngungaran wus anduta maring | Salatiga aglis | anyana sadarum ||

17. lamun dipun amuk mêngsahnèki | de Sêmarang kang wong | rêbat baita Cina sakèhe | angungsungi băndha mring pasisir | daning[58] wong Sêmawis | witning nyananipun ||

18. Kangjêng Pangran Arya Prabu gitik | Dêmak nyananing wong | mila gègèr puyêngan sakèhe | ing Sêmarang lampahnya nyêkêli | Cina sabrang Jawi | wong Cina kang agung ||

19. sakala punika dipun gajih | kang kocapa mangko | kang lagya kakêpungan mangsane | Kangjêng Pangeran Mangkunêgari | samya amiyarsi | gègèr kang angêpung ||

20. dèrèng nêdha nulya mirsa bêdhil | bubar kang punang wong | dipun nyana mungsuh prapta mangke | asiya arsa mapag jurit |[59] sêkul dadol[60] wajik | kiris anglir êndhut ||

56. Girisa

1. sadaya ingidak-idak | dening pangeran dipatya | lawan Nyai Jayaningrat | lan Tumênggung Janapura | lajêng mantuk sewang-sowang[61] | dhatêng pabarisanira | de Pangran Mangkunêgara | dèn nyana Walandi minggah ||

2. anulya lajêng lampahnya | abaris ing Ardi Maja | mêngsah tan ana katingal | lajêng samya ngantya-antya | anake ri jinaganan [ji...]

--- [f. 97v] ---

[...naganan] | sigêgên ingkang kocapa | kangjêng susunan sêmana | dangu angantos sênjata ||

3. kang saya arang-arangan | panyanane sri nalendra | Arung Galesong kang yuda | kalawan Ki Cakrajaya | susunan inggal anduta | pun agul-agul kang mirsa | mring sakyèh wadya nèng ngarsa | lajêng norana prakara ||

4. Saragni lan Jagabaya | sami eca angèn kapal | wadya Jawi sampun lantas | agul-agul wangsul sigra | atur kadya wau ika | nulya lajêng sri nalendra | ri sêdhêng kang gara-gara | sêmana saya kêtara ||

5. mêndhung dhêdhêt alimunan | alir surup sang raditya | titis rungsêt langên marga | akèh jurang jro ing marga | riris prapta drês tibanya | awor pasranging maruta | wrêksa mangggung samya molah | gumrêbêg suwaranira ||

6. limut kadya têngah wêngya | satuhune ingkang munya | Gunung Kêlut duk sêmana | ingkang dados gara-gara | ingkang cêlak lawan arga | udan watu lawan wadhas | akathah wong kapracondhang | ladhu kali mili wedang ||

7. mina akathah kang pêjah | riwat-riwut jaladara | udan awu angin prapta | yahning-yahning kang antara | ing tibanipun ing udan | kang saya pêtêng sêmana | sangêt udan awu prapta | kayon [kayo...]

--- [f. 98r] ---

[...n] sêmpal manuk tiba ||

8. kalilipên ingkang mata | êlaripun pan kawratan | milanipun kathah tiba | kayon alit kathah rungkad | sacêngkang kang tibèng lêmah | sangking sangêt gara-gara | ron kayon putih tibanya | kathah dhangdhang sami tiba ||

57. Dhandhanggula

1. dyan rêtu gunung obahing bumi | kasangkalan dènira kang nurat | Rabingulawal sasine | ing Sênèn dintênipun |[62] wayah injing kala sang aji | amarêngi lumampah | anèng Kêndhêng Gunung | wus dangu dhatêng antara | kang gumladhug jawah awuwus katawis | eca samya lêlampah ||

2. jaladara mêndhung anglimuti | ginêlak lampahing wadyabala | tan kêna tindak sang rajèng | duka susunan asru | wong kang ngagur[63] lawan pawèstri | samya kinèn angrayah | lêga marganipun | lêstari kangjêng susunan | lan Mas Răngga makuwon ing Kalimanggis | sadalu enjing budhal ||

3. daut sawadya Têmpuran wus prapti |[64] masanggrahan injingipun budhal | Sela katingal prapta ge | masanggrahan sang prabu | nuntên wontên utusan prapti | sangking Mangkunêgaran | katur ing sang prabu | duta kalih tinimbalan | mantri jêro cumundhuk

--- [f. 98v] ---

ngarsa sang aji | duta kalih pranata ||

4. pun dasih nuwun ngutus putra ji | ngunjukakên ingkang bêkti sêmbah | lan surat pinundhut age | kunêng surat kang katur | sêmbah bêktinipun putra ji | kalihan kang anama | pangran dipati ku | Mangkunêgara kalaywan | Ratu Adipati Bêndara winuni | kang mangke sinung nama ||

5. Pangran Dipati Mangkunêgari | Senapati Ngayuda Nglêlana | Jayaparusa surane | Satrujaya Sang Prabu | Jêng Sunan Pakubuwana Di | Senapati Ngalaga | Ngabdurrahman punjul | Sayidin Panatagama | sasampuning kadya punika lan malih | wiyos atur uninga ||

6. pun dasih kinèn atêngga nêgari |[65] dalêm Pajang Mêtawis gih tiwas | langkung nuwun duka rajèng | pêjah gêsang ngong katur | têmbung tadhah duka kiyai | pramila sapunika | kala tiwasipun | Janêgara tantuk bela | ămba tulung amunah baris Kumpêni | ingkang wontên ing Cala ||

7. sal barkat dalêm kawon Kumpêni | samya lumalywa dhatêng ing Ngyogya | kawula lajêng sang rajèng | kapêthuk abdi prabu | kawon jurit lawan Kumpêni | kang baris Parambanan | Wiranata mangsul | punika kang ngirid mêngsah | ayun mundur wus [wu...]

--- [f. 99r] ---

[...s] cêlak ămba tadhahi | mèh dhidhik katiwasan ||

8. wadya lorèk cêmêng ijêm abrit | sampun kawon lumayya sadaya | kang kantun mantri jro dene | lan wadya patang puluh | dènnya jurit nanging lêt kali | wontên ing Pamêthakan | gènnya aprang dangu | nuntên wadya kawan dasa | nyabrang ngamuk mantri lêbêt anututi | campuh angamuk rampak ||

9. langkung rame carub dènnya jurit | abdi dalêm murugakên tumbak | nanging angsal barkat rajèng | kawon Kumpêni lêbur | ingkang agêng Kumpêni mati | Sanèdêr aranira | kang alit gungipun | gangsal wêlas ingkang pêjah | wadya Bugis pitung dasa ingkang mati | satus kalêbêt Jawa ||

10. kapitan Bugis pêjah satunggil | pun Samangun punika wastanya | nuntên bubar ing dalune | ing Ngayogya wus daut | ing Cacaban bodhol pan mulih | dhumatêng ing Sêmarang | kala mangke prabu | nagri dalêm ing Mataram | Kêdhu Pajang samangke asêpi titis | radin tan wontên mêngsah ||

11. mangke sumăngga karsa sang aji | abdi dalêm wus kumpul sadaya | wus titi sukang[66] sang rajèng | mirsa surat ngêlipun | nulya Răngga dipun timbali | winartan ngêling surat | prayogi i têmbung [tê...]

--- [f. 99v] ---

[...mbung] | wiraos surat jinarwan | myang kang duta Mas Răngga dipun wartani | pinaringkên kang surat ||

12. inggih sunan langkung aprayogi | iya Răngga luwih sukaningwang | mring sun kiyai basane | nuntên damêl sul-angsul | sarta undhang sri narapati | dhatêng wadya sadaya | besuk yan katêmu | putra ngong Mangkunêgara | lan bocahe sakathahe wadya mami | aja na gora gadha ||

13. bêbingkran tutur mênang jurit |[67] poma ya sira padha mênênga | dèn bisa ngênab batine | yèn tinak sirèku |[68] satêngahên ywa anglangkungi | tanapi kah-piyangkah | dèn wani wadyèngsun | kalah iya kasor apa | kawruhana si thole atine lantip | mênèk salah kraita[69] ||

14. wadya aji mintuhu prasami | kawarnaa enjing sampun bubar | sumahab wadyabalane[70] | Wanagiri wus rawuh | masanggrahan sri narapati | dadose punang surat | sul-angsul ing ngriku | pinaringakên ing duta | nuntên lajêng duta kawarna malih |[71] susunan kang kocapa ||

15. sadalu damêl surat nacahi | sarupane mêngsah [mêng...]

--- [f. 100r] ---

[...sah] ingkang pêjah | ing tindak-tindak sang rajèng | wus dadya enjingipun | sampun budhal sri narapati | masanggrahan Lêmpuyang | bodhol injingipun[72] | masanggrahan wontên Juma | nora mangkat sêmana sri narapati | nulya akarya duta ||

16. lurah agandhèk ingkang tinuding | Suratruna ika ranira |[73] ya ta ngandika sang rajèng | poma wawêkas ingsun | yèn wus dhawuh balia aglis | aja kongsi sun prapta | nêgara Mêtarum | yèn durung padha samêkta | langkung ajrih wêling dalêm anglangkungi | duta nêmbah wus kintar ||

17. sampun lêpas dènira lumaris | ênêngêna gantia kocapa | kang anèng Pajang barise | Ardi Maos gènipun | Kangjêng Pangran Mangkunêgari | pêpak sawadyanira | sangêt ngayun-ayun | utusan kang tur uninga | tan antara utusan kalih wus prapti | sowan dhatêng pangeran ||

18. kang duta matur saha wotsari | sampun gusti kawula kaduta | sowan dhumatêng sang rajèng | lampah kula kapêthuk | lan nalendra ing Wanagiri | katur sawêling tuwan | dhumatêng sang prabu | surat sampeyan tinampan | de nalendra katupiksa ngêling tulis | langkung suka jêng sunan ||

19. nuntên kula kapatêdhan tulis | angsul-angsul de kangjêng susunan | punika gusti surate | tinampan tan asantun | duk binuka kang punang tulis | winaos [wina...]

