Babad Sultanan, British Library (Add MS 12288), 1809–16, #1017 (Pupuh 091–110)

--- [f. 162r lanjutan] ---

91. Dhandhanggula

1. duta prapta sowan pangran aglis | umatur gusti ămba dinuta | de rama jêngandika gèr | Pangran Diwijayèku | lan pun paman Janingrat wêling | salam taklim katura | myang bupati agung | katur bêktinipun samya | lawan surat ingkang kunjuk sri bupati | sumăngga ing sampeyan ||

2. katur sadaya lampahirèki | sangêt ngungun pangeran miyarsa | pangran anukmèng driyane | durung mukti riningsun | apuwara nêmahi lalis | adhuh nora kayaa | pangeran wus ngutus | nimbali sakèh bupatya | sampun prapta winartan sakèh bupati [bu...]

--- [f. 162v] ---

[...pati] | samya ngungun sadaya ||

3. langkung marma tan nyana nêmahi | gustiningwang sadaya mêngkana | pangeran alon delinge | sakèh para tumênggung | sanak-sanak ingong bupati | nêdha sami asowan | andhèrèk turipun | lumaris prapta byantara | tur uninga yèn kang putra saos jawi | miwah para bupatya ||

4. tinimbalan prapta ngarsa aji | Waduaji tumungkul mangrêpa | jêng sunan pangandikane | ki dipati putrèngsun | apa ana karyanirèki | Pangran Mangkunêgara | pranata umatur | sowan kawula narendra | tur uninga kadhatêngan surat saking | paman Adiwijaya ||

5. lawan bêktinipun rayi aji | paman Adipati Jayaningrat | myang bupati sakathahe | surat katur pinundhut | glis binuka sinukmèng galih | sadaya katupiksan | surat raosipun | mêngkana ingkang sasmita | ikang surat saha ingkang salam taklim | pun kakang Diwijaya ||

6. lawan bêktinipun abdi aji | pra bupati kang kanan sadaya | katura pêjah gêsange | dhatêng Kangjêng Sinuhun | Sunan Pakubuwana Adi | Senapati Ngalaga | Durrahman jêjuluk | Sayidin Panatagama | nuswa jawang[1] wiyosipun Waduaji | sami tiwas ing karya ||

--- [f. 163r] ---

7. kawula aprang mangke kalindhih | dening Kumpêni sangking Sêmarang | myang putra nata tiwase | Mangkuwijaya lampus | anèng rana rinêbat dening | pun Jadirja palastra | di dalêm kang kantun | sadaya wontên Bandhongan | mangke mêngsah ing Madana pacak baris | sumăngga karsa nata ||

8. surat putus nata tan kêna ngling | tigang pandurat tan angandika | ngunadika[2] wardayane | dhuh kaki putraningsun | durung mukti puwara lalis | miwah Si Jayadirja | bangêt cuwaningsun | baya durung pasthiningwang | duwe kanthi ing mêngko nêmahi lalis | wus karsaning Ywang Sukma ||

9. jêng sunan dangu tingkahing jurit | sampun katur purwa ing wasana | kalangkung ngungun sang rajèng | wiku raja ing kalbu | nora kaya si lanat kapir | luwih mêdayèng ujar | ngenaki ing laku | dènira nglakokkên duta | adhi Wijil sunan ngandika ki mantri | Mangkunêgara lawan ||

10. para bupati kabèh sun tari | pikirira pangran awotsêkar | kula nuwun karsa rajèng | angandika sang prabu | karsaningsun ki adipati | amalês lara wirang | yèn linilan ingsun | dening Ywang Kang Maha Mulya | sabudi-budi sok pakolèha kaki | aprakara ing lampah ||

11. apa wangsul tuwin amasisir [amasi...]

--- [f. 163v] ---

[...sir] | Pangran Mangkunêgara wotsêkar | sumăngga karsa sang rajèng | miwah para tumênggung | ture sami sumăngga ngaji | ămba darmi lumampah | ngandika sang prabu | yèn arêmbag lawan sira | myang bupatya karsaningsun amasisir | yèn mulihèng Mataram ||

12. kêdhik pakolèhnya ngrusak jalmi | batur dhawak lan apêrang dhadha | tanpa guna pêngrasa ngong | mêngkene kêrsanisun | dêdimène mungsuh tut wuri | mring wadyèngsun kang kalah | dadya doh kang mungsuh | suwea gèn tulung rowang | yèn linilan sêdhêng rusak wong pasisir | lamun sira arêmbag ||

13. nunggal pikir lawan ingsun kaki | sok uga ja pradongdi ing manah | kaya bênêr karsaningong | iku panjaluk ingsun | marang sira yèn galong pikir | êndi kang pinarakan | pasthi lamun lêbur | yèn sira kaki tan rêmbag | lawan ingsun ènthèng sinăngga ing jurit | barang karya tan kangkat ||

14. Pangran Mangkunêgara wotsari | sêdya punapa ămba tan măntra | ya lagi pênjaluk ingong | inggih lêrês sang prabu | pan kawula anyuwawèni | sadaya samya rêmbag | ing karsa sang prabu | iku wus rêmbag sadaya | kari mikir bêbêcike laku iki | apa dadi satunggal ||

15. atanapi

--- [f. 164r] ---

yèn dadia kalih | pisah marga pangran awotsêkar | dados satunggil asae | sadaya samya rêmbug | anging abdi dalêm satunggil | Janapura tan rêmbag | padudon adangu | angandika sri narendra | yèn mêngkono sira pikira ing jawi | ingsun nurut kewala ||

16. wêkasaning pikir iku kaki | ingsun anurut ing kêrsanira | tunggal kalawan pisahe | mila kinèn arêmbug | jêng susunan mapan wus uning | panêngêran wasita | ana ikang dudu | bupati ana kang cidra | nanging pinrêm wardaya sri narapati | sagunaning kawula ||

17. nora angluwihi sangking gusti | panyanane jêng sunan tan wikan | tur ta wus luwih gustine | samya tinundhung mêtu | atur sêmbah prasamya mijil | sri narindra luwaran | pangeran winuwus | angumlakên[3] kang wadya |[4] wong Pamijèn tanapi Kudanawarsi | pangeran angandika ||

18. bocah ingsun wong Pamijèn sami | miwah Kudanawarsa |[5] prakara ing laku kiye | kiyai karsanipun | dadi siji ngong lan kiyai | anging Si Janapura | abangêt tan rêmbug | ature bangêt maringwang | nèng ngarêpan malah apradongdi pikir | bupati milu ringwang ||

19. kaya

--- [f. 164v] ---

karsa ji dadi sawiji | anging Janapura kang tan rêmbag | pan ora kaduga ingong | matur mijèn sadarum | samya rêmbag dados satunggil | yèn sun kaya turira | yèn pisah ing laku | akèh lire kang sapisan | ngong katona ala bêcik ngong ing aji | bêktia tan bêktia ||

20. pan katingal mring kangjêng kiyai | lawan êndi kang sêdya kaambah | abot sinăngga jurite | yèn pisah dugèningsun | doh ing paran pradongdi pikir | lêrês saking sampeyan | pamijèn sadarum | ature samya arêmbag | nging kapalang Janapura tan ngrêmbagi | angandika pangeran ||

21. dhatêng mijèn bêcik dèn timbali | Janapura tinimbalan prapta | pangeran pangandikane | hèh Janapura turmu | luwih bangêt marang ing kami | apa pakolèhira | kawula anuwun | satrekah-trekah sampeyan | sae pisah kalayan sri narapati | yèn sampeyan nunggila ||

22. lan rama jêngandika ing benjing | kula amêthèk yèn katiwasan | sarira sampeyan anggèr | sunan pêputra jalu | kadar rajandika gusti |[6] tindakipun mangetan | tan lămba karsèku | botên kang dèn kalang-kalang | gih sampeyan kang karsa dipun akali | wêkasan binjang kêna ||

23. rama dika mangetan puniki | punapa [puna...]

--- [f. 165r] ---

[...pa] ta padamêlanira | yèn ta amriha arjane | nagri wetan puniku | mapan sampun pêpak nèng ngriki | sakèh măncanêgara | wus kumpul sadarum | lamun karsa narungana | pun upênur botên susah amurugi | pasthi dhatêng piyambak ||

24. pun gupênur mêngkatên ta gusti | tinarungana ngriki kewala | punapa ta botên sae | pan măncanagara gung | pêpak samya wontên ing ngriki | karsane rama dika | kawula wus wêruh | kèwêdan ing galihira | dènnya ngarah sampeyan botên kadugi | mila kadya mêngkana ||

25. dipun ènthèngakên wong Kumpêni | lan sampeyan punika tur kula | samirsa kula anggèr |[7] iku tan kadugèngsun | aturira marang ing kami | lah ta sira pikira | pamijèn sadarum | ature Si Janapura | tan sun gugu bangêt trêsnane ing kami | sun gugu priye uga ||

26. pamijèn sadaya atur bêkti | nuwun gusti sagalakan macan | botên abadhog anake | Ki Danawarsa muwus | inggih lêrês ature sami | yèn sawawi lan karsa | dinadoskên iku | ing krêsane sri nalendra | wong pamijèn rêmbagipun mapan sami | kadi Kudanawarsa ||

27. aturipun Janapura gusti [gu...]

--- [f. 165v] ---

[...sti] | kawula anggèr botên kaduga | tan sagêd nglampahi kabèh | ya ngong kaya sirèku | wong pamijèn ature sami | botên Ki Janapura | mênênga sadarum | aja bodhokakên ingwang | kang wus uning karsanipun sri bupati | mirsa ing pêpungkuran ||

92. Pangkur

1. turipun Ki Janapura | lah suwawi dinadoskên kang malih | pangran wus kêna ing kalbu | karêncana ing setan | kêna kêmat manahipun sampun katut | baya wus karsaning Sukma | panjang lampahan nêgari ||

2. sunan nora măntra-măntra | Janapura ngakal juti nglandhêpi | langkung ewuh atiningsun | Pamijèn unjukira | yèn sampeyan nunggil lawan sang aprabu | gih padamêlan sampeyan | katingalan ing sang aji ||

3. yèn kuwatir unjukira | Janapura suwawi nekad gusti | yèn kinaniaya prabu | abdi pêjah sadaya | sok ugi gusti têmên-têmêna prabu | ya êru Ki Janapura | mung sira tisna pribadi ||

4. nora nana munjuk lana | sira tangguh ingong yèn tiwas gusti | apan ora milu lampus | turira sok têmêna | yèn wus tiwas kadipundi polahipun | asangêt pangemaningwang | yèn tiwas pêsthi sun mati ||

5. ajur luluh wang tut wuntat | yèn tan ana

--- [f. 166r] ---

jênêngira jêng gusti | dadi apa awak ingsun | kathah-kathah sêtyanya | pangran angling lah wis mênênga karsa sun | bêcike măncanêgara | padha tinimbalan sami ||

6. kang kinèn nimbali mintar | sampun prapta pêpak măncanêgari | pangeran ngandika arum | paserenan wasita | Pangran Madiun uwa prèhe sun tantun | andika paro sadaya | sakathah măncanêgari ||

7. kang tumut kula kalawan | ingkang dhèrèk dhatêng kangjêng kiyai | Pangran Madiun turipun | botên sagêd pun uwa | amiliha langkung karsa gusti andum | pramila kadya punika | sakarsa sampeyan gusti ||

8. tinurut rama andika | igih sampun uwa sami kadugi | ngandika pangeran asru | sanak măncanêgara | sarupane sampun mulih karsaningsun | dawêg sami babêdhayan | lan manira duwe malih ||

9. talèdhèk anyar apelag | adan muni pradăngga angrêrangin | badhayanipun wus kumpul | kang sêsindhèn wus munya | adan lêkas babêdhayan sakalangkung | asuka kangjêng pangeran | tanapi para bupati ||

10. wus tutug mundur bêdhaya | kinèn maju têlèdhèk langkung asri | asuka kalangkung-langkung | eram sakèh tumingal | duk satêngah kasukan kanggêk andulu | wontên timbalan narendra | sirêp kang kasukan [kasu...]

--- [f. 166v] ---

[...kan] sami ||

11. gandhèk dhawuhkên timbalan | pangran adipati timbalan aji | manira kinèn amundhut | talèdhèk kalih ika | kang aran Rantansari Pulangsariku | pangran ature sumăngga | nging rêngu sajroning galih ||

12. têlèdhèk sampun binêkta | pangran angling bocah Pamijèn sami | iya bênêr aturipun | Si Janapura mring wang | gone ngeman ing kami pangeran kondur | angrukêb ing pasarean | kang garwa sarêng ningali ||

13. samya karuna sadaya | Kangjêng Ratu Bêndara muwun uni | tur kula kangmas anuwun | sampeyan angandika | punapa kula sowan kiyai prabu | punapa tusan kewala | inggih anggèr botên uning ||

14. ingong tan sagêd ngawula | ingkang garwa sangêt udrasanèki | nuntên nimbali banipun | aran Sêcadirana | nini mintara mring bok-êmbok sadarum | konên matur dipun inggal | iya mring kangjêng kiyai ||

15. tlèdhèk roro dèn suwuna | kang pinundhut marang kangjêng kiyai | idhêp-idhêp wlasa mring sun | nyai ban manjing pura | wus kapanggih lan para garwa ban matur | sawêling-wêling gustinya | prayayi sadaya ajrih ||

16. bok êmban kinèn wangsula | sampun mantuk tinata aturnèki | yèn kang ibu

--- [f. 167r] ---

jrih sadarum | Ratu Bêndara ngucap | ya wis ja baribin ngong dhewe malêbu | nulya Jêng Ratu Bêndara | lumêbu wus praptèng puri ||

17. umarêk dhatêng kang rama | datan kantos munjuk uning narpati | katêdhakakên ta sampun | tan kantos angandika | nuwun amit Ratu Bêndara wus kondur | kang rama kalangkung wêlas | ningali putra pawèstri ||

18. Ratu Bêndara wus prapta | pamondhokan ingaturkên tumuli | dhatêng kang raka pan sampun | nanging kangjêng pangeran | dèrèng lipur taksih rêngu galihipun | anuntên kangjêng pangeran | angumpulakên kang abdi ||

19. arsa asowan kang rama | sampun pêpak sadaya ingkang abdi | pamijèn samya ngalumpuk | angandika pangeran | bocah mayo[8] padha sowan ing sang prabu | ingong arsa nuwun rêmbag | matêngkên mijiling pikir ||

93. Mijil

1. anulya samya dangdan kang abdi | wus sowan mring katong | pangran rawuh paseban lampahe | wêling atur wus kinèn nimbali | wus rawuh ing ngarsi | pangeran wotsantun ||

2. kawula nuwun karsa sang aji | karsa dalêm mangko | sampun kapikir wadya rêmbage | eca malih pamrih kula sami | amêndhêt pakolih | tur kawula prabu ||

3. pundi kang ènthèng sagêd [sagê...]

--- [f. 167v] ---

[...d] nulungi | dhumatêng kang abot | yèn lampah dados satunggil mangke | tiwasipun datan sagêd pulih | ngandika sang aji | apa ta karêpmu ||

4. măngsa bodhoa putra ngong kaki | ya anurut ingong | pangran matur malih mring sang rajèng | nuwun prakawis măncanêgari | sumăngga narpati | ngandika sang prabu ||

5. ya paronên wong măncanêgari | saparo punang wong | milua sira de saparone | andhèrèka lampah ingsun kaki | sunan yèn sawawi | kang wetan sadarum ||

6. andhèrèka jêng sri narapati | kilèn tumut ingong | bilih marêngi ing karsa rajèng | iya karsanira kaki mantri | inggih Ponaragi | Kamagêtan iku ||

7. Kaduwang laywan ing Saosragi | ingkang tumut ingong | sadaya samya dhèrèka rajèng | iya rêmbug ingsun kaki mantri | mangkata tumuli | pan wus dadi rêmbug ||

8. gênti laku ingsun kaki wuri | angantèni pondhok | wong Madiun sira kona age | dhingin dangdan pasanggrahan mami | lan wasisan kaki | eyangira ratu ||

9. myang kang repot iya sun ko[9] mulih | ja ngrubêdi ingong | ka putra nuwun tur sêmbah ngrajèng | nulya pangeran tinundhung mijil | wotsêkar wus mulih | budhal enjingipun ||

10. sawadyanya jêng ratu barêngi | gumêrah punang wong | wong Madiun wus budhal lampahe [lampa...]

