Babad Sultanan, British Library (Add MS 12288), 1809–16, #1017 (Pupuh 070–090)

--- [f. 119v lanjutan] ---

70. Asmaradana

1. iya duta alah uwis | anuli sira balia | inggalêna ing lakune | duta nêmbah tur sandika | ngandika sri nalendra | alah uwis putraningsun | duta sira jaka mêdal ||

2. lan dangdana putra mami | nataa baris sadaya | wadyèngsun saprayogane | ya kulup măngsa bodhoa | sira dipun prayitna | pangran nêmbah nulya mêtu | lajêng anata gêgaman ||

3. dening duta inggal bali | tan kawarna lampahira | ingkang anata barise | Pangeran Mangkunêgara | lan sakèhing bupatya | tan kaliru prênahipun | wadya têngên baris kanan ||

4. gêdhong kaparak ing ngarsi | abaris angering nganan | wong Suranata barise | wêkas kidul sakancanya | angèri sisih lawan | Kapilih nèng têngênipun | yèn dinulu yitna tata ||

5. sri nalendra sampun mijil | obah kang nèng pagêlaran [pagêla...]

--- [f. 120r] ---

[...ran] | samya tilar lante kabèh | jêng susunan wus pinarak | putra-putra ngêndikan | sêntana inggih sadarum | angandika jêng susunan ||

6. pan wus pêrak putra mami | si adhi Bantên lakunya | pangran wotsêkar ature | inggih pangraos kawula | eca imbal wacana | nuntên katingalan rawuh | nginggalkên gandhèk lumayya ||

7. Suranata lan Kapilih | samya obah aprayitna | sêlak[1] nata panggonane | wong Kapilih kang nèng kanan | Suranata ing kiwa | Sultan Bantên inggal rawuh | sajawining galedhegan ||

8. tumurun sangking turanggi | ginarêbêg wadyanira | eram tumingal manahe | Sultan Bantên langkung jrihnya | tan ngrasa darbe gêsang | gumêtêr dènnya lumaku | tumingal jalma akathah ||

9. tuwin ajrih ing narpati | nanging asrah ing Pangeran | ebat ningali gaman kèh | wadyanipun winatara | jalma katiga bêlah | ambêkta gêgamanipun | waos lêmbing lan kulewang ||

10. atanapi punang bêdhil | sarêng manjing galedhegan | sadaya ical manahe | pun Tapa tanbuh gènira | ajrih dhatêng narendra | dan urmat munya gumrudug | mariyêm lir pendah gêlap ||

11. tambur bèri [bè...]

--- [f. 120v] ---

[...ri] lawan suling | salomprèt umyung syaranya | giris kang mirsa syarane | wong Bantên langkung jrihira | tumingal sikêp jalma | lir buta măngsa jalmèku | mêgatruh ingkang gumantya ||

71. Mêgatruh

1. sarupane samya asrah ing Yyang Agung | ing paglaran wus prapti |[2] doh ingawe lampahipun | wus apêrak lan narpati | adan rinakêt ing katong ||

2. hèh ya kene payo salaman rèningsun | Suranata myang Kapilih | prasamya urmat sadarum | sikêpe samya ngajrihi | kadya maos lamun tinon ||

3. samya sarêng gurnita swarane umung | tambur Suranata muni | salomprèt suling abarung | kang nabuh sami Wêlandi | wong Bantên langkung jrih anon ||

4. sarêng dhepok samya lênggah jrih ing prabu | ulap dènira ningali | Sultan Batên[3] wus cumundhuk | jumênêng sri narapati | anjawat tangan sang katong ||

5. wus alama nulya pinarak sang prabu | Sultan Jumasta ngastuti | suku mangusapi lêbu | pinêkul dening narpati | nisthanipun lamun tinon ||

6. kadi sang prabu ngalab duk kala têluk | dhumatêng wong mèk Amir |[4] Sultan Bantên kala sujud | waspa mijil ingusapi | sunan langkung wlas dènnya

--- [f. 121r] ---

non ||

7. langkung trênyuh kangjêng susunan andulu | pangrêrêse ingkang galih | kalangkung rêgêp sang prabu | Sultan Bantên sangêt bêkti | lepyan sangêt jrih mring katong ||

8. tan angraos anyar panggih kala sujud | lir sudarma rosing ati | tan narka lagya katêmu | Sultan Bantên emut galih | langkung wirangi pêngakoh ||

9. sunan uning yèn galih rujit sinamur | sunan sung cipta kang pinrih | katungkule dimon[5] lipur | ngandika langkung amanis | alinggiha ariningong ||

10. nuwun nêmbah sultan wus lungguh tumungkul | luwih kajog sira ari | dènira non ariningsun | kaliwat asor Matawis | tate wibawa riningong ||

11. kasasar ing wana sira singganipun | gugup sultan angabêkti | ămba sakalangkung nuwun | botên măntra tan angipi | kadi pangandika katong ||

12. manah ămba dahat tan măntra salugut | pun dasih kalangkung sakit | datan nyana ing jro kalbu | yèn arja nagri Mêtawis | têksih wiba sang katong |[6]|

13. ămba dugi lir Bantên manggih wana gung | kamangkara sira yayi | yèn muktia awak ingsun | saking dêlap ingsun yayi | angrêbat nagaraningong ||

14. nging tabête eyangira ariningsun | ingkang bêbadhe [bêba...]

--- [f. 121v] ---

[...dhe] Matawis | têkèng lara anglih ingsun | ngong têmah nora gumisir | pamijil wana tan katon ||

72. Mijil

1. mêngko sira wis uning Matawis | ja taha riningong | iya sasat nagrinira dhewe | iya ing Bantên tugal lan Matawis |[7] kapranan ing ati | alênggah tumungkul ||

2. Sultan Bantên matur awotsari | anuwun sang katong | tan angraos yèn sami lan rajèng | tuhu nêdya kawula angabdi | tan ngraos angipi | samia lan prabu ||

3. anggêp kawula kadi kang ngukir | mring pun dasih katong | sun tarima bêktinira mangke | witning sun tan ngipi nyar kapanggih | sira nèng Matawis | kasasar riningsun ||

4. lir wong ngipi sira nèng Matawis | mokhal ariningong | sêja andhatêngi mring gun[8] mangke | ratu nistha papa tur asakit | pa sinêdya ngati | mring Mataram rènsun ||

5. inggih pun dasih ngunjukkên pati | dhumatêng sang katong | sumăngga karsa nuwun sih rajèng | bilih marêngi lan karsa aji | jru duta makathik | gih sawadinipun ||

6. ngungsi urip ămba kawon jurit | de Kumpêni kang wong | nagri Bantên wus rinêbat mangke | dening wadya Kumpêni Bêtawi | dyan mirsa pawarti | panjênêngan prabu ||

7. ratu agung binathara [bi...]

--- [f. 122r] ---

[...nathara] adi | prajurit kinaot | tur kalilan mring Ywang prang sabile | pan misuhur unggul jurit aji | asih pêkir maskin[9] | ngadê[10] gama Rasul ||

8. kawarti Kumpêni sor kang jurit | mila dasih katong | kawula ngungsi saking apêse | tan linilan ing Ywang aprang sabil | sumăngga sang aji | najan pêjah ulun ||

9. inggih nata ingka amêjahi | yèn kenging wak ingong | luwung pêjaha lan kapir mangke | arum wijil gumujêng sang aji | kamangkara yayi | wong apa wak ingsun ||

10. jalma mindha ina awak mami | bodho punggung ingong | ing agama tan wruh ing jatine | milu-milu ingsun wong kang singgih | idhêpan sira dhi | dorane kang tutur ||

11. sira yayi wèh dosa mring mami | ngalêm-alêm mring ngong | larangan siriking Ywang ta mangke | nora nana kang kawasa maning | tan lyaning Ywang Widi | angraos kasêndhu ||

12. tan prayogi dènira angungsi | maring awak ingong | pangungsèn iku Pangeran mangke | dadya tanbuh kang ngungsi dèn ungsi | panduga ngong sami | sira lawan ingsun ||

13. ingsun yayi ya umah wanadri | sanggone amondhok | iya sangking apês inggun mangke | awak ingsun tan kawasa sabil | pan kèh nagri mami | kang

--- [f. 122v] ---

durung karêbut ||

14. amasthi sira kangelan yayi | yèn tunggal lan ingong | lara anglèh yèn parêng untunge | anêmahi kantaka ri mami | iku wadya mami | tanbuh sore esuk ||

15. anuwun pangandika sang aji | sultan awotsinom | sangking bêktine dhatêng sang rajèng | sampun ingkang anglampahi sakit | nadyan dhatêng lalis | katêmah ing kalbu ||

16. sun tarima aturira ari | mênawa aringong | jroning ati bangêt kaduwunge | Sultan Bantên umatur wotsari | sinêtyan kang êning | sumăngga sang prabu ||

17. apa manèh lamun sira ngukih | sun uga riningong | darma bae ya jumênêng rajèng | iku yayi putranira katri | miwah kadang mami | kang jujung mari[11] sun ||

18. wanuhêna padha wong wlasasih | anulya wotsinom | Sultan Bantên aris pangucape | sadaya ta sampun dados galih | dahat datan uning | sapuntên dèn agung ||

19. Pangran Mangkunêgara nauri | sampun paman katong | walang driya dhumatêng ngong mangke | nadyan sadaya makatên malih | lir pendah wak mami | wong kagêngên angkuh ||

20. arum amanis pangandika ji | iku ariningong | putraningsun kang sun srah ing gawe | barang [ba...]

--- [f. 123r] ---

[...rang] gawe ingkang anguwisi | sira jaka yayi | prakara arêmbug ||

21. anuwun Sultan Bantên wotsari | dhumatêng sang katong | sarya ngucap mring pangran dununge | anak mas tan darbe atur malih | pun bapa puniki | tan lyan kadya wau ||

22. sumăngga karsa kula ngladosi | sing pakaryan ingong | kaatura mring anak mas mangke | Pangran Mangkunêgara nauri | kula kang mutusi | kang karya sang prabu ||

23. rintên dalu gih kapagih[12] mami | pakaryaning katong | yèn sawawi lan paman rêmbuge | inggih palar-pinalar ta sami | kawula rumiyin | yèn paman arêmbug ||

24. kula dika rincangi rumiyin | rêbat nagri katong | lamun antuk pitulung Ywang mangke | agantos paman kula rincangi | sultan anauri | kula dhatêng nurut ||

25. mila kawula anak mas ngabdi | dhumatêng sang katong | pêjah gêsang pan kajaragake | nanging lamun tuk pitulung Widi | gih kasuwun aji | pa[13] nêgaraningsun ||

26. inggih paman sampun walang galih | wus kula kimawon | sampun dados puniku rêmbage | wadya Bantên amicarèng ati | ingki[14] pantês luwih | ladaking pamuwus ||

27. sampun dangu dènira agusthi | dyan [dya...]

--- [f. 123v] ---

[...n] mangke sang katong | angandika amrih prayogane | alah uwis payo ari mami | lumêbèng ing puri | kinanthi tumurun ||

73. Kinanthi

1. narendra pan arsa kundur | jêngkar sangking ing pêngrawit | ginarêbêg ing biyada | kang rayi suntan[15] kinanthi | tambur gumêr syaranira | kadi rubuha kang langit ||

2. wus manjing wijil sang prabu | andukap[16] wijil ping kalih | anduta dhatêng pawongan | timbalana pra bupati | lawan putra-putraningwang | para sêntana pratuwin ||

3. parêkan kalih wus mêtu | narendra lumêbèng puri | parêkan kang mêdal prapta | dhawuhkên timbalan aji | pangran timbalan narendra | dhawuha andika sami ||

4. pangran ngêndikan sadarum | sêntana para bupati | inggal prasamya lumampah | lajêng manjing dalêm puri | jêng sinuwun wus pinarak | akalihan ingkang rayi ||

5. kang tinimbalan wus gupuh | angandika sri bupati | kakangmas Adiwijaya | kula aturi ing ngigil | Pangeran Adiwijaya | jrih pinêksa jajar ngaji ||

6. anulya kangjêng sinuwun | angandika rum amanis | lah iki yayi rupanya | sira kasasar wanadri | tan warna pantining jalma | sira tumingal tan sudi ||

7. sultan amuwun [amuwu...]

--- [f. 124r] ---

[...n] wotsantun | punika warna nêgari | pun dasih tan darbe wisma | saênggèn-ênggene guling | tan angrasa darbe gêsang | duk kawitan sowan aji ||

8. angandika sang aprabu | ya tuturên ari mami | kala kawula lumampah | samarga pinêthuk jurit | nanging antuk barkat nata | tan kèndêl ămba lumaris ||

9. ing Toyamas dipun pangguh | nuntên ămba angoncati | mêdal margi ingkang simpar | mêksa ta dipun tut wingking | ămba kapêlak kang yuda | nanging angsal barkat aji ||

10. mêngsah sadaya kacakup | kabêkta lampah nèng jawi | sumăngga karsa narendra | angandika sang narpati | ya tarimaa riningwang | bêstan wus kinèn nampani ||

11. sampun têlas aturipun | adan tadhahan kang mijil | lumintu kang sêsaosan | kang nămpa padha pawèstri | ulamipun warna-warna | sakêlangkung dening asri ||

12. adan adhahar akumpul | sultan kalawan sang aji | tiga Pangran Diwijaya | sêntana sarêng abukti | miwah ingkang putra-putra | tanapi para bupati ||

13. gamêlan munya abarung | sarta mariyêm nauri | langkung eca gènnya dhahar | wusan sampun dèn larodi[17] | patêdhan dalêm wus mêdal | sadaya sampun waradin ||

14. kadya êndhut punang sêkul | langkung [lang...]

--- [f. 124v] ---

[...kung] wanuh dènnya bukti | angandika sri narendra | yayi ingsun paring wajik | lan dhuwung waos nyatunggal | lan iki patuku warih ||

15. anuwun sultan wotsantun | punang kapal wus tinampi | awasta Kiyai Gănda | sadangdananipun sami | waos dhuwung lawan yatra | wong Bantên sampun nampani ||

16. adan prasamya tinundhung | alah uwis putra mami | sira sinungana prênah | pamanira kang abêcik | pangran nêmbah samya mêdal | pagêlaran sampun prapti ||

17. Sultan Bantên sampun sinung | pasanggrahan kang prayogi | salèr kilèn kapatihan | adan prasamya lumaris | mantuk dalêm sowang-sowang | kang anom samya tut wuri ||

74. Sinom

1. tan kawarna laminira | adêdalon sri bupati | samana pangran ngandikan | Mangkunêgara Dipati | myang sagung pra bupati | myang pra sêntana sadarum | Sultan Bantên ngandikan | sadaya prapta ngarsa ji | sampun tata angandika sri narendra ||

2. hèh kulup Mangkunêgara | kakangmas myang yayi-yayi | miwah sagung pra bupatya | yayi Bantên atanapi | marma ingsun timbali | payo amatêngkên rêmbug | êndi ta mungsuh ingkang | pinapag ginitik dhingin | kang

--- [f. 125r] ---

pakolih mrih ngêlar jajahan rowang ||

3. Pangeran Mangkunêgara | matur sawi[18] awotsari | sumăngga karsa narendra | kawula darma nglampahi | myang paman-paman tuwin | para bupati sadarum | sami lawan kawula | inggih sumoga[19] karsa ji | paman Bantên turipun inggih sumăngga ||

4. narendra malih ngandika | ana dayaningsun maning | yèn pa rêmbug sadaya |[20] sun arsa gitik Kumpêni | kang nèng Ngastinapati | pasisir kulon sun rêbut | ing mêngko karsaningwang | lamun sira rêmbug kaki | pamanira kangêmas Adiwijaya ||

5. Wiradigda Măndaraka | Suryanêgara pratuwin | Jayadirja sawadyanya | padha sun kon andhingini | barisa Kêdhu sami | kumpula lan arèningsun | si yayi Jayaningrat | ingkang mring Bagêlèn kaki | pamanira yayi êmas Purubaya ||

6. lan adhi Mangkukusuma | yayi Bantên atanapi | sawadyanira sadaya | gitika baris Kumpêni | kang nèng Pagêlèn sami | dening sun nuli anusul | yèn wis olèh prayoga | Pangeran Mangkunêgari | pra bupati ature rêmbag sadaya ||

7. susun malih ngêndika |[21] lah uwis mêtua kaki | esuk nuli budhalêna | pangran sandika wotsari | pan sampun sami mijil |

--- [f. 125v] ---

ênênga injing winuwus | sampun nêmbang têngara | budhal sagung pra bupati | kang mring Kêdhu Bagêlèn sarêng budhalan ||

8. sumahab lampahing wadya | datan kawarna ing margi | Pangeran Adiwijaya | myang sagung para bupati | ing Kêdhu sampun prapti | Dyan Jayaningrat akumpul | lan Pangran Diwijaya | kang mring Bagêlèn wus prapti | lajêng sami apacak baris atata ||

9. kunêng kocap duta nata | ingkang sangking Panaragi | kapat Radèn Darmasuta | nimbali măncanêgari | nanging datan lumaris | Dyan Suradiningrat wau | myang bupati sadaya | samya urunan pra mantri | anyatunggal kerid dhatêng Darmasuta ||

10. pangajêng wong Panaraga | marga ewuh ingkang nami | anjujug Mangkunêgaran | lajêng saos mugèng ngarsi | duta dinangu ênting | tur purwa wêsananipun | pangran rêngu jro nala | wus mondhok wong Panaragi | Darmasuta dinangu ature nêlas ||

11. wuwuse Suradiningrat | sawiyah-wiyah mring gusti | anêdya purun narendra | sakathah wadya Mêtawis | winastan kere sami | sarêng mirsa sangêt bêndu | Pangran Mangkunêgara | capêng karna lir sinêbit | jaja abrit kadya mêdala dahana ||

12. kang sotya andik lir surya | kumêjot padoning lathi | umatur Ki Darmasuta | kang mungêl ing dalêm tulis | kawula tan udani [u...]

