Babad Sultanan, British Library (Add MS 12288), 1809–16, #1017 (Pupuh 111–128)

--- [f. 204r lanjutan] ---

111. Sinom

1. samyarsa babdi[1] pangeran | anging sira Dêmang Kênthi | kangjêng pangeran tan arsa | ajrih de langên sang aji | kabèh sira tan apti | anusula ing sang prabu | karsanira piyambak | dudu têka ingong ugi | anging Dêmang Kênthi ingong nora arsa ||

2. dening langên sri narendra | abangêt awêdi mami | Dêmang Kênthi lah milua | sandika nêmbah pun Kênthi | nulya bubaran sami | enjingipun kang winuwus | Dèn Janingrat wus dangdan | Pangran Sêcaningrat kari | angantosi kumpule punang têtiyang ||

3. bupati apakumpulan | Dèn Janingrat sampun prapti | apamit dhatêng pangeran | Dyan Janingrat wus winêling | nêlas saraos galih | sawêlinge sampun putus | inggih saking jrih kula | dêdukane jêng kiyai | măngsa borong paman kula apitaya ||

4. kula botên pisan-pisan | yèn sêja purun kiyai | puniku dika uninga | sami karsane pribadi [pri...]

--- [f. 204v] ---

[...badi] | katon kula andhêdhi | kajawi para tumênggung | ngong ajak ngangkat karya | nanging lêlurah ing Gadhing | Sindusastra Ranawijaya kantuna ||

5. dipun iri[2] Janapura | ngumpulna pajêge sami | ingkang andhèrèk andika | bupatine Ponaragi | sampun winêling-wêling | samya kinèn nuli wangsul | wus putus nulya mangkat | pangeran ngandika aris | têka bênêr ature Si Janapura ||

6. kaya priye Wiradigda | lawan man Suryanêgari | Măndraka lan Sindusastra | pan sira wonge kiyai | ala bêcike uni | ing karsa-karsa sang prabu | lah priye karêpira | gonira bêcikên kami | lan kiyai ingong iki kuningana ||

7. ora sêdya pisan-pisan | ingsun wania kiyai | anging wêdi ngong kewala | Si Janapura kang warti | sangêt dukane kami | iku ta priye rêmbugmu | ilanga kang dêduka | lan ingong aja awêdi | lawan-lawan saya kandêl dosaningwang ||

8. ingong walèh marang sira | lawase sangu kuwatir | angsal tinimbalan rama | amasthi ngong ngati-ati | pastul alit tan kari | iya ana ngêsak ingsun | nora sêdya wania | dhumatêng kangjêng kiyai | bokmênawa manira dèn kaniya |[3]|

9. tan arsa mati piyambak | iku alane ti mami |

--- [f. 205r] ---

iku priye gon nyirnakna | aja na manah kuwatir | yèn mêngkatêna gusti | ture bupati sadarum | asangêt jrih kawula | botên sagêd anglampahi | lamun anggèr asuwala lan narendra ||

10. anging ta têmên kawula | mila asangêt kula jrih | manawi gusti kawula | katingal ngadon-adoni | sadaya matur bêkti | yèn mêngkatên gustiningsun | kawula nuwun lilah | ngaturi surat mring aji | ungêlipun kunjuka dhatêng sampeyan ||

11. nora tutug agupita | kasaru na duta prapti | sing Sêmarang bêkta surat | upênur ingkang akirim | kabêkta kuli-kuli | mantri Sêmarang kang tumut | wus katur ing pangeran | dan winaos punang tulis | pèngêt surat pratăndha tulus suci tyas ||

12. sarta tabe kathah-kathah | saking Gupênur Sêmawis | dhatênga sudaraningwang | Pangeran Mangkunêgari | sampun kadya puniki | wiyose pangran tur ingsun | prakara rama dika | sampun kawatir ing galih | katêmua ing kula nêngguh ramendra ||

13. pangeran atur kawula | andika rêbut nêgari | yèn têmên-têmên andika | ya utusana bupati | dhatêng nagri Sêmawis | ingkang prayoga amuwus | wus titi punang surat | Pangeran Mangkunêgari | rêrêmbagan rêmbage para bupatya ||

14. tinurutan punang surat | Janapura kang nyanggupi | sadaya sampun arêmbag |

--- [f. 205v] ---

Janapura kang tinuding | lawan mantri sawiji | Sura Mangunjaya iku | Janapura asuka | liwat lêgane kang ati | sampun tanggêl wasisan atur kawula ||

15. sampun matanggung ing lampah | kula dadi kuli-kuli | cingcing têlês gustiningwang | sampun ginawanan tulis | enjing budhal tumuli | datan kawarna ing ênu | wus prapta ing Sêmarang | pinêthuk ing reta uni | Paterongan praptèng laji pêpungkuran ||

112. Pangkur

1. sakêlangkung urmatira | mring Ki Janapura kalawan malih | Sura Mangunjaya iku | gupênur wus kapêdhak | surat tinampanan kinèn maos gupuh | pèngêt kang surat pratăndha | tulus iklas ati suci ||

2. sarta tabe kathah-kathah | sangking Kangjêng Pangeran Adipati | Mangkunêgara jêjuluk | Senapati Ngayuda | Anglêlana Jayaparusa waniku | dhatênga sudaraningwang | Tuwan Gupênur Sêmawis ||

3. sampuning kadya punika | wiyosipun tur ngong sudara mami | yèn dika têmên sih mring sun | sarju têmên prasanak | lawan kula kang padha têmên ing prabu | bapak dêlèr atur ingwang | sampun rungunên ing jalmi ||

4. ujaring wong kathah-kathah | dika kemawon lan kula anyampuni |[4] kadipundi pun gupênur | prajangjiyan andika | lawan kula dening bab kiyai iku |

--- [f. 206r] ---

sampun kawatir ing manah | yèn dika tan ngandêl kami ||

5. maido dawêg andika | tindhihana kula prang lan kiyai | sampun titi suratipun | gupênur suka-suka | ngraos dados angsale angadu-adu | Janapura Mangunjaya | lajêng sinêgah ing laji ||

6. nutugi nginum amangan | suka-suka nuntên gupênur angling | kapriye pangran karsèku | bab kang rayi sadaya | mêngko padha wis ana kene sadarum | anggawa ing layonira | ingkang rama nèng Sêmawis ||

7. kaya priye karsanira | Janapura Mangunjaya nauri | tuwan apênêd kalangkung | dening karuwun dika | tuwan botên bêbeja putra dikèku | sayêkti manah kawula | dèrèng sakaca[5] mênawi ||

8. andika norana prapta | mêngko ingsun wus enak ingkang ati | kowe mangkata ing besuk | Sênèn padha muliha | sira kalih ja garoh lan sun kêkintun | dhumatêng kangjêng pangeran | Ki Janapura nauri ||

9. inggih sampun gêgorohan | sinungakên kêkirimira uni | baludrune kawan pupus | kastop sapupus lawan | sakêlat[6] jêne sapak mori sakayuh | iki hèr mawar nêmbêlas | lawan pastule sasupit ||

10. lawan jam muni piyambak | iki

--- [f. 206v] ---

sêmprong lan kakèlèr sapêthi | lan arak sawarnanipun | iki sira piyambak | baludru nyapupus ya pasangon ingsun | pastule nyasupit sewang | dening sakèhing kêkirim ||

11. kang agawa wong Sêmarang | mantri kêkalih ka tumut sira sami |[7] gupênur malih amuwus | lah warahên pangeran | sakalane iya ingong durung wêruh | ing nêgara Surakarta | konên sukan-sukan sami ||

12. sasukane manahira | anayuba lah mangkata tumuli | Janapura bodhol sampun | lan Sura Mangunjaya | tan kawarna baris Japan sampun rawuh | lampahe katur sadaya | sapolah-polah wus ênting ||

13. pangran mirsa aturira | Janapura langkung eca kang galih | pangeran muwus ya ingsun | yèn dèn lilani ingwang | mring si bapak ya sakarsa-karsaningsun | Janapura matur nêmbah | inggih gusti dèn lilani ||

14. yèn mêngkone karsaningwang | besuk bakda padha adêgna mami | iya jênêngêna ratu | umatur Janapura | myang sadaya pan sandika aturipun | wus bubar gênti winarna | jêng sunan nèng Ponaragi ||

15. sampun mirsa wartanira | yèn bupati sadaya dèn andhêgi | wong alit miwah wong agung | nora kêna nusula [nusu...]

--- [f. 207r] ---

[...la] | lamun maksa pinêjahan wartinipun | gumarêgêt sri narendra | pangran sangêt beka ngaji ||

16. sampun mênggah jêng susunan | nadyan wong tapa bineka[8] tan kuwawi |[9] kang saya wiku sinuwun | kalangan ing antara | Dèn Janingrat prapta dene rencangipun | bupatine Ponaraga | katur tinimbalan prapti ||

17. parêk ingawe ing nata | nulya majêng saha samya wotsari | sumungkêm ngusapi lêbu | anêmbah ing suku sang | Bupati Ponaraga ganti angujung | sumukêm[10] pada suku sang | langkung suka sri bupati ||

18. kang manah kalangkung lêga | jêng susunan sadhatênge kang rayi | miwah Ponaraga iku | têtiga sami prapta | sri narendra ngandika apa riningsun | yayi mas basuki sira | kang rayi nuwun wotsari ||

19. narendra malih ngandika | sira katri apa padha basuki | bupati tiga anuwun | inggih barkat narendra | abdi dalêm têtiga sami rahayu | kangjêng susunan ngandika | wijiling sabda amanis ||

113. Mijil

1. yayi Sêcaningrat nora prapti | matur awotsinom | kawula nuwun rayi sang rajèng | asêmados ngumpulkên wadyèki | ămba ing Matawis | egal nuntên nusul ||

2. Radyan Janingrat matur ing aji | anuwun

--- [f. 207v] ---

sang katong | bêktinipun di dalêm sakèhe | mantri-mantri myang para bupati | sakèh wadu aji | lan para tumênggung ||

3. kalayan punika ingkang tulis | katura sang katong | Pangran Mangkunêgara surate | wus pinundhut binuka kang tulis | pucuk sêmbah bêkti | katura sang prabu ||

4. inggih sangking putra panduka ji | kang lêlana kaot | Pangran Mangkunêgara namane | ingkang dadya senapati jurit | Japarusa wani | sasampuning katur ||

5. wiyosipun rama ji ing nguni | paring surat kaot | mungêl surat paring idhêp rajèng | lamun nata kundur wus angancik | nagri Ponaragi | kawula anuwun ||

6. kalawan malih sri narapati | nimbali punang wong | pun paman Sêcaningrat kalihe | pun paman Jayaningrat prituwin | Ranadipurèki | asangêt anuwun ||

7. wondening kyai pun paman kalih | sumăngga ing katong | nanging pun Ranadipura mangke | sangêt dhepok dahat langkung ajrih | dêduka narpati | bilih têkèng lampus ||

8. mila sangêt sakalangkung wingwrin | dhumatêng sang katong | panuwun kula ing sang rajèng |[11] dipun agêng agêp[12] pariksa ji | dening sangêt bêkti | awêl[13] pêjahipun ||

9. punika tur kawula kiyai | sumăngga sang katong | lamun kadamêl bupati mangke | sakèh abdi dalêm Sokawati | punika kiyai | kang kawula [kawu...]

--- [f. 208r] ---

[...la] suwun ||

10. sanadyan kawula langkung ajrih | dhumatêng ing katong | yèn tan dhinahar tur kula rajèng | yèn tan pinaringkên Sokawati | tan seba wak mami | dhumatêng sang prabu ||

11. punika rêmbag sakèh bupati | sami aturnya wong | mila datan purun seba ngrajèng | botên saking kawula kiyai | karsane pribadi | sami aturipun ||

12. balih[14] narendra duka ing kami | sakêlangkung jrih ngong | dening duta paduka sang rajèng | Sindusastra Ranawijayèki | karsane pribadi | datan purun mantuk ||

13. mila pun Ponaraga tut wingking | man Janingrat kang wong | inggih saking tan wontên rencange | punika sangêt tur kawula ji | duta ingkang kari | kang kawula suwun ||

14. inggih kiyai kula tatrapi | darapon akapok | jalma dinuta dening sang rajèng | angage karsanipun pribadi | punika tur mami | titi surat putus ||

15. sabda pandhita wiku sang aji | langkung rêngu katong | dening pangran liwat pambekane | nora kaya karsaning Ywang Widi | langkung dening rujit | galihe sang prabu ||

16. angandika jêng sri narapati | Janingrat rèningong | kaya ngapa saparipolahe | Radèn Janingrat matur ngabêkti | kawula tan dugi | kabatinanipun ||

17. nging lairipun kalangkung ajrih | dêduka sang katong |

--- [f. 208v] ---

botên sêja puruna sang rajèng | malah kawula inggih tinari | icala dènnya jrih | dhumatêng sang prabu ||

18. sirêpa dêduka sri narapati |[15] anêdha rêmbag ngong | langkung sangêt bêktinira ngrajèng | Dèn Janingrat ature mrih singgih | ja katon ngadoni | putra lawan prabu ||

19. pinrih rapêt aja rêngat kalih | lan wêkca kemawon | nora dora matur sakawruhe | awotsêkar matur ing sang aji | kawula tan dugi | sanès sêratipun ||

20. iya iku adate ing nguni | sira durung tumon | nora kêna dèn cêkêl lambene | Dèn Janingrat nuwun saha bêkti | kathah aturnèki | kathah polahipun ||

21. kala prang Kêdhu katur wus ênting | tingkah polahnya wong | purwa madya katur sadayane | alah uwis mondhoka ta yayi | luwaran sang aji | kang seba wus mundur ||

114. Durma

1. dan warnanên jêng sunan injing sineba | pêpak sagung prajurit | miwah para putra | tanapi kang sêntana | pêpak kang măncanêgari | anèng mêndhapa | sunan dènnya siniwi ||

2. angandika susunan yayi Janingrat | lan Natawijayèki | pa sira arêmbag | ingsun arsa utusan | mring putra ngong ki dipati | samya wotsêkar | langkung dening prayogi ||

3. sapa kang prayoga [prayo...]