--- [f. 168r] ---

[...he] | kinèn dangdan pasanggrahan aji | tan kawarna margi | pangeran winuwus ||

11. masanggrahan ing Dêmung prasami | enjing winiraos | kangjêng ratu wus budhal lampahe | pangran kèndêl Dêmung tan lumaris | sal satêngah sasi | ngantosi sang prabu ||

12. lan[10] angsala abênggang sadhidhik | kalawan sang katong | kangjêng susunan kocapa mangke | angumpulkên wadyabala aji | pêpak kang bupati | myang lurah sadarum ||

13. ngandika sunan dhatêng kang abdi | hèh sakyèh wadya ngong | adangdana sawong ingsun kabèh | iya ingsun tindak benjing enjing | sakathah bupati | tur sêmbah anuwun ||

14. miwah lurah tur sandika bêkti | anuwun sang katong | jêng susunan nimbali abdine | gandhèk wus maju ngarsa sang aji | hèh gandhèk sun tuding | marang putraningsun ||

15. paringa idhêp ing putra mami | karsa tindak ingong | besuk esuk gandhèk nuwun ture | pranata gandhèk kintar tumuli | tan kawarna margi | gandhèk prapta Dêmung ||

16. wus kadhawuhkên timbalan aji | sawêling sang katong | inggih pangran anuwun ature | gandhèk wus wangsul sowan sang aji | katur lampahnèki | luwaran sa prabu ||

17. di dalêm sadaya bubar mulih | gumêrah punang wong | pan sadalu pradangdanan rame | abusêkan kawarna enjing |[11] wus samêkta [sa...]

--- [f. 168v] ---

[...mêkta] sami | têngara gumuruh ||

18. sikêp gêgaman samya miranti | wadyabala katong | miwah ingkang saos tundhan rame | sakathahe wong măncanêgari | tundhan amiranti | kumpul ngalun-alun ||

19. gêgamane mêlatar abaris | sumaos ing katong | kawarnaa jêng sunan ing mangke | lagya mundhut pradangdanan aji | myang ing dalêm puri | pawongan gumuruh ||

20. angagêm prajuritan sang aji | asung brăngta lamong | wong dalêm pradangdanan arame | para arum sampun saos sami | bêdhaya lan sêlir | boyongan wus kumpul ||

21. sunan miyos lênggah păncaniti | nata lampahnya wong | têngara tinabuh sarêng rame | bubar baris wong măncanêgari | lir ilining warih | lumampah ing ngayun ||

22. sagolonganipun sa bupati | jêng sunan arsa non | gaman măncara[12] untabe |[13] lir wardu ăngga untabing wajik | asuka sang aji | wus têlas sadarum ||

23. anyambungi di dalêm Saragni | kang kèri punang wong | Jagabaya mayungi wurine | Saragni kanan tumutur wuri | ingkang amayungi | Namèngyuda pukur ||

24. asambung wuri di dalêm Bugis | waos kang saparo | Bugis kanan lumampah wurine | anging ambêkta tumbak sapalih | wong Singanêgari | awor [a...]

--- [f. 169r] ---

[...wor] Matalulut[14] ||

25. wurinira sakèh wong pamiji | ing wurine mangko | wong Kapilih ngampil ngarsa rajèng | adan bubar Sinuwun Mêtawis | ginarêbêg ngèstri | Suranata pungkur ||

26. Pangran Ngabèi wuri mêkasi | Pangran Dipatya Nom | bupati kadya lami lampahe | têksih mangawat ing kanan kèri | tatanya tan kêni | cinidra ing kewuh ||

27. sunan munggèng rêngganing turanggi | ulês dhawuk kaot | anglangkungi megatara rane | kagiri-giri gêngnya nglangkungi | tutunan kêkalih | Ki Modang ranipun ||

28. kalih aran Kyai Sêngkali |[15] samya kuda kaot | kagungan dalêm kang kathah make | tinitihan sagung para yayi | wus lêpas ing ngarsi | pangeran winuwus ||

29. pan kasêsa lagya nata jalmi | pangajênge mangko | Jagaraga Magêtan wurine | anuntên wadya ing Ponaragi | Kya Kudanawarsi | nyambungi ing pungkur ||

30. Pangran Arya Pakuningrat wingking | sawadyane mangko | tumutur Saragni ing wurine | waosira ingkang amayungi | tumutur Saragni | irêng wurinipun ||

31. sawaosira ingkang mayungi | ing wurine mangko | Saragêni polèng sabugise | Saragni ijo tumbak mayungi | anuli wong mantri |

--- [f. 169v] ---

kawan dasa pungkur ||

32. wadya ngampil kawan dasa malih | dyan pangeran mangko | ginarêbêg ing para garwane | ing wurinira mantri pamiji | wus nyabrang ka baris | ing Bêngawan Dêmung ||

33. ngalèr ngilèn lampahe jajari | lawan tindak katong | anging ta lêt bêngawan lampahe | sakêlangkung dening rêbat luwih | sêmunya alungid | ingabên brăngta gung ||

94. Asmaradana

1. adu sêmu adol liri[16] | wadya ing Mangkunêgaran | pinasang-pasang tingale | sampun têbih dènnya pisah | sinuwun ngalèr ngetan | pangran ngalèr ngilèn niku | Madiun nata wus prapta ||

2. jujug pêsanggrahan lami | wong Madiun mêthuk samya | jêng sunan manjing pakuwon | tata pondhok kang winarna | Pangran Mangkunêgara | sampun prapta lampahipun | Waringin Kuncung araryan ||

3. anging amondhok sawêngi | enjingipun nulya bubar | ing Gêrèh pasanggrahane | jêng susunan ora bubar | ngantos pikir satunggal | Ki Bêsari aranipun | lan mundhut mantri nèmira ||

4. sakathah măncanêgari | sunan tansah gung kasukan | badhayan angabên prang wong | marang toya ngambil ulam | anêlas kalangênan | ingkang dados galih prabu | agami kalawan salat ||

5. Pangeran Mangkunêgari | injingipun wus budhalan | wus prapta pangran [pangra...]

--- [f. 170r] ---

[...n] lampahe | mondhok kitha Jagaraga | enjinge nulya tindak | mondhok Murong budhal esuk | ing Bugêl amasanggrahan ||

6. enjing budhal sampun prapti | amondhok ing Pajambean | enjing budhal jêpat ngilèn | ing Kaledhung masanggrahan | sawêngi injing bubare |[17] Majalasan pondhokipun | kang kocap kangjêng susunan ||

7. Ki Bêsari sampun prapti | arsa tindak jêng susunan | têngara muni enjinge | sampun kumpul wadyabala | sumaos nulya budhal | măncanêgara nèng ngayun | sampun budhal sri nalendra ||

8. sumahab kang wadya aji | nagri Madiun kawuntat | jalèstri[18] langkung kathahe | ing Caruban sampun prapta | pangeran kang winarna | sangking Majalasan maju | ing Kuwu amasanggrahan ||

9. sunan bubar sing Carubin | prapta satêngahing wona | ing Dhukuh pasanggrahane | pangran budhal sampun prapta | nêgari Garobogan | Kamartapura kapangguh | jêng sunan jingipun budhal ||

10. ing Jroan dèn pasanggrahi | enjingipun sampun budhal | wus prapta Barêbêg rajèng | enjingipun sampun tindak | ing Ngêblêg pasanggrahan | wadya Kalangbrèt amêthuk | awasta Trunawijaya ||

11. wadya tata pondhoknèki | kangjêng susunan tan budhal | anêlasakên rêmbuge | nimbali Wiranêgara | sunan anêdhèng [anê...]

--- [f. 170v] ---

[...dhèng] Sukma | pan asalat limang wêktu | marêkakên wong agama ||

12. titi kramaning nêgari | anutugi kang kasukan | yèn Sêptu miyos watange | lan amuruk wadyabala | bêksa lawung tayungan | angumpulakên wong Wangsul | dawêg angsal walung dasa ||

13. ginawe wadya prajurit | winastan wong Brajayuda | dening wadya têtindhihe | Maniklungid aranira | kang sawiji anama | wau pun Kudapamutung | nora pêgat wontên prapta ||

14. sangking wetan lan Kadhiri | dadya satus kawan dasa | nulya wontên prapta malèh | aran Radèn Jayaastra | sumawitèng narendra | ginawe lêlurah wau | dadya têtindhih têtiga ||

15. kajawi wadya Kapilih | pan ora aganti lama | Wiranêgara praptane | sowan dhumatêng sang nata | bêkta sagêgamannya | kadang waraga tan kantun | kang aran Ki Mangkuyuda ||

16. Ki Surayuda kang nami | katiga Tirtanêgara | dêdêge gul anung mangke | anglangkungi jalma kathah | warna dadya tontonan | umure nêmbêlas taun | yèn dinulu lir gupala ||

17. samya nung sabăngsanèki | warnane kadya rasêksa | tanapi bupati mangke | kang ngili tiga kang wasta | wau Ki Warasraya | sowan anak rayatipun | Ki Cabolang aranira ||

18. ingkang gêntèni [gêntè...]

--- [f. 171r] ---

[...ni] bupati | nêgari ing Surapringga | Ki Sumayuda nagrine | anênggih ing Wirasaba | kang têngga nagri Japan | wus katur dhatêng sang prabu | yèn Wiranêgara seba ||

19. lawan sanakira katri | nagrinira ing Pamalang | kalangkung suka sang rajèng | arsa miyos sri narendra | ngagêm kaprajuritan | parang rusak nyampingipun | lancingan pinanji raras ||

20. paningsête cindhe wilis | mawi angagêm curigan | kaprabon pasaja bae | sadaya amawi sipta | sêmu tingkah polahnya | sarya barkatan rinasuk | songkok rinenda ing êmas ||

21. ting karênyêp intên adi | panugule[19] sawatara | mancur nayakaning rajèng | kasênênan ing raditya | kuwung-kuwung ujwala | surêm raditya awêlu | kang mulat mijil kasmaran ||

95. Mijil

1. wus siyaga jêng sri narapati | gănda marbuk awor | sawatara pêsaja sêmune | pariwara sampun kinèn mijil | wadyèngsun kang nangkil | sukmanên sadarum ||

2. adan pariwara sampun mijil | atambuh dènnya non | nora kaya kinèngkèn nisthane[20] | wus kuningan pênuh kang anangkil | dan pariwara glis | anulya malêbu ||

3. wus katur pêpak wadya ji nangkil | dyan tindak sang katong | upacara tap ing ngarsa rajèng | kang anămpa padha ayu luwih | samya [sa...]

--- [f. 171v] ---

[...mya] nandhang samir | sutra jênar patut ||

4. sri narendra wus prapta ing wijil | arêg[21] wadya anon | samya tata ing panangkilane | prajurit gêgamannya miranti | tan kêna ingukih | luwih tatanipun ||

5. wus pinarak munggèng kathil rukmi | atarap punang wong | munggèng ngarsa upacara kabèh | ingiringan ampilan miranti | sung sipta sang aji | gandhèk sampun maju ||

6. angandika jêng sri narapati | timbalana kang wong | sira Wiranêgara dipun age |[22] tuwin sasanake aja kari | myang gêgamannèki | sun arsa andulu ||

7. ngalun-alun konên angubêngi | sakèhe punang wong | dèn angêntèk sapari polahe | ja taha-taha marang ing kami | dimon dèn tironi | dening wadyaningsun ||

8. nêmbah mintar gandhèk wus prapta glis | ênggènira mangko | Ki Wiranêgara dika kabèh | ingandikan dening sri bupati | tuwin kadang sami | myang para tumênggung ||

9. Wiranêgara gupuh lumaris | myang sasanak kang wong | mubêng alun-alun gêgamane | dènira nata dening munjuli | wong nonton mênuhi | wus prapta ing ngayun ||

10. Ki Wiranêgara non sang aji | samya dhepok mangko | atêbih prênahe dan ingawe | dening aji majêng awotsari | abungkuh[23] ing siti | akucêm andulu [a...]

--- [f. 172r] ---

[...ndulu] ||

11. kasênênan cahyaning narpati | dèrèng mulat mangko | lir kadi sang sinuhun cahyane | lir sudama cahyane nêlahi | kawêwahan malih | cahya gama rasul ||

12. mila langkung cahya saking aji | tingalnya sumarot | angandika hèh sira sakèhe | Wiranêgara padha basuki | sakadangirèki | anuwun wotsantun ||

13. inggih di dalêm samya basuki | barkat sang akatong | angandika malih ta sang rajèng | Wirasraya pa padha basuki | umatur wotsari | inggih barkat prabu ||

14. samya basuki saabdi aji | ngandika sang katong | Wiranêgara sira marmane | sun timbali ngong jak ngangkat kardi | ngrêbut nagri mami | lamun sira ayun ||

15. karsaningong mung arsa pêpagih | sira iku mangko | padha angadêga gama mangko |[24] mung têrêna ngong Cangcangan jurit | sabilolah mami | yèn têka karsèngsun ||

16. sakarsanira ingsun nuruti | matur awotsinom | ămba punika kajawi mangke | abdi aji satarutus mami | dasih lir tan jalmi | anèng wona agung ||

17. kèsi-èsi tan rinampèk jalmi | sinatru ing katong | ing mangke kang mlasi nging sang rajèng | sasat dados kang jimat paripih | ămba bêkta lalis | pangandika prabu ||

--- [f. 172v] ---

18. punapa winalêsna ingkang sih | ing kangjêng sang katong | anging pêjah kawula sang rajèng | kaatura siyang lawan latri | dêlap ba aurip | arsa darbe ratu ||

19. mangke narindra ingkang asudi | mring dasih sang katong | ingkang manah lir wukir agênge | sampun age sinuwun ajurit | yèn dèrèng ngêmasi | abdi sang aprabu ||

20. lêbura awor kalawan siti | tan mèngèng tingal ngong | nadyan mangke ing benjing sang rajèng | ratu kawula kang asih dasih | tur ngadêg agami | anut kangjêng rasul ||

21. sun tarima bêktinira sami | sira sih maring ngong | mugi Ywang Sukma malêsa mangke | apa sira têmên bêkti mami | sadaya tur bêkti | sumăngga sinuhun ||

22. yèn tan têmêna sumăngga ngaji | sinêtyannya ingong | iku kabèh pa padha ature | anuwun tan siwah saha bêkti | iku ingkang ngigil | sapa ya ranipun ||

23. punika Surayuda kang nami | nak-sanak lan ingong | pun Mangkuyuda sami tindake | lah iku sapa kang agêng igil | luwih sangking jalmi | satuwuk sun durung ||

24. non jalma kadi iku gêng inggil | pantêse ku mangko | rasaksa gêng gumujêng sakèhe | Wiranêgara matur ngabêkti | punikabdi aji | dhi ămba waruju ||

25. muripun dawêg nêmbêlas warsi | langkung suka [su...]

