Babad Sultanan, British Library (Add MS 12288), 1809–16, #1017 (Pupuh 148–165)

--- [f. 286v lanjutan] ---

148. Pangkur

1. rinajahakên ing kuda | wong Saragni bêdhile kang wus muni | Bugis gila manahipun | kalulun wus lumaywa | abdi dalêm Bugis magang siji ngamuk | ingkang parêk dipun watang | mêngsah niba nuli mati ||

2. kancane tulung sêkawan | tinadhahan kang sawiji wus mati | kantun katri sarêng tulung | kinarubut tinumbak | Bugis tatu anurut kang punang lawung | rinangsang mundhun sing kuda | abarêng marjaya sami ||

3. wong pangeranan kabranan | sampun mati rencang tulung ngêbyuki | wadya Bugis kinarubut | tatunipun akathah | niba galêng mungsuh

--- [f. 287r] ---

arsa nigas mudhun | wong Bugis tangi marjaya | wong pangeranan ngêmasi ||

4. wadya Bugis ngambên brana | sampun liwung mêngsah cêlak tan wani | dèn liwati kang angamuk | Pangran Mangkunêgara | asru ngucap ja kèh karawati iku | têmpuhên gone Si Răngga | payo sêm ja nolèh wuri ||

5. ingkang katarajang bubar | tan apulih larut anyabrang sami | wong kasunanan kaliput | kang bêdhil kang anumbak | Wirasastra mor Mas Răngga ingkang kantun | lan rencange Ki Mas Răngga | sakarine ingkang mati ||

6. kantun kêdhik ingkang tisna | Radèn Suryanêgara kantun pribadi |[1] Pangran Pakuningrat kantun | nanging badan sapata | kinarubut kapale Mas Răngga tatu | ingkang awasta pun Naga | mundur angungsi sang aji ||

7. mêngsah angusir sadaya | baya-baya wus karsaning Ywang Widi | panjang lakon wêla prabu | ratu bakal akathah | bekanipun sihing Ywang Kang Maha Luhur | pratăndha coba kèh prapta | rinêksa takaburnèki ||

8. kêdhik kang ngadhêp susunan | Jagabaya Namèngyuda kang kari | Singanêgara lumayu | lèr kali ingkang aprang | wong Kapilih Brajayuda Mijèn iku | tanapi [tana...]

--- [f. 287v] ---

[...pi] wong Suranata | aganti bêdhil-binêdhil ||

9. mêngsah amburu Mas Răngga | samya golong dhatêng sri narapati | Namèngyuda kang angadu | lawan wong Jabaya |[2] Pangran Natakusuma langkung apangguh | mêngsah nêmpuh katadhahan | anyêrod-nyêrod tan olih ||

10. anulya mêngsah angêpang | kidul alor[3] wetan samya bedhili | tan obah dipun garumung | kidul wadya Mataram | Jagabaya kang nadhahi wetan kidul | Danawarsa kang atadhah | Namèngyuda kang nindhihi ||

11. Pangeran Natakusuma | tan kagetan riniwuk ing ajurit | kang nêmpuh ngajêngan prabu | Pangran Mangkunêgara | anèng wetan prajurit wong kawan puluh | mantri jro anèng ing wetan | pangran nindhihi ing wuri ||

12. kesisan kangjêng susunan | nging[4] wong Ngampil kang nanggalangi ngarsi | wong Gandhèk wontên ing ngayun | atapinarêbutan | Răngga Suryanêgara Wirasastrèku | lan gamêl Adimênggala | lawan magang Răngga baki ||

13. kalawan Sêcanêgara | sanak putu samya nunggil sang aji | pangran ngajokkên wadyèku | angarutug sênjata | pastul panah tibanipun anglir jawuh | nora angarah kang ngilyan | muhung [mu...]