--- [f. 100v] ---

[...os] ing pangeran | surate sang prabu | pèngêt iki layang êsah | salam donganingsun Jêng Sunan Mêtawis | nama Pakubuwana ||

20. Senapati Ing Laga tuwin |[74] Ngabdurrahman Sayidin Anata- | gama Rasulullah mangke | dhawuha putraningsun | Ki Dipati Mangkunêgari | lire sira kongkonan | ya wus têka mring sun | lan sira ngaturi surat | apêkara gonira tunggu nêgari | iya wus sun tarima ||

21. lan maninge sira atur uning | lamun sira aprang lan Wêlănda | ing Parambanan barise | nanging olèh pitulung | têtumpêsan wadya Kumpêni | lamun akèh kang pêjah | tanapi kang tatu | ing mangke ya putraningwang | saka liwat suka rênaning sun galih | luwih dening tarima ||

22. la[75] maninge paring idhêp maning | marang sira iya putraningwang | prakara lakyèngsun mangke | tutug sakrêsaningsun | pitulung Yyang mring jênêng mami | Kêdhu Bagêlèn rata | dening lakuningsun | pasisir kulon wus rata | dening mêngko ingsun kondur mring Mêtawis | yèn sêmbada lan sira ||

23. sira gawèkêna putra mami | pasanggrahan iya kang prayoga | kang rata jêmbar papane | ing kiwa têngênipun | pasar gêdhe ingkang prayogi | iya sawetan umpak [u...]

--- [f. 101r] ---

[...mpak] | ingkang pêrak banyu | lan kang ngukurakên[76] arga | ingkang parak-parak ing sêmpayak uni | măngsa bodhoa sira ||

24. rêrêmbugana ingkang abêcik | lan Si Besan kang wêruh ing papan | poma dèn kêlakon age | besuk sarawuh ingsun | katêmua wus dadi dhingin | poma ta putraningwang | garapên dèn gupuh | satêkane layang ingwang | sampun titi wau ta kang punang tulis | ing wingking titi măngsa ||

25. anuntên Pangran Mangkunêgari | aputusan kang rayi ngaturan | pangran dipati ing mangke | lan sakèhing tumênggung | ki dipati dipun timbali | kalawan Janapura | lumampah sadarum | datan kawarna ing marga | wus apanggih lan Pangran Mangkunêgari | kang ngiring wong nonoman ||

58. Sinom

1. wus akumpul rêrêmbagan | pangran kalawan kang rayi | wau pangeran dipatya | tanapi kyai dipati | Janapura tan kari | samya maos suratipun | wau kangjêng susunan | ki dipati dipun tari | dhatêng sira Pangeran Makunêgara ||

2. kadipundi kang prayoga | pasanggrahane kiyai | papan ingkang nètèsana | kadya saungêling tulis | Ki Janingrat turnya ris | tan wontên prayoganipun | liyan sangking Pabrêkan | sadaya sami nauri | inggih lêrês punika langkung prayoga ||

--- [f. 101v] ---

3. yèn kănca padha wus rêmbag | inggih kula damêl dadi | prayoga paman andika | sakănca kang kula tuding | dika damêla ugi | pasanggrahane sang prabu | igih tamtu Pabrêkan | măngsa barong[77] dika ugi | ingkang sae pasang rakiting kadhatyan ||

4. Janingrat matur sandika | nuntên lumampah sira glis | sakancanira sadaya | damêl pasanggrahan aji | Pangran Mangkunêgari | Pangran Dipati Nom wau | Pangran Mangkudiningrat | sadaya sami lumaris | mring Pabrêkan sawadyabala lumampah ||

5. samya dangdan pasanggrahan- | ira pribadi-pribadi | antawise tigang dina | nuntên wontên gandhèk prapti | adan sowan tumuli | dhawuhkên timbalan prabu | mring pangran adipatya | kang nama Mangkunêgari | pan mangkana têmbungipun punang duta ||

6. timbalan dalêm dhawuha | mring dika pangran dipati | kariyin kang salam donga | lan malih kula tinuding | de kangjêng sri bupati | kinèn apariksa wau | punapa sampun dadya | pasanggrahane narpati | lamun dèrèng sampeyan kinèn gêlaka ||

7. kalayan ingkang bupatya | sawarnine ingkang kari | ingandikakên mapaga | ing lampah jêng sri bupati | badhe ambêkta bêdhil | mariyêm ta lampahipun | pangran mangkya ngandika | kiyai ana ing ngêndi | gandhèk matur sawingking kula nèng Juma ||

8. kariyin karsa [kar...]

--- [f. 102r] ---

[...sa] anungkak | ing salampah kula gusti | Jayaningrat tinimbalan | Janapura nora kari | prayayi kalih prapti | pangran angandika asru | puniki gandhèk prapta | ngêmban timbalan sang aji | ngegalakên puniki kang pasanggrahan ||

9. inggih anuntên dadosa | Jayaningrat matur aris | inggih kawula sandika | punika kantun akêdhik | kadi botên niwasi | ing sarawuhirèng prabu | pangran malih ngandika | inggih paman lawan malih | sarupane sami ngandikakkên mapag ||

10. kănca kang kantun sadaya | inggih badhe bakta bêdhil | mariyêm ingkang bandhangan | sangking ing Ngastinapati | sandika ture sami | anulya prasamya mantuk | pangran malih ngandika | Suratruna aja bali | sawab pasanggrahan iya durung dadya ||

11. Suratruna matur nêmbah | gusti kawula langkung jrih | nuntên ngandikakên nulak | hèh iya aja kuwatir | lamun dipun dukani | lah iya ingsun kang nanggung | ing dêduka nalendra | anêngêna[78] kang winarni | jêng sinuwun wus budhal sangking ing Juma ||

12. Tigawanu masanggrahan | enjingipun budhal malih | masanggrahan anèng Pucang | enjingipun budhal malih | Pasantrèn sampun prapti | sunan rêrêb kalih dalu | kang damêl pasanggrahan | wus [wu...]

--- [f. 102v] ---

[...s] dadya ngaturi uning | mring pangeran yèn pasanggrahan wus dadya ||

13. pangran nulya angandika | lah gandhèk mintara aglis | angaturana uninga | yèn pasanggrahan wus dadi | gandhèk mintar tumuli | jêng sinuwun kang winuwus | sangking Pasantrèn budhal | Janingrat wus mirsa warti | pradangdanan dhêdhaharan arsa mapag ||

14. Janingrat sampun kapapag | ing jumênêng lan narpati | sunan lajêng masanggrahan | sadalu injing lumaris | nuntên kang putra sami | Pangran Makunêgarèku | lan pangran adipatya | kalawan nyai dipati | Pangran Mangkudiningrat lan Janapura ||

15. samya mêthuk Madegănda | langkung suka sri bopati | abungah marwata suta | ingkang galih alit ardi | kang putra pêpak sami | adangu rêrasan prabu | agupita lan putra | agusthi tingkahing jurit | lan kang putra ganti warti-winartanan[79] ||

16. wus dangu dènnya rêrasan | adan tindak sri bupati | nuntên rawuh ing Pabrêkan | kitha Pabrêkan wus dadi | urmat kang êdrèl muni | mariyêm lir gunung rubuh | sarta gamêlan munggang | tambur salomprèt lan suling | tan kawarna narendra manjing kadhatyan ||

17. lajêng dhêdharan nalendra | lumintu saosan aji | ingkang saking ki dipatya | waradin dhatêng pakathik | lir sarah dadol wajik | sêkul ulam kadi gunung | sadintên adhêdharan | wus [wu...]

--- [f. 103r] ---

[...s] wanuh luwaran aji | para putra bupati mundur sadaya ||

18. sêmana gêmah raharja | eca manahe wong cilik | tulus panjênêngan nata | kang abdi pêpakan sami | wadya Pajang Matawis | Kêdhu Pagêlèn akumpul | kang rayi ingutusan | kang têngga Pagêlèn uni | Pangran Purbaya Pangran Mangkukusuma ||

19. sadaya prasamya prapta | nuntên kang raka narpati | Pangeran Adiwijaya | lan Jayadirja tinuding | ngirid putra kêkalih | tinanggênah anèng Kêdhu | Radèn Mangkudiwirya | lan Dyan Mangkuwijayèki | anjagaa ing Kêdhu angayunmana[80] ||

20. catur ngabêkti dan mangkat | nuntên anduta sang aji | dhumatêng ing Sokawatya | ingkang ibu dèn aturi | myang garwa putra sami | pan tinimbalan sadarum | wus lumampah kang duta | datan kawarna ing margi | prapta Sokawatya mas tumimbul toya ||

59. Maskumambang

1. sarêng sowan sang duta matur wotsari | kawula dinuta | de putra sampeyan aji | ămba kinèn tur uninga ||

2. nênggih putra sampeyan jêng sri bupati | mangke mapan angsal | pitulunging Ywang Kang Luwih | punika malih tur surat ||

3. duk binuka pèngêt punika kang bêkti | saking putra tuwan | Sunan Pakubuwana Di | Senapati ing Ngalaga ||

--- [f. 103v] ---

4. Ngabdurrahman Sayidin Panatagami | katura sampeyan | ibu sori lawan malih | kang salam donga dhawuha ||

5. dhatêng sori Ratu Kêncana myang rayi | miwah putra-putra | sampuning dhawuh lirnèki | ratu kula tur uninga ||

6. aprakawis lampah kula gih basuki | angsal donga dika | kula nglêlana don jurit | ngrêbat nagari wus rata ||

7. kang kulambah Kêdhu Pagêlèn lan malih | pasisir sadaya | bang kilèn wus rata sami | dening mangke ratu kula ||

8. angêdhaton wontên nêgari Mêtawis | angrêrêmkên wadya | mangke ratu kula turi | lan sakèhe mantu dika ||

9. lawan wayah dika bêkta ibu sami | anuntên mangkata | sadhatange surat mami | inggih dipun inggal |[81]|

10. ratu sakêlangkung dening onêng mami | tan kapanggih lama | pyuhing tyas bungah kapati | sadaya marwata suta ||

11. kusung-kusung sadaya amirsa tulis | dyan samya adangdan | ratu putra para rabi | sasampunira adangdan ||

12. karsanipun nulya agea pêpanggih | anulya bubaran | ginêlak lampahing margi | kêsêl anglih tan angrasa ||

13. saking samya onêngipun age panggih | wus cêlak lampahnya | sang duta nulya rumiyin | tur uninga mring

--- [f. 104r] ---

sang nata ||

14. lamun kangjêng ratu garwa putra prapti | langkung dening suka | Susunan Adi Mêtawis | nulya dhawuhkên timbalan ||

15. undhang-undhang sadadaya kinèn abaris |[82] wadya jro myang jaba | Mangkunêgara tan kari | dening kang jajari nata ||