--- [f. 209r] ---

[...ga] yayi kang dinuta | yèn sawawi lan aji | pun Suradimêja | iya iku prayoga | nulya tinimbalan prapti | sunan ngandika | hèh Suradimêjèki ||

4. sira ingsun duta marang ing Barija | paringna surat mami | mring ki adipatya | nama Mangkunêgara | nuwun sandika tur bêkti | Suradimêja | sampun winêling-wêling ||

5. timbalana sakèhe para bupatya | poma ja wêdi jalmi | măngsa bodho sira | ya dèn prayitna uga | sira dèn polatan ngênting | surat tinampan | angandika nêrpati ||

6. wus mintara nuwun amit sampun kesah | sunan ngandika malih | dhi Natawijaya | kagungan sun gantungan | sira duma kang wêradin | prajurit ingwang | aja na ingkang kari ||

7. wong Kapilih kalawan wong Suranata | Saragni lawan Bugis | myang wong Brajayuda | Namèngyuda sadaya | Jagabaya aja kari | Singanêgara | Gandhèk lawan Pamiji ||

8. dèn warata anaa kang nyêkêl kapal | aja kudu abukti | lêmua kang kuda | miwah ta kakangira | anaa kang nyêkêl wajik | nuwun sandika | Natawijaya bêkti ||

9. aluwaran kang sowan tinundhung mêdal | sêmana sri bupati | rujit ingkang manah | anênêdha Ywang Sukma | emutna kang lali-lali | nora amala[16] | ingkang rayi pan prapti ||

10. Pangran Sêcaningrat

--- [f. 209v] ---

sowan ingkang raka | katur gêpah sang aji | sunan langkung suka | kang rayi tinimbalan | sampun lumêbèng ing puri | mangrêpa nêmbah | ing suku sang narpati ||

11. norakên jiwa dhiri tuhu taruna | pinêkul ing narpati | langku onêng ingwang | ari sun marang sira | lawan sun nora kapanggih | yayi lan sira | kang rayi nuwun bêkti ||

12. igih kula anglangkungi saking tuwan | apa ta sira yayi | apa wilujêngan | ingkang rayi mangrêpa | saking barkat panduka ji | samya waluywa | mulane sira lami ||

13. ariningsun nora prapta nuwun nêmbah | repot ngumpulkên dasih | nuwun duka nata | apuntên dhatêng ămba | sadurunge ari mami | wus sun tarima | kapriye kang na wuri ||

14. putranira ki dipati polahira | yayi mas sira uni | karêpe pan wikan | bêcik kalawan ala | mokal kilap ari mami | rayi anêmbah | tan sagêd munjuk aji ||

15. panduka nata nglangkungi dening wikan | kadipundi sira dhi- | êmas Jayaningrat | mapan sami uninga | polahe Mangkunêgari | măngsa boronga | sampeyan langkung uning ||

16. ora yayi têka sira atutura | langkung dening aruci | pun Mangkunêgara | tan sagêd ămba mirsa | mangke arsa ngadêg

--- [f. 210r] ---

aji | angantos bakda | Mulud taun puniki ||

17. tan kawilang sudibya bêkti narendra | kalingan dening mukti | sampun lêlayangan | lan Gupênur Sêmarang | inggih langkung wali-wali | surasaning tyas | kewran dening Wêlandi ||

18. kathah-kathah pangeran ature têlas | tata kalawan titi | gargut sri narendra | uwis aja dinawa | amondhoka sira yayi | masthi kalêswan | luwaran sri bupati ||

19. Pangran Sêcaningrat mundur pamondhokan | kawarnaa sang aji | anêpi susunan | langkung rudatin manah | anênêdha ing Ywang Widi | wus tinarima | pinasthi dadi aji ||

20. wêktu punika untung dadi wawêla | Pangran Mangkunêgari | ambeka akathah | cobaning Ywang mring nata | wus enjing sri narapati | sêdhêng sineba | kang rayi dèn timbali ||

21. Pangran Sêcaningrat lan Radèn Janingrat | Dyan Natawijayèki | myang kang para putra | kêkalih sampun prapta | tanapi wadya prajurit | pêpak sadaya | kubêng samya anangkil ||

22. sunan ngandika yayi mas Sêcaningrat | kaya ngapa sira dhi | mêngko wus kapanggya | yayi lawan manira | priye antêpira maning | trêsnamu ri mas | duwe sadulur kami ||

23. alair batin yayi sapraptanira | ingsun arsa udani | yayi ajarwaa | lair [la...]

--- [f. 210v] ---

[...ir] myang kabatinan | Pangran Sêcaningrat bêkti | anuwun duka | mila kawula prapti ||

24. sangking bêkti ămba dhumatêng panduka | mangke ngraos pun yayi | datan darbe yayah | gih sampeyan gantinya | syargi kangjêng rama aji | sêmbahan ămba | lair tumêkèng batin ||

25. botên larang bêktia mila ba prapta | tan ketang wirang sakit | sangking bêkti ămba | sunan dhatêng sampeyan | tan sêdya ngimpia maring | Mangkunêgaran | liya sampeyan aji ||

26. sasirnane rama ji ing Surakarta | sampeyan kang gumanti | sun yayi tarima | dèn tulus ujarira | aja na ingkang nyidrani | ja kaya kuna | mêngko padha sayêkti ||

27. ingkang rayi matur bêkti botên sadya | dhihin dalasan mangkin | inggih mung sampeyan | sasêmbahan kawula | mugi pun Mangkunêgari | dosane linga | yèn tan bêkti ing aji ||

28. kula dèrèng gumingsir ngabên prakosa | lamun ngadu prang tandhing | dhuh ari sun dhawak | sêca gagah prakosa | aja na ngêmpèk-êmpèki | asih kêkadang | nora na amunjuli ||

29. yayi dèn tulus jarira apa sira | milu sabayapati | gih sakarsa tuwan | kula dhatêng sumăngga | apa têmên sira yayi | inggih sawêkca | yèn [yè...]

--- [f. 211r] ---

[...n] mêkono[17] ri mami ||

30. ingsun iki tan angrasa duwe kadang | kang tisna bayapati | anging yayi sira | payo padha rinêbat | têtilare rama swargi | lamun kalilan | payo padha amukti ||

31. kang sun jaluk sira nom sun kang atuwa | masthi ya andhap inggil | ing saturunira | lawan saturun ingwang | turuta milu amukti | ya kajabaa | alanipun pribadi ||

32. inggih ămba sumăngga ing karsa nata | tan lênggana karsa ji | ngandika susunan | iya aja na cidra | anging ta yayi sawiji | aprasêcaa | kalêbua ing jaji[18] ||

33. dangu kèndêl Pangran Sêcaningrat kewran | ing karsane sang aji | tambuh karsanira | dinulu galih awrat | ngandika malih sang aji | mila yayi mas | dangu sira tan gusthi ||

34. nora ingsun yayi tan apracaa |[19] rêgêp ing gama suci | kang rayi kabêtah | wotsêkar inggih sunan | yèn tan têmên-têmên mami | dhatêng sampeyan | sampun manggih basuki ||

35. yèn tan jungjung dhumatêng paduka nata | mangke dalasan binjing | tumêkèng ing putra | anak mas adipatya | yèn tan jujung awak mami | dadinya nata | kenginga ing prajangji ||

36. saturun ămba inggih wontêna

--- [f. 211v] ---

ngandhap | kalih turun sang aji | tan kenging gumantya | yèn taksih turun tuwan | yèn cidra ngong kêna jangji | iya tarima | kang sun dhangdhang ku yayi ||

115. Dhandhanggula

1. kajaba cidranira pribadi | yayi iku ora têka ingwang | yèn dhinginana wak ingong | mangkono jajiningsun | nora sêja ta awak mami | yèn cidra têka sira | dudu têka ngingsun | iku alane piyambak | sinauran gêtêr patêr ing wiyati | ngandika sri narendra ||

2. yayi Janingrat lan ari mami | Natawijaya prajurit ingwang | apa ta kaya ature | kabèh kaya rèningsun | Dèn Janingrat miwah kang rayi | Radyan Natawijaya | matur awotsantun | inggih botên siwah lawan | rayi nata adan aprasêca sami | sampun nêlas sadaya ||

3. ya tarima karo ari mami | miwah bocah prajurit sadaya | jro lawan jaba ature | apa kaya riningsun | nuwun nêmbah prasêca sami | gênti ingkang prawira | nêlas sêcanipun | katarima ing susunan | angandika nata mring wadya prajurit | hèh ya kawulaningwang ||

4. padha sira pirsakêna sami | ariningsun ya Ki Sêcaningrat | lawan pênjaluke dhewe | jumênênga riningsun | Ki Dipati Bintara iki | wadya nuwun wotsêkar | lawan ariningsun |

--- [f. 212r] ---

Janingrat sun lèhkên aran | jumênênga Pangran Natakusuma ki | gumanti kadya eyang ||

5. adhi Natawijaya sun alih | anamaa Pangran Pakuningrat[20] | lah wis ngèstokêna kabèh | wadya sadaya nuwun | dan tadhahan sêlur kang mijil | wus dhahar sri narendra | warata sadarum | sih mênuhi dhatêng jaba | dènnya dhahar wusan linarod[21] ing jawi | pawongan kang anămpa ||

6. aluwaran susunan kang nangkil | bubar kabèh kocapa Mas Răngga | mila mantuk sapêjahe | patihira karuwun | kang agitik kadang pribadi | aran Ranadipura | milane dèn jujug | dening wau Ki Mas Răngga | kala pamit anèng Madiun nyarêngi | lawan wadya Mataram ||

7. wus kalakon malês larapati | Ranadipura tan kêlar năngga | lan Mas Rănga pêpêrange | gancang sampun lumayu | mring Barija sing Sokawati | wus kancikan Mas Răngga | jalma alit jinum | wus lama Ranadipura | adul-adul ing Pangran Mangkunêgari | akèh-akèh turira ||

8. matur yèn pangran dipun sumbari | mring Mas Răngga pan akathah-kathah | ature mrih dêdukane | pangran brêmantya asru | mêpak bala para prajurit | pangran tindak piyambak | saprajuritipun | mêdal kilèning sagaran [sagara...]

--- [f. 212v] ---

[...n] | lakung ngalèr rêrêb kêkadhar prasami | pungkur samya rinêksa ||

116. Pangkur

1. anujoni padhang bulan | angkatira pangeran têngah wêngi | Mas Răngga nèng Karja wau | tan nyana yèn pinaran | dening pangran nora nana wartanipun | alena sarencangira | pangeran pan sampun prapti ||

2. prayitna sawadyanira | tanpantara Mas Răngga dipun gitik | kagyat Mas Răngga kalimput | mèh dhidhik katiwasan | dangdanane Mas Răngga kantun sadarum | lumajêng mring Ponaraga | asowan sri narapati ||

3. pangeran enjinge nulak | tinilaran kang têngga Sokawati | Ranadipura puniku | lan mantri jro tinilar | Ki Mas Răngga ing Ponaraga wus rawuh | katur dhumatêng susunan | yèn tiwas tinukup wêngi ||

4. Ki Mas Răngga tinimbalan | atanapi kang rayi-rayi sami | dinangu sapolahipun | Mas Răngga awotsêkar | ngunjukakên pêjah gêsang sang aprabu | tinukup tiwas kawula | kang dangdanan kantun sami ||

5. mèh dhidhik nêmahi pêjah | yèn sampuna angsal barkat narpati | amba tan nyana salugut | yèn tinukup pangeran | mangke nagri dalêm Sokawati prabu | kagenan Mangkunêgaran |

--- [f. 213r] ---

Ranadipura lan malih ||

6. mantri jêro ingkang samya | anênggani nêlukên Sokawati | di dalêm mantri kèh nukul[22] | ămba ngunjukkên pêjah | tur têtêkan tiwas ngrêksa nagri prabu | kang dados ajrih kawula | katingal ngadon-adoni ||

7. suraning singat andaka | mênggah ămba tan sêja tan angimpi | yèn angabênana wuwus | mangke ămba sumăngga | nagri dalêm Sokawati karsa prabu | pun dasih darma tatêngga | ya wis sun luwih udani ||

8. darma bae sira Răngga | ginawe marga beka Mangkunêgari |[23] kangjêng sunan langkung wiku | dening ta winiwitan | kangjêng sunan sangêt watir mring jêng ratu | dyan anduta ingaturan | gandhèk mit mintar sira glis ||

9. kangjêng sunan wus luwaran | tan kawarna gandhèk Ngrancang wus prapti | jêng ratu ngaturan gupuh | daut garwa myang putra | tan kawarna marga kangjêng ratu rawuh | miwah sori putra-putra | pra răndha sêntana aji ||

10. wus prapta ing Ponaraga | ingurmatan kangjêng ratu wus manjing | ing dalêm pura pinêthuk | kinanthi manjing pura | agunêman siyang latri kangjêng ratu | lawan putra jêng susunan | sigêgên ingkang winarni ||

11. Pangeran Mangkunêgara | siyang dalu sukan-sukan [su...]

--- [f. 213v] ---

[...kan-sukan] nutugi | myang totohan rintên dalu | langkung lêga kang manah | Sokawati ing mangke sampun karêbut | ingkang ginawe Mas Răngga | Ki Adimênggala iki ||

12. di dalêm sakilèn dalan | kang ngayumi Surawijaya uni | tandhês saêlèr dalanggung | kang ngayumi lèr Sala | Brajamusthi sêntana têtindhihipun | Pangeran Mangkukusuma | mila langku eca galih ||

13. karsane saya ngatara | Janapura kang ngadoni ajuti | tan lama antaranipun | kang layon Pangran Arya | sampun prapta kinèndêlkên Bayawangsul | wus katur dhatêng pangeran | nulya ngumpulkên sakèhing ||

14. para kaum kinèn mapag | sarupane dhatêng ing Bayalali | kinèn nglajêngakên wau | kang layon Pangran Arya | mring Magiri tan kawarna wus kinubur | mapan sampun binêcikan | pan nora antara lami ||

15. sarêng bakda sasi Bêsar | jêng pangeran nuntên jumênêng aji | ngadêg watang dina Sêptu | lan damêl gulang-gulang | walung dasa kang prajurit kathahipu[24] | baya wus karsa Ywang Sukma | tan lumrah jumênêng aji ||

16. mêngkana kang cinarita | duta dalêm Suradimêja prapti | Barija sampun malêbu | panggih lawan pangeran | bupati tinimbalan pêpak sadarum [sadaru...]

--- [f. 213*r] ---

[...m] | miwah wau ingkang paman | Pangran Purbaya wus prapti ||

17. duta dhawuhkên timbalan | Pangran Mangkunêgara timbalan aji |[25] puniki gih suratipun | kangjêng sri naranata | hèh dhawuha mring andika dipun gupuh | kang surat sampun tinampan | wus binuka punang tulis ||

18. pèngêt iki layang ingwang | sarta salam donga sun Jêng Sang Aji | Sunan Pakubuwanèku | Senapati Ngalaga | Ngabdurahman Sayidin Natagamèku | dhawuha ing putraningwang | lawan sakèhing bupati ||

19. iki liring layang ingwang | aprakara iku bocah sawiji | iku dhingin ingsun pundhut | aran Ranadipura | iya sangking aturira putraningsun | mêngko sun tuturi sira | wêkasan sira kukuhi ||

20. sira angaturi layang | mring sun iya muni tulis nglangkungi | akèh-akèh sira wuwus | ujar kang ora-ora | kaya durung sun dadi aji apunggung | ngatrapkên[26] kang tanpa dosa | nora layan ukum adil ||

21. ingsun nora pisan-pisan | aduwea cidra ing sirang[27] kaki | miwah sakèh sanakipun | tanapi kang bupatya | begal karya ngrong pasanakan marunggul | dening sira nora arsa | angratokakên ing kami ||

22. lah iya sakarsanira | sok aja uga ala têka ing kami |[28] kapan [kapa...]

--- [f. 213*v] ---

[...n] ingsun tanpa ukum | tan lyan alane dhawak | wong tan asih tan kurang pamadanipun | aja kakehan kapirsa | dening jalma nora bêcik ||

23. sira mungkar karsanira | nanging ingsun tan ngrasa duwe cantrik | yèn sira têmên maringsun | bok iya ajarwaa | ingkang êndi kang dadi rasan ngatimu | kang sisip gon sun parentah | mring sira myang wadya mami ||

24. wus titi kang punang surat | Ki Suradimêja dhawahkên malih | timbalanipun sang prabu | bupati ingandikan | kinèn mundhut dhatêng andika sadarum | pangran ature sumăngga | ing karsanira narpati ||

25. puniku pêpak sadaya | kadipundi myarsa timbalan aji | padha sebaa sadarum | botên wontên kang nabda | langkung èwêd manah bupati sadarum | ajrihe wus kinêcêkan | bopati norana gusthi ||

26. pangeran asru ngandika | sanak-sanak manira tulung pikir | yèn kèwêdan dèrèng rêmbug | awon pênêding kathah | lamun seba gih asowana sadarum | yèn tan seba sadaya |[29] apênêd samya tur tulis ||

27. yèn tan wontên kang anurat | gih kawula ingkang atulung carik | samya mêlinga sadarum | sarasane kang manah | nulya samya pinêndhêtan [pi...]

--- [f. 214r] ---

[...nêndhêtan] êcapipun | sadaya samya nênurat | kang tan bisa nyambat carik ||

28. kang surat prasamya dadya | sampun katur Pangran Mangkunêgari | kang tan prayoga ing wuwus | anulya ingowahan | sampun dadya surat ngêcapan sadarum | sinungakên punang duta | gandhèk atampi tumuli ||

29. anulya sami bubaran | punang gandhèk sampun mondhok sira glis | ing latri nora winuwus | enjing nulya pamitan | wus linilan caraka mangkat wus laju | ênêngêna kang winarna | gulamilir Ponaragi ||

117. Dhandhanggula

1. dyan warnanên susunan siniwi | dening sakathahe wadyabala | Dèn Jayèngrana praptane | kentare duk rumuhun | sangking Tambar kinèn agitik | Wirasaba wus bêdhah | katur ing sang prabu | langkung suka jêng susunan | sagupita duta sing Barija prapti | katur nulya ngandikan ||

2. pra dipati samya dèn timbali | myang sêntana miwah putra-putra | wus prapta ngarsa sang rajèng | tata silanya bungkuh | punang duta matur ngabêkti | sampun ămba kaduta | dhatêng putra prabu | Pangeran Mangkunêgara | mangke ngaturi surat pinundhut aglis | binuka sinukmèng tyas [tya...]