--- [f. 288r] ---

[...hung] kangjêng sri bupati ||

14. lir awun-awun warastra | tibèng ngarsa ngiringan kang jêmparing | kèh kasanglat mêngsah wau | bêdhil tiba sing kuda | kajêng sunan mangsah ngorak-arik ngamuk | anumbaki punang mêngsah | sunan ngamuk tan gumingsir ||

15. parêng kalawan kang wadya | sing kaparag mêngsah pan sirna rujit | kang kandêl tinêmpuh mawur | pangran ngadyakkên bala | ngêpung parêng pulih wingking para arum | ginarumung saking wetan | mirut ngidul dèn bêdhili ||

16. sinandêr dening jêng sunan | inggih saking kidul dipun bêdhili | mirut ngalèr nyandêr prabu | mêngsah angering nganan | ambêdhili dadya padha para arum | ringêng sinuwun ing nala | mêngsah wetan jêjêl wan |[5]|

17. anub lir ombak hèrnawa | angèbêki tandang magut wadya ji | campuh sasat gunung rubuh | tangkêping prawira prang | mapan padha gêbang-ginêbang duk-dinuk | ginarudug ing sênjata | ngampil Supadriya kanin ||

18. Ki Japan kapale pêjah | Ki Mas Răngga kinrubut dèn kathahi | anyêrod rujit kang musuh | mundur kathahên lawan | ngungsi sunan abdi dalêm wus kalimput | sigra mêngsah jêng susunan | andêdêl saya

--- [f. 288v] ---

nêngahi ||

19. ginarumung nora obah | kang katrajang mundur maju kang kèri | kanan nulya gandhèk ngutus | nimbali Suranata | Ki Muhkhidin Muhyadin kaji wus wangsul | sarêng liwat ingkang desa | mêngsah glar ngêpang sang aji ||

20. nulya gancang Suranata | samya lumayya ngamuk nêmpuh wani | bêdhilipun gumarudug | singa kaparag bubar | kadya banthèng kalêlaton polahipun | mantri jro malês nyênjata | langkung rame dhangdhang muni ||

149. Dhandhanggula

1. ngamuk Suranata ngrêbat margi | mantri jro ngisis ingkang lèr wetan | angumpul lawan kancane | gènipun wus karêbut | de Ki Khaji Khidin Muhyadin | lajêng prang ngamuk ngarsan- | ira sang aprabu | kangjêng sunan angandika | mara bocah Suranata ja gumingsir | ja mundur dèn apanggah ||

2. padha dèn nêdya dadi prayayi | sarêng nêmpuh katadhahan ramya | ana kang putung watange | parêng bêdhil gumrudug | kang sinapan mungsuh karêbin | kulewang mungsuh pêdhang | dhuwung samya dhuwung | parêng caruk kantun panah | paswul[6] barêng ganti alok ganti kanin | tan angucap mundura ||

3. wong Kamangkunêgaran pan angling | dhêmên ingsun mungsuh Suranata | ngrampog banthèng bongos [bongo...]

--- [f. 289r] ---

[...s] ingong | ya mara dèn apangguh | ja ngoncati padha prajurit | hir muni katadhahan | Suranata liwung | angamuk tan etang pêjah | samya jêjêl Mangkunêgaran ngunduri | atêbih sing ngajêngan ||

4. samya ngucap wong Mangkunêgari | dèn abêcik hèh wong Suranata | iya tadhaha ing kene | iya yèn tan komêt dhasmu |[7] tan sun tinggal dhêmênku iki | amungsuh lan wong dharat | santri ngamuk punggung | Suranata ngucap mara | padha kuwêl ganti kêris ja ngoncati | mungsuh santri kaparat ||

5. Suranata ngling angisin-isin | nguman-uman uman bramêtya sadaya |[8] pangran ngadyakkên balane | nyandêr parêng padha nub | campuh aprang sêsêk nusuni | kèh wong Mangkunêgaran | bêdhile gumrudug | pêtêng kukusing sundawa | ginarumung wong Suranata dèn bêcik | tan wande sira gêmpang ||

6. lumayua nungkula sira jrih | samya ngucap mara ambêdhila | dèn awas parak ing kene | anulya kinarutug | Suranata mapan malêsi | aramya dènira prang | padha suranipun | pêtêng kukusing sundawa | pêrang amor punang mimis lir garimis | Gandera Suranata ||

7. wasta Sokapura sampun mati | linangkungan [linang...]

--- [f. 289v] ---

[...kungan] nora tiningalan | maksa andharusul bae | gèndèng mêngsah wus mundur | Suranata buru atêbih | sami pangarahira | norarsa amburu | dyan mêngsah lor wetan mara | nêmpuh malih nglêrêsi khaji nadhahi | sakănca tan mundura ||

8. langkung rame dènira ajurit | sami sura parêng bêdhil gumrah | karbin lan sinapan rame | pastul pan samya pêstul[9] | mêngsah ngrubut khaji tan osik | Ki Muhkidin tinrajang | têngah ênggènipun | ramya bêdhile gumêrah | pêrang amor Ki Muhkidin bêdhilnèki | tugêl mêksih apanggah ||

9. nora sêja mundur ngamuk wani | karo pêdhang anglès punang mêngsah | prang lèrès bêbingung bae | Ki Muhkidin andulu | kakangira sayah dèn byuki | kancane mung limalas | mung sasanakipun | payo tulung ingkang sayah | lagya ngadêg dèn bêdhil nora udani | Muhyadin angujengkang ||

10. mèh tiba siti dèn nyana kêni | mêngsah surak samya alok kêna | nyandêr ngunus kalewange | Muhyadin narik dhuwung | sarowange mêngsah ngunduri | binibingung kewala | mêngsah samya muwus | dèn apanggah alah mara | mantri jêro sirèku padha wong bêcik |

--- [f. 290r] ---

mungsuh wong ngalan-alan ||

11. duk mirsa Jayaprameya runtik | wus pinasthi maju sinênjata | dening Wêlănda ta mangke | kêni ngurêbi kêpuh | kancanira samya ngalingi | samya apulih lawan | Muhyadin kinrubut | dèrèng untung nora pêjah | pitulung Ywang Pangran Natakusuma glis | tulung lan Jagabaya ||

12. pangran nêmpuh mungsuh anadhahi | ginarumung pangran nora obah | anglangkungi kasurane | angukih dènnya tulung | mêngsah wiwrin mundur aririh | dhêdhêp ayun-ayunan | kang kidul apangguh | kalawan Ki Wirasastra | mung wong lima mêngsah datan wani ngukih | ingamuk nora tadhah ||

13. samya ngawêt ngêpang dèn tadhahi | ing wadya ji kocap kang prang wetan | Kapilih Brajayudane | Mijèn Suranatèku | sapratigan dhèrèk sang aji | langkung rame prangira | aburu-binuru | baya wus karning[10] Ywang Sukma | Pangran Bintara dhadhal ngungsi sang aji | lan Radèn Jayèngrana ||

14. Măndaraka prasamya kalindhih | mêngsah ngangsêg agêng manahira | de Kapilih sarowange | Mijèn Brajayudèku | Suranata kang sura kari | mundur nunggil susunan | jinêjêl kabutuh |

--- [f. 290v] ---

ing toya samya amapan | mêngsah anub Saragni jêm cêmêng abrit | gumrudug salobogan ||

150. Slobog[11]

1. di dalêm nèng pinggir kali | sakancanira sadaya | pan ginawe lesan bae | ingkang atatu akathah | tanapi ingkang pêjah | mêngsah prapta samya ngrubut | wong polèng sabugisira ||

2. anunjêl campuh kang jurit | abdi dalêm mêksih panggah | kantun akathah bêdhile | yèn anyêrod ingoncatan | satêngah sampun nyabrang | kang sura kêdhik kang kantun | jinêjêl gêbyur ing toya ||

3. kang kuntung kêna ing bêdhila |[12] akèh tatu ana pêjah | wus nunggil lawan sang rajèng | mêngsah nyabrang samya ngêpang | kidul lèr lawan wetan | abdi dalêm samya bingung | tambuh-tambuh dèn piliha ||

4. kidul kilèn angajoni | kang nadhahi Wirasastra | Răngga Suryanêgarane | Muhyadin arsa tulunga | nugil Ki Wirasastra | mungsuh asru dènnya muwus | Wirasastra lumayua ||

5. nora kêlar anadhahi | kari akèh anungkula | Ki Wirasastra wuwuse | hèh apa abamu baya | besuk ingsun nungkula | yèn wus pothol jangganingsun | nora sêja [sê...]

--- [f. 291r] ---

[...ja] ambalika ||

6. sira padha cidra ngaji | sih dalêm kaliwat-liwat | mêngko dadi mungsuh kabèh | sakèhe wadya Mataram | bramatya anyênjata | mara bêdhila dèn agung | wong cidra măngsa èlèha[13] ||

7. sadaya samya ngêmbuli | wong rolikur ingkang tadhah | lakung arame jurite | Muhyadin lan Wirasastra | kinrubut buh tandhingnya | samya asrah ing Ywang Agung | sigra mangsah jêng susunan ||

8. Jayèngrana anèng wuri | Wirarana sampun dharat | Wirasraya dhèrèk mangke | myang ing ingkang dharat sadaya |[14] mêngsah wiwrin lumayya | mirut mangetan sadarum | kang wetan nêmpuh sadaya ||

9. karepotan kang nadhahi | Pangeran Natakusuma | atulung ika karsane | Ki Muhyadin atut wuntat | mêngsah rame bêdhilnya | aramya ru-binuru |[15] maksa rinoban ngakathah ||

10. Adimênggala angampil | nora ambêkta gêgaman | pinaran dening mungsuhe | acêluk kaya wus wikan | Dimênggala nukula | ingong eman kari agung | hèh apa abamu baya ||

11. mênawa ta ingong mati | atigal ing gustiningwang | aja dak eman ing mangke | amasthi [a...]

--- [f. 291v] ---

[...masthi] yèn sira pêjah | ya oraa ngong têmah | apa manèh sira lampus | mêngsah maju anyênjata ||

12. Dimênggala dèn abêcik | pinastulan gawe dolan | sarya kitrê mêngsah mangke | dêlêngên Adimênggala | lah cilik atinira | ingubêngan dipun pastul | taragnya mungsuh susunan ||

13. saking kidul anulungi | mêngsah wetan jrih sadaya | ingkang êlèr mara kabèh | ambyuk ingkang êlèr wetan | gumrudug kang sênjata | ki khaji ingkang tinêmpuh | kaparêng ponakanira ||

14. anyêluk asuka peling | dika mundur kantun kathah | apa abamu ing mangke | kancane prapta sadaya | payo aja rêrasan | karubutên adan campuh | ki khaji kathahên lawan ||

15. kang nyêkêl bandera mati | anake ki khaji kêna | kanin kang kiwa baune | Ki Muhidin nulung aprang | Nuradi rewangira | lan Jasudirga kang sunu | angamuk sarêng nêmpuhnya ||

16. nake Jasudirga kêni | ing mimis pêpasunira | mubêng bingung buh polahe | Ki Bênêr kinèn tulunga | dening kangjêng susunan | lan Suranata ka tumut | wong roro sadulurira ||

17. Jayèngsari Jayènggati | kabèh

--- [f. 292r] ---

ana wong sadasa | Bênêr mangsah sabature | dawêg kănca ja gumiwang | samya asikêp tumbak | ambêk pêjah wong sapuluh | inggih dawêg lan ki lurah ||

18. mumpung mênga lawang swargi | sêdhênge sami anekad | ngong mundur tumbakên dhewe | nulya tulu[16] wong sadaya | Bênêr sura prakoswa | Jayèngsari jalma punjul | tatag tangginas asura ||

19. sarêng mangsah samya wani | mawur-mawur kang katrajang | samya ngoncati mungsuhe | ambêbingung lan sênjata | kinarubut ing tumbak | Ki Bênêr ngamuk angiwud | kumrapyak waos binênthak ||

20. Ki Bênêr prakosa luwih | kinarubut dening mêngsah | panggah kalangkung surane | Jayèngsiri[17] Jayènggatya | ginarumung ing lawan | anging angsal barkat prabu | asring tinumbak tan pasah ||

21. mêngsah katrajang ngoncati | sampun têbih aprayitna | ingkang tatu ngundurake | adan mêngsah barêng mara | kang êlèr kidul wetan | pan sarêng panêmpuhipun | bingung tan kobêr tulunga ||

22. Ki Bênêr wus wangsul malih | ing ngajêngan sri narendra | mêngsah sarêng panêmpuhe | kang wetan campuh ing yuda | arame lêng-ulêngan | wus pêjah sinapanipun | anging pastule kang munya ||

23. di dalêm [da...]

--- [f. 292v] ---

[...lêm] kang ngamuk kêdhik | Kapilih lan Suranata | Pamijèn sarêng nêmpuhe | ri sêdhêng pinarêbutan | dene mêngsah akathah | wong Pamijèn kathah lampus | Dèn Wiratruna wus pêjah ||

24. Ki Jêmparing ngamuk mati | Kapilih Ki Singayuda | pêjah akathah belane | atulung Ki Prabakesa | wus pêjah bala kathah | Ki Muhkhidin tumut ngamuk | obatira sampun têlas ||

25. mundur sumungkêm pada ji | anging obat ămba têlas | tan sagêd ngawali mangke | tan wande kawon kang yuda | sunan alon ngandika | kang gawa obat lumayu | apa ingkang karya obat ||

26. bok angamuk karo kêris | aja sira sêja gêsang | inggih gih sandika ature |[18] anulya ki khaji prapta | sunan anuwun kapal | igih kawula angamuk | ingsun nora duwe jaran ||

27. bok angamuk dharat kaki | ki khaji inggih sandika | Muhyadin milua age | nêmbah wong roro wus mangkat | sanake gangsal wêlas | Ki Muhyadin no kantun |[19] miwah anakira dhawak ||

28. Suraprameya saraglis | kinèn ngamuk kang lèr wetan | Ki Khaji Muhyadin mangke | padha ngamuk [ngamu...]

--- [f. 293r] ---

[...k] ingkang wetan | tulung ngalèr susunan | lir rinujak kang tinêmpuh | Wirasastra sampun nunggal ||

29. mêngsah rujit sampun têbih | wus nulak kangjêng susunan | atulung kang kidul age | ki khaji ingkang mangetan | Ki Muhyadin rewangnya | Wirarana wus kapangguh | kanin kempole kang kiwa ||

30. tan karasa dènnya kanin | lumayu maksih akuwat | ngumpulkên kagungan katong | kang ambêkta samya pêjah | Kaji Muhyadin inggal | anêngah dènira ngamuk | nêmpuh wetan lêng-ulêngan ||

31. bêkta tumbak kyai khaji | lan angrangkêp karbinira | kinarubut papêrange | khaji bêdhil nora angsal | winalês nora kêna | nulya nyandhak lawungipun | wong nonoman bubar-bubar ||

151. Sinom

1. pangamuke ambêk pêjah | Ki Muhyadin nora kari | angoncati kang tinrajang | wantu kapal gancang sami | khaji lawan Muhyadin | wong limalas nora kantun | sêja barênga pêjah | pangamuke nora odhil | ingoncatan sakèh mêngsah nora panggah ||

2. pinêstulan datan kêna | kinarubut Ki Muhyadin | dèrèng untung rinêksèng Ywang | ngamuk lèr wetan ki khaji | nèng

--- [f. 293v] ---

têngah Ki Muhyadin | Pangran Natakusumèku | kidule dènnya aprang | nindhihi Jagabayèki | Pangran Natakusuma rame prangira ||

3. ginarudug ing sênjata | panggah awingit liniring | atêtêl pan nora obah | nyata prajurit linuwih | arame dènnya jurit | rêbah lawung dènnya mundur | wus karsaning Ywang Sukma | nulya Khaji Tapsirodin | Ki Muhyadin linangkungan anyênjata ||

4. langkung pêrak nora angsal | linawung-lawung tan kêni | khaji lajêng ngamuk nêngah | mêngsah samya angunduri | wong Jagabaya jurit | tan olèh dènira tarung | Pangran Natakusuma | kêkah mantêp anindhihi | tuhu kanthining nata lajêng ayuda ||

5. sura jrih ngisin lan wirang | mêngsahe wong kawan dasi | tinumbak-tumbak tan kêna | malang-malang angunduri | ki khaji malayoni | kang malang arsa linawung | waose mèh tumiba | kănca mêngsah pemut sami | dèn prayêtna sangking lèr sira tinumbak ||

6. dènnya ngoncati agancang | nulya wontên ingkang angling | lah mara aja na mendra | karubutên ing ajurit | lah iku kyai khaji | măngsa lèha wong sapuluh |

--- [f. 294r] ---

urugana bêbathang | dyan kinarubut ngajurit | karsaning Ywang untunge prapta ing ajal ||

7. ki khaji dipun sênjata | sangking lèr wetan wus kêni | niba alok sakyèh mêngsah | ayun tinigas ki kaji | Ki Muhyadin nulungi | sarêng bêdhil mêngsah mawur | dyan samya dhêp-adhêpan | kewran manah Ki Muhyadin | nyiptèng manah kaya priye polah ingwang ||

8. ingong bêkta nora kêlar | ngong tunggu tan wurung mati | wus asrah dhatêng Pangeran | angur ngong barênga lalis | wirang ngucap ngoncati | anak ngong norana ngingu | calacahing wong ala | lamun ingong angoncati | binêdhilan wong limalas sêja pêjah ||

9. dèrèng untung têkèng pêjah | mêngsah suka samya angling | tinggalên lah lumayua | mêngko sira anututi | yèn tan sira unduri | kaum sira masthi lampus | angur santri nukula | ing kene akèh kêndhuri | Ki Muhyadin amirsa asru bramatya ||

10. hèh dumèh ingong wong ala | sira tangguh nuli balik | nora ngimpi ngratokêna | liyan saking ratu mami | yèn maksih jênêngnèki | ngawula liya

--- [f. 294v] ---

tan ayun | ngong uga kinasihan | ing sunan yèn angoncati | ingong dudu tètèse jalma manusa ||

11. yèn tan tulus ratuningwang | no untung dadi aji |[20] saiki ingong lêbura | larapati ngong labuhi | tan sêja tan angimpi | atinggala ratuningsun | mêngsah samya angucap | apa kang sira rasani | Suranata kari siji sisakêna ||

12. ya lêgane ataningwang[21] | nging iku bae dèn kêni | ngong suwèke yèn wus pêjah | hir muni manub mastuli | pitulung Ywang Kang Luwih | Muhyadin mirsa ing pungkur | pangandikaning nata | tulungana Si Muhyadin | dèn akêbat kănca sarêng anarajang ||

13. langkung rame dènnya yuda | mêngsah kuciwa ngunduri | alirih samya arampak | kang buru inggih aririh | mêngsah amapan sami | di dalêm samya amundur | dyan mêngsah barêng mara | di dalêm samya kalindhih | ngungsi ngarsa akêdhik kang kathah-kathah ||

14. ngoncati lumayya nyabrang | ingkang ngadhêp kantun kêdhik | Muhyadin nangis nèng ngarsa | sunan baturi gumingsir | sinuwun benjing malih | yèn akumpul abdi prabu | sangêt duka jêng sunan | ingong tan sêja gumingsir | payo

--- [f. 295r] ---

ngamuk mara bocah angumpula ||

15. ingsun jaluk gawenira | aja na bocah ngoncati | payo angumpul kewala | aja na bocah gumingsir | aja na maras ngati | tan sun tinggal wadyaningsun | barênga lawan ingwang | mêngsah anub anyalêki | ambêdhili ing wong lir ginawe lesan ||

16. norana liyan dèn arah | nging panjênêngan narpati | ginrumung pinarêbutan | di dalêm tan amalêsi | nanging tan angênèni | di dalêm dharat kang kuntung | kang pêjah ting jalêmpah | andhepok ingkang tan titis | sri nalendra duka lir dhangdhang srêngkara ||

152. Dhandhanggula

1. bêdhil mêngsah gumarêdêg muni | ri sêdhêng sunan pinarêbutan | sing kidul lèr wetan kabèh | mimis lir pendah jawuh | lir garigis punang jêmparing | sipat wayang-wayangan | tumamèng sang prabu | tibanira kadi udan | têmên-têmên tumbak kêris tan nêdhasi | marang jatining jalma ||

2. liwatana mimis lan jêmparing | angsal kang kuntung kontung kewala | gêlah gêmpang ing sang rajèng | arja sarira nêkung | kasamadan sapat[22] Ywang Widi | ical sipat kawula | tunggal rasanipun | têmên tumamèng Pangeran [Pange...]

--- [f. 295v] ---

[...ran] | pira-pira astra tan tumamèng aji | akèh gêmpang kang bêlah ||

3. sinapan putung tuk jalma mati | ingkang astra putung agulasah | ing ngarsa pêpêr capane | astra kathah kalangkung | ingkang parêk nora kadugi | tinarka yèn kabranan | gumrêloking mungsuh | ana lagya ngincêng tiba | sing turăngga akèh ulap aningali | mring Sang Suryawijaya ||

4. sri nalendra angatag ing abdi | mara bocah ngamuka ja wangwang | lah bênêrên panggonane | Mangkunêgara iku | aja akèh dera rasani | sukên di ênggonira | Kaji Bantên matur | kang êlèr wetan punika | ingkang tipis mara ta rajangên aglis | ja wêdi mimis panah ||

5. angsêgên nora nana matèni | liyan Pangeran Kang Maha Mulya | ngandika sinuhun alon | Bênrê ingkang tinuduh | matur bêkti botên kadugi | amrih rencang ngamuka | ngoncatan ing mungsuh | kawula sunan wus sayah | tan kadugi ngandika sri narapati | kapriye gon mundura ||

6. wus mêngkene ngur ngamuka ugi | ămba tan kadugi ngling susunan | kapriye karêpmu mangke | sumăngga karsa prabu | yèn panggaha tan ketang lalis | turutên [tu...]

--- [f. 296r] ---

[...rutên] karsaningwang | sandika turipun | mundur măngsa wurung pêjah | bocah kabèh ngur ngamuka sun belani | ja nolèh kathah-kathah ||

7. mung gonira Ki Mangkunêgari | padha pêlêngên Ki Bênêr turnya | kawula tan uning gone | marenea sun wêruh | alah ika sira wus uning | inggih uning lah mara | ngamuka dèn gupuh | oyokên Mangkunêgara | aja wêdi lah ajakên barêng mati | Bênêr matur sandika ||

8. lah mara bocah milua jurit | Jayèngsari Jayènggati mangkat | wontên wong astha rowange | lah amukên dèn gupuh | kang lèr wetan ja kèh tingali | mung Si Mangkunêgara | oyokên dèn gupuh | dyan Ki Bênêr nêmpuh lawan | mobat-mabit langkung sudirèng ing jurit | kinarubut apanggah ||

9. sinêrod kewala mêngsah angisis |[23] jinujug pangran sampun katingal | ingayok wani karêpe | ingalingan wadya gung | wus katingal ngalingan malih | ngoncatan nora têka | ngalingan wadya gung | waos kumrapyak binênthak | ting palêsat amêksa dipun kathahi | tulung Suraprameya ||

10. lan kancane ingkang wani-wani |

--- [f. 296v] ---

Ki Mukhidin angamuk manêngah | lan adhine wuragile | Nuradi aranipun | lan anake sira Muhyadin | lare maksih jêjaka | Ki Dulwakid tumut | lan kancanira lêlima | tur sanake sawiji sêntana aji | Radyan Nayakusuma ||

11. mudhun sing kuda nunggil Mukidin | nulya anake Jayasudirga | ana jalma angling mangke | ika lurahmu ngamuk | ya pagene nora tut wingking | runtik nak Jasudirga | lir sinêbit matur | kawula nuwun susunan | awak ingong yèn tan pêjah ngarsa aji | dede nake pun bapa ||

12. Ki Muhkidin mêngsahnya ngêbyuki | Ki Dulwakid nuli angsal kapal | wus parmaning Ywang ta mangko | yèn aja tuk kudèku | samajade Dulwakhid mati | Ki Mukhidin wus pasrah | tanbuh timbangipun | angisis mêngsah pinarag | mingêr ngalèr ngoncati kulon dèn boti | têpang kikis angêpang ||

13. Pangran Bitara lawan kang rayi | Pangran Mangkukusuma Măndraka | anèng kulon panggonane | nging kêdhik rencangipun | mêngsah dêdêl angrubut wani | pangran mastul tan angsal | angayok kang mungsuh | kundur Pangeran Bintara | sampun nugal sunan lan rayi

--- [f. 297r] ---

tut wuri | Pangran Mangkukusuma ||

14. dèrèng tutug ing ngarsa sang aji | praptèng ajal pangran sampun seda | mêngsah kang ngawali mangke | Măndraka kidul nêmpuh | Ki Muhyadin angamuk wani | sasanake limalas | kanggêk mêngsah mundur | karsaning Ywang Maha Mulya | Ki Muhyadin jarane nake kapanggih | cinêkêlan wong liyan ||

15. rinêbat kapale pan sampun kêni |[24] nanging Ki Muhyadin sampun pisah | lan sadulur myang anake | kinèn ngulati dangu | wangsul-wangsul nora kapanggih | wus ngraos ciptanira | ngur matia ingsun | yèn kênaa ja nak ingwang | kang winuni kang angamuk Ki Muhkidin | dhine lan kaponakan ||

16. lawan Radèn Nayakusumèki | atanapi nake Jasudirga | pănca samya ngamuk mangke | kinrubut mêngsah agung | sampun sayah sarêng ngêmasi | pêjah ing adilaga | tan cidra pan tuhu | ing jangji bêkti ing nata | amarêngi untunge pănca anunggil | sajari nora pisah ||

17. tan mingsêr pisah kawula gusti | kantun raga kang lus mor Ywang Sukma | wong tumêmên ing ratune | sanggèn tan beda kubur | jalma

--- [f. 297v] ---

pănca patine sahid | Ki Bênêr mapan nora | tutug ngajalipun | mundur lan Suraprameya | rencangira sadaya angamuk mati | wus karsaning Ywang Sukma ||

18. abdi dalêm kang pêjah kang urip | sami pênêde kuntung lan ora | baya pamêlèh Ywang Manon | ja jubriya takabur | lan sumangah larangan Widi | norana kang kuwasa | anging Ywang Kang Agung | yèn aja sami kibira | pitulung Ywang nora kêna kathah kêdhik | majade nora kalah ||

19. pangrêksaning Ywang yèn dèn kasihi | rina wêngi rinêkse[25] Pangeran | kalimputane sang rajèng | iku wadya têkabur | nora wayu pamêlèh prapti | pratăndha ingapura | kaluputanipun | ingkang tan olèh apura | sakarêpe panglulu ing dunya iki | dadya kang saya lepyan ||

20. ya wong kapir gonira ya kibir | iku uga panglulu kewala | benjing kapanggih akire | wus wêning sang aprabu | yèn wawêla coba Ywang Widi | sangêt kang lagya prapta | anarimèng kalbu | sumăngga karsa Pangeran | kadya sarah sakarsa-karsa lumiring | tan mundur cobaning Ywang ||

153. Durma

1. Ki Muhyadin anangis sajroning [sajro...]

--- [f. 298r] ---

[...ning] nala | wus karsaning Yyang Wi[26] |[27] sêmana Pangeran | Bintara tur prakara | sunan ngatuturan gumingsir |[28] nata tan arsa | payo angamuk wani ||

2. abdi dalêm bingung kêkathahên lawan | kumpul dadi sawiji | angungsi jêng sunan | atap pinarêbutan | pêpênêde angêmasi | mêngsah acêlak | bêdhil tan dèn kèndêli ||

3. kathah tiba mungsuh prasamya kasanglat | na bêlah ingkang bêdhil | pan wiwrin sadaya | ulap panon susunan | pangran anêrêg kang abdi | sangêt kang duka | manut mêngsah ngêmbuli ||

4. kathah-kathah ature Pangran Bintara | sangêt ngajak gumingsir | sunan bilih tiwas | sintên kularsa-arsa | yèn walujêng pasthi pulih | kang kathah-kathah | yèn lujêng panduka ji ||

5. angandika sunan wus jamak wong tiwas | nêmahi larapati | yèn su anigala | wadya kang padha dharat | sapa kang ngandêl ing kami | sangêt aturnya | Pangran Bintara nangis ||

6. ngasih-asih ngadhangi ngarsaning nata | abdi dalêm inganti | sunan bi