--- [f. 126r] ---

[...dani] | anulya tinundhung mêtu | enjing pangeran sowan | kang duta binêkta sami | Darmasuta lan duta măncanêgara ||

13. katur pangran lamun sowan | pangran nulya dèn timbali | wus prapta ngarsa narendra | pangran matur awotsari | ămba atur udani | abdi dalêm kang kautus | animbali sadaya | di dalêm măncanêgari | tantuk karya sakathah para bupatya ||

14. samya utusan sadaya | para mantri anyatunggil | inggih kang dados pangarsa | dutanipun Panaragi | marga ewuh kang nami | binêktan surat kang katur | dhatêng panduka nata | dyan pinundhut punang tulis | wus binabar mêngkana ingkang bêbuka ||

15. katura kang bêkti sêmbah | sangking di dalêm dipati | Suradiningrat kalayan | sakathah para bupati | nênggih măncanêgari | katur sêmbah bêktinipun | dhumatêng sri narendra | kang pilênggah ing Mêtawis | sasampuning kadya punika tur kula ||

16. sampeyan anggèr utusan | nimbali dhatêng pun dasih | myang wadya măncanêgara | sangêt panuwune sami | sanggung măncanêgari | ature rêmbag sadarum | saduka-duka nata | kawula pan sawêg sakit | sangêt repot tan sagêd anunggang kapal ||

17. kalayan malih tur kula | kêlangkung èwêd ing galih | pundi kang kula turuta | dening sami animbali [animba...]

--- [f. 126v] ---

[...li] | ing Sala myang Kumpêni | gantos-gantos dutanipun | nuntên anggèr utusan | nimbali dhatêng pun dasih | pan pamăngsa anggèr kawula nuruta ||

18. amasthi manggih cilaka | benjang kawula anangkil | dhatêng nêgari Mataram | yèn sampun sirna Kumpêni | samăngsa kawon injing | wong Kumpêni yudanipun | upami kawon injang | sontên kawula anangkil | kawon sontên injang kawula asowan ||

19. yèn ta botên mêngkatêna | asangêt panuwun mami | luwung gusti mamundhuta | sawontêning Panaragi | kawula anyaosi | anggèr sakiranganipun | lamun botên nityasa | anggèr kawula aturi | pinarêka dhatêng nagri Panaraga ||

20. kula nyaosi sasêgah | sakathah wadya Matawis | kados botên kakirangan | nagari ing Panaragi | sandhang kalayan bukti | layan malih janturipun | nagari tanah Jawa | tan wontên ratu kêkalih | sawêg mangke anggèr kawula miyarsa ||

21. măngsa boronga sampeyan | punang surat sampun titi | sri narendra mangku duka | kumêjot padoning lathi | capêng karna narpati | nayaka ji kadya murub | idêp mangada-ada | jaja bang lir wora-wari | sasêmutên kadya mêdala dahana ||

22. mèsêm-mèsêm kaduk prana | sinamur [sina...]

--- [f. 127r] ---

[...mur] lan ulat liring | sabên-sabên pan mêngkana | kalangkung rujiting galih | surat sinungkên aglis | mring putra tinampan sampun | winaos nukmèng driya | angandika sri bupati | iya uga ing Jawa norana lanang ||

23. mung Dipati Ponaraga[22] | ingkang alanang pribadi | prakosa sugih bèr dunya | nora nana kang madhani | rat Jawa sami èstri | baya-baya kang rumuwun | eyang kang kina-kina | lêksanane tan akari | dening bangêt langare Si Ponaraga ||

24. sun dèn mêjanani lintang | ginagujêng sami-sami | dening ta nora kayaa | nulya anduta sira glis | hèh timbalana gipih | sakèhe para tumênggung | pariwara pranata | tan adangu sampun prapti | sakathahe wadya ji para dipatya ||

25. Răngga Prawirasêntika | Radèn Jayèngrana tuwin | Tumênggung Jayawinata | Janapura nora kari | Danawarsa wus prapti | Pangran Arya sarêngipun | nama Mangkudiningrat | wus pêpak nèng srimênganti | sampun kunjuk nulya samya tinimbalan ||

26. tan dangu prapta ngajêngan | angandika sri bupati | hèh sakèhe pra bupatya | mulanira sun timbali | iya padha sun tari | iki ana surat rawuh | têka ing Panaraga | sira rasakêna sami | sayogyane kang linakyan pêpungkuran ||

--- [f. 127v] ---

75. Pangkur

1. sadaya matur pranata | samya maos bupati ganti-ganti | sampun waradin sadarum | kangjêng sunan ngandika | hèh ta priye kabèh ta padha pikirmu | sumăngga karsa panduka | hèh apa ta sira sami ||

2. padha enak atinira | mirsa surat bupati ture sami | lamun mênggah abdi prabu | tan sagêd amiyarsa | ki dipati sun tari prayoga laku | pangran umatur wotsêkar | datan alêga ing galih ||

3. yèn dèrèng kawula têpang | apêpanggih rêbut kasuran amrih | kang paksa lanang kang sanggup | kunthara rajèng jagat | nuntên age panggiha kang pêksa luhung | arêbat kang surakăntha | Adipati Ponaragi ||

4. ingkang paksa punjul ing rat | dadya mangke yèn sawawi karsa ji | tanapi yèn kănca rêmbug | Kêdhu kapanggih wuntat | măncanêgari wetan ginitik kruhun | kula turi pinaraka | sinuwun ing Ponaragi ||

5. alah iya putraningwang | sun turuti bupati kabèh sun tari |[23] sira apa padha rêmbug | ature ki dipatya | mrayogèni bupati sami turipun | cinoba kang paksa lanang | sanggupipun anglangkungi ||

6. sangking jalma kathah-kathah | punapa yaktos [ya...]

--- [f. 128r] ---

[...ktos] awrat sinagèng[24] jurit |[25] ya wis dadi padha rêmbug | putrèngsun ki dipatya | wangsulana surate kang manis arum | yèn wus dadi paringêna | tundhungên duta dèn aglis ||

7. ing wuri sira kiraa | ing lakune duta ing Ponaragi | yèn wis prapta nagrinipun | sira nuli nungkaka | dening isun rêbut para mring Madiun | sira maring Ponaraga | sapa anggitika dhingin ||

8. karsaningon kaki putra | laku loro têmah dadi sawiji | nuwun sandika turipun | nanging panuwun ămba | gih pun adhi lan Danawarsa kasuwun | dadosa kanthi kawula | alih[26] iya putra mami ||

9. sun lilani aturira | ki dipati nuli mangkata kaki | nuwun sandika turipun | angandika susunan | hèh ta Răngga gandhèk dutanên mring Kêdhu | dhawuhna timbalaningwang | miwah mring Pagêlèn uni ||

10. Kêdhu kangmas Diwijaya | atanapi sakèh para bupati | Bagêlèn mring ariningsun | adhimas Purubaya | adhi Bantên dhi Mangkukusuma iku | paring idhêp jênêng ingwang | yèn ingsun wurung agitik ||

11. Kumpêni sing Pakalongan | rêbut para ingsun karsa agitik | măncanêgara [măncanêga...]

--- [f. 128v] ---

[...ra] sun purug | sapa ingkang untunga | nanging kabèh aja na kang ngantêp kayun | gêlar sabên dèn anggoa | sadaya tan sun kon mati ||

12. sakèhe sadulur ingwang | atanapi sarupa wadya mami | dèn kira-kiraa laku | lamun gêdhe mundura | lamun alit dèn gitika punang mungsuh | Ki Mas Răngga awotsêkar | dyan samya tinudhung mijil ||

13. gandhèk dinuta Mas Răngga | wêling dalêm rampung wus mintar aglis | ingkang lumaksanèng Kêdhu | Bagêlèn sarêng lampah | gêgancangan tan winar kang winuwus |[27] Pangeran Mangkunêgara | damêl sul-angsul wus dadi ||

14. pêpucuk tunggul panantang | sinungakên duta ing Ponaragi | wis ta muliha sadarum | ngong kirim salam donga | mring paman Suradiningrat dipun rawuh | lan warahên sêsaosa | sêsuguhira dèn bêcik ||

15. sinuwun arsa pinarak | masthi ingong ingkang dadi pangarsi | ingsun tan gawa wadya gung | dèn bêcik suguhira | lamun kurang masthi nyalunthang wadyèngsun | duta sadaya mit nêmbah | gêgancangan lampahnèki ||

16. duta kabèh sampun prapta | tapêl watês bumi ing Ponaragi | ênêngna ingkang winuwus | sakathahing bupatya |

--- [f. 129r] ---

măncanêgara pêpak samya akumpul | anèng nagri Ponaraga | sêdhêngira rêmbag pikir ||

17. ingkang dadi gêgunungan | Ki Dipati Ponaragi pratuwin | Pangran Mangkunêgarèku | Madiun nagrinira | nadyan kathah norana tinari rêmbug | nging Pangran Mangkunêgara | ginawe tuwa tinari ||

18. Kamagêtan Sumadirja | ing Kaduwang Surabrata kang nami | Madiun ing sisihipun | Pangeran Martalaya | Ngrawa Radèn Surakusuma namèku | Saosragi Tirtayuda | Japan Wirasaba prapti ||

19. ing Japan Sastrawijaya | ing Kalangbrèt Tăndhawijaya singgih | Wirasaba namanipun | nênggih pun Sumayuda | duk sêmona[28] wus kumpul sakancanipun | para bupati bang wetan | pêpak anèng Ponaragi ||

20. Caruban Martakusuma | Kartasana Wiramêja kang nami | Sarêngat Suradirjèku | ing Pace Patrasuta | gêgunungan Kêdhiri bupatinipun | Ki Tumênggung Katawêngan | wus kumpul para bupati ||

21. angucap Suradiningrat | kadipundi lah dawêg winêtawis | prakawis ing lampahipun | inggih sêrat kawula | punapa kadugi inggih ing galihipun |[29] kang wontên nagri Mataram | kêsmaran paksa kumawi ||

--- [f. 129v] ---

76. Asmaradana

1. sakathah para bupati | kèwêdan tan ana ngucap | Mangkunagara wuwuse | inggih masthi yèn kaduga | nora èwêd kang surat | dhasar prayayi Mêtarum | samya lungid ingkang manah ||

2. Suradiningrat nauri | sanadyan si uningaa | nora purun wêtawise | lumampah mring Ponaraga | Mangkunêgara ngucap | sampun ta kadya puniku | tan kêni ngina galihnya ||

3. prayayi agung Mêtawis | sami sura ing payudan | Suradiningrat wuwuse | măngsa si ta waradina | ngong kilani punika | lan sapindhah wangsul-wangsul | caraka Mangkunêgaran ||

4. ngong kasap botên dhatêngi | langkung suka galih ingwang | yèn dhatêngana marene | susunan kula tan wikan | inggih dèrèng anduga | kawarti sura kalangkung | inggih tan ulap kawula ||

5. ing mangke têdhak Mêtawis | wus ical lêksananira | têlas kang kina-kinane | wontêna anging satunggal | nging ingka dadya nata | kang têksih wontên wartèku | kang kathah-kathah wus ical ||

6. punika botên prayogi | sampun andika mêngkana | kasaru prapta dutane | matur marga ewuh nêmbah | sampun kula lumampah | atur surat ing sang prabu [pra...]

--- [f. 130r] ---

[...bu] | punika ngangsul-angsulan ||

7. sing Pangran Mangkunêgari | lawan ingkang salam dunga | gumuyu suka dêlinge | kumaki akirim salam | donga surat tinampan | Ki Suradiningrat muwus | apa akèh baturira ||

8. kang jênêng Sunan Matawis | inggih sakalangkung gêngnya | kawula ulap non rajèng | ka wadya kalangkung kathah | sapalih ingkang kesah | inggih prasamya anglurug | Kêdhu Bagêlèn rinêbat ||

9. jêng sunan arsa nindaki | kasaru kawula têka | sarêng katur surat anggèr | kawula ajrih matura | ora têka tutura | ngong pirsakne dèn agalur | marga ewuh matur nêmbah ||

10. susunan duka kapati | tanapi kangjêng pangeran | kawula ajrih ing rajèng | sumarot cahya lir wulan | sidi ing labuh kapat | Pangran Mangkunêgarèku | ujyala lir suryakăntha ||

11. tingal andik jaja abrit | kawula tan ngraos gêsang | anglir tinuwêk nisthane | gumujêng Suradiningrat | pantês baya uninga | ora ajêri[30] ngong purun | yèn atandhinga kasuran ||

12. iku wus katingal ugi | prayayi kagêngên manah | kêkathahên ing mungsuhe | wadyane maro martiga |

--- [f. 130v] ---

sawijia tan daya | marga ewuh matur nuwun | sampun andika pêpeka ||

13. amasthi lamun dhatêngi | bodhol sawingking kawula | sakalangkung gêng wadyane | oraa ingong wêtara | kêdhik ingkang gêgaman | dene ingkang agung iku | samya kêkere kewala ||

14. botên anggèr atur mami | sampun andika mêngkana | bêcik-bêcik prajurite | tinimbang lan abdi dika | sami kogung kewala | tandhing jitus nora punjul | tate wong bêdhah nêgara ||

15. bramatyanira tan sipi | si marga ewuh kaparat | ngapêsakên ing bature | anggunggung kang punang mêngsah | marga ewuh aturnya | matur sawêtca wak ingsun | tan dhinahar langkung karsa ||

16. lah benjing dika ayoni | nora wande dika kalah | baribin mênênga bae | amungsuh wadya Mataram | balangana ing kopyah | myang kêpèke wadyaningsun | wong Mêtaram nora năngga ||

17. anulya amaca tulis | pèngêt iki layang ingwang | hèh têkaa ing sakèhe | bupati măncanêgara | miwah Si Ponaraga | iya iki layang ingsun | Pangeran Mangkunêgara ||

18. senapati ing ajurit | Lêlana Jayamisesa | iya ingsun prajurite |

--- [f. 131r] ---

jêng susunan ing Mataram | tur ginawe warana | angrèhakên wong sadarum | Jawa padha kawisesa ||

19. norana ngalang-alangi | yèn anaa ingkang malang | sun arsa uning warnane | mêngko sira arsa malang | Dipati Ponaraga | hèh iya sira dèn pangguh | aja na ngoncati prana ||

20. yèn sira arêp ngayoni | tumbake kere Mêtaram | dèn ajêro lêlarène | ngandêlana kapurancang | saosa mimis obat | amêsthi yèn ingong rawuh | sajrêrone sasi Sura ||

21. ingsun arsa amanggihi | dêdungike Ponaraga | kang anyèthi sasinome | sun rasakne panggilira | ka gumêbyar paprêman | mendah si gêgarutipun | ingkang padha paksa lanang ||

22. pawèstrine wong Matawis | pan padha milu sadaya | iku jaga tawan kabèh | ngunggahi Suradiningrat | kang lêlanangi jagat | wus atiti surat ingsun | ingkang padha surèng ing prang ||