16. badhenipun Suranata lan Kapilih | jajaran wus atap | ngalun-alun dènnya baris | sangking lèr tandhês paglaran ||

17. têpung pundhak jêjêl sangking kèhing abdi | angrasuk sang nata | kaprajuritan rinakit | apantês norana ingwang ||

18. lamun tinon baguse susunan kadi | Ywang Asmara dharat | kang nginggalkên nuli-nuli | pating balêbêr sandêran ||

19. wong nanonton atimbak pinggiring margi | samya yun uninga | mring gusti kang lagya prapti | padha mirut wong sapasar ||

20. pan ajêjêl arêbat panggenan sami | nora etang panas | arêbatan dipun gèni | sawênèh ana tukaran ||

21. sampun katur dhumatêng sri narapati | kangjêng ratu prapta | adan miyos sri bupati | ginarêbêg ing biyada ||

22. para èstri atap samya nandhang samir | sêlur upacara | samya tap munggèng ing ngarsi | nèng wingking punang ampilan ||

23. lumakyalon sang nata wus prapta wijil | arêg[83] ing pasowan | pêpak sumaos ing kardi | atata wong Suranata ||

24. lampahira nèng wurine para gusti | pantês tanna ingwang | tuhu yèn ratu prajurit | kang cahya kadya sasăngka ||

--- [f. 104v] ---

25. yèn dinulu kadi ratu sangking syargi | wijil kalih dungkap | pagêlaran arêg sami | bangsal pêngrawit wus lênggah ||

26. asung sipta wadya wus majêng prasami | nginggalkên sandêran | lumintu gandhèk narpati | kangjêng ratu wus katingal ||

27. tan antara punang mariyêm pan muni | nyarêngi kang munggang | gumarudug êdrèl muni | salomprèt maesa wiyat ||

60. Kinanthi

1. suling barung bèri umyung | bêdhil gumrudug nyarêngi | syarane lir gunung rêbah | tan pêgat sênjata muni | kangjêng ratu sampun têdhak | sunan têdhak tan asari ||

2. samya tumêdhak sadarum | garwa putra miwah sêlir | mapan wus têdhak sadaya | ratu bêndara barêngi | ibu sori duk tumingal | kang putra dèn palajêngi ||

3. pinêkul-pêkul sang prabu | dhuh putra ngong kaki aji | langkung sokur ngong Pangeran | yuswanira abasuki | ingong têdha ing Pangeran | tulusa dadya narpati ||

4. sun têdha Gusti Ywang Agung | dyan sunan sampun kinanthi | ibu sori munggèng kanan | putra kinanthi ing kering | kang nama Kangjêng Radèn Mas | Atimur sinihan aji ||

5. Kangjêng Ratu Kêncanèku | garwa putra miwah sêlir | wus dhingin malêbèng pura | jêng ratu lawan sang aji | lir Bêthari Kuthyatmaja | putra pêmbayun kinanthi ||

6. padha kasmaran [kasmara...]

--- [f. 105r] ---

[...n] kang dulu | dening tulus sri bupati | jumênêng Ratu Mêtaram | sunan wus lumêbèng puri | narendra sampun pinarak | jajar lawan ibu sori ||

7. myang pramèswari jêng ratu | nuntên ingkang para yayi | samya ngabêkti agantya | wusan garwa putra ganti | langkung suka sri nalendra | bungah gêng acili wukir ||

8. marwata suta sang prabu | sarawuhe ibu sori | tanapi kang para garwa | putra-putra ngujung sami | langkung suka sokur ing Ywang | sanalika tan asari ||

9. nulya kang tadhahan rawuh | sêsaosaning narpati | kang nămpa padha yu endah | padha payyas anom sami | samya nandhang samir sutra | pêpingitaning narpati ||

10. nulya adhahar sang prabu | lawan ibu pramèswari | sri aèng kang sêsaosan | wusan anulya cinarik | lorodan gumanti garwa | miwah putra-putra sami ||

11. tan kurang wrata sadarum | miwah kang dhatêng pakathik | bupati tinundhung bubar | duk urmat mariyêm siji | Jaka Wlèri ingkang tiwas | barkatan Ngastinapati ||

12. kabandhang duk tiwasipun | bêdhahe Ngastinapati | wus sumurup sang yang arka | gumantya padhanging sasi | wong dalêm prasamya inggar | dodolan myang ngagit[84] sari ||

13. tan winarna polahipun | kèh parêkan kang winuni | adêdalon

--- [f. 105v] ---

sri nalendra | winartan kang ibu sori | myang garwa-garwa lan putra | kang jinarwa polah jurit ||

14. ginusthi duk Kali Murung | samya sukur suka sami | lajêng Gawong ginupita | langkung marma para yayi | nuntên prang Mlaran winarna | lajêng Jênar kang ginupit ||

15. mèh dhidhik nêmahi lampus | garwa putra mirsa sami | samya gagêtun ing nala | dening liwat amlas asih | dadi apa yèn tiwasa | nora nana ngong ngèngèri ||

16. sangsaya karasèng kalbu | para garwa luhnya mijil | langkung angrês amiyarsa | karantan-rantan ing galih | gumujêng sri naranata | nuntên wau kang ginupit ||

17. Pangangsalan bêdhahipun | langkung wrat sinăngga jurit | dèrèng lipur para garwa | sarêng kondur kang ginupit | paglêdhug jawah wu ika | samya rês ingkang miyarsi ||

18. kang garwa suka sadarum | mirsa pangandika aji | dening ta nora kayaa | ing mêngke têmah basuki | sigêgên pan sampun enjang | kalangkung eca kang galih ||

19. ngadhaton Mataram sampun | Pabrêkan kang dipun gèni | wus kumpul wadya sadaya | miwah ingkang rayi-rayi | tanapi kang para garwa | ibu putra sampun prapti ||

--- [f. 106r] ---

20. pan sampun kumpul sadarum | langkung suka sri bupati | kalintang ing sukurira | mri[85] Pangeran Ingkang Luwih | rumaos lamun ganjaran- | ing Ywang Ingkang Maha Suci ||

21. dening mangke sang aprabu | taksih acangcangan jurit | lawan Kumpêni Sêmarang | kang dadya kawitannèki | arêbat nêgaranira | Kumpêni ingkang nyidrani ||

22. milanipun sang aprabu | sangêt anêdha Ywang Widi | mulyaa nêgarinira | kadia kang dhingin-dhingin | mila salat jêng susunan | limang wêktu anêtêpi ||

23. yèn bakda salat sang prabu | adangdan-dandan prasami | waos bêdhil lan bandera | bandhangan pêdhang prasami | ginawe tumbak sadaya | bêdhil karbin iku singgih ||

24. cinêkêlakên sadarum | de wong Suranata sami | lan karya pangangge indah | langkung dening warni-warni | kumpul sagolonganira | pinantês dening sang aji ||

25. ngajrihi lamun dinulu | yèn kumpul awarni-warni | sinêngkalan nèng Pabrêkan | mangsaning pandhita singgih | angosikakên ing jalma |[86] sri nalendra arsa mijil ||

61. Mijil

1. tanpantuk don lami tan tinangkil | dadya krêsa miyos | wus

--- [f. 106v] ---

angrasuk busananirajèng | prabawa mancur cah nêlahi |[87] wignya tur asêkti | citra lir piturun ||

2. upacara atap anèng ngarsi | kang nămpa yu anom | samya waos gănda wida jêne | rema kêbêk ing gambir mêlathi | samya nandhang samir | sutra jênar patut ||

3. sampun putus pangagya[88] narpati | adan lumakyalon | ginarêbêg ing pawongan akèh | sri bupati wus prapta wijile |[89] arêg kang anangkil | Suranata kumpul ||

4. pan lumakya nèng wuri pawèstri | asri lamun tinon | sampun dungkap wijil kalih rajèng | ing paglaran kang sowan mênuhi | pêpak wadya aji | ajajar alungguh ||

5. orêg kabèh wadya kang anangkil | akucêm yèn tinon | wus pinarak pêngrawit sang rajèng | asung sipta wadya samya tampi | majêng tap ing ngarsi | jajaran supênuh ||

6. samya tumungkul sila awriwrin | anon ing sang katong | bokmanawa asarêng liringe | bilih nata kadukani tampi | sumungkêm ing siti | sakathah wadya gung ||

7. Pangran Mangkunêgara nêngahi | ing ngarsa sang katong | mugèng kanan bupati sakèhe | Ki Mas Rong ingkang anambungi |[90] Wiradigda malih | Măndraka sumambung ||

8. Singaranu

--- [f. 107r] ---

jajar Sawunggaling | Cakrajaya kawong | dêmang răngga ngabèi jajare | pandêlêgan lawan ăndhamoi | kandhuruan nangkil | wadya jro sumambung ||

9. ingkang wetan sêntana kang nangkil | pêpak warga katong | datan wontên nyênyami pangage | Pangran Purbaya jajar alinggih | ingkang anambungi | wau wetanipun ||

10. Pangeran Mangkudiningrat tuwin | nuntên kering kang wong | Pangran Mangkukusuma jajare | Jayaningrat Janapura tuwin | sakèh wong Mêtawis | gêdhong kang sumambung ||

11. pangran dipati ngarsa sang aji | ajajar akaron | lan Pangran Mangkunêgara mangke | wus supênuh wadya kang anangkil | nora nana gusthi | angandika prabu ||

12. iya putra ngong Mangkunêgari | tanapi wadya ngong | wus alawas sun ngadhaton kene | apa jaba nora nana warti | dyan pangran abêkti | tinap aturipun ||

13. kawula nuwun kathah kang warti | kathah abdi katong | pun paman Purubaya wartine | pun Anggawăngsa arsa ngabêkti | dhatêng sri bupati | pan anuwun pêthuk ||

14. inggih mêngkatên paman kang warti | tan cidra tur ingong | tan asiwah nak lurah ature | ngandika kangjêng sri narapati | yèn nyata kang warti | langkung sukaningsun ||

15. yèn mêngkono [mêngko...]