--- [f. 214v] ---

[...s] ||

3. wus kuningan saunining tulis | samya ciri kathahipun rolas | sadaya sami ungêle | atur para tumênggung | myang Pangeran Purbaya sami | kinawruhan ing sunan | surat cidra wuwus | diksura kang dadi manah | suratipun Pangeran Mangkunêgari | titi surat rinusak ||

4. ingkang layang sampun sinisuwir | jaja dalêm upama têmbaga | apracina sru dukane | padon lathi kumêdut | ingkang cahya lir wora-wari | ujyalanya baranang | sêgargut andulu | Sunan Senapati Nglaga | tingal kocak ujyala lir kadi api | rêrêp sakèhing bala ||

5. Kangjêng Susunan Mataram angling | hèh ta sami sakèh wadyaningwang | padha sun jaluk gawene | apa têmên maring sun | padha milu sabayapati | ingsun ratu anistha | cinacad jalma gung | pa sira kaya mêngkana | ing ature jalma kang tan asih kami | sadaya ngrêpèng nêmbah ||

6. botên sêdya sinuwun tan ngimpi | măntraa kadi jalma duraka | dede jalma satêmêne | ngandika sang aprabu | sira yayi Bintara kadi | ature wadyaningwang | kang rayi umatur | mila ămba praptèng sowan | inggih botên kadi jalma atur lamis | sumăngga karsa nata ||

7. ingsun tan

--- [f. 215r] ---

pracaya kèh wong lamis | yèn ta nora prasami jangjeyan | mijila kabatinane | narendra narik dhuwung | anyarêngi para bupati | samya narik curiga | myang sêntana prabu | angandika jêng susunan | iki apa tingalana kang sayêkti | angrasaa yèn lanang ||

8. iki dhuwung ingsun mintra[30] mami | têtilare jêng rama suwarga | duk alit ginadhang mangke | măngka tuk barkatipun | kangjêng rama jumênêng aji | sun rêbat toh ludira | sêbit kulit ingsun | lara anglih nora etang | pêjah ingsun nusup-nusup sun labuhi | mêko[31] wus jênêng nata ||

9. lamun sira anglorod ing kami | lamun nora lawan karsaningwang | kaya tan gumingsir ingong | jalma-jalma ping pitu | nora sêdya ingsun unduri | gon sun rêbat nêgara | sa-Jawa akumpul | dadia mungsuh sadaya | nora ulap wus jamake wong ajurit | ginarumung paprangan ||

10. sira yayi kadi ingsun iki | lamun têmên sira dhinginana | Pangran Bintara ature | kawula nuwun prabu | èstu kula têmêni aji | mila kawula kesah | sunan têlêng kayun | yèn sadya anyidranana | gumingsira sunan saking ing prajangji | anulya aprasêtya ||

11. angandika jêng sri narapati |

--- [f. 215v] ---

hèh Jayèngrana sira amirsa | kaya ngapa pracinane | Jayèngrana wotsantun | inggih ămba lamun ngoncati | kula ing prajangjeyan | têmên-têmên prabu | ămba lamun tan puruna | mêngsah dalêm prasêtya agama suci | supata kathah-kathah ||

12. angandika jêng susunan malih | sira Răngga emut prajangjeyan | aja ngoncati têmahe | pun Răngga andik matur | sang aprabu tan ngandêl mami | botên mangke kawula | angabdi sang prabu | wangsul-wangsul aprasêtya | yèn tan wontên panjênêngan sri bupati | ămba tan dados jalma ||

13. alit tumêkèng agêng puniki | kang ngitik-itik paduka nata | yèn cidraa ing sang rajèng | jalma-jalma saptèku | ngoncatana sangking prajangji | utawi yèn ajriha | satru jaya prabu | atilar dhatêng paduka | kathah-kathah prasêtya katur ing aji | ngimpia lagi nora ||

14. jêng sunuwun[32] angandika malih | ariningsun sira Pakuningrat | prasêtyaa dipun age | kang rayi nêmbah matur | mila ămba nusul sang aji | arsa bêkti ing pada | batin trusing wuwus | tan anyipta lêlamas |[33] lamun ămba tan têmên nyidrani aji | ngoncati prajangjeyan ||

15. apraca [apra...]

--- [f. 216r] ---

[...ca] dhumatêng sang aji |[34] Pangran Pakuningrat kathah-kathah | anêlasakên ature | dèrèng sêsinggah purun | botên ngimpi sêdyaa ajrih | sakarsaning narendra | sandika tumurut | sampun pisah sêdya ămba | lan narendra tumurut sabayapati | angandika susunan ||

16. yayi Natakusuma sun tari | kaya priye sira aprasêtya | sêjanira prapta kene | tigal nagara agung | sira têmah lara lan anglih | apa yayi tan owah | bêktinira mring sun | Pangeran Natakusuma | wus gumêtêr nora bisa anauri | wêkasan awêcana ||

17. ngunjukakên ingkang pati urip | adhuh sun luwung kapêjahana | kasêlak mijil êluhe | sumèlèh dhuwungipun | wus sumaput tan uning jalmi | ya uwis sun tarima | bêktinira mring sun | ngandika malih susunan | sira katri bupati ing Ponaragi | yèn têmên prasêtyaa ||

18. wus prasêtya bupati katrining | langkung têlas supata ngagama | katur dhumatêng sang rajèng | ngandika sang aprabu | timbalana prajurit mami | sakèh kang anèng jaba | wus prapta sadarum | anulya para lêlurah | ganti-ganti supata prasêtya sami | kang kinèn dhinginana ||

19. wadya

--- [f. 216v] ---

Suranata lan Kapilih | supatane lir kadya Mas Răngga | mungêl ing ngajêng sêtyane | Saragni matur umyung | inggih sami prasêtyanèki | sunan narik curiga | wadya narik dhuwung | hèh ya wong elinga lanang | samya nangis sunan kang dipun êbyuki | ginarumung ing wadya ||

20. kathah-kathah supata wong wani | saur manuk supata ngagama | samya sanggup mati kabèh | gurnitanipun umung | nulya samya dipun sapihi | kinèn aprangjajeyan[35] | sami kancanipun | Kapilih lan Suranata | dènnya jangji Saragni samya prajangji | lawan wong Namèngyuda ||

21. sampun tutug sadaya prajangji | supata aja na ngoncatana | dyan tinundhung mêdal kabèh | luwaran sang aprabu | sêntana ji miwah bupati | ngati-ati sadaya | bok na karsa prabu | datatitanan[36] jêng sunan | langkung rujit salaminira aruntik | kasmaran kang tumingal ||

118. Asmaradana

1. langkung onêng sri bupati | Kangjêng Sinuhun Mêtaram | kadya rinujit galihe | karuna sajroning nala | kagugu kadawèng tyas | surat sadaya ngêlipun | dening ta nora kayaa ||

2. Kangjêng Sinuhun Mêtawis | anênêdha ing Ywang Sukma | anamun gèn panêpène | pratela tan kinêliran [kinê...]

--- [f. 217r] ---

[...liran] | Gusti lawan kawula | pan wus wruh ing tunggalipun | kang sinêmbah ya Pangeran ||

3. kang nyata sinêmbah uni | tunggal ing sajatinira | lir satu lan ribagane[37] | mulya êning tingal nyata | tan ana kawoworan | anênêdha ing Ywang Agung | rat jagat Jawa ngidhêpa ||

4. sakèhe manusa Jawi | sunan kang ngêbayanana | têtêpa sumilih katong | ginampangna ing Pangeran | emuta ingkang mungkar | idhêpa tunggal rasèku | ing cara carêm sarêmbat ||

5. ping kalih minta Ywang Widi | wadya sadaya kang mungkar | yèn têmên tisna ujare | dèn adilana Ywang Sukma | mêngkana kang nalika | solah mona-muninipun | kang minăngka panêngêran ||

6. wus tinarima Ywang Widi | ing têmbe dadi narendra | tur kèringan ing wadyane | nanging sawêktu punika | pasthi tan kêna owah | dadya wawêlaning ratu | dèrèng tutug lêlampahan ||

7. mêngkana sri narapati | tanpa guling tanpa dhahar | kalangkung ing sungkawane | têngah dalu wayahira | nimbali pakathiknya | têtiga lêlurahipun |

--- [f. 217v] ---

abdi dalêm Suranata ||

8. aran Kaji Tapsirodin | lawan malih sisihira | Muhidin Muhyadin rane | abdi tutus kina-kina | sampun têdhak-tumêdhak | iya satarutusipun | têdhak abdi Kartiyasa ||

9. wus prapta ngayun narpati | tinimbalan marang dagan | pasarehane sang rajèng | angandika sri narendra | hèh jalma kang têtiga | kaya ngapa jênêng ingsun | dadya ratu lir baskara ||

10. tansah manggung brăngta kingkin | wadyaningsun padha mungkar | apa baya wahanane | galih ingsun langkung susah | ginugujêng ing lma[38] |[39] langkung wirang ing Ywang Agung | dadya ratu tan kèringan ||

11. apèn[40] ora dèn adili | jalma têtiga tur sêmbah | anuwun duka sang rajèng | tan kadugi têkdiring Ywang | kaya ngapa karêpira |[41] mênggah pun dasih sinuhun | sang prabu tanbuh lêrêsa ||

12. prakawis wadya tan asih | sinuhun wêla kewala | dèrèng dhatêng lampahane | pamupusane wangsita | kêkah karsaning Sukma | nadyan tan wontên ajujung | lamun takdir dadi nata ||

13. măngsa wandea narpati | dadya nata tanah Jawa | kinarubuta wadya kèh | sinuwun tan pilih marga | karsaning Ywang Kang Mulya | inggih

--- [f. 218r] ---

kathah marganipun | dede punika kawasa ||

14. jalma kang mungkar narpati | punika sami kawula | kang kawasa nging Ywang Manon | nging punika atur ămba | susunan angandika | ya iku batinan ingsun | yèn ingong tan duwe pasrah ||

15. amasthi susah kapati | mulaningsun apracaya | kang sun dulu ing Ywang Manon | ngandika malih jêng sunan | hèh ingsun sêksènana | mênawa kalalèn ingsun | wong têlu emut-emuta ||

16. sakèhe ta wadya mami | kang milu sabayapêjah | kang têmên-têmên bêktine | kajaba sisipe dhawak | miwah wong Sokawatya | kang ngabêkti marang ingsun | dosa pêjah sun apura ||

17. dosa lara sun adili | apura lan palamarta | sun paitakên gêtihe | nora arsa mêjahana | yèn bangêt dènnya beka | wali-wali alanipun | sun kesahakên kewala ||

18. iku yèn dosane ngênting | sun nora arsa tumingal | mêksiha dadi abdi ngong | nora kêna lunga-lunga | saturun-turunira | ingabdèkna turun ingsun | jalma kang sun ucap ika ||

19. poma ya bocah sun katri | padha sira ngêt-èngêta | iku pangandikaningong | besuk têmbe yèn sun duka [du...]

--- [f. 218v] ---

[...ka] | mring jalma mau ika | sangêt arsa têkèng lampus | wong têlu samya elinga ||

20. iya sun wênangkên katri | duwe atur apemuta | anggendholi dukaningong | poma ta padha emuta | pinrêmên ing wardaya | aja na jalma kang ngrungu | wêkasan gêdhe atinya ||

21. nuwun nêmbah wong katrining | sunan malih angandika | kang sun pikir ing samêngko | iya prakara ing lampah | kang bêcik linakonan | iya uwis besuk esuk | ri sun kalih timbalana ||

22. Natakusuma ri mami | lan saha dhi Pakuningrat | Si Răngga Jayèngranane | sira wong têlu milua | tinundhung samya mêdal | nulya Brajamusthi rawuh | saking nagri Sokawatya ||

23. lan Adimênggala iki | sarta cinanthelan ujar | Surawijaya ing mangke | arsa sowan ing sang nata | ingabdèkna piyambak | lan kang rayi canthèl atur | Pangeran Mangkukusuma ||

24. arsa sowan ing sang aji | ature kadya mêngkana | wus enjang kawarna mangko | sêntana sowan sadaya | miwah para bupatya | nulya prapta wong têtêlu | sêntana catur ngandikan ||

25. ingkang wus kocap ing ngarsi | nulya samya

--- [f. 219r] ---

manjing pura | astha jalma parêk ngrajèng | abungkuh anèng ngayunan | kang sêpi pinanggihan | kêbon wetan prênahipun | ingayap dening wong astha ||

26. manggung samya dèn tundhungi | dangu nêlasakên rêmbag | kadadeyaning lêlakon | amikir ingêr nagara | myang pikir punang mêngsah | iya kadadeyanipun | tanapi mikir kang putra ||

27. Pangeran Mangkunêgari | tan kêna patut wus atas | dadya mikir ing lampahe | adhimas Natakusuma | Pakuningrat lan Răngga | Jayèngrana ingsun tantun | pikirira kang prayoga ||

28. apa bêcik tadhah mami | tanapi yèn lumaksana | ingsun têka nurut bae | yèn sira wus padha rêmbag | prayayi catur turnya | sumăngga karsa sang prabu | pun dasih darma lumampah ||

29. jêng sunan wêcana aris | ingsun nora ngage ulap | lan mungsuh Kumpêni kabèh | miwah Si Mangkunêgara | atadhah ingong sura | lumaksana ingsun purun | kang sun prih pakolèh lampah ||

30. apa bêcik anadhahi | apa bêcik lumaksna |[42] wong katrini tur sêmbahe | yèn sawawi lan narendra | sae tindak susunan [su...]

--- [f. 219v] ---

[...sunan] | akathah pakantukipun | bèbèr jêmbar kang polatan ||

31. wêwah agung wadya aji | têdhah[43] kêdhik pakantuknya | nging măncanêgara bae | wêkasan rupak jagatnya | katingal lit kang manah | lamun tindak jêng sinuhun | abdi dalêm gêng manahnya ||

32. mêngkatên pangucap dasih | nyata wignya luwih sura | pracina tindak sang rajèng | lan wadya kang tisna nata | tan wang-wangên ing marga | gènnya sowan ing sang prabu | wadya mijil samya sura ||

119. Mijil

1. amasthi prapta sowan sang aji | Sokawati Paos | wadya astha wus rêmbag ature | lan turuning Brajamusthi prapti | asowan sang aji | lawan malihipun ||

2. di dalêm Adimênggala prapti | lan rayi sang katong | Pangran Makukusuma[44] bêktine | canthèl atur arsa sowan aji | wang-wangên ing margi | kewran têbihipun ||

3. lawan malih di dalêm narpati | Surawijaya wong | canthèl unjuk ingkang bêkti ture | Brajamusthi kang dipun wawrati | nuwun kilèn margi | sapêngalèripun ||

4. salèr margi sagah angayumi | Surawijaya wong | anging panuwunipun sang rajèng | sampun kungkulan para dipati | lyanipun sang

--- [f. 220r] ---

aji | punika turipun ||

5. ngabdèkêna piyambak narpati | sumăngga ing katong | kathah Surawijaya ature | yèn kadhahar dhumatêng narpati | gih pun Brajamusthi | wonipun kang nanggung ||

6. Surawijaya turipun ngênting | bilih cidra katong | atinipun wus kawêngku kabèh | dhatêng Dimênggala Brajamusthi | ngiture sawiji | Surawijayèku ||

7. panduka ji ngaturan nindaki | mring Paos sang katong | ecaa pinarak dhahar sare | dadosa jimat ing wadu aji | Surawijayèki | ingkang aprang pupuh ||

8. suka pêjah angayahan aji | sumăngga ing katong | rêmak binandhêmna abdi ture | Surawijaya ture nglangkungi | yèn dèrèng wor siti | rêmuk balungipun ||

9. dèrèng ulap pakaryaning aji | kang ngandika katong | iya ingsun lilani ature | nanging nuli sebaa tumuli | yèn têmên ing kami | ja wangên dêlanggung ||

10. ingsun arsa tindaka tumuli | uwara wadya ngong | bêgja kapapag marga lampahe | Surawijaya yèn èstu bêkti | wis mêtua sami | uwara wadya gung ||

11. samya wotsari jalma tri mijil | astha sarêng miyos | praptèng jaba Brajamusthi age [a...]