--- [f. 173r] ---

[...ka] katong | dening têka kaliwat gêdhene | sapa arane arinirèki | pun Tirtanêgari | wastane pukulun ||

26. ngandika malih sri narapati | Wirasraya tinon | Wirasraya ta sira ing mangke | apa sêdyanira seba mami | umatur wotsari | kawula sang prabu ||

27. pêjah gêsang katura sang aji | myang nak putuningong | sêdya dasih ing kangjêng sang rajèng | kang taruna abdine narpati | amba tan kuwawi | pun dasih wus sêpuh ||

28. sunan dangu satingkahirèki | dènnya jurit kang wong | sampun katur satingkah polahe | mila-mila sah sing Surabanggi | mimiti[25] mêkasi | ature wus putus ||

29. sabda pandhita wiku sang aji | luwaran makuwon | ginarêbêg de wanodya kabèh | upacara bêdhaya anampi | pêpingitan asri | kinanthi malêbu ||

96. Kinanthi

1. tambur salomprèt gumuruh | wus manjing pakuwon aji | kang seba samya bubaran | lajêng kasukan sang aji | wadya samya tinimbalan | bupati lan para mantri ||

2. Wiranêgara tan kantun | sasanake dèn timbali | atanapi Ki Cabolang | ingandikan sampun prapti | wadya jajari gumêrah | pasanggrahan dèn ubêngi ||

--- [f. 173v] ---

3. pradăngga munya abarung | pra sindhèn angalik-alik | badhaya sumaos ngarsa | wus lêkas dening mengini | agawok Wiranêgara | sênggakipun angêdhasih ||

4. kang kêplok ambata rubuh | kang andulu samya brangti | asuka sri naranata | wusan badhayan aganti | têlèdhèk kalih wus mêdal | polahe kayungyun luwih ||

5. kang andulu anggung wuyung | sor badhaya suka aji | ajêtung kang samya wikan | lir tan jalma idhêpnèki | lir andulu parayangan | kadya widadari swargi ||

6. wusan nulya dharan sampun | bupati tinundhung mijil | tan adangu sampun injang | sontên ingandikan malih | kalawan para bupatya | sadaya pan sampun prapti ||

7. atap andhèr sa prabu |[26] angandika sri bupati | kabèh sun tari ta sira | prakara ing laku iki | sumăngga karsa susunan | kawula darma nglampahi ||

8. yèn sêmbada karsaningsun | ginitik ing Surabanggi | dening nora abêbakal | maro martiga wong cilik | kang nglakoni yèn kaduga | iku pan tinaha sami ||

9. mring wong cilik kabèh iku | iya marang ing Kumpêni | amasthi ana kang tisna | marang bupatine lami | miwah Japan Wirasaba | tan prabeda dugi mami ||

10. kaprèhe sira arêmbug |

--- [f. 174r] ---

mangkono ing karsa mami | umatur Wiranêgara | igih narendra suwawi | yèn paduka atêdaha | anggêcak ing Surabanggi ||

11. Wiranêgara umatur | ămba ngladosi sang aji | lamun pun dasih piyambak | dèrèng darbe kah pribadi | sawêg sami damêl têdha | di dalêm măngsa puniki ||

12. Mas Răngga matur wotsantun | ingkang nglampahi tinari | yèn kadugi kumpul jalma | miwah kang tisna jalma lit | igih nyawawèni ămba | yèn tan sagah tanpa kardi ||

13. ing tindak dalêm sang prabu | têdah tan wontên tisnèki | tan kenging tinilar benjang | nadyan sunan jayèng jurit | balik malih yèn tinilar | tuwas kandêl awonnèki ||

14. di dalêm Surapringgèku | langkung ajrih ing sang aji | wus nungkul wêkasan cidra | yèn sagah ba nyawawèni | hèh iya Răngga sun rêmbag | Ki Cabolang dipun tari ||

15. Sumayuda aturipun | inggih samya anagahi | anuwun atur kewala | parêk kalawan nêgari | amêsthi dhatêng sadaya | sanak kawula prasami ||

16. pratigan kantun tan langkung | ingkang atumut Wêlandi | yèn mêngkono uwus rêmbag | sida gitik Surabigi[27] | Wiranêgara aturnya | yèn sampun sah karsa aji ||

17. kawula anuwun mantuk | pradangdanan anèng panti | kawula

--- [f. 174v] ---

mêdala wetan | benjing têmpuring nêgari | iya sun lilani sira | nging ana wawêkas mami ||

18. iya sabudi-budimu | yèn kalah aja anggoti | amriha pakantuk lampah | anuwun karsa sang aji | Wiranêgara tur sêmbah | botên kawula unduri ||

97. Durma

1. mugi-mugi angsala barkat narendra | tan sêdya ba gumingsir | amungsuh Wêlănda | sampun kawula têmah | sabilolah lamun mati | sasanak kula | tan siwah lir pun dasih ||

2. lah ta uwis besuk esuk asaosa | lan ingsun agawani | jêjênêng ing sira | gandhèk Si Darmasuta | wotsêkar nuhun turnèki | sampun luwaran | nata myang pra bupati ||

3. tan kawarna enjang sampun pradangdanan | wau Wiranêgari | sagêgamanira | dyan sowan ing narendra | sunan wus miyos tinangkil | pêpak nayaka | putra myang tăndha mantri ||

4. Suranata Kapilih myang Brajayuda | Pamijèn Saragêni | Jagabaya jajar | kalawan Namèngyuda | asambung di dalêm Bugis | sunan sung sipta | Wiranêgara bêkti ||

5. samya majêng sasanake gantya-gantya | angujungi sang aji | nuwun mit sadaya | susunan angandika | iya dèn prayitnèng [pra...]

--- [f. 175r] ---

[...yitnèng] wèsthi | olèha karya | dèn ngrasa dadi kanthi ||

6. nuwun nêmbah mugi sala barkat nata | safangat kangjêng nabi | iya sun tarima | nulya sami ginanjar | pangangge dangdanan jurit | miwah kang kapal | wastra adi lan picis ||

7. alah uwis anuli padha mangkata | mubênga ingkang baris | dèn lirih kewala | nêmbah mit mundur samya | ngalun-alun dèn ubêngi | kang sikêp tumbak | atayungan samargi ||

8. dadya totonan[28] wus lajêng lampahira | mangkana sri bupati | lajêng akasukan | kinèn nowoki lesan | sakathah para bupati | măncanêgara | sadaya dèn ayoni ||

9. atanapi sakathah wadya Mêtaram | anyandêr ganti-ganti | sarta sinurakan | linokkên kang tan angsal | langkung wirang arsa pulih | maksa nora sal | asuka sri bupati ||

10. ingkang angsal bungah kang saya atuman | dangu wusan sang aji | kondur jêng susunan | wadya ji sampun bubar | pan ora aganti[29] lami | susunan karsa | tindak mring Surabanggi ||

11. wontên kang ngaturi ajar ingkang nama | Êmbah Sakăndha uni | ingkang apratapa | Gunung Wilis punika | sangêt dènnya ngampah uni | Purbanêgara | pinrih matur sang aji ||

12. Ki Sakăndha [Sa...]

--- [f. 175v] ---

[...kăndha] sangêt ngeman jêng susunan | poma-poma kang wêling | kunjuk ing susunan | lamun karsa angrusak | nêgari Surapringga ji | dèrèng mangsanya | lamun kêdah sang aji ||

13. masthi risak wadyabala ing Mataram | tan rusak dening jurit | masthi yèn kaparak | risak dening sêsalad | yèn anglangkung saking |[30] bumi ing Jipang | benjing dhatêng prajangji ||

14. ajrih piyambak nora kalawan pêrang | sampun katur sang aji | langkung ringêng manah | dening sampun samaya | dhatêng Ki Wiranêgari | madayèng ujar | susunan nora apti ||

15. lakung èwêd galih dalêm awasana | pangulu dèn timbali | pra khaji lêlurah | di dalêm Suranata | tinuturan dipun tari | saaturira | ajar ingkang ngalangi ||

16. aturira pangulu khaji sadaya | botên ămbêbayani | yèn wontên wirayat | manthêra kadya sipat | sagêda ngambah wiyati | ngèlmuning setan | tan patut tinut wingking ||

17. wontên matur wong lêlurah Suranata | pangulu dèn pabêni | nora si anuta | manira mring wong kofar | dening pemute abêcik | langkung angeman | mring panjênêngan aji ||

18. pagaweyan bêcik boya ta patuta | ingong go dèn lakoni | yèn dadya waluyya [walu...]

--- [f. 176r] ---

[...yya] | sampun ngangge kang ala | tanapi ngimankên kapir | ingong tan arsa | luwih tampi ing ati ||

19. ki pangulu taksih kaku wuwusira | wus ujaring agami | tan kêna anuta | wong Sêlam mring wong kofar | Ki Mas Răngga angajani | lah dawêg uga | kănca ja wêdi-wêdi ||

20. rêbat ujar kabèh pan padha angeman | panjênêngan nrêpati | pundi kang prayoga | kang pênêd linakonan | Suranata ngucap malih | sampun andika | kaliru tămpa ugi ||

21. andika botên sisip ing atur kula | bilih-bilih prayogi | botên si anuta | nging pemut kang prayoga | ingkang manira lakoni | upaminira | ngong liwat ing prayogi ||

22. ingemutkên kapir khale pakênira | arsa pinatèn jalmi | wong kapir asuka | peling masthi pelingnya | yèn amêksa bilaèni | yèn tan ngagoa | amêsthi lamun mati ||

23. punapa ta andika lila ing pêjah | têmên pemute bêcik | tatapi wong kopar | ingkang ngeman punika | alah dika kadipundi | pangulu nêbda | punika tulah balik ||

24. yèn maksih kêni amasthi yèn takiyar | puniku boya sami | de pemut raharja | sumăngga karsa nata | susunan ngandika aris | ngangge satêngah | ingsun kang angêmbari ||

--- [f. 176v] ---

25. ingsun anggo ujarmu sasat kaduga | sida ingsun nindaki | nging sun nora arsa | nglangkungi nagri Jipang | walêre yèn sun tan arsi | ngago aturnya | yèn maksa gun[31] nindaki ||

26. aja kantos lumangkah tanah i Jipang | abangê[32] ture kami | mila ingong tindak | sok ja liwat walêrnya | pemute kanggo agami | nora kabuwang | sadaya nyawawèni ||

27. wus tinundhung mêdal botên tara lama | suwarèng bala mantri | enjing sunan karsa | tindak têngara munya | lir gêrah pangrik turanggi | wadya adangdan | ngumandhang syarèng jalmi ||

28. saos tundhan kagungan dalêm pikulan | wus kumpul wadya aji | kèh sikêp gêgaman | tanna kari satunggal | ngalun-alun angèbêki | kangjêng susunan | prajuritan rinakit ||

29. wus sumaos titihan dalêm turăngga | tanapi tundhan jalmi | lawan tundhan kapal | nglangkungi sing parentah | kapal sikêp akèh bali | tambur gumêrah | salomprèt lan gong bèri ||

30. tinimbalan wadya pangarsa kèn budhal | tan owah kadya lami | wong măncanêgara | nèng ngarsa têdah marga | tinon lir bakasa[33] rawi | payung binabar | wong lir sela blakithi ||

31. dulur-dulur lumampah tanpa pêgatan | kèhing turăngga jalmi | dan miyos jêng sunan | wadya kèri lan kanan | tan pêgat jalma lumaris |

--- [f. 177r] ---

sunan ngandika | apa doh ikang dhingin ||

32. wadya matur sampun dangu kang pangarsa | dan budhal sri bupati | prajurit atata | datan kaliru prênah | wadya pangarsa wus têbih | padhang kang wona | panggenan dados rawi ||

33. kang kaambah dening di dalêm kang dharat | jalêr kalawan èstri | lampahe balasar | suwêng sakèhing desa | wus masanggrahan sang aji | sawadyabala | kitha Ngêblêg kawuri ||

98. Pangkur

1. enjingipun nulya budhal | anglêrêsi jawah rêndhêng nêngahi | kajawahan rintên dalu | susunan masanggrahan | dhêkah Puwan têngah wona prênahipun | punika wontên sêtona | awingit pinggiring kali ||

2. sadalu pan kajawahan | nora budhal ngantos angradin margi | lan meme kang têlês wau | dangdanan miwah obat | nging sadina injing budhal sang aprabu | sêmana tan ana desa | radinan mondhok wanadri ||

3. rintên dalu jawahira | sawarnine tan uning sang yang rawi | ngalas kêkayon asingub | wus dungkap tigang dina | non pêpadhang masanggrahan Kunir prabu | babadan asri katingal | alangên pinggiring margi ||

4. anon dhukuh wadya kumrab | samya enggar injing budhal sang aji | babadan anyar kadulu | andungkap pasawahan | masanggrahan sang prabu ing Pandhanbanyu | susunan [susuna...]

--- [f. 177v] ---

[...n] akarsa lama | sing Maosranu tan têbih ||

5. punika bumi ing Jipang | kèndêl lami anêlasakên pikir | Pangran Giri sowan prabu | dènnya ngabêni yuda | nuwun idi nora kawon pêrangipun | mila kèngsêr sing patapan | Giri ngraos tanpa kanthi ||

6. tinilar de Ki Cabolang | wus apanggih sunan lan Pangran Giri | dinangu sapolahipun | katur purwa wasana | langkung suka sunan mirsa aturipun | Pangeran Giri widigdya | Pangran Giri dipun tari ||

7. kadipundi karsa dika | Pangran Giri prakawis lampah puniki |[34] Pangeran Giri umatur | yèn sawawi lan karsa | jêng sampeyan pinarêka Maosranu | sampun sunan kesah-kesah | jênêngana sangking wingking ||

8. kula kewala kang aprang | nging abdi sadaya tumutèng kami | kantuna kang têngga prabu | ecaa sunan nindra | yèn ta dèrèng susunan kawula lampus | sampun sunan age tindak | yèn dèrèng kantênan sami ||

9. kawula suka warana | lamun pêjah aprang sabil lan kafir | pêjah sadintên ping pitu | ămba pan botên ulap | lawan kapir kawon mênang pêjah prabu | langkung suka kangjêng sunan | myarsa ture Pangran Giri ||

10. gih langkung kula tarima | sih andika pangeran [pangera...]

--- [f. 178r] ---

[...n] inggih benjing | rinêmbag ingkang apatut | Pangran Giri sêmana | angaturi dhuwung sarakit mring prabu | gènira yasa piyambak | cis barkatan kang kinardi ||

11. langkung suka jêng susunan | wus luwaran Pangran Giri wus mulih | anunggil Mas Răngga wau | Ki Muhyadin dinuta | kinèn mundhut khaji siji kanthinipun | Pangeran Giri punika | binakta katur sang aji ||

12. Kaji Bantên wastanira | lakung suka kangjêng sri narapati | anuntên wontên kang rawuh | Ki Mataun nakira | bêkti ngaji kêkalih ta wastanipun | Natapura Jayèngrana | magang Jipang dèn adhêpi ||

13. kang jinujug Ki Mas Răngga | katur sunan tinimbalan wus prapti | asowan ing ngarsa prabu | angandika susunan | Natapura Jayèngrana sowan mring sun | hèh apa ta karêpira | matur nêmbah jalma kalih ||

14. ămba ngaturakên pêjah | gêsang ămba dhatêng sri narapati | sêdya andasih sang prabu | dhèrèk sapêjah gêsang | angandika kamangkara turmu mring sun | kadangmu dadya bupatya | tut buri wong papa mami ||

15. sira iku ngamadaka[35] | tan pracaya yèn tan prasêtya sami | sumăngga karsa sang prabu | anulya dipun imbar | sampun têlas supata agama rasul | angandika jêng susunan | kaya priye ingkang warti ||

16. Si Mataun [Ma...]

--- [f. 178v] ---

[...taun] kakangira | jalma kalih umatur awotsari | wus kentar sarayatipun | angungsi ing Walănda | yèn mêngkono wartanira pa sirèku | kaduga ngumpulkên wadya | sandika kalih wotsari ||

17. yèn wontên karsa paduka | ing sapakantukipun kados-kados kadugi |[36] lah iya ing sakarêpmu | besuk na karsaningwang | awotsêkar mugi sala barkat prabu | wu samya tinundhung mêdal | aluwaran sri bupati ||

18. anuli Jayawinata | sanakira prapta bêkti ing aji | Sasrawijaya ranipun | Jayawinata sowan | ngunjukakên sanakira bêkti prabu | saature katarima | anulya dèn supatani ||

19. sampunira asupata | angandika kangjêng sri narapati | yèn sira têmên maring sun | ngumpulna sanakira | yèn wus kumpul besuk ana karsaningsun | anulya tinundhung mêdal | aluwaran sri bapati[37] ||

20. wus lama anggung kasukan | lawan wadya anèng ing Pandhanwarih | samana ingkang winuwus | sanakira Mas Răngga | ing Sidayu ingkang sakit galihipun | akathah kang sami prapta | wus katur dhatêng sang aji ||

21. langkung suka sri narendra | duk sêmona nora antara lami | nuntên wontên wartanipun | Wiranagara [Wiranaga...]