23. sarêng mirsa ngêling tulis | apayus ulate pucat | tan darbe hrêrah[31] warnane | tanapi wadya sadaya | sakèh măncanêgara | samya alit manahipun | amirsa ungêling surat ||

24. Suradiningrat lingnya ris | manawa tuhu suratnya [sura...]

--- [f. 131v] ---

[...tnya] | padha adangdana kabèh | payo sapati sagêsang | miwah kakang pangeran | sampun têbih lawan ingsun | wong Madiun akumpula ||

25. anulya anata baris | anake Ki Surabrata | kinèn mantuk nêgarane | apacaka bêbarisan | anulya apamitan | binêktanan wadyanipun | kalontokane nêmbêlas ||

26. wus nêmbah bubar tumuli | iya thole dèn prayitna | aja niwasi nak ingong | wus bubar wadya sumahab | anulya mantunira | kêkalih kinèn akumpul | Sumadirja Kamagêtan ||

27. Tirtayuda Saosragi | samya kinèn bêbarisan | tapêl watêse nagrine | wus amit mantuk sadaya | iya ta dèn prayitna | wus bubar sabalanipun | kapungkur ingkang barisan ||

77. Pangkur

1. pacak barise Barangkal | ênêngêna kocapa ing sang kawi | Mataram ingkang winuwus | kang arsa nglurugana | Ponaraga wus dhatêng sêmayanipun | anumpak ing sasi Bêsar | tanggal salawe marêngi ||

2. ing taun Êdal sêmongna[32] |[33] dina Sênèn sunan miyos tinangkil | ingayap ing

--- [f. 132r] ---

para arum | jajaran amêlapar | lan aprênah nora owah tatanipun | bupati pêpak sadaya | andhèr angayap ing ngarsa |[34]|

3. nging Pangran Mangkunêgara | lagya dangdan nata wadya prajurit | pinirsa wadya kumruwuk | syaranipun lir grêrah | wus atata budhal sowan ing sang prabu | wus prapta ing pagêlaran | piyak wadya kang anangkil ||

4. pangran lênggah ing ngajêngan | angandika kangjêng sri narapati | apa ta wis pêpak kumpul | sakèhe wadyanira | inggih sampun sumêkta wadya sadarum | wontên jawi galedhegan | sumăngga karsa sang aji ||

5. ya putrèngsun antosêna | nulya gandhèk kang ngilèn sampun prapti | wus katur salampahipun | dhatêng sri naranata | datan dangu tadhahan mijil lumintu | asêlur sangking jro pura | adan adhahar sang aji ||

6. nulya ngandika narendra | putraningong bubarêna kang baris | wadyanira kang pangayun | lakune dèn atata | arinira nindhihana lan tumênggung | iya Si Kudanawarsa | lakune ing barêp[35] wuri ||

7. ing alun-alun mubênga | majêng kalih sadaya angabêkti | anuwun samya angujung | lah uwis [u...]

--- [f. 132v] ---

[...wis] putraningwang | dèn abêcik aja pêpeka nak ingsun | mundur Pangran Pakuningrat | Kudanawarsa ngabêkti ||

8. lah uwis dèn aprayitna | sira uga ingkang tuwa pribadi | poma ja tiwas ing laku | Danawarsa anêmbah | sampun mundur wus bubar wadya pêngayun | têngara munya gumêrah | kadya ombaking jaladri ||

9. anulya lumampah tata | mantri jawi ingka lumampah ngapti | nulya mubêng alun-alun | sumahab wadyabala | punang kuda lir angge-angge adulur | anulya Kudanawarsa | sawadyanira nêngahi ||

10. nuntên Pangran Pakuningrat | sawadyane lampahe wontên wingking | mubêng anèng alun-alun | wus mubêng nulya mêdal | samya dhêdhêg anganti lampahing pukur | alah uwis kaki putra | mangkata suwe dèn anti ||

11. majêng anungkêmi pada | duk pinêkul-pêkul dening sang aji | manêmbah saha umatur | angsala barkat nata | angandika sri nalendra manis urum[36] | sun tatêdha ing Pangeran | mugi lananga kang jurit ||

12. sarta olèha kang barkat | eyang-eyangira kang dhingin-dhingin | kalawan sawabing rasul | rinêksaa dening Yyang | ana dening ingsun iya [i...]

--- [f. 133r] ---

[...ya] nuli nusul | ing Sura tanggal sapisan | pangeran nuwun wotsari ||

13. poma kaki dèn prayitna | ingkang putra sampun winêling-wêling | wus têlas nêmbah dyan mundur | adan nabuh têngara | gumyar bèri tambur bêndhe pan angungkung | pinirsa mêlinga[37] karna | gumrê kadya lèpèn banjir ||

14. lumampah tata lon-lonan | ngalun-alun wau kang dèn ubêngi | ingka lumakya ing ngayun | wong lorèk kawan dasa | kopyah cênèng asikêp bêdhil sadarum | waosipun walung dasa | mayungi anèng ing wiking[38] ||

15. nuntên wong Saragni abang | walung dasa wadya kang sikêp bêdhil | waosipun walung puluh | mayungi anèng wuntat | kopyah cênthung anuntên ing wingkingipun | Saragni cêmlêng[39] lumampah | walung puluh sikêp bêdhil ||

16. lorèk kang mayungi wuntat | wadya Bugis punika kang prajurit | abang kang mayungi pungkur | nama wong Jodhipatya | Saragêni irêng kang mayungi pukur | awasta wong pêrangtandang | wastane sawiji-wiji ||

17. mantri jro ing wingkingira | wolung puluh ingkang asikêp bêdhil | waosipun walung puluh | ngangge songkok sadaya | wong pilihan

--- [f. 133v] ---

samya tate ngabên kewuh | tan têbih lawan pangeran | rasukan lurik cêmbirit ||

18. anèng ngarsane Pangeran | Mangkunêgara sampun nitih wajik | ulêsipun janjan biru | wasta pun Kalayêksa | sêsurine tan tinugêlan satuwuk | apantês tan ana ingwang | samarga-marga sêsirig ||

19. ing alun-alun ngubêngan | kang gêgaman wus mêdal anèng jawi | kang ngajêng obah lumaku | asêlur lampahira | wus atêbih pangeran anèng ing pungkur | anulya kang para garwa | wong kawan dasa jajari ||

20. kapêdhak kang nèng ing wuntat | wadya kawan dasa pangagenèki | rasukan ijêm sadarum | kuluke pan asama | kang sapalih bêdhil waos anèng pungkur | wus lêpas ing lampahira | datan kawarna sang aji ||

21. warnanên ingkang lumampah | pan asêlur punang kuda lan jalmi | miwah kang wadya pêpikul | sayah pating sulayah | wus adaut Mangkunêgaran sadarum | wus angsal lampah sadina | Pamutihan sampun prapti ||

22. enjingipun sampun bubar | saha bala ing Pajok sampun prapti | amasanggrahan sadalu | injinge [i...]

--- [f. 134r] ---

[...njinge] sampun bubar | tan kawarna Kamantênan sampun rawuh | pangeran amasanggrahan | pêpêkên sawadyanèki ||

23. sadalu arêrêmbagan | kang pinikir satingkah polahnèki | jrihira dhatêng sang prabu | dinuga ing mênawa | pangrasane kaya têka patènipun | lan pikir prakara mêngsah | kang prayogi ja niwisi[40] ||

24. sigêgên ingkang kawarna | jêng susunan wau ingkang winuni | arsa tindak sang aprabu | wus suwarèng ing bala | kinèn dangdan kang wadyabala gumuruh | amarêngi sasi Sura | tanggal pisan duk winilis ||

25. taun Be Rêbo dinanya |[41] enjingipun wadya gumuruh atri | samya saos ngalun-alun | ana kang lagya dangdan | pan gumêrah kang dangdan pikulanipun | abusêkan wong sadaya | sumaos karsaning gusti ||

26. wus pêpak ingkang gêgaman | kadya gêrah swaranipun kang jalmi | ing pura umyang gumuruh | ramya samya adangdan | asrang-srangan parêkaning para arum | angrasuk kaprajuritan | sunan barkatan rinakit ||

27. wus samakta sadangdanan | ing ayuda cahya mancur nêlahi | gumilap kadya sitèngsu |

--- [f. 134v] ---

nayaka lir sudama | wus palasta busana têdhak sang prabu | arsa miyos panangkilan | ginarêbêg ing pawèstri ||

28. wong ngampil nyandhak ampilan | magêlaran pinarak păncaniti | bupati pêpak sadarum | putra kalih nèng ngarsa | kang tadhahan sing pura mêtu lumintu | kangjêng sunan dhêdhaharan | nulya punang lèlèr mijil ||

29. waradin dasih sadaya | angandika kangjêng sri narapati | apa wus pêpak sadarum | sakèhe wadyabala | inggih sampun pêpak di dalêm sadarum | sunan malih angandika | ing mêngko ta karsa mami ||

30. laku iki ingsun karya | kapangarsa supiturang kang baris | Si Răngga sakancanipun | lawan Si Jawinata | sawadyane kumpula ing kanan iku | sun wangêni adohira | kalawan baris ing wuri ||

31. samirsaning bêdhil munya | dèn prayitna kanan kalan kèri |[42] ja kongsi niwasi laku | wadya kabèh nyothea | pêdhang lawan kalewang ingkang nèng ngayun | lumakua bari babad | aja wêdi ing wana writ ||

32. aja na nolèh jêjurang | lakunira [la...]

--- [f. 135r] ---

[...kunira] padha dipun aririh | aja owah tatanipun | mênawa na kang mêngsah | laku cidra kang sun kuningani iku | lamun rusak tatanira | amêsthi kêna ingukih ||

33. Jayèngrana Janapura | sakancane dadya pangawat kèri | tatane kaya kang wau | angling pangawat kanan | nimbangana sacara-cirining laku | yèn mondhok sira lajua | dangdan pasanggrahan mami ||

34. sadaya nuwun pranata | alah uwis aja owah kang niti | lah bubarêna sadarum | ngalun-alun mubênga | ingong ayun wruh untabe wadyaningsun | bupati catur wotsêkar | adan bubar ingkang baris ||

35. gumuruh kang wadyabala | swaranira lir udan sinêmèni | gumrudug lir pendah ladhu | lir kantaki kawarsan | punang kuda lir lêlaron lagya bubul | wong kaparak kang nèng ngarsa | Mas Răngga ingkang nindhihi ||

36. anulya Jayawinata | wadya gêdhong ingkang dipun tindhihi | Pamaosan anèng pungkur | wu[43] mêdal galedhegan | lajêng nganan wadya Mataram pan agung | kang nindhihi Jasêmbodra | lampahira anèng wingking ||

37. pangawat kèri dyan mangkat | Jayèngrana ingkang nindhihi baris | Janapura pungkuripun |

--- [f. 135v] ---

lir rob ingkang hèrnawa | wuri pisan wong Gadhing sakancanipun | wus mêdal ing galedhegan | lajêng lampahipun ngèri ||

38. langkung suka sri narendra | aningali untabe kang prajurit | angandika sang aprabu | putra ngong ki dipatya | lumakua ki putra nèng ngarsanisun | pangeran nuwun anêmbah | mundur abubarkên baris ||

39. wong kadipatyan sumahab | kang bandera pareanom ing ngarsi | atata ing lampahipun | pangeran anom wuntat | nitih kuda ampilan kang munggèng ngayun | wong pamijèn wuri pisan | pangeran nitih kuda brit ||

40. kan awasta Ki Prayoga | amengini ingêntragkên samargi | mêdal sangking alun-alun | jêng sunan angandika | wong prajurit mara bubara rumuwun | karia wong Suranata | lan wadyaningsun Kapilih ||

41. bubar baris dalêm aglar | warna-warna wadya ji magrêsari | sadaya samya agargut | ingkang lumampah ngarsa | wong Saragni wor Walănda kèhnya satus | bandera gulakalapa | prajurit kiwa rumiyin ||

42. kuluk cênthung cinêplokan | ing salaka ting samburat nêlahi | kasênên rawi murub |[44] kulambi sangklat abang | Jagabaya kang mayungi

--- [f. 136r] ---

anèng pungkur | Saragêna[45] tindhihira | Wiradika ingkang nami ||

43. tumutur Saragni kanan | wor Walănda Wirasastra nindhihi | sami pangage lir wau | satus sakancanira | banderane gula pa nèng ngayun |[46] kang mayungi namèng yuda | samya nyatus sikêpnèki ||

44. sadaya rasukan abang | kadya sêkar palasa nêdhêng asri | kulukipun mubyar mancur | awor ujwalèng surya | kadya thathit barung lan kilat sumunu | kang andulu samya ulap | wingkingira wadya Bugis ||

45. anyatus kang kering kanan | ngage irêng kuluk cênthung pan sami | yèn dinulu kadya mêndhung | wong Bugis kiwa ngarsa | ngagêm bêdhil kang saparo sikêp lawung | tindhih Kapitan Jawana | Bugis kanan anèng wingking ||

46. asikêp bêdhil lan tumbak | Kapitan Samangun ingkang nindhihi | punika prajurit luhung | irêng banderanira | kang wingking Singanêgara Martalulut | rasukan abrit waosnya | galathik mungup mantêsi ||

47. tumutur kang mimis obat | kêstabêle sadaya sami Bugis | wong Kapilih ngarsa prabu | ngajrihi kang tumingal | anung-anung wong tate ingabên kewuh | wong padha sura dibaya | pamijèn ngiringan aji ||

--- [f. 136v] ---

48. amalih angèri kanan | gandhèk dalêm wau ingkang nambungi | wong ngampil cêlak sang prabu | salomprèt munya raras | mungêl ngênu anuntên wau sang prabu | ginarêbêg ing wanodya | susunan munggèng turanggi ||

49. ulêsipun tapuking tal | Jayèngsêkar kanaman pun kang Kibil | tuntunanipun tatêlu | Ki Camuris kang rêta | ingkang cêmêng Ki Sêngkali wastanipun | kang palăngka Kyai Modang | pancal kapat sukunèki ||

50. sunan molahakên kuda | Jayèngsêkar lir bêdhaya mantêsi | kang andulu lênglêng mangu | ulap andulu cahya | lir wangkawa surêm giwangkara mêndhung | anglar muksa kêdhèpêna | norana bisa ningali ||

51. ing wingking kang para garwa | wingkingira kangjêng ratu ing nguni | lan sakathah rabinipun | wadya-wadya sadaya | wingkingira Suranata kang lumaku | angluwihi tatanira | di awênês dinulu asri |[47]|

52. kuluk cêmêng tinudhungan | rasukane sangkêlat ijêm angrawit |[48] saruwal abang aturut | lir kang sêkar sataman | kajawuhan kasongan jaladra[49] mêndhung | wênês lamun tiningalan | ron ijêm sêkar kang abrit ||

53. bêdhil krêbin sikêpira | ka sapalih sikêp lawung mayungi | bandera ijo apatut | ingkang nambur

--- [f. 137r] ---

Walănda | sarta suling galong pipis lampahipun | wingking jalma pangabean | atata dinulu asri ||

54. pangran nitih kang turăngga | ulês dhawuk Ki Mêlathi kang nami | asêsirig sadalanggung | tuhu yèn putra nata | dhasar wasis karêngga ing kapalipun | tangkêpe lir sêsikatan | norana ingkang munjuli ||

55. têngara gumêr syaranya | tambur bèri salomprèt bêndhe suling | tambur barung gumarudug | lir obah kang pratala | kang prajurit sadaya kinèn pêpayung | lir paksi krêndha rêratyan | niti[50] kuda samya sirig ||

56. panganggene warna-warna | tiningalan tuhu lamun ngajrihi | syaraning bala gumuruh | angrok pangriking kuda | lawan asrang karêbêt bandera agung | gumêr kadya grêrah kapat | cahya kadi prawatagni ||

57. têlas sikêp jro ing jaba | samya budhal gêgaman tan akari | kadi prawata lêlaku | lir hèrnawa balabar | sikêp dalêm akumpul pan kadya mêndhung | ting karênyêp ting karêdhap | lir lintang sèwu angalih ||

58. kumêlun lêbu limunan | kriciking kuda wor swaraning jalmi | anguwuh rewang kang kantun | gadêbêging [ga...]