--- [f. 107v] ---

[...no] karsaningsun ugi | prayoga putra ngong | bêcik pinapag sapênjaluke | inggih sumăngga karsa sang aji | yèn sêmbada kaki | Si Răngga ngong utus ||

16. mênawa cidra kuwat nadhahi | yèn ngandêl têmên wong | pangran sakêlangkung rêmbag ture | angandika susunan amanis | Răngga sira uni | ngong duta dèn gupuh ||

17. amapaga wong kang arsa bêkti | sun kanthèni kang wong | Si Ngabèi Sindusastra rane | lawan Sawunggaling kang tut wuri | Răngga nêmbah aji | sandika turipun ||

18. Pangran Mangkunêgara tur bêkti | umatur ing katong | nuwun duka tur uninga ngrajèng | abdi dalêm ingkang têngga margi | suwala ing pikir | tan wontên sarêju ||

19. Yitnajaya lan Kartanêgari | rêbat bawah kang wong | kula sumăngga karsa sang rajèng | sri nalendra mapan wus kadugi | Yitnajaya[91] iki | anulya pinundhut ||

20. angandika kangjêng sri bupati | sira putraningong | apa mirsa ing Sala kabare | inggih wontên sinuwun kang warti | sangking wadya ngarsi | manawi tan tuhu ||

21. pun paman Pakuningrat kang warti | arsa sowan katong | jrih kacina dene yayi rajèng | gih punika manawi tan yêkti | bênêr putra mami | wus duta rumuhun ||

22. kongkonane mring kadange èstri | matur lamun repot | nging bêktine pasthi yèn marene | anging ngiriban ingkang arêpit | dutane [du...]

--- [f. 108r] ---

[...tane] wus mulih | binêktanan kintun ||

23. panduganingsun lamun sayêkti | têrus wartanya wong | anging sun duga amrih silibe | igih pangandika aji |[92] dèrèng tuk tingal ning | samuning pangakuh ||

24. yèn mêngkono karsèngsun ki mantri | timbalana kang wong | wadyanira kang pangarsa age | sira kon amapag wong kang bêcik | kêlar anadhahi | ing sapatutipun ||

25. matur sandika pangran ngabêkti | luwaran sang katong | kundur ginarêbêg pawongane | tambur salomprèt ingkang amlingi | wus manjing ing puri | kang seba wus mantuk ||

26. injing Mas Răngga bubur[93] tumuli | asêlur punang wong | tan kawarna sigêgên lampahe | kang kocapa ing Sala winarni | kang arsa nyidrani | ing èsmu padha wruh ||

27. Radyan Pakuningrat langkung wiwrin | pakewuh lêlakon | duta dhatêng wus têlas tuture | dadya kêncêng nêmpuh byat ing ati | langkung wrate kang sih | dhatêng kadangipun ||

28. dhasaripun wus sêdya abêkti | dhumatêng sang katong | sawab tantuk prayoga galihe | Radèn Pringgalaya kang ngêntèni | langkung dening sakit | ingakah piyangkuh ||

29. sakêlangkung kasmaran pawarti | rèhira sang katong | ing Mataram prayoga lampahe | wus arêmbag Ki Bênêr kang dèn prih | lan sêntananèki | kalihan kèh rêmbug ||

--- [f. 108v] ---

30. sinamar samun tyas mintambuhi[94] | nging kuningan katong | wus rinêmbug dening wadya kabèh | măngsa wurunga kathah lirnèki | dadya ta dipun prih | cinêkêl sadarum ||

31. langkung arêpit kang mangarahi | tan măntra muku wong | witning kang dèn prih langku[95] landhêpe | mèh nêmahi kasêsa ing ati | durmane kang kari | wus bonglot ing dalu ||

62. Durma

1. sampun kentar datan abêkta parêpat | amrih inggaling margi | rencange sadaya | ana wong kawan dasa | anging bêkta anak rabi | sadaya dharat | ingkang samya tut wingking ||

2. nging Ki Bênêr ambêkta dhuwung satugal | tumbak lan kang nak rabi | sadaya mangkana | barang-barang dèn tilar | witning sampun agancangi | amêsthi tiwas | sadaya dèn cêkêli ||

3. ingkang wingking wong Sala pan sampun rêmbag | nulya dèn garudugi | sagêgamanira | pinasthi lamun kêna | gêgamane dipun palih | Pakuningratan | lan Ki Bênêr kang dèn prih ||

4. wong kêkalih kang pinêndêng witing ala | kang kèh tan dèn rawati | sapalih wus prapti |[96] wau Pakuningratan | kang sapalih wus nêkani | Bênrê[97] wismanya | sampun kapanggih sêpi ||

5. langkung cuwa sadaya wadya ing Sala | dening kapanggih sêpi | mèh dhidhik kewala | anulya dipun rayah | pan sampun dipun jarahi | Pakuningratan | Kabênêran tan [ta...]

--- [f. 109r] ---

[...n] kari ||

6. sampun têlas darbèke kang kantun wisma | sampun katur sang aji | susunan ing Sala | kinèn nusul lampahnya | tan kacandhak sampun têbih | sigêg kocapa | kang kentar wus kapanggih ||

7. lawan wadya barisan ingkang amapag | suka sadaya sami | ngraos olèh karya | wus lajêng lampah inggal | wus prapta nagri Mêntawis | katur pangeran | lakung suka ing galih ||

8. Ki Mas Răngga sêmana wus lami prapta | lampah tan olèh kardi | mèh kalbèng loropan | yèn sampun[98] aprayitna | tan arsa nyabrang ing kali | Ki Ănggawăngsa | lami nganti tan prapti ||

9. dadya mundur wus katur salampahira | gantya ingkang winarni | Galesong wus lama | katriman bojonira | Cakradipa ingkang lalis | sangking sih nata | sarta pinaring sabin ||

10. karya sèwu waradin sarencangira | pinrih eca tyasnèki | nama lih katriman | tuwin Sayid Durrahman | sêntana kapêrnah rayi | dhatêng narindra | botên antawis lami ||

11. wontên abdi dalêm Walănda têtiga | sami lip-lap nyidrani | ngajak-ajak minggat | Galesong winarahan | pan sarta dèn wawêdèni | akathah-kathah | nutur adat narpati ||

12. lamun olih tatêlukan wadya sabrang | yèn anyar dèn ecani | yèn wis lawas-lawas |

--- [f. 109v] ---

anuli pinatenan | Galesong mirsa dadya jrih | wus ngrasa dosa | marêngi angsal margi ||

13. nulya minggat ing dalu sarencangira | kuningan sarêng enjing | lajêng katur nata | kinèn nusul dèn inggal | kalamun kacandhak margi | ingkang katêdah | abdi dalêm bupati ||

14. Radèn Jayèngrana lan Suryanêgara | myang Danawarsa tuwin | Kapitan Juwana | ngirid sakancanira | wus mangkat ganti kawarni | wau kang migat[99] | Galesong sampun têbih ||

15. sasanake kang sami akêkapalan | Bayala[100] wus prapti |[101] rencange kang kathah | ura samarga-marga | kang repot kari atêbih | enggal kacandhak | kang nutut dèn cêkêli ||

16. ingkang ngamuk akathah pan sampun pêjah | abdi dalêm basuki | amung Ki Juwana | tiwas kanin baunya | kang marjaya inggih lalis | ikang palastra | sadaya tan winilis ||

17. ingkang nutut kacêpêng pan kalih wêlas | sami binêkta mulih | lajêng katur nata | satingkahing dinuta | myang bêstan katur sang aji | sami ngapura | ingabdèkakên malih ||

18. jêng susunan karsa miyos magêlaran | ngrasuk kaprabon aji | sampun asiyaga | nulya miyos sang nata | ginarêbêg i pawèstri | samya yu endah | pacara tping[102] ngarsi |[103]|

19. ingkang nămpa samya nandhang samir sutra [su...]

--- [f. 110r] ---

[...tra] | jênar kalangkung asri | wau kang sewaka | sagung para bupatya | sêntana myang para mantri | pêpak sadaya | orêg anon sang aji ||

20. pra prajurit kang baris sampun atata | wau ta sri bupati | rawuh pagêlaran | pinarak kathil[104] dênta | asung sipta mring kang nangkil | majêng sadaya | myang ingkang lagya prapti ||

21. Radyan Pakuningrat majêng sakancanya | angujung mring sang aji | ngujung gantya-gantya | mundur saha wotsêkar | wus tata sami alinggih | bungkuh[105] nèng ngarsa | karna kanan tumiling ||

22. langkung ulap anon ujyalaning nata | dening amindha rawi | ya ta sri nalendra | arum kang pangandika | bageya kang lagya prapti | dhi Pakuningrat | sira padha basuki ||

23. matur nêmbah Radèn Arya Pakuningrat | inggih barkat sang aji | angandika nata | kabèh kang lagi prapta | sira ta padha basuki | matur wotsêkar | nuwun inggih basuki ||

24. kamangkara sira yayi Pakuningrat | sira marang Mêtawis | apantês gêtuna | nora amagih wirya | pasthi papa lara ngêlih | sira nèng Sala | wus awirya amukti ||

25. nigal wirya mring Matam manggih papa |[106] Dyan Pakuningrat bêkti | sanadyan wiryaa | wontên nêgari Sala | pun dasih sêdya angabdi | dhatêng panduka | ămba têmahan sakit ||

26. sampun sakit nadyan dhumatênga pêjah | nyaosi karya aji | pan sampun kajarag [kajara...]

--- [f. 110v] ---

[...g] | sangking nêgari Sala | sêsinau tumut sakit | bili mênawa | tulus jênêng sang aji ||

27. iya yayi liwat tarima manira | bêktinira ing kami | pirabara benjang | olèh barkate eyang | luwih bêgjanira yayi | amanggih wirya | luwih karsa Yyang Widi ||

28. alah iya bocah ingkang têka anyar | sira padha tut wuri | lunga têka Sala | milu dhi Pakuningrat | apa sira sêja sami | kaya aturnya | si adhi maring mami ||

29. Suraprameya Bênêr sarencangira | samya matur ngabêkti | anuwun nalendra | mila ba sami prapta | ing byantara sowan aji | bêkti nalendra | ngunjukên[107] pati urip ||

30. apa sira têmên-têmên baktinira | mring sun wong kawlasasih | anuwun kalintang | iya ingsun tarima | nulya luwaran sang aji | manjing ing pura | ginarêbêg ing èstri ||

31. tambur salomprèt gumrah lir pendah gêrah | tan kawarnaa malih | kang sowan wus bubar | sontên pangran ngandikan | Dyan Pakuningrat tan kari | sarencangira | adêdalon nèng wuri ||

63. Pangkur

1. dinangu Dyan Pakuningrat | de sang prabu tingkah polahirèng nguni |[108] duk nèng Sala purwanipun | anglir wong cêcarita | purwa madya wêsana katur sang prabu | sang nata kalangkung suka [su...]