--- [f. 179r] ---

[...ra] aprang | lan Kumpêni wontên Bangil dènnya campuh | nanging angsal barkat nata | mênang ta dènnya ajurit ||

22. nora lami wontên warta | Wiranêgara utusan lawan tulis |[38] sampun prapta Pandhanbanyu | jujug Dyan Jayèngrana | wus binêkta sowan dhumatêng sang prabu | wus katur dhatêng sang nata | dyan nimbali kyèh bupati ||

23. tanapi măncanêgara | sampun pêpak utusan dèn timbali | wus prapta ngarsa sang prabu | bupati andhèr atap | angandika jêng sunan di dutanipun | têka Si Wiranêgara | Jayèngrana awotsari ||

24. punika ingkang alênggah | wuri ămba duta majuwèng ngarsi | duta glis lajêng abukuh | duta kinongkon apa | awotsantun umatur ămba ingutus | di dalêm Wiranagara | ngunjukakên sêmbah bêkti ||

25. lan kadang waraganira | sêmbah bêkti kunjuka sri bupati | kalayan tur surat prabu | wus pinundhut binuka | pan punika kang surat katur sang prabu | kalayan kang bêkti sêmbah | sangking pun Wiranêgari ||

26. sarta di dalêm sadaya | kaatur dhumatêng sri bupati |[39] sasampuning bêkti katur | ămba atur uninga | yèn pun dasih nglampahi ayahan prabu | arsa dhatêng Surapringga | marêngi mêngsah dhatêngi ||

27. kapêthuk kalawan ămba | botên wangwang campuh wontên ing Bangil |

--- [f. 179v] ---

kang aprang rame kalangkung | arukêt long-linongan | nanging angsal barkat dalêm sang aprabu | kawon kang wadya Walănda | kudhangdhangan kathah mati ||

99. Dhandhanggula

1. punika pratăndha ingkang jurit | kaatura dhumatêng susunan | kang bandhangan sawarnine | awarni waos dhuwung | myang bandera tanapi bêdhil | miwah ingkang babêstan | katura sang prabu | tăndha Wêlandi satunggal | ingkang gêsang cacahipun kang ngêmasi | tigang dasa satunggal ||

2. Bugisipun kang kula gêsangi | kalih wêlas kang katur punika | kang palastra Bugis gunge | kawilis kalih atus | kupingipun ămba irisi | Bugis lawan Wêlănda | katura sang prabu | kabêkta utusan ămba | kawan èblèk jalma Jawi kang winilis | samya ingkang palastra ||

3. langkung suka jêng sri narapati | angandika jêng sunan mring duta | hèh mungsuh mêngko kaprèhe | apa maksih dyan matur | duta nêmbah mêngsah Kumpêni | kawone lajêng nulak | manjing lojènipun | ing Gêmbong ngandika sunan | Wiranêgara mêngko ana ngêndi |[40] samya wangsul sadaya ||

4. dhatêng Pamambêng Wiranêgari | sasanakipun anuwun duka | ngunjukkên pêjah gêsange | kala rêndhêng puniku | nuwun lilah kèndêl sêsabin | samya adamêl [ada...]

--- [f. 180r] ---

[...mêl] têdha | yèn sampun sadarum | sêsabin sumăngga karsa | angladosi măngsa têrang marga gampil | sakarsa-karsa nata ||

5. sasanakipun ature sami | mapan sampun sami angsal karya | sapangandika sa rajèng | linakyanan pan sampun | pun Cabolang rinaos sami | dèrèng prang tur kang gadhah | buka nagrinipun | mila anuwun dêduka | luwung di dalêm lumampaha pribadi | yèn wontên pangandika ||

6. sampun babotipun[41] abdi aji | Wiranêgara lan Surapringga | nging aturipun sêmune | ngantosa têrangipun | pêjah gêsang datan darbèni | tingal kalih lyan nata | tan non pêjahipun | nanging sampun angsal barkat | kang sinuwun abdi dalêm wetan Ardi | Wilis kang karèhêna ||

7. angladosakên karya narpati | gumujêng sunan sarya ngandika | hèh duta warahên kabèh | sun tarima sadarum | bêktinira marang ing kami | atanapi dènira | mênang aprang pupuh | sukanisun saki[42] liwat | dening ture sun lilani sawis[43] kardi | duta anuwun nêmbah ||

8. alah iki ya ganjaran mami | sira kona andum kang warata | sasanak-sanake kabèh | duta nêmbah anuwun | amit mulih mundur sing ngarsi | lajêng dêdalon nata | angrêmbagi laku |

--- [f. 180v] ---

karsanira jêng susunan | arse[44] kèndêl kitha Majaranu aji | kinèn nglarag kewala ||

9. sakathahe kang para dipati | anidhihi[45] marang Ki Cabolang | Cabolang nulya tinaros | tan kaduga turipun | angumpulna sanakirèki | katêbihan turira | yèn anglarag mungsuh | sangking ing ngriki kangelan | yèn pinarak ing Jipang sri narapati | yèn sawawi ngancika ||

10. tapêl watês nagri Surabanggi | pinaraka sunan ing Janggala | adawêg sae papane | punika ta kalamun | wontên prapta di dalêm alit | parêk lamun linarag | ngandika sang prabu | hèh sakèh para bupatya | saature Si Cabolang sun turuti | ja tanggung lampahira ||

11. yèn tan maju ingsun wirang kari | iya lawan Si Wiranêgara | mandah ucap-ucapane | ya Si Cabolang iku | kang dèn iri prasasat kami | karsaning Yyang sun têmah | arja pemutipun | di dalêm matur sadaya | dados tilar pemut ajar ingkang bêcik | angandika susunan ||

12. kaya prèhe sun têmaha witning | ingsun bali ngawan liwat wirang | sadaya rêmbag ature | wis dangdana sadarum | pra bupati prasamya mijil | nora dangu antara | di dalêm tur wêruh | wong Madiun tur uninga | lamun Pangran Mangkudipura [Mang...]

--- [f. 181r] ---

[...kudipura] ngêmasi | wuryan dalu punika ||

13. kanggêk galihira sri bupati | sapamucang tan kêna ngartika | ngungun sajro wardayane | acuwa galihipun | pinupus wus karsa Ywang Widi | sinuwun karsa tindak | mila sangêt prabu | ngrudati[46] kriyin Pangeran | Martalaya ngêmasi anèng nêgari | dening nora kayaa ||

14. udan drês pralita nêlahi |[47] sunan tindak têtuwe kang pêjah | kêdhik kang andhèrèk mangke | nging Kapilih puniku | lawan wadya Suranata ki | kang kèh nusul kewala | prajurit tumênggung | udan adrês păncawora | tan tinolèh dènira sri narapati | gih punika kang awrat ||

15. sunan asihe dhatêng kang abdi | sampun prapta pondhok Madiunan | pinarêk anèng ulone | langkung ngungun sang prabu | kang anusul prasamya prapti | sadaya pêpalaywan | prajurit tumênggung | kang pralena binêcikan | wus dinusan sinalatakên tumuli | anulya ingulêsan ||

16. angandika jêng sri narapati | Subarja besuk esuk ulihna | bapakira kunarpane | Purwanagara nuwun | sunan angling wadyèngsun sami | wurung sun tindak enjang | sandika turipun | lan nganti Purwanêgara | dènnya mulih sadaya samya wotsari | sampun kondhar[48] susunan [su...]

--- [f. 181v] ---

[...sunan] ||

17. wong Suranata kinèn nênggani | sarta angaosakên sadaya | sunan manjing pakuwone | kang dhèrèk samya mantuk | sampun enjing binêkta mulih | layone kang palastra | tawis kalih dalu | Purwanagara wus prapta | jêng susunan undhang karsa tindak injing | wus dangdan wadyabala ||

18. enjing muni têngara amlingi | wadya dangdan kapindho anglêmpak | kaping tiga budhal kabèh | wadya pangarsa daut | wadya lêbêt budhal kang baris | lampahira tan owah | lir gunung lêlaku | wadya lit akèh kasasar | kang tan uning ing rêmbag enjing wus prapti | Maosranu kasmaran ||

100. Asmaradana

1. injing ingkang sikêp baris | punika nora kasasar | wus masanggrahan sang rajèng | dhêkah satêngahing wana | enjing budhal wus prapta | masanggrahan Kalidhawung | enjing budhal rajèng wona ||

2. udan drês siyang lan latri | kang margi jêblog kalintang | nusup grit cala margane | asingub pêtêng limunan | păncalita ampuhan | riris ampak awun-awun | sang ywang arka tan katingal ||

3. riyêm-riyêm sa yyang rawi | kalamukan jaladara | gurnita muni lèr kilèn | kathah kapal ingkang pêjah | kang jêblog kari gêsang | tan mangan kapal jalmèku | sukêt bêras pari larang ||

--- [f. 182r] ---

4. masanggrahan sri bupati | awasta wana ing Sarat | sadalu budhal enjinge | marga gawat saya pringga | susunan masanggrahan | Wona Panjang aranipun | tumut tanah Surapringga ||

5. injing[49] budhal sri bupati | dungkap bêbabadan apadhang |[50] inggar kang wadya lit kabèh | banjaran kang patalunan | andulu pasawahan | wus masanggrahan sang prabu | awasta dhusun ing Tambar ||

6. wus cêlak lawan nêgari | tan kantos lakon sadina | miranti tata barise | Ki Cabolang anèng ngarsa | miwah măncanêgara | kang nindhihi lampahipun | di dalêm Pamijèn ika ||

7. kang lèr kilèn Pangran Giri | barise maju tan kêna | marga dadya rawa kabèh | ingantos tan kêna têrang | saya gêng toyanira | têngran marga tatanipun | kêkajêngan dipun pacal ||

8. sapakolèh dèn ajoni | têpis wiring padêdesan | Surapringga têluk kabèh | nging kantun salêbêt kitha | obah wong Surabaya | miwah pasisir sadarum | obah manahing wong susah ||

9. wadya kang dados pangarsi | sadina-dina apêrang | nanging asal barkat rajèng | mênang prang bandhangan kathah | katur sunan asuka | Pangran Giri inggih campuh | lan mêngsah prangipun mênang ||

10. samya angangsêg kang baris | kêkês wadya Surabaya | tan mêdal amêmpên [amêm...]

--- [f. 182v] ---

[...pên] bae | ingangsêg kang saya cêlak | kantun lakon patang jam | jawah gêng rintên lan dalu | toya gêng kang saya prapta ||

11. dadya kèndêl wadya aji | baya wus karsaning Sukma | sinapih dèrèng mangsane | yèn ajaa gêng kang toya | Surapringga kancikan | langkung susah sang aprabu | marga tan kêna ingambah ||

12. pan ora antara lami | di dalêm pasasir[51] prapta | ing Tuban ika nagrine | ambêkta rencang akathah | sanggap[52] ngrêbat ing Tuban | asowan dhatêng sa prabu | nuwun idi pangawasa ||

13. katarima aturnèki | sampun pinatêdhan surat | nawala dening sang katong | wus tinampan nuwun lilah | mantuk dhatêng ing Tuban | Tirtawijaya ranipun | wus mulih sasanakira ||

14. tan alama kang antawis | sasanakira Mas Răngga | ing Sidayu prapta kabèh | cacahipun pitung dasa | samya ingkang katara | kalih wêlas mantrinipun | wus katur dhatêng sang nata ||

15. inggih kadya wadya Tubin | ya wus pinatêdhan surat | nawala pikukuh katong | anulya samya pamita | wontên ganti carita | tawis kawan dina prabu | karsa duta mring kang putra ||

16. sawêling-wêling narpati | sampun wontên dalêm surat | sang duta kintar lampahe | susunan sampun alama | abaris anèng Tambar | larang tan [ta...]

--- [f. 183r] ---

[...n] ana tinuku | sruwa-sruwi laku larang ||

17. nulya linud ing gêgêring | wadyabala miwah kapal | sabên dina mati akèh | nora nana pinêndhêman | saking kèhe kang pêjah | kang wangke susun atimbun | anurut lèpèn ing Tambar ||

18. wadya ingkang pêjah margi | miwah ingkang pêjah wona | tanpa wilangan cacahe | kang dadi sakiting jalma | mising kalawan rumab | tinub ing bêbêdhil agung | barah giris kang tumingal ||

19. sangking kèhipun kang jalmi | tiningalan nora owah | miwah kang kapal tingale | inggih nora nana suda | saking kèh wadyabala | sigêgên ingkang winuwus | Pangeran Mangkunêgara ||

20. anèng Garobogan lami | tan prabeda gêgêringnya | jalma kuda kèh êlonge | Pangeran Mangkunêgara | panggih lan Martapura | alami antaranipun | nulya Gupênur Sêmarang ||

21. budhal sawadyanirèki | ajagani nagri Dêmak | wong pasisir tumut kabèh | anèng Gubug barisira | pangeran wus amirsa | nulya arêmbagan wau | lawan Radèn Martapura ||

22. kasaru kang duta prapti | wau sangking ingkang rama | katur tinimbalan age | duta dhawuhkên timbalan | pangran kang salam donga | rama jêngandika prabu | dhawuha dhatêng andika ||

23. myang sakathahing bupati | pangran nuwun aturira | punika malih surate |

--- [f. 183v] ---

nuwun surat tinampanan | binuka dyan winaca | pèngêt iki layang ingsun | dhawuha ing putraningwang ||

24. miwah sakèhing bupati | wusing dhawuh salam donga | lire paring idhêp ingong | ki dipati marang sira | lakuningsun wus prapta | jajahan Surabayèku | kari sasilir tumêka ||

25. desa Tambar baris mami | anadene lakunira | dèn prayitna putraningong | angaraha olèh karya | ngrasaa katêmpuhan | poma titi surat ingsun | pangran dangu kathah-kathah ||

26. wus tinutur lampahnèki | ing satindake kang rama | miwah duk kala pêrange | Wiranêgara Pamalang | sadaya wus jinarwa | pangran wus damêl sul-angsul | sinungkên duta dyan mêsat ||

27. pangran nutugkên agusthi | lawan Radèn Martapura | pangran angandika alon | paman ta kadi punapa | prakawis lampah kula | paman babêciking[53] laku | gèn kula nglampahi karya ||

28. ayahan kangjêng kiyai | angsal kula yun gitika | pasisir paman ing mangke | Martapura aturira | anggèr pangraos kuli |[54] kadipundi kanthanipun | anggèr gèn sampeyan tindak ||

29. mangke dhumatêng pasisir | tan kenging watawis kula | langkung asangêt jawahe | kang siti tan kêna ngambah | jêblogipun kalintang | tan wande kapale lêbur |

--- [f. 184r] ---

awêkasan karisakan ||

30. lan pun gupênur ngadhangi | wontên ing Gubug punika | watawis kula pamrihe | mêgati marga sampeyan | sampun kantos lumampah | sampeyan masisir iku | lamun sampeyan maksaa ||

31. botên risaka ajurit | masthi risak dening marga | têmah karisakan dhawe[55] | pintên dangu wong parintah | kang risak gih sampeyan | punika pangemanisun | anggèr dhumatêng sampeyan ||

32. supami jrih dèn dukani | pangraos wontên piyambak | punapa pinrih lêbure | yèn tan ngangge kira-kira | punapa karsa dika | pênêd batên pênêd lêbur | rama dika langkung suka ||

33. bok sampun kapati-pati | sampeyan kaot punapa | bok sampeyan bawa dhèwèng[56] | wus kadhahar aturira | pangran arsa bubaran | yèn mêngkatên rêmbugipun | paman andika kantuna ||

34. gih agèr kula suwawi | mapan pikir sampun rêmbag | pangran wus budhal lampahe | mangidul pangran sawadya | gupênur amiyarsa | yèn pangran bubar mingidul[57] | nulya budhal mring Sêmarang ||

35. pangran lampahe wus prapti | ing Kumuncup masanggrahan | injing budhal wus prapta ge | ing Sêmrudung masanggrahan | sadalu jing lumampah | ing Majênang sampun rawuh | masanggrahan injing budhal ||

36. sambèn dènira lumaris |

--- [f. 184v] ---

pinalih kang wadyabala | Sima kinèn ngrayah kabèh | rêmbage Ki Martapura | măngsa wurunga ala | anulya sami lumayu | gêgaman anurut marga ||

37. kagèt wong Sima wus ênting | kêbo sapi rajakaya | akathah kacakup kabèh | laju wong Mangkunêgaran | pangran prapta Tanawas | injing budhal sampun rawuh | ing Ngêndho amêsanggrahan ||

38. wus campur wadya kang malih | sadaya kang mêdal Sima | budhal ing Ngasêm pondhoke | enjinge sampun malih budhal |[58] ing Jamur sampun prapta | masanggrahan injingipun | ing Kapundhung masanggrahan ||

39. enjinge sampun lumaris | ing Têmbêlang masanggrahan | jing budhal pasanggrahane | pangeran ing Kalirêca | jing budhal masanggrahan | Sumarêja trêp nèng ngriku | sigêgên ingkang kocapa ||

40. sakathah para bupati | ingkang abaris Bandhongan | kumpul kang bupati kabèh | wong Kumpêni barisira | nênggih wontên Madana | Pangran Diwijaya maju | kănca sadaya nonoman ||

101. Sinom

1. abaris anèng Gambasan | nulya pakumpulan sami | adan nulya rêrêmbagan | wus dadi rêmbage malih | Radyan Suryanêgari | Măndraka Wiradigdèku | nuntên nyabrang ing Praga | sêsukan dènira baris | Pangran Adiwijaya pacak barisan ||

2. wontên Balondhon gènara[59] [gèna...]