--- [f. 137v] ---

[...dêbêging] lumaywa | anglir kêtug kasêpta asrang gumuruh | anguwuh kantuning rewang | pamijil anusul gusti ||

78. Mijil

1. gapura sapta kawayang jalmi |[51] prapta Jimbung katong | masanggrahan kang wadya tatandhèr | angèbêki sakèhe kang kawis | pangran kang winarni | sampun tigang dalu ||

2. anèng Kamantênan mirsa warti | kalamun sang katong | masanggrahan ing Jimbung ing mangke | pangran nata bala bubar aglis | myang sakèh prajurit | kawarna sang prabu ||

3. nging sadalu injing bubar aji | wus prapta sang katong | Kalêngisan masanggrahan make | sawadyabala tan bubar ngapti | pêpikul kang kari | pangran kang winuwus ||

4. sabudhale sing Mantênan uni | asêlur punang wong | sampun prapta wau ing lampahe | mondhok dhusun wasta ing Kalumprit | sawadyanirèki | jêng sunan winuwus ||

5. tigang dalu dènira anganti | pêpak kang punang wong | injing bubar jêng sunan lampahe | gumuruh wadya tata kang baris | kumrab kanan kèri | dinulu lir mêndhung ||

6. wadya kiwa malipir nagari | ing Sala pan katon | tinata dadya catur barise | pawèstrèn mêdal [mêda...]

--- [f. 138r] ---

[...l] wetan sang aji | ajajar samargi | kanan lampahipun ||

7. malipir ngardi tan kêna ngukih | luwih tataning wong | lir samodra balabar lampahe | wadya ji kinèn pêpayung sami | alir mêndhung gêtih | kuluk mubyar mancur ||

8. kadya sêkar palasa mêwahi | awarna pangago | anglir sêkar sataman warnane | murub mubyar lir prawata gêni | wong Sala ningali | tembak tur kapencut ||

9. wus lêpas datan kawarna margi | wus prapta sa katong | Kabotohan masanggrahan rajèng | nging sadalu injinge luris |[52] Murong sampun prapti | bubar enjingipun ||

10. sampun prapta ing Kiping sang aji | lagya tata pondhok | pinapag ing ampuhan gêng mangke | sampun têrang sumarot ywang rawi | egar wadya sami | tata pondhokipun ||

11. abdi dalêm Jipang mapag prapti | wus sowan sang katong | pun Suradimênggala arane | wontên malih mungsuh ingkang prapti | wong ing Saosragi | ingkang lagya têluk ||

12. Tumênggung Tirtayuda kang nami | wus katur sang katong | Ki Mas Răngga kang bêkta lampahe | dinangu lamun arsa ngabêkti | wus dèn supatani | ngimbar gama rasul ||

--- [f. 138v] ---

13. dinangu tingkah polahnya ênting | wau kang punang wong | sampun kinèn mundur mring pondhoke | tan kawarna latri sampun injing | Pakambêngan prapti | bubar enjingipun ||

14. sampun prapta masanggrahan aji | ing Carême mangko | sigêg ingkang winuwus lampahe | pangeran ingkang mring Pranaragi | anèng ing Kalumprit | sampun gangsal dalu ||

15. anata wong wus pêpak wadyèki | mila kèndêl mangko | ing Kaduwang angadêg barise | ngandika Pangran Mangkunêgari | hèh ta Danawarsi | karsa ngong ing laku ||

16. tataningwang iya sun owahi | ya ta karsaningong | tan kadya rumuhun ing tatane | Kartanêgara sakăncanèki | dadia pangarsi | Mangkuyuda pungkur ||

17. iya kabèh sakancane mantri | lakumu ing mako | sumambunga sabaturmu kabèh | nuli si adhi sabaturnèki | wurining Saragni | bang satumbakipun ||

18. nuli Saragni irêng nèng wuri | satumbake kang wong | Saragêni lorèk ing wurine | satumbake wadyaningsun Bugis | Saragni jo wuri | ya tumbake pungkur ||

19. nuli wong patang puluh ing wuri | satumbake kang wong | bocah ngampil kang anèng wurine [wuri...]

--- [f. 139r] ---

[...ne] | anuli lakuningsun pribadi | wuri rabi mami | nuli bocah ingsun ||

20. kabayan anaa ngarêp siji | kang wuri siji wong | aja na malèbèk ing lakune | wurine agèr mantri jro sami | lan mantri pamiji | dèn prayitna kewuh ||

21. nuli gamêl padharan nèng wuri | anuli punang wong | Ranadipura iku tindhihe | aja owah-owah sapangigil | kurêbana sami | ing sagêgamanmu ||

22. dalu bubar sangking ing Kalumprit | tan kawarna kang wong | sampun prapta ing Muruh lampahe | cêlak Kaduwang têngah wanadri | kocapa sang aji | anata wadya gung ||

23. tatanira taksih kadi lami | pêngajênge kang wong | Tirtayuda Saosragi make | Suradimênggala Jipang uni | tan owah kang niti | durma bubar daut ||

79. Durma

1. amartiga ing têngah lir gêgunungan | jêng sunan kang nindhihi | lakune tan owah | tata wadya prayêtna | anging Suranata ngampil | ngrêksa narendra | amalih nganan ngèri ||

2. sakèh wadya tatanira aprayitna | tan kêna dèn cidrani | angèbêki wana | lir rob ingkang sagara | kang lêgok dipun urugi | rata sadaya | wana dipun babadi ||

--- [f. 139v] ---

3. kang wana grit arata padhang sadaya | jêjurang dèn urugi | kang malang katunjang | kang mujur dipun ambah | sirna gêpang brastha ênting | sagunging wona | dadya gêng lurungnèki ||

4. langkung èwêd sangking jrihira parentah | samya dèn tunjang wani | kathah kuda pêjah | nanging nora dèn etang | saking jrihirèng narpati | ingkang katingal | pan amung sihing gusti ||

5. kagegeran saisining wonawasa | mapan samya angili | banthèng lawan macan | singa wagra kang galak | warak baruwang angili | wijung sasaran | kidang sangsam kèh mati ||

6. samya bingung tanbuh ingka dèn ungsia | samya narajang baris | bên dina mêngkana | samya mikuli ulam | sri narendra sampun prapti | Bayêm arannya | masanggrahan sang aji ||

7. sabên mondhok wona pan dadi nagara | lir ta kang kitha ngalih | ngêmandhang swaranya | pêkên agêng sakala | sangking kèh wadya narpati | swara lir gêrah | sigêgên kang winarni ||

8. Pangran Mangkunêgara sing Muruh bubar | Kaduwang sampun prapti | nulya pinêthuk prang | dening wadya Kaduwang | kalontoka gumêr muni | miwah sinapan | tan dangu dènnya jurit ||

9. wadya Mangkunêgaran nyêrod kewala | wong Kaduwang kalindhih | tatane wus rusak | binuru wus sasaran [sa...]

--- [f. 140r] ---

[...saran] | kang kacandhak dèn patèni | sampun jinarah | èstri dipun bayongi[53] ||

10. bupatine angungsi baris Barangkal | pangran kèndêl kang baris | anèng ing Kaduwang | kocap kangjêng susunan | wus bubar sawadyanèki | wus masanggrahan | Katăngga pinggir kali ||

11. nging sadalu enjinge anata bala | wus pêrak lan nêgari | Madiun kang kitha | wadya samya prayitna | jêng sunan atata baris | wadya sadaya | nèng Danaraja ing sabin |[54]|

12. anêngêna wau ingkang masanggrahan | jêng sunan ing Matawis | pêpak sawadyanya | kocapa jêng pangeran | kang mêntas mênang ajurit | lan wong Kaduwang | punika kang winarni ||

13. mapan sampun tigang dalu laminira | enjinge bubar sami | prapta ing Tirisan | araryan jêng pangeran | arêmbag samya pradongdi | nêngna kocapa | Barangkal kang winarni ||

14. wus amirsa lamun pangran sampun mangkat | kèndêl wontên ing Tiris | wus pinarantenan | biting larèn lan jagang | têngah kapurancang sami | mriyêm akathah | kalontoka ngèbêki ||

15. sinapane pan nora kêna winilang | sangking gênge kang baris | wong măncanêgara | samya kumpul sadaya | pabarisane ngèbêki | ewon kang wadya | tambuh timbanging baris ||

16. Pangran Madiun wus amirsa jêng sunan | nagrine kang dèn jogi | wus amit saksana | arsa [ar...]

--- [f. 140v] ---

[...sa] amapag yuda | wus bodhol sawadyanèki | ingkang kocapa | jêng sunan budhal injing ||

17. arsa manjing kitha wus tata ta kang wadya |[55] sura arsa malês sih- | ira sang narendra | miwah wadya kadukan | samya gargut wani-wani | wadya pangawat | kanan kang anindhihi ||

18. wus anyabrang ing lèpèn catur sadaya | nagri kapanggih sêpi | wus suwêng sadaya | siji norana jalma | susunan sampun angancik | salêbêt kitha | ngalun-alun wus prapti ||

19. pakumpulan kang wadya aglar malatar | ngêbêki păncaniti | jêng sinuwun tindak | malêbêt kasêpuhan | anging arêrêb sawêngi | enjinge bubar | amondhok pigir kali ||

20. sri nalendra anulya wau anduta | nimbali adipati | Madiun kang kentar | Pangran Mangkunêgara | kalawan Martalayèki | duta wus mêsat | kunêng ingkang winarni ||

21. Jêng Pangeran Mangkunêgara sawadya | kang nèng Tirisan uni | lagya arêmbagan | wadya kumpul sadaya | pangeran ngandika aris | kapriye u |[56] pikirmu Danawarsi ||

22. laku iku umatur Kudanawarsa | pangraos kula gusti | bitinge[57] Barakal[58] | datan kêni ingambah | angèl kang dipun wêdali | pami sampeyan | mêdal lèr kilèn gusti ||

23. inggih botên [bo...]

--- [f. 141r] ---

[...tên] kêni maryêmipun kathah | sinapan tan winalis[59] | pangeran sru duka | sarêng mirsa wacana | priye Danawarsa uni | jangjiyanira | tanapi wadya mami ||

24. wong jro jaba matêng anèng Kamantênan | ingong wirang kapati | ingsun lampu pêjah | tan sae mulat jalma | lamun ora bêdhah nagri | ing Ponaraga | matur Kudanawarsi ||

25. lamun kêni sawawi amilih marga | kang thèng sinăngga jurit | baris Kamagêtan | sawawi tinarajang | ing ngêndi gone kang baris | agèr gènira | salèring jurang langit ||

26. yèn mêngkono payo bubar dipun inggal | ngêndi gone kang baris | payo aja wangwang | yèn katon barisira | aja kèh dera rasani | mara dangdana | aja nganti kang wêdi ||

27. aja kakehan rèwès Kudanawarsa | têngarane wus muni | dalu bubarira | rintên lajêng lumampah | lisir[60] kilèn dhatêngnèki | lajêng kewala | gègèr kang punang baris ||

28. Kamagêtan gumrêrah samya adangdan | têngarane wus muni | dan campuh kang yuda | aramya bêbêdhilan | surak awor bêdhil muni | lajêng kewala | wadya Mangkunêgari ||

29. Kamagêtan kalindhih laju mring kitha | pangeran ngêsuk wani | kasaput ing wêngya | pangran nêba ing sawah | sadalu enjing

--- [f. 141v] ---

lumaris | malêbèng kitha | suwêng norana jalmi ||

30. lajêng binasmi datan kèndêl pangeran | lajêng gêlak kang abdi | lampah ngidul ngetan | masanggrahan nèng wona | pangeran anging sawêngi | enjing abubar | gêgancangan wus prapti ||

31. masanggrahan ing Sêmampir rêrêmbagan | lan sakèhing prajurit | miwah kang sêntana | pamijenan nèng ngarsa | atanapi mantri jawi | pêpak sadaya | Danawarsa tur uning ||

32. lamun baris Ponaraga ajêngira | mangalèr gêng kang baris | atêpang kang wona | wêkas kilèn balabar | angêbêki gung wanadri | langkung gêngira | ewon lêksan kang baris ||

33. sangking gênge gusti tan kêna winical | Pangran Makunêgari | kalangkung kang duka | jaja brit lir anala | angandika mring prajurit | wong kawan dasa | mara bocah dèn aglis ||

34. ja kakehan rêmbug ing wong jro kewala | dèn kukuh ja gumingsir | dènira angrêksa | anggèr dèn ngatya-atya | wadyanira sami uni | yèn gusti duka | samya rêbat kawanin ||

35. nulya nyandêr gurawalan rêbat gancang | wong Walănda kêkalih | roro Bugisira | wadya Jawa têtiga | nora kandhêg ingkang wingking | nandêr sadaya | wong pitu nêmpuh wani ||

36. nora nana narungi wong Ponaraga [Pona...]

--- [f. 142r] ---

[...raga] | miwah măncanêgari | kalulun wus gêpang | barise wus ngancikan | sampun karsaning Ywang Widi | Suradiningrat | têka ing ajalnèki ||

37. pinanggihan bibung[61] mapan nora nunggal | mring anak putunèki | nging Martamênggala | lawan Martakusuma | kang tut wuri Bugis siji | mubêng mangetan | tumut măncanêgari ||

38. pinalêtêr Suradiningrat wus tiba | Wlandi kalih ngakahi | putra ro binănda | binêkta ing Walănda | wus dhinabyang ka dipati | dening Walănda | katur pangeran aglis ||

39. kula tur jalma tiba saking ing kapal | ngandika pangran aglis | alah iku sapa | kaaturkên maringwang | Suradiningrat puniki | katêlu sapa | anakipun kêkalih ||

40. kang sawiji Bugis nuli tinimbalan | pangran ngandika aris | hèh Martamênggala | kapriye karêpira | pangeran suka kapati | alatah-latah | gumujêng bêlik-bêlik ||

41. Martamênggala sira Martakusuma | tanapi sira Bugis | apa arêp gêsang | tanapi arêp pêjah | bastan[62] katiga tur baris | kula punika | sumăngga sinom gusti ||

80. Sinom

1. ing mangke dalasan benjang | jêng sampeyan gusti mami | mila nêmahi kawula | angrêbat [a...]

--- [f. 142v] ---

[...ngrêbat] pun bapa gusti | pêjah gêsang yun uning | pangeran wacana arum | sarya alatah-latah | ya abêcik bocah iki | ya mêngkono wong dèn anakên[63] ing jalma ||

2. lamun sira arêp gêsang | sun apura sira katri | iya anging bapakira | sun patèni salah siji | tan duwe pura mami | ku mêksih urip sun dulu | sakaki maksih gêsang | kêthip-kêthip sun tingali | rip oraa ya têka sira kêthoka ||

3. măngsa ta wurunga pêjah | wong wus tuwa nora pikir | wus kinêthok sirah pisah | lan jisim dakare ngiris | iku marai juti | mula wani sang prabu |[64] dakare wus pinagas | pangran suka bêlik-bêlik | iku baya sun badhene musthikanya ||

4. kêncênge iku kaliwat | samya gumuyu wadyèki | lah uwis Martamênggala | Martakusuma sira glis | padha kumpulna sami | sanak-sanakmu sadarum | yumona Ponaraga | sabudi-budinirèki | lakunira ngong gawani mijèn tiga ||

5. Jakintaki Japrêbăngsa | Japrawira sira aglis | wong têlu padha milua | nanging sira jalma kalih | dhase bapakirèki | iku iya ingsun pundhut | ngong turakên susunan | iku wong salah narpati | dening gêgêmbunge ya sira gawaa ||

--- [f. 143r] ---

6. lah wis ta padha mangkata | wong lima nêmbah padha mit | pangeran nimbala[65] magang | Mangundirja ingkang nami | pangran ngandika aris | ingong duta sira iku | mring Madiun sebaa | iku atarna[66] kiyai | kang mustaka iku karo kalanangan ||

7. aturna kangjêng susunan | anuwun nêmbah duta mit | mundur kentar lampahira | gêgancangan tan winarni | ngênu Madiun prapti | pasanggrahan kang jinujug | adangu nèng pasowan | mastaka ingkang kacangking | gora umung manambêr ngrubung kang dhangdhang ||

81. Dhandhanggula

1. dyan warnanên Jêng Sunan Matawis | wus alama dènira pinarak | nagri Madiun ing mangke | wadyabala akumpul | duk sineba sri narapati | dening sagung bupatya | prajurit sadarum | angandika sri narendra | wau dhatêng wadya ingkang anèng ngarsi | sira angrungu warta ||

2. sutaningsun Ki Mangkunêgari | aprang mênang bêdhah Ponaraga | bupati nêmbah ature | inggih nuwun misuwur | pawartine yèn angsal kardi | malah Suradiningrat | tinigas murdèku | ngandika kangjêng susunan | sokur sèwu putrèngsun mênang kang jurit | rinêksa ing Pangeran ||

3. angandika jêng sri narapati | hèh Răngga dening têka alawas |

--- [f. 143v] ---

dutaningsun ing lakune | mapan kang arsa têluk | ya si kakang Mangkunêgari | apa doh prênahira | Mas Răngga umatur | wartanipun wontên ngarga | lêlalampahan[67] sadintên saking ing ngriki |[68] kados mèh dungkap prapta ||

4. sa gupita dyan katur sang aji | duta sangking Kamangkunêgaran | wus ngandikan duta ture | kawula nuwun prabu | ba dinuta ing putra aji | kinèn atur uninga | putra ji gènipun | nglampahi karsa narendra | angsal barkat dalêm bêdhah Ponaragi | Suradiningrat pêjah ||

5. punika mustakane kacangking | katur panduka sri naranata | kalangkung suka sang rajèng | ingalêm putra punjul | yèn prajurit tuhu tur luwih | susunan angandika | tanya sampun katur | agalur lir wong carita | tingkah polah tatane kalawan titi | tingkah polah ngayuda ||

6. angandika Sang Prabu Mêtawis | lah warahên putra sun tarima | walura lanang jurite | nanging galih sang prabu | tan katara sinamur liring | dening têka nyalunthang | kalananganipun | angaturakên binêkta | duta matur kalayan malih narpati | inggih putra narendra ||

7. anuwun karsa dalêm sang aji | punapa nata karsa [kar...]