--- [f. 111r] ---

[...ka] | wus dalu tinundhung mulih ||

2. datan kawara enjang |[109] kunêng gantya wau ingkang winarni | Radèn Janingrat kang kantun | tinilar Pangangsalan | apacak baris ing Batang prênahipun | akalihan Cakrajaya | Jayèngrana datan kari ||

3. dening Walănda nèng Kêndhal | barisipun pangagênge kang nami | Kumêndam Mabrêm ranipun | kalawan pun Hèrsungrat | wong Sala kyèh bupatine Ki Tumênggung | Rajaniti Wiradigda | Tumênggung Mangkuyudèki ||

4. Surajênggala kalawan | Malang nêgara wontên Wêlandi Têgil |[110] pun Barêgad wêstanipun | Jayèngrana sêmana | salah pikire owah bêktining ratu | utusan dhatêng Walănda | karêpe agawe bêcik ||

5. ingkang abaris ing Kêndhal | amêwani karêpe angajak gitik |[111] yèn Radèn Janingrat iku | babêcike wis têlas | nuli dèn lakonana Kumpêni nurut | tan antara nuli bubar | lampahe mêdal pasisir ||

6. muwara Batang wus prapta | Jayèngrana rêmbag mundur mring ardi | ing Kalopre aranipun | Dyan Janingrat arêmbag | Cakrajaya mapan inggih sami rêmbug | nora nyana lamun cidra | wus mangkat radèn dipati ||

7. kalihan Ki Cakrajaya | Jayèngrana wus mantuk dhatêng nagri | wong Kumpêna[112] sampun rawuh | nêgara Pangangsalan [Pa...]

--- [f. 111v] ---

[...ngangsalan] | Jayèngrana prapta manggihi jingipun | wong Kumpêni pinikiran | angajak gêpuk tumuli ||

8. mring Kalompre[113] barisira | Jayaningrat lawan Cakrajayèki | Kumpêni bubar jingipun | kang macalang uninga | suka warta yèn mêngsah prapta sadarum | dangdan dèn dipati mangkat | marang Guntur wong Kumpêni ||

9. sampun parak nora adan | campuh aprang rok ramya silih ukih | sadintên bêdhil gumrudug | dènnya prang têtumpêsan | wadyanira namèng dhadha akèh lampus | miwah wadya Judhipatya | kang tan tisna tilar sami ||

10. kesisan kantun piyambak | Dèn Janingrat panggah dènira jurit | kapal binêkta lumayu | dening ta gamêlira | tan gumingsir rahadyan tan arsa mundur | wong Kumpêni sampun cêlak | radyan ginarudug bêdhil ||

11. pangrêksaning Ywang tan kêna | dening mimis wadyanira kang asih | nanging samya ngajak mundur | rahadyan nora arsa | langkung wirang angigit-igit ing kalbu | Jayèngrana kang dèn arah | tan katingal nilap wiwrin ||

12. anèng ya umpêtan |[114] wong Kumpêni wus cêlak ngrasang[115] wani | tan kêna gop bêdhilipun | wadya kathah kang kêna | kang satêngah anilar ing gustinipun | kang tisna samya karuna | sarta angrêbat [angrê...]

--- [f. 112r] ---

[...bat] ing gusti ||

13. binêkta mundur rahadyan | pinêstulan dening mungsuh Kumpêni | pangrêksaning Ywang Kang Agung | rahadèn nora kêna | lêstari jog Wanabadra wadyanipun | samya nusul ingkang tisna | enjinge mring Wanadadi ||

14. rahadèn lêrêb sapasar | nulya radèn Suralaya kang prapti | akathah wadyanirèku | lan suta dika Têgal | sampun kumpul Ki Cakrajaya amuwus | radèn sampun kalayatan | inggal parêka Mêtawis ||

15. injingipun samya bubar | tanah Bantir ingkang dipun pondhoki | ingkang garwa kinèn laju | dhatêng kitha Pabrêkan | kèndêl Kêdhu ingkang ibu sedanipun | anèng ing Kêdhu sêmana | sigêgên kocapa malih ||

16. Kangjêng Susunan Mataram | wus amirsa Dyan Janingrat Dipati | lamun kalah yudanipun | aprang wontên Ngastina | lan Kumpêni mring Kêdhu palajêngipun | krêsa dalêm ingutusan | kinèn mundur mring Mêtawis ||

64. Durma

1. jêng susunan anduta wong Suranata | awasta Ki Muhyidin[116] | Muhyidin arinya | jêng susunan ngandika | hèh bocah ingong kêkalih | sira mintara | ngong duta andhawuhi ||

2. mring si adhi Jayaningrat ing Ngastina | si adhi ingkang èstri | sagoning kapapag |

--- [f. 112v] ---

nuli sira gowoa | Si Măndaraka kang ngirid | ingkang angangkat | gêgawane si adhi ||

3. lan dhawuhna mring si adhi Jayaningrat | prakara anak mami | si êbèng pan arsa | ngong ningkahakên inggal | ya kalawan ki ngabèi | sira taria | babo ta ari mami ||

4. supane arsa têmu lawan ingwang |[117] iya luwih abêcik | kalamun sebaa | iya ingsun tarima | lah warahên sun lilani | dening prakara | musuh kalamun prapti ||

5. dhawuhana si adhi aja asusah | masthi ingsun bantoni | yèn awrat sinăngga | si adhi lumayua | mring nagara ing Mêtawis | sun dhewe mapag | lan paring idhêp mami ||

6. yèn arine si adhi ta Pakuningrat | wus têka ing Matawis | aseba maringwang | gawa kancane kathah | luwih lêga ati mami | sanak alêmpak | dhawuhna mring si adhi ||

7. poma-poma aja sira bali ngawan | susulên sagonnèki | aja wêdi mêngsah | dudu kawulaningwang | yèn sira kandhêg pawarti | alah ta poma | dèn bisa amrayogi ||

8. lah wis sira paringa idhêp nak ingwang | maraa mring dipati | Ki Mangkunêgara | sawêling ngong tutura | yèn wus maring ki dipati | nuli mangkata | ja seba ingsun maning ||

9. pamrihira wong puniku kuningana | yèn abdinipun lami | dhumatêng kang putra | wong

--- [f. 113r] ---

roro nuwun nêmbah | wus kentar sing ngarsa aji | lajêng lumampah | tan kawarna ing margi ||

10. wus apanggih lan Pangran Mangkunêgara | angucap Ki Muhidin | timbalan nalendra | pangran andika |[118] aparing idhêp sang aji | lamun kawula | dinuta mring sang aji ||

11. kinèn kintar amêthuk Radèn Janingrat | saênggone kapanggih | lan pun Măndaraka | punika kănca kula | tinutur sawêling aji | pan sampun têlas | pangran atur sabda ris ||

12. lah matura gandhèk anuwun manira | paring idhêp sang aji | lah wêkas manira | gandhèk mring pakêni |[119] poma ta dèn angati-ati |[120] aja pêpeka | dinuta mring sang aji ||

13. matur nuwun wus pamit nulya amangkat | Măndraka wus lumaris | pasar gêng kacandhak | tan kawarna ing marga | jajahan ing Kêngdhu[121] prapti | Kêdhu têngahan | sadaya wus kawuri ||

65. Pangkur

1. anulya amirsa warta | lamun Radèn Ayu Janingrat uni | arêrêb anèng ing Kêdhu | adan prasamya mangkat | tan kawarna ing marga Kêdhu wus rawuh | anulya lajêng kewala | kapanggih dèn ayu aglis ||

2. Măndaraka sira ngucap | radèn ayu andika dèn timbali | kang inggal dhatêng sang prabu | mring nagara Mataram | radèn ayu gih sandika aturipun | Măndaraka rêrêmbagan | lawan Mukidin Muhyadin ||

3. Măndaraka karsa nulak [nula...]

--- [f. 113v] ---

[...k] | Ki Muhkidin[122] Muhyadin tan ngrêmbugi | Măndraka angajak laju | amêksa nora rêmbag | kang pinêthuk wus kapanggih ingong wangsul | dika akarsa lajua | lah karsa dika pribadi ||

4. saking jrihira sang nata | arsa laju Ki Muhidin Muhyadin | injinge wong roro lajung[123] | Măndraka sampun nulak | radèn ayu binakta budhal sadarum | datan kawarna ing marga | i Pabrêkan sampun prapti ||

5. kawarnaa kang lumampah | angulari Radèn Janingrat uni | kadya jukung manggih timur | kadya layangan pêgat | tan uninga Dèn Janingrat ênggènipun | samarga-marga têtanya | nora nana kang udani ||

6. sarêng dhatêng lampahira | Wanagiri nulya nyipêng sawêngi | kathah ingkang sami pemut | sampun lajêng lampahnya | wong jaban rangkah dadya mêngsah sadarum | bilih kapara ing tiwas | Trêsana dipun barisi ||

7. sangking jrihira sang nata | Ki Muhkidin Muhyadin nora kêni | enjinge lajêng lumaku | dhatêng Sela katingal | pangajênge kang mêngsah anèng ngriku |[124] dèn nyana Dyan Jayaningrat | nulya lajêng dèn parani ||

8. mêngsah pan sampun uninga | pangrasane kathah rencange wingking | mêngsah adan sami mundur | dhumatêng ing Trêsana | Ki Muhidin Muhyadin lampahe laju | anyipêng Sela katingal |

--- [f. 114r] ---

atakèn radèn dipati ||

9. Suradrêma wuwusira | sampun ngidul lampahe anurut ardi |[125] puniku de pondhok agung | ngong nyana Dèn Janingrat | Suradrêma nauri mêngsah puniku | rahayu lampah andika | dèn nyana agêng prapti |[126]|

10. milane sami lumayya | yèn suwawi andika kula aturi |[127] anulaka dèn agupuh | manira jrih narendra | yèn tan katêmu Radèn Janingrat iku | anulya Ki Suradarma | angatrêrakên tumuli ||

11. nurut marga gêdhong sata | wus kapanggih Dyan Janingrat arêpit | pangandika dalêm dhawuh | kadi wau punika | wêling dalêm sadaya norana kantun | matur nuwun Dèn Janingrat | dene prakawis nak mami ||

12. karsa kaningkahna egal | gih sumăngga tan ngraos darbe siwi | rumuwun[128] wus pasrah ingsun | duk ane[129] Pangangsalan | dhatêng kakang pangulu lan malihipun | anari bobot manira | kula langkung dening ajrih ||

13. angungsia mring Mataram | lamun dèrèng babak bunyak wor siti | dadia dhêp amun-amun | lamun tan tinimbalan | nora ketang yèn tiwasa awak ingsun | bantu dalêm dipun inggal | dening matêdhani uning ||

14. lamun Pakuningrat sowan | langkung nuwun dhawuh pangandika ja |[130] tan kawarna [kawar...]