--- [f. 185r] ---

[...ra] | Kumpêni sampun udani | nulya maju kalih lampah | Wêlandi kang dèn margèni | Wanarata sapalih | Manjungan sapalihipun | Pangran Adiwijaya | wus mundur barisirèki | Dyan Dipati Janingrat wus malih lampah ||

3. nugil Dèn Suryanêgara | Măndraka Wiradigdèki | mundur baris Palaosan | Pangran Diwijaya aglis | lajêng lampahe prapti | Kaliawu enjingipun | lajêng dhatêng Mêtaram | Kumpêni samya abali | mring Mêdana nulya angalih barisan ||

4. pasisir mulih sadaya | Kumpêni sampun abaris | Ngardi Lawak wus alama | anulya rêmbagan sami | arsa nglarag Kumpêni | mring Gênita bubar sampun | Isting Mèlèr tindhihnya | drêgundêre kalih dèsi | ingkang dharat wong Kumpêni pan sawidak ||

5. bupati Ki Wiradigda | Mangkuyuda lawan malih | wau sira Wiraguna | ing Gênita sampun prapti | amondhok gangsal latri | enjinge budhal mangidul | amondhok Sudimara | enjing bubar dhatêng Kunci | dyan pinêthuk aprang lan Suryanêgara ||

6. Singaranu rencangira | rowang mêngsah akèh mati | kuciwa Suryanêgara | Singaranu wus kalindhih | mring Gawong parannèki | pisah Suryanêgarèku | nunggil para bupatya | nyabrang ngetan Ngele prapti | ing Tareka sapalih [sapa...]

--- [f. 185v] ---

[...lih] nèng Wanakarsa ||

7. Kumpêni dènira rarywan | ing Têmanggung sawadyèki | tansah riniwuk samarga | Singaranu kang narungi | enjing bubar Kumpêni | mangidul Karasak rawuh | nênêlukên[60] wong kathah | tansah riniwuk ajurit | Wiradigda narungi lan Măndaraka ||

8. sadina-dina apêrang | samya arêmbag Kumpêni | Karasak lan Ardi Lawak | karsa sarêng dènnya gitik | Tareka dèn purugi | sarêng dènira lumaku | Kumpêni Ardi Lawak | desa Pare dèn margèni | kang nèng Karasak pan mêdal ing Kapangenan |[61]|

9. lajêng dhatêng Ardi Lêmah | wadya Mêtawis miyarsi | Radèn Dipati Janingrat | myang Radèn Suryanêgari | Ki Wiradigda tuwin | Măndaraka samya kumpul | ngalor Bolong parannya | ararywan rêmbagan sami | dipun kintên ingkang kantun Ardi Lawak ||

10. akêdhik ingkang atêngga | arsa tinukup Kumpêni | wus rêmbag bubar sadaya | sangandhap asar lumaris | anyabrang Ngelo malih | Pasalakan aranipun | sarêng rêp dènnya prapta | Ardi Lawak ingkang baris | jawah sangêt prasamya kèndêl sadaya ||

11. wontên têgal pawaluhan | wancinipun têngah wêngi | kaliwat dènnya rêmbagan | èwêdipun lawan malih | pêtêngipun kapati | lan dèrèng wruh rintênipun | dados sande kewala | lajêng ngalèr sarêng prapti | dhusun [dhusu...]

--- [f. 186r] ---

[...n] Sêcang mingêr ngilèn lampahira ||

12. ing Palumbon sinabrangan | samya mondhok Kêmbangkuning | kalih dalu laminira | anuntên tiwas kiyai | gupita ical wêngi | sakalangkung dènnya ngungun | Dyan Dipati Janingrat | langkung ngalat ingkang galih | dyan amirsa Bandhongan yèn ana mêngsah ||

13. Kapitan Trohi arannya | enjingipun bubar sami | Kali Kalong winêdalan | Pajangkungan dèn dalani | Wêlandi anut wingking | analasah lampahipun | Palumbon sinabrangan | tan kapanggih sampun bali | Èsting Mèlèr dhumatêng ing Ardi Lawak ||

14. kang lumampah sontên prapta | Bandhongan mêngsah gumingsir | pondhoke wus ingobongan | Rahadèn Suryanêgari | duta kinèn ngalari | Singaranu tan katêmu | têngah wêngi pan bubar | sadaya nyabrang ing kali | samya ngetan amondhok wontên Kalapa ||

15. nuntên bubar kang barisan | wadya Kumpêni ing Ardi | Lawak majêng barisira | ing Kêtos dipun pondhoki | kang nèng sabrang Paragi | bali Karasak gènipun | wadya Mêtawis bubar | mangidul mring Bolong malih | rêrêmbagan sakathah para bupatya ||

16. kadipundi ingkang karsa | ing Kêtos wontên Wêlandi | miwah ing sabrang Paraga | anênggih wontên Wêlandi [Wê...]

--- [f. 186v] ---

[...landi] | Radyan Janingrat angling | miwah Suryanêgarèku | kadipundi ing karsa | sanak ngong para bupati | atanapi kang para mantri sadaya ||

17. punapa inggih gitika | mêngsah ing Kêtos puniki | punapa sami lajênga | dhatêng ing Kêdhu prasami | kang lêga aturnèki | Măndraka Wiradigdèku | mantri-mantri sadaya | aluwung inggih agitik | wong Kumpêni kang wontên Kêtos punika ||

18. wondening undur kawula | anêba dhatêng Mêtawis | dadya rêmbage wus bubar | Bagajahan sampun prapti | sontên mêngsah wus myarsi | pa[62] nulya samya amêthuk | Wêlănda myang wong Jawa | kalawan Ki Rajaniti | Wiradigda kalawan Surajênggala ||

19. sampun wontên Pasalakan | di dalêm angantêp jurit | samya adharat sadaya | langkung rame dènnya jurit | Sindujaya ngêmasi | tan tinolèh mêksa nêmpuh | wong Kumpêni wus kalah | kalulun kang wadya Jawi | nulya dhatêng Kumpêni saking Karasak ||

20. mêngsah binuru kèh pêjah | kang sangking Karasak pulih | surat Kumpêni arannya | Cakranagara wong Jawi | kang kawon wangsul malih | dyan campuh rame prangipun | kuciwa wong Mêtaram | kawratan dènira jurit | samya mundur Rahadèn Suryanêgara ||

21. undure [undur...]

--- [f. 187r] ---

[...e] mring Pakakungan | Radyan Janingrat lan malih | Măndaraka Wiradigda | ing Jamus kang dèn pondhoki | Kumpêni mundur malih | dhatêng ing Kêtos sadarum | enjing wadya Mataram | mundur Rahadèn Dipati | Wiradigda kalawan Ki Măndaraka ||

22. amondhok wontên Susukan | antawis sapêkên malih | barise majêng sadaya | iku mungsuh dèn pondhoki | antawis pitung latri | Radyan Janingrat akumpul | lawan Suryanêgara | wong Kumpêni wus udani | arsa nukup ing dalu sampun lumampah ||

23. alirih lir endrajala | lampahe norana uni | kang jinujug pondhokira | Rahadyan Suryanêgari | lawan radèn dipati | asangêt norana wêruh | sadaya samya weya | nora nyana nora ngimpi | yèn tinukup dènira kang punang mêngsah ||

24. sadaya angeca-eca | samya acucul turanggi | amung Radèn Jayaningrat | rencang kinèn ngati-ati | samya kinèn kêkambil | inggih-inggih wuwusipun | nanging tan kalampahan | sêdaya eca aguling | sarêng êbyar wong Kumpêni dhatêngira ||

25. sawiji norana wikan | uninga wus abêdhili | wontên sajawining dhadhah | kagèt kasusu prasami | tan kantos akêkambil | dandanane sami kantun | samya nunggang [nung...]

--- [f. 187v] ---

[...gang] lagaran | akathah wêwuda sami | kang cinangking anging dhuwung lawan tumbak ||

26. Rahadèn Suryanêgara | pan ora kantos anyamping | lumayu sruwal kewala | nanging dhuwunge cinangking | mila kadya puniki | waunipun sami cucul | nunggang kapal lagaran | Rahadèn Suryanêgari | panyandêre alah ngago abah-abah ||

27. Radèn Dipati Janingrat | kasusunipun kapati | nanging dandanane wêtah | tan cucul angati-ati | karaos ingkang galih | Ki Gupita icalipun | mêngsah samya agiyak | gumrudug bêdhil Kumpêni | apuyêngan gègèripun mundur mara ||

102. Durma

1. Dyan Dipati Janingrat apan kasêsa | tanbuh polahirèki | murugi ênggènnya | wau Ki Sutadika | uwa dèn inggal Kumpêni | sampun acêlak | Sutadika nauri ||

2. sampun kasêsa gèr dèn lirih lumampah | dimèn mêngsah dhatêngi | kula ingkang panggah | uwa mêngsah gêng prapta | mênawi karoban tandhing | uwa dèn inggal | kasêlak mungsuh prapti ||

3. Sutadika angling anggèr lumayua | pun uwa anggèr kari | ngong sêjakkên pêjah | sabil kang mêngsah cêlak |

--- [f. 188r] ---

Radèn Janingrat ngantosi | Ki Sutadika | ngamuk mêngsah kang prapti ||

4. Radèn Janingrat ngantos rencange têlas | kang ngamuk dèn kathahi | Sutadika pêjah | radèn arsa tulunga | kinarubut dèn kathahi | mèh dhidhik tiwas | cêlak radyan dipati ||

5. kinarubut binendrongan ing sinapan | pangrêksaning Ywang Widi | rahadèn tan kêna | radyan nabrang Paraga | lan Radèn Suryanêgari | Wêlandi nulak | wangsul mring Kêtos malih ||

6. kang lumayu prasamya sowang-sowangan | samya ngruruhi gusti | pan sampun kapêdhak | mondhok ing Pakapalan | Măndraka Wiradigdèki | mantri sadaya | mapan sampun alami ||

7. mêngsah majêng pangarsa nèng Pagondhangan | dening wadya Mêtawis | majêng pondhokira | aran desa Jêngkingan | wus alami wong Kumpêni | kang gêng barisnya | ing Têrayêm ing nguni ||

8. sapakolèhira nêlukkên wong desa | Mangkuyuda lan malih | wau Natayuda | kinèn bali akarya | biting Sêcang pacak baris | nêlukên jalma | ing bang êlèr prasami ||

9. kang kocapa Pangeran Mangkunêgara | anèng Brija alami | nulya wontên duta | prapta saking Samarang | upênur akintun tulis | katur pangeran | pêpak para bupati ||

10. pèngêt [pèngê...]

--- [f. 188v] ---

[...t] surat pratăndha tulus kang manah | iklasing ati suci | sangking kangjêng tuwan | upênur ing Sêmarang | sarta tabe kathah iki | inggih dhatênga | ing saudara mami ||

11. kang anama Pangeran Mangkunêgara | prajurit tanpa tandhing | nglêlana pirusa | sampun kadya punika | wiyosipun surat mami | kadi punapa | pangeran karsanèki ||

12. mupung têbih pangeran rama andika | prajangji dika uni | dhingin lawan kula | bok inggih alajênga | bêcik kalawan Kumpêni | punapa dika | nagri Jawa puniki ||

13. tan angrasa yèn darbèk dika sadaya | rusake kang nêgari | dika kang kelangan | pangran panêdha kula | yèn dika têmên ing kami | akongkonana | pangran dhatêng Sêmawis ||

14. lah sawawi pangran samya prajangjeyan | dika kalawan mami | sapamundhut di |[63] angladosi kawula | wus titi kang punang tulis | surat rinêmbag | sakathahing bupati ||

15. pan mêngkana rêrêmbagane sadaya | lair mêngsah lan lair | batin katêmênan | iya bênêr turira | alah si mungsuh pribadi | yèn sida duka | kiyai marang mami ||

16. iya bêcik ingadu lawan Wêlănda | rêmbag sadaya sami | anulya nênurat | angsul-angsul [ang...]

--- [f. 189r] ---

[...sul-angsul] wus dadya | Dhangdhangwacana tinuding | dhatêng Sêmarang | sarta ambêkta tulis ||

17. poma aja wêdi-wêdia barênga | mangkat sadina iki | wus winêling sira | wau Dhandhangwacana | anuwun amit ngabêkti | wadya Sêmarang | nuwun amit wotsari ||

18. sampun mangkat sarêng lan Dhangdhangwacana | tan kawarna ing mirgi[64] | prapta ing Sêmarang | panggih upênur suka | surat wus tinampan aglis | kinèn maosa | tan patut ungêl tulis ||

19. anglangkungi dêksura gupênur ngucap | kaprèhe ingkang wêling | kula tan winêkas | sakèhe kawrat surat | upênur anyêntak angling | lir tan rêrasan | lan jalma bêcik anjing ||

20. lawan sira binatang di wismanira | apa ta sira anjing | cèlèng Matesehan | inggih ta kula tuwan | têtiyang saking Mateseh |[65] apa ta sira | binatang anjing dèsi ||

21. inggih tuwan ing kina mangke[66] kinarya | prayayi lurah kami | gupênur sru ngucap | sun tundhung asu desa | muliha ki turna aglis | mring gustinira | binêktan kursi kalih ||

22. bêstul satunggil warnane langkung pelag | lan sanapan[67] satunggil | asae tinampan | upênur amamêkas | matura gustimu ugi | jaluk nagara | kongkonana [kongko...]

--- [f. 189v] ---

[...nana] bupati ||

23. unine layang iki ingong tan arsa | măngsa botêna benjing | matur ing bêndara | iya wis poma-poma | duta mit inggal wus mulih | datan kawarna | marga Barija prapti ||

24. sampun katur lampah polah tingkahira[68] | myang olèh-olèhnèki | katur gustinira | titi tutur wus têlas | ya wis rèrèna dèn aglis | agung kasukan | pangran siyang lan latri ||

25. lan bupati yèn dalu nginum amangan | kalabênan[69] nutugi | miwah babêdhayan | tanapi taledhekan | sakèh kasukan angênting | ingkang abawa | carita patra rêsmi ||

103. Sinom

1. jêng sunan langkung sungkawa | anèng ing Tambar alami | dening datan antuk marga | agitik ing Surabanggi | linud dening gagêring | sêmana sineba prabu | dening sagung bupatya | miwah lêlurah lan mantri | kang prajurit wadya Jipang lagya prapta ||

2. angumpulkên sanakira | Natapura lan kang rayi | ingkang aran Jayèngrana | Sasrawijaya katrining | sumaos karsa aji | samya bêkta rencang agung | sunan arsa anata | wadyabala ngandika ji | pirsakêna hèh sakèhe wadyaningwang ||

3. hèh ya Răngga karsaningwang | wong tatêlu kang anami | Natapura Jayèngrana [Jayèng...]

--- [f. 190r] ---

[...rana] | Sasrawijaya sun paring | sih ngong Jipang nêgari | dèn bagia sun pratêlu | Si Suradimênggala | karia pomahannèki | dadya miji ya anaa ingsun dhawak ||

4. sawab ta iku wong lawas | aja na ngungkul-ungkuli | ing jrêro pasebanira | aja na ngrèhakên kardi | liya ingsun pribadi | maksiha gadhuhanipun | nging tan kêna parentah | wong Jipang kang ngakat kardi | pinarentah iya iku nora kêna ||

5. Mas Răngga nuwun wotsêkar | tanapi para bupati | mituhu nuwun sadaya | kang sumêngka atur bêkti | sumungkêm pada aji | pratăndha antuk sih prabu | susunan wus luwaran | enjingipun gandhèk prapti | ingkang saking Mangkunêgaran ngêndikan ||

6. tanapi para bupatya | prapta sowan ngarsa aji | gandhèk tinap aturira | salampah katur narpati | miwah kang punang tulis | sangking putra katur prabu | binuka punang surat | punika katur kang tulis | sarta ingkang sêmbah bêkti saking ămba ||

7. Pangeran Mangkunêgara | katura dhatêng sang aji | sampuning kadya punika | wiyosipun jêng kiyai | paring uning pun dasih | ingkang mungêl surat prabu | prakawis tindak nata | praptèng bumi Surabanggi | desa Tambar asangêt panuwun kula ||

8. kaping kalihe kawula | atur uningèng sang aji | prakawis lampah kwula |[70] lumakyèng ayahan aji | sampun dhatêng nêgari | dalêm Garobogan iku | yun-ayunan lan mêngsah | pun gupênur ing Sêmawis | anèng Gubug nanging nuwun duka nata ||

9. prakawis [praka...]