--- [f. 220v] ---

[...ge] | dhinawuhan timbalaning aji | yèn tindak nèng margi | sira kèn rumuhun ||

12. sandika ature Brajamusthi | Dimênggala mangko | dipun pundhut dhumatêng sang rajèng | sangking Mas Răngga wus kinèn nunggil | ing gamêl narpati | salêlênggahipun ||

13. nuntên jêng sunan ngumpulkên dasih | magang kang wira nom | anakira Surabrata mangke | Surakusuma myang arinèki | lan Kartadirjèki | Sindurja nakipun ||

14. winor mantri nom măncanêgari | sigêg winiraos | Pangran Mangkunêgara ing mangke | amiwiti sampun kaping kalih | bumi Ponaragi | wus kinèn angikud ||

15. pun Jaendra wau kang katuding | wus katur sang katong | lamun ngrusak ing têpis wiringe | siring kidul kilèn Ponaragi | anulya kang rayi | kinèn mapag mungsuh ||

16. Pangran Pakuningrat wus lumaris | myang bupatinya wong | Ponaraga andhèrèk lampahe | kawarnaa campuhing ajurit | akathah kang mati | mêngsah kawon sampun ||

17. Pangran Pakuningrat wus abali | gênti winiraos | Purwanêgara kinon lampahe | dhinginana mulih mring nêgari | Madiun wus prapti | pan amanggih mungsuh ||

18. lajêng tarung arame kang jurit [ju...]

--- [f. 221r] ---

[...rit] | mêngsah sampun kawon | Purwanêgara wangsul lakune | angaturakên bandhanganing mring aji |[45] jêng sunan winuni | sêmana winuwus ||

19. mapan sampun antarane lami | arsa tindak katong | mring Sokawati ika karsane | wadyabala pradangdanan sami | busêkan jro puri | atap sinomipun ||

120. Sinom

1. dyan sunan amirsa warta | yèn arsa dipun lurugi | Kumpêni lawan wong Jawa | pan arsa pêniju kalih | Pangran Mangkunêgari | warti lampah mêdal kidul | anjog bumi Kaduwang | Kumpêni mêdal lèr jogi | ing Madiun mêngkana sri naranata ||

2. kalangkung kewran kang manah | arsa tindak ana warti | manawa ta karuwunan | nulya sunan animbali | Ki Muhidin Muhyadin | ing gêdhong wetan gènipun | piyambak tanpa rencang | hèh ya kawula sun kalih | ingsun[46] tari yèn sidaa mungsuh prapta ||

3. kaya apa karo sira | lamun ingsun dèn dhingini | kasêlak kang mungsuh prapta | apa bêcik sun oncati | pa bêcik sun tadhahi | sumăngga karsa sang prabu | dening ta karsaningwang | yèn sida kang mungsuh prapti | nora sêdya gumingsir sing Ponaraga ||

4. langkung wirang gumingsira | ing sagup ingsun pribadi | agendholana ing lawang | iku sun gawe upami | kaya pa sira kalih |

--- [f. 221v] ---

rèhira kawulaningsun | antêpira ngawula | apa milu bayapati | marang isun umatur kalih wotsêkar ||

5. dhatênga ing sakit pêjah | gêsang sampun kantun gusti | saturun-turun kawula | ngabdèkna turuning gusti | tan ngimpi ngawula ji | liya saking sang aprabu | datan sêdya ngawula | antêp ămba yayah bibi | yèn tan lêrês inggih ingkang mêjahana ||

6. awal akir ămba suka | pêjah gêsang katur ngaji | durung ta ingsun pracaya | yèn durung prasêtya mami | nuli prasêtya kalih | yèn tilara sêdya mangsul | ratu lyan ngoncatana | tur kula dhatêng sang aji | kajawia sinuhun karsèng Pangeran ||

7. tan asanggup kakêndêlan | nging sampun kantun lan gusti | ya uwis ingsun tarima | aturira marang kami | kapriye sira ugi | Si Mangkunêgara iku | nuwun sumăngga karsa | ora dugamu sun tari | kang upami wrêksa gêng pang tinutuhan ||

8. ayodipun[47] dinautan | kantun wit tinêgor gampil | punika yèn karsa dora | nging kintên ămba asêpi | kalbèng pintên prakawis | dhatênga pisah lan prabu | dawêg beka kewala | langkungi[48] bêkti putra ji | bênêr turira kang dhihin mau ika ||

9. lah uwis padha mêtua | prayitnaa sira sami | awotsêkar samya [sa...]

--- [f. 222r] ---

[...mya] mêdal | jingipun Purwanêgari | turuning ing sang aji | mêngsah anglurug mangidul | Magêtan Jagaraga | wong Madiun wus ambalik | kêdhik kantun anging kang cêlak nêgara ||

10. punika têksih bêktinya | kèndêl bêbodholan aji | sunan nata ingkang bala | anulya Purwanêgari | sarencang kinèn mulih | wong kadipatèn tan kantun | winêling ja kapirsa | lakune kinèn adhêmit | atur sêmbah Purwanêgara wus bubar ||

11. anulya Ki Surabrata | Surapraja lawan malih | awasta Bratakusuma | kinèn kantun ajagani | Kaduwang pasangnèki | Pangran Mangkunêgarèku | sakèh wong Ponaraga | sadaya punika kari | nulya sunan arsa tindak sarêng enjang ||

12. Purwanêgara tur wikan | yèn mênang dènira jurit | wus katur sapolahira | langkung suka sri bupati | angandika sang aji | hèh duta jarwaa gupuh | luwi[49] tarimaningwang | dhawuhna Purwanêgari | ingsun tindak besuk esuk asaosa ||

13. pasanggrahan duta nêmbah | mit mulih luwaran aji | latri dandan tan kawarna | enjange têngara muni | tambur salomprèt suling | bêndhe bèri wor abarung | ramya amêpak tundhan | kuda jalma amêpêki | amiranti gaman budhal baris ngarsa ||

14. kadi hèrnawa balabar | asinang wadya Saragni |

--- [f. 222v] ---

rasukan sakêlat abang | kuluk ting samburat adi | surêm cahyaning rawi | lir gunung gêni lêlaku | wuri wong Jagabaya | wingkingira Saragêni | Bugis kabèh kadya mêndhung alêlampah ||

15. kula sêntana sadaya | para radèn wani-wani | wadya ngampil ngarsa nata | salomprèt anganan ngèri | garwa sêlir nèng wingking | bêdhaya pingitan agung | miwah kang para putra | sarupa samining jalmi | Suranata wingking lir sêkar sataman ||

16. tambure anurut marga | muni wor winehan suling | gandhèk jajar ing ngiringan | sikêp tawok[50] amantêsi | datan kawarna margi | wus prapta kitha Madiun | jêng sunan masanggrahan | anulya Purwanêgari | ingandikan sampun prapta ing ngajêngan ||

17. dinangu tingkahing yuda | Purwanêgara turnèki | lamun agêng mêngsah prapta | Madiun lan Jagaragi | Magêtan samya nunggil | wong Mangkunêgaran agung | Saragni polèng rêkta | anging angsal barkat aji | abdi dalêm kadhik[51] mênang dènnya aprang ||

18. wus larut mêngsah sadaya | kang dèn ungsi desa Ngawi | langkung suka sri narendra | myarsa tur Purwanêgari | luwaran sri bupati | Purwanêgara wus mantuk | tan lami antaranya | bupati dipun timbali | rayi-rayi ing kala wêktu punika ||

19. ingkang kinarya warana | Pangran Natakusumèki [Nata...]

--- [f. 223r] ---

[...kusumèki] | angandika jêng susunan | hèh yayi ing karsa mami | arsa tindak ing benjing | uwarana[52] wadyaningsun | yayi mas ing Bintara | adangdana myang bupati | ingkang rayi sandika wotsêkar wuntat ||

121. Pangkur

1. aluwaran sri narendra | enjing muni têngara tambur bèri | salomprèt suling abarung | têngara sampun budhal | pangajêng têbah tan owah tatanipun | sunan budhal saha bala | Kali Catur dèn sabrangi ||

2. makuwon Bayêm jêng sunan | nora budhal ngantos măncanêgari | tanapi mantri nomipun | sadaya dèrèng lêmpak[53] | kalih dina Dyan Suryanêgara rawuh | sangking nêgari ing Pajang | praptane tan bêkta jalmi ||

3. kentar wêngi nyalong[54] lampah | anging bêkta rencangipun kang lami | wus katur dhatêng sang prabu | anulya tinimbalan | pêpak kabèh sêntana para tumênggung | prajurit pêpak sadaya | angandika sri bupati ||

4. sira pa padha raharja | nuwun inggih sunan samya basuki | dinangu sasolahipun | tinata ture têlas | tingkah solah sadaya katur ing prabu | miwah ingakah[55] piyangkah | Pangeran Mangkunêgari ||

5. sakala mangke ngatara | surèng ati mila ămba ngoncati | mangko [mang...]

--- [f. 223v] ---

[...ko] sampun kait rêmbug | lan Gupênur Sêmarang | rêmbag matêng arsa gitik ing sang prabu | kaya priye bocah ingwang | kabèh pikire kang kari ||

6. kèwêdan abdi sadaya | langkung susah ingkang tisna ing aji | bupati para tumênggung | mantri-mantri sadaya | rêmbug nusul sangêt siningsêt sadarum | nging Măndraka Wiradigda | ămba kintên wontên wingking ||

7. amrih iribaning lampah | yèn walujêng amêsthi nuli prapti | liya punikabdi prabu | datan kêna apisah | sampun têlas ature tinundhung mêtu | ing latri nora kawarna | enjing budhal sri bupati ||

8. têngara sampun tinêmbang | daut kabèh sumrêg wadya pangarsi | wong jro wus budhal sadarum | daut kangjêng susunan | anèng wuri măncanêgara sadarum | kangjêng sunan masanggrahan | ing Tèmpèljimbung ranèki ||

9. wus atata pamondhokan | Brajamusthi ngandikakakên dhingin | mring Sokawati ingutus | ngundang Surawijaya | lan nimbali Pangran Mangkukusumèku | Brajamusthi sampun lantas | jêng sunan makuwon lami ||

10. nuntên katur Kamagêtan | wontên mungsuh agêng miwah ing Ngawi | wong alit amaro laku | kang tisna ing susunan | pinêjahan lan kagenan darbèkipun | Kumpêni langkung akathah | lan mungsuh nèng Ponaragi [Pona...]

--- [f. 224r] ---

[...ragi] ||

11. tanapi ing Sokawatya | sawurine Mas Răngga kacikan[56] malih |[57] ing Ranadipura iku | kalangan sagupita | Măndaraka sing Barija bonglot dalu | kauningan tinututan | kesisan rencange ênting ||

12. binabujung tan kacandhak | prapta Tèmpèl katur dhatêng sang aji | tinimbalan tan asantun | lawan para bupatya | myang sêntana dinangu sapolahipun | ature Ki Măndaraka | lir Radyan Suryanêgari ||

13. tawang ămba sampun têlas | èstu cidra siyos mêngsah narpati | wijil sabda tan apatut | sakawruh sampun têlas | sarêng mirsa kangjêng sunan langkung wiku | jro driya kadi ginăngsa | angandika sri bupati ||

14. adhimas Natakusuma | yèn mêngkono ya Si Mangkunêgari | wus nora sêdya rahayu | bangêt têmên ambeka | maring mami baya-baya pêsthènipun | dèrèng tutug lêlampahan | risake nêgari aji ||

15. baya wus karsaning Sukma | iya bêgjaningsun dadi narpati | manggih papa ingong puhung | mênawa na elingnya | ingsun anti atakiyar karsaningsun | angrêbat nagariningwang | ingkang padha dèn anciki ||

16. ing mêngsah sun rêbat yuda | sira Răngga dhingina sun kon kardi | pasanggrahan sakancamu | sikêp ta ingkang kanan |

--- [f. 224v] ---

Răngga matur prajurit ing jro aluwung | ngadhêpa kangjêng narendra | ngamungna wong Sokawati ||

17. damêl pasanggrahan nata | alah iya turira sun turuti | Jayèngrana sira iku | gitika Kamagêtan | dèn akêbat Mangkukusuma kanthimu | ancêpêna Kamagêtan | gawanên prajurit kering ||

18. sira Răngga ngantènana | ing lakune Si Jayèngrana iki | samya sandika turipun | jêng sunan wus luwaran | tan kawarna enjing wong kiwa wus kumpul | Jayèngrana sampun dangdan | tambur muni budhal baris ||

19. wus lumampah tan kawarna | lampahira Kamagêtan wus prapti | mêngsah kagyat samya mêthuk | arame dènnya yuda | wadya sura mêngsah panggah kathah lampus | langkung rame dènnya yuda | wong jro tan sêdya ngunduri ||

122. Durma

1. tan adangu mêngsah pan sampun lumajar | binrêrêg kathah mati | angungsi ing arga | tanapi ngungsi wona | wong bumi atêluk sami | pan ingobongan | pratăndha mênang jurit ||

2. sampun mancêp Rahadèn Mangkukusuma | ngumpulakên wong cili | wus tarub sadaya | mantri ing Kamagêtan | sampun pracaya ing ati | Dyan Jayèngrana | enjinge bubar sami ||

3. tan kawarna ing Tèmpèljimbung wus prapta |

--- [f. 225r] ---

asowan ing sang aji | lamun angsal karya | laku katur sadaya | kalangkung suka sang aji | Dyan Jayèngrana | sampun tinundhung mulih ||

4. kawarnaa adêdalon sri narendra | gupita Saosragi | ngandikakkên ngrusak | sadaya kinèn ngrayah | sawarnine wadya aji | kinèn lumampah | Suranata sapalih ||

5. kang nindhihi ki haji kang lumaksana | Ki Muhidin Muhyadin | kari têngga nata | enjing wadya anglêmpak | Wirarana anindhihi | dyan samya budhal | prapta ing Saosragi ||

6. dèn basmèni rinayah darbèke têlas | kang băngga dèn patèni | kang angusi wona | dèn suk samya binajag | akathah tuk kêbo sami | sunan kawarna | akèn ngrisak ing Ngawi ||

7. Suranata kang kantun kinèn lumampah | wong maos lan kang bêdhil | têtindhihing lampah | Muhidin lawan Marjan | Ki Muhyadin têngga aji | ingkang lumampah | wêling dalêm wus ngênting ||

8. wus lumampah Ki Muhidin lawan Marjan | wus prapta desa Ngawi | kang mring Jagaraga | prapta sowan narendra | katur satingkah anuding | sunan asuka | dinum rayahannèki ||

9. kang ngayumi ing Jagaraga binêkta | Surayuda kang nami | katur katarima | luwaran sri narendra | kocapa kang maring Ngawi | sampun rinusak | kang tan bêkti ing aji ||

10. yun binănda angamuk [anga...]

--- [f. 225v] ---

[...muk] pan sampun pêjah | jinarah sampun ênting | ing baita ngumah | miwah darbèk Walănda | wus ana ingkang nyagahi | Ngawi tinilar | di dalêm samya mulih ||

11. sampun prapta katur ing kangjêng susunan | asuka sri bupati | sigêg kang kocapa | wartane Sokawatya | ingancikan mungsuh malih | Ranadipura | Tumênggung Saosragi ||

12. nuntên Mas Răngga kinèn dhingini karya | pakuwon sri bupati | Mas Răngga wus budhal | sigêgên kang kawarna | Pangeran Mangkunêgara |[58] tara sawulan | dènnya jêmênêng[59] aji ||

13. tuwan gupênur wus prapta Surakarta | arsa angantêp jurit | pisisir[60] binêkta | Kumpêni akêrigan | Pangran Pancuran tan kari | nuntên utusan | saha amawi tulis ||

14. mring Pangeran Makunêgara kang duta | inggal Barija prapti | duta atur surat | tinampèn wus winaca | awiyos kula tur uning | dhatêng pangeran | yèn kula sampun prapti ||

15. wontên Surakarta bêkta raka dika | rayi dika prasami | wus dhatêng sadaya | punapa pangran dika | botên kangên raka rayi | lami apisah | wus wayah dèrèng panggih ||

16. yèn sawawi kula turi pêpanggihan | paserenan lan mami | miwah apanggiha | kalawan ingkang raka | tanapi kang rayi-rayi | poma dèn inggal [ing...]