--- [f. 114v] ---

[...na] enjingipun | duta kalih wus mangkat | Ki Muhidin Muhyadin Pabrêkan rawuh | lajêng mring Mangkunêgaran | katur lampahipun ênting ||

15. tinundhung sowan narendra | sampun kintar tinimbalan sang aji | dinangu salampahipun | katur tan kaliwatan | kadi kang sampun kocap ingkang rumuhun | langkung suka jêng susunan | anulya tinundhung mijil ||

16. enjing karsa magalaran[131] | wus angrasuk kaprabon sri bupati | cahya gumilap sumunu | surêm sang yang raditya | kasênênan nurbuwat nayaka prabu | dinulu kadi wangkawa | tingal lir sudama ngalih ||

17. tuhu yèn prabu digdaya | keringan rat kalok nata prajurit | kang bêkta pacara ngayun | tata lir saban-saban | kang anămpa wanudya nom ayu-ayu | nandhang samir sutra jênar | ampilan barkatan aji ||

18. ingkang nyaosi ampilan | datan ewah asri mugèng ngarsa ji | sampun samêkta sadarum | dyan têdhak sri nalendra | lumakyalon kang sowan jawi supênuh | prapta wijil pisan obah | sakèhe wadya kang nangkil ||

19. dangu kèndêl sunan ngantya | kang lumakyèng ngarsa wadya Saragni | wong Wirabraja sumambung | wus tata ing paglaran | abdi dalêm kang nangkil arêg sadarum | samya sumaos ing karsa | atap pêpak pra bupati ||

20. sunan pinarak dhêdhampar [dhêdha...]

--- [f. 115r] ---

[...mpar] | nèng pangrawit ingayap ing pawèstri | asung sasmita sang prabu | wadya majêng sadaya | sampun tata ing ngarsa nata abungkuh[132] | sirêp sanggung[133] kang sewaka | anging dhangdhang ingkang muni ||

66. Dhandhanggula

1. datati[134] lingira ing nguni |[135] sêdhêngira sinuhun sineba | angandika jêng sang rajèng | ing mêngko putraningsun | Ki Dipati Mangkunêgari | karsaningsun dhawuha | ing sira putrèngsun | ingsun agawe wêdana | wong kaparak ingsun wèhi tindhih kalih | pamanira Si Răngga ||

2. ingsun jungjung lungguhe ku kaki | ingsun sêngkakakên ing awiyat | ingsun gawe wêdanane | kaparak têngên iku | wêdananing kaparak kering | iya Si Jayèngrana | dadya sisihipun | ingkang sun kulawisuda | ingsun jungjung sumêngka dadi bupati | iya Si Jayèngrana ||

3. anindhihi wong kaparak kering | sarta ingsun wuwuhi Dyan Arya | Jayèngrana ku namane | dening kaliwonipun | ingkang têngên kang ingsun kardi | ya Si Mangunkusuma | kang kering sun jungjung | bocah Lurah Jagabaya | sun paringi Suradimêja kang nami | kang gêntèna lêlurah ||

4. wong Jagabaya kang ingsun kardi | Si Mangunjaya dadya lêlurah | wong gêdhe kang ingsun gawe | wêdana kananipun | ya Si Besan kang anindhihi | sun pundhut namanira | adipati iku | sun paringi anamaa | Si Tumênggung Jayawinata ku kaki |

--- [f. 115v] ---

kaliwon Sumayuda ||

5. ingka kèri kang sun jungjung linggih | mêdanani ya Si Janapura | Surajaya kaliwone | de Mêtaram sadarum | wong Majêgan kang sun gadhuhi | iya nake Si Besan | ingsun jujung lungguh | Tumênggung Jayasêmbodra | angrèhêna Pamajêgan ing Mêtawis | lan maning putraningwang ||

6. Mangkudiningrat sun pundhut kaki | lawan bocahira Danawarsa | dadia tindhih wong gêdhe | nyaparo sewang iku | de namane rinira kaki | têtêp Mangkudiningrat | Sa[136] Danawarsèku | ingsun pundhut namanira | adipatya ing mêngko ingsun paringi | Tumênggung Danawarsa ||

7. Sa Jayadirja sun jujung linggih | dadi wêdana wong Bumija |[137] Si Wiradigda sisihe | Suryanêgara iku | mêdanani wadya Panumping | sisiha Măndaraka | Suryanêgarèku | maria jênêng dipatya | jumênênga Tumênggung Suryanêgari | dening Si Jayadirja ||

8. lan Si Wiradigda iku kaki | amomonga nak ingsun rinira | kala alit ing mangkene | Mangkuwijaya iku | amilua angangkat kardi | de kangmas Diwijaya | nindhihana Kêdhu | linggihe sèwu kewala | dadia panêmbahan wong Kêdhu sami | Bagêlèn pamanira ||

9. Ki Purbaya dadia têtindhih | Sawunggaling lawan Cakrajaya | ngêbayanana karone | pangran nuwun wotsantun | lan maninge

--- [f. 116r] ---

putrèngsun kaki | Ki Ngabèi rinira | kaki karsaningsun | ingsun ningkahakên inggal | Pangran Mangkunêgara matur ngabêkti | kadospundi punika ||

10. kang dadi wali pun paman têbih | pamanira dhingin ta wus pasrah | mring wa pangulu lilane | lan Si Muhkidin iku | Si Muhyadin angatas maning | pamanira tan owah | yèn mêngkatên nuwun | inggih sawawi[138] kawula | langkung sae anuntên sampun adadi | iya ing karsaniwang ||

11. rinira sira kang mangku kaki | payo besanan kalawan ingwang | sira kang mangku lanange | kang èstri sun amangku | pangran matur sandika bêkti | lan maning kaki putra | pamanira iku | dhi Pakuningrat anaa | kang nyakêli[139] jarane pancinên kaki | wong sèwu sakancanya ||

12. dèn warata sandika turnèki | sunan jêngkar kondur angêdhatyan | tambur wor salomprèt rame | wus rawuh ing kedhatun | ing paglaran bubaran sami | nuntên gandhèk dinuta | dhumatêng sang prabu | andhawuhakên timbalan | dalêm dhatêng Pangeran Mangkunêgari | yèn Radèn Pakuningrat ||

13. ngalihkên nama pinaring kasih | Radèn Natawijaya lumraha | sakathahe wadya kabèh | pan sandika turipun | gandhèk amit matur sang aji | tan lami kang antara | boja sang aprabu | tanggal salikur ing Rajab | taun [ta...]

--- [f. 116v] ---

[...un] Ehe ki pangulu dèn timbali |[140] myang wadya Suranata ||

14. pêpak kabèh bupati kang nangkil | miwah para sêntana sadaya | nulya tinimbalan age | sarta pangantènipun | manjing pura samya tut wingking | sakèh para bupatya | pinarêk sang prabu | anèng masjid Suranatan | sampun ningka[141] wau Pangeran Ngabèi | anut aga mulya |[142]|

15. sampun ningkah jangji kadya lami | tan adangu pêpundhutan prapta | adan adhahar sang rajèng | kêmbul bupati agung | wus adhahar nulya cinarik | sampun tinundhung mêdal | kondur sang aprabu | ambêng dalêm sampun mêdal | wus warata Suranata lawan jawi | kang anom sami dharan ||

67. Sinom

1. pan sampun antawis lama | kocapa dera sang kawi | Sultan Bantên kang utusan | duk anèng Banyumas uni | arsa sowan sang aji | wong Banyumas nora asung | samarga pinêthuk prang | wong Banyumas pan kajadhi[143] | cinêkêlan binêkta marang Mataram ||

2. raintên dalu lumampah | ing Lêdhok kang dipun jogi | ing Bagêlèn sinimpangan | sawabe wontên Wêlandi | age egala prapti | kang dèn arah mêdal Kêdhu | wus cêlak dyan utusan | ngunjukakên pati urip | nuwun pêthuk arsa sowan [so...]

--- [f. 117r] ---

[...wan] ing nalendra ||

3. utusan jujug Pangeran | Mangkunêgara ing nguni | aturira sampun têlas | dyan pangran sowan ing aji | wus prapta srimênganti | atur uningèng sang prabu | anulya tinimbalan | wus lumêbèng dalêm puri | wus cumundhuk mangarpa ngarsa sang nata ||

4. nêmbah aturipun tinap | kawula nuwun sang aji | ămba ngaturi uninga | wontên duta ingkang prapti | sangking Bantên nêgari | atur bêkti ing sang prabu | sampuning sapunika | ngunjukakên pati urip | arsa sowan dhumatêng sri naranata ||

5. ing mangke sawêg lêlampah | ing Kêdhu kang dèn margani | sri nalendra langkung suka | angandika rum amanis | yèn mêngkono nak mami | bêcike padha rinêmbug | lan sakyèhing bupatya | mênawa upaya sandi | saking guna-gunanira Si Wêlănda ||

6. inggih sumăngga ing karsa | anulya kinèn nimbali | sakèhe para bupatya | tan dangu wus prapta sami | ingandikan mring puri | wus prapta atap ing ngayun | jêng sunan angandika | mulane ingsun timbali | ana duta sangking ing Bantên nêgara ||

7. arsa aseba maringwang | akèh-akèh aturnèki | lah iku sira pikira | apa ta iya sayêkti | utawa lamun sandi | gunaning mêngsah alêmbut |

--- [f. 117v] ---

sadaya matur nêmbah | sumăngga karsa sang aji | langkung ringêng pun dasih dèrèng kaduga ||

8. ora têka pikirana | wus ana ing karsa mami | mêngko sun bobote uga | kang patut lan karsa mami | iku amêsthi dadi | Ki Mas Răngga nêmbah matur | yèn suwawi lan karsa | pun Bantên kula timbali | pan kawarti mijil yèn mêngsah Wêlănda ||

68. Mijil

1. Măndaraka tan rêmbag nauri | puniku pikir ngong | wong asandi ginunan ta mangke | manawa kadi ingkang rumiyin | Mangunonêng nguni | Mas Răngga amuwus ||

2. Mangunonêng pan sèjèn prakawis | wong kayoman ing wong | jalma Bantên amêngsah lamine | amaksa datan anunggal pikir | kèh bupati gilig | mring Răngga sadarum ||

3. nulya Pangran Mangkunêgara ngling | amuwus muraos | iku bênêr man Răngga jarwane | jarwamu iku sèjèn prakawis | yèn sandia mami | tan kewuhan iku ||

4. ja linamban agal lêmbut wani | ujêr wus wruh ingong | wong aguna sêkti mungsuhane | Si Walănda luwih dening rêmpit | jêr aku udani | sagunane wêruh ||

5. pira kèhe jalma Bantên prapti | nadyan sasra kang wong | yèn padha sura kasăngga [kasăng...]

