Babad Sultanan, British Library (Add MS 12288), 1809–16, #1017 (Pupuh 129–147)

--- [f. 243v lanjutan] ---

129. Durma

1. sampun sowan duta umatur wotsêkar | kula ingutus dasih | Răngga tur uninga | mêngsah mondhok Masaran | kang rêmbag arsa ngingêri | dhatêng paduka | sarêng pirsa sang aji ||

2. asuwarèng ing bala akarsa budhal | wus kumpul wadya aji | sunan sampun budhal | mangalèr lampahira | mungsuh enjing budhal sami | mondhok ing Gêbang | sinuwun sampun prapti ||

3. masanggrahan ing Murong kangjêng susunan | kèndêl sri narapati | anêlaskên rêmbag | arsa amêthuk yuda | kang wadya tinari-tari | dèrèng arêmbag | tansah sawalèng pikir ||

4. angandika sunan kèh prajurit ingwang | Suranata Kapilih | Bugis Brajayuda | Mijèn Saragni samya | apa sira têmên bêkti | wani sun dua | aprang lawan Kumpêni ||

5. lan sun adu kalawan Mangkunêgara | abot amungsuh[1] kalih | mulane ta sira | sun tari apa sura | di dalêm asaur paksi | purun ngabêna | sampun mêngsah Kumpêni ||

6. amungsuha liya punika wêwaha | nadyan manjinga agni | lumêbèng hèrnawa | anglampahi sadaya | yèn parentah tan ngraos [ngra...]

--- [f. 244r] ---

[...os] jrih | alêburana | awora lawan siti ||

7. tan angraos sih dalêm langkung akathah | ing pundi gènnya pulih | yèn tan lara pêjah | yèn wontên karsa nata | sampun kalayatan aji | wong Suranata | dhasar sêdya asabil ||

8. angandika jêng sunan èsmu karênan | ya gun tarima sami | bêktinira mringwang | ya dèn lirih kewala | nora sêdya sun unduri | sira atisna | ya ingsun luwih asih ||

9. nulya sêntana bupati ingandikan | pêpak ing ngarsa aji | ngandika jêng sunan | yayi-yayi sadaya | tanapi para bupati | sun tari sira | rêmbug ingkang abêcik ||

10. wadyaningsun rêmbug amapag sadaya | yèn mungsuh anêkani | priye kang prayoga | apa bêcik atadhah | atawa bêcik nêkani | sira piliha | sumăngga karsa aji ||

11. ămba darma lumampah matur Mas Răngga | lamun sêmbada aji | miwah pra bupatya | sinuhun alinggara | ingkang andhèrèk narpati | sumăngga karsa | wadya jro lan ing jawi ||

12. tutugêna hèh Răngga sapikirira | sun priksane kang bêcik | yèn ala binuwang | yèn sawawi paduka | tadhah mêngsah tan sawawi | kantun akathah | bilibalih

--- [f. 244v] ---

mênawi ||

13. abdi dalêm edab têmah para tiwas | mindhak mêngsah gêng galih | dadya botên wawrat | nuntên kathah kang sura | angayoni sri bupati | kapriye Răngga | karêpmu matur malih ||

14. paduka nata sunan baturi linggar | dening kang dhèrèk aji | Pangeran Bintara | Pangran Mangkukusuma | sawadyanya ngrêksa aji | lawan pun kakang | Natakusuma uni ||

15. abdi dalêm prajurit inggih ngamungna | Suranata Kapilih | lawan Brajayuda | lawan putra narendra | Jêng Gusti Pangran Ngabèi | dawêg punika | angrêksaa sang aji ||

16. yèn wontên karya wingking mêngsah wong sasra | kadi tan ana nolih | di dalêm sadaya | jawi samya kantuna | ămba ingkang anindhihi | lan Jayèngrana | lan Măndaraka uni ||

17. Wiradigda prajurit jro kang kantuna | Jagabaya lan Bugis | miwah Namèngyuda | lan Pamijèn sadaya | punika kawula kanthi | samya kantuna | sinau andon jurit ||

18. anging pun kakang Pakuningrat prayoga | andhèrèka sang aji | ngandika jêng sunan | hèh sakèh pra bupatya | tanapi sadulur mami | padha arêmbag | Răngga ture prayogi ||

19. pra sêntana lawan bupati sadaya | rêmbag [rêmba...]

--- [f. 245r] ---

[...g] amrayogèni | anging Măndaraka | kang tansah aturira | asae dados satunggil | lamun amapag | sadaya ja na kari ||

20. yèn sawawi samya mêthuka sadaya | yèn rêmbag angoncati | dadosa satunggal | mênawi ta kapiran | Ki Mas Răngga anauri | dados kasêsa | tindakira sang aji ||

21. awêkasan linggare sri naranata | mêngsah anarka ajrih | mêngsah saya galak | dhasar panggenan cêlak | atêmah ingayok[2] wani | kuwur sadaya | wêkasan nêniwasi ||

22. kang kula prih ecaa nata lêlampah | manira angawali | yèn wus manjing wana | sêdhênge antuk papan | yèn mungsuh sura nêkani | mungguh manira | boya duwe kuwatir ||

23. angandika narendra langkung prayoga | iku Răngga abêcik | sadaya arêmbag | sakèh para bupatya | ngandika malih narpati | lakumu Răngga | yèn wus nyabrang bênawi ||

24. kaya priye ingsun arsa amiyarsa | pun Răngga atur bêkti | kalamun paduka | nata sampun nyabrang |[3] pun dasih botên kuwatir | kang ămba angkah | ing inggih ingkang prayogi |[4]|

25. yèn kadugi amasthi ămba tarajang | angandika sang aji | bêcik kaya Răngga | jajal mungsuh yèn ana | apa sira nora wani [wa...]

--- [f. 245v] ---

[...ni] | matur pun Răngga | inggih purun pun dasih ||

26. yèn kadugi botên kula abên siyang | sakathah wadya aji | dening pamrih ămba | bilih mênawi èt |[5] kawula abên ing latri | darapon samar | sampun kantos kang niti ||

27. iku bênêr ya Răngga luwih prayoga | sadaya dipun tari | purun yèn ngabêna | rêmbage sampun dadya | adan wontên abdi prapti | atur uninga | mêngsah budhal lumaris ||

28. punang mêngsah arsa agitik narendra | ngandika sri bupati | payo budhalêna | mapan rêmbug wus dadya | adan budhal sri bupati | mangkat Mas Răngga | lampahe anyarêngi ||

29. ngalèr ngilèn narendra ing lampahira | ngilèn nurut bênawi | tut wingking Mas Răngga | ngalingi ing nalendra | sadaya prayêtnèng wèsthi | ngilèn lampahnya | kidule sri bupati ||

30. ênêngêna mêngsah ing Gêbang wus budhal | agalong punang baris | tanapi pangeran | nyarêngi lampahira | nanging Mas Răngga tan kèksi | sunan wus prapta | wau pinggir bênawi ||

31. toya agêng wadya dangu dènnya babrang[6] | wus prapta lèr bênawi | kèndêl sri narendra | tata ing ara-ara | ingkang nukup dèn antosi | mêngsah wus prapta | Sumêngka wong Kumpêni ||

32. pan agêlar amondhok wontên Sumêngkang[7] | pangran kang dèn pondhoki [po...]

--- [f. 246r] ---

[...ndhoki] | gih ing Batu rannya | aglar samya atata | sampun surup sang yang rawi | mêndhung limunan | pêtênge nglêliwati ||

33. kang kocapa ingkang arsa aprang cidra | karsa gitik ing wêngi | pan sampun lumampah | laku lir endrajala | Sumêngka kang dipun incih | satêngah lampah | udan drês andhatêngi ||

34. păncawura pêtênge kagila-gila | udan awor lan angin | drês kagila-gila | sami tan uning marga | tan uninga rencangnèki | gagap kewala | yudakênaka ngukih ||

130. Pangkur

1. pan samya bingung sadaya | gandhèng tangan asrêpipun kapati | kuda sami têpung buntut | kang ngajêng lawan êndhas | lamun bênggang ical tan ana kêpangguh | ênêngêna kang kocapa | kang têngga sri narapati ||

2. susahipun mapan sama | asrêp pêtêng wadya kêkadhar sami | kajawahan pan sadarum | dening ingkang lumampah | samya bingung tanbuh parane tan kumpul | Ki Mas Răngga mapan pisah | kêdhik ingkang atut wingking ||

3. sami jaga taha-taha | pisah sadaya bingung tan uning margi |[8] pan sadalu wangsul-wangsul | pangrasane atêbah | tur ta sampun cêlak lawan pondhok musuh | ingkang angraos acêlak | satêmêne mêksih têbih ||

4. sadalu ubêng-ubêngan [ubêng-...]

--- [f. 246v] ---

[...ubêngan] | ngajêngakên tambur gangsal kang latri | Ki Bênêr kalojok laku | wus prapta pabitingan | bungah-bungah amilihi kapal mungsuh | nyana rencang wuntat kathah | ngadhêpi kuda andhêlik ||

5. tan nyana lamun piyambak | dening wau kathah rencang tut wingking | ênêngna ingkang winuwus | gêgêni wong bêrduwak | rencangira Ki Bênêr ingkang tut pungkur | kantun kasrêpên kalintang | tumingal jalma gêgêni ||

6. dipun nya rencangira |[9] pinaranan nulya tumut gêgêni | tan angimpi lamun mungsuh | karone tan anyana | sawab bingung kasarêngan srêp kalangkung | sarêng byar kang tambur munya | kagyat lumajar prasami ||

7. kagum kang sami barduwak | datan nyana dèn tingali wus têbih | lumajar asuka wêruh | gègèr baris Sumêngka | Kyai Bênêr wruh tanpa rowang wus mundur | lakunira sigra-sigra | sampun pagih baturnèki ||

8. kang saya samya anglêmpak | ing Sumêngka nambur ngumpulkên baris | di dalêm kumpul sadarum | Ki Mas Răngga wus prapta | aprayêtna sami angaton ing kewuh | nulya lumampah lon-lonan | punang mêngsah amêdali ||

9. uning undure Mas Răngga | datan wani kang mêngsah atut wuri | alon-lonan [a...]

--- [f. 247r] ---

[...lon-lonan] ingkang mundur | tan ajrih tinututan | samya suka-suka tutur polahipun | Pamijèn angura-ura | asuka-suka samargi ||

10. mêngsah wangsul mring Sumêngka | abdi dalêm sampun nyabrang bênawi | asowan dhatêng sang prabu | wus katur lampahira | purwa wadya[10] wasana budhal sang prabu | ngilèn tindake jêng sunan | ing Pucanganom wus prapti ||

11. masanggrahan sri narendra | wong Kumpêni Sumêngka pacak baris | Pangran Mangkunêgarèku | ing Batu barisira | datan arsa lunga-lunga barisipun | kocapa kangjêng susunan | enjingipun sri bupati ||

12. Karèngsèng sunan wus prapta | wadya mondhok kêpang kèndêl sang aji | wontên warti enjingipun | katur sri naranata | lamun mêngsah arsa dhatêngi sadarum | Kumpêni lawan pangeran | kêsmaran wau ing warti ||

131. Asmaradana

1. awarti sampun amasthi | malah mêngsah sampun mangkat | sangking ing pamondhokananane |[11] nulya kinèn atêngara | tambur gumrah syaranya | suling salomprèt abarung | adan kumpul wadyabala ||

2. wus kumpul samya miranti | asiluman kang agawat | kang sampun jana mantrine [mantri...]

--- [f. 247v] ---

[...ne] | wadya miranti atata | tan kêna tinarajang | samya sura ambêk kewuh | arsa malês sih narendra ||

3. sadaya dangu anganti | manahipun ngarsa-arsa | punang mêngsah ing dhatênge | sakenjing norana prapta | malah dhatêng antara | kantos dungkap wayah bêdhug | lingsir kilèn nora prapta ||

4. nuntên wontên abdi prapti | ingkang atêngga tampingan | sowan tur uninga rajèng | lamun mêngsah sampun nulak | wangsul panggenanira | angandika sang aprabu | bocah kabèh timbalana ||

5. sira padha kon amulih | mring pamondhokan sadaya | nuwun nêmbah ingkang kinèn | sadaya wus tinimbalan | mantuk ing pondhokira | dawêg angsal tigang dalu | enjingipun sunan budhal ||

6. mangalèr tindak sang aji | wadya tan kaliru prênah | amiranti sagamane | wus prapta desa ing Bancar | bumi ing Garobogan | masanggrahan sang aprabu | karsane makuwon lama ||

7. wadya mondhok amiranti | datan kaliru ing prênah | atata-tata sang katong | wadya kang têngga tampingan | prasamya pinaryoga | tampingan wetan kang tunggu | kancanipun Ki Mas Răngga ||

8. wong Kampak jinujung linggih | sinung nama mring narendra | Tumênggung Tankondur rane | kang kinèn têngga tampingan | sabawahe piyambak | Brajamusthi [Brajamu...]

--- [f. 248r] ---

[...sthi] kinèn tunggu | bawahipun wadya Kalang ||

9. Alap-alap dèn timbali | sakancane sampun prapta | dyan dhinawuhan sang rajèng | wadya kang têngga tampingan | samya kinèn tunggua | Luwak Sima sapangidul | Tandhês Luwak bumi Pajang ||

10. wadya tata amiranti | sêmana kang cinarita | pangeran prabu wartane | jêngkar laruge mangetan | mila jêngkar kang warta | datan rêmbag pikiripun | kalawan Pugêr Dipatya ||

11. atuwi krama sang aji | amêncarakên kang wadya | sêdhêng sinewaka rajèng | pêpak ingkang wadyabala | adan Pangran Bintara | matur nêmbah ing sang prabu | kawula nuwun narendra ||

12. anuwun lilah sang aji | nuwun nagri Garobogan | măncanagara lèr kabèh | satêtilare yayi mas | yèn angsal barkat nata | ing Dêmak yun ămba rêbut | miwah pasisir sadaya ||

13. pun kakang Pugêr Dipati | yèn tan bêkti ing narendra | benjang kawula cêkêle | angandika jêng susunan | luwih dening prayoga | yayi mas gêng galihipun | angrencangi mring pun kakang ||

14. tan duwe sadulur maning | yèn tulus pangucapira | anukmèng driya sang rajèng | sun cobane yayi êmas | arum wijil wêcana | sarta anukmèng ing guyu | ingkang pranatan kuningan ||

15. ingkang gati sampun [sampu...]

--- [f. 248v] ---

[...n] sêpi | tan wontên katarèng netya | gumujêng ngandika rajèng | uga bengsuk[12] yayi sira | lali marang kawitan | kaya eyang kang karuwun | kang pilênggah anèng Dêmak ||

16. Pangran Bitara[13] ngabêkti | kados botên kalampahan | pururun sinêtyan sang rajèng |[14] anulya supata dhawak | sunan gumujêng suka | sing ora-ora riningsun | ingong yayi pragonjakan ||

17. Pangran Bintara ngabêkti | saking prasêtya kawula | yayi ya tarima ingong | sangking karsanira dhawak | anulya linilanan | aluwaran sang aprabu | kang sewaka wus bubaran ||

18. budhal Pangran Bintara glis | dhatêng nagri Garobogan | sampun daut sawadyane | tan kawarna jêng susunan | Bancar makuwon lama | eca manahe sang prabu | tampingan krêksa sadaya ||

19. sigêgên ingkang winarni | Kumpêni anèng Sumêngka | têtêpa barisanane | Pangeran Mangkunêgara | anèng Batu alama | satêngah sasi puniku | sunan norana wartanya ||

20. pun dêlèr ika kawarni | utusan dhatêng pangeran | caraka Bêstam wastane | lan mantrinira piyambak | kang ngladosa Wêlănda | Dhangdhangwacana ranipun | andhèrèk dhatêng Ki Bêstam ||

21. Ki Bêstam umatur aris | kawula nuwun dinuta [dinu...]

--- [f. 249r] ---

[...ta] | dhatêng sudara nah anggèr | gusti mangke sampun lama | botên wontên kang mêngsah | sudara agèr kêlangkung | onêng panggih lan sampeyan ||

22. punapa gusti mariki | sudara sampeyan tuwan | punapa sampeyan anggèr | inggih gusti pinaraka | langkung karsa sampeyan | nanging tuwan sakêlangkung | gènipun arsa panggiha ||

23. dhumatêng sampeyan gusti | pamrihipun kangjêng tuwan | dêrapon icala agèr | kawatir kang kathah-kathah | tanapi rêraosan | kang kathah-kathah rumuhun | ingkang sampun kalampahan ||

24. lan dados pratăndha asih | yèn wus sabiyantu manah | sudara sampeyan anggèr | lan panjênêngan sampeyan | angandika pangeran | iya Bêstam karsanisun | bapak dêler lamun arsa ||

25. apanggihan lawan mami | si bapak lah marenea | ja gawa batur kèh bae | ngamungna upas kewala | karana batur ingwang | yèn padha wêdi sadarum | anadening mênggah ingwang ||

26. ora aduwe kawatir | si bapak dêlèr gawaa | batur marene kang akèh | ingong nora pisan-pisan | kawatiri ing manah | yèn sêmbada karsaningsun | yèn têmên-têmên si

--- [f. 249v] ---

bapak ||

27. sabiyantu lawan mami | ya iku pênjaluk ingwang | anadening pambesuke | yèn wis pa babêcikan |[15] gawaa pira-pira | batur Kumpêni kang agung | nora nana watir ingwang ||

28. Ki Bêstam anuwun pamit | kalawan Dhangdhangwêcana | mantuk ing pabarisane | wus panggih dêlèr sêmana | matur sira Ki Bêstam | kawula tuwan kautus | mring sudara dika pangran ||

29. wus tinutur lampahnèki | ing purwa madya wasana | pun dêlèr angucap alon | hèh Bêstam sira balia | lawan Dhangdhangwacana | besuk êmbèn ngong lumaku | iya matura pangeran ||

30. sakarsane sun turuti | pun Bêstam amit wus mintar | Dhadhangwacana[16] rowange | wus prapta ngarsa pangeran | Ki Bêstam matur nêmbah | kula gusti kinèn wangsul | tinêkan karsa sampeyan ||

31. êmbèn dènira lumaris | sudara sampeyan tuwan | igih mariki na anggèr | angandika jêng pangeran | ya sok padha têmêna | anulya Ki Bêstam mantuk | ing wingking saos pangeran ||

32. ing sawontên-wontênnèki | salêbêting pabarisan | nuntên punang mantri roro | Dhadhangwacana kalawan | wasta Malangsumirang | dipun utus dêlèr wau |

--- [f. 250r] ---

kinèn matur mring pangeran ||

33. kawula ingutus gusti | dening sudara sampeyan | mangke pungkul[17] sanga anggèr | sudara sampeyan prapta | tan ambêkta Wêlănda | kathah nanging upasipun | lawan Dipati Sêmarang ||

34. lan pun Bêstam kang tut wingking | pangandikane pangeran | iya luwih lêganingong | mugi muga ta tulusa | ing sapanjaluk ingwang | lah muliha dèn agupuh | wong roro nêmbah wus mintar ||

35. pangeran dandan ing wingking | damêl bangku sampun dadya | sinamir sangkêlat kabèh | tanapi siti sadaya | ginêlaran sangkêlat | nuntên mêpak abdinipun | sadaya samya atata ||

36. prajurit kinèn abaris | urmat pun dêlèr karsanya | kinèn aprayêtna kabèh | nuntên sarêng pukul sanga | pun dêlèr tan lumampah | pun Bêstam ingkang lumaku | lawan Dipati Sêmarang ||

37. angage cara Wêlandi | tan adangu sampun prapta | pondhokipun pangran age | sarêng katingal pangeran | kalangkung dening lêga | yèn dêlèr datan lumaku | langkung duka sang taruna ||

132. Sinom

1. Dipati Sêmarang Bêstam | alinggih anèng ing siti | anulya matur Ki Bêstam | wau Dipati Sêmawis | sudara kangjêng gusti | tuwan dêlèr tan lu |[18]

--- [f. 250v] ---

nging kawula piyambak | dinraos-raos galih |[19] yèn lumampah piyambak kang sangêt wirang ||

2. dhatêng Kumpêni sadaya | kang kathah-kathah prasami | angraos dinamêl tuwa | sadaya sakèh Kumpêni | tan merang dhatêng gusti | merang kancane sadarum | nulya pangran ngandika | yèn mêngkono sun arani | nora têmên-têmên sêsanggupe cidra ||

3. têka agawe kajogan | iya ta ing mungguh mami | têmên-têmên manah ingwang | si dêlèr cidra ing jangji | sok aja têka mami | si dêlèr ngoncati iku | ngandika jêng pangeran | iku sapa ngong tingali | Bêstam matur nêmbah dhumatêng pangeran ||

4. inggih punika kang lênggah | pun Adipati Sêmawis | ngandika kangjêng pangeran | wijil wêcana awadi | hèh bageya dipati | padha sêlamêt awakmu | Ki Dipati Sêmarang | gêpah umatur ngabêkti | langkung nuwun gusti gih sami raharja ||

5. sugih Dipati Sêmarang | nora jamak sun tingali | ya rendane nora jamak | renda êblêg sun tingali | sira sok milu jurit | botên tumut prang turipun | dados koki kewala | pangeran ngandika malih | iki Bêstam sira uning sêsaosan ||

6. mring dêlèr sun tangguh prapti |[20] nora nyana

--- [f. 251r] ---

yèn ngoncati | kaya priye iki aglar | kathah-kathah suguh mami | mêngko norana prapti | angur pinangana batur | kang ati liwat gêla | si dêlèr tan têka iki | liwat gêla ya uwis sira muliha ||

7. Bastam lawan ki dipatya | nuwun pamit sampun mulih | pangeran sampun bubaran | enjingira tan kawarni | pun Bastam wangsul malih | ingutus mring pangran matur | anggèr anuwun duka | ature sudara gusti | yèn sawawi sampun wontên kang kuciwa ||

8. prayogi pinêndhêt têngah | sampun katingal sor siji | gusti sampeyan katuran | pêpanggih sami nindaki | Têmpura kang prayogi | punika têngahanipun | gusti sami têbihnya | pangeran angandika ris | iya iku Bêstam ing pênjaluk ingwang ||

9. ja gawa Kumpêni kathah | inggih sampun walang galih | yèn sampun sami arêmbag | pukul sanga benjing enjing | gih kapanggiha gusti | Têmpura taratag agung | ya age wis muliha | Bêstam mit nêmbah wus mulih | nulya pangran ngandika damêl têratag ||

10. Têmpura pan sampun dadya | pangran arêmbagan sami | sakèhe para bupatya | miwah ingkang para mantri | ngandika pangran aris | pa bêcik têka rumuhun | apa bêcik karia | sadaya matur ngabêkti | sae kantun sawênèh sae kruwuna ||

--- [f. 251v] ---

11. umatur Kudanawarsa | yèn sawawi atur mami | kawula gusti kruwuna | yèn kêdhik bêkta Wêlandi | sampeyan kula turi | yèn kathah pambêktanipun | enggal kula utusan | atur uninga ing gusti | iya iku yèn padha rêmbug sadaya ||

12. iya bêcik aturira | inggih gusti pan sawawi | lah uwis Kudanawarsa | ya mangkata dipun aglis | gamanmu mantri Jawi | sira gawaa sadarum | mangkat Kudanawarsa | sagêgamane prasami | pangran wingking dandan saprajuritira ||

13. tan adangu kang antara | pun dêlèr katingal prapti | langkung gêng ingkang gêgaman | ambêkta samêkta sami | sarêng cêlak sira glis | lan Têmpura lampahipun | Walănda kathah-kathah | sadaya sami miranti | kang gêgaman nèng salêbêt pakarangan ||

14. nging kang gêng-agêng kewala | sipat lopèrès mangigil | mring dêlèr ingka tut wuntat | kalawan upase sami | mring Têmpura tut wingking | kintên-kintên kathahipun | dinuga ing watara | nging sawidak kang tut wingking | nuntên Kudanawarsa atur uninga ||

15. dhumatêng pangeran inggal | yèn dêlèr cidra ing jangji | ambêkta gêgaman kathah | wus katur pangeran aglis | salaku-lakunèki | Kumpêni têlas sadarum | malih gusti turira | pun [pu...]

--- [f. 252r] ---

[...n] Kudanawarsa uni | mangke lamun gèr wontên sênjata munya ||

16. dipun enggal gèr tulunga | pangeran angucap aris | nora linyok ujar ingwang | iya warahên dèn bêcik | ja kuwatir tinèki | kapriye ujarku mau | ja na ngoncati prana | batur kabèh jangji mami | kaya lawas ingkang abdi saur paksa ||

17. gumrumung inggih sadaya | têksih emut adhuh gusti | ngandika kangjêng pangeran | wong wadon dhingina sami | tantara dêlèr prapti | nèng Têmpura lampahipun | sadaya wus tabean | kalawan Kudanawarsi | sakathahing Wêlandi sami tabean ||

18. alon dêlèr amicara | di Pangeran Danawarsi | angucap Kudanawarsa | sarêng tuwan aningali | gaman dika gêng prapti | Kumpêni akèh kadulu | nuntên sudara dika | lampahe nulak tumuli | inggih sangking jrihira wangsul panggenan ||

19. jrih ningali wong Walănda | dening kalangkung gêng prapti | punika kawula tuwan | inggih ta dipun tilari | surat ing kangjêng gusti | nulya tinampanan gupuh | nulya kinèn amaca | ya dêlèr kula puniki | lan kiyai dhingin prajangjiyan kula ||

20. gih wus angêntèk sadaya | mangke kiyai nyidrani | angoncati prajangjeyan- | ipun [ipu...]

--- [f. 252v] ---

[...n] piyambak rumiyin | mila kula puniki | ing mangke putung kêlangkung | bapak manah kawula | ing mangke dhatêng kiyai | dening dika bapak ngajak têmu kula ||

21. gampil kapanggih ing wuntat | samăngsa-măngsa kapanggih | bapak ing mangke yèn rêmbag | kiyai dawêg ingusir | sinirkakên[21] dhingin |[22] gampil pêpanggihan pungkur | dêlèr alon micara | hèh iya Kudanawarsi | aja akèh winacara Danawarsa ||

22. nora nana bêcikira | akèh-akèh kang ginupit | angrêrubêdi ing lampah | balik-balik pikir mami | pangran bae lan mami | kaya priye karsanipun | sakèh kang kalampahan | nora dadi wajan[23] iki | sok bêcika aku kalawan pangeran ||

23. kalayan malih pangeran | apa tan sêdya ing galih | angeman nêgaranira | aku iki wong Kumpêni | ngeman nêgari Jawi | pangran tan ngemana iku | dhumatêng nêgaranya | Kudanawarsa sira glis | poma-poma alah matura pangeran ||

24. ngajak anyirnakên mêngsah | mêngko iki ana ngêndi | nora nana ingkang warta | panggonane ana ngêndi | upama wong Kumpêni | mubêng-mubênga sadarum | mapan Kumpêni kathah | ingkang dharat anglakungi | mêsakakên apaprangan nora wêlas ||

25. mring wong Kumpêni sadaya | ingkang sami jalan kaki | amêsthi repot lampahnya |

--- [f. 253r] ---

lamun mungsuh durung mêsthi | panggenane kang yakim | iya saki liwat ewuh | sajroning manah ingwang | yèn yakin mungsuh gonnèki | iya aku sagup anyêpênga dhangdhang ||

133. Dhandhanggula

1. yèn tamtu mungsuh gonnya katitik | aku kang sanggup anyêkêl mêngsah | aja kawatir galihe | pasthi lamun kacakup | punang mêngsah kagêgêm kami | tatapi dèn karuhna | ya goning kang mungsuh | alah ta uwis matura | sarêng bubar dêlèr mantuk pondhoknèki | Kudanawarsa prapta ||

2. Danawarsa lan pangran kapanggih | matur sawêlinge dêlèr têlas | pangeran pangandikane | iya wis ja winuwus | ingong wêruh karêpe ugi | si dêlèr kèh akalnya | yèn kaya tuturmu | bok aja si bêbaturan | lan Kumpêni sabatur dhèwêk yèn wani | mungsuh kyai tan ulap ||

3. tatapi Danawarsa yèn kêni | Kumpêni bae ja dadi mêngsah | sadhela bae ing mangke | lah dandana sadarum | payo padha mangkat dèn aglis | padha lumampah ngetan | anggitik Madiun | ngulihkên Mangkudipura | pamrih ingsun uningaa jêng kiyai | kang dadi manah ingwang ||

4. aku nora sêja nora ngimpi | mring kiyai yèn puruna ingwang | kyai emuta jatine | lamun kiyai maklum | anitèni kang dadi [da...]

--- [f. 253v] ---

[...di] ati | kêdhik kang dadi manah | ingangkah piyangkuh | prakara wong roro ika | datan ketang naraka ingong andhêmi | yèn kyai buwang ingwang ||

5. dadi ala nora sun oncati | dening kiyai mêdayèng ujar | lan maning dadi ati ngong | prakara Si Madiun | ing karsane sun tan kadugi | ingkang gawe bupatya | kiyai rumuwun | ing mêngko ya sinalinan | ing Madiun pinaringkên ari mami | ingong tan dhinawuhan ||

6. prajangjiyane kiyai dhingin | amocota gawea bupatya | yèn tan rêmbag ingong wande | aja kaya ta iku | prajangjeyan asuka uni | ing kita mêngko ora | mundhut Si Madiun | nora paring uning pisan | pratandhane kiyai ngoncati jangji | tan asih maring ingwang ||

7. dadi karasa ujaring warti | têka bênêr Si Sajanapura | pelinge mring ingong akèh | sayan ajrih kalangkung | awak ingong maring kiyai | sadaya matur nêmbah | yèn kêni tan rêmbug | manawi asangêt duka | nadyan kathah punika putra kêkasih | rayi sampeyan pangran ||

8. ngong têmaha sun prih dadi peling | uningaa kang dadi atingwang | Si Madiun kawitane | yèn asih marang [ma...]

--- [f. 254r] ---

[...rang] isun | ingapura sabeka mami | yèn èstu kyai buwang | sangêt dukanipun | dukaa nora ngong lawan | sun oncati ingong tan kêlar nadhahi | ing kiyai yèn duka ||

9. sampun dadi dan budhal tumuli | daut kabèh wong Mangkunêgaran | kumrab sawadyabalane | kalangkung dening agung | wadya măncanêgara ngarsi | lawan Ranadipura | kang dadi pangayun | karsane wau pangeran | kang abaris pajan dipun dalani |[24] dhasaripun dèn arah ||

10. kang kocapa pun dêlèr miyarsi | lamun pangeran budhal mangetan | daut sawadyabalane | pun dêlèr sakêlangkung | butarêpan kuwatir ngati | dèn nyana pangran rêmbag | lawan sang aprabu | lakune jujug kewala | pan kawatir nyarêngi budhal tumuli | mangilèn atoya |[25]|

11. Butuh Kuyang gupênur abaris | sarta rinayah ingangkah mêngsah | sipat jalêr sakèhane | kang kacandhak pan lampus | lare alit dipun patèni | tan ketang sipat lanang | kang gêsang lumayu | langkung jrih ngungsi atêbah | dhusun Bêtah langkung risak dèn abongi | sakathah griya têlas ||

12. sampun tata ta andhêndhêng kang baris |[26] kocap kang mangetan Karja

--- [f. 254v] ---

prapta | wus apêrang pangajênge | kalawan abdi prabu | Wirarana ingkang nadhahi | rame dènira yuda | pan aganti lampus | buru-binuru aramya | Wirarana karoban tandhing ajurit | kabèh măncanêgara ||

13. kang nèng ngayun kabyatan nadhahi | langkung sudira Ki Wirarana | mantri Sokawati kabèh | sakancane apangguh | kêkathahên mêksa dèn byuki | ngamuk Ki Wirarana | sakănca agêrgut | tan sêdya urip bêk pêjah | kang tinêmpuh bubar larut tan apulih | kondur Mangkunêgaran ||

14. Ranadipura tulung ing jurit | ramya campuh Ki Ranadipura | tiwas kabêdhil dhadhane | tan prana wus lumayu | jumpalikan aniba tangi | yèn ajaa lêt jurang | amêsthi kapupu | ingkang buru samya dharat | tilar kawal kalojok pamburunèki | sadaya sami sura ||

15. kapranggul Pangran Mangkunêgari | dan campuh Saragni pangarsa |[27] lan Danawarsa rowange | arame dènnya tarung | wong Saragni kinèn ngunduri | anulya sinabrangan | lajêng nulya buru | adan amingrê pangeran | sawadyane kang aburu wus nglangkungi | ginitik sing ngiringan ||

16. tan uninga kagyat anadhahi [ana...]

--- [f. 255r] ---

[...dhahi] | prang jinêjêl kabyatan pan kewran | jinêjêl mundur pêrange | anèng jurang kasêlut | samya ngamuk arêbat margi | angêbyuki kang mêngsah | kawratan pan mundur | wong Sekawati[28] kèh tiwas | kèh kapupu wus nyabrang jurang prasami | kabèh anyandhak kapal ||

17. anyandêr galong palayunèki | samya mênggah kang buru sadaya | Karja Jamus ngabong kabèh | Pamajan dipun tunu | griya têlas kang kawon têksih | galong sakancanira | wau kang lumayu | ing Kêdhungtawing wus prapta | wus amondhok kang mênang enjing lumaris | lakune sigra-sigra ||

18. ing Madiun kang sinêdya ngati | sigêgên winuni kangjêng susunan |[29] lami nèng Bancar makuwon | pêpak sawadyanipun | têngga margi samya miranti | langkung sumungkêm ngajap- | ajap mungsuh prabu | jêng sunan langkung sungkawa | angrudatin prakara rêntêng nêgari | Jawi rêngka kalintang ||

19. dêdukaning Ywang dening nglangkungi | wiwit paloji dhatêng antara | kala Jimakir taune | nora pêgat prang pupuh | dhatêng mangke patbêlas warsi | ing mangke taun Êdal | tunggal sirahipun | nawa sapta obah jagat |[30] sinung osik kang dadi galih narpati | nagri [na...]

--- [f. 255v] ---

[...gri] Jawi risaknya ||

20. rinencangan lara lan prihatin | kirang dhahar kalan anendra |[31] nusup ing wona kang kêdhe[32] | munggah tumurun gunung | lara anglih nora tinolih | mèh dhatêng ing wasana | wadya Jawa guyub | mangke jajalanat beka | paksa paro ingkang mungkar wadya aji | tan emut panjênêngan ||

21. mila asangêt sunan prihatin | langkung eman ing wadya kang mungkar | pinêpês sarira rajèng | nênêdha ing Ywang Agung | ya Pangeran Kang Maha Suci | ingkang murah ing dunya | asih ngakiripun | mugi emuta kang mungkar | jalma Jawa ămba têtêpêna aji | angabayani Jawa ||

22. pilih margi pitulung Ywang Widi | langkung asangêt dènnya nênêdha | marga salat ing sowane | sasi Siyam anuju | tinarima dening Ywang Widi | wus pinêsthi ing ajal | yèn jumênêng ratu | tanbuh benjang kang dadia | marganipun pitulunging Ywang Kang Luwih | kathah kang dadi marga ||

23. sigêgên wontên pitulung Widi | kang kocapa wontên cinarita | ingkang tinutur purwane | pan sanès kandhanipun | tunggil băngsa agama suci | ing Rum kang ginupita | Sultan Ambar Prabu | wus lami amirsa[33] warta | nagri Jawa langkung risak kang agami | ngancikan dening kopar ||

24. wontên molana ingkang nyanggupi | wus dinuta mirsa nagri Jawa | wus winêling kentar

--- [f. 256r] ---

age | winêling sultan ing Rum | wanti-wanti kang sih ngagami | angadêg gama Islam | anut kangjêng rasul | punika kinèn ngukupa | anulungi sarta kinèn anyanggupi | sapanjalukanira ||

25. wus kawarta ing sabrang nêgari | wau Kangjêng Susunan Mêtaram | kang angadêg agamane | wong mukmin samya kumpul | sakêlangkung ngalêm agami | kang kinèn nulungana | molana wus laju | sampun ginawanan êcap | dènnya layar kapukur[34] Ngêrum nêgari | tan kawarna samodra ||

134. Pangkur

1. sampun prapta Batawiyah | wis misuwur yèn duta ing Rum prapti | Sarip Bêsar[35] wastanipun | pondhokira Pakojan | jindral mirsa lamun wontên duta rawuh | sangking ing Êrum nêgara | Ratfêni samya kawatir ||

2. Kumpêni pikir sadaya | dêlèr rolas samya arêmbag sami | duta rinapêtan wuwus | anulya ingaturan | wus parentah Kumpêni kinèn sêsugun | ingundhangan wong sadaya | duta Rum kinèn urmati ||

3. sadaya sampun arêmbag | atanapi wêdine wong Bêtawi | jrih parentah sakêlangkung | wus pinêthuk kang reta | Tuwan Sarip sêmana sampun lumaku | prapta ing gêdhong bicara | dêlèr jindral [jindra...]

--- [f. 256v] ---

[...l] pêpak sami ||

4. tata samya lêlinggihan | Tuwan Sarip Bêsar angucap aris | jindral manira ingutus | iki cape jêng sultan | apa nyata wêspadakêna sadarum | kasinggihan sabda tuwan | amocot tapiyo sami ||

5. lan manira kinèn priksa | ing risake jindral nêgari Jawi | Jindral Ratpêni umatur | tuwan samya tukaran | samya Jawa lan kadang pribadi iku | kawula buruh tulung prang | yèn sagêd anjum wak mami ||

6. risake nêgari Jawa | Tuwan Sarip ngucap ingong tinuding | sumăngga tuwan ing kayun | pa sira nurut ingwang | bokmênawa bisa narekahi ingsun | inggih kula langkung suka | sakarsa tuwan nuruti ||

7. kawula dhèrèk kewala | iya jindral sira lêgaa sami | ing Jawa ingsun arsa wruh | anging sabisaningwang | Jawa uni gih tuwan sumăngga kayun | wus dadi ing rêmbagira | bubar Tuwan Sarip mulih ||

8. marêngi jalma Sêmarang | mêngko wontên nêgari ing Bêtawi | Wiryamênggala ranipun | lan mantune satunggal | Wirasari tumut ing mratuwanipun | samya sowan Sarip Bêsar | tinakenan aturnèki [atur...]

--- [f. 257r] ---

[...nèki] ||

9. ajarwa jalma Sêmarang | pasang yogya ngong tulung nagri Jawi | amêsthi sira kang wêruh | kang prayoga nyêkêla | nagri Jawa ingong amirsa têtêlu | iku kang padha nyêkêla | prakosa pradongdi pikir ||

10. êndi ta ingkang prayoga | Wiryamênggala matur saha wotsari |[36] sumăngga karsa tuwanku | ingong datan uninga | adatipun kang aran prayoga iku | kang ngadêg agama mulya | dening kang kapirsa kami ||

11. ingkang rêmên ing agama | Nata Jawa saking sabrang kapyarsi | ana ingkang ajêjuluk | Susunan Pakualam | iya iku kang rinilan sultan ing Rum | angabayani ing Jawa | nging dèn sinungan kêkasih ||

12. iki tulis kang sun gawa | iya Sultan Khalifatolah nami | Wiryamênggala umatur | tuwan kilap kawula | kang prayogi inggih wontên namanipun | Jêng Pangeran Pakualam | kilap lêlabuhannèki ||

13. punika anak kawula | kadi uning dening punika dhingin | kawulanira sang prabu | tur mantri kang lêlurah | tate dhèrèk Sunan Pakualam iku | kala taksih anyatriya | andhèrèk kala ajurit ||

14. hèh ya nakira majua | ingong tanya warta ingkang prayogi |

--- [f. 257v] ---

Wirasari sampun maju | sapa ranmu nak ingwang | nuwun nêmbah kawula pun Wirasantun | Tuwan Sarip angandika | apa nyata Nata Jawi ||

15. wong têtêlu kang prakosa | inggih lêrês sapa ingkang wêwangi | ature Ki Wirasantun | satunggal sunan lama | lan Pangeran Mangkunêgara wartèku | mangke jumênêng narendra | tiga Sunan Pakubumi ||

16. jumênêng Sunan Mataram | mungguh sira putra ngong raja katri | êndi kang prayoga punjul | ămba matur sawêkca | Sunan Sala tan kantênan têksih timur | tan patos asih ngagama | cacade ajrih Kumpêni ||

17. Pangeran Mangkunêgara | ămba dèrèng uninga kang sayêkti | kawarti rêmên anginum | kinarya surèng wadya | èsmu wuru yèn aprang wawrat kalangkung | hèh prasetan sira pajar | tan ulap wong sura lali ||

18. umatur Ki Wirasêkar | Sunan Pakualam mangke tan uning | duk kala prajuritipun | ămba langkung uninga | kadi wontên sawarsa ămba tut pungkur | kati manah sumawita | wikana liyaning jalmi ||

19. yèn mênggah kula piyambak | dawêg-dawêg yèn dadia narpati | tan sikara suranipun | kunthara tan katara | tan lèmèrên bisa ngecani wadya gung | wong Jawa lulut sadaya | mila kariyin dinugi ||

20. winastan jumênêng nata | panêngêran [panêng...]

--- [f. 258r] ---

[...êran] jalma lit eca ngabdi | pakantuk wrat basa arum | kapranan dana krama | lawan boga basanipun botên samun | kang tuwa binasan tuwa | kang nèm sakarsa basani ||

21. kang tuwa pinaman-paman | patut kakang sagêd dènnya mrayogi | kang nèm adhi basanipun | tan mrailang ing karya | milanipun wong Jawa lulut sadarum | wikana liyan kawula | mênawi tan anyamèni ||

22. sawab kula katos manah | dawêg-dawêg jumênênga narpati | mangke tuwan wartinipun | langkung ngadêg agama | ratu adil wadyabala mukmin agung | tan arsa adhahar kharam | punapa ujar ngagami ||

23. boboting prang lakung awrat | wadyanira surane sêdya sabil | yèn aprang rêbat ing ngayun | pêjaha sabilolah | iya iku ki anak trus wartanipun | raja tiga mungguh sira | anak sira pilih êndi ||

24. mênawi botên sêmbada | sawab kula tuwan sampun akati | gusti kula laminipun | nging Sunan Pakualam | dawêg-dawêg tuwanku ingakat ratu | iya ingong têka rêmbag | dening têrus lawan warti ||

25. putraningsun saupama | ingsun utus sira murugkên tulis | apa sira dhangan kayun | Wirasari aturnya [a...]

--- [f. 258v] ---

[...turnya] | mring kang kalih tan kadugi yèn kautus | yèn dhumatêng kang satunggal | pun dasih inggih nglampahi ||

26. wikana dipun dhahara | sangking manah kawula gih kadugi | iya ing Sêmarang besuk | rêmbagan kang prayoga | Tuwan Sarip mojar Wiryamênggalèku | ingong milua pêputra | mring anakmu Wirasari ||

27. kênaa sun gawe dhandhan | pirabara bisa ngangkat wak mami | inggih sumăngga turipun | wus dangu samya bubar | tan alama kalawan antaranipun | Sarip Bêsar sampun mangkat | layar mring nagri Sêmawis ||

28. sarêng Ki Wiryamênggala | Wirasêkar kang ngatêrkên Kumpêni | tan lami anèng ing laut | wus prapta ing Sêmarang | Kumpêni samya sêsugun jrah[37] kalangkung | wong Jawa langkung sukêmnya | dhumatêng ing Tuwan Sarif ||

29. wus lami anèng Sêmarang | kang pinikir marganira kapanggih | kalawan kang putra prabu | susunan ing Mêtaram | rêrêmbagan Wiryamênggala nèng ngayun | Tuwan Sarif angandika | anakira tan kaèksi ||

30. tuwan inggih wontên wisma | lah undangên ingong arsa pêpanggih | ingundang sampun cumundhuk | Tuwan Sarip ngandika | putranira Wiryamênggala sun pundhut | pirabara [pira...]

--- [f. 259r] ---

[...bara] benjang wuntat | sun bisa gawe priyayi ||

31. inggih sumăngga ing karsa | Tuwan Sarif anari Wirasiri[38] | putra ngong priye pikirmu | margane ngong panggiha | lan Susunan Mêtaram kang gama Rasul | apa ngong pamit Wêlănda | apa bêcik ngong kilapi ||

32. umatur Ki Wirasêkar | pangraos kula tuwan kadi tan kêni |[39] yèn Kumpêni samya wêruh | tan wande katiwasan | dene-dene tuwan bêktaa wadya gung | tuwan mung badan sapata | mênawi ambilaèni ||

33. Tuwan Sarif Bêsar ngucap | yèn gawaa wadya gung awak mami | nora wang-wangên ing laku | sun laju pêpanggihan | mung wadane tan bêkta wadya wak ingsun | angsal kapanggih manira | kalawan Raja Mêtawis ||

34. gampang kapikir ing wuntat | Wirasari matur ing Tuwan Sarif | yèn taksih Dêlèr Hugèndruf | tan kêni abêcika | jêng susunan bêrncinipun[40] sakêlangkung | sawab tate cinidranan | tan kêna rêmbag ing pikir ||

35. yèn mêngkono tuturira | kêdah ingsun panggih Sunan Mêtawis | ingsun arsa nyalong laku | ngilang têka Sêmarang | nora ketang iya pêjaha wak ingsun | angsal kapanggih sakêdhap | lan anak Raja Mêtawis ||

36. umatur Ki Wirasêkar | inggih tuwan kula tan nyuwawèni | igih

--- [f. 259v] ---

lêrês nyalong laku | kang adhêmit prayoga | yèn suwawi ya utusana rumuwun | sarta binêktanan layang | ngaruhkên pakuwon aji ||

37. benjang yèn sampun karuwan | jêng susunan makuwon ingkang yakin | kawula purun lumaku | nuntên tuwan panggiha | iku bênêr sapa prayoga kautus | kula tuwan darbe rencang | punika ngutus prayogi ||

38. ingong nurut pikirira | lah gawea layang ingkang abêcik | dèn dhêmit aja na wêruh | inggih tuwan sandika | wus winêling kawrat surat ika sampun | sang duta sampun winêkas | sandika asmarèng galih ||

135. Asmaradana

1. wus mintar duta kêkalih | kang satunggil wong Sêmarang | wong Surabaya rencange | wau ti[41] Ki Wirasêkar | wus lêpas lampahira | samarga-marga anyamur | lampahe mêdal ing Dêmak ||

2. sigêgên ingkang lumaris | winarna kangjêng susunan | anèng Bancar pakuwone | sangêt anêdhèng Pangeran | anuju bakda Siyam | kang abdi sowan sadarum | atur bêkti ing narendra ||

3. ingkang sami pacak baris | sadaya prasamya prapta | sampun pêpak kumpul kabèh | Ki Tumênggung Alap-alap |

--- [f. 260r] ---

prapta sakancanira | lawan Tumênggung Tankundur | sakancane sampun prapta ||

4. wong Margăngsa Brajamusthi | sakancane sampun sowan | mantri Sokawati kabèh | sapanêkare Mas Răngga | lurahe Wirarana | prapta asowan sang prabu | miwah wong măncanêgara ||

5. kang lèr Sela Wirasari | Garobogan sami prapta | ikang angirid lampahe | Kangjêng Pangeran Bintara | miwah wadya ing Dêmak | sakidul kilèn sadarum | urut Kêndhêng samya sowan ||

6. wong Dêmak ingkang angirid | Rahadèn Martawijaya | wadya Kampak kumpul kabèh | lurahe Jayalêlana | prapta sowan narendra | ngunjukakên bêktinipun | anuju ing sasi Sawal ||

7. ri sêdhêng lagya apikir | Mas Răngga tur uninga |[42] Pangran Mangkunêgarane | sawadya budhal mangetan | mring Madiun karsanya | di dalêm samya amêthuk | ingkang atêngga tampingan ||

8. Wirarana kang narungi | di dalêm kawratan lawan | ing mangke kawon pêrange | ngunjukakên pêjah gêsang | mangke sowan sadaya | dening mêngsah karsanipun | Madiun karsa rinisak ||

9. ămba asangêt kuwatir | mring putra paduka nata | Pangeran Dipati Anom | bilih yêktos ingkang warta | wantu samya taruna |

--- [f. 260v] ---

amasthi karoban mungsuh | tan wande katêtiwasan ||

10. Tumênggung Lap-alap bêkti | atur uningèng narendra | Kumpêni budhal lampahe | mondhok ing Bêtah sadaya | masuwur ingkang warta | arsa gitik ing sang prubu[43] | wartanya wus prajangjeyan ||

11. lan Pangran Mangkunêgari | sinuwun pinaju tiga | pangran sing wetan lampahe | Si Sêmarang mêdal Dêmak | wartane têlik kabar | pun gupênur sang kidul |[44] jêng susunan angandik |[45]|

12. langkung ewuh ati mami | iku ature akathah | seje-seje ing wartane | hèh padha sira pikira | endi ingkang prayoga | kabèh kang para tumênggung | myang adhi-adhi sadaya ||

13. Pangran Natakusuma ngling | yèn sawawi lawan karsa | ingkang amêsthi wartane | tinurut kang linampahan | alêrês adhi Răngga | sawawi ngrêbat Madiun | sangêt kawatir kawula ||

14. masthi atadhah putra ji | ing têmah puwara tiwas | yèn têmên-têmên wartine | nauri Ki Măndaraka | boya pikir manira | warta rong prakara iku | kang dêrêp pantês bênêra ||

15. sakathah kang têngga margi | sadaya sami pinriksa | pundi kang sami wartane | punika amasthi têrang | wus pinirsa sadaya | Brajamusthi lan Tankundur | sami ture Alap-alap ||

--- [f. 261r] ---

16. Pangran Bintara ngabêkti | susunan pêngraos kula | kadi lêrês ing wartine | pun Tumênggung Alap-alap | lan kathah ingkang tunggal | sunan kaping kalihipun | sanadyan lêrês pun Răngga ||

17. adate Mangkunêgari | Madiun kang pinaranan | angsal kalih ing krêsane | sapindhah ginawe sêmang | sampun risak ing Pajang | sampeyan pinrih abujung | lampahe nora sawêkca ||

18. mring Madiun ămba dugi | dinamêl wados kewala | mring nak mas Dipati Anèm | supaminipun dhatênga | kalbèng pintên prakara | sunan akathah liripun | yèn jamak kadi tan kêna ||

19. baya sagalakannèki | botên anêdha sanaknya | pangraos kula akale | yèn kuningan buh polahnya | nuntên alit kang manah | angandika sang aprabu | yèn mêngkono karêpira ||

20. sira rêmbag ari mami | sida ingsun maring Pajang | wadyèngsun pa rêmbug kabèh | ature samya arêmbag | mumpung Kumpêni pisah | wus suwarèng wadya agung | enjing kinèn samya dandan ||

21. ing latri nora kawarni | wus enjang nêmbang têngara | tambur bèri bêndhe rame | salomprèt suling sauran | pêngajêng wus lumampah | Lap-alap lawan Tankundur | wong Margăngsa anèng ngarsa ||

--- [f. 261v] ---

22. anuntên măncanêgari | têtindhih Pangran Bintara | ing wingking bupati kabèh | Pamêkas wau Pangeran | Natakusuma lawan | Pangran Pakuningrat ngayun | wingkinge wong jro sadaya ||

23. wus budhal sri narapati | ing wingking wong Suranata | Pangran Ngabèi tindhihe | wus lêpas dènnya lumampah | ngidul ngilèn sing Bancar | sigêgên pangran winuwus | kang lumampah gêgancangan ||

24. Pangeran Mangkunêgari | mring Madiun karsanira | măncanêgara ngarsa ge | kang dados panganjuri[46] prang | sakèh măncanêgara | gêgamane lakung agung | anulya kang mantri jaba ||

25. anèng Bêtah ênggènnèki | pangeran lumakyèng wuntat | ginêlak wadya lampahe | wong Madiun sampun awas | yèn baris gêng kang prapta | nyandêr lumayu tur wêruh | mring gusti Pangran Dipatya ||

26. anjujug dhatêng pêpatih | kang aran Arya Panatas | wus tinutur salampahe | inggal binêkta asowan | dening Arya Pênatas | wus lumêbêt dalêm agung | asowan wontên ing ngarsa ||

27. kawula tur uning gusti | abdi sampeyan pangarsa | atur uninga nah anggèr | mêngsah sampeyan gêng prapta | kang tindak raka dika | Pangran Mangkunêgarèku | langkung agêng kang gêgaman ||

28. kang ngajêng măncanêgari | mangke têksih alêlampah | pangeran ngandika alon | yèn mêngkono wartanira | kumpulna [kum...]

--- [f. 262r] ---

[...pulna] wadyaningwang | samakta gêgamanipun | lan bocah ingong lêlurah ||

29. padha timbalana aglis | Arya Panatas wus mêdal | akèn têngara kêndhang gong | tambur bèri bêndhe umyang | kagyat prajurit samya | gumêrah sumaos kumpul | nèng alun-alun atata ||

30. lêlurah wus kumpul sami | miwah kang nèm kang atuwa | sowan ing ngajêngan andhèr | akêpang anèng ngayunan | miwah ing kering kanan | atanapi anèng pungkur | kathah mêdal pêpungkuran ||

136. Pangkur

1. jêng pangeran angandika | hèh ya kabèh sira padha sun tari | lêlurah ingong sadarum | kang taruna kang tuwa | kaya priye pikirmu prakara mungsuh | karsaningong ingsun papag | tanbuh cabar tiwasnèki ||

2. saur pêksi turing wadya | yèn sawawi kula turi gumingsir | dede tandhing sakêlangkung | agêng mungsuh kang prapta | abdi dalêm karoban tan wande lêbur | pangeran asru amêksa | wadya sangêt agendholi ||

3. ature Arya Panatas | abdi tuwan lir timun saupami | mungsuh durèn singganipun | tan wande jur sadaya | lamun tiwas kula kinêthok sang prabu | yèn mêngkono aturira | myanga kang Purwanêgari ||

4. tuturên saaturira | lamun kakang ingong ajak gumisir [gu...]

--- [f. 262v] ---

[...misir] | Arya Panatas lumaku | panggih Purwanêgara | kula pangran ingutus ing gustiningsun | amatêdhani uninga | lamun mungsuh agêng prapti ||

5. têlik kula langkung awas | Pangran Mangkunêgara tindak pribadi |[47] tinutur salampah mungsuh | Purwanêgara ngucap | sarya kêkilêman lagya sakit wau | nanging tan sangêt sakitnya | paman dora ingkang warti ||

6. dede pangeran piyambak | kang lumampah manira wus udani | kangmas puniku kang nyamur | lan rèncèk Jagaraga | atanapi kiwêr măncanêgarèku | lawan Si Ranadipura | gêlaripun sampun ênting ||

7. ngayoni Purwanêgara | tandhing jitus dèrèng si angodhili | Arya Panatas turipun | yêktos pangran piyambak | kang lumampah wadya jro pêpak sadarum | hèh puniku sêsambatan | manira sampun udani ||

8. dhuh pangran sampun mêngkona | pan asangêt timbalane jêng gusti | kadipundi karsanipun | kangjêng gusti pangeran | inggih rayi dika agèr karsanipun | inggih arsa gumingsira | dika kinèn dandan aglis ||

9. mêngsah gêng sampun acêlak | Purwanêgara gumuyu dhuh gusti | nora kaya mêksih timur | kamarasên kang manah | dumèh [du...]

--- [f. 263r] ---

[...mèh] mêngsah gêng prapta andika matur | kangjêng gusti sampun maras | yèn kawula dèrèng mati ||

10. yèn kawula têksih gêsang | sampun age pangeran angoncati | atilar nêgaranipun | Madiun botên eman | dipun tilar kangjêng gusti punapèngsun | tinanglêdtan[48] têmên ingwang | angrêksa ing kangjêng gusti ||

11. ajalma-jalma ping sapta | nora sêdya mindra tilar ing gusti | dèn tontona lamun mundur | dèn rampoga piyambak | wong bêbêrngos Purwanagara lumayu | mandahe guyoning jalma | mondrèng Madiun kang bathil ||

12. dêdungik lan sambewara | jêplak langak gumuyu angèsêmi | yèn kula calong[49] palayu | tinggal nêgaraningwang | nora sae mulat jalma ta wak ingsun | lamun dèrèng babak bunyak | tan arsa tilar nêgari ||

13. dika matur gustiningwang | sampun kesah-kesah saking nêgari | dèn eca lênggah Madiun | yèn kula wus palastra | sakarsane jêng pangeran gustiningsun | yèn kawula taksih gêsang | langkung sangêt atur mami ||

14. lawan dinanipun ala | sapuniki tan arsa sun gumingsir | ewona lêksan kang mungsuh | tan ngoncati manira | pan asangêt Arya Panatas turipun | kang wêling rayi andika | ngajak kumpul dadi siji ||

15. sanadyan [sanadya...]

--- [f. 263v] ---

[...n] pêjah gêsanga | botên paman kawula nuwun runtik | yèn arsa jêngkar gustingsun | dèn tilara kawula | têngga nagri Arya Panatas amuwus | dadose kapara tiwas | Purwanagara nauri ||

16. paman jamake wong lanang | mati rêbat nagri ngurêbi kori | wus paman andika matur | sangêt nuwun kawula | tan andhèrèk Arya Panatas wus wangsul | umatur dhatêng pangeran | salampahe sampun ênting ||

17. ature Purwanêgara | sampun katur pangran èwêd kang galih | adangu rinêmbug-rêmbug | sigêg kocap kang mêngsah | wus andungkap sakilèning Lèpèn Catur | pêngajêng kinèn[50] kèndêla | atata-tata kang baris ||

18. Pangeran Mangkunêgara | angandika dhumatêng wadyanèki | hèh sakèhe wadyaningsun | rèrèna ja na nabrang | Kali Catur bokmênawa ariningsun | gènnya gumingsir kasêsa | utawi risaka adhi ||

19. mindah kiyai dukanya | masthi adhi rêngu grundêl ing kami | wong tuwa tanpa ngrasèngsun | angur mungsuha pisan | jêng kiyai yèn kawon tan isin ingsun | wadya wus kandhêg sadaya | dhêdhêg sakilèn bênawi ||

20. pangeran aris ngandika | wong Magêtan Jagaraga pangarsi | sira nyabranga sadarum | padha agêgilaa | ja nêmên [nêmê...]

--- [f. 264r] ---

[...n] isun prih kentara rèningsun | uningaa ngong kang prapta | dèn tinggala kang nêgari ||

21. kang sun rêbêt[51] nging nagara | nora sêdya angrisak ari mami | kang gun prih nagri Madiun | jêng kyai uningaa | ingkang dadi atiningsun iya iku | pangarsa samya anyabrang | sakèh wong măncanêgari ||

22. wadya Madiun wus wikan | lamun mêngsah nulya tur uning |[52] dhumatêng ing gustinipun | mêngsah sampun anyabrang | angandika kapriye apa pinêthuk | kang wadya sangêt turira | rêmbag mindra pangran angling ||

23. si kakang Purwanêgara | ewuh isun bangêt nora ngrêmbagi | yèn sawawi gustiningsun | dhawuhana piyambak | lamun tindak pun kakang kadi anurut | jêng pangeran sampun bubar | Purwanêgara kapanggih ||

24. pangeran aris ngandika | kadipundi kakang mêngsah gêng prapti | kangmas piyambak kang rawuh | saha gêgamanira | ngong wêtawis amêsthi karoban mungsuh | rêmbuge batur sadaya | prasami ngajak gumisir ||

25. mangke mungsuh sampun nyabrang | dawêg kakang dika ngong jak gumingsir | ngeca-eca tingal ingsun | nora nana adangdan | lah ta dawêg kakang dangdana dèn gupuh | mati urip barêng kula | Purwanagara nauri ||

26. gusti panuwun kawula | nahing agèr ngaturkên [ngatur...]

--- [f. 264v] ---

[...kên] pati urip | kula lênggana kêlangkung | ing sadintên punika | botên purun gumingsir sing wismaningsun | kang awak dawêg alara | gusti sampeyan rumiyin ||

27. dhuh andika kaya bocah | dawêg kakang barêng kalawan mami | mati urip lawan ingsun | adhuh gusti kawula | sangêt nuwun nuntên wontên abdi rawuh | tur uninga mêngsah cêlak | angêpang wetan dèn gèni ||

28. dawêg kakang adangdana | dèn agupuh Purwanêgara angling | sangêt lênggana anuwun | dhuh gusti gumingsira | benjing enjing kula nusul gustiningsun | kang awak asangêt lupa | gusti mijila rumiyin ||

137. Mijil

1. wontên malih abdi atur uning | mêngsah dhatêng mangko | sampun ngêpang wetan kidul kilèn | kang dèrèng nyabrang langkung gêng gusti | pangeran sru angling | kakang kadang ingsun ||

2. lah ta dawêg gumingsir dèn aglis | nuwun sangêt dhepok | Purwanêgara lênggona mangke | jeng pangeran tan arsa lumaris | yèn tan anyarêngi | Purwanêgarèku ||

3. dhuh dèn inggal gumingsira gusti | ture sangêt ngepon | kantuna kula pribadi agèr | rumiyina yèn wêlas ing kami | lamun tiwas gusti | dadi apa ingsun ||

--- [f. 265r] ---

4. masthi kula kinêthok sang aji | amêksa sang anom | ngajak gumingsir ngecani bae | Purwanêgara gusti sawawi | lumampah dèn aris | wus bubar sang bagus ||

5. sawadyabala daut prasami | gumuruh punang wong | mêngsah ngêpang pangran ngalèr mangke | wus lêpas pangran sawadyanèki | Purwanêgara glis | sabature wangsul ||

6. myang rabine wus prapta ing panti | karsaning Ywang Manon | punang mêngsah jrih buru lampahe | dhumatêng kangjêng pangran dipati | mêngsah amiranti | pinggir banon agung ||

7. ingkang lèr wetan samya dèn gèni | kidul wetan mangko | sinuwungakên kocapa mangke | tan nyabrang Pangran Mangkunêgari | mrih adoh kang rayi | pangran karsanipun ||

8. Purwanêgara bature kêdhik | kang tisna kimawon | kang tumut bali kèh dhèrèk mangke | dhumatêng kangjêng pangran dipati | wênèh samya ngungsi | nak rabi rinêbut ||

9. nging ponakawan lawan Saragni | gulang-gulang mangko | pan anging saparo wêtawise | kathahipun sèkêt agêng alit | Purwanagarèki | tan suda ing kayun ||

10. eca sarean tan angati-ati |[53] ingadhêp punang wong | tan rasukan aweya polahe | ingkang

--- [f. 265v] ---

ngêpang gumuruh ing jawi | ka dadi pangarsi | sadaya angamuk ||

11. sakancane wong măncanêgari | acêluk punang wong | samya pemut ing jawi basane | ingkang wêlas-wêlas samya angling | gumingsira ugi | pan dudu mungsuhmu ||

12. sasat sira karubuhan wukir | bangêt marmaningong | Purwanêgara kentara age | ki marga mumpung durung kèh prapti | gaman gêng ing wingking | mijila dèn gupuh ||

13. Pangran Purwanêgara atangi | mijil ngungak banon | lir tinantang rasane atine | ingkang nèng jaba samya ningali | lah mêtua aglis | têmên-têmên ingsun ||

14. Pangran Mangkunêgara nèng wuri | dudu mungsuh mangke |[54] Purwanêgara alon dêlinge | ngaraha kentar mau duk têbih | ngong wirang ing jalmi | tilar nagarèngsun ||

15. nora sae tumingal mring jalmi | ganadhuhan[55] ingong | nagari Madiun dening rajèng | sapa wonge ingkang anganciki | ngong palaur mati | lumuh wirang isun ||

16. dhuh angur sira maksiha urip | anda lêlakon |[56] ngabdi nata sokurira mangke | antuk sih dalêm angêmpèk mami | ja sira tanggoni | lah dèn inggal mêtu ||

17. Purwanêgara asangêt runtik | garwa nangis mako | dhuh kakang karoban mungsuh mangke | dawêg [da...]

--- [f. 266r] ---

[...wêg] mêdal sênêtan kang rabi | yèn sira jrih mati | mêtua dèn gupuh ||

18. ingong iki tan sêdya gumingsir | mindêl garwa jrih non | Purwanêgara wangsul ênggène | sêsarean karaos kang sakit | Amangkunêgari | gèn bêdhah Madiun ||

19. pamrihe ta ginawe ling-aling | ja awon kemawon | ngarbat Madiun krêsane dhewe | wau Pangeran Mangkunêgari | ginawe miwiti | ambeka sang prabu ||

20. pinrih dhatênga dêduka aji | kang ngêpang winraos | Ranadipura lan sarencange | Tirtayuda wong ing Saosragi | Purwanêgarèki | mêtua dèn gupuh ||

21. lumayua yèn tan wani mijil | iki marga bonglot | eman matia kabagusane | iya dudu lawanira jurit | akèh kang kapyarsi | mêmanasi nêpsu ||

22. amirsa Pangran Purwanêgari | wantune wong anom | bramêtya lir sinêbit karnane | awungu karsanira yun mijil | kang wadya angiring | nglèmbèhakên dhuwung ||

23. mènèk banon kang jawi ningali | agègèr punang wong | samya wiwrin jalma alit kabèh | Pangran Purwanêgara sira ngling | ja na wong gumingsir | êndi kang amuwus ||

24. kèh karungu nguman-uman kami | sumaur tan alon | iya aku Ranadipurane | iku sapa pathak Jagaragi |

--- [f. 266v] ---

iku kang sawiji | sayadan sun dulu ||

25. mondrèng pangalusan sun tingali | durung kawus mring ngong | pira lawase têka marene | durung pulih sira wani maning | lamun sira wani | garumungên ingsun ||

26. lumêbua wani angayoni | tanpa rencang ingong | karubutên lah dèn inggal kene | sira iku wong tan idhêp ngisin | ngur dadia èstri | tapiha sadarum ||

27. eman ngrêngkuh èstri dêlap urip | ngur matia mangko | dan dêdawa ucap-ucapane | lakung bramêtya kang anèng jawi | ngabani Saragni | bêdhile gumrudug ||

28. Purwanêgara ngudani mimis | tan obah binendrong | nora obah asru pangucape | mara aja kurang obat mimis | Purwanêgara glis | mudhun arsa mêtu ||

29. mung rolas rencangira kang mijil | angamuk tan alon | lumaywa wiwrin kabèh mungsuhe | binalêdig samya niba tangi | langkung dening ajrih | tan nolèh ing pungkur ||

138. Pangkur

1. angungsi bêndaranira | sampun wangsul Pangran Mangkunagari | anata ing wadyanipun | ngubêngkên pakêr[57] bata | rèhning kêdhik jinajar rigit[58] wongipun | Pangeran Mangkunêgara | dangu nganti kilèn kali ||

2. badhil[59] ramya kapiyarsa | mangke kèndêl dipun nyana kang rayi | sampun [sa...]

--- [f. 267r] ---

[...mpun] jêngkar watir kalbu | pangeran angandika | iki bêdhil kapirsa baya rènisun | lumaris tarung lan bocah | wongira umatur sami ||

3. inggih lêrês dugi kula | lamun nyata ingong sangêt ingong kuwatir |[60] dhumatêng ing ariningsun | bêdhil ki rong prakara | yèn ningali wong ngayun tan arsa mundur | bokmanawa para tiwas | mendahe kadange èstri ||

4. mindah kiyai dukanya | kapindhone yèn kalah batur ngarsi | langkung amêmirang iku | mundhak kêdhik atinya | ariningsun wêkasan mring isun purun | lah payo pa anyabrang |[61] bocah kabèh pamrih mami ||

5. si adhi duwea taha | ningali mring ngong sun prih ya gumingsir | yèn wani ta nora wurung | bilaine wong aprang | liwat lali sadaya samya arêbut | têngara kabèh anyabrang | tambur gubyar lawan bèri ||

6. awor pangriking turoga[62] | nyabrang kabèh wontên wetaning kali | ginêlak lampah wadya gung | sumahab wadyabala | wontên wadya mêthukakên atur wêruh | lamun kang rayi wus linggar | pangran wus eca kang galih ||

7. lumaku kinèn lon-lonan | sampun prapta ngalun sira glis |[63] pangran kèndêl ngalun-alun | wadya miranti tata | ing byantara kaèbêkan [kaèbê...]

--- [f. 267v] ---

[...kan] wadya agung | samya eca dènnya raryan | tan nyana yèn musuh taksih ||

8. dadya kang ngêpang atêbah | nora wêruh baris wingking ngajoni | mulanya norana sung wruh | kang raryan ngeca-eca | kang satêngah wadya rêrayah pan agung | de Pangran Purwanêgara | wadyanira atur uning ||

9. mêngsah wiking agêng prapta | pan araryan ngalun-alun ngèbêki | dhuh gusti langkung gêngipun | sawawi ingoncatan | mumpung dèrèng angêpang kang baris agung | sadaya sami karuna | miwah sagunging pawèstri ||

10. kang garwa nukêmi[64] pada | sakalangkung nangis kawêlasasih | lir garantang sambatipun | lir pulung kapipitan | ngasih-asih kadya Sundari karungu | kapawanan amlasarsa | pangkyan têlês luh drês mijil ||

11. kangmas bênêr rayi dika | Kangjêng Gusti Pangeran Adipati | katuwone gustiningsun | pisah lan kang kawula | kadipundi pangeran dawêg anusul | tan wande andika tiwas | yèn botên dika gumingsir ||

12. amasthi lamun palastra | awak ingong dadi tawan ing benjing | Purwanêgara amuwus | yayi aja udrasa | wus jamake wong lanang mati prang pupuh | jamak wong rêbut nêgara | yèn tiwas nêmahi lalis ||

--- [f. 268r] ---

13. putra sami dadi tawan | ariningsun tan sadya sun mendrani | ingkang garwa sru amuwus | inggih kangmas awawrat | nora ngucap dadia tawan su[65] lampu[66] | punika ta dede wawrat | anglir karubuhan wukir ||

14. lah yayi sira mênênga | bêbingungi kapriye gon gumingsir | wirang ngong palaur lampus | nom mati tuwa pêjah | pirabara yayi mas antuk pitulung | ujar ta wis ingsun jarag | nora sêdya sun unduri ||

139. Durma

1. wis ta yayi asraha marang Pangeran | mêdal Purwanêgari | sangking wismanira | adan nabuh gamêlan | wus muni kang carabali | èsmu pênantang | karubutên ngajurit ||

2. muni umung carabalèn jroning pura | sarta samya prajangji | wong sèkêt kathahnya | ingajak barêng pêjah | aja na ingkang ngoncati | sami supata | ambêke sêja mati ||

3. angêmandhang gamêlane ingkang munya | kagyat kang anèng jawi | prasamya garjita | uning mêngsah asura | dening têka anglangkungi | baya tan jalma | surane anglangkungi ||

4. sarêng mirsa Pangeran Mangkunêgara | sun mirsa carabali | bocah dèn prayitna | mungsuh mêmpên ing pura | apa ta iki si adhi | kang uning turnya | dede punika gusti ||

5. sapa iki punika Purwanêgara | dening [de...]

--- [f. 268v] ---

[...ning] kari mring adhi | datan purun kintar | wirang tilar nêgara | dening têka anglangkungi | durung tumingal | jalma sura lir iki ||

6. mirsa gamêlan lir sinêbit kang karna | galihe wus atampi | yèn lamun tinantang | pangeran ngatag wadya | mara rêjêkên dèn aglis | ja na kang gêsang | ingsun tumbak pribadi ||

7. sira lamun lumayya ngong liwat wirang | norana lanang ugi | nging Purwanêgara | dyan têngara maju prang | golong pipis[67] dadi siji | bupati jaba | ingkang dadi pangarsi ||

8. sarupane prajurit jro anèng wuntat | kori agêng dèn byuki | manjing jro gledhegan | angabongi pasowan | tanapi griya kabêsmi | kang pinggir bata | sirna tan ana kari ||

9. nora obah Pangeran Purwanagara | gamêlan maksih muni | wong Mangkunêgaran | tan ngage ringa-ringa | alir[68] buta angsal daging | angamah-amah | sêjane ngidak wani ||

10. kari[69] jaba dinêdêl pan sampun mênga | kang tan sarănta ngati | mènèk pagêr bata | manjing kari[70] ping tiga | danêdêl[71] dangu tan kêni | wadya kang sura | mènèk bata mêngani ||

11. wus lumêbu pasowan lêbêt ingobar | paregolan kang kangri[72] | nanging sampun mênga | minêb samur gamêlan | Purwanêgara pan mijil | mêngsah tan nyana | manjing dalêm sapalih ||

--- [f. 269r] ---

12. rêbat dhingin tan nya korine mênga |[73] nêmpuh Purwanêgari | samya ngamuk rampak | kagegeran kang ngrayah | salang tunjang niba tangi | kacadhak pêjah | kathah kang nandhang kanin ||

13. nora kèndêl angamuk Purwanêgara | nora angeka pati | mapan tinadhahan | angisis kang katrajang | polahe lir singakarti | mêngsah lumaywa | wawrin[74] atumpang tindhih ||

14. jalma alit yèn ngaraha pinêjahan | masthi kathah kang mati | amrih ingkang sipat | prayayi kang kacandhak | wong cili dipun buntari | susun atumpang | wong tiba dèn liwati ||

15. mêngsah giris binujung mêdal gledhegan | ngalun-alun wus prapti | wong jro samya tadhah | wong Saragêni abang | gumrudug bêdhile muni | cêmêng nyanjata | wong lorèk angêbyuki ||

16. pêtêng kukus sundawa samya kasêsa | bêdhile nora olih | kang ngamuk asura | liwung tan ngrasa gêsang | angukih agêgilani | Saragni abang | lan lorèk cêmêng wiwrin ||

17. lumayu nrajang gusti gègèr puyêngan | Pangran Mangkunêgari | katunjang ing wadya | kèngsêr nora atêbah | kèh mati lumayu kanin | pan sami rencang | norana dèn tolih |[75]|

18. kasayahên Pangeran Purwanêgara | dènnya ngamuk wus bali | manjing wismanira | kori wus tinutu[76] |[77]

--- [f. 269v] ---

mêngsah gègèripun têksih | ulêng-ulêngan | wênèh ana andhêlik ||

19. kang sawênèh ambucal pangagenira | Pangran Mangkunêgari | dukane kalintang | jaja brit lir dahana | kalulun gègèring jalmi | sangêt bramêtya | wadyarsa dèn tumbaki ||

20. abalia nora emut ing jangjeyan | dening ala si anjing | asu abang edan | cèlèng irêng kaparat | si asu lorèk tayoli | padha balia | sarta kinèn ngadhangi ||

21. mantri jêro lawan wadya kawan dasa | ingkang kinèn ngadhangi | kang maksa tinumbak | samya wangsul sadaya | pangeran asru dènnya ngling | kang ngamuk pira | sira lumayu anjing ||

22. ala têmên mendah mungsuha Walănda | atataa dèn bêcik | de Purwanêgara | katur sampun anulak | pangran sru duka kapati | dening kaparat | mêlayu si panyakit ||

23. langkung ajrih wadya tumungkul sadaya | nulya sami prajaji | supata sadaya | kinèn angrasang bata | aja na wong ngrasa urip | kangjêng pangeran | anindhihi pribadi ||

24. tambur muni wus prapta jabaning bata | kinêpang têpang kikis | têtindhih pinatah | wetan lèr kidul kilyan | pinggir banon wus rinampid | kang nèng jro bata | liwung anekad sami ||

25. mubêng bata [ba...]

--- [f. 270r] ---

[...ta] wadyane ajajar wayang | sapakolèh wong kêdhik | jangji barêng pêjah | ngikêt niyat srah ing Ywang | lila warana ing pati | panêdhanira | mijil barênga mati ||

140. Mijil

1. ingkang jaba aprayitna sami | angrasa năngga bot | nadhahi wong arsa mati kabèh | Pangran Mangkunêgara nèng kori | kinèn ngrangsang wani | wadyanya sadarum ||

2. samya mènèk angungak binêdhil | lèr wetan dul kulon | lagya ngungak dipun bêdhil malèh | niba siti tangi mènèk malih | sarêng ingugahi | kang anèng jro bingung ||

3. Purwanêgara non tulung aglis | kang mènèk malarod[78] | kang lèr minggah atarung arame | gancang atulung Purwanêgari | kidul dèn inggahi | tinadhahan tarung ||

4. Purwanêgara gancang nulungi | wetan minggah banon | tinarungan kang jrong[79] repot mangke | mangetan tulung Purwanêgari | minglêp samya ajrih | pangran duka asru ||

5. adoning wadya norana ngukih | ngundhangan punang wong | barêng mara hir muni arame | anyarêngi gargut ngrangsang wani | jro bingung nadhahi | ramya surak umung ||

6. ingurugan bathang samya wani | aramya prang amor | kaguguran kang jro kewran kabèh | akèh mati norana tinolih | kang nèng jro angungsi [angung...]

--- [f. 270v] ---

[...si] | gustine angumpul ||

7. dhumatêng Pangran Purwanêgari | tandange amarod | anglir singa lodra mrih mangsane | sura lir banthèng anandhang kanin | abot dèn tadhahi | ngure remanipun ||

8. tan rasukan ngiwud kang dulu jrih | sayah sampun repot | Purwanêgara dènnya prang make | kumpul sawadya samya bêk pati | kantune kang urip | wus kathah ka lampus ||

9. Pangran Mangkunêgara sinipi | duka mring punang wong | dêdêl kori wus bêdhah ta mangke | kang anèng ngarsa wadya Wêlandi | ingkang anyanggupi | padha siji purun ||

10. mènèk bata Wêlandi kang siji | panggenane manggon | Dyan Purwanêgara non karine[80] | sampun bêdhah sarta dèn lêbêti | anarajang wani | katdhahan wau |[81]|

11. kilèn lèr wetan kidul ningali | atas dènira non | kori sampun linêbêtan mangke | sampun anjo[82] kang angêpung sami | wurahan ing wuri | ka ngamuk rinêbut ||

12. nora anolèh Purwanêgari | nging ngarêp kimawon | kang dèn pêlêng barênga pêjahe | ginarudug bêdhil maksa ngukih | baya wus pinasthi | prapta ngajalipun ||

13. wus karsaning Ywang Agung Kang Luwih | ramating[83] Ywang Manon | kala [ka...]

--- [f. 271r] ---

[...la] wêktu puniku tibane | nulya sinanjata ing Wêlandi | pupune kang kêni | pasah rèrèh mundur ||

14. andhepo-dhepok[84] saya ngranuhi | alênggah pan alon | ing mêndhapa dèn têkêm wêntise | waspanira ingusapan mijil | karaos ing gusti | tan duwe kanthiku ||

15. pangkyan bêk luh alantaran pipi | yèn matia ingong | karantan-rantan nangis gustine | akèh kawarna gawe mlad[85] ati | Ănggaima uning | lumayu rumuwun ||

16. Wlănda Gaima arsa ngakahi | pinarjaya mako | dening Pangran Purwanêgarane | Wêlandi Gaima nandhang kanin | nulya dèn kathahi | sampun kinarubut ||

17. pira suwene dipun kathahi | ginarumung ing wong | Purwanêgara wus lalis mangke | rencangira sadaya ngêmasi | norana sawiji | kang urip wongipun ||

18. garwanira jrit nulya ngêbyuki | wus katawan mangko | rinayah sakèh rajadarbene | padalêman ingobongan ênting | wus lêga kang galih | pangran suka langkung ||

19. sapêjahira Purwanêgari | suka tyas sang anom | wus akumpul sawadyabalane | pangran rêmbagan anèng nêgari | dhangdhang ngalik-alik | kang mêntas prang pupuh ||

--- [f. 271v] ---

141. Dhandhanggula

1. kang kocapa wau de sang kawi | Pangran Mangkudipura wus mirsa | nagri Madiun bêdhahe | bubar sawadyanipun | gêgancangan Madiun prapti | aglis sowan pangeran | ngandika sang bagus | Pangeran Mangkunêgara | amarêngi medhidhik ingong utusi | animbali ing sira ||

2. sira ya têka mêngko pribadi | Mangkudipura nuwun wotsêkar | ngandika pangeran alon | Mangkudipura iku | kaya ngapa wartane yayi | myang ngêndi pêparannya | yayi mas riningsun | Mangkudipura wotsakar[86] | tan kantênan jêng pangeran kang dèn ungsi | mangalèr pêparannya ||

3. nora rusak yayi mas dipangti[87] | kadi botên watawis kawula | wadya kadya kathah kumpul kabèh |[88] sokur sèwu riningsun | nora rusak sun tiwas wuri | bocah ngong akèh tiwas | wong cili kèh lampus | ingkang kanin pan akathah | pangamuke rinira Purwanêgari | gawok sun tanpa rencang ||

4. bature kêdhik sura nglangkungi | wong isun kabèh bubrah tatanya | rinira nêmahi mangke | Purwanêgara lampus | ngong gagêtun eman ngêmasi | ika wong bagus sura | ja dadi atimu | tumungkul Mangkudipura [Mang...]

--- [f. 272r] ---

[...kudipura] | awotsêkar gêgêtun sajroning ati | kang lalis ja rinasan ||

5. mêngko nagrimu Madiun iki | ingsun pundhut iya maring sira | sumăngga karsa nah anggèr | sawuse ingong pundhut | mêngko ingsun gadhuhkên maning | sira kang ngawruhana | gêmah rusakipun | Mangkudipura sandika | aturipun pangeran budhalan aglis | nging sadalu pangeran ||

6. kang nèng Madiun sampun lumaris | daut kabèh dhatêng Ponaraga | sawadyabalane kabèh | pangeran ing Madiun | pan tinilar têngga nêgari | sigêgên kang kocapa | sunan kang lumaku | sing Bancar mondhok Juwara | sampun budhal pasanggrahan Keyong Ngawi | enjinge nulya budhal ||

7. sampun rawuh Talawah sang aji | masanggrahan nulya ana coba | lagya alênggah sang rajèng | wadya Bugis lan Wangsul | pacakara[89] kang dadi margi | padu bara tan bara | kadrawasan campuh | ramya tulung-tinulungan | wontên mati ake[90] tatu kalihnèki | sinapih nora kêna ||

8. katur sunan kagyat sri bupati | nulya tindak saking marmanira | saking sihirèng wadyane | jêng susunan wus rawuh | pondhokira di dalêm Bugis | sri narendra ngandika | wadya [wa...]

--- [f. 272v] ---

[...dya] Bugis jinum | sadaya nukêmi pada | samya nangis ngunjukakên pati urip | ture luwung ngabêna ||

9. akathah-kathah pangandika ji | samya lilih wong Bugis sadaya | gamanmu lêbokna kabèh | mring pondhokmu sadarum | wadya Bali gamane têksih | samya nung-anung tata | norana kang purun | nyêlêki sakèh bupatya | sunan tindak anyalêki[91] wadya Bali | hèh ya kawulaningwang ||

10. Brajayuda kalawan Kapilih | hèh pagene ya dulunên ingwang | rêp mêndhak gumêtêr kabèh | pan gigal waosipun | tanna uning jrih wacana ji | ingawe Brajayuda | Kapilih sadarum | lumayu lawung binuwang | sowan ngarsa sarêng sumungkêm pada ji | samya nangis tur pêjah ||

11. kathah-kathah aturirèng aji | jinum ing sunan pituturan |[92] wus lilih wong Bali kabèh | samya sumungkêm suku | pna[93] ngênting pangandika ji |[94] lah wis ja kapiyarsa | lyan pan mèri sadarum |[95] ganti-ganti tinimbalan | kadya wêrsa tibane pangandika ji | sumrah dhatêng canthuka ||

12. pinituhu kundur sri bupati | mring pakuwon tan dangu antara | Mas Răngga tur uning rajèng | yèn èstu mring Madiun |

--- [f. 273r] ---

Pangran Mangkunêgara uni | Madiun sampun bêdhah | wadya ji wus gêmpur | Jêng Gusti Pangran Dipatya | tan kantênan tiwasnya walulyanèki | di dalêm tan uninga ||

13. panggenane wus kinêpung sami | dèrèng masthi bilih kasisipan | turipun abdi sang rajèng | sarêng mirsa sang prabu | awikara kadi sinêbit | jaja brit ambêranang | langkung dening wiku | anglir mêdala dahana | tingal kocak ujyalanya kadi rawi | salaminya bineka ||

14. dening Pangeran Mangkunêgari | dèrèng kantos mêngkana jêng sunan | mangke kalangkung dukane | dening beka kêlangkung | wus angêntèk tan kêna nganti | dene nora kayaa | dukane sang prabu | kaping kalih kaping tiga | datan nyana ing têmah lamun dhatêngi | ing wêsana mêngkana ||

15. nulya anêmbang têngara latri | gubyar tambur bêndhe bèri ngangkang | suling salomprèt arame | wadya alit gumuruh | nguwuh rewang syaraning jalmi | sunan kaduk ngandika | durung ulap ingsun | mêngko manèh yèn iyaa | dhingin ingsun tanpa batur tanpa batur tan ngudhili |[96] ya Si Mangkunêgara ||

16. ja kawarti sakèh wadya mami | kênèng sêsiku sakêdhap lepyan | baya wus karsa Ywang Manon | wêlane sang aprabu |

--- [f. 273v] ---

wijil sabda sinuwun gampil | wus araling kawula | emut jroning kalbu | kênèng coba ing Pangeran | wus anêmbah sumăngga karsa Ywang Widi | mugi dèn apuraa ||

17. sampun budhal wadya kang pangarsi | laku undur kang ngarsa nèng wuntat | ginêlak wadya lampahe | tan arèrèn sadalu | ngalèr ngetan Garagol[97] prapti | wontên ing ara-ara | ana duta rawuh | tur uning jujug Mas Răngga | sawartane Kangjêng Pangeran Dipati | mangalèr wus pramana ||

18. katur sadaya wartaning têlik | mring Mas Răngga inggal nulya sowan | kapêthuk kèndêl sang rajèng | wadya dhêdhêg sadarum | dipun nyana mungsuh kang prapti | samya prayêtna sura | Ki Mas Răngga matur | sinuwun ămba tur wikan | abdi dalêm sing Madiun wontên prapti | jêng gusti wus pramana ||

19. Pangran Dipatya èstu kalindhih | jêngkarira tan mawi parêpat | kang wadya kuwur tatane | tan uning gustinipun | sowang-sowang pisah lan gusti | kang kantun lalêburan | masthi wartanipun | Purwanêgara palastra | nèng nêgara apisah kalawan gusti | tan mundur pêjah pura ||

142. Durma

1. putra nata ngalèr nora bêkta

--- [f. 274r] ---

bala | tanbuh parannya ngungsi | nging lawan kang garwa | kalawan ponakawan | kang warti maksih ingusir | nagri kancikan | jinarah dèn bayongi ||

2. karsanipun mêngsah dhatêng Ponaraga | punika ingkang warti | di dalêm ing Karja | tumut salampah mêngsah | di dalêm uning pribadi | binêkta lampah | wruh kalanipun jurit ||

3. ingkang saya kagagas dukaning nala | wiku yayah sinipi | nging nora katara | nging ujyala bêranang | sinamur ulat lan liring | mèsêm wacana | kangjêng sri narapati ||

4. ya wis pratela yèn kaya aturira | nakira ki dipati | ngalèr gun watara | angungsi Ngawi ika | sun srahakên ing Ywang Widi | kang dadi manah | anging Purwanêgari ||

5. nora kaya dening ta kapatya-patya | adawa kang winarni | dêduka narendra | nulya wadya pinêpak | bupati lan para mantri | Saragni samya | têngên kalawan kèri ||

6. Namèngyuda Bugis lawan Jagabaya | Brajayuda Kapilih | Pamijèn sadaya | prapta lan Suranata | Martalulut Singanagri | sunan ngandika | sakèhe wadya mami ||

7. apa sira têmên-têmên bêktinira | wani sun du atandhing | lan prajurit wignya | kang ngluwihi sing jalma | tur tate

--- [f. 274v] ---

bêdhah nêgari | Mangkunêgara | sun du tandhing kuwanin ||

8. atur sêmbah abdi dalêm samya riya | punapa dèn kajrihi | yèn wontên pangaja | inggih mêngsah punika | awawrat mêngsah Kumpêni | yèn wontên karsa | nora angrasa ajrih ||

9. wora kisma têkèng akir maksih sura | mring satru jaya aji | yèn timbang wawratnya | amêngsah samya Jawa | lawan boboting Kumpêni | timbang sêkawan | têksih purun nadhahi ||

10. sampun sinuwun jurit kula piyambak | inggih kados nyampuni | wus karsaning Sukma | wawêla sri narendra | jubriya sawadya aji | gêng alit samya | kibir dhatêng pawèstri ||

11. pangucape pragonjakan ngambil toya | kuluk cênèng kinardi | waradin sadaya | kenging siku Pangeran | dhingini larangan Widi | sunan ngandika | pa têmên sira bêkti ||

12. maring isun prajurit para bupatya | miwah sadulur mami | adhimas Bintara | padha sun tari sira | aja na ngrasula sami | ingsun akarsa | belani putra mami ||

13. sadaya matur bêkti sawawi inggal | punapa kang dèn anti | sarupaning wadya | prasamya prajangjeyan | gumuruh samya ajangji | sunan ngandika | bocah budhala aglis ||

14. aja kakehan [ka...]

--- [f. 275r] ---

[...kehan] rêmbug ingsun tan arsa | wus budhal wadya aji | samya gêgancangan | ginêlak ingkang wadya | ingkang kêndho dèn lancangi | arêbat ngarsa | wadya dharat nèng wingking ||

15. sampun lêpas nyabrang bêngawan ing tindak | rêrêb sakidul kali | karsane jêng sunan | karsa anyêrod lampah | wadya rêrêb basa dhidhik | wus ingundhangan | samya kinèn matêngi ||

16. nulya sunan animbali ingkang wadya | sêntana pra bupati | mantri lan lêlurah | angandika susunan | hèh sakèhe mintra mami | sun tari sira | bêcike sun lumiring ||

17. wus sun pupus putra ngong Ki Adipatya | sun srahakên ing Widi | alah jênêng ingwang | dening Kang Murbèng Jagat | baya-baya wus pinasthi | wus bêgjaningwang | takdiring Ywang tan gingsir ||

18. rêmbaga pribadi sapa duwe tisna | kadang ngong myang bupati | mantri lan lêlurah | inggun milu kewala | apa rêmbuge kang bêcik | payo kasmaran | Pangran Bintara bêkti ||

143. Asmaradana

1. dhuh susunan atur mami | langkung sangêt wirang ingwang | Ki Dipati Nèm risake | lamun bangêt winalêsa | ping kalih putra nata | dèrèng kantênan gènipun | kadi punapa polahnya ||

2. yèn tan rinêbat tumuli | manawi dipun upaya | mapan [mapa...]

--- [f. 275v] ---

[...n] asangêt watir ngong | adate Mangkunêgara | sunan nantun Mas Răngga | kaya kapriye pikirmu | Ki Mas Răngga awotsêkar ||

3. nyawawèni karsa aji | mangke kang mêngsah kantênan | ingkang amiwiti awon | suwawi jinujug inggal | yèn ngantosa tan rêmbag | ămba mirsa wartènipun | mêngsah punika abeka ||

4. amêmanas galih aji | pinrih lampah kangelana | botên atanggah karsane | inggih pamirsa kawula | lamun sinuwun tindak | masthi ngoncatan malêbu | dhatêng nêgari ing Pajang ||

5. lamun Paos dèn purugi | ngoncatan mingêr mangetan | lêbur măncanêgarane | karsanya ubêng-ungên[98] |[99] Pangran Bintara ngucap | tanpa wê karêpipun |[100] karêpe Mangkunêgara ||

6. dudu prajurit utami | karsaningong padha pagah[101] | yèn boya kinawusake | ginancangan nyêrod lampah | pinrih kagum kewala | yèn kacandhak ikang tangguh | yèn panggah amasthi tiwas ||

7. lêlampahan kawan latri | dadosa sawêngi dalan | rintên dalu dipun age | yèn mirsa amasthi mendra | tuwas lampah kangelan | yèn inggal mêsthi kapangguh | kasêsa mêsthi anglawan ||

8. alah

--- [f. 276r] ---

iku pikir mami | kaya priye sanak-sanak | kaya mêngkono karsa ngong | punapi sami arêmbag | sadaya atur paksa | inggih lêrês sami rêmbug | lêga-lêgane kang manah ||

9. narungana padha bêcik | sun pêthèk bubrah[102] tatanya | măngsa wandea risake | kari prajurit anyata | kêna sêsikuning Ywang | jubriya wadya sadarum | jêng sunan anukmèng nala ||

10. baya wus karsaning Widi | wawêlane awak ingwang | wadyèngsun aniya kabèh | iku larangan ja kambah | sumangah kibir riya | larangan mungguh Ywang Agung | elinga kawulaning Ywang ||

11. norana kathah akêdhik | datan ana kang kawasa | liyan sangking ing Ywang Manon | padha sira dèn prayitna | wadya kabèh wotsêkar | botên ta pangraos kalbu | tandhing punapa karsanya ||

12. duk dados mêngsah kariyin | botên ping kalih ping tiga | dèrèng kiwul sakawone | tur di dalêm dèrèng kathah | mangke malih ajriha | sinuhun akmèng[103] kalbu |[104] ngraos wêla kang sarira ||

13. wadyèngsun adarmi-darmi | wus bêgjane awak ingwang | nora sun oncati mangke | salawase durung

--- [f. 276v] ---

riya | nanging sun kapakêna | nulya ngandika sang prabu | aja na mendra sadaya ||

14. sun rajongi[105] karsanèki | aja na ngoncati prana | ing têmah ing têmbe-têmbe | samya matur asupata | yèn sêjaa amendra | kênaa supatanipun | ya yèn wus rêmbug sadaya ||

15. mangkene ta daya mami | Răngga lawan Jayèngrana | tindhihana wadyaningong | wong kanan kering sadaya | myang sakèhing bupatya | tanapi ta ariningsun | sawadyanira sadaya ||

16. yèn mungsuh nèng kutha têksih | ngumpula dadi sajuga | mêtua lun-alun mangke | lawang gêdhe adhangana | mungsuh darapon wruha | ing lakumu kabèh iku | nyanaa dadi sajuga ||

17. dening sun mêdal ing wuri | anata bata kang bêngkah | kang sun gawa prajurit ngong | sun kathi[106] aja atêbah | Kapilih Suranata | lawan Pamijèn sadarum | tapi sira dèn apanggah ||

18. gancang nangkêbana kori | pêpatine nora liwat | satus iku dêstun kèhe | yèn marêngi karsaning Ywang | aja uga ariya | wus jamake wong prang pupuh | mênang kalah duwèkira ||

19. sadaya sami ngrêmbagi | prayoga karsaning nata | angandika jêng

--- [f. 277r] ---

sang rajèng | hèh Gêdhong sira mintara | upayanên nak ingwang | ki adipati gustimu | sagonira ulatana ||

20. aja sira jrih ing lalis | yèn tan katêmu nak ingwang | yèn marêngi panggih mangke | sagon[107] ingong anusula | wis poma dèn prayitna | pun Gêdhong wus mintar gupuh | sakănca magang sadaya ||

21. ngandika malih sang aji | Ranawijaya mintara | sun duta nimbali age | Si Tumênggung Alap-alap | sakancane sadaya | poma ge ajakên nusul | aja kari pagaweyan ||

22. Ranawijaya ngabêkti | wus mintar sabaturira | wadya kinèn dangdan kabèh | ing latri arsa atindak | luwaran sri narendra | wus dalu datan winuwus | jêng sunan tan arsa nendra ||

23. kacipta titah Ywang Widi | sarêng bangun atêngara | anulya budhal sang rajèng | agancang ing lampahira | sigêgên kang kocapa | Pangran Mangkunêgarèku | nèng Ponaraga tan lama ||

24. pan sampun amirsa warta |[108] anèng Murong jêng susunan | kidul wadya lok arame | lamun kidul wontên mêngsah | pangeran angandika | bocah apa rame iku | inggih pungkur wontên mêngsah ||

--- [f. 277v] ---

144. Pangkur

1. kadi mêngsah Ponaraga | Surabrata sasanakirèng nguni | pangeran asru amuwus | lah payo pinaranan | sakèh pondhok padha bêsminên sadarum | ja ana kari satunggal | nulya adangdan prasami ||

2. pondhok sampun ingobongan | miwah dalêm agêng wus sirna ênting | pangran mangkat banjêl mungsuh | tan dangu nulya aprang | sampun kalah wong Ponaraga kaburu | ical lumêbèng ing wona | pangeran mundur wus prapti ||

3. Têgalsari masanggrahan | ênêngêna kang winuni sang aji | pan rintên dalu lumaku | prapta pakuwon Karas | ingkang putra Pangran Dipati kapangguh | wadyane pêpak sadaya | Ki Gêdhong ingkang angirid ||

4. amanggung mangu sungkawa | jêng pangeran nyana-nyana ing galih | sarêng rawuh sang aprabu | lir siniram ing toya | baya sampun karsaning Ywang Maha Luhur | marêngi sarêng praptanya | pun Gêdhong sowan sang aji ||

5. sarêng matur yèn kang putra | Kangjêng Gusti Pangran Dipati panggih | pyuh trênyuh galih sang prabu | langkung sokur Pangeran | tinarima yèn ganjaraning Ywang Agung |

--- [f. 278r] ---

katêmu ngêndi nak ingwang | sinuhun kapagih Ngawi ||

6. anèng ngêndi putraningwang | alêlampah nèng wingking kangjêng gusti | inggalêna putraningsun | isun onêng kalintang | sampun kintar Ki Gêdhong pangran wus rawuh | ingawe nukêmi pada | pinêkul dhatêng sang aji ||

7. adhuh kaki putraningwang | nora nyana panggih lawan sirèki | wartane wong akèh kulup | kang putra matur nêmbah | inggih ămba tan prabeda kados prabu | rintên dalu ngraos pêjah | sarêng kapanggih duta ji ||

8. angraos wus panggih nata | mangke srêp lir siniram toya kang wêning |[109] adhuh kaki ja katutur | akèh-akèh nak ingwang | andêdawa agawe rasaning kalbu | wadyanira mêksih pêpak | inggih tansih[110] barkat aji ||

9. kang ingunjukakên tiwas | pun kakang Purwanêgari pêjah jurit |[111] wus amir ja katutur |[112] gawe rasaning driya | pan adangu agupita sang aprabu | wus rèrèna kaki putra | ja têbah kalawan mami ||

10. sun arsa rèrèn sadhela | arsa laju jujug ing Ponaragi | jêng pangeran sampun mundur | nulya jêng sunan karsa | nanting wadya ginawe kasuranipun | pinrih astra ingkang manah | prajurit [pra...]

--- [f. 278v] ---

[...jurit] ngandikan sami ||

11. Kapilih lan Brajayuda | Suranata Saragni lawan Bugis | Pamijèn Jagabayèku | Namèngyuda sadaya | dipun tari hèh sakèhe wadyaningsun | kaprèhe sun tari sira | dhèwèk-dhèwèk turmu mami ||

12. pa sira wani sun du prang | lan prajurat[113] Mangkunêgara luwih | prajurit samya wotsantun | purun yèn lan pangaja | sampun mênggah mêngsah jalmi inggih purun | akathah sanggup prasêtya | ambyur toya manjing gêni ||

13. cabar tiwas tan kantênan | langkung-langkung panjênêngan narpati | pun dasih nging purunipun | sun durung apracaya | supataa prasêca gumrumung |[114] sagolongan dhawak-dhawak | prajangji kèh sanggupnèki ||

14. nging sunan dèrèng pracaya | Suranata kang anyar dipun kardi | ginawe kasuranipun | têdhak wong Kartiyasa | winaringut pinrih sukêmirèng prabu | sunan wignya ngabên jalma | sakêlangkung dèn dukani ||

15. kang manah pinrih suraa | angandika wau sri narapati | uwis ta yèn padha rêmbug | ya luwih sun tarima | bêktinira luwih pracaya jênêng sun | kari siji karsaniwang | pikirên sura pribadi ||

16. padha matura prasêca | ja na matur suwitan wadya mami | kabèh ta padha

--- [f. 279r] ---

gun tantun | iya prakara lampah | mapan sira kang lumaku iya isun | mapan darma atun[115] wuntat | sira kabèh kang ajurit ||

17. kalah atawa mênanga | apa bêcik laku gancang sun iki | apa bêcike rèh ingsun | Wirasastra wotsêkar | andhingini sinuhun sae gal laju | punapa kang ingantosan | benjang aprang make jurit ||

18. kangelanipun wasisan | mapan sami mêngsah kangelannèki | kasèp santosaa prabu | ya bênêr aturira | wong Saragni kanan kering gumarumung | angandika sri nalendra | wong Brajayuda kalih |[116]|

19. wong Pamijèn Bugis sira | apa rêmbug Wirasastra turnèki | saur paksi padha rêmbug | sunan ngantos punapa | lakung suka jêng sunan ngandika arum | iya uwis sun tarima | kang abdi umatur malih ||

20. arèrèh ngantos punapa | abdi dalêm botên ingabên jurit | ya ja ngoncati sadarum | kaki kaji matura | sun wêtara Suranata duwe atur | sun dulu ku durung rêmbag | sira Muhidin Muhyadin ||

21. padha matura sawêkca | sapikirmu ja lan parintah mami | yèn abêcik ingsun turut | ki khaji matur nêmbah | pan kawula [kawu...]

--- [f. 279v] ---

[...la] andhèrèk ing aturipun | Mukhidin Muhyadin ika | umatur saha wotsari ||

22. kawula nuwun jêng sunan | kajawia karsa dalêm pribadi | yèn suwawi lan sang prabu | luwung kèndêl sakêdhap | ngasokakên kapal ngrèrèhkên wadya gung | sapintêna kang anunggang | amlasakên kapalnèki ||

23. angsala nêdha sakêdhap | tinunggangan tan anêdha samargi | kudarsa ginawe pupuh | barangipun kuciwa | lamun tiwas kacandhak binêrêg mungsuh | lamun mênang tan anyandhak | kawatiripun pun dasih ||

24. angandika sri narendra | apa wêdi sara[117] iku ngêndhoni | Mukhidin Muhyadin matur | botên lamun ajriha | marmanipun dasih aji darbe atur | pêjah gêsanga tan ketang | nora sêdya angunduri ||

145. Durma

1. yèn lajênga tatanipun baris ruk |[118] masthi ical kang niti | dadya thèng sinăngga | gaman gêng dados litnya | gaman alit ical margi | ing têmah tiwas | di dalêm ikang wani ||

2. dadya satêngah manahipun kang sura | kang sawênèh tinèki | dadya ical pisan | kathah wadya pawadan | wêkasan samya angari | darma kang sura | wêkasan kantun kêdhi[119] ||

--- [f. 280r] ---

3. abdi dalêm kang sura kantun piyambak | ayun mundura ajrih | dadya kêdhik kang prang | ing wêkasan atiwas | mêngsah non agêng kang galih | sura sadaya | punapa ingkang warni ||

4. warti babadipun dipati ing Jipang | mila tiwas ing jurit | kabranang ing nala | sarêng tiwas wadyanya | norana ingkang nglabuhi | angsal dêduka | Ki Muhidin Muhyadin ||

5. mila sinêrêng duka ginasah-gasah | surane ja niwasi | abdi dalêm Manyar | angêndhoni turira | dèrèng kantênan karyèki | wani mêngkana | angandika sang aji ||

6. iku priye ana bocah ture malang | Mukhidin dèn padoni | tanggung pikirira | ingong kabèh tan rêmbag | tindak dalêm nora asil | nyêrod wus cêlak | pakênira ngêndhoni ||

7. lamun lèrèh mêsthi kang mêngsah uninga | awêkasan ngoncati | gawe gêla manah | yèn kaya pikirira | angur si dipun aririh | nora kangelan | darapon mêngsah têbih ||

8. anauri pakênira tanggung mêngsah | derang[120] mirsa kang warti | yèn tangguh manira | sarêng tikdak[121] narendra | kang mêngsah sampun udani | wong mêmungsuhan | masthi agawe malim ||

9. ewa sapunika andhèrèk kewala | rêmbaging kănca mami | miwah karsa nata | dasih

--- [f. 280v] ---

darma lumampah | sampun siyang nadyan latri | dhatêng sumăngga | pakaryane sang aji ||

10. sangêt duka lah uwis pa mêtua |[122] adangdana tumuli | sun pilih kang kathah | rêmbuge wadyaningwang | dening wadya ingkang wêdi | padha karia | sun gawa ingkang wani ||

11. samya nêmbah prajurit mêdal sadaya | nulya timbalan mijil | dhawuhkên dêduka | di dalêm Suranata | lawan wadya Saragêni | kang dhinawuhan | hèh timbalaning aji ||

12. Khaji Muhidin Muhyadin sakancanira |[123] timbalan kanèn[124] kari | arèrèh kapenak | nging binêkta kang sura | lan malih sakăncanèki | kinèn mêtua | atungguka ing jawi ||

13. wong Saragni tungguka cêlak susunan | lirua sapangigil | sakèh Suranata | dadia wadya jaba | Saragni tunggal Kapilih | sunan tan arsa | pakaryanira sami ||

14. Ki Muhkhidin Muhyadin inggih sandika | katura sêmbah bêkti | kawula mring nata | mêdal inggih sandika | dening kula kinèn kari | nuwun dêduka | ngunjukên pati urip ||

15. luwung kula pêjaha ing adilaga | nglampahi karya aji | dhasar kula têmah | katur pêjah kawula |

--- [f. 281r] ---

anglampahi karya aji | lamun karia | tan sae mulat jalmi ||

16. langkung wirang ningali jalma akathah | suka kawula mati | yèn tan katarima | luwung kapêjahana | pribadi dhatêng sang aji | urip dêdawa | wirang ginujêng jalmi ||

17. sampun katur katarima aturira | adan sri narapati | kèn nêmbang têngara | sunan arsa budhalan | Suranata ngigit-igit | sangêt jrih wirang | dinukan ing narpati ||

18. yèn tan jamak-jamak aluwung matia | têngara budhal baris | wadya Suranata | lakune anèng ngarsa | pangrêmbe ingkang nindhihi | wong Suranata | lakune tan baribin ||

19. tambur tan tinêmbang kuda nora munya | tanna syaraning jalmi | norana rêrasan | mungsuh aja miyarsa | andhap Asar budhalnèki | lajêng lampahnya | sampun kasaput wêngi ||

20. nora kèndêl lampahira sri narendra | lampahing jalma ririh | anglangkungi wona | pêtêngira kalintang | sunan anêrêg wadya lit | age panggiha | sigêgên kang winarni ||

21. Pangran Mangkunêgara lagya pêpêkan | sampun amirsa warti | nèng Madiun sunan | ature têlikira | arsa agitik ing wêngi |

--- [f. 281v] ---

pangran sêmana | rêrêmbagan kang dasih ||

22. karsane pangran ngoncati mapan ngrasa | tan kêlar anadhahi | priye rêmbug kănca | pilihên kang prayoga | ora kalawan narungi | matur sadaya | mantri jro Mijèn sami ||

23. yèn sêmbada suwawi gusti ngoncatan | tan nyăngga yèn nadhahi | Danawarsa ngucap | inggih lêrês aturnya | bêng-ubêngan yèn suwawi | lamun mêngkana | èstri ilokna dhingin ||

24. alah mara pawèstri padha dhingina | mangidul kang abêcik | anjogna Pacitan | anuli mangulona | lanangan karia sami | sang roning kamal | sampun lumampah dhingin ||

146. Sinom

1. sabêcike mungguh nglampah | yèn kêlar padha nadhahi | saupami nora kêlar | tinilar wus rêmbug sami | sigêg datan kawarni | kocapa kangjêng sinuhun | sarêng bangun ararywan | ing ara-ara Sêmampir | cêlak Ponaraga arsa nata bala ||

2. ngèbêki ing ara-ara | sunan nimbali prajurit | Saragêni Bugis lawan | Brajayuda lan Kapilih | wong Jagabaya prapti | Namèngyuda rowangipun | Pamijèn Suranata | Kapilih

--- [f. 282r] ---

dipun timbali | pinaringan bukti kinèn asupata ||

3. ja cidra tilar ing kănca | prajanngji lan kăncanèki | wong Pamijèn asupata | prajangji la[125] kăncanèki | wong Saragni gumanti | supata lan kancanipun | Bugis lan Jagabaya | supata aganti-ganti | Namèngyuda kalawan Singanêgara ||

4. Martalulut asupata | wus samya padha prajangji | katarima aturira | dèn eling ja na nyidrani | tur sêtya suka aji | wong Suranata kang kantun | sowan ngarsa jêng sunan | sun tan arsa sira sami | ajangjia lawan kancanira dhawak ||

5. kabèh ja na ngarsaningwang | sadaya mundur prajangji | sakancanira sadaya | supata pan sampun ênting | jangji salarapati | sarênga kangjêng sinuhun | kathah-kathah prasêca | anulya sami miranti | sarêng êbyar ingatag bul sadaya |[126]|

6. punang mêngsah kang winarna | wus mirsa rawuh sang aji | pawèstrèn pan sampun budhal | pan kadya rêmbage wingi | pangran wus budhal aglis | prapta kitha sang aprabu | kapanggih sêpi mêngsah | tilase pan sampun lami | dyan kawarta nèng Têgalsari larugnya ||

7. karsa dalêm

--- [f. 282v] ---

tinututan | lajêng ngidul sri bupati | nulya angilèn susunan | Kajêng Pangeran Ngabèi | kidul kinèn jagani | Suranata rewangipun | mênawa mungsuh cidra | sunan ngulon galong pipis | repot mêngsah sadaya lampahe gancang ||

8. sunan wus nyabrang bêngawan | kang kidul kabêtah kali | lèpèn banjir gêng kalintang | susunan nata kang baris | nèng sawah dangu nganti | wong Suranata sadarum | atanapi kang putra | wau Pangeran Ngabèi | bola-bali saking jrih arsa gêbyura ||

9. anulya kang gandhèk prapta | sadaya dipun timbali | nyabrang samya sêsandêran | prapta tinimbalan ngarsi | ki khaji lan Muhkhidin | Muhyadin lêlurahipun | numbak tumut sadaya | Ki Marjan lawan Ki Brahim | angandika sunan bocah Suranata ||

10. ingsun adu prang jaranan | pa sira padha kadugi | dadia sêsabêt yuda | matur nêmbah Ki Muhyidin | punapa karsa aji | sandika wadya sadarum | wus karsaning Pangeran | Ki Muhkhidin anambungi | nêmbah matur kados sunan aliyan |[127]|

11. angandika èsmu duka | yèn mêngkono ananggungi |

--- [f. 283r] ---

padha dharata sadaya | ja dadi ampungan jalmi | matur sandika sami | wus balia panggenamu | nulya undhang sadaya | ngandikakkên dharat sami | sarupane aja na wong nunggang jaran ||

12. jangji dalêm sinudukan | sandika ature sami | kinèn nunggang sarêng makat | yèn cêlak kinèn buwangi | dyan mêngsah macalangi | cungkelak gancang awangsul | matur dhatêng pangeran | yèn sunan nusul nèng wingking | anèng sawah aglar langgung[128] gêng barisnya ||

13. Pangeran Mangkunêgara | kagegeran ingkang baris | sinuwun ingkang winarna | têngara majêng kang baris | wus tata wadya aji | mangkara byuha puniku | jêng sunan anèng têngah | mangku prajurit jro sami | lampah jajar Suranata anèng ngarsa ||

14. Kapilih mayungi wuntat | jajar laku têpung sikil | anèng kanan kèrinira | Pamijèn inggih mayungi | Suranata tan têbih | wong Brajayuda puniku | sami angering nganan | kang anèng ngarsa sang aji | Namèngyuda kalan Sinêgara |[129]|

15. Martalulut Jagabaya | putra kalih anèng ngarsi | Pangran Dipati nèng kanan | ing kering Pangran Ngabèi | nuntên kangjêng sang aji | ing wingking kang para arum | sakathahing [saka...]

--- [f. 283v] ---

[...thahing] wanodya | garwa ji semah bupati | myang sêntana rabining mantri lêlurah ||

16. semahing kang para wadya | dening kang para bupati | kang dadi pangawat kanan | lampahipun rada têbih | dening ingkang nindhihi | Pangran Pakuningrat iku | kalawan Ki Mas Răngga | wong kanan kang dèn tindhihi | Saragêni kang nindhihi Wirasastra ||

17. kumpul sakănca sadaya | Ki Jawana wadya Bugis | kumpul sadaya kancanya | Ki Wiradigda anunggil | Suryanêgara nunggil | pangawat kanan winuwus | têtindhihe sêntana | Pangran Bintara lan rayi | ingkang aran Pangeran Mangkukusuma ||

18. Bupati Dyan Jayèngrana | nindhihi wadya Saragni | prajurit kiwa sadaya | Wiradika wong Saragni | Ki Samangun wong Bugis | lan Măndaraka Tumênggung | agalong lampahira | Pangeran Mangkunêgari | pan kapêngkok sru angling anata bala ||

19. dhuh kapriye rêmbug kănca | aprakara polah iki | krasa lêpat payo nekad | payo kabèh derah mati | padha sêm ja na nolih | anging dêlêngên wak ingsun | ngong gawe gagêlaran | dak ènthèngakên Kumpêni | abot mungsuh kiyai sinăngga dhadha ||

--- [f. 284r] ---

20. lamun nora ingakalan | supaya olèha margi | Saragni kabèh ngalora | sarupane aja kari | yèn kowe kalah jurit | ja nêrajang êgon ingsun | ngungsia kang prayoga | ya sakarêpmu pribadi | aja ngungsi mring sun nanging ta golonga ||

21. sabaturmu ja na pisah | man Janingrat Danawarsi | kumpula dadi satugal | mangidula yèn kajodhi | ja na narajang mami | malayua sakarêpmu | wis ngidula ngong pêtan | bocah jro kang ingsun kanthi | sampun rêmbag miranti kang gagêlaran ||

22. sampun miranti atata | yèn pêranga dhadha kadi | kaya ta nora anăngga | wus wêwêlane sang aji | karsane Ywang Kang Luwih | di dalêm samya takabur | kang nata titi bubar | kalimput sampun dèn gèni | dening mêngsah manahipun mundur mara ||

147. Durma

1. wus katingal karone wangwang-winangwang | mêngsah ulap ningali | lumayya agancang | saparo gawe gêlar | payo kinèn andharati | di dalêm samya | mirsa non mungsuh iki ||

2. yèn lumayya dyan di dalêm tata bubrah | kapale

--- [f. 284v] ---

dèn buwangi | kabèh sami dharat | nging gèn mêngsah kang têbah | mêngsah sarêng aningali | di dalêm dharat | mêngsah lêga kang ati ||

3. pan wangsul sadaya ciptanirèng manah | kalaha ngong tan mati | yèn binuru dharat | nora nyandhak maringwang | nora sêdya anangguhi | manah satêngah | aprang lèrès karsèki ||

4. kapal binuwang samya tumut lumayya | arusuh wor lan jalmi | eroh wong sadaya | nanging nora katingal | kawuwuhan kapal èstri | kang samya tiba | lumajêng wor lan jalmi ||

5. galong ngetan sampun karsaning Ywang Sukma | kagêg[130] kalingan kali | banjir jro kalintang | èwêd norana marga | ingkang sura samya nangis | Mangkunêgaran | angling wong padha wani ||

6. tur sami ngisin-isin gawe gêlaran | alok ajêrit-jêrit | ya iku Pangeran | Mangkunêgara wetan | golongan dadi satugil | sinamur surak | wong mêngsah padha angling ||

7. lah majua Kapilih lan Suranata | miwah jalma Pamiji | lawan Brajayuda | payo tandhing kasuran | tangkêpa sakêthi sisih | barênga mara | lah kene ngong tadhahi [tadhah...]

--- [f. 285r] ---

[...i] ||

8. ya pagene sira nora nana nyabrang | sira tan idhêp ngisin | loke nora jamak | dene ku kaya jalma | nora si ta angluwihi | mara majua | pa nganti sun sabrangi ||

9. lir sinêbit talinganira sadaya | tan emut ing piranti | panase kang manah | samya agêbyur toya | Pamijèn lawan Kapilih | wong Suranata | kang numbak gêbyur warih ||

10. ingampahan ing Ki Muhyadin tan kêna | mêksa samya anglangi | padha ramon watang | wus prapta sabrang wetan | Suranata ingkang bêdhil | arsa gêbyura | Ki Muhyadin ngalangi ||

11. aja gêbyur dadi apa obatira | măngsa bisaa muni | angur atataa | jaga kănca kang nyabrang | ajèjèr ana ing pinggir | wadya kang nyabrang | tan wangwang nêmpuh wani ||

12. agargut barêng mara panêmpuhira | dyan ginarudug bêdhil | watêng[131] anub lawan | abdi dalêm tan kewran | angrok-sinrok silih ukih | prang ingoncatan | binibingung turanggi ||

13. wong Kapilih ingkang anyêpêng gandera | lawan Ki Wangsèngsari | nyandêr anèng ngarsa | mêngsah sampun lumaywa | kang

--- [f. 285v] ---

wingking tinumbak mati | nolèh sadaya | kang buru kantun kêdhik ||

14. kinarubut angamuk Ki Wangsèngsêkar | winatang amalêsi | mêngsah kathah pêjah | kang atatu akathah | sayah Wangsèngsari lalis | kathahên lawan | Ki Gandera ngêmasi ||

15. abdi dalêm anusul ngamuk sadaya | caruk watang mangrêris | mungsuh wus lumaywa | binêrêg kathah pêjah | binujung lakung atêbih | kang bêrêg nulak | mêngsah nandêr tut wingking ||

16. Brajayuda dèrèng nyabrang wus ingatag | dènira Ki Muhyadin | ika tulungana | kănca sami tulung prang | Brajayuda gêbyur sami | anêmpuh lawan | mêngsah lumayu malih ||

17. katêbihên kang buru samya anulak | mêngsah tut wingking malih | Suranata wikan | ingawe prayi kănca | sampun prapta pigir kali | mungsuh agalak | ginarudug ing bêdhil ||

18. wontên pêjah ingkang atatu akathah | lumayu binalêdig | kang buru tan nyandhak | dharat amusuh kapal | Pangran Bintara winarni | lan Jayèngrana | sakancanipun sami ||

19. yun-ayunan kalawan Ki Janapura | dan campuh punang jurit | rame long-linongan | binuru wong Mêtaram | wus awor lan Saragêni | Pangran Bintara | wus awor [a...]

--- [f. 286r] ---

[...wor] lan Kapilih ||

20. Jayèngrana akumpul wadya sadaya | kang aprang campuh malih | rame long-linongan | kocap pangawat kanan | Pangran Pakuningrat tuwin | sira Mas Răngga | lawan Suryanêgari ||

21. sarêng mêngsah sakancanira sadaya | mêngsahira nadhahi | wau Danawarsa | kalawan Ki Janingrat | angrok-sinrok silih ukih | dharat lan kapal | karone akèh mati ||

22. wus kaburu Danawarsa lan Janingrat | binêrêg ngoyok wani | pangeran tumingal | dhêlik sawetan desa | anon wadya dèn balêdig | asru ngandika | mantri jro dipun tari ||

23. bocah Miji kaya priye rêmbagira | Danawarsa kalindhih | lawan Jayaningrat | gusti sumăngga karsa | iya ngong kalangkung isin | yèn kabandhanga | wong wadon-wadon sami ||

24. ngong palaur mati mêngko karêp ingwang | payo sêm ja ngrasa jrih | sadaya anêmbah | gusti andhèrèk karsa | nulya tulung ngêtab wajik | nandêr pangeran | mantri jro kang angiring ||

25. lan wong kawan dasa Pamijèn nèng ngarsa | Danawarsa ningali | lawan Jayaningrat | wangsul nolèh sadaya | pangran sing ngiringan gitik | Ki Danawarsa | sing

--- [f. 286v] ---

ngajêng angêbyuki ||

26. parêng anub Mas Răngga tanggah tan kewran | gumrêdêg punang bêdhil | nulya amor aprang | padha suraning yuda | kadi gunturing jaladri | patêmpuhing prang | amor surak nyarêngi ||

27. gong maguru găngsa mor panjrit turăngga | ganti tumbah[132] klan[133] kêris | mungsuh jêjaranan | ingkang dharat atadhah | kang ambandhang kapalnèki | nunjang dèn watang | niba cul kang turanggi ||

28. piningkalih kang tinumbak sampun pêjah | rencang tulung nglarihi | kadharadhag tiba | anulya narik karga[134] | nurut watang ganti kêris | barêng palastra | tan anolèh ing wuri ||

 

---

1	Tulisan Jawa kurang tepat: pasangan ha dobel. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: pasangan ha dobel.
2	Ingoyok (dan di tempat lain). (kembali) Ingoyok (dan di tempat lain).
3	Kurang satu suku kata: nata sampun anyabrang. (kembali) Kurang satu suku kata: nata sampun anyabrang.
4	Lebih satu suku kata: inggih ingkang prayogi. (kembali) Lebih satu suku kata: inggih ingkang prayogi.
5	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a : bilih mênawi etang. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a : bilih mênawi etang.
6	nyabrang (dan di tempat lain). (kembali) nyabrang (dan di tempat lain).
7	Sumêngka. (kembali) Sumêngka.
8	Lebih satu suku kata: pisah sdaya bingung tan uning margi. (kembali) Lebih satu suku kata: pisah sdaya bingung tan uning margi.
9	Kurang satu suku kata: dipun nyana rencangira. (kembali) Kurang satu suku kata: dipun nyana rencangira.
10	madya. (kembali) madya.
11	Lebih dua suku kata: sangking ing pamondhokane. (kembali) Lebih dua suku kata: sangking ing pamondhokane.
12	besuk. (kembali) besuk.
13	Bintara (dan di tempat lain). (kembali) Bintara (dan di tempat lain).
14	Lebih satu suku kata: purun sinêtyan sang rajèng. (kembali) Lebih satu suku kata: purun sinêtyan sang rajèng.
15	Kurang satu suku kata: yèn wis padha babêcikan. (kembali) Kurang satu suku kata: yèn wis padha babêcikan.
16	Dhangdhangwacana (dan di tempat lain). (kembali) Dhangdhangwacana (dan di tempat lain).
17	pukul. (kembali) pukul.
18	Kurang dua suku kata: tuwan dêlèr tan lumaku. (kembali) Kurang dua suku kata: tuwan dêlèr tan lumaku.
19	Kurang satu suku kata. (kembali) Kurang satu suku kata.
20	Biasanya guru lagu a: prapta. (kembali) Biasanya guru lagu a: prapta.
21	sinirnakakên. (kembali) sinirnakakên.
22	Kurang satu suku kata: sinirnakakên dhingin. (kembali) Kurang satu suku kata: sinirnakakên dhingin.
23	Majan. (kembali) Majan.
24	Kurang satu suku kata: kang abaris Pamajan dipun dalani. (kembali) Kurang satu suku kata: kang abaris Pamajan dipun dalani.
25	Kurang satu suku kata. (kembali) Kurang satu suku kata.
26	Lebih satu suku kata: sampun tata andhêndhêng kang baris. (kembali) Lebih satu suku kata: sampun tata andhêndhêng kang baris.
27	Kurang satu suku kata: dan acampuh Saragni pangarsa. (kembali) Kurang satu suku kata: dan acampuh Saragni pangarsa.
28	Sokawati. (kembali) Sokawati.
29	Lebih satu suku kata: sigêgên winuni kangjêng sunan. (kembali) Lebih satu suku kata: sigêgên winuni kangjêng sunan.
30	Tanggal: Êdal (Dal): nawa sapta obah jagat (AJ 1679). Tahun AJ 1679 jatuh antara tanggal Masehi: 28 Oktober 1753 sampai dengan 17 Oktober 1754. (kembali) Tanggal: Êdal (Dal): nawa sapta obah jagat (AJ 1679). Tahun AJ 1679 jatuh antara tanggal Masehi: 28 Oktober 1753 sampai dengan 17 Oktober 1754.
31	Kurang satu suku kata: kirang dhahar kalawan anendra. (kembali) Kurang satu suku kata: kirang dhahar kalawan anendra.
32	gêdhe. (kembali) gêdhe.
33	amyarsa. (kembali) amyarsa.
34	kapungkur. (kembali) kapungkur.
35	Sarip Bêsar, Sarif adalah seorang dari Turki (Ricklefs 2018, hlm. 360-7). (kembali) Sarip Bêsar, Sarif adalah seorang dari Turki (Ricklefs 2018, hlm. 360-7).
36	Lebih satu suku kata : Wiryanggala matur saha wotsari. (kembali) Lebih satu suku kata : Wiryanggala matur saha wotsari.
37	jrih. (kembali) jrih.
38	Wirasari. (kembali) Wirasari.
39	Lebih satu suku kata: raos kula tuwan kadi tan kêni. (kembali) Lebih satu suku kata: raos kula tuwan kadi tan kêni.
40	bêncinipun. (kembali) bêncinipun.
41	ta. (kembali) ta.
42	Kurang satu suku kata: Mas Răngga atur uninga. (kembali) Kurang satu suku kata: Mas Răngga atur uninga.
43	prabu. (kembali) prabu.
44	Kurang satu suku kata: pun gupênur sangking kidul. (kembali) Kurang satu suku kata: pun gupênur sangking kidul.
45	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: jêng susunan angandika. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: jêng susunan angandika.
46	panganjuring. (kembali) panganjuring.
47	Lebih satu suku kata: Ngran Mangkunêgara tindak pribadi. (kembali) Lebih satu suku kata: Ngran Mangkunêgara tindak pribadi.
48	tinanglêtan. (kembali) tinanglêtan.
49	colong. (kembali) colong.
50	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu.
51	rêbat. (kembali) rêbat.
52	Kurang dua suku kata: lamun mêngsah dhatêng nulya tur uning. (kembali) Kurang dua suku kata: lamun mêngsah dhatêng nulya tur uning.
53	Lebih satu suku kata: eca sare tan angati-ati. (kembali) Lebih satu suku kata: eca sare tan angati-ati.
54	Biasanya guru lagu o: mangko. (kembali) Biasanya guru lagu o: mangko.
55	ginadhuhan. (kembali) ginadhuhan.
56	Kurang satu suku kata: andawa lêlakon. (kembali) Kurang satu suku kata: andawa lêlakon.
57	pagêr. (kembali) pagêr.
58	ringgit. (kembali) ringgit.
59	bêdhil. (kembali) bêdhil.
60	Lebih dua suku kata: lamun nyata ingong sangêt kuwatir. (kembali) Lebih dua suku kata: lamun nyata ingong sangêt kuwatir.
61	Kurang satu suku kata: lah payo padha anyabrang. (kembali) Kurang satu suku kata: lah payo padha anyabrang.
62	turăngga. (kembali) turăngga.
63	Kurang dua suku kata: sampun prapta ngalun-alun sira glis. (kembali) Kurang dua suku kata: sampun prapta ngalun-alun sira glis.
64	nungkêmi (dan di tempat lain). (kembali) nungkêmi (dan di tempat lain).
65	sun (dan di tempat lain). (kembali) sun (dan di tempat lain).
66	lampus. (kembali) lampus.
67	pipit. (kembali) pipit.
68	anglir. (kembali) anglir.
69	kori. (kembali) kori.
70	kori. (kembali) kori.
71	dinêdêl. (kembali) dinêdêl.
72	kori. (kembali) kori.
73	Kurang satu suku kata: rêbat dhingin tan nyana korine mênga. (kembali) Kurang satu suku kata: rêbat dhingin tan nyana korine mênga.
74	wiwrin. (kembali) wiwrin.
75	Kurang satu suku kata: nora nana dèn tolih. (kembali) Kurang satu suku kata: nora nana dèn tolih.
76	tinutupan. (kembali) tinutupan.
77	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kori wus tinutupan. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kori wus tinutupan.
78	malorod. (kembali) malorod.
79	jro. (kembali) jro.
80	korine. (kembali) korine.
81	Kurang satu suku kata: katadhahan wau. (kembali) Kurang satu suku kata: katadhahan wau.
82	anjog. (kembali) anjog.
83	rahmating. (kembali) rahmating.
84	andhepok-dhepok. (kembali) andhepok-dhepok.
85	mlas. (kembali) mlas.
86	wotsêkar. (kembali) wotsêkar.
87	dipati (dan di tempat lain). (kembali) dipati (dan di tempat lain).
88	Lebih dua suku kata: wadya kathah kumpul kabèh. (kembali) Lebih dua suku kata: wadya kathah kumpul kabèh.
89	păncakara. (kembali) păncakara.
90	akèh. (kembali) akèh.
91	anyêlêki. (kembali) anyêlêki.
92	Kurang satu suku kata: jinum ing sunan pinituturan. (kembali) Kurang satu suku kata: jinum ing sunan pinituturan.
93	pan. (kembali) pan.
94	Kurang satu suku kata: pan angênting pangandika ji. (kembali) Kurang satu suku kata: pan angênting pangandika ji.
95	Lebih satu suku kata: lyan mèri sadarum. (kembali) Lebih satu suku kata: lyan mèri sadarum.
96	Lebih empat suku kata: dhingin ingsun tanpa batur tan ngudhili. (kembali) Lebih empat suku kata: dhingin ingsun tanpa batur tan ngudhili.
97	Garogol (dan di tempat lain). (kembali) Garogol (dan di tempat lain).
98	ubêng-ubêngan. (kembali) ubêng-ubêngan.
99	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: karsanya ubêng-ubêngan. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: karsanya ubêng-ubêngan.
100	Kurang satu suku kata: tanpa wêkas karêpipun. (kembali) Kurang satu suku kata: tanpa wêkas karêpipun.
101	panggah. (kembali) panggah.
102	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan suku. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan suku.
103	anukmèng. (kembali) anukmèng.
104	Kurang satu suku kata: sinuhun anukmèng kalbu. (kembali) Kurang satu suku kata: sinuhun anukmèng kalbu.
105	rojongi. (kembali) rojongi.
106	kanthi. (kembali) kanthi.
107	sanggon (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) sanggon (dan di tempat dan bentukan lain).
108	Biasanya guru lagu i: warti. (kembali) Biasanya guru lagu i: warti.
109	Lebih satu suku kata: mangke srêp lir siniram toya wêning. (kembali) Lebih satu suku kata: mangke srêp lir siniram toya wêning.
110	taksih. (kembali) taksih.
111	Lebih satu suku kata: kakang Purwanêgari pêjah jurit. (kembali) Lebih satu suku kata: kakang Purwanêgari pêjah jurit.
112	Kurang satu suku kata: wus amirsa ja katutur. (kembali) Kurang satu suku kata: wus amirsa ja katutur.
113	prajurit. (kembali) prajurit.
114	Kurang dua suku kata: supataa prasêcaa gumarumung. (kembali) Kurang dua suku kata: supataa prasêcaa gumarumung.
115	atut. (kembali) atut.
116	Kurang satu suku kata: wong Brajayuda kêkalih. (kembali) Kurang satu suku kata: wong Brajayuda kêkalih.
117	sira. (kembali) sira.
118	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: yèn lajênga tatanipun baris rusak. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: yèn lajênga tatanipun baris rusak.
119	kêdhik. (kembali) kêdhik.
120	dèrèng. (kembali) dèrèng.
121	tindak. (kembali) tindak.
122	Kurang satu suku kata: sangêt duka lah uwis padha mêtua. (kembali) Kurang satu suku kata: sangêt duka lah uwis padha mêtua.
123	Lebih satu suku kata: Khaji Muhidin Muhyadin sakancanya. (kembali) Lebih satu suku kata: Khaji Muhidin Muhyadin sakancanya.
124	kinèn. (kembali) kinèn.
125	lan. (kembali) lan.
126	Kurang satu suku kata: sarêng êbyar ingatag budhal sadaya. (kembali) Kurang satu suku kata: sarêng êbyar ingatag budhal sadaya.
127	Kurang satu suku kata: nêmbah matur kados sunan akaliyan. (kembali) Kurang satu suku kata: nêmbah matur kados sunan akaliyan.
128	langkung. (kembali) langkung.
129	Kurang dua suku kata: Namèngyuda kalawan Singanêgara. (kembali) Kurang dua suku kata: Namèngyuda kalawan Singanêgara.
130	kanggêg. (kembali) kanggêg.
131	watang. (kembali) watang.
132	tumbak. (kembali) tumbak.
133	lan. (kembali) lan.
134	katga. (kembali) katga.