--- [f. 226r] ---

[...gal] | wus titi punang tulis ||

17. pangran mapan arsa angangsuli surat | sinungkên duta aglis | caraka mit mintar | mantuk ing Surakarta | pangran duta gih bêktani | Sala wus prapta | gupênur wus kapanggih ||

18. wus tinutur satingkah polah dinuta | surat wus dèn tampani | binuka winaca | pèngêt layang manira | Pangeran Mangkunêgari | tabe akathah | dhatêng andika ugi ||

19. bapak dêlèr andika akintun surat | wus têka marang mami | sampun katupiksa | sawiraosing sêrat | bapak arsa apêpanggih | kalawan kula | gampil kapanggih wingking ||

20. yèn sawawi bapak lan karsa andika | kyai ginitik dhingin | wontên Jagaraga | punika wartanira | yèn sampun risak kiyai | samăngsa-măngsa | panggih sore lan enjing ||

21. sampun titi gupênur ngucap mring duta | yèn mêngkono duta glis | matura pangeran | ngong ginawèkna sasak | karana kèhing Wêlandi | lamun nyabranga | kasuwèn lakunèki ||

22. lawan aku dèn wèhana ing pangeran | jalma kang bêcik-bêcik | jagaa manira | lan manawa na jalma | idhêpa ing akat mami | mulane ingwang | anjaluk kang prayayi ||

23. pan mangkono karêp manira dutenggal | mit mulih tan kawarni | wus prapta Barija | katur salampahira | miwah gupênur kang wêling | nuntên pangeran | kang wadya dèn printahi ||

24. gawe sasak

--- [f. 226v] ---

paserenan sampun dadya | anulya suka uning | sigêgên kocapa | malih kangjêng susunan | sing Tèmpèl wus budhal aglis | di dalêm magang | migat samya nyarêngi ||

25. ingkang ngirid anake Dyan Surabrata | lan Sindurja naknèki | calacah wong ala | pan nora kaekutan | sunan lampahe wus têbih | sawadyabala | dhangdhang Kuniran prapti ||

123. Dhandhanggula

1. masanggrahan jêng sri narapati | ing Kuniran Mas Răngga wus budhal | enjing wus daut sang rajèng | ing Samambung wus rawuh | masanggrahan sri narapati | kawan dalu jing budhal | kawarna kang mungsuh | kang nèng Majan sampun kentar | mêdal Suluk arsa anjog Saosragi | sunan rawuh Pamajan ||

2. mêngsah mêdal Bathok lampahnèki | sunan mirsa dyan kinèn nusula | mêngsah laju katur ngrajèng | dyan putra kinèn wangsul | myang sakèhe măncanêgari | têngga nagri bang wetan | wus bubar sadarum | kangjêng pangeran dipatya | wong Madiun lan sakèh măncanêgari | sunan kèndêl Pamajan ||

3. nêm latri enjing budhal sang aji | ingkang rayi kapêthuk ing marga | Pangran Mangkukusuma lon | tur pranata mring prabu | wus dinangu lampahirèki | katur purwa wasana | tingkah polahipun | Pangeran Mangkukusuma | sira yayi

--- [f. 227r] ---

lawase ana ing ngêndi | wontên Kunthi turira ||

4. sunan lajêng prapta ing Matesih[61] | kidul Bangsri makuwon narendra | lama wadya tata pondhok | ênêngna kang winuwus | wau Pangran Mangkunêgari | mirsa kang rama prapta | Bangsri kang pilungguh | nulya pangran pirêmbagan | gawe surat bupatinipun ngrêmbagi | surat katur wus dadya ||

5. Sêcadirana ingkang tinuding | lan abdi dalêm pun Kartadipa | sowan sunan tur surate | prapta pakuwon prabu | wus cumundhuk ing ngarsa aji | caraka awotsêkar | kawula ingutus | kinèn ngaturakên surat | dening putra kalayan kang sêmbah bêkti | katura sri narendra ||

6. wus binuka punika kang bêkti | saha surat sangking Jêng Pangeran | Mangkunêgara namane | anglêlana prang pupuh | senapati mêngku ing Jawi | Jayaparusa sura | kang sampun pilungguh | ingkang tuhu nora cidra | kaatura dhumatêng Kangjêng Kiyai | Sunan Pakubuwana ||

7. Senapati Ing Ngalagèng Jurit | Ngabdulrahman Sayidin Panata- | gama Rasul ing karsane | sampuning surat katur | wiyosipun kula kiyai | ngaturakên prasêtya | tan cidra ing wuwus | kariyin dalasan benjang | datan sêja puruna dhatêng kiyai | ila-ila punapa ||

8. yèn puruna sampeyan [sam...]

--- [f. 227v] ---

[...peyan] kiyai | anggêp ămba gêgêntos jêng rama | lan sih dalêm langkung akèh | lan ămba duk rumuhun | asupata ing ngarsa aji | kadya nata tan lepyan | ngandika rumuhun | yèn ămba miwiti ala | tan basuki angowahana prajangji | kawula dèrèng lepyan ||

9. botên sêdya kawula kiyai | angowahana ing prajangjeyan | ajrih pangandika rajèng | dening ămba arêmbug | lan Kumpêni ămba ecani | tan sêja têkèng manah | ngantosi sang prabu | mangke nata sampun prapta | kadipundi kang karsa kangjêng kiyai | kula sumăngga karsa ||

10. sarêng gitik kula angladosi | abêbahan gih kula sandika | lumados ing karsa rajèng | ngarsakkên dhatêngipun | wong Kumpêni sakêdhap prapti | punapa karsa nata | kawula tumurut | ngladosi sangking têbihan | nanging sowan kawula kalakung ajrih | nuwun cukup sampeyan ||

11. botên sêja ămba tan angimpi | lamun sêja puruna sampeyan | tan ngowahi jangji mangke | nging ajrih ămba langkung | ing dêduka kangjêng kiyai | kapirsa warti kathah | duka dalêm asru | dhumatêng awak kawula | bokmênawa kirang pariksa kiyai | kawula ajrih pêjah ||

12. kalawan sampeyan cidra jangji | botên wontên [wontê...]

--- [f. 228r] ---

[...n] sosoran narendra | liya kawula ing make | mangke kèh warnanipun | ingkang kadi Mangkunêgari | lan kariyin winênang | ămba dening prabu | adamêl mocot bupatya | mangke darbe panuwun tan dèn turuti | ajrih wirang kawula ||

13. ewa sapunika sakathahing | ingkang mungêl tulis tan punapa | yèn wontên apuntên rajèng | angecakkên ing kalbu | aprakawis mêngsah Kumpêni | ecaa dhahar nendra | sampun tumut-tumut | sampuna kula piyambak | pêjah gêsang anglampahi karya aji | tan gumingsir kawula ||

14. sabudi-budi inggih kadugi | lumados karya mêngsah Wêlănda | anglampahi karsa rajèng | kawona prang ping pitu | lamun dèrèng pêjah pun dasih | sampun tulung paduka | ămba têksih purun | yèn kiyai ngeman jalma | kalihipun ambucal Mangkunêgari | nging idi mandi tuwan ||

15. dipun agêng apuntên kiyai | kawula darbe tur kathah-kathah | katingal purun sang rajèng | sumêngguh kumapurun | nuwun luput ing tulah sarik | luputa ngila-ila | asangêt anuhun | ing dêduka sri nalendra | botên purun sowan yèn tan dèn lilani | kyai panuwun kula ||

16. yèn linilan sampun dèn tulungi | mêngsah Kumpêni wus amba jarag | matia pakarya [pakar...]

--- [f. 228v] ---

[...ya] rajèng | ămba ngandikan nuwun | yèn ta dèrèng ngong angsal kardi | mangke nuwun parentah | kangjêng kang sinuhun | yèn ămba èstu binuwang | ajrih pêjah ringkês tan wande ngêmasi | ngur pêjaha margagah ||

17. yèn kiyai ngukup awak mami | sami mangke ngandikan ba prapta | icala dêduka rajèng | wus titi suratipun | angandika sri narapati | hèh ya Sêcadirana | durung mendra ingsun | ngowahana prajangjeyan | maksih emut kaya ora anglampahi | dhèwèke ingkang cidra ||

18. nulya Ki Muhyadin dèn timbali | winêling kinèn ngangsuli[62] sêrat | wus rampung mundur sira ge | gawe surat sul-angsul | sagupita surat wus dadi | nulya sinungkên duta | Sêcadiranèku | lan Kartadipa mit mangkat | ênêngêna kocapa dalu lumaris | mêngsah pun Tirtayuda ||

19. ing Jagaraga wismanirèki | Ranadipura ing Pangalusan | binêkta mantri jro akèh | Jagaraga wus rawuh | rêbut para Tirtayudèki | ing Kawu pondhokira | pangran kang winuwus | kapêthuk Ranadipura | Jagaraga tan wangwang binuru wani | lumayu minggah ngarga ||

20. pangran dipati mondhok ing Kunir | punang mêngsah rêmbug agitika | tinukup pangeran age |

--- [f. 228*r] ---

tadhah rame prangipun | mêngsah kawon akathah mati | binurubuh parannya | pangeran wus laju | ing Madiun sampun prapta | kang kocapa Sêcadirana wus prapti | sowan dhatêng pangeran ||

21. sampun katur salampahirèki | purwa madya wasana sadaya | pangeran pangandikane | kaya priye duk putus | surat ingwang sauninèki | kiyai pa aduka | Cadirana matur | sakêlangkung duginingwang | wêcana ji warahên ing putra mami | sun durung adêduka ||

22. pèngêt layang salam donga mami | Kangjêng Susunan Pakubuwana | Senapati Ngalagane | Ngabdurrahman Sang Prabu | kang Sayidin Panatagami | dhawuha marang sira | karo putraningsun | Dipati Mangkunêgara | lanang wadon sawis dhawuh salam mami | lire ki adipatya ||

23. sira kongkonan ngaturi tulis | kang kagawa Si Sêcadirana | wus sun kuningani kabèh | saunining layangmu | thole sira ngaturkên bêkti | miwah prasêtyanira | akèh katur mring sun | sakaliwat sun tarima | lan maninge tho kèh de rêrasani |[63] wicara kang nênacad ||

24. kaya durung ingsun anyidrani | marang mantri bupati sêntana | miwah putraningsun kabèh | yèn tan patut lan ukum |

--- [f. 228*v] ---

durung ingsun nyidrani jangji | dudu sun ratu panas | tanpa sastra bingung | nrang adil ing ukumolah | sira sangarsa-karsanira[64] pribadi | sok ingsun rahayua ||

25. basanira putrènggun sok wêdi | êndi kang dudu parentah ingwang | nawaa katêmu dhewe | aja sira agugu | warta corah ingkang tan yêkti | balikan sira beka | apa dosanipun | wong roro sira prih pêjah | sun lilani kang dosa salah ing kami | kang bêcik sun tan lila ||

26. anadening sira jrih ing kami | ingsun durung dêduka ing sira | ajrih basanira dhewe | lan maning ya basamu | jaluk luput ing tulah sarik | iya ingsun tan duga | basa kadya iku | mungguh ingsun karêpira | sok uga sun ngadêga ukum lan adil | panjênêngan sun nata ||

27. ingkang bê miwah kang tan bêkti |[65] ya karêpe nora ingsun maksa | iya wus sun têmah dhewe | aja kakehan wuwus | tatêlasan wangsita ugi | nora kurang pamada | kang tan dhêmên mring sun | ingkang asih nora kurang | pangalême wus jamak wong dadi aji | tan saksêrik winada ||

28. yèn sira sudi ingsun timbali | katêmua sira lawan ingwang | ngilangna kuwatir akèh | norana bêcikipun [bê...]

--- [f. 229r] ---

[...cikipun] | lamun nora têmu pribadi | ingsun kalawan sira | duwe atur tutug | lan priye ing karêpira | sira bêcik kalawan wadya Kumpêni | ingsun nora kaduga ||

29. ewasêmana mêksih sun anti | yèn jamake măngsa ta mindraa | prasêcanira wus akèh | yèn sira nora ayun | pêpagihan lan ingsun ugi | thole sakarsanira | aja têka ringsun | angsal têmên-têmên ingwang | sampun titi pangeran gumujêng bêlik | hèh ya Sêcadirana ||

30. padu apa karsane kiyai | mapan ingsun pan uwus uninga | kapok kang kalakon kabèh | kaya priye dugamu | apa têmên pangandika ji | ora angamadaka | katara ing wuwus | solah muni lawan mona | panêngêran sira wus tuwa pan uning | ing dêduga prayoga ||

31. kadi botên gusti dugi mami | kang kalair trusing kabatinan | dinugi lan lêlèjême | dhuh măngsa wurung lampus | lamun ingong seba kiyai | ngur si ngong margagaha | asab patiningsun | bêcik ingong ngadu bata | lan Kumpêni singa asor ingong gitik | ngong samar ing asmara ||

124. Asmaradana

1. tan antara wontên prapti | duta sangking Jagaraga | atur uninga lampahe | lamun pun Ranadipura | kawon dènira aprang |

--- [f. 229v] ---

miwah kang mantri jro iku | mêngsah pangeran dipatya ||

2. nulya duta kinèn bali | animbalana sadaya | kang kawon aprang sakèhe | duta mit wangsul anêmbah | wus lêpas lampahira | sigêgên ingkang winuwus | kangjêng sinuwun kocapa ||

3. dawêg angsal gangl[66] latri |[67] sunan pindhah pasanggrahan | ing Bangsri salèring lèpèn | salatri enjing na prapta | aran Surawijaya | ngirid saêlèr dêlanggung | akathah gêgamanira ||

4. kapal wontên kawan biting | ingkang binêkta asowan | katur tinimbalan age | lan Pangran Natakusuma | sang nata langkung suka | bupati pêpak sadarum | sowan wontên ing ngajêngan ||

5. angandika sri bupati | hèh sira Surawijaya | sun tan nyana seba mring ngong | dening wus mukti wibawa | milu Mangkunêgara | mêngko asowan maring sun | apa sira nora mirsa ||

6. kalurung sira puniki | lamun gagêtuna |[68] ngawula ratu nistha ngong | panas cinacad ing wadya | ingaran ratu sangar | kang tan sih nacad sadarum | têka sira asuwita ||

7. amasthi papa sirèki | umatur Surawijaya | anuju prana ature | kawula nuwun sang nata | pan sampun ămba têmah | sampun dhatêng sakit lampus | datan gumisir ing karya ||

8. botên darbe ratu kalih | angandika jêng susunan |

--- [f. 230r] ---

sira nungkul pa mulane | wotsêkar Surawijaya | sawab têbih narendra | sêja ămba ngêmpèk laku | kadamêl băndha kèringan ||

9. mila mangke sowan aji | angunjukkên pêjah gêsang | konjuka di dalêm kabèh | sumăngga karsa jêng sunan | ămba darma lumampah | apa têmên bêkti mring sun | pun dasih nuwun sinêcan ||

10. yèn tan kandêl turing dasih | kula sumăngga ngabahan | kapranan kangjêng sang rajèng | ki pangulu tinimbalan | anulya sinupatan | waradin mantri sadarum | miwah Ki Surawijaya ||

11. nêlas supata agami | angandika jêng susunan | Surawijaya sun taros | apa si wani aprang |[69] lawan mungsuh Wêlănda | wong Jawa mungsuh ngong agung | purun sunan ingabêna ||

12. inggih sababot pun dasih | sênadyan mêngsah punjula | yèn lumados karya rajèng | ajur luluh wor lan kisma | suku-sukua dhadha | tan gumingsir abdi prabu | rêmak dipun bandhêmêna ||

13. angsal pun dasih aurip | mênawa kawula pêjah | akathah-kathah ature | langkung suka sri nalendra | mirsa aturing wadya | sura lêgawa ing kayun | Surawijaya aladak ||

14. hèh ya wong kawula bumi | mantri-mantri sun sadaya | kang anyar bocah sun kabèh | aturira apa padha | lir Si Surawijaya | umatur mantri sadarum | sawiji

--- [f. 230v] ---

norana siwah ||

15. langkung sukane sang aji | miyarsa ture kang wadya | jêng sunan pangandikane | hèh yayi Natakusuma | miwah adhi Bintara | myang Pakuningrat riningsun | adhimas Mangkukusuma ||

16. Răngga myang Suryanêgari | Jayèngrana Wiradigdi |[70] Măndra myang kèh wadyèngong |[71] iya kabèh pirsakêna | mêngko Surawijaya | sakancane ingsun pundhut | kabèh wong saêlor dalan ||

17. ngong kawulakên pribadi | sun lilana arêbuta | kidul kulon dalan kabèh | sapangidule yèn kêna | sakawasane ngrêbat | lan dadia lurahipun | namane Surawijaya ||

18. ngong pundhut sun lèhkên nami | aran Tumênggung Lap-alap | mantrine têtêpa kabèh | sadaya nuwun anêmbah | nulya tinundhung mêdal | nuntên gantos tigang dalu | mantri jro Mangkunêgaran ||

19. têluk katur dèn timbali | mantri têtiga wus prapta | ngunjukkên pêjah gêsange | tiniti-titi mênawa | laku sandi upaya | suka supata sadarum | anulya samya dèn imbar ||

20. ingapura jalma katri | ginadhah Natakusuma | sigêg ingkang kocap mangko | Mangkunêgaran winarna | Ranadipura prapta | pangran owah jangjinipun | akarsa adhinginana ||

21. kaping kalih kala dhingin | duk agitik [agi...]