--- [f. 144r] ---

[...sa] pinarak | nagri Ponaraga rajèng | saosan inggih sampun | yèn tan tindak sri narapati | putra panduka karsa | sowan ing sang prabu | lah warahên putraningwang | ki dipati iya karsa tindak mami | yun wruh ing Ponaraga ||

8. lan ingsun liwat onêng kapati | mring ki putra warahên ja seba | duta mit mundur lakune | êndhas binêkta mantuk | kinèn maringakên naknèki | wus lajêng punang duta | luwaran sa prabu | lêt sadalu duta prapta | kang nimbali Pangran Madiun ing nguni | nama Mangkunêgara ||

9. lawan Martalaya sarêng prapti | sampun katur wau ing susunan | bupati pêpakan kabèh | kinèn nimbali gupuh | Pangran Mangkunêgara tuwin | Pangeran Martalaya | prapta ngarsa prabu | sanak rayate binêkta | duk tumingal ulap non cahya sang aji | gumilap lir sasăngka ||

10. nyata yèn wus panjênêngan ngalih | jaja padhang nyamadi sarira | tan kumlamar ing tingale | nulya bêkti abungkuh | sumungkêm ing sampeyan aji | mundur ganti nakira | sadaya angujung | angandika sri nalendra | kakang anakira Si Subarja êndi | wotsêkar gih punika ||

11. wontên wingking iya iku bêcik | sun tingali gandare prayoga | pa iku nakira kabèh | matur nêmbah gih nuwun [nuwu...]

--- [f. 144v] ---

[...n] | kakang dene lawas tan prapti | nêmbah jrih aturira | kawula unuhun | ngunjukakên pêjah gêsang | dasih prabu ak kula abdi aji |[69] sumăngga karsa nata ||

12. kalayan malih ămba pun dasih | angunjukakên abdi paduka | nêgari Madayun kabèh | sumăngga karsa prabu | iya ingsun tarima ugi | bêktinira maringwang | mêngko ngapurèngsun | têtêpana saparonya | ing Madiun sisiha arinirèki | si adhi Martalaya ||

13. sira têtêpana kang sapalih | matur nêmbah Pangran Martalaya | anuwun konjêm mukane | angandika sang prabu | namanira kakang sun alih | jumênênga Pangeran | Mangkudipurèku | si adhi maksih têtêpa | namanira Pangran Martalaya yayi | lan kakang anakira ||

14. Si Subarja sun pundhut ngong paring | nama Rahadèn Purwanêgara | iya dadia kanthine | ki dipati nom iku | ture nuwun sumăngga aji | tan ngraos darbe suta | di dalêm sadarum | lah uwis kakang nataa | anak punanira kabèh alah uwis | ariningsun nataa ||

15. ing kadang-kadangira ri mami | jêng susunan mapan wus luwaran | di dalêm wus mundur kabèh | sigêgên kang winuwus [winuwu...]

--- [f. 145r] ---

[...s] | Jêng Pangeran Makunêgari | samênangira aprang | pasanggrahanipun | Sumampir enjinge bubar | pan lumêbêt wau kitha Ponaragi | pangeran masanggrahan ||

16. nuntên duta sing Madiun prapti | sampun katur satimbalan nata | pasuka[70] kyai galihe | inggih suka kêlangkung | nuntên pangran anata abdi | panggenan myang jarahan | asuka sadarum | kêbo sapi pan akathah | ing jro dalêm wontên kang gêdhong satunggil | sinaoskên narendra ||

17. ngandika pangran hèh bocah mami | gêdhong iku ja sira lah-olah | bakal ngong saoskên rajèng | lah rêsikana iku | badhe pasanggrahane kyai | lamun rawuh ing bejang[71] | dèn rêsik sadarum | pacuwan bocah sadaya | ja na wani-wani dening ingong ngalih | ngetan lah rêsikana ||

18. umahe Si Suradiwiryèki | sabên wêngi iku kêmitana | poma dèn karêksa mangke | ja ulah-ulah iku | tan antara dutane prapti | mantri pamijèn tiga | kang tumut rumuhun | anake Suradiningrat | Japrabăngsa Japrawira Jakintaki | wus cumundhuk pangeran ||

19. Jakintaki matur awotsari | kawula nuwun inggih punika | Suradiningrat darbèke | miwah kaprabonipun | saparabotipun [sapara...]

--- [f. 145v] ---

[...botipun] bupati | punika kula bêkta | wus pêpak sadarum | têtêngêre kabupatyan | kaatura dhumatêng ing kangjêng gusti | warni maryêm sasonga ||

20. kang sinapan cacah kalih biting | tigang atus kang awarni tumbak | miwah kodhok ngorèk anggèr | pêpak sarancakipun | salendrone saraknèki |[72] kêkalih warni kapal | sapangagenipun | warni kancana sadaya | lan badhaya sasanga samêkta sami | pêngagenipun pêpak ||

21. myang gamêlanipun katur gusti | kalayan punika warni sela | intên punika cacahe | wolung kêmbaran katur | ingkang warni mirah gungnèki | pan nêmbêlas kêmbaran | inggih gusti katur | lêlèpèn sêsêr kêncana | kawan dasa yatra sèwu katur gusti | pangeran langkung suka ||

22. kalayan punika ingkang sami | sêlir-sêlir katura sadaya | pangeran pangandikane | iku si wong ingutus | têtirua Si Jakintaki | ya Si Jayaprabăngsa | Japrawira iku | nora nganggo ingong wêkas | lêga atiningsun mirsa ture sami | Jakintaki balia ||

23. têtêpêna sagunanirèki | tur sandika Jakintaki kintar | wangsul maring panggenane | pangran kasukan nutug | bêbêdhayan siyang lan latri | mangan nginum lan wadya | kawarnaa wau | Jakintaki sampun [sampu...]

--- [f. 146r] ---

[...n] prapta | matur pangran lampah kula sampun radin | gih pun Martamênggala ||

24. sampun agêng manahipun gusti | gangsal atus kêkapalanira | iya luwih trimaningong | Jakintaki lakumu | nulya wau dipun bisiki | poma ta wêkas ingwang | mana na iku |[73] kancamu myang sanak-sanak | atanapi abdine kangjêng kiyai | takon lèh-olèhira ||

25. poma pêpêtên dipun adhêmit | Jakintaki umatur sandika | sigêgên winuni mangke | jêng sunan nèng Madiun | sampun lama arsa nindiki[74] | dhatêng ing Ponaraga | nimbali wadya gung | pra bupati myang lêlurah | sampun pêpak asowan ing ngarsa aji | Mas Răngga Jayèngrana ||

26. Jayawinata Janapurèki | lurah mijèn Dyan Natawijaya | sinandhing putra kalihe | myang măncanêgarèku | Pangran Mangkudipura nangkil | lan Pangran Martalaya | Caruban namèku | Rahadèn Martakusuma | Tirtayuda tumênggung ing Saosragi | lurah prajurit pêpêk |[75]|

27. jêng susunan gêganjar ing dasih | sabuk wastra mas lawan ardana | wadyabala wrata kabèh | Dyan Purwanagara wus | ginadhahan kris saputrati | jêng susunan ngandika | Răngga karsaningsun | tindak maring Ponaraga | ayun wruha lan ingsun arsa [ar...]

--- [f. 146v] ---

[...sa] pêpanggih | kalawan ki dipatya ||

28. Mangkunêgara matêngkên pikir | ala bêcik saha Ponaraga | wotsêkar Mas Răngga ture | sumăngga karsa prabu | sakalangkung dening prayogi | ya besuk esuk mangkat | dandana sadarum | sadaya nuwun anêmbah | lan maninge si kakang lawan si adhi | sun gawa ja kasmaran ||

82. Asmaradana

1. kapanggiha putra mami | Dipati Mangkunêgara | yèn wus kapanggih sira ge | muliha apradangdanan | sarta ngumpulna wadya | kang kentar dèn priha mantuk | pangeran kalih wotsêkar ||

2. nulya luwaran sang aji | bupati bubar sadaya | injing muni têngara |[76] tambur gong bèri gumêrah | salomprèt wor gamêlan | di dalêm dangdan sadarum | miwah kang nyaosi tundhan ||

3. ngamandhang swaraning jalmi | nguwuh rowang baris tata | warnanên wau sang rajèng | sampun angrasuk busana | sunan wahana kuda | pra garwa nitih sadarum | tanapi para pawongan ||

4. têngara bubar kang baris | sumahab kang wadyabala | lir kadya lama tatane | kang dados pangajêng lampah | Madiun Jagaraga | anglir lêlaron ambubul | wus lêpas dènnya lumampah ||

5. datan kawarna ing margi | prapta Dêmung masanggrahan | enjing wus budhal sang rajèng | satêngah-têngahing

--- [f. 147r] ---

lampah | Pangran Mangkudiningrat | lan Danawarsa amêthuk | myang sakancane sadaya ||

6. wus amor samya lumaris | dungkap kitha Ponaraga | wus malatar jajarane | ngalun-alun sampun prapta | urmat drèl munya ramya | mariyêm munya gumêldhug | lir bêlah ingkang pratala ||

7. kukus kumêlun wiyati | kumpul dadya jaladara | wus rawuh pasowan rajèng | pangeran gêpah amapag | sunan lajêng ngadhatyan | wong pacampuhan gumuruh | jalwèstri panggih lan kadang ||

8. pinarak sri narapati | sineba dening ka wadya | pêpak pra bupati kabèh | miwah ingkang putra-putra | mantri-mantri lêlurah | măncanêgara sadarum | samya munggèng ing ngayunan ||

9. nulya kang tadhahan mijil |[77] lumintu kang sêsaosan | ya ta adhahar sang rajèng | tan dangu anulya wusan | linorod kang carikan | jawi sêsaosan agung | warata kang wadyabala ||

10. wanuh dhatêng ing pakathik | sêkul ulam pêpanganan | lir sarah sangking thahe |[78] jêng susunan angandika | atanya mring kang putra | andangu tingkah prang pupuh | ing purwa madya wêsana ||

11. atur tingkah polah jurit | lir kadi wong acarita | purwa madya wasanane | pêjahe [pêjah...]

--- [f. 147v] ---

[...e] Suradiningrat | sampun katur sadaya | angandika sang aprabu | bêgjanira kaki putra ||

12. tan sêmbada angkuhnèki | Si Dipati Ponaraga | dadya bot mêrang sagèdhèng | têmah tan mawi papêjah | miti[79] tan olèh bela | pangeran matur wotsantun | kados sampun takdiring Yang ||

13. angkêr panjênêngan aji | kawula darma lumampah | dangu agupita rajèng | Pangeran Mangkunêgara | alon matur wotsêkar | punika jarahanipun | sagung praboting bupatya ||

14. kaatura ing narpati | punika kang warni kapal | agêm kalayan dhuwunge | bêdhayanipun sasanga | saprabotipun pisan | katur sagamêlanipun | ngandika sri naranata ||

15. liwat tarimèngsun kaki | bêkti guna kayanira | pangran matur wotsêkare | kang warni waos sênjata | kula suwun sadaya | dadosa sêsulamipun | dêdamêl kula kang risak ||

16. kalayan punika malih | ingkang awarni gamêlan | salendro myang kadhok[80] ngorèk | kaatura sri narendra | kenginga kula gadhah | sang nata angandika rum | kulup ya luwih prayoga ||

17. darma ingsun angidèni[81] | kang sira suwun sadaya |

--- [f. 148r] ---

guna kayanira dhewe | mapan ingsun wis pracaya | kabèh marang ing sira | pangeran matur wotsantun | kula ngaturi uni |[82]|

18. angriyini karsa aji | nakipun Suradiningrat | kawula suwun gêsange | mangke kamipurun ămba | ing karsa sri nalendra | têtêpa bupatinipun | ngayumi wong Ponaraga ||

19. iya bêcik putra mami | kalayan malih sumăngga | karsa dalêm sakathahe | bupati măncanêgara | sadaya katur nata | sumăngga karsa sang prabu | ing Kadhiri Kartasana ||

20. Sarêngat Balitar Ngrawi | Pace kang sami anunggal | Ponaraga barisane | iya kaki sun tarima | kayanira sadaya | lawan malih sun wèh wêruh | uwa pamanira prapta ||

21. ing Madiun iku kalih | Jagaraga lan Caruban | sun srahakên sira mangke | sanadyan kang kathah-kathah | sira kang angrèhêna | ingsun pitaya kalangkung | sira sun gawe wêrana ||

22. pangeran nuwun wotsari | nulya kang warni jarahan | sarta bayongane kabèh | pinundhut lumêbèng pura | wus lumêbêt sadaya | kang putra tinundhung mêtu | aluwaran sri nalendra ||

23. sêmana sampun aradin | nagri bang wetan sadaya | wong cilik enak atine [ati...]

--- [f. 148v] ---

[...ne] | narendra anggung kasukan | bêdhayan miyos watang | Mangkunêgan tan kantun |[83] bêdhayan inum-inuman ||

24. lama sangsaya katawis | pangeran agêng kang manah | miwah wong cilike kabèh | sabarange samya owah | myang kang angkah-piangkah | susunan uningèng kalbu | nanging pinrêm ing wardaya ||

25. sigêgên sri narapati | wus lama nèng Ponaraga | karta-karti ing samangke | gêntia kang cinarita | kang nèng nagri Sêmarang | Kumpêni ingkang winuwus | sêmana kalangkung susah ||

26. dening kasoring kang jurit | sadhêngira[84] rêrêmbagan | papak[85] wong pasisir kabèh | miwah Kumpêni sadaya | mila sami anglêmpak | wus amirsa wartinipun | nulya Kêdhu ingagêngan ||

27. susunan mring Ponaragi | ingkang dadi watirira | gutuk kidul êlèr |[86] manawa marang Sêmarang | yèn ta kalampahana | sakêlangkung susahipun | Kumpêni alit ka manah ||

28. anulya dipun undhangi | kang abêdhah Pangangsalan | Bupati Sala sakèhe | Kumpêni nèng Pangangsalan | samya kinèn majênga | atulung kang baris wau | ingkang wontên ing Trasna |[87]|

29. kapirsa lamun dèn gêngi | mila inggal binantonan | Mayor Hop senapatine | Kumpêni Sêlam akathah [aka...]