--- [f. 118r] ---

[...ga] mangke | iya kalamun wong Bantên prapti | dèn prayitna wèsthi | nanging dipun samun ||

6. ja katara nanging dèn atiti | iku karsaningong | ingkang amrih kalangkung luwihe | witning kang dèn prih langkung munjungli[144] | pangran awotsari | matur ing sang prabu ||

7. yèn sawawi tinimbalna ji |[145] pun Bantên punang wong | sêja têmên binêcikan rajèng | yèn katingal won pênêd katawis | sah wangsitannèki | panêngêranipun ||

8. jalma cidra yêkti myang yèn sandi | tan kilap sang katong | ulat liring gènipun sêmune | panêngran sinuwun sampun luwih | kacaryan sang aji | putra aturipun ||

9. kamanisên ature matitis | kadhahar sang katong | langkung lêga nalendra galihe | nging Mas Răngga sal siku sadhidhik | tan dhatêng sang aji | mring pangeran iku ||

10. nanging sinamur no[146] katawis |[147] tinitèn kimawon | sawab dene dhingini karsane | sri narendra angandika aris | sun mirsa abêcik | bênêr putraningsun ||

11. pikirira putrangong prayogi | ya anurut ingong | turira sapa ta prayogane | ingkang lumaku mapag kang prapti | pangran awotsari | sumăngga sang prabu ||

12. măngsa bodhoa ta sira kaki | yèn [yè...]

--- [f. 118v] ---

[...n] sawawi katong | Wiradigdang[148] kang gadhah lampahe | amarêngi wau sri bupati | angandika aris | hèh Wiradigdèku ||

13. Suradimêja Suryanêgari | katiga punang wong | ingsun duta mapaga lakune | yayi Bantên ka lagya lumaris | katiga wotsari | sandika turipun ||

14. nulya samya tinundhungan mijil | tan kawarna katong | kang dinuta wus lumampah kabèh | wus lêpas datan kawarna margi | nêngna kang winarni | ron kamal winuwus ||

69. Sinom

1. ingkang sumêdya aseba | arsa bukti ing narpati | akumpul sawadyanira | alami gènira nganti | Sultan Bantên lumaris | alami nèng tanah Kêdhu | enjinge Wiradigda | kalawan Suryanêgari | Sultan Bantên kapathuk[149] ing pan tumona ||

2. samya rêrêb arêrasan | dalu gènira agusthi | Sultan Bantên jaga taha | manawa dipun tapusi[150] | kalangkung dening ajrih | dhumatêng kangjêng sinuhun | manawa kang sarira | cinêkêl dening sang aji | sinungakên dhumatêng wadya Wêlănda ||

3. punika ingkang jinrihan | dening ta kang dipun tari | pan aduwe panêmbahan | Ki Tapa ingkang wêwangi | punika kang mikiri | sangking jrihe arsa wangsul | yèn norana nanggunga [nang...]

--- [f. 119r] ---

[...gunga] | dêdukanira narpati | nuntên Wiradigda Dyan Suryanêgara ||

4. katiga Suradimêja | wau ta kang nanggung sami | dêdukanira narendra | yèn dika ngungsi sayêkti | lamun upaya sandi | saênggèn masthi kacakup | nulya sami supata | prasamya dipun tanggahi | sampun rêmbag Sultan Bantên manah eca ||

5. enjingipun nulya bubar | anulya duta rumiyin | atur uninga nalendra | lamun Sultan Bantên prapti | duta wus mintar dhingin | acungklangan sadêlanggung | wus prapta ing Pabrêkan | duta anjujug tumuli | dalêmira Pangeran Mangkunêgara ||

6. wus katur sasolahira | pangran wus dangdan tumuli | asowan dhatêng narendra | duta binêkta tumuli | tan kawarna ing margi | srimênganti sampun rawuh | wus katur ing nalendra | pangran tinimbalan aglis | lawan duta kang prapta kinèn bêktaa ||

7. prapta ngayunan narendra | pangran matur awotsari | kula nuwun tur uninga | punika kang duta prapti | kinèn atur upêksi | lamun kang pinêthuk rawuh | mangke wontên ing marga | angandika sri bupati | yèn mêngkono putra ngong padha dangdana ||

8. pangran nêmbah tur sandika | sampun sumaos wadya [wa...]

--- [f. 119v] ---

[...dya] ji | sumăngga karsa narendra | bêcike nulya abaris | duta dinangu aji | atanggap duta wotsantun | wus katur sapolahnya | purwa wêsana wus ênting | langkung suka narendra manah kasmaran ||

 