--- [f. 190v] ---

[...wis] lampah kawula | kados tan tutug sang aji | masisir nglampahi karya | kambêngan gêng jawah uni | margi jêblog asungil | kapal di dalêm kèh lampus | ing mangke tur kawula | anuwun lilah sang aji | wangsul ngrêbat nagari dalêm Mêtaram ||

10. kawarti abdi paduka | Kêdhu Pagêlèn kalindhih | ayun ămba tulungana | tur kawula kang amêsthi | inggih dhatêng Mêtawis | wus titi ngandika prabu | dhatêng para bupatya | lah iku unining tulis | putra mami masthi tulak lampahira ||

11. lah padha sira pikira | prakara ing tindak mami | bêbêcike apa iya | ingsun nulak ture sami | sampun tanggêl sang aji | sakêdhap ngantosan prabu | mênawi antuk marga | jawahipun anêrangi | yèn tan kenging surud tita ba sumăngga ||

12. ing karsa sri naranata | iya sun dhahar turnèki | aluwaran sri narendra | bupati prasamya mulih | wong Jipang dèn dhadhali | dening kang ngakat karyèku | nging kantun wangên nata | nora kaya wus pinêsthi | Suradimênggala sèdhèng tingalira ||

13. angilapi sri narendra | mapan sampun abêdhami | lawan Ki Mataun Jipang | arsa ambalik Kumpêni | mapan sampun prajangji | arsa cidra ing sang prabu | wus kongkon-kinokonan[71] | lêlayangan ganti-ganti | karsaning Ywang wong cidra amanggih papa ||

14. pinasthi dalil Pangeran | ala nora nêmu bêcik | langkung dhêmit kang acidra | pamêlèh Pangeran luwih | kintun

--- [f. 191r] ---

sêrat akikib | dhatêng Tumênggung Mataun | pamêlèh dumadakan | kang surat têka kapanggih | mring Mas Răngga langkung gagêtun tyasira ||

15. satisnane dhatêng kănca | langkung tisna dhatêng gusti | nora si ta kaniaya | jalma cidrane pribadi | wus katur ing narpati | surat cidra ungêlipun | nora age aduka | sunan maklum pinrêm galih | wus alama nuntên wontên duta prapta ||

16. sangking ing Mangkunêgaran | inggih saha mawi tulis | wus katur kangjêng susunan | binuka ungêling tulis | punika sêmbah bêkti | surat katura sang prabu | lan sakèhing bupatya | sêmbah bêkti katur ngaji | kaping kalih tur uninga pêpukuran ||

104. Pangkur

1. kawula sampun anulak | inggih arsa ngrêbat nagri Matawis | mangke kawula sang prabu | pacak baris Barija | angumpulkên abdi paduka sadarum | kalawan atur uninga | wadya paduka sang aji ||

2. Kadhu[72] Bagêlèn karêbat | dening mêngsah abdi dalêm kalindhih | anuwun karsa sang prabu | kalayan tur uninga | pun Wiranata Ranadipura wangsul | abêkti dhatêng narendra | sumungkêm abahan aji ||

3. sampun kawula musahab | wadya kalih langkung dening ngabêkti | kalayan malih turipun | abdi paduka nata | Ranadipura nuwun pakarya prabu |

--- [f. 191v] ---

yèn lêga galih narendra | anuwun ing Sokawati ||

4. nadyan palihan martiga | nuwun miji kaabdèkna pribadi | sampun kaprentah lyanipun | mungna nata lan ămba | nadyan botên kalilan nuwun sadarum | nanging pêndhêmnya kewala | ingkang dipun kalesodi ||

5. asangêt panuwun kula | mala dhatêng kawula kang nyanggupi | ngengingakên pêndhêmipun | mangke sangêt bêktinya | sampun titi angandika jêng sinuwun | lah iku unining layang | Răngga têka ki dipati ||

6. kaya priye mungguh sira | ingong tantun Mas Răngga matur bêkti | sumăngga karsa sang prabu | Sokawati punika | abdi dalêm pun dasih darmi atunggu | sumăngga karsa narendra | ora Răngga kang prayogi ||

7. prakara Ranadipura | panjaluke abangêt kaki mantri | pun dasih ajrih kalangkung | kumawawa tur sêtya | bilih manawi katingal ngabên wuwus | mila sumăngga ing karsa | kawula darmi nglampahi ||

8. yèn sawawi lawan karsa | sampun sapratigan sadaya aji | yèn kaparingkên akumpul | sumăngga karsa nata | tan garantês sarambut pinara pitu | balik kinarsakkên pisah | kadadeyan tan prayogi ||

9. punika lamun kadhahar | yèn tan karsa sumăngga karsa aji | ya uwis kaduga ingsun | aluwaran sang nata | nulya kinèn damêl surat angsul-angsul | sunan [su...]

--- [f. 192r] ---

[...nan] andangu ing wadya | ingsun tan dulu mi-lami ||

10. Si Suraadimênggala | datan seba ingunjukakên sakit | gandhèk kinèn mirsa wau | kalayan tinimbalan | nuwun duka sandi tan bisa lumaku | kalayan têmbunge sugal | mring gandhèk katur sang aji ||

11. kangjêng susunan aduka | Suradimênggala kinèn jarahi | sampun jinarahan wau | ponjène rabinira | kathah wawêran surat saking Mataun | myang sangking Kumpêni kathah | katur sangêt wiku angji[73] ||

12. tinaroskên ukuming Yyang | inggih kisas tiba untung wus mati | enjingipun duta wau | sangking Mangkunêgaran | wus tinundhung binêktan surat sung-angsul | pan uninga kala katrap | tan kawarna lampahnèki ||

13. pan ora antara lama | jawah agêng wêlak kang sangêt malih | kuda jalma kathah lampus | kali bêbêg bêbathang | jêng susunan duk sêmana arsa kundur | sunan nganti tanpa wêkas | adan asuwarèng mantri ||

14. jalma kang sakit sadaya | kinèn ngumpulakên dadi sawiji | wong Jipang kinèn rumuhun | têngga tampinganira | jalma sakit andikakkên ngirid wau | mêdala nêgaranira | aja ngrepoti ing margi ||

15. wus budhal dhingin wong Jipang | jalma sakit kathah pêjah ing margi | kêdhik dhatêng nagri wau | antawise sapasar | enjing muni [mu...]

--- [f. 192v] ---

[...ni] têngara wadya wus kumpul | wadya gung alit gumêrah | wus budhal wadya pangarsi ||

16. sakathah măncanêgara | anging kantun nyaosi tundhannèki | bupati mangkat sadarum | nulya wadya jro budhal | Suranata wingking aprayitnèng kewuh | wus lêpas ing lampahira | prapta desa Kabuhlêngkir ||

17. akathah kapal kang pêjah | margi èwêd langkung dening asungil | enjing bubar jawah agung | ing Ujung masanggrahan | dalu susunan gêganjar undha-usuk | kang dasih sapatutira | anulya lêlurah katri ||

18. têtindhih wong Suranata | wong têtiga samya pinaring kêris | inggih Saputratinipun | ki kaji pinaringan | ran Ki Pacar Muhkidin Grising ranipun | Ki Muhyadin pinaringan | Ki Bakul araning kêris ||

19. sarta dhawuhkên timbalan | aja sira tutur kancanirèki | manawa kèh mèrinipun | wus dalu enjing budhal | ngambah rawa satêngahing rawana agung |[74] angêbyak tan nurut marga | wus prapta Dhukuh rannèki ||

20. kèndêl kalangan ing toya | kali banjir tan kêna dèn sabrangi | masanggrahan sang aprabu | wadya kèn damêl sasak | ingantosan masanggrahan anèng Dhukuh | sasakipun sampun dadya | wadya kinèn nyabrang dhingin [dhi...]

--- [f. 193r] ---

[...ngin] ||

21. para bupati anyabrang | myang prajurit abdi dalêm gêng alit | kêdhik ingkang têngga prabu | ana wong kalih dasa | Janapura sarencangira kang kantun | tan nyana toya gêng prapta | kali ladhu tanpa riris ||

22. ingkang saya agêng prapta | angungkuli sasak dinêdêl kèli | toya gêng bèr ing wana gung | sajêmbaring kang alas | dadya rawa buron kabarasat gunung | kantos dhatêng pasanggrahan | kaleban dening kang warih ||

23. samya kawatir ing manah | ingkang nyabrang kalawan ingkang kari | sunan sapêkên nèng ngriku | inganti nora asat | tan ajawah toya kang saya gêng rawuh | nulya wadya ingkang nyabrang | takiyar samya ngulari ||

24. angumpulakên baita | sampun antuk ngilirakên tumuli | prapta sabrangan wus katur | dhumatêng jêng susunan | adan tindak sawadya garwa sang prabu | angêbyak samarga-marga | tan katawis dening warih ||

25. prapta satêpining toya | dan jumênêng kangjêng sri narapati | para yayi samya kumpul | adan sri naranata | ingkang wadya kinèn anyabrang sadarum | anging Lurah Suranata | wau ingkang kinèn kari ||

26. wong nyabrang tan kêna ngampah | rêrêbutan prasamya andhingini | tunjang-tinunjang parau | kang baita asarat [asa...]

--- [f. 193v] ---

[...rat] | nulya kèrêm wontên satêngahing ranu | jalma kuda ting karambang | dandanan kèh kèlêm warih ||

27. kathah jalma kuda pêjah | kang sawênèh kasangsang anèng pigir | pating barêngèk karungu | tangis jalma wurahan | ana ilang tan kantênan jisimipun | kang pêjah anèng ing wana | kudhadhangan[75] dèn ulari ||

105. Dhandhanggula

1. jêng susunan angandika aris | sarupèng wadya kinèn agantya | tuhu ratu sih balane | sampun nyabrang sadarum | anging Suranata kang kari | gya ngandikakkên nyabrang | wus têlas sadarum | dyan nyabrang sunan lan garwa | prapta pinggir udan drês awor lan angin | sop kali buh mangsanya ||

2. plas sirna kadi ilinya lami | dalil kadir sipating Pangeran | sop toya kanyatahane | Kadêmangan wus rawuh | masanggrahan sawadya aji | sunan rêrêb rong dina | enjing bubar daut | prapta Ngêblêg masanggrahan | tigang dintên enjing budhal sang narpati | Barêbêg masanggrahan ||

3. enjing laju masanggrahan aji | têngah wona injingipun tindak | Caruban pasanggrahane | enjing budhal wus rawuh | ing Madiun rêrêb sang aji | sinewakèng ing bala | bupati tumênggung | mantri-mantri myang lêlurah | angandika susunan hèh wadya mami | pirsakêna sadaya ||

4. Ki Dipati Anom putra mami | alungguha Madiun nêgara | dening kang amongmong

--- [f. 194r] ---

mangke | Si Purwanêgarèku | kang gumanti bapakirèki | kakang Mangkudipura | Martalaya iku | anake ya gumantia | nèng Madiun rumêksaa putra mami | nuwun kabèh wotsêkar ||

5. lan maninge Răngga karsa mami | sakancanira padha muliha | iya mupung lêgan gawe | sandika awotsantun | Jawinata Janapurèki | muliha mring Mataram | kancamu sadarum | măngsa bodhoa ta sira | lan wong Gadhing apa saadate lami | padha sira wêtokna ||

6. Jawinata Janapura bêkti | sampun uning saadate kina | miwah wadyaningsun kabèh | prajurit ngong sadarum | lamun mulih ingsun lilani | mêtonana desanya | dhèwèk-dhèwèkipun | besuk balia barênga | Jawinata ki pangulu nuwun mulih | Suranata Martăngga ||

7. wus luwaran kangjêng sri bupati | kang sewaka bubaran sadaya | praptèng pondhok dangdan kabèh | enjing bubar kang mantuk | Ki Mas Răngga mring Sokawati | sakancane sadaya | Jawinata mantuk | Janapura mring Mataram | kèh kang nunut binêktanan punang tulis | dhawah dhatêng kang putra ||

8. Pangran Mangkunêgara Dipati | kunêng kocapa sri naranata | lami nèng Madiun rajèng | anggung kasukan prabu | babêdhayan siyang lan latri | sêmana sri narendra | arsa tindak prabu | dhumatêng ing Ponaraga | asuwarèng wadyabala agêng alit | enjing [e...]

--- [f. 194v] ---

[...njing] têngara munya ||

9. wadya gung sampun samya miranti | sabusananira ing ayuda | tan kêna ewah tatane | langkung prayitnèng kewuh | wus angrasuk busana aji | kapraboning ayuda | jêng sunan wus daut | budhal sawadya gung samya | tan kawarna ngênu carita wus prapti | nagri ing Ponaraga ||

10. sunan ngadhaton wadya miranti | wus alama wong cili pan eca | pasar gêng mulih kinane | mulya kadya duk dangu | karta-karti ing Ponaragi | mulya gêmah raharja | dan wong Jipang rawuh | angaturakên Wêlănda | nging satunggil sigêgên ingkang winuni | Pangran Mangkunêgara ||

11. ing Barija kasukan nutugi | kalangênan kasukan tledhekan | amangan nginum gawene | wayang wong prawa iku | kalangênan dening nglangkungi | gumêdêr dalu siyang | ri sêdhênge wau | pinarak ngayap kang wadya | nulya wontên duta prapta wau sangking | Pangeran Purubaya ||

12. duta matur saha awotsari | kula ngutus pun paman tur wikan | mangke kalindhih pêrange | gusti anuwun bantu | angandika pangeran aris | lah matura si paman | ja tiwas yèn purun | yèn tan wani lah matura | konên mrene ngong turi tunggal mami |[76] kasaru duta prapta ||

13. saking Pangran Sêcaningrat uni | arsa

--- [f. 195r] ---

têluk dhumatêng susunan | wus katampan mulih age | duta Purbayan mantuk | enjing Radyan Janingrat prapti | wus panggih lan pangeran | tinakonan wau | tinutur sapolahira | nulya lajêng kasukan anutug latri | wus wanuh aluwaran ||

14. antawis tigang dina dyan prapti | Pangran Sêcaningrat wus kapanggya | Pangran Mangkunêgara ge | bupati kabèh kumpul | pangran langkung suka kang galih | lajêng nginum amangan | ingkang rama wau | tinakèn winor pagoywan | mara sêmu kinasohkên rama uni | kathahên sakiting tyas ||

15. samya bubar nuntên duta prapti | ingkang asowan kala nèng Tambar | sang duta nêmbah ature | gusti kula kautus | sampun dhatêng ngarsaning aji | wus tinutur sadaya | sauninganipun | nulya sêrat tinampanan | duk binuka surat winaos tumuli | pèngêt ki layang ingwang ||

16. sarta salam donganingsun kaki | dhawuha kulup marang ing sira | lan sakèh bupati kabèh | sawus dhawuh putrèngsun | iki lire ta surat mami | sira atur uninga | Wiranata iku | karo Si Ranadipura | bêkti maning ya ingsun tarima kaki | dening Ranadipura ||

17. sira suwunakên pêndhêmnèki | sarta pisahe gawene iya | sun lilani panuwune | nging sun pundhut [pu...]