--- [f. 149r] ---

[...thah] | wong pasisir tut wuntat | Kêndhal Wiradesa tumut | Batang andhèrèk lampahnya ||

30. Pangangsalan kang tut wingking | pêpatihira kewala | wong Sala andhèrèk kabèh | Mangkuyuda Natayuda | miwah Surajênggala | Rajaniti malihipun | Ki Tumênggung Wiradigda ||

31. ingundang dhatêng Sêmawis | sadaya prasamya prapta | kinèn pacak baris mangke | wontên bumi ing Bahrawa | nanging Ki Wiradigda | Rajaniti mopo wau | sawab tan darbe têtiyang ||

32. sami dhepok ing Sêmawis | anuli Ki Mangkuyuda | abaris wontên Tigaron | ing Jambu Surajênggala | dènnya pacak barisan | Natayuda sakit lampus | kagêntèn dening pun Laba ||

33. Natayuda ingkang lami | tumut wontên ing Bahrawa | wus tata pabarisane | nulya gupênur samana | agawe sandi guna | Pangeran Wijil ingutus | nusul sunan pêpungkuran ||

83. Pangkur

1. pan sampun dèn wêkas-wêkas | sampun têlas kawrat Pangeran Wijil | kang ginawe nyamur laku | ngaturkên anakira | Ki Tumênggung Jayawinata puniku | gupênur ing karêpira | sokur ora sokur kêni ||

2. sunan karsane adhènga | kang kawarti

--- [f. 149v] ---

arsa gitik Sêmawis | sêdhêng pradangdanan sampun | Pangran Wijil wus kesah | kinèn nusul susunan saênggènipun | kang warti mring Ponaraga | lampahira tan winarni ||

3. Mayor Kop[88] ingkang kocapa | anjog Tigawanu wus pacak baris | wadya Mêtaram winuwus | kumpula anèng Pucang | rêrêmbagan bupati pêpak sadarum | angrêmbagi ja Ki Jadarja[89] |[90] rêbat lampah yèn sawawi ||

4. sami amajêng barisnya | apacêka Manggora tuwin pun adhi |[91] Wiradigda kanthinipun | inggih pun Jagalatan | abarisa Pingit wus rêmbag sadarum | Ki Jadirja sampun bubar | Dyan Mangkuwijaya tuwin ||

5. Rahadèn Mangkudiwirya | Suryanêgara Măndraka tanapi | Pangran Diwijaya kumpul | lan Radèn Jayaningrat | sampun pacak baris Garêgês gènipun | pan sampun ayun-ayunan | ingkang winuwusa malih ||

6. Mangkuyuda Natayuda | lawan Surajênggala kang winarni | arsa majêng barisipun | pêraka lan Walănda | nulya bubar ing Barongkol[92] ênggènipun | arsa nunggal lan Walănda | Ki Wiradigda winarni ||

7. lan Jagalatan wus mirsa | arsa gitik mangkat wus dangdan sami | pinêthuk ing yuda campuh | ing Gêdhèg dènnya aprang | long-linongan wong Bahrawa kathah lampus | nulya sapih ingkang

--- [f. 150r] ---

yuda | kèndêl dhêp-adhêpan sami ||

8. sigêgên malih kocapa | Pangran Wijil lampahe nuli-nuli | susunan ingkang jinujul | pan mêdal Garobogan | Ardi Kêndhêng ingambah rintên lan dalu | anjog bumi Jagaraga | dèn andhêg kang têngga nagri ||

9. datan suka aliwata | kinèn ngantos atur uninga gusti | Pangran Wijil dhatêng nurut | wong Jagaraga duta | sampun kintar prapta Ponaragi gupuh | matur mring bêndaranira | purwa wasana wus ênting ||

10. Tirtayuda sampun sowan | dhatêng gusti Pangran Mangkunêgari | ămba tur uninga nuwun | kalamun wontên duta | sing Sêmawis bêkta surat dutanipun | Pangran Wijil ingkang nama | kèndêl mas timbul ing warih ||

84. Maskumambang

1. angandika Pangeran Mangkunêgari | iya Tirtayuda | dutanira kinèn nganti | ingong sowan ing narendra ||

2. sampun dangdan pangeran sowan ing aji | tan kawarna marga | wus katur dhatêng sang aji | pangeran nulya ngandikan ||

3. sampun dhatêng pangeran ing ngarsa aji | matur awotsêkar | ămba ngaturi udani | wontên duta sing Sêmarang ||

4. gih pun paman Wijil saha mawi tulis | lawan anakira | Jayawinata tinuding | asowan dhatêng narendra ||

5. kaya priye

--- [f. 150v] ---

bêcike ta putra mami | yèn sawawi karsa | tinimbalana sang aji | awon pênêde kantênan ||

6. alah iya sira kona animbi |[93] pangeran anêmbah | wus mundur saking ing puri | dyan prapta ing pamondhokan ||

7. Tirtayuda tinimbalan sampun prapti | hèh ya Tirtayuda | timbalana paman Wijil | kang egal nuli praptaa ||

8. Tirtayuda mundur sarya awotsari | duta kinèn nulak | gêgancangan lampahnèki | Pangran Wijil tinimbalan ||

9. sampun mangkat datan kawarna ing margi | Pangran Wijil prapta | sowan mring pangran ta aglis | panggih takwèn-tinakenan[94] ||

10. dika kantun kula asowan sang aji | pangran sampun dangdan | asowan dhatêng sang aji | tan dangu prapta paseban ||

11. sampun katur tinimbalan manjing puri | pangran sampun prapta | ing ngayunan sri bupati | pangran matur awotsêkar ||

12. nuwun duka kawula atur upêksi | dhumatêng narendra | yèn pun paman Wijil prapti | kèndêl wontên pondhok amba ||

13. alah iya putrèngsun konên ngantèni | dhi Wijil ing jaba | besuk esuk sun timbali | lan sira sore balia ||

14. lan gawanên sakèhe para bupati | wis sira mêtua | pangran nêmbah mundur aglis | wus

--- [f. 151r] ---

prapta ing pasanggrahan ||

15. sontênipun pangran asowan sang aji | pêpak kang bupatya | putra sêntana wus prapti | adan samya tinimbalan ||

16. wus lumêbêt pangran lan para bupati | wus prapta ngajêngan | atap andhèr ngarsa aji | angandika sri narendra ||

17. putraningwang lan sakèh para bupati | prakara kang duta | adhi Wijil ingkang prapti | yèn sêmbada karsaningwang ||

18. Si Walănda karêpe amangarahi | mapan dhingin mula | kongkonane wali-wali | ya sun dèn lêmbut dèn agal ||

19. nanging ingsun uninga ingsun kukuhi | sok aja sun cidra | anguncati ing prajangji | têtêlasaning wangsita ||

20. karsaningsun angage manah sarèhi | bêcik ingsun iya | ala ingsun ora wêdi | alah iku karsaningwang ||

21. sakathahe bupati sami ngrêmbagi | ing karsa naldre |[95] Pangeran Mangkunêgari | dèrèng eca ingkang manah ||

22. angandika sang nata arum amanis | nanging putraningwang | Dipati Mangkunêgari | pênjaluk ingsun ing sira ||

23. aja sira kabaranang ujar sandi | jêr padha uninga | pêngarahe Si Kumpêni | dhèwèk ya duwe pangarah ||

24. ujar bêcik sinauran ujar manis | ja kabranang ujar | ala bêcik untung kaki | nging iku panjaluk ingwang ||

25. Pangran Mangkunagara matu[96] wotsari [wo...]

--- [f. 151v] ---

[...tsari] | anuwun narendra | ămba ringêng dèrèng dugi | karsa dalêm ingkang têrang ||

26. karsa dalêm punapa jêng sri bupati | arsa nglagatana[97] | arsa pênêd lan Wêlandi | sêsandinipun kadhahar ||

27. dados tanggêl yèn mêngkatên karsa aji | mangke pun Walănda | sampun miris ingkang ati | anuntên kaèndhèlana ||

28. gih pun dasih angraos batên kadugi | aluwung kabêna | sampun siyang najan latri | sumaos karsa nalendra ||

29. angandika narendra arum amanis | iku putraningwang | ja sira kadukan tampi | dudu iku karsaningwang ||

30. ora ingsun uga yèn arsa abêcik | tan akarsa ala | bêcik gêlêm ala wani | wong guna minêngsah cidra ||

31. mêngko manèh ingsun sêjaa gumingsir | wis nagri karêbat | saparo partigan kaki | dhingin kari ponakawan ||

32. tan gumingsir goningsun ngrêbat nêgari | kang sun jaluk sira | sabasane Si Wêlandi | indêlna aja kaprapal ||

33. nadyan gangsul ujar mêngsah iku iki[98] | ya sira nêngêna | samande nora nyampuni | lan aja ngrasani liyan ||

34. akèh-akèh wacana angrusak niti | mokal yèn ajriha | yèn tan kalah lawan jurit | tan takut basa kewala ||

35. yèn mêngkatên karsa panduka sang aji | manah

--- [f. 152r] ---

ămba lêga | kawula dhatêng ngrêmbagi | sakarsa-karsa nalendra ||

36. nanging ămba yèn amirsa wuwus jalmi | ingkang tan prayoga | botên kilêm ingkang galih | wantune si wong nonoman ||

85. Sinom

1. sri narendra angandika | dèn santosa putra mami | wotsari matur sandika | inggih manawi kadugi | sayêktos gih pun dasih | tan sagêd basa alêmbut | lamun ămba amirsa | ujar tan ngaosi aji | sakêlangkung ămba tan sagêd miyarsa ||

2. kêdah kawula parapal | têtêlasanipun inggih | botên sagêd rêrêmitan | ya tarima putra mami | bêktinira ing kami | nanging dèn bisa putrèngsun | kang putra nuwun nêmbah | wus mundur prasamya mijil | besuk esuk kabèh padha asaosa ||

3. wus mantuk sewang-sewangan | datan kawarna ing latri | enjingipun samya sowan | sakathah para bupati | miwah para prajurit | lêlurah-lurah sadarum | asaos ing pasowan | gêgaman binêkta sami | amêlatar wong sura prayêtnèng[99] baya ||

4. Pangeran Mangkunêgara | adan asowan sang aji | ambêkta sawadyabala | tanapi Pangeran Wijil | binêkta sowan aji | tan têbih ing prênahipun | lawan Kangjêng Pangeran | Dipati Mangkunêgari | kawarnaa prajurit

--- [f. 152v] ---

para lêlurah ||

5. ingandikan de narendra | sakathah para prajurit | wus kinèn samya atata | angubêngi ing mêndhapi | têtanya kadya lami | lir lêlampah nisthanipun | tinap panggenanira | Saragêni anèng ngarsi | kiwa têngên sinambangan Jagabaya ||

6. kang kilèn wong Jagabaya | Namèngyuda lawan Bugis | wingkingira sri narendra | Kapilih lawan pamiji | sawetaning narpati | wong Suranata sadarum | kiwa têngên panumbak | miwah ingkang sikêp bêdhil | patrapira padha prayitna sadaya ||

7. Pangeran Mangkunêgara | wus prapta ing păncaniti | adan ngaturi uninga | yèn kang putra saos jawi | miwah Pangeran Wijil | para bupati sadarum | pêpak anèng byantara | anulya kinèn nimbali | sampun mêdal pariwara ing byantara ||

8. pangeran dika ngandikan | kalawan Pangeran Wijil | miwah kang para bupatya | supênuh putra kêkalih | adan lumêbèng puri | ingawe dening sang prabu | padha sira munggaha | sadaya minggah wotsari | atap andhèr ing ngarsanira narendra ||

9. hèh putraningsun majua | lan pamanira dhi Wijil | miwah putra sun dipatya | atanapi Ki Ngabèi | sami majêng wotsari | alênggah ngarsa tumukul [tumu...]

--- [f. 153r] ---

[...kul] | ngandika jêng susun |[100] kang têmbung arum amanis | adhi Wijil apa padha kalujêngan ||

10. amatur saha wotsêkar | inggih walujêng sang aji | sangking barkat sri narendra | umatur Pangeran Wijil | kula nuwun sang aji | ămba punika ingutus | de saudara nata | Tuwan Upênur Sêmawis | atur tabe inggih saha mawi surat ||

11. konjuk kajêng sri narendra | punang surat wus tinampi | binuka de kangjêng sunan | winaos kang punang tulis | pèngêt tanduking tulis | kang sêrat pratăndha tulus | iklas suci ing manah | saking saudara lami | tuwan gupênur kang pilênggah Sêmarang ||

12. sarta tabe kathah-kathah | inggih dhumatênga ugi | wau ingkang saudara | Jêng Pangran Pêpakubumi | sarta dhatênga malih | kang putra-putra sadarum | sampun kadya punika | wiyosipun atur mami | saudara kang purik lagya lêlana ||

13. mangke kang sampun alama | gêgujêngan lan Kumpêni | atêmahan gagêmpuran | Jawa Kumpêni kèh mati | dumadya tanpa kardi | gujêngan kawitanipun | kang saya kadrawasan | dhatêng têmah saya lali | kang ing make sawawi sami mantunan ||

14. punika atur kawula | dhatêng saudara [sa...]

--- [f. 153v] ---

[...udara] mami | Pangeran Pêpakualam | tanpa wêkas têmahnèki | mangke dêlasan binjing | wadya Kumpêni sadarum | nora cidra ngubaya | punapa kang dados galih | saudara bok inggiha |[101]|

15. aluwung amêmundhuta | kula ingkang anyanggupi | sapamundhut saudara | amêsthi dipun têkani | dhatêng wadya Kumpêni | amêsthi kawula nanggung | sapamundhut sampeyan | kang mêsthi kalamun dadi | bok inggiha mijila sangking kawula ||

16. saudara lan kawula | botên wontên kang ngawoni | kawula botên anyana | atêmahan dadi jurit | têlase atur mami | binucal ingkang rumuhun | măngsa sampun kaliwat | mangke kimawon pinikir | lamun lêga kula turi pêpanggihan ||

17. inggih ta sakarsa-karsa | yèn sampun sami kapanggih | arsaa jumênêng nata | saudara kadi dadi | yèn sampun apêpanggih | kalayan priăngganingsun | kenging botên kenginga | saudara kula turi | pêpanggihan kawula dhèrèk kewala ||

18. wus titi kang punang surat | pinatêdhakkên tumuli | dhumatêng wau kang putra | Pangeran Mangkunêgari | winaos tan asari | ungêle kadya rumuhun | wus têlas ungêl surat | pangran muwus èsmu runtik | tur amirsa basane têka pangeran ||

--- [f. 154r] ---

19. apa baya eman mana | yèn mungêla ujar lamis | yèn anêbuta susunan | apa baya nuli mati | iku wong sêja bêcik | tan ngaosi ratuningsun | sakèhe Si Walănda | sandi garoh[102] ujar manis | anauri Pangran Wijil awacana ||

20. inggih anggèr amiyarsa | milane tan mungêl tulis | sanadyan ta jumênênga | jinunjunga ing Kumpêni | punika dugi mami | kajêngipun pun upênur | Pangran Mangkunagara | nauri wacana malih | bok ta sampun jinunjung dening Walănda ||

21. punapa tan jumênênga | yèn jinunjung Kumpêni |[103] mangke wus jumênêng nata | manira junjung pribadi | dening puniki dadi | nora ngangge si gupênur | manira jungjung dhawak | Pangran Wijil anauri | nêdha ugi anggèr pangaksamèng nala ||

22. jêng sunan rêngu ing nala | asêpi tan ana uning | anutuh dhatêng kang putra | mau wus sun pituturi | sinamur de sang aji | dhi Wijil tutura iku | mênawa na wêlingnya | matur nêmbah Pangran Wijil | wêlingipun pun gupênur yèn sêmbada ||

23. ambucala ingkang ala | sampeyan dipun aturi | pêpanggihan rêrêmbagan | punapa pinundhut gusti | yèn sampun apêpanggih | karsa jumênênga ratu | Kumpêni kang jungjunga | lan botên

--- [f. 154v] ---

sudara aji | ngraos salah gih dèrèng nyidrani ujar ||

24. agèr dhumatêng sampeyan | mèsêm ngandika sang aji | dening manis kadi kilang | nora pisan anyadrani[104] | bisa upaya sandi | nyata luwih si gupênur | asaèn winor guna | dening langku[105] arum manis | tanpa ngrasa apa karane sun lunga ||

25. apa kang dadi kawitan | dudu sangking ingsun ugi | mapan ta sira uninga | ing purwane duk rumiyin | sumpahe anglangkungi | samade madayèng wuwus | mungguh ingsun wêlèhna | durung sun madayèng jangji | dhingin mêngko Si Wêlănda ingkang cidra ||

26. sumpah sikil dadi êndhas | êndhase dadia sikil | sumandene iya cidra | gadhuhan sun dèn pundhuti | mangke dalasan benjing | ingsun tan madayèng wuwus | dening nêgara Jawa | kabèh darbèk sun pribadi | nora ingsun ngêmpèk-êmpèk Si Walănda ||

27. ya pagene Si Wêlănda | salah karya nora mami | angrêbat darbèking liyan | jumênêng tan jênêng mami | ya karsa sun pribadi | salah karya si gupênur | yayi ewa mêngkana | denang[106] muguh[107] jênêng mami | bêcik ala iya ingsun nora arsa ||

28. Jawa duwèk ingsun dhewak[108] | ya ingsun tan arsa bêcik | dene [de...]

--- [f. 155r] ---

[...ne] Si Walănda kêdah | abêcik ingsun nadhahi | yèn tinurut jar mami | nagara Jawa sadarum | pasisir pagunungan | iku duwèk sun pribadi | Si Walănda aja milu salah karya ||

29. tulusa lampah adagang | adol tinuku sayêkti | saanane nagri Jawa | dagangan ingsun nadhahi | paripaksa tan kêni | salêgane atiningsun | ku mênawa sun karsa | abêcik lawan Kumpêni | dening ingsun ingajak têmu Walănda ||

30. iya ingsun nora karsa | pêpanggih lawan Kumpêni | dening kêdah paripaksa | aseba marang ing mami | nuwun Pangeran Wijil | pakèwêd tan bisa muwus | kaluhuran ing sabda | Pangran Mangkunêgara ngling | paman Wijil kula wêling dhatêng dika ||

31. gusti amundhut punapa | Si Pèmbêr dika bejani | kaya dudu wong prawira | sok anukup dika pênging | lamun wong padha wani | bok prang dhadha padha punjul | sarya gumujêng latah | Pangran Wijil matur inggih | angandika sunan wis sira waraha ||

32. dhi Wijil sira muliha | ngong tan duwe ujar kalih | Pangeran Mangkunêgara | gêgujêngan amamêling | kula wêkas man Wijil | dika bejani gupênur | dika kèn kêkirima | têlèdhèk kang bêcik-bêcik | dening kathah Sêmawis

--- [f. 155v] ---

sarya asuka ||

33. nuwun inggih aturira | Pangran Wijil matur ngaji | anuwun karsa panduka | aprakawis anaknèki | Jayawinata uni | sumăngga karsa sang prabu | sun tan wruh iku anak | Jawinata dèn kêjèpi | nulya angling Jayawinata dêlingnya ||

34. kawula kang botên suka | gupênur dika bejani | dèrèng mari onêng ingwang | lan tabe kula dèn prapti | prakawis anak mami | suka tan sun jaluk |[109] tan awèh yèn balia | Pangran Wijil sira angling | inggih benjing kawula darma dinuta ||

86. Durma

1. Pangran Wijil sampun amit nulya mêdal | jêng sunan ngandika ris | dhumatêng kang putra | miwah sakèhing wadya | dèn padha angati-ati | ja na pêpeka | putrangong ki dipati ||

2. aprakara adhi Wijil lamun arsa | mulih ja sowan mami | wus tinundhung mêdal | putra lawan bupatya | luwaran sri narapati | enjing kawarna | Pangran Wijil wus mulih ||

3. kawarnaa sunan karsa nata bala | kang putra dèn timbali | tuwin pra bupatya | wus apêpak sadaya | katur dhumatêng sang aji | wus tinimbalan | pangran lan pra bupati ||

4. praptèng pura atap andhèr ing mandhapa | Pangran Mangkunêgari | nèng ngarsa nalendra | susunan [su...]

--- [f. 156r] ---

[...sunan] angandika | putraningsun ki dipati | sun duwe karsa | yèn rêmbug sira kaki ||

5. Ponaraga ingsun dum ingkang warata | Surabrata naknèki | Si Martamênggala | sun gadhuhi rong nambang | angaliha ingkang nami | ran Surabrata | ingkang rong èwu maning ||

6. Si Kartapraja iya kaki gadhuha | sun paringi ku kaki | rong èwu si paman | iya iku gadhuha | sun paringi iku kaki | jênênga Radyan | Natabrata prayogi ||

7. kang rong èwu sun paringkên pamanira | Natawijaya uni | linggiha sanambang | kang sanambang dèn duma | sakancane kang waradin | pangran pranata | sandika turing aji ||

8. lan ingsun arsa ngaturi eyangira | sarta ibunirèki | pangran awotsêkar | inggih langkung prayoga | gandhèk sampun timbali |[110] hèh Darmasuta | ya sira ingsun tuding ||

9. lumakua ratu sira aturana | myang sakèh sari mami | miwah para răndha | ja kari putraningwang | sandika ture wotsari | ginawan layang | gandhèk mintar mijil |[111]|

10. aluwaran susunan kang seba mêdal | wus karsaning Ywang Widi | wêwêlaning nata | kala wêktu punika | coba beka agêng prapti | dhatêng susunan | Pangran Mangkunêgari ||

11. kadukan tămpa asakit ingkang manah | sabarang dados [da...]

--- [f. 156v] ---

[...dos] galih | kenging cobaning Yyang | ingadu dening corah | punika minăngka bêlis | jalma kang ala | gêgêdhêging nêgari ||

12. Pangran Mangkunêgara kala sêmana | kalangkung dening ajrih | dhumatêng kang rama | batinipun kewala | kang sarira tan katawis | anging kang wadya | samya dipun ajani ||

13. ingkang rama botên măntra pisan-pisan | kalangkung dening sêpi | sigêgên kocapa | gandhèk kang lumaksana | ing Rancang pan sampun prapti | lajêng asowan | ing ratu brăngta kingkin ||

87. Asmaradana

1. kasmaran dening pawarti | marêngi kang gandhèk prapta | kawula dinuta rajèng | ngunjukakên ingkang surat | katur wus kinèn maca | punika kang surat katur | putra sampeyan jêng sunan ||

2. nama Pakubuwana Di | Senapati Ing Ngaga |[112] Durrahman Sayidin mangke | Panatagama katura | ratu bêkti kawula | lawan salam donganingsun | dhawuha ratu kêncana ||

3. miwah sakèh pramèswari | putra sêntana sadaya | sampuning punika lire | ratu kula turi dika | pinarak Ponaraga | lan mantu dika sadarum | miwah wayah kaponakan ||

4. pra răndha dika bêktani | poma inggala lumampah | wus titi tamat surate [sura...]

--- [f. 157r] ---

[...te] | abungah marwata suta | ratu gêng miwah putra | ratu kêncana sêsugun | atanapi para garwa ||

5. santana dangdan prasami | enjingipun nulya bubar | wus tigang dalu lampahe | andungkap ing Ponaraga | gandhèk dhingin tur wikan | prapta panangkilan matur | lamun kangjêng ratu prapta ||

6. gupuh kangjêng sri bupati | kinèn dhawuhkên timbalan | kang putra bupati kabèh | miwah prajurit sadaya | kinèn barisa urmat | Mas Răngga ingkang amêthuk | lawan Radèn Jayèngrana ||

7. sampun kapêthuk ing margi | kang wingking baris malatar | kawarnaa jêng sang rajèng | arsa miyos sinewaka | ngrasuk kaprabon nata | wu[113] samêkta tan apunjul | kadi Ywang Asmaratăntra ||

8. gumilang cahyaning aji | kang nămpa padha yu raras | samya paywas ayu kabèh | bêdhaya lan pêpingitan | anandhang samir sutra | wayah rumaja putrèku | at[114] andhèr ing ngayunan |[115]|

9. pan wus tindak sri bupati | ginarêbêg ing badhaya | miwah pawongane kabèh | ilang kamanusanira | lir Bathara Marmata | duk tumurun praptanipun | ingkang aran Manikmaya ||

10. sri narendra lumakyaris | pantês nora nana ingwang | ginarêbêg pawongane | upacara lan ampilan | atap saprênahira [saprênahi...]

--- [f. 157v] ---

[...ra] | sakêlangkung de kayungyun | wus mijil kori kapisan ||

88. Mijil

1. arêg kabèh sagunging kang nangkil | samya sah sangking gon | Suranata asarêng urmate | tambur gumêr Kapilih nèng ngarsi | suranata wingking | apatut dinulu ||

2. praptèng wijil ping kalih nampani | tambur salomprèt mor | wus pinarak dhêdhampar sang rajèng | bupati at andhèr ing ngarsi |[116] abungkuh ing siti | ingkang mugèng ngayun ||

3. Pangran Mangkunêgara katrining | Pangran Dipatya Nom | Pangran Ngabèi ika tigane | angandika jêng sri narapati | hèh ya putra mami | wus pêpak wadyèngsun ||

4. Pangran Mangkunêgara wotsari | anuwun sa katong | sampun pêpak abdi dalêm kabèh | wus katingal eyangira kaki | umatur wotsari | pan dèrèng kadulu ||

5. wus kinèn nginggalakên tumuli | gandhèk pêpalayon | wus katingal jêng ratu lampahe | tan kawarna katur sampun prapti | ngalun-alun muni | mariyêm gumêldhug ||

6. drèl gumrudug awor tambur muni | gumrêdêg swara non | kajêng ratu wus têdhak ing mangke | garwa sêlir lumêbêt ing puri | jêng ratu kapanggih | lan aji pinêkul ||

7. sokur ingsun agèr kaki aji | walujêng putrangong [pu...]

--- [f. 158r] ---

[...trangong] | panjênênganira kaki rajèng | sri bupati lawan ibu sori | samya onêng galih | kinanthi kang ibu ||

8. wus lumêbèng dhatêng dalêm puri | gumêrah punang wong | asrang-srangan ningali gustine | parêkan prasamya nglêladèni | pinarak sang aji | lawan kangjêng ratu ||

9. para garwa atap marêk aji | akêpung punang wong | sêlir badhaya ngayap ngisore | areg-regan pawongan ngladèni | tuwin kang nyaosi | dhahare sang prabu ||

10. sampuning dhahar kasukan aji | siyang latri mangko | wadya lit samya eca galihe | atanapi kang para bupati | pangeran nutugi | sukan rintên dalu ||

11. wus alama antawise uni | mêngkana sang katong | sabên Saptu miyos watang rajèng | gancang carita kèh yèn winuni | jêng sri narapati | gêganjar wadya gung ||

12. sri bupati arsa narimani | ingkang wadya kang wong | pinrih samya sukême[117] galihe | Pangran Madiun dèn tarimani | anênggih kang bibi | ratu mênang iku ||

13. Pangran Mangkunêgara Dipati | ngandikan mring katong | miwah para bupati sakèhe | samya pêpak ngandikan mring puri | sadaya wus kerid | asaos malêbu ||

14. sarta pangulu lan para santri | wus pêpak [pêpa...]

--- [f. 158v] ---

[...k] punang wong | ing mandhapa gèn aningkahake | Pangran Madiun kang ngriyini |[118] wus ningkah tumuli | pangran nuli mundur ||

15. Pangran Mangkunêgara guyoni | ing ngriki kemawon | samya linggih gus pangantèn mangke | bupati samya gumujêng bêlik | dawêg ta gumanti | pêngantène iku ||

16. nuli Ki Katawêngan Kadhiri | tinariman mangko | Mas Ayu Sanawati arane | sampun ningkah anulya gumanti | Kartayuda Ngrawi | tinariman ayu ||

17. sampun ningkah anulya gumanti | Sutawijaya Nom | tinariman wus dèn ningkahake | pangran pan sampun tinundhung mijil | pangantèn tut wuri | tinap sinomipun ||

89. Sinom

1. sadaya sampun paragat | kang kari langkung kapengin | anutuh sariranira | kang ngiring pan sampun mulih | ingkang sami akrami | wus prapta i pondhokipun | kunêng tan kawarnaa | sêmana sampun alami | kang kocapa Pangeran Mangkunêgara ||

2. sêmona mêngkak kang manah | pangeran saya ngêtawis | kathah-kathah kang karasa | ajrihe dhatêng narpati | pan sinandhingan bêlis | kang saya kandên[119] jrihipun | dhatêng sri naranata | kang ngrancana tur bupati | langkung sangêt pangeran pangandêlira ||

3. ingkang wadya ingajanan [inga...]

--- [f. 159r] ---

[...janan] | kinèn masang nêpsunèki | aja ajrih rêbat angkah | lawan wadyane sang aji | nanging kang rama uning | kinèn ngawruhi wadya gung | sapratingkah ngalaha | ingundhangan wadya sami | jalma catur yèn kapêthuk wong satunggal ||

4. lan wadya Mangkunêgaran | samya kinèn angalahi | pinapacuh ing jêng sunan | aja na ingkang nyamèni | sêmona anglêrêsi | ing măngsa garêbêg Mulud | pangeran nora seba | igih asangadi sakit | mung gêgaman kinèn mêdali sadaya ||

5. sêmona mèh dadi susah | kenging rêncananing bêlis | bekanipun sakalintang | mèh wiku sri narapati | nulya kangjêng sang aji | ratu agêng kinèn ngimur | dhumatêng ikang wayah | ratu agêng anindaki | sampun prapta sadalu pinituturan ||

6. ingimur-imur kang nala | sakarsane sri bupati | dhinawuhakên sadaya | nora pisan wayah mami | ramanira asêpi | duwea galih kayèku | kaki kuwatirira | mung tisnane anglakungi[120] | pangalême pagaweyanira êmas ||

7. nora nana kang tandhinga | ingsun sira dêlna kaki | ingong durung watak dora | sira udani mas kaki | ing wêwatêkan [wêwa...]

--- [f. 159v] ---

[...têkan] mami | pangeran lêga kalangkung | mirsa pitutur eyang | jêng ratu salaminèki | dèrèng watêk agawe dora wêcana ||

8. pangran matur awotsêkar | eyang kawula puniki | tan angimpi yèn puruna | dhumatêng kajêng kiyai | kang katingal mung ajrih | kawula dhatêng sang prabu | saking pawarti kathah | kang awlas samya anjawil | lamun rama ngarsakkên pêjah kawula ||

9. eyang watir kathah-kathah | botên patos dados galih | anging ta pêjah kawula | kinarsakakên nêrpati | sangêt panuwun mami | sayêktose antuk-antuk | yèn têksih sagêd kesah | amêsthi kula oncati | botên purun kawula pêjaha dhawak ||

10. iya bênêr kaki sira | yèn nyata ingkang pawarti | ingsun ta măngsa puruna | adora sêmbada kaki | ramanira asêpi | nora nana mantranipun | yèn aduwea karsa | ingsun kaki kang nagahi | kajabaa sisip cidranira dhawak ||

11. yèn cidra sing ramanira | iku ingkang sun tangguhi | eman têmên kaki sira | sira srah lan kaki aji | yèn sira rêmbag pikir | nagri ngêndi kang tan gampur[121] | pangeman sun ing sira | mosa[122] si padhaa ugi | sira wayah kaki aji putraningwang ||

--- [f. 160r] ---

12. pangraos ngong padha uga | tisnaningsun ing sirèki | kalawan ta ramanira | ingkang wayah atur bêkti | kula mêngkotên malih | sakêlangkung dening nuwun | tan sêdya pisan-pisan | puruna kangjêng kiyai | sampun lêga mirsa pangandikan eyang ||

13. alah uwis asebaa | wayah ingsun kaki mantri | marang ramanira sunan | jamak wong anom ngandhapi | inggih eyang ing benjing | yèn wontên timbal prabu |[123] sêdhêng kawula saras | alah iya wayah mami | poma-poma ja gugu ujaring corah ||

14. amung ingsun tingalana | kang wayah nuwun tur bêkti | kang eyang pitutur têlas | dipun têngga kalih latri | jinampi ingkang sakit | injing ingkang eyang mundur | wus panggih lan nalendra | tinutur kang warta ênting | lamun putra saèngêt tinirèng durma ||

90. Durma

1. sakêlangkung lêga galih nata mirsa | jêng ratu kang pawrêti | ature kang wayah | sadalu arêrasan | aluwaran sri bupati | jêng ratu jêngkar | kunêng ingkang winarni ||

2. sakathahe abdi dalêm pra dipatya | nèng Kêdhu pacak baris | wus adhêp-adhêpan | Tumênggung Wiradigda | apacak baris nèng Pingit | lan Jagalatan | Mangkudipura uni ||

3. ingkang anèng Grêgês Pangran Diwijaya [Diwi...]

--- [f. 160v] ---

[...jaya] | Radèn Janingrat tuwin | Sutadika lawan | sira Ki Sindujaya | dening barising Kumpêni | apakumpulan | nèng Tigawanu uni ||

4. Mangkuyuda ing Barongkol barisira | Natayuda lan malih | Ki Surajênggala | tan sagêd amajua | dyan wontên utusan prapti | saking Walănda | kinèn maju kang baris ||

5. Mangkuyuda sakancanira têtiga | sanggup mapag mêdani | Kumpêni têngara | wus mangkat kaslisiban | Ki Mangkuyuda wus bali | Kumpêni nulak | ing barisira malih ||

6. injing bubar Mangkuyuda Natayuda | Surajênggala tuwin | Têraji marganya | wanci bêdhug wus prapta | panggonan baris Kumpêni | Tigawanu lan | Mayor Kop wus kapagih ||

7. lajêng nunggil baris kunêng kang kocapa | ingkang kantun Sêmawis | sira Wiradigda | Rajaniti lumampah | mapan binêkta Kumpêni | mêdal Bahrawa | kocap wadya Mêtawis ||

8. kang abaris ing Pingit pan tinarajang | dyan campuh prang kalindhih | mundur wong Mataram | ya ta Kumpêni lantas | ing Tigawanu wus prapti | nulya rêmbagan | amrih lindhunging jurit ||

9. pêparentah Mayor Kop mring pra bupatya | kinèn ngajêngkên baris | dadya cucuking prang | mring dhusun Pagandhulan [Pa...]

--- [f. 161r] ---

[...gandhulan] | ya ta sagung pra dipati | budhal sawadya | Pagandhulan wus prapti ||

10. kang ngayumi ing Kêdhu Ki Natayuda | antawis tigang latri | gêpah tur uninga | mring mayor inggal prapta | yèn wontên mêngsah gêng prapti | pun Jayadirja | Mangkuwijaya tuwin ||

11. lan kang rayi Rahadèn Mangkudiwirya | samya nèng Margawati | yèn ta botên tuwan | inggal dipun gitika | kula botên sagêd ngambil | ingon Wêlănda | wus têlas mayor angling ||

12. Mangkuyuda sakancane tinagênah | anglarag mring Taraji | agitik kang mêngsah | kang anèng Margawatya | wus mangkat ingkang kawarni | Ki Wiradigda | Isting Mèlèr tinuding ||

13. anglaraga mêdal wetan dèn prayitna | mungsuh gitikên silib | milihana wadya | Kumpêni ingka padha | tate prawira ing jurit | anulya budhal | kunêng ingkang winarni ||

14. Mangkuyuda kèndêl sawab tan amêngsah | wau ingkang kawarti | ganti kawara |[124] wadya ing Mataram |[125] Garêgês wau kang baris | Ki Jayadirja | lawan rahadèn kalih ||

15. kang anama Rahadèn Mangkuwijaya | Dèn Mangkudiwiryèki | wus mangkat sawadya | de Pangran Diwijaya | sawadya apacak baris | Garêgês lawan | Jayaningrat Dipati ||

16. Mangkuyuda pan sampun amirsa warta | sakancane bupati | yèn dhusun Parakan |

--- [f. 161v] ---

sampun kagenan mêngsah | egal sami amurugi | dhatêng Parakan | sagung mêngsah kaèksi ||

17. anging kalêtan jurang lêbêt satunggal | wangwang-winangwang sami | ya ta Mangkuyuda | tan purun nyêlakana | sarêng andukap salatri | Ki Mangkuyuda | mundur mring pondhok uni ||

18. Wiradigda Isting Mèlèr kawarnaa | mêdal ing Pakiswiring | tan antara lawan | Jayadirja kapapag | Jurangjro wastani bumi | suwung lir wona | dadya panggenan jurit ||

19. kaclakuthak dadya prang samya prawira | wadya lit tan tinolih | dèrèng kongsi tata | kuwur dening drèl munya | lir glap swarane amlingi | Ki Wiradigda | nèng wurining Kumpêni ||

20. Jayadirja lan Radèn Mangkuwijaya | Mangkudiwirya tuwin | sawêg nata wadya | mêngsah saya gêng prapta | pangêdrèle wanti-wanti | sing kering kanan | wus takdiring Ywang Widi ||

21. Radèn Mangkuwijaya anandhang brana | sampun sah sangking wajik | Jadirja was mulat | radyan arsa rinêbat | angamuk anyipta pati | Kumpêni tadhah | ngêdrèl awanti-wanti ||

22. anèng desa ing Têpus dening Rahadyan | Mangkuwijaya uni | tuhu trah kusuma | tan mingsêr ing ayuda | madyaning rana ngêmasi | pan kinêmbulan | dening wadya Kumpêni ||

--- [f. 162r] ---

23. abdi dalêm kang kantun mundur sadaya | Bandhongan pacak baris | Èsting[126] Mèlèr nulak | lawan Ki Wiradigda | dhatêng Tigawanu malih | mayor parentah | Mangkuyuda tinuding ||

24. lawan Natayuda karya pamondhokan | mangkat mring Madana glis | barisan wus dadya | mayor dhatêng Madana | wus tata ganti |[127] wadya Mêtaram | rêmbagan atur tulis ||

25. minta duta asowan dhatêng narendra | sampun kawrat ing tulis | saliring prakara | duta mangkat kocapa | sri nata nèng Ponaragi | anggung kasukan | lawan putra gumilir ||

 

---

1	cêlak. (kembali) cêlak.
2	Kurang satu suku kata: ing pagêlaran wus prapti. (kembali) Kurang satu suku kata: ing pagêlaran wus prapti.
3	Bantên. (kembali) Bantên.
4	Kurang satu suku kata: dhumatêng wong Menak Amir. (kembali) Kurang satu suku kata: dhumatêng wong Menak Amir.
5	dimèn (dan di tempat lain). (kembali) dimèn (dan di tempat lain).
6	Kurang satu suku kata: têksih wibawa sang katong. (kembali) Kurang satu suku kata: têksih wibawa sang katong.
7	Lebih satu suku kata: ya ing Bantên tunggal lan Matawis. (kembali) Lebih satu suku kata: ya ing Bantên tunggal lan Matawis.
8	sun (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) sun (dan di tempat dan bentukan lain).
9	miskin. (kembali) miskin.
10	ngadêg. (kembali) ngadêg.
11	maring. (kembali) maring.
12	kapanggih (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) kapanggih (dan di tempat dan bentukan lain).
13	pan. (kembali) pan.
14	iki. (kembali) iki.
15	sultan. (kembali) sultan.
16	andungkap (dan di tempat lain). (kembali) andungkap (dan di tempat lain).
17	lorodi. (kembali) lorodi.
18	sarwi. (kembali) sarwi.
19	sumăngga. (kembali) sumăngga.
20	Kurang satu suku kata: yèn paman rêmbug sadaya. (kembali) Kurang satu suku kata: yèn paman rêmbug sadaya.
21	Kurang satu suku kata: susunan malih ngêndika. (kembali) Kurang satu suku kata: susunan malih ngêndika.
22	Panaraga (dan di tempat lain). (kembali) Panaraga (dan di tempat lain).
23	Lebih satu suku kata: sun turut bupati kabèh sun tari. (kembali) Lebih satu suku kata: sun turut bupati kabèh sun tari.
24	sinanggèng (dan di tempat lain). (kembali) sinanggèng (dan di tempat lain).
25	Lebih satu suku kata: napa yaktos awrat sinanggèng jurit. (kembali) Lebih satu suku kata: napa yaktos awrat sinanggèng jurit.
26	alah. (kembali) alah.
27	Kurang satu suku kata: gêgancangan tan winarna kang winuwus. (kembali) Kurang satu suku kata: gêgancangan tan winarna kang winuwus.
28	sêmana (dan di tempat lain). (kembali) sêmana (dan di tempat lain).
29	Lebih satu suku kata: napa kadugi inggih ing galihipun. (kembali) Lebih satu suku kata: napa kadugi inggih ing galihipun.
30	ajêrih. (kembali) ajêrih.
31	êrah. (kembali) êrah.
32	sêmona. (kembali) sêmona.
33	Tanggal: Sênèn salawe (25) Bêsar Êdal (Dal): [AJ 1679]. Tanggal Masehi: Sabtu 12 Oktober 1754. Seharusnya hari Sabtu, bukan hari Sênèn. (kembali) Tanggal: Sênèn salawe (25) Bêsar Êdal (Dal): [AJ 1679]. Tanggal Masehi: Sabtu 12 Oktober 1754. Seharusnya hari Sabtu, bukan hari Sênèn.
34	Biasanya guru lagu i: ngarsi. (kembali) Biasanya guru lagu i: ngarsi.
35	ngarêp. (kembali) ngarêp.
36	arum. (kembali) arum.
37	mêlingi. (kembali) mêlingi.
38	wingking (dan di tempat lain). (kembali) wingking (dan di tempat lain).
39	cêmêng. (kembali) cêmêng.
40	niwasi. (kembali) niwasi.
41	Tanggal: Rêbo pisan (1) Sura Be: [AJ 1680]. Tanggal Masehi: Jumat 18 Oktober 1754. Seharusnya hari Jumat, bukan hari Rêbo. (kembali) Tanggal: Rêbo pisan (1) Sura Be: [AJ 1680]. Tanggal Masehi: Jumat 18 Oktober 1754. Seharusnya hari Jumat, bukan hari Rêbo.
42	Kurang satu suku kata: dèn prayitna kanan kalawan kèri. (kembali) Kurang satu suku kata: dèn prayitna kanan kalawan kèri.
43	wus (dan di tempat lain). (kembali) wus (dan di tempat lain).
44	Kurang satu suku kata: kasênên rawi amurub. (kembali) Kurang satu suku kata: kasênên rawi amurub.
45	Saragêni. (kembali) Saragêni.
46	Kurang dua suku kata: banderane gulakalapa nèng ngayun. (kembali) Kurang dua suku kata: banderane gulakalapa nèng ngayun.
47	Lebih satu suku kata: awênês dinulu asri. (kembali) Lebih satu suku kata: awênês dinulu asri.
48	Lebih satu suku kata: rasukane sangkêlat ijêm ngrawit. (kembali) Lebih satu suku kata: rasukane sangkêlat ijêm ngrawit.
49	jalada. (kembali) jalada.
50	nitih. (kembali) nitih.
51	Tanggal: gapura sapta kawayang jalmi (AJ 1679). Tahun AJ 1679 jatuh antara tanggal Masehi: 28 Oktober 1753 sampai dengan 17 Oktober 1754. (kembali) Tanggal: gapura sapta kawayang jalmi (AJ 1679). Tahun AJ 1679 jatuh antara tanggal Masehi: 28 Oktober 1753 sampai dengan 17 Oktober 1754.
52	Kurang satu suku kata: nging sadalu injinge lumaris. (kembali) Kurang satu suku kata: nging sadalu injinge lumaris.
53	boyongi (dan di tempat lain). (kembali) boyongi (dan di tempat lain).
54	Lebih satu suku kata: nèng Danaraja sabin. (kembali) Lebih satu suku kata: nèng Danaraja sabin.
55	Lebih satu suku kata: arsa manjing kitha wus tata kang wadya. (kembali) Lebih satu suku kata: arsa manjing kitha wus tata kang wadya.
56	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kapriye uwa. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kapriye uwa.
57	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
58	Barangkal. (kembali) Barangkal.
59	winilis. (kembali) winilis.
60	lingsir. (kembali) lingsir.
61	bingung. (kembali) bingung.
62	bêstan. (kembali) bêstan.
63	anakkên (dan di tempat lain). (kembali) anakkên (dan di tempat lain).
64	Kurang satu suku kata: mula wani sang aprabu. (kembali) Kurang satu suku kata: mula wani sang aprabu.
65	nimbali. (kembali) nimbali.
66	aturna. (kembali) aturna.
67	lêlampahan. (kembali) lêlampahan.
68	Lebih satu suku kata: lêlampahan sadintên saking ing ngriki. (kembali) Lebih satu suku kata: lêlampahan sadintên saking ing ngriki.
69	Kurang satu suku kata: dasih prabu anak kula abdi aji. (kembali) Kurang satu suku kata: dasih prabu anak kula abdi aji.
70	asuka. (kembali) asuka.
71	benjang. (kembali) benjang.
72	Kurang satu suku kata: salendrone sarakitnèki. (kembali) Kurang satu suku kata: salendrone sarakitnèki.
73	Kurang satu suku kata: manawa na iku. (kembali) Kurang satu suku kata: manawa na iku.
74	nindaki. (kembali) nindaki.
75	Biasanya guru lagu a: pêpak. (kembali) Biasanya guru lagu a: pêpak.
76	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu e: injing muni têngarane. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu e: injing muni têngarane.
77	Teks asli: gatra ini ditulis dua kali. (kembali) Teks asli: gatra ini ditulis dua kali.
78	Kurang satu suku kata: lir sarah sangking kathahe. (kembali) Kurang satu suku kata: lir sarah sangking kathahe.
79	mati. (kembali) mati.
80	kodhok. (kembali) kodhok.
81	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
82	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kula ngaturi uninga. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kula ngaturi uninga.
83	Kurang satu suku kata: Mangkunêgaran tan kantun. (kembali) Kurang satu suku kata: Mangkunêgaran tan kantun.
84	sêdhêngira. (kembali) sêdhêngira.
85	pêpak. (kembali) pêpak.
86	Kurang dua suku kata: gutuk kidul lawan êlèr. (kembali) Kurang dua suku kata: gutuk kidul lawan êlèr.
87	Kurang satu suku kata: ingkang wontên ing Trêsana. (kembali) Kurang satu suku kata: ingkang wontên ing Trêsana.
88	Mayor Hop (dan di tempat lain). (kembali) Mayor Hop (dan di tempat lain).
89	Jadirja. (kembali) Jadirja.
90	Lebih satu suku kata: angrêmbagi Ki Jadirja. (kembali) Lebih satu suku kata: angrêmbagi Ki Jadirja.
91	Lebih satu suku kata: apacêka Manggora tuwin adhi. (kembali) Lebih satu suku kata: apacêka Manggora tuwin adhi.
92	Barangkal. (kembali) Barangkal.
93	Kurang satu suku kata: alah iya sira kona animbali. (kembali) Kurang satu suku kata: alah iya sira kona animbali.
94	takèn-tinakenan. (kembali) takèn-tinakenan.
95	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: ing karsa nalendra. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: ing karsa nalendra.
96	matur. (kembali) matur.
97	nglanggatana. (kembali) nglanggatana.
98	kaki. (kembali) kaki.
99	prayitnèng (dan di tempat lain). (kembali) prayitnèng (dan di tempat lain).
100	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: ngandika jêng susunan. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: ngandika jêng susunan.
101	Kurang empat suku kata. (kembali) Kurang empat suku kata.
102	goroh. (kembali) goroh.
103	Kurang satu suku kata: yèn tan jinunjung Kumpêni. (kembali) Kurang satu suku kata: yèn tan jinunjung Kumpêni.
104	anyidrani. (kembali) anyidrani.
105	laku. (kembali) laku.
106	dening (dan di tempat lain). (kembali) dening (dan di tempat lain).
107	mungguh (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) mungguh (dan di tempat dan bentukan lain).
108	dhawak. (kembali) dhawak.
109	Kurang dua suku kata: suka tan suka sun jaluk. (kembali) Kurang dua suku kata: suka tan suka sun jaluk.
110	Kurang satu suku kata: gandhèk sampun dèn timbali. (kembali) Kurang satu suku kata: gandhèk sampun dèn timbali.
111	Kurang satu suku kata: gandhèk mintar amijil. (kembali) Kurang satu suku kata: gandhèk mintar amijil.
112	Kurang satu suku kata: Senapati Ing Ngalaga. (kembali) Kurang satu suku kata: Senapati Ing Ngalaga.
113	wus. (kembali) wus.
114	atap (dan di tempat lain). (kembali) atap (dan di tempat lain).
115	Kurang satu suku kata: atap andhèr ing ngayunan. (kembali) Kurang satu suku kata: atap andhèr ing ngayunan.
116	Kurang satu suku kata: bupati atap andhèr ing ngarsi. (kembali) Kurang satu suku kata: bupati atap andhèr ing ngarsi.
117	sungkême (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) sungkême (dan di tempat dan bentukan lain).
118	Kurang satu suku kata: Pangran Madiun kang angriyini. (kembali) Kurang satu suku kata: Pangran Madiun kang angriyini.
119	kandêl. (kembali) kandêl.
120	anglangkungi (dan di tempat lain). (kembali) anglangkungi (dan di tempat lain).
121	gêmpur. (kembali) gêmpur.
122	măngsa. (kembali) măngsa.
123	Kurang satu suku kata: yèn wontên timbalan prabu. (kembali) Kurang satu suku kata: yèn wontên timbalan prabu.
124	Kurang satu suku kata: ganti kawarnaa. (kembali) Kurang satu suku kata: ganti kawarnaa.
125	Kurang satu suku kata: pan wadya ing Mataram. (kembali) Kurang satu suku kata: pan wadya ing Mataram.
126	Isting (dan di tempat lain). (kembali) Isting (dan di tempat lain).
127	Kurang tiga suku kata: wus tata-tata aganti. (kembali) Kurang tiga suku kata: wus tata-tata aganti.