--- [f. 231r] ---

[...tik] Ki Mas Răngga | Ranadipura wus kinon | pacak baris angriwuka | Saluwak Pacangakan | mantri jaba ingkang tumut | mantri jro têtindhihira ||

22. wus pacak barisan sami | mirsa wadya kasunanan | yèn amiwiti mungsuhe | anulya pinatah-patah | amiranti panggonan | tan kêna pinrih ing kewuh | Sokawati ingkang wetan ||

23. Mas Răngga ingkang nênggani | nanging kancane kewala | kang nèng ngarsa barisane | wong Kambêng Wongsanêgara | barisnya yun-ayunan | sabên dina aprang pupuh | rêbat bawah gênti kalah ||

24. ingkang sakilèn bênawi | Brajamusthi kang atêngga | kang kilèn lèr dalan gêdhe | Ki Tumênggung Alap-alap | baris sakancanira | mêngsah sakidul marga gung | Pangeran Cakranêgara ||

25. sawadyanira prasami | wong Bagêlèn samya pêpak | Sawunggaling têtindhihe | kalawan Tirtanêgara | myang sira Cakrajaya | wong Paos samya akumpul | têtindhihe Wiranata ||

26. lan sakancanira mantri | miwah pun Kartanêgara | sabên dina aprang rame | pangeran èsmu kuciwa | wadyanya kathah pêjah | kabandhang dandananipun | kapal kris waos sênjata ||

27. bandera katur sang aji | icir sakèhing bandhangan | langkung [lang...]

--- [f. 231v] ---

[...kung] sukane sang rajèng | de kang wadya angsal karya | Wiranata kocapa | datan eca manahipun | angabdi Mangkunêgaran ||

28. gumiwang mendra ing ati | arsa bêkti mring jêng gunan[72] | wus anduta ing kakange | Ki Surajaya ranira | jujug Natakusuman | binêkta sowan malêbu | bupati pêpak sadaya ||

29. dinangu lampahnya uni | matur kinèn Wiranata | arsa ngabêkti sang rajèng | akathah-kathah aturnya | ananggung saniskara | nanging tan kandêl ing wuwus | yèn cidra Ki Wiranata ||

30. sanggupe ingadu wani | anulya ta dipun imbar | supata ngagama êntèk | kangjêng susunan ngandika | dhimas Natakusuma | wong Mateseh pan wus kumpul | inggih sampun sami prapta ||

31. mantri ingkang tumut sami | Pangeran Mangkunêgara | kajawi cêlak wismane | ing pabarisaning mêngsah | di dalêm suyud samya | Răngga Panambangan kumpul | prapta bêkti ing narendra ||

32. langkung suka sri bupati | nulya samya sinupatan | tinêtêpakên bumine | angandika sri narendra | adhi Natakusuma | bumi pangruwil sadarum | padha sira têdhakêna ||

33. Kapilih Suranatèki | Bugis Saragni sadaya | miwah Brajayuda kabèh | myang Pamijèn de warata | nêmbah ture sandika | poma dèn wrata sadarum | inggih sandika sri nata ||

--- [f. 232r] ---

125. Sinom

1. nuntên wontên duta prapta | sing Waos[73] sowan sang aji | yèn kang abdi mênang aprang | ngaturkên bandhangannèki | anwuk[74] barkat narpati | pun Alap-alap Tumênggung | suka sri naranata | duta nulaka tumuli | sun tarima karyane Si Alap-alap ||

2. anulya Ki Surajaya | wus tinundhung kinèn mulih | nginggalakên Wiranata | aluwaran sri bupati | wontên Bali siji |[75] Udanpanas wastanipun | won tingkahnya tur surat | mring Pangran Mangkunêgari | datan ana kang udani polahira ||

3. ênêngêna kang winarna | ingkang abaris ing ngarsi | Kemas Răngga parêmbagan | kalangkung wirang awêdi | dening Lap-alap uni | kêrêp tur bandhangan prabu | rêmbag mantri sadaya | tanapi sêntananèki | mêngsah kinèn nginggalkên pinrih suraa ||

4. ngajonana punang mêngsah | arsa ginitik pribadi | tapi ja katon nitinya | wus rêmbag enjing kang abdi | anulya amêdali | anglalèdhèk punang mungsuh | dipun purih galaka | ingkang kinèn manggalaki | wong pangarsa awasta Wăngsanêgara ||

5. Ki Mas Răngga asiluman | punang mêngsah amêdali | arame dènnya ayuda | mèh lali rêmbug kang jurit | emut sampun kalindhih | mêngsah sura brêrêg asru | galak tan uning baya | mêngsah sampun dèn ingêri | dyan tinêmpuh sangking kering mêngsah kagyat ||

6. tata rusak Wirarana | anulya angamuk wani | samya bali kang lumaywa | anyandêr sarêng

--- [f. 232v] ---

ngêbyuki | kang katarajang gusis | Mangkunêgara lumayu | tadhah-tadhah katulak | rusak akathah kang mati | binalêdig lanud Mas Răngga anunjang ||

7. mêngsah wêwah rusakira | salang tunjang niba tangi | ana kang bucal rasukan | dandanan myang bucal kêris | kèh tiba sing turanggi | kang urip andhêlik agung[76] | binuru niba-niba | Ranadipura mèh mati | dèrèng untu[77] lumayu sasanakira ||

8. ingêsuk mèh ta kacandhak | dandanane dèn buwangi | waos dhuwung lan bandera | bêdhil kapal kathah kêni | nulya kasaput wêngi | kang mênang prang samya mundur | angumpulkên bandhangan | waos bandera lan bêdhil | dhuwung mantri kang mati kalangkung kathah ||

9. awor kang sami binucal | wus kinumpulakên sami | cacah kapal kalih dasa | lajêng ngaturkên sang aji | asuka sri bupati | kang wadya mênang prangipun | dening ta Ki Mas Răngga | taksih lajêng pacak baris | kawarnaa mêngsah lajêng palayunya ||

10. atur uningèng gustinya | Pangeran Mangkunêgari | langkung duka sarêng mirsa | katur Mas Răngga kang gitik | saya runtik ing galih | Mas Răngga paraning nêpsu | lir tinantang tampannya | dhasar dhêmên-dhêmên kêling | agarêgut manahe kangjêng pangeran ||

11. arsa tinindakan dhawak | akathah [aka...]

--- [f. 233r] ---

[...thah] ingkang ngaturi | nulya arsa ginêdhenan | ingkang kalah kinèn bali | binanton kang Saragni | abrit cêmêng ijêm iku | sawaose sadaya | pinacèh kèn pulih gêtih | langkung gênge gêgaman nging tan katingal ||

12. nèng ngarsa nging ingkang kalah | wus prapta wong padha wani | pan sampun ajêng-ajêngan | Mas Răngga wus mirsa warti | mêngsah gêng anduta glis | atur uning ing sang prabu | yèn mêngsah gêng kang prapta | praptèng Bangsri katur ngaji | sawêlinge Mas Răngga kagyat sang nata ||

13. gêpah nulya binantonan | Jayèngrana kang lumaris | sakănca prajurit kiwa | Bugis lawan Saragêni | sampun winêling-wêling | wus pamit budhal sadarum | lampahnya gêgancangan | sarêng surup dènnya prapti | pirêmbagan sangmya[78] arsa dhinginana ||

14. mupung mêngsah dèrèng wikan | mapan arsa dèn daloni | mêngsah sakalangkung weya | ngandêlakên gêng kang baris | tan mirsa dèn bantoni | arsa gitik injingipun | rêmbage sampun dadya | anulya dèn kariyini | dinalonan sarêng byar mêngsah wus dangdan ||

15. abdi dalêm sampun prapta | anulya anêmpuh wani | mêngsah kagyat nulya tata | anulya sami mêdali | dyan campuh punang jurit | kang bêdhil samya gumrudug | arame long-linongan | brêrêg-binêrêg prasami | punang mêngsah kalindhih sampun [sa...]

--- [f. 233v] ---

[...mpun] lumaywa ||

16. jinêjêl akathah pêjah | kèh tiba sangking turanggi | binêrêg kalangkung risak | gêgaman dipun buwangi | kathah bandhangannèki | waos bêdhil lawan dhuwung | tanapi kang bandera | kapale akathah kêni | punang mêngsah banêrêg[79] lantas wus têbah ||

17. ingkang brêrêg sampun nulak | ngumpulkên bandhangan sami | sadalu arêrêmbagan | arsa mundur sowan aji | dening mêngsah wus têbih | punang bawah wus karêbut | enjinge wus pinatah | mantri ingkang agêntèni | kang atêngga têlukan bawah ing mêngsah ||

18. anulya sami bubaran | Mas Răngga sakăncanèki | miwah Radèn Jayèngrana | ing Bangsri pan sampun prapti | asowan ing narpati | tur bandhangan waos dhuwung | bêdhil lawan bandera | tigang dasa kang turanggi | tumbak bêdhil pinaringakên sadaya ||

19. andangu tingkahing yuda | katur marwata suta ji | aluwaran sri narendra | kang asowan bubar mulih | eca galih narpati | bêdhayan siyang lan dalu | katingal ngeca-eca | batin rujit nging agami | datan lepyan yèn ganjaraning Yyang Sukma ||

20. sêmana sampun arata | Mateseh lan Sokawati | wong alit suyud sadaya | Ranadipura ing nguni | ngriwuk mêdal ing ardi | Pangalusan ênggènipun | pinurugan Mas Răngga | ingêsuk saparannèki | ngungsi ngarga ngical [ngi...]

--- [f. 234r] ---

[...cal] tanbuh paranira ||

21. wong cili manah wus eca | kocap kang nèng Pajang baris | Pangeran Cakranêgara | kawalahên dènnya jurit | pan sampun dèn bantoni | pangeran ingkang lumaku | nama Mangkudiningrat | binêktanan Saragêni | wadya cênèng sabugisira sadaya ||

22. wus prapta tanah ing Pajang | ayun-ayunan kang baris | lan Tumênggung Alap-alap | arsa gitika tumuli | sêmona sampun dadi | rêmbagipun punang mungsuh | Ki Tumênggung Lap-alap | angrasa karoban tandhing | wus anduta atur uningèng narendra ||

23. lumaksana punang duta | inggal ing Bangsri wus prapti | wus katur kangjêng susunan | tinimbalan marang ngarsi | katur salampahnèki | purwa wêsana wus rampung | dyan gêpah tinulungan | bupati dipun timbali | Jayèngrana kang kinèn sakancanira ||

24. winêling sampun anêlas | kinèn samya ngati-ati | sadaya matur sandika | Pangran Pakuningrat uni | sakancane Pamiji | kabèh ngandikakkên tumut | Radèn Suprameya |[80] lan Ki Bênêr lurahnèki | gêng aluhur patut lamun asuraa ||

25. Rahadèn Suraprameya | dêdêling anjungkarangi | tur sêntananing narendra | angandika sri bupati | Pakuningrat ri mami | miwah Pamijèn sadarum | padha sira milua | sêsinau andon jurit | dèn prayêtna aja sira apêpeka ||

26. dèn emut ing jêjêrira | elinga

--- [f. 234v] ---

padha prayayi | iku sakèh wadyaniwang | padha wong desa sayêkti | saprandene nglangkungi | padha dèn wirang sadarum | yèn karia ing karya | lamun abot sun tulungi | poma-poma lah uwis padha mangkata ||

27. samya umatur sandika | anêmbah anuwun pamit | mugi antuka kang barkat | sinuwun pada sang aji | ămba darma nglampahi | ing pakarya sang aprabu | jêng susunan ngandika | iya uwis sun amini | poma-poma aja na ingkang mundura ||

126. Durma

1. sampun mangkat Radèn Arya Jayèngran |[81] sakănca kiwa sami | Pangran Pakuningrat | myang pamijèn sadaya | sampun lantas lampahnèki | agêgancangan | datan kawarna margi ||

2. sampun prapta barise Ki Alap-alap | panggih sipêng sawêngi | samya rêrêmbagan | arsa banjêla enjang | wus rêmbag cucuking jurit | mijèn sadaya | Jayèngrana nèng wingking ||

3. Alap-alap sakănca mêdal ing kanan | enjinge budhal sami | amarêngi mêngsah | sadaya arsa nglarag | sarêng dènira lumaris | mijèn agancang | prasamya adol kardi ||

4. Jayèngrana pisah margi sakancanya | dadya pangawat kèri | Tumênggung Lap-alap | lampahe tan katingal | pamijèn maju pribadi | sakancanira | kang nindhihi ing ngarsi ||

--- [f. 235r] ---

5. Kyai Bênêr kalawan Suraprameya | pangran taksih nèng wuri | wus cêlak lan mêngsah | lêt lèpèn yun-ayunan | mêngsah kumpul kidul kali | mijèn sadaya | anèng saloring kali ||

6. katêlanjur dhêdhêg ngantosi ing wuntat | nolèh-nolèh ing wingking | norana katingal | kewran gêtun ing manah | ngikêt niyat ambêk pati | maju kang mêngsah | anantang padha bêcik ||

7. nguman-uman pamijèn saurnya sugal | majua sun tadhahi | kang mêngsah angucap | kaya dudu prawira | sira ingkang amurugi | ingong atadhah | rêbat akèn nyabrangi ||

8. mêngsah ngucap aranmu padha arahan | dudu arahan mami | bantu sing Bangsri wang | mêngsah samya asuka | witning sira wong abêcik | tan wani nyabrang | sarya dèn isin-isin ||

9. rupanira sigit-sigit eman pêjah | bagus tan idhêp ngisin | lah padha mundura | yèn wêdi lumayua | bramatya pamijèn sami | ngong plaur pêjah | ngantia sun sabrangi ||

10. mêngsah suka nganti baturmu ing wuntat | kaya dudu wong bêcik | Ki Bênêr angucap | mara barênga nyabrang | tan sêdya mundur sanyari | mêngsah gêgonjak | padu-padu wong ajrih ||

11. sapa ranmu ingong nora duwe aran | ajrih ngong têtêngêri | samya suka-suka | dèn pêpanas kang nala |

--- [f. 235v] ---

jrih ngong cêlak sun unduri | kene kèh dunya | wong wadon bêcik-bêcik ||

12. lamun sura dêdohun sira nyabranga | sarya dèn isin-isin | capêng krênanira | Bênêr laku bramatya | wêdana lir wora-wari | Suraprameya | runtik jajanya abrit ||