--- [f. 195v] ---

[...ndhut] putrèngsun | ya Si Ranadipura kaki | ingsun asta piyambak | ja watir ing kalbu | dadia wong jro nugala[77] | lawan bocah inggun[78] kang Kapilih kaki | aja watir ing manah ||

18. manawa jaga kayun tanapi | sira kaki duwe rangkêp manah | ataha pikirmu mangke | tan pisan-pisan ingsun | pasêmone duwe jar kalih | ya saunining layang | kaki wantahipun | yèn wis lêga atinira | sebakêna Si Ranadipura kaki | aja watir atinya ||

19. prakara pêndhême wus amêsthi | pirabara bisa luwihêna | têka pênjaluke make | surat dalêm wus putus | Jêng Pangeran Mangkunêgari | sawuse maca surat | pangran kèndêl dangu | langkung èwêd ingkang manah | ingaturna wau saungêling tulis | warti bok pinêjahan ||

20. abela-bela pangran ing galih | tan pracaya dhumatêng kang rama | sunan kèh pangandikane | surat dalêm ngêlipun | pan balaka datan ginalih | narka bujuk kewala | tan eca ing kalbu | awêkasan botên êsah | samya pinikir nêngêna kang winuni | kang abaris ing ngarsa ||

21. bên dina prang yudane kalindhih | sakèh tumênggung pangran miyarsa | baris ngarsa kawon prange | pangeran arsa tulung | wus adangdan têngara muni | arsa dhatêng Mêtaram | bubar kabèh daut | sawadya sah sing Barija | lampah ngilèn Pajagalan [Paja...]

--- [f. 196r] ---

[...galan] dèn pondhoki | enjing pangeran budhal ||

22. tan kawarna Dêmak Ijo prapti | Kalibayêm pasanggrahanira | mêngsah Kumpêni barise | Panggondhangan[79] gènipun | antawise pan kalih latri | pangeran rêrêmbagan | lan para tumênggung | banjêl dhatêng Pagondhangan | sampun rêmbag bubar sadaya wus mulih | enjing kumpul kasmaran ||

106. Asmaradana

1. têngara budhal kang baris | banjêl dhatêng Pagondhangan | sarupane daut kabèh | Kumpêni uning wus mêdal | dyan campuh ingkang yuda | langkung rame tarungipun | mêngsah Kumpêni kuciwa ||

2. pondhoke dipun abongi | kasaput dalu kang yuda | wus mundur kabèh barise | mêngsah Têrayêm pan wikan | arsa tulung ing yuda | salatri dangdan gumuruh | karsanira mulih lawan ||

3. enjinge campuh kang jurit | langkung rame dènnya aprang | gumêrah bêdhil swarane | sapih dalu ingkang yuda | nora nana kang kalah | samya mantuk pondhokipun | pangeran arêrêmbagan ||

4. sakathahe kang bupati | Pangran Madiun tur wikan | kawula tur uninga gèr | dhumatênga ing sampeyan | di dalêm wontên prapta | nagri Madiun pinundhut | pinaringkên rayi tuwan ||

5. kangjêng pangeran dipati | kang momong Purwanêgara | pangran [pang...]

--- [f. 196v] ---

[...ran] arêngu dêlinge | iku priye karsanira | ingsun nora kaduga | têka bênêr wartinipun | si paman Pugêr Dipatya ||

6. kalangkung dados kang galih | kasaru kang duta prapta | Jayawinata kalihe | Janapura sakancanya | surat dalêm winaca | pèngêt ingsun |[80] sarta salam donganingwang ||

7. dhawuha sira nak mami | lan sakathahing bupatya | iki lire layang ingong | sun paring idhêp mring sira | sun kondur têka Tambar | mêngko nèng nagri Madiun | lawan maning putraningwang ||

8. prakara Jawinatèki | Janapura sakancanya | tanapi Majêgan kabèh | lakune bodho pa sira | pangeran angandika | dhumatêng para tumênggung | yèn mêngkono karsaningwang ||

9. ngong mundur Barija malih | anulya prasami bubar | Jawinata panuwune | kantun badhe angumpulna | paosipun Mêtaram | kalilan Jawinatèku | pangran mondhok Pajagalan ||

10. Măndraka Wiradigdèki | mundur lan Suryanêgara | samya gêgêtun galihe | mirsa karsaning pangeran | priye dadine benjang | jêng kilingan pondhokipun | Tumênggung Jayawinata ||

11. Janapura pondhoknèki | samya anèng Madegănda | kocapa pangeran mangke | wus prapta baris Barija | atata [ata...]

--- [f. 197r] ---

[...ta] pamondhokan | pangran ngundang pra tumênggung | sarta matêdhani surat ||

12. Pangran Diwijaya iki | ingaturan de kang putra | Wirawidigda malihe | Ki Tumênggung Măndaraka | Radyan Suryanêgara | adan lumampah sadarum | samya dhatêng ing Barija ||

13. Pangran Diwijaya uni | pan kapêthuk lan kang putra | kang nèng ing Jimbung parnahe | anulya samya rêmbagan | kang rama lan kang putra | kathah-kathah aturipun | amrih sura ing narendra ||

14. wus winêdhar karsanèki | Pangeran Mangkunêgara | pan têlas karsane kabèh | lair batinnya sadaya | lair katur dhatêng kang rama |[81] pinrih suraa ing prabu | langkung sangêt aturira ||

15. Pangran Diwijaya uni | langkung èwêd galihira | dening ta padha tisnane | mungguh kadang lawan putra | anukmèng jroning nala | kapriye ta dadinipun | baya wus karsaning Sukma ||

16. dening ta sawala pikir | enak kalawan wong tuwa | tan bisa nglakoni ingong | anulya mupus ing nala | kadang lan kaponakan | pasthi awrat ing sang prabu | dening ta dèrèng tumindak ||

17. yèn kêna sun pituturi | putraningsun ki dipatya | eman têmên kawignyane | mendahe guyuning jalma | dening mêngsah wong tuwa | bungah

--- [f. 197v] ---

bae kang andulu | aluwung gula kintara ||

107. Dhandhanggula

1. Pangran Mangkunêgara ngabêkti | aturira dhumatêng kang rama | wus puwas pangran karsane | kang rama aris muwus | ki dipati yèn tari kami | dahat kula tan rêmbag | akathah liripun | sanepa sasi lan surya | para sasi sunan surya ingkang adi | kucêm eram tumingal ||

2. marang ujyalaning punang rawi | sunan kadi surya langkung padhang | luwih norana alane | kadi punapa iku | dika sura sun anak mami | kênaa tan kênaa | aja putraningsun | kêna pangaduning corah | sakathahe inggih ugi lagi warti | ngong andugi yèn dora ||

3. kadipundi ta ki adipati | ugyanira mungsuh rama dika | lirna uga ingong dhewe | apa ngandêlkên têguh | prakosanya tanna tandhing |[82] ngabên pragi lwan pupya | myang akantar bau | myang ramanira sang nata | ingsun iki akucêm merang ningali | mring sunan myang wong liyan ||

4. mandahane kawarta Kumpêni | dening buwah miwah jalma ala | kang asêngit mèsêm kabèh | dening mungsuh sakuthu | yèn tinarka liyaning jalmi | Pangran Mangkunêgara | ènthèng bobotipun | sokura pangran lan yayah | êndi kang kalah jalma lyan bubuh sami | èngêta

--- [f. 198r] ---

ki dipatya ||

5. pangrasa manira ki dipati | yèn tunggala lawan rama dika | mêngsah wuwuha gêdhene | kasăngga têrkaningsun | awuwuha dipun punjuli | padha barênga mara | tan gumingsir ingsun | suka pêjah anèng rana | wus jamake kinêmbulan ing ajurit | tisnaningsun susunan ||

6. lamun dika anak mas dipati | lamun sura rama dika sunan | tri prakara kainane | dhingin amungsuh ratu | kaping kalih wani sudarmi | kaping tri dana rasa | tan pênêd tinêmu | iya dudu kang ayoga | sampun sasat rama dika ingkang syargi | puniku tămpa kula ||

7. samèkna puniki barkat aji | kèringan agêng gêgaman dika | sangking susunan angsale | punapa walêsipun | ingkang êsih sri narapati | purwane dadi wignya | sêkti ambêk sadu | punapa wêwalês dika | dhatêng sunan andika sampun asinggih | amêngku tur kèringan ||

8. kapranan Pangran Mangkunêgari | jroning nala amirsa kang waman[83] | kabèh ing sapituture | wutah lêrês sadarum | nanging isin dipun sasabi | sintên purun pêjaha | inggih sapakantuk | punapa andika paman | purun malang wontên dukane kiyai | gih dika alangêna [alang...]

--- [f. 198v] ---

[...êna] ||

9. adhuh botên kula langkung ajrih | Măndaraka anauri sabda | lêrês rama dika anggèr | dhuh sira sok kumingsun | mohal sira malhur kami |[84] Măndraka têmbungira | ature anuhun | kowe gêlêm asupata | inggih purun pênêde sri narapati | gusti lawan sampeyan ||

10. kula purun gusti anglampahi | padu apa akalmu karenah | Wirawidigda ature | dhuh anggèr gustiningsun | yèn sampeyan sawala pikir | kalawan jêng susunan | pun dasih anuhun | tan sagêd anglampahana | witning-witning ingong ajrah[85] ing pawarti | adrês ingkang kapirsa ||

11. sampun têlas dènira apikir | samya bubar mantuk pondhokira | nora lami antarane | bupati arsa nusul | mring susunan dipun andhêgi | nulya pangran utusan | paring surat wau | Pangeran Adiwijaya | Măndaraka Wiradigda dèn timbali | malih mring Sumarêja ||

12. atanapi Dyan Suryanêgari | miwah Ki Tumênggung Jawinata | samya tinambalan[86] kabèh | Pangran Diwijayèku | nora purun nging kang pêpatih | Mas Tumênggung Ngurawan | wau ingkang tumut | wus prapta ing Sumarêja | rêrêmbagan sadalu dènira pikir | sadaya ingantêpan ||

13. Wiradigda Dyan Suryanêgari | Măndaraka kabèh ingantêpan | katiga ika [i...]

--- [f. 199r] ---

[...ka] lampahe | arsa nusul sinuhun | datan suka dipun andhêgi | pinrih ganawe[87] tampar | lamun sida nusul | kathah-kathah aturira | wong têtiga sadaya kantos anangis | nuntên Ki Jagalatan ||

14. kinèn sowan kang rama tumuli | sampun bubar dènira rêmbagan | bupati bubar enjinge | pangeran kang dèn susul | nora gêlêm samya abali | dhatêng ing Sumarêja | kang para tumênggung | Jagalatan wus kapanggya | lan Pangeran Adiwijaya ing nguni | anuwun rêmbagira ||

15. de kang putra amaksa kang kapti | lamun arsa amungsuh kang rama | pangran kalangkung susahe | dhingin ingong tan rêmbug | pinikiran pan ora kêni | wis ta ingong anulak | pangran ngilèn sampun | wus abali Jagalatan | Prangran[88] Adiwijaya nungkak kang rayi | sultan ban[89] lampahnya |[90]|

16. manah anglalu kaku kang galih | mituturi putra tan dhinahar | linampuskên sarirane | susunan kang kaetung | kaya priye ta yayi aji | sarira wus karasa | adhuh kadang ingsun | apisah lawan pun kakang | Sultan Bantên kacandhak wontên ing Gadhing | lami apirêmbagan ||

17. Sultan Bantên ika suka pikir | arsa nêlukakên wong Toyamas | ingkang dinamêl [dina...]

--- [f. 199v] ---

[...mêl] wawrate | pun Mangkudirja iku | lawan Suradilaga uni | ing Gawong wismanira | ika karsanipun | Pangeran Adiwijaya | têka nurut enjing budhal sangking Gadhing | mêdal kilèn Paraga ||

18. mêdal ing Langon mangilèn sami | sigêg lampahipun jêng pangeran | kocapa Kumpêni mangke | Têrayêm mirsa tutur | pangran lawan sultan abali | mangilèn sarowangnya | wingi lampahipun | Kumpêni nulya adangdan | kang nindhihi Kumpêni inggih kêkalih | Èsting Mèlèr Hèrsungrat ||

19. lan Wiradigda Wiragunèki | wong Mêtaram Ki Surajênggala | wus bubar ngungsi lampahe | pangeran kang winuwus | alêlampah lawan kang rayi | ing Lêlangon wus prapta | amondhok sadalu | jing lumampah sampun prapta | ing Manorèh rêrêb nêlasakên pikir | dyan kasusul lampahnya ||

20. de Kumpêni pangran bubar enjing | tinut wuntat bêdhug sampun prapta | Kaliabo pangran mangke | sadaya samya cucul | kang dangdanan miwah turanggi | sêmana jêng pangeran | arsa siram wau | mring lèpèn nulya kapapag | lan Kumpêni tan nyana pangeran galih | mundur dèn nyana rencang ||

108. Durma

1. sarêng cêlak Kumpêni nulya nyanjata | pangran kagyat ing galih | nyana lamun mêngsah | kapêngkok binêdhilan | kang garwa ningali [ni...]

--- [f. 200r] ---

[...ngali] anjrit | nusulkên kapal | pangran ngaturan nitih ||

2. Kumpêni uninga sangêt pabêdhilnya[91] | angoyok grudug bêdhil | pangeran kabêtah | wus pasrah ing Ywang Sukma | arsa linggar wêd kang rayi | pangeran arsa | nitih kang garwa anjrit ||

3. pangran ngamuk kathahên mimis tan pasah | nuntak ludira mijil | Sultan Bantên ngrêbat | lawan wong Diwijayan | wus nginggahakên turanggi | Kumpêni wikan | awas dènnya ningali ||

4. Sultan Bantên dèn incih nulya lumajar | binujung ing Kumpêni | kacandhak anulya | ngamuk pinarêbatan | kewran wus lumajar malih | tanbuh parannya | mawur kang bala alit ||

5. sowang-sowang wus sinapih punang yuda | mondhok wadya Kumpêni | enjing sampun bubar | bali Trayêm Wêlănda | pangeran ingkang winuni | wus karsaning Ywang | rêmpu sampun pinêsthi ||

6. praptèng ajal mantuk rahmating Pangeran | sinare ing Magiri | kang putra kapisah | yayah bibi tan ana | tut wuntat jalma sawiji | nging ponakawan | kusuma kawlasasih ||

7. ngungsi Gowong umpêtan manjing ing wona | kusuma manguntèki | dèn mas kawlasarsa | manjing wona gêrotan | mundhun jurang minggah ngardi | ri bandhil kambah | bondhot kalawan êri ||

8. wontên jalma samya têngga pajagungan | arsa dipun purugi | saking luwenira | sapêkên nora [no...]