---

1	ingkang (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) ingkang (dan di tempat dan bentukan lain).
2	ngangkat (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) ngangkat (dan di tempat dan bentukan lain).
3	Biasanya guru lagu a: marga. (kembali) Biasanya guru lagu a: marga.
4	Kurang satu suku kata: atur uninga dhumatêng rajèng. (kembali) Kurang satu suku kata: atur uninga dhumatêng rajèng.
5	ta. (kembali) ta.
6	wasitanya. (kembali) wasitanya.
7	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
8	ngyêktèni. (kembali) ngyêktèni.
9	Kurang satu suku kata: kalawan anaking ki ngabèi. (kembali) Kurang satu suku kata: kalawan anaking ki ngabèi.
10	kêthah-kêthèh. (kembali) kêthah-kêthèh.
11	pangulu. (kembali) pangulu.
12	angiring. (kembali) angiring.
13	anggèr (dan di tempat lain). (kembali) anggèr (dan di tempat lain).
14	Kurang satu suku kata: mênawa kelangan sira yayi. (kembali) Kurang satu suku kata: mênawa kelangan sira yayi.
15	nah (dan di tempat lain). (kembali) nah (dan di tempat lain).
16	nungkêmi (dan di tempat lain). (kembali) nungkêmi (dan di tempat lain).
17	dyah. (kembali) dyah.
18	jinêm. (kembali) jinêm.
19	alukar. (kembali) alukar.
20	Kurang satu suku kata: angêdohi sang dyah asmu liring. (kembali) Kurang satu suku kata: angêdohi sang dyah asmu liring.
21	pangrungrum. (kembali) pangrungrum.
22	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan suku. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan suku.
23	tisnanipun. (kembali) tisnanipun.
24	wong. (kembali) wong.
25	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
26	darapon (dan di tempat lain). (kembali) darapon (dan di tempat lain).
27	wuntat. (kembali) wuntat.
28	yangyang. (kembali) yangyang.
29	agancang. (kembali) agancang.
30	uning. (kembali) uning.
31	Kurang satu suku kata: inggih ing benjang-enjang. (kembali) Kurang satu suku kata: inggih ing benjang-enjang.
32	têbih. (kembali) têbih.
33	dawêg. (kembali) dawêg.
34	Kurang satu suku kata: sampun wontên kang mundura. (kembali) Kurang satu suku kata: sampun wontên kang mundura.
35	ambalik. (kembali) ambalik.
36	mirsa. (kembali) mirsa.
37	sangking. (kembali) sangking.
38	Lebih satu suku kata: kang bêbujung nulak undure bêbandhang. (kembali) Lebih satu suku kata: kang bêbujung nulak undure bêbandhang.
39	Lebih tiga suku kata: ginitik ing Kumpêni kang ngirid mêngsah. (kembali) Lebih tiga suku kata: ginitik ing Kumpêni kang ngirid mêngsah.
40	Kurang satu suku kata: binrêrêg risak kang baris. (kembali) Kurang satu suku kata: binrêrêg risak kang baris.
41	ninggal (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) ninggal (dan di tempat dan bentukan lain).
42	sugih. (kembali) sugih.
43	Kurang satu suku kata: Ki Mas Răngga winartan ungêling sêrat. (kembali) Kurang satu suku kata: Ki Mas Răngga winartan ungêling sêrat.
44	mênang. (kembali) mênang.
45	tinggal (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) tinggal (dan di tempat dan bentukan lain).
46	cilik. (kembali) cilik.
47	Kurang satu suku kata: kari gawene sawiji. (kembali) Kurang satu suku kata: kari gawene sawiji.
48	Lebih satu suku kata: kang winarna Mêtawis Dyan Dipati. (kembali) Lebih satu suku kata: kang winarna Mêtawis Dyan Dipati.
49	Kurang satu suku kata: nora amitêngga barisanèki. (kembali) Kurang satu suku kata: nora amitêngga barisanèki.
50	Janingrat. (kembali) Janingrat.
51	Kurang satu suku kata: lir ature Jayaningrat. (kembali) Kurang satu suku kata: lir ature Jayaningrat.
52	Tanggal: Sênèn tiga (3) Rabiyulawal (Mulud) Jimawal [AJ 1676]. Seharusnya tahun Ehe dan bukan Jimawal, jika mengikuti kronologi tahun yang disebutkan sebelum dan sesudah tanggal ini. Selanjutnya hari Senin tidak jatuh pada tanggal 3 bulan Mulud baik pada tahun Ehe (AJ 1676) maupun Jimawal (AJ 1677). Mungkin tanggal yang dimaksud adalah 5 Mulud AJ 1676 (1 Februari 1751) sebagaimana disebutkan pada tanggal berikut. (kembali) Tanggal: Sênèn tiga (3) Rabiyulawal (Mulud) Jimawal [AJ 1676]. Seharusnya tahun Ehe dan bukan Jimawal, jika mengikuti kronologi tahun yang disebutkan sebelum dan sesudah tanggal ini. Selanjutnya hari Senin tidak jatuh pada tanggal 3 bulan Mulud baik pada tahun Ehe (AJ 1676) maupun Jimawal (AJ 1677). Mungkin tanggal yang dimaksud adalah 5 Mulud AJ 1676 (1 Februari 1751) sebagaimana disebutkan pada tanggal berikut.
53	anglêrêsi. (kembali) anglêrêsi.
54	Kurang satu suku kata: lir gunung tarung anêmpuh. (kembali) Kurang satu suku kata: lir gunung tarung anêmpuh.
55	munggèng (dan di tempat lain). (kembali) munggèng (dan di tempat lain).
56	Kurang satu suku kata: dipun nyana Sêmarang ginitik. (kembali) Kurang satu suku kata: dipun nyana Sêmarang ginitik.
57	têksih. (kembali) têksih.
58	dening. (kembali) dening.
59	Kurang satu suku kata: asiyaga arsa mapag jurit. (kembali) Kurang satu suku kata: asiyaga arsa mapag jurit.
60	dodol (dan di tempat lain). (kembali) dodol (dan di tempat lain).
61	sowang-sowang. (kembali) sowang-sowang.
62	Tanggal: Sênèn Rabingulawal (Mulud): dyan rêtu gunung obahing bumi (AJ 1676). Hari Sênèn bulan Mulud tahun AJ 1676 jatuh pada tanggal: 5 (Sênèn Paing), 12 (Sênèn Wage), 19 (Sênèn Lêgi), dan 26 (Sênèn Pon). Tanggal Masehi: 1, 8, 15, atau 22 Februari 1751. (kembali) Tanggal: Sênèn Rabingulawal (Mulud): dyan rêtu gunung obahing bumi (AJ 1676). Hari Sênèn bulan Mulud tahun AJ 1676 jatuh pada tanggal: 5 (Sênèn Paing), 12 (Sênèn Wage), 19 (Sênèn Lêgi), dan 26 (Sênèn Pon). Tanggal Masehi: 1, 8, 15, atau 22 Februari 1751.
63	nganggur. (kembali) nganggur.
64	Lebih satu suku kata: daut wadya Têmpuran wus prapti. (kembali) Lebih satu suku kata: daut wadya Têmpuran wus prapti.
65	Lebih satu suku kata: pun dasih kinèn têngga nêgari. (kembali) Lebih satu suku kata: pun dasih kinèn têngga nêgari.
66	suka. (kembali) suka.
67	Kurang satu suku kata: bêbingkrakan tutur mênang jurit. (kembali) Kurang satu suku kata: bêbingkrakan tutur mênang jurit.
68	Kurang satu suku kata. (kembali) Kurang satu suku kata.
69	graita. (kembali) graita.
70	Tulisan Jawa kurang tepat. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat.
71	Kurang satu suku kata: nuntên lajêng duta kawarnaa malih. (kembali) Kurang satu suku kata: nuntên lajêng duta kawarnaa malih.
72	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan pepet. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan pepet.
73	Kurang satu suku kata: Suratruna ika aranira. (kembali) Kurang satu suku kata: Suratruna ika aranira.
74	Kurang satu suku kata: Senapati Ing Ngalaga tuwin. (kembali) Kurang satu suku kata: Senapati Ing Ngalaga tuwin.
75	lan. (kembali) lan.
76	ngungkurakên. (kembali) ngungkurakên.
77	borong. (kembali) borong.
78	ênêngêna (dan di tempat lain). (kembali) ênêngêna (dan di tempat lain).
79	warta-winartanan. (kembali) warta-winartanan.
80	angayumana. (kembali) angayumana.
81	Kurang dua suku kata: inggih dipun inggalêna. (kembali) Kurang dua suku kata: inggih dipun inggalêna.
82	Lebih satu suku kata: undhang-undhang sadaya kinèn abaris. (kembali) Lebih satu suku kata: undhang-undhang sadaya kinèn abaris.
83	orêg (dan di tempat lain). (kembali) orêg (dan di tempat lain).
84	nganggit. (kembali) nganggit.
85	mring. (kembali) mring.
86	Tanggal: mangsaning pandhita singgih angosikakên ing jalma (AJ 1676). Tahun AJ 1676 jatuh antara tanggal Masehi: 30 November 1750 sampai dengan 19 November 1751. (kembali) Tanggal: mangsaning pandhita singgih angosikakên ing jalma (AJ 1676). Tahun AJ 1676 jatuh antara tanggal Masehi: 30 November 1750 sampai dengan 19 November 1751.
87	Kurang satu suku kata: prabawa mancur cahya nêlahi. (kembali) Kurang satu suku kata: prabawa mancur cahya nêlahi.
88	panganggya. (kembali) panganggya.
89	Biasanya guru lagu i: wijiling. (kembali) Biasanya guru lagu i: wijiling.
90	Kurang satu suku kata: Ki Mas Răngga ingkang anambungi. (kembali) Kurang satu suku kata: Ki Mas Răngga ingkang anambungi.
91	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
92	Kurang dua suku kata: inggih pangandikane sang aji. (kembali) Kurang dua suku kata: inggih pangandikane sang aji.
93	bubar. (kembali) bubar.
94	mitambuhi. (kembali) mitambuhi.
95	langkung (dan di tempat lain). (kembali) langkung (dan di tempat lain).
96	Biasanya guru lagu a: prapta. (kembali) Biasanya guru lagu a: prapta.
97	Bênêr. (kembali) Bênêr.
98	Tulisan Jawa kurang tepat. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat.
99	minggat (dan di tempat lain). (kembali) minggat (dan di tempat lain).
100	Bayalali. (kembali) Bayalali.
101	Kurang satu suku kata: Bayalali wus prapti. (kembali) Kurang satu suku kata: Bayalali wus prapti.
102	tap ing. (kembali) tap ing.
103	Kurang satu suku kata: pacara tap ing ngarsi. (kembali) Kurang satu suku kata: pacara tap ing ngarsi.
104	kanthil (dan di tempat lain). (kembali) kanthil (dan di tempat lain).
105	bukuh. (kembali) bukuh.
106	Kurang satu suku kata: ninggal wirya mring Mataram manggih papa. (kembali) Kurang satu suku kata: ninggal wirya mring Mataram manggih papa.
107	ngunjukkên (dan di tempat lain). (kembali) ngunjukkên (dan di tempat lain).
108	Lebih satu suku kata: de sang prabu tingkah polahing nguni. (kembali) Lebih satu suku kata: de sang prabu tingkah polahing nguni.
109	Kurang satu suku kata: datan kawarnaa enjang. (kembali) Kurang satu suku kata: datan kawarnaa enjang.
110	Lebih satu suku kata: Malang nêgara wontên Wlandi Têgil. (kembali) Lebih satu suku kata: Malang nêgara wontên Wlandi Têgil.
111	Lebih satu suku kata: amêmani karêpe ngajak gitik. (kembali) Lebih satu suku kata: amêmani karêpe ngajak gitik.
112	Kumpêni. (kembali) Kumpêni.
113	Kalopre. (kembali) Kalopre.
114	Kurang dua suku kata. (kembali) Kurang dua suku kata.
115	ngrangsang (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) ngrangsang (dan di tempat dan bentukan lain).
116	Muhidin (dan di tempat lain). (kembali) Muhidin (dan di tempat lain).
117	Kurang satu suku kata: supayane arsa têmu lawan ingwang. (kembali) Kurang satu suku kata: supayane arsa têmu lawan ingwang.
118	Kurang dua suku kata: pangran dhatêng andika. (kembali) Kurang dua suku kata: pangran dhatêng andika.
119	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: gandhèk mring pakênira. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: gandhèk mring pakênira.
120	Lebih satu suku kata: poma ta dèn ngati-ati. (kembali) Lebih satu suku kata: poma ta dèn ngati-ati.
121	Kêdhu. (kembali) Kêdhu.
122	Muhidin (dan di tempat lain). (kembali) Muhidin (dan di tempat lain).
123	laju. (kembali) laju.
124	Kurang satu suku kata: pangajênge ingkang mêngsah anèng ngriku. (kembali) Kurang satu suku kata: pangajênge ingkang mêngsah anèng ngriku.
125	Lebih satu suku kata: sampun ngidul lampahe nurut ardi. (kembali) Lebih satu suku kata: sampun ngidul lampahe nurut ardi.
126	Kurang satu suku kata: dèn anyana agêng prapti. (kembali) Kurang satu suku kata: dèn anyana agêng prapti.
127	Lebih satu suku kata: yèn suwawi dika kula aturi. (kembali) Lebih satu suku kata: yèn suwawi dika kula aturi.
128	rumuhun (dan di tempat lain). (kembali) rumuhun (dan di tempat lain).
129	anèng. (kembali) anèng.
130	Biasanya guru lagu i: ji. (kembali) Biasanya guru lagu i: ji.
131	magêlaran. (kembali) magêlaran.
132	abukuh (dan di tempat lain). (kembali) abukuh (dan di tempat lain).
133	sagung (dan di tempat lain). (kembali) sagung (dan di tempat lain).
134	datatita. (kembali) datatita.
135	Kurang satu suku kata: datatita lingira ing nguni. (kembali) Kurang satu suku kata: datatita lingira ing nguni.
136	Si (dan di tempat lain). (kembali) Si (dan di tempat lain).
137	Kurang satu suku kata: dadia wêdana wong Bumija. (kembali) Kurang satu suku kata: dadia wêdana wong Bumija.
138	suwawi (dan di tempat lain). (kembali) suwawi (dan di tempat lain).
139	nyêkêli. (kembali) nyêkêli.
140	Tanggal: salikur (21) Rajab (Rêjêb) Ehe: [AJ 1676]. Tanggal Masehi: 15 Juni 1751. (kembali) Tanggal: salikur (21) Rajab (Rêjêb) Ehe: [AJ 1676]. Tanggal Masehi: 15 Juni 1751.
141	ningkah. (kembali) ningkah.
142	Kurang satu suku kata: anut agama mulya. (kembali) Kurang satu suku kata: anut agama mulya.
143	kajodhi. (kembali) kajodhi.
144	munjuli. (kembali) munjuli.
145	Kurang satu suku kata: yèn sawawi tinimbalna aji. (kembali) Kurang satu suku kata: yèn sawawi tinimbalna aji.
146	nora. (kembali) nora.
147	Kurang satu suku kata: nanging sinamur nora katawis. (kembali) Kurang satu suku kata: nanging sinamur nora katawis.
148	Wiradigda. (kembali) Wiradigda.
149	kapêthuk. (kembali) kapêthuk.
150	apusi. (kembali) apusi.