13. mijèn ngucap ki lurah dawêg anyabrang | panase ingkang ati | nulya samya mara | èwêd margi satugil |[82] ariyon tan purun dhingin | dika ki lurah | nyabranga ngong tut wingking ||

14. alah iya ing wuri padha nyabranga | sadaya saur pêksi | nulya prajangjeyan | ingkang kinèn bêrêga | Suraprameya nèng wingking | Ki Bênêr nyabrang | migah mêngsah ningali ||

15. angêbyuki punang mêngsah barêng mara | Bênêr tan bisa bali | kalarop[83] lakunya | rencangnya kapêpêtan | wong pamijèn samya bali | Bênêr apanggah | prangira ambêk pati ||

16. kinarubut Ki Bênêr ginrumung kathah | angamuk ngobat-abit | kang katrajang bubar | wingking tangkêp ngiringan | lagya pangrêksaning cidi[84] | tan kongsi cêlak | ngamuk lir singa karti ||

17. wong pamijèn ting jalêrit kèn balia | lurah dèn ngati-ati | wangsula kang kêbat | mêngsah agêng kang prapta | tan wande dika ngêmasi | cêluk kewala | nora sêdya nulungi ||

18. mêngsah gêng prapta amêpêti ing marga | angarubut ing

--- [f. 236r] ---

jurit | Bênêr bingung sayah | atap pinarêbutan | kidul wetan lèr mêpêti | wus katitihan | Ki Bênêr angsal margi ||

19. ingkang kilèn padhang Ki Bênêr lumayya | nyandêr nyana yèn urip | dèn nyana na marga | mêngsah bêrêg sadaya | kang kidul samya ngêbyuki | kang lèr anyêgat | sayan èwêd kang kali ||

20. binutuhkên kabêtah tanbuh polahnya | Ki Bênêr ngamuk malih | nanging karepotan | lumayu mubêng desa | Suraprameya anjêrit | akèn tulunga | malah swarane mati ||

21. arsa tinumbakan kancane tan obah | uning Bênêr mèh mati | Ki Suraprameya | sampun angikêt niyat | kudanira dèn camêthi | sampun anyabrang | atulung ngamuk wani ||

22. kang mêpêti marga ingamuk wus bubar | ngisis dados satunggil | Ki Bênêr wus sayah | binuru mubêng desa | mèh ta dhidhik angêmasi | dyan katulungan | Ki Alap-alap prapti ||

23. lajêng nêmpuh mêngsah rame langkung tadhah | long-linongan kang jurit | pan aganti pêjah | prapta Dyan Jayèngrana | sakănca anêmpuh wani | miwah Pangeran | Pakuningrat anunggil ||

24. wong pamijèn angsal bênggang wus anyabrang | anulya angêbyuki | ramya lêng-ulêngan | kang mêngsah karepotan | lumayu aniba tangi [tang...]

--- [f. 236v] ---

[...i] | Ki Alap-alap | pamburune angukih ||

25. Ki Bênêr anglangkungi pamburunira | sêjane pulih gêtih | tan etang wong dharat | linancangan kewala | kang dèn prih sipat prayayi | ingkang kacandhak | sami kinèn sumingkir ||

26. palayune mêngsah angidul mangetan | Jayèngrana mêgati | mêngsah saya rusak | kathah tiba sing kapal | kang kacandhak dèn pateni | bêdhil lan tumbak | bêndera lawan kêris ||

27. kadya êram wau ta ingkang bandhangan | pangeran kalih wuri | saha wadyanira | tumingal wadya kalah | gègèr samya ngati-ati | nulya tinunjang | de rencang sangking ngarsi ||

28. wadya kalah norana etang bêndara | sangking jrihira mati | ingkang saya susah | tanbuh mungsuh lan rowang | tan wangwang anêmpuh wani | Ki Alap-alap | adan dipun tadhahi ||

29. anujoni Pangeran Cakranêgara | gumrudug ingkang bêdhil | kang angamuk rampak | wadya Cakranêgaran | kalindhih kathah kang mati | pangran umangsah | Mangkudiningrat uni ||

30. Jayèngrana sakancane anarajang | gumêrdêg ingkang bêdhil | ramya caruk watang | wong Mangkudiningratan | kèh pêjah wiwrin kang urip | binuru rampak | katunjang pangran kalih ||

31. pangran kalih malang wadya ingandhêgan |

--- [f. 237r] ---

tan kenging nunjang wani | ana kang tinumbak | nanging maksa lumaywa | katut pangeran kalindhih | kalangkung risak | prajurite kèh mati ||

32. wadya mantri tiba sing kapal kèh pêjah | norana măngga pulih | binujung atêbah | kang buru sampun nulak | ngumpulkên bandhangan sami | ingkang lumajar | ing wingking tan tinolih ||

127. Pangkur

1. lajêng lantas palajêngnya | pangran kalih datan kandhêg ing margi | lajêng sowan lampahipun | ngunjukkên pêjah gêsang | dhatêng Pangran Mangkunêgara ta wau | umatur sapolahira | purwa wêsana wus ênting ||

2. Pangeran Mangkunêgara | sakêlangkung bramatwunya[85] tan sipi | jaja brit lir mêdal marus | lir nuwêk tanpa dosa | ingkang rayi mapan dinukan sadarum | wis mênênga ariningwang | ngacèwès tan ngago isin ||

3. kalah lawan Alap-alap | baya sira dudu sadulur mami | dening ngadêl aumur |[86] tumungkul tan angucap | sirêp kabèh langkung ajrih kang angrungu | pangran dukane kalintang | pan arsa tindak pribadi ||

4. undhang sakèh wadyabala | krêrig kabèh arsa tindak ing injing | ing latri nora kawuwus | enjing nêmbang têngara | tambur bèri bêndhe ngungkung sampun kumpul | wadya turăngga gumêrah | kêrigan budhal sira glis ||

5. jêng pangeran langkung duka | lir

--- [f. 237v] ---

sinipi pangeran karsanèki | Ki Alap-alap Tumênggung | myang Radèn Jayèngrana | babarpisan karsane arsa cinakup | pangeran asru ngandika | bocah pirsakêna mami ||

6. yèn kacandhak Alap-alap | Jayèngrana ora ingong uripi | ngong suduki wadya agung | usus gawe balabar | gêthing ingong wong iku makewuh laku | sun tindaki pan sapala | sabobot norana tangdhing[87] ||

7. yèn wus kalah ariningwang | wadyaningsun nora nana nadhahi | iku têka gêthing ingsun | ngêndika turut marga | ênêngêna kocapa kang mênang pupuh | abdi dalêm kasunanan | bandhangan wus kumpul sami ||

8. waos bêdhil lan bandera | miwah dhuwung binokokan[88] prasami | kapal sèkêt cacahipun | Jayèngrana wus bubar | sakancane ambêkta bandhangan agung | praptèng Bangsri lajêng sowan | wus katur salampahnèki ||

9. tanapi ingkang bandhangan | katur kabèh asuka sri bupati | kapal bêdhil kuluk cênthung | kang bêcik pinilihan | wus pinilih waos bêdhil lawan dhuwung | pinaringakên sadaya | mring Ki Alap-alap sami ||

10. sri nalendra wus luwaran | abdi dalêm sadaya sami mulih | sigêgên ingkang winuwus | Tumênggung Alap-alap | ingkang kantun prayitna sakancanipun | sampun amirsa kang warta | pangeran tindak [ti...]

--- [f. 238r] ---

[...ndak] pribadi ||

11. yèn ingarah patinira | rêrêmbagan sakancanira sami | arsa ingoncatan wau | wus pinaro kancanya | kang sapalih Suradirja tindhihipun | saparo Ki Alap-alap | jangji norana nulungi ||

12. anulya pangeran prapta | langkung dhêndhêng wau kang punang baris | pangeran gêlak wadya gung | lajêng jujug kewala | Alap-alap atata sakancanipun | wadya Kamangkunêgaran | anyandêr anêmpuh wani ||

13. Ki Alap-alap wus mendra | malajêng ngilèn binuru ngungsi ngardi |[89] Suradirja nêmpuh pungkur | binalik wus lumaywa | Alap-alap anjog Soca lampahipun | ngetan anjog dasa[90] Sela | angalèr gitik sing wuri ||

14. ingkang wingking ngungsi marga | barisira Mangkunêgaran malih | Ki Alap-alap lumayu | binujung tinun[91] wuntat | saparane ingêsuk minggah ing gunung | ngalèr Kêmadhu jinogan | ngalèr anjog Bayalali ||

15. kari kang buru kelangan | Alap-alap mangetan kang dèn jogi | dhusun ing Tawas iku |[92] Suradir winarna |[93] binabujung ngalèr anjog Sima iku | kang aburu wus hnulak[94] |[95] pangeran arêrêb sami ||

16. sadaya sami ngrêrayah | Alap-alap anyamur lampahnèki | rencange kapalan satus |

--- [f. 238v] ---

asamun lampahira | wong Mangkunêgaran samya arêramu | kêbo sapi pari bêras | sapuluh kapalannèki ||

17. lampahira ngeca-eca | kaduluran Lap-alap anèng wuri | arêrasan wong sapuluh | ngrasani Alap-alap | ingkang tan wruh apa baya warnanipun | kang aran Ki Alap-alap | ingong pan arsa udani ||

18. wartane kagila-gila | kang udani nauri jamak jalmi | andhap alit sor warnèku | lamun ora siyaga | nora sipat prayayi kapanggih purun | tandhinga padha satunggal | nadyan kalih ingong wani ||

19. lagi winongwong kewala | satêmêne lêksanane sang aji | sunan gêng prabawanipun | wong cili darma apa | ngeca-eca rêrasan turut dalanggung | Ki Alap-alap miyarsa | atanya wacana aris ||

20. kisanak apa rinasan | wong sapuluh kang rêrasan nauri | puniki sanak tan wêruh | tanya Ki Alap-alap | mirsa tutur dèrèng uning warnanipun | Ki Alap-alap angucap | yèn wontên ayun punapi ||

21. apa baya durung awas | ing warnane Alap-alap prajurit | uning sakêdhap netrèku | ngucap Ki Alap-alap | iya aku Alap-alap surèng kewuh | bocah brêngos tumpang sanga | pinarada tur tinêpi ||

22. apa

--- [f. 239r] ---

dudu apa ora | lah wawasên matamu dèn abêning | yèn nyata priye karêpmu | apa gênti curiga | anyuduka ênya gonên kêris ingsun | wong sapuluh tanpa ngucap | gumêtêr kalangkung ajrih ||

23. ingkang sakawan lumajar | ingkang nênêm sami dèn palacoti | kapal waos dhuwungipun | myang dandanane pisan | wus barundhul Ki Alap-alap amuwus | bocah sira talènana | binasta wong nênêm sami ||

24. binêkta mring pondhokira | wong binănda sadaya dipun tari | samya nuwun uripipun | lah iya supataa | nuwun-nuwun supata agama rasul | nulya sami inguculan | jalma waraha tumuli ||

25. yèn ingong maksih sudira | nèng Tanawas iya ingong ngantèni | lah tutura ing gustimu | anuwun tur sandika | sampun kintar wong nênêm mantuk angunthul | wus prapta ing pamondhokan | katur pangeran sira glis ||

26. pangran kalangkung bramantya | kinèn nglarag Alap-alap ngoncati | mangilèn mingêr mangidul | kang bêrêg padha nulak | sampun katur Ki Alap-alap nèng kidul | pangeran langkung bramêtya | dhusun kinèn angabongi ||

27. sarta samya kinèn ngrayah | saha bala prasamya ngrayah uni | Ki Alap-alap dèn bujung | ngoncati [ngonca...]

--- [f. 239v] ---

[...ti] pigir ngarga | jêng pangeran bramêtya arsa angêsuk | umatur Kudanawarsa | gusti mindhak angêsêli ||

28. tur măngsa anarungana | yèn kaparêng punika ngalecani | gusti mêmirang kalangkung | dede bobot sampeyan | yèn sawawi tinêgor ing uwitipun | aluwung ing rama dika | tinarajanga tumuli ||

29. kawon mênangipun asab | samandene gusti rencang Kumpêni | kaparêngan batên tarung | anênonton kewala | pundi kang kawon gusti sami binubuh | wus rêmbug anulya nulak | prapta pasanggrahan malih ||

30. lajêng samya rêrêmbagan | pêpak sakèh sêntana miwah bupati |[96] sadaya sami arêmbug | anginggalkên kang lampah | saprandene pun dêlèr kariyin sagup | akèn andamêlna sasak | ing mangke pan sampun dadi ||

31. pangeran langkung arêmbag | sarêmbage sêntana myang bupati | pangran minta kang dèn utus | wadya ingkang prayoga | ing wignya wêcana sura inggih rêmbug | duta sampun ingisenan | winêling lir dhangdhanggêndhis ||

128. Dhandhanggula

1. duta nêmbah dyan mintar tumuli | kang lumaksana dhatêng ing Sala | asung uninga lampahe | dhumatêng dêlèr wau | sarta ngajak sami agitik | dhumatêng ing susunan | Bangsri ênggènipun | datan kawarna ing marga | duta [du...]

--- [f. 240r] ---

[...ta] cundhuk lawan dêlèr micara glis | tuwan kula dinuta ||

2. dening gusti pangeran tur uning | lamun susunan trêp mêsanggrahan | anèng Bangsri pakuwone | pangeran nêdha rêmbug | tuwan idlèr angucap aris | ya matura pangeran | payo padha maju | kang nèng Bangsri pinaranan | duta ngucap gih tuwan langkung prayogi | sasak lama wus dadya ||

3. iya uwis matura dèn aglis | sawurènira pan ingong mangkat | pangeran turana age | poma ta dipun katur | mring pangeran satêka mami | poma matura egal | dèn kêbat lumaku | mangkata satêkanira | duta amit mapan wau sampun mulih | kang wingking pradangdanan ||

4. tambur gumêr salomprèt lan suling | bêndhe ngungkung gumrah kang turăngga | kumpul langkung gêgamane | wadyabala lumaku | pangrik kuda asru amlingi | gadêbêging lumampah | golong dharatipun | sampun samya nyabrang sasak | tuwan dêlèr wus prapta wetan bênawi | kumruwuk kang lumampah ||

5. kocapa Pangran Mangkunêgari | duta prapta katur lampahira | miwah pun dêlèr wêlinge | dyan suwarèng wadya gung | kang têngara tambur lan bèri | bêndhe muni sauran | wus kumpul wadya gung | langkung gêng ewon alêksan | pan gumêrah syaraning wadya gêng alit | panjrit turăngga kathah ||

--- [f. 240v] ---

6. adan budhal gêgaman pangarsi | nora owah lan tataning lawas | ting karêdhap ganderane | tan kawarna ing ênu | masanggrahan pangeran aglis | ing Barawatu rannya | dêlèr mondhok Gêmblung | sigêgên ingkang kocapa | wadya aji pangarsa enggal tur uning | aran Wăngsanêgara ||

7. myang kang kidul sarêng dènnya prapti | anjujug Pangran Natakusuma | wus binêkta sowan rajèng | pangran nêmbah umatur | abdi dalêm pangarsa prapti | sinuwun tur uninga | mêngsah sami maju | punika abdi narendra | kalih pisan angandikan sri bupati | kapriye ing wartanya ||

8. Wăngsanêgara matur ngabêkti | kawula nuwun atur uninga | pun dêlèr lajêng lampahe | amondhok wontên Gêmblung | sakêlangkung gêng ingkang baris | Jawi tumut sadaya | pasasir[97] sadarum | warti sarêng lan pangeran | karsanipun arsa agitik ing wêngi | angandika narendra ||

9. ana pira cacahe kang prapti | matur nêmbah sunan wartining lyan | sarupine dêdamêle | salêksa limang èwu | nuwun bilih cidra ing warti | andangu sri narendra | mring wadya kang kidul | ingkang atêngga tampingan | apa nyata hèh ya jalma ambarêngi | lawan Mangkunêgara ||

10. kawula nuwun sri narapati | botên siwah ing pawartinira | ginggih[98]

--- [f. 241r] ---

nyarêngi angkate | mila ămba agupuh | angaturi uningèng aji | mangke putra paduka | mondhok Barawatu | wadya daut sing Barija | sêpi titis karsane angantêp jurit | tan tanggêl karsanira ||

11. sampun rêmbag kalawan Kumpêni | arsa gitik ing dalu punika | wus amêsthi ing karsane | angandika sang prabu | timbalana ta ari mami | yayi mas ing Bintara | lawan ariningsun | yayi Mas Mangkukusuma | atanapi sakèhe para bupati | myang Pangran Pakuningrat ||

12. nuwun nêmbah duta mintar aglis | kang nimbali Pangeran Bintara | Pangran Mangkukusumane | myang bupati sadarum | tan adangu ngajêngan prapti | asowan ing narendra | wus pêpak sadarum | angandika sri narendra | yayi êmas Bintara sira sun tari | tanapi Pakuningrat ||

13. Natakusuma lan ari mami | Mangkukusuma miwah Si Răngga | Jayèngrana lan sakèhe | bupati sun sadarum | atanapi prajurit mami | padha sira matura | kang gêdhe cili ku | ingsun tari pikirira | aja taha prakara ing laku iki | kang bêcik linakonan ||

14. apa iya mungsuh sun tarungi | atanapi nora narungana | ya ingsun anurut bae | rêmbuge sanak ingsun [ingsu...]

--- [f. 241v] ---

[...n] | atanapi para bupati | miwah sêntananingwang | matura sarum |[99] sakèhe para sêntana | myang bupati tanapi para prajurit | ajrih yèn nglangkungana ||

15. samya nêmbah aturipun sami | sumăngga karsa dalêm narendra | darmi anglampahi pakèn | angandika sang prabu | aja sira angumpêt pikir | ya matura sawêkca | lêgane tiningsun | sira yayi Mas Bintara | kaya priye sira kang sêpuh pribadi | nuwun sumăngga karsa ||

16. angandika malih sri bupati | yèn mêngkono anarah maringwang | ana dayaningsun mangke | apa ta padha nurut | lamun ana ing pikir mami | bokmênawa ngrasula | lamun ingsun luput | iku isun nora arsa | matur nêmbah sêntana para bupati | myang prajurit sadaya ||

17. botên măntra sinuwun tan ngimpi | yèn kadosa pangandika nata | tan wontên mantra-mantrane | angandika sang prabu | yèn sêmbada lan sira sami | mangkene pikir ingwang | wong jêjêrèh ingsun | kapan sira wruh sun sura | yèn tan ana dayanira wadya mami | ingsun nora prawira ||

18. pikir ingsun baya ta wong ajrih | sira piliha ingkang sêmbada | saupama supamine | ingsun adu prang pupuh | nora pisan sêja gumingsir | nadyan lalêburana |

--- [f. 242r] ---

sun tan sêja mundur | apa kabèh sira sura | sun adua lan mêngsah atakêr gêtih | kabèh padha matura ||

19. kang sawênèh ana matur wani | kang satêngah anuwun takiyar | narendra nukmèng driyane | satêngah wadyaningsun | patut-patut karoban tandhing | angandika jêng sunan | anukmèng ing sêmu | layan maning dayaningwang | lamun ingsun sira aranana wêdi | patut yèn mêngkanaa ||

20. sakêlangkung ewuh galih mami | dening mêngsah tan dadi satunggal | têka amaro lakune | ringênging galih ingsun | sapiraa padha pêpikir | dening saparo Islam | iku ringêng ingsun | yèn pêlêngên Si Wêlănda | ya Si Mangkunêgara ngriwuk ing wingking | dadya ngrusakkên tata ||

21. jêr iku wong nora ngago eling | yèn pinêlêng nora sapiraa | nanging manah ingsun dhewe | ewuhipun kalangkung | dening padha agama suci | lan malih Si Wêlănda | gêdhe atinipun | têtêlasaning wangsita | ngewuhakên mungguh Si Mangkunêgari | pinêlêng nora pira ||

22. yèn ingungkurakên bêbingungi | ewuh têmên mungguh sun tan sura | tanbuh pikirira kabèh | yèn sêmbada sadarum | ing saiki ingsun oncati | gun prih Mangkunêgara | lan Kumpêni iku | kênaa bênggang kewala | yèn wus adoh sakarsanira atandhing | apan nêmpuh Wêlănda ||

--- [f. 242v] ---

23. apa gitik Si Mangkunêgari | kaya bêcik amungkên satunggal | sumăngga kar sang rajèng |[100] yèn mungguh jênêng ingsun | kang sun pêlêng anging Wêlandi | nadyan cabar tiwasa | manjing sabil ingsun | dening Si Mangkunêgara | yèn angrêbut iya ora sun rawati | sadaya samya rêmbag ||

24. aturipun lêga angoncati | sêntana myang bupati sadaya | wus gilig dadya rêmbage | wis dandana sadarum | sanak ingwang para bupati | myang kèh prajurit ingwang | sun bodhol ing dalu | samya umatur sandika | aluwaran sunan kang sowan wus mulih | sadaya samya dangdan ||

25. sampun surup mangke sang yang rawi | wadya ji kumpul prayitnèng baya | prayêtna ngraksa ratune | adan budhal sang prabu | ingkang abdi kang alit-alit | repot kinèn dhingina | karsane sang prabu | masthi kuwur yèn tinilar | tata rusak mila angantun sang aji | kang têngga Suranata ||

26. Brajayuda kalawan Kapilih | lan Pamijèn kang abdi wus têlas | anulya tindak sang rajèng | atata lampahipun | sampun lêpas dènnya lumaris | sadalu alêlampah | byar prapta ing ênu | Wonasari masanggrahan | jêng susunan ing sasi Siyam nglêrêsi | nêngna malih winarna ||

27. Pangran Mangkunêgara miyarsi | lamun sunan dalu sampun jêngkar | pangran budhal sawadyane | sarya duta suka [su...]

--- [f. 243r] ---

[...ka] wruh | mring gupênur duta wus panggih | tuwan kula dinuta | gusti asuka wruh | kangjêng sunan sampun linggar | sangking Bangsri mangalèr gupênur angling | iya tarima ingwang ||

28. mring pangeran matura tumuli | payo padha sinusul nging pangran | lampahe ja doh lan ingong | miwah pondhokanipun | ya anaa ing kidul mami | kalamun mungsuh prapta | lumampaha pungkur | kang nadhahi aku dhawak | duta amit gupênur bubar tumuli | pangeran masanggrahan ||

29. gupênur mondhok wontên lèrnèki | enjing budhal sunan kang winarna | wadya pangarsa dutane | prapta tur wruh yèn mungsuh | alêlampah arsa dhatêngi | mêsthi enjing punika | suwarèng wadya gung | kangjêng sunan arsa tadhah | wus pinatah kang têngga sakèhing margi | mila adarbe karsa ||

30. dening mêngsah kumpul dadi siji | papan prayogi pakolèh dharat | wadya prayêtna tatane | yèn tinarajang musuh | lêlêburan sêdyaning dasih | dhêdhêp norana syara | mungsuh kang winuwus | kumpul lir mêndhung lêlampah | yèn apisah amêsthi lamun kajodhi | Mas Răngga anèng wana ||

31. jaga mêngsah saparan tut wingking | punang mêngsah nora purun bênggang | wus lajêng mêngsah lampahe | Masaran pondhokipun | langkung agêng dhêndhêng kang baris | lèr kum

--- [f. 243v] ---

pondhoknya |[101] pangeran kang kidul | arsa ngingêri kang mêngsah | Ki Mas Răngga duta tur uningèng aji | mundur kentar wus prapta ||

 

---

1	ngabdi. (kembali) ngabdi.
2	iring. (kembali) iring.
3	Kurang satu suku kata: bokmênawa manira dèn kaniaya. (kembali) Kurang satu suku kata: bokmênawa manira dèn kaniaya.
4	Lebih satu suku kata: dika mawon lan kula anyampuni. (kembali) Lebih satu suku kata: dika mawon lan kula anyampuni.
5	sakeca. (kembali) sakeca.
6	sangkêlat (dan di tempat lain). (kembali) sangkêlat (dan di tempat lain).
7	Lebih satu suku kata: mantri kalih kang tumut sira sami. (kembali) Lebih satu suku kata: mantri kalih kang tumut sira sami.
8	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
9	Lebih satu suku kata: nadyan wong tapa bineka tan kwawi. (kembali) Lebih satu suku kata: nadyan wong tapa bineka tan kwawi.
10	sumungkêm. (kembali) sumungkêm.
11	Kurang satu suku kata: panuwun kawula ing sang rajèng. (kembali) Kurang satu suku kata: panuwun kawula ing sang rajèng.
12	anggêp (dan di tempat lain). (kembali) anggêp (dan di tempat lain).
13	owêl. (kembali) owêl.
14	bilih. (kembali) bilih.
15	Lebih satu suku kata: sirêpa duka sri narapati. (kembali) Lebih satu suku kata: sirêpa duka sri narapati.
16	alama. (kembali) alama.
17	mêngkono. (kembali) mêngkono.
18	jangji (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) jangji (dan di tempat dan bentukan lain).
19	Kurang satu suku kata: nora ingsun yayi tan apracayaa. (kembali) Kurang satu suku kata: nora ingsun yayi tan apracayaa.
20	Tulisan Jawa kurang tepat: pasangan ma dan pasangan pa. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: pasangan ma dan pasangan pa.
21	linorod. (kembali) linorod.
22	nungkul (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) nungkul (dan di tempat dan bentukan lain).
23	Lebih satu suku kata: ginawe marga beka Mangkunêgri. (kembali) Lebih satu suku kata: ginawe marga beka Mangkunêgri.
24	kathahipun. (kembali) kathahipun.
25	Lebih satu suku kata: Pangran Mangkunêgara timbalan ji. (kembali) Lebih satu suku kata: Pangran Mangkunêgara timbalan ji.
26	ngêtrapkên. (kembali) ngêtrapkên.
27	sira. (kembali) sira.
28	Lebih satu suku kata: sok ja uga ala têka ing kami. (kembali) Lebih satu suku kata: sok ja uga ala têka ing kami.
29	Kurang satu suku kata: yèn datan seba sadaya. (kembali) Kurang satu suku kata: yèn datan seba sadaya.
30	mantra. (kembali) mantra.
31	mêngko. Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan pepet. (kembali) mêngko. Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan pepet.
32	sinuwun. (kembali) sinuwun.
33	Kurang satu suku kata: tan anyipta lêlamisan. (kembali) Kurang satu suku kata: tan anyipta lêlamisan.
34	Kurang satu suku kata: apracaya dhumatêng sang aji. (kembali) Kurang satu suku kata: apracaya dhumatêng sang aji.
35	aprajangjeyan. (kembali) aprajangjeyan.
36	datatitanên. (kembali) datatitanên.
37	rimbagane. (kembali) rimbagane.
38	jalma. (kembali) jalma.
39	Kurang satu suku kata: ginugujêng ing jalma. (kembali) Kurang satu suku kata: ginugujêng ing jalma.
40	apan. (kembali) apan.
41	Lebih satu suku kata: kaya pa karêpira. (kembali) Lebih satu suku kata: kaya pa karêpira.
42	Kurang satu suku kata: apa bêcik lumaksana. (kembali) Kurang satu suku kata: apa bêcik lumaksana.
43	tadhah. (kembali) tadhah.
44	Mangkukusuma. (kembali) Mangkukusuma.
45	Lebih dua suku kata: ngaturakên bandhangan mring aji. (kembali) Lebih dua suku kata: ngaturakên bandhangan mring aji.
46	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
47	oyodipun. (kembali) oyodipun.
48	nglangkungi. (kembali) nglangkungi.
49	luwih. (kembali) luwih.
50	towok. (kembali) towok.
51	kêdhik. (kembali) kêdhik.
52	luwarana. (kembali) luwarana.
53	nglêmpak. (kembali) nglêmpak.
54	nyolong. (kembali) nyolong.
55	ingangkah. (kembali) ingangkah.
56	kancikan. (kembali) kancikan.
57	Lebih satu suku kata: wurine Mas Răngga kancikan malih. (kembali) Lebih satu suku kata: wurine Mas Răngga kancikan malih.
58	Biasanya guru lagu i: Mangkunêgari. (kembali) Biasanya guru lagu i: Mangkunêgari.
59	jumênêng. (kembali) jumênêng.
60	pasisir. (kembali) pasisir.
61	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
62	Tulisan Jawa kurang tepat: ta cerek disuku. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: ta cerek disuku.
63	Kurang satu suku kata: lan maninge thole kèh de rêrasani. (kembali) Kurang satu suku kata: lan maninge thole kèh de rêrasani.
64	sakarsa-karsanira. (kembali) sakarsa-karsanira.
65	Kurang satu suku kata: ingkang bêkti miwah kang tan bêkti. (kembali) Kurang satu suku kata: ingkang bêkti miwah kang tan bêkti.
66	gangsal. (kembali) gangsal.
67	Kurang satu suku kata: dawêg angsal gangsal latri. (kembali) Kurang satu suku kata: dawêg angsal gangsal latri.
68	Kurang dua suku kata: lamun sira gagêtuna. (kembali) Kurang dua suku kata: lamun sira gagêtuna.
69	Kurang satu suku kata: apa sira wani aprang. (kembali) Kurang satu suku kata: apa sira wani aprang.
70	Biasanya guru lagu a: Wiradigda. (kembali) Biasanya guru lagu a: Wiradigda.
71	Kurang satu suku kata: Măndraka myang kèh wadyèngong. (kembali) Kurang satu suku kata: Măndraka myang kèh wadyèngong.
72	sunan. (kembali) sunan.
73	Paos. (kembali) Paos.
74	antuk. (kembali) antuk.
75	Kurang satu suku kata: wontên Bali sawiji. (kembali) Kurang satu suku kata: wontên Bali sawiji.
76	anggung. (kembali) anggung.
77	untung. (kembali) untung.
78	samya. (kembali) samya.
79	binêrêg. (kembali) binêrêg.
80	Kurang satu suku kata: Radèn Suraprameya. (kembali) Kurang satu suku kata: Radèn Suraprameya.
81	Kurang satu suku kata: sampun mangkat Radèn Arya Jayèngrana. (kembali) Kurang satu suku kata: sampun mangkat Radèn Arya Jayèngrana.
82	Biasanya guru lagu a: satunggal. (kembali) Biasanya guru lagu a: satunggal.
83	kalorop. (kembali) kalorop.
84	Widi. (kembali) Widi.
85	bramatyanya. (kembali) bramatyanya.
86	Kurang satu suku kata : dening ngandêlkên aumur. (kembali) Kurang satu suku kata : dening ngandêlkên aumur.
87	tandhing. (kembali) tandhing.
88	binongkokan. (kembali) binongkokan.
89	Lebih satu suku kata: mlajêng ngilèn binuru ngungsi ngardi. (kembali) Lebih satu suku kata: mlajêng ngilèn binuru ngungsi ngardi.
90	desa. (kembali) desa.
91	tinut. (kembali) tinut.
92	Kurang satu suku kata: dhusun ing Tawas puniku. (kembali) Kurang satu suku kata: dhusun ing Tawas puniku.
93	Kurang satu suku kata: Suradirja winarna. (kembali) Kurang satu suku kata: Suradirja winarna.
94	anulak. (kembali) anulak.
95	Kurang satu suku kata: kang aburu wus anulak. (kembali) Kurang satu suku kata: kang aburu wus anulak.
96	Lebih satu suku kata: pêpak sakèh sêntana myang bupati. (kembali) Lebih satu suku kata: pêpak sakèh sêntana myang bupati.
97	pasisir. (kembali) pasisir.
98	inggih. (kembali) inggih.
99	Kurang satu suku kata: matura sadarum. (kembali) Kurang satu suku kata: matura sadarum.
100	Kurang satu suku kata: sumăngga karsa sang rajèng. (kembali) Kurang satu suku kata: sumăngga karsa sang rajèng.
101	Kurang dua suku kata : lèr wus kumpul pondhoknya. (kembali) Kurang dua suku kata : lèr wus kumpul pondhoknya.