--- [f. 200v] ---

[...ra] dhahar | wus cêlak jalma udani | wus kamelikan | jalma durakèng gusti ||

9. radèn êmas pinêndhêtan darbèkira | sinungakên prasami | nanging dhuwungira | radèn mas nora suka | dipun palaur ngêmasi | dèn mas ngandika | dhatêng tiyang ing nguni ||

10. alah paman yèn ana kawlasanira | rika atêrna kami | mring Gawong ya paman | duwèkku rika pèka | anging aja kêris mami | dahat tan suka | batur matia urip ||

11. iku kabèh duwèk riki rika pèka | nulya dipun sagahi | bêkta wong sêsanga | ngatêrkên samya rêmbag | sarêng dhumatêng ing ardi | jalma sêsanga | nèng marga yun mêjahi ||

12. sampun rêmbag dèn mas arsa pinêjahan | parmaning Yang Kang Luwih | dèn mas wus uninga | sinung osik Pangeran | dèn mas nulya andhingini | sinuduk tatas | lambung kanan kang kêni ||

13. sampun bubar jalma sasong lumayya |[92] wiwrin aniba tangi | nanging dhuwungira | katut pan lajêng ical | nuntên dèn mas wangsul malih | lumêbèng wana | kasmaran brăngta kikin ||

109. Asmaradana

1. dèn mas langkung kawlasasih | wontên salêbêting wona | baya ta dadi tapane | nora dhahar tanpa nendra | nêngna ingkang kocapa | Mungkudirja[93] kang winuwus | Gawong Ki Suradilaga ||

2. pan sampun amirsa warti |

--- [f. 201r] ---

yèn gustinira pan tiwas | arêrêmbagan kalihe | arsa nusul wus lumampah | kapêthuk Mas Irawan | Ki Mangkudirja puniku | kalawan Suradilaga ||

3. winartanan sira kalih | kalamun ta radèn êmas | ical tanbuh pêparane | sawawi sami rinarah | anuntên sami kesah | radèn êmas wus kapangguh | wontên ing bumi Ngaliyan ||

4. wontên satêngah wanadri | dèn mas samya tinangisan | karantan-rantan sambate | nulya dèn mas ingaturan | mantuk dhatêng ing wisma | Lèpèn Lusi aranipun | Sultan Bantên kang winarna ||

5. kalunta lampahirèki | dhatêng Bagêlèn parannya | nunggil Pangran Purbayane | lami datan olih rêmbag | mring Gawong lampahira | radèn mas ajêng rinêbut | ginawe lèh-olèh benjang ||

6. mantuk mring Bantên nêgari | dèn mas jinaluk tara gya | dhatêng Kartadirja mangke | sinungkên nora anyana | yèn akale culika | dèn mas pan binêkta sampun | wontên Bagal cinarita ||

7. jalma tapa pucuk ngardi | Rawacacing gunungira | ingkang atapa arane | Mas Anggèr jêjulukira | punika sampun mirsa | yèn wontên kusuma luhung | Sultan Bantên kang abêkta ||

8. Mas Anggèr tumurun aglis | sing ardi patapanira | wong kawan dasa rowange | Sultan Bantên [Bantê...]

--- [f. 201v] ---

[...n] wus pinapag | wontên ing Kalibawang | dèn mas wus kêni rinêbut | dening Mas Anggèr sêmana ||

9. dan binêkta sira aglis | dhatêng ing patapanira | nèng arga lêlama mangke | tinimbalan ingkang raka | Pangran Mangkunêgara | mring Gawong binêkta sampun | dhumatêng wau kang paman ||

10. Pangeran Purbaya uni | wus binêkta mring Barija | Pangran Purbaya lampahe | wus panggih lawan kang putra | Pangran Mangkunêgara | atanya sampun tinutur | kalangkung ngungun galihnya ||

11. bramatyanira kapati | sasedane ingkang rama | ayun malês sakarsane | kapalang tan olèh rêmbag | sigêgên kang winarna | kang nèng Ponaraga prabu | tansah amanggung sungkawa ||

12. amirsa warta wadya ji | Sindusastra aturira | Ranawijaya kalihe | wong roro pan lagya prapta | susah saking Barija | gêgadhuhane pinundhut | di dalêm Gadhing sadaya ||

13. lan dèn aniaya uni | Sindusêstra rabinira | pinêndhêt Janapurane | mila ture kathah-kathah | tingkang[94] polahing wadya | tanapi Pangeran Mangku- | nêgara suda bêktinya ||

14. dhumatêng sri narapati | di dalêm kinait samya | kinèn supata karsane | pinrih puruna sang nata | guyuba aturira | kagyat tan sipi sang prabu | nanging taksih sinatêngah ||

15. bilih tur jalma tan nyukti[95] | sawab semahipun [semahi...]

--- [f. 202r] ---

[...pun] ilang | angadoni wiku rajèng | mila tan angandêl corah | ayun wikana dhawak | tan angandêl ing wadyèku | lan Sindusastra dinuta ||

16. kinèn ngaturi udani | lamun ingka raka seda | Pangran Diwijaya mangke | kagyat sunan tan ngartika | nukmèng tigang pandurat | dhuh kakang mas kangên ingsun | nora ngimpi nora nyana ||

17. lamun dhumatêng ing lalis | mendah aja sun wêkasa | anênggak-nênggak sang rajèng | sinamur-samun[96] ngandika | dangu purwa wêsana | yèn mêngkono kangmas nglalu | pitutur nora pinirsa ||

18. kathah aturirèng aji | dhatêng ing Radyan Janingrat | miwah kang rayi dhatênge | nama Pangran Sêcaningrat | sing Sala bêkti nata | miwah kang rayi sadarum | pêpak kumpul ing Barija ||

19. miwah kang para bupati | wus katur kumpul sadaya | wus têlas luwaran rajèng | sunan lajêng rêrêmbagan | lan Dyan Natawijaya | lurah Suranata têlu | Muhidin Muhyadin rannya ||

20. lan Ki Kaji Têpsirodin | ingkang karsa jêng susunan | Radèn Janingrat ing mangke | kalawan kang rayi pangran | kang nama Sêcaningrat | kalih punika pinundhut | dhatênge ing Ponaraga ||

21. lan kariyin paring tulis | amundhut Ranadipura | mangke tanna wêkasane | lêga atawa oraa | kang tinaros [tina...]

--- [f. 202v] ---

[...ros] arêmbag | nulya Muhyadin ingutus | damêl surat wus winêkas ||

22. sakarsanira sang aji | sarta kinèn rêrêmbagan | lan Sindusastra unine | aprakara surat nata | layan kinèn dhawuhna | yèn Sindusastra kautus | lawan Ki Ranawijaya ||

23. kinèn dandana tumuli | enjang wus kalilan mangkat | nora susah katur ngrajèng | wus putus wêling narendra | Ki Muhyadin lumampah | aluwaran sang aprabu | kang sowan mijil sadaya ||

110. Mijil

1. Muhyadin Sindusastra kapanggih | sadalu wus dados | punang surat ingêcapan age | enjing budhal prayayi kêkalih | tan kawarna margi | Barija wus rawuh ||

2. wus panggih Pangran Mangkunêgari | timbalan sang katong | kang kariyin salam donga rajèng | lan rama ji matêdhani tulis | tinampan tumuli | pangran maos gupuh ||

3. pèngêt iki layang ingsun kaki | lan salam donga ngong | kaki dhawuha sira wiyose | prakara pamanira Dipati | Jayaningrat uni | lawan ariningsun ||

4. Ki Sêcaningrat sun pundhut kaki | sebaa maring ngong | mring Ponaraga langkung onênge | ingsun age arsa apêpanggih | lakokna tumuli | lan maning putrèngsun ||

5. dhingin putra ngong sun paring tulis |

--- [f. 203r] ---

aprakara kang wong | bêkti loro ingkang têluk mangke | Ranadipura sun pundhut kaki | ja taha sirèki | bok wêdi maring sun ||

6. ingsun nora pisan anyidrani | tanggungên putra ngong | aja walang driya kaki mangke | bocah ingsun ngong duta kêkalih | yèn tan ngandêl tulis | bocah loro nanggung ||

7. iya kaki aturira kami | masthi nurut ingong | mulane sun pundhut iku mangke | Si Ranadipura karsa mami | ingsun gawe mantri | nugala bocah sun ||

8. wong Kapilih pêndhême ja watir | wus ngapura ingong | alane mring mami sakèhane | jamak wong ngawula ala bêcik | wus titi kang tulis | pangran èwêd kalbu ||

9. ngandika mring sakèh pra bupati | sanak-sanak ingong | kaya priye kiyai karsane | tan anduga ingong karsa aji | lan kyai nimbali | si paman kang tundhuk ||

10. paman Sêcaningrat lawan maning | man Janingrat mangko | lan Si Ranadipura maninge | mung iku ewuhe ati mami | Ranadipurèki | ingong kang ananggung ||

11. yèn tumêkaa lara lan pati | bangêt ujar ingong | uga nuli ngong turna sang rajèng | têkèng têmah nêmu larapati | dumadya wak mami | utang pêjah nganggur ||

12. sadaya matur sakèh bupati | jumurung turnya wong | kadi botên tumêka karsane | kadi

--- [f. 203v] ---

kawatiripun jêng gusti | sadaya ngrêmbagi | sakèh kang dèn tantun ||

13. Ranadipura sebaa ngaji | kadi nora awon | Janapura nauri sabdane | ingong badhe katiwasan benjing | dhuh anggèr tur mami | amlas lamun lampus ||

14. sumăngsa seba anuli mati | gusti atur ingong | kula uga kang sampun wruh mangko |[97] anging sampeyan dèn kukuh gusti | rêmbage wus masthi | yèn sowan sang prabu ||

15. Ranadipura sampun amasthi | wus wruh rêmbag ingong | arsa ginawe lesaning rajèng | Janapura kathah aturnèki | Ranadipurèki | winarahan asru ||

16. poma aja purun seba ngaji | bangêt atur ingong | nadyan anaa pangran karsane | sira dhepok atur pati urip | babot[98] lawan tangting | ana sira iku ||

17. jêng pangeran ya darma punapi | pangran ngandika lon | yèn mêngkono ngong tan suka mangke | aprakara Ranadipurèki | dening paman kalih | iya karsaningsun ||

18. sumăngga ing karsane kiyai | inggih karsaningong | paman kalih sebaa sang rajèng | di dalêm sakèhe sun lilani | kajaba bupati | sebaa sang prabu ||

19. pangran wus kêna pangabên juti | Janapura mangko | saature iku garoh kabèh [ka...]

--- [f. 204r] ---

[...bèh] | nora nana têmêne sadhidhik | tan măntra sang aji | kaya aturipun ||

20. ki pangulu martăngga pun Kênthi | sadaya tinaros | datan arsa nusula ature | miwah sadaya ature sami | ron kamal tinari | sami aturipun ||

 

---

1	Jawa. (kembali) Jawa.
2	ngunandika. (kembali) ngunandika.
3	angumpulakên. (kembali) angumpulakên.
4	Kurang satu suku kata: angumpulakên kang wadya. (kembali) Kurang satu suku kata: angumpulakên kang wadya.
5	Kurang tiga suku kata: miwah sira Si Kudanawarsa. (kembali) Kurang tiga suku kata: miwah sira Si Kudanawarsa.
6	Kurang satu suku kata: kadar raja andika gusti. (kembali) Kurang satu suku kata: kadar raja andika gusti.
7	Kurang satu suku kata: samirsa kawula anggèr. (kembali) Kurang satu suku kata: samirsa kawula anggèr.
8	payo. (kembali) payo.
9	kon. (kembali) kon.
10	tan. (kembali) tan.
11	Kurang satu suku kata: abusêkan kawarnaa enjing. (kembali) Kurang satu suku kata: abusêkan kawarnaa enjing.
12	măncanêgara. (kembali) măncanêgara.
13	Kurang dua suku kata: gaman măncanêgara untabe. (kembali) Kurang dua suku kata: gaman măncanêgara untabe.
14	Martalulut. (kembali) Martalulut.
15	Kurang satu suku kata: kalih aran Kiyai Sêngkali. (kembali) Kurang satu suku kata: kalih aran Kiyai Sêngkali.
16	liring. (kembali) liring.
17	Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: sawêngi injing bubar. (kembali) Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: sawêngi injing bubar.
18	jalwèstri. (kembali) jalwèstri.
19	panunggule. (kembali) panunggule.
20	isthane. (kembali) isthane.
21	horêg. (kembali) horêg.
22	Lebih satu suku kata: sira Wiranêgara dèn age. (kembali) Lebih satu suku kata: sira Wiranêgara dèn age.
23	abukuh. (kembali) abukuh.
24	Biasanya guru lagu e: mangke. (kembali) Biasanya guru lagu e: mangke.
25	miwiti. (kembali) miwiti.
26	Kurang satu suku kata: atap andhèr sang aprabu. (kembali) Kurang satu suku kata: atap andhèr sang aprabu.
27	Surabanggi. (kembali) Surabanggi.
28	tongtonan. (kembali) tongtonan.
29	anganti. (kembali) anganti.
30	Kurang dua suku kata: yèn anglangkungana saking. (kembali) Kurang dua suku kata: yèn anglangkungana saking.
31	sun (dan di tempat lain). (kembali) sun (dan di tempat lain).
32	abangêt. (kembali) abangêt.
33	akasa. (kembali) akasa.
34	Lebih satu suku kata: Pangran Giri prakawis lampah niki. (kembali) Lebih satu suku kata: Pangran Giri prakawis lampah niki.
35	ngamandaka (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) ngamandaka (dan di tempat dan bentukan lain).
36	Lebih tiga suku kata: ing saantukipun kados kadugi. (kembali) Lebih tiga suku kata: ing saantukipun kados kadugi.
37	bupati. (kembali) bupati.
38	Lebih satu suku kata: Wiranêgara utusan lan tulis. (kembali) Lebih satu suku kata: Wiranêgara utusan lan tulis.
39	Kurang satu suku kata: kaatura dhumatêng sri bupati. (kembali) Kurang satu suku kata: kaatura dhumatêng sri bupati.
40	Kurang satu suku kata: Wiranêgara samêngko ana ngêndi. (kembali) Kurang satu suku kata: Wiranêgara samêngko ana ngêndi.
41	bobotipun. (kembali) bobotipun.
42	saking (dan di tempat lain). (kembali) saking (dan di tempat lain).
43	cawis. (kembali) cawis.
44	arsa. (kembali) arsa.
45	anindhihi. (kembali) anindhihi.
46	ngrudatin. (kembali) ngrudatin.
47	Kurang satu suku kata: udan drês pracalita nêlahi. (kembali) Kurang satu suku kata: udan drês pracalita nêlahi.
48	kondur. (kembali) kondur.
49	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
50	Lebih satu suku kata: dungkap babadan apadhang. (kembali) Lebih satu suku kata: dungkap babadan apadhang.
51	pasisir. (kembali) pasisir.
52	sanggup. (kembali) sanggup.
53	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu cecak. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu cecak.
54	Biasanya guru lagu a: kula. (kembali) Biasanya guru lagu a: kula.
55	dhewe. (kembali) dhewe.
56	dhewe. (kembali) dhewe.
57	mangidul. (kembali) mangidul.
58	Lebih satu suku kata: enjing sampun malih budhal. (kembali) Lebih satu suku kata: enjing sampun malih budhal.
59	gènira. (kembali) gènira.
60	nênêlukkên (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) nênêlukkên (dan di tempat dan bentukan lain).
61	Lebih satu suku kata: kang nèng Karasak mêdal ing Kapangenan. (kembali) Lebih satu suku kata: kang nèng Karasak mêdal ing Kapangenan.
62	pan. (kembali) pan.
63	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: sapamundhut dika. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: sapamundhut dika.
64	margi. (kembali) margi.
65	Biasanya guru lagu i: Matesih. (kembali) Biasanya guru lagu i: Matesih.
66	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
67	sênapan. (kembali) sênapan.
68	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
69	kalangênan. (kembali) kalangênan.
70	Kurang satu suku kata: prakawis lampah kawula. (kembali) Kurang satu suku kata: prakawis lampah kawula.
71	kongkon-kinongkonan. (kembali) kongkon-kinongkonan.
72	Kêdhu. (kembali) Kêdhu.
73	aji. (kembali) aji.
74	Lebih satu suku kata: ngambah rawa satêngahing wana agung. (kembali) Lebih satu suku kata: ngambah rawa satêngahing wana agung.
75	kudhangdhangan. (kembali) kudhangdhangan.
76	Kurang satu suku kata: konên mrene ngong aturi tunggal mami. (kembali) Kurang satu suku kata: konên mrene ngong aturi tunggal mami.
77	nunggala (dan di tempat lain). (kembali) nunggala (dan di tempat lain).
78	ingsun. (kembali) ingsun.
79	Pagondhangan. (kembali) Pagondhangan.
80	Kurang empat suku kata: pèngêt iki layang ingsun. (kembali) Kurang empat suku kata: pèngêt iki layang ingsun.
81	Lebih dua suku kata: katur dhatêng kang rama. (kembali) Lebih dua suku kata: katur dhatêng kang rama.
82	Kurang satu suku kata: prakosanya tan ana tandhing. (kembali) Kurang satu suku kata: prakosanya tan ana tandhing.
83	paman. (kembali) paman.
84	Kurang satu suku kata: mohal sira malaur kami. (kembali) Kurang satu suku kata: mohal sira malaur kami.
85	ajrih. (kembali) ajrih.
86	tinimbalan. (kembali) tinimbalan.
87	ginawe. (kembali) ginawe.
88	Pangran. (kembali) Pangran.
89	Bantên. (kembali) Bantên.
90	Kurang satu suku kata: Sultan Bantên lampahnya. (kembali) Kurang satu suku kata: Sultan Bantên lampahnya.
91	pambêdhilnya. (kembali) pambêdhilnya.
92	Kurang satu suku kata: sampun bubar jalma sasonga lumayya. (kembali) Kurang satu suku kata: sampun bubar jalma sasonga lumayya.
93	Mangkudirja. (kembali) Mangkudirja.
94	tingkah. (kembali) tingkah.
95	yukti. (kembali) yukti.
96	sinamun-samun (dan di tempat lain). (kembali) sinamun-samun (dan di tempat lain).
97	Biasanya guru lagu e: mangke. (kembali) Biasanya guru lagu e: mangke.
98	bobot. (kembali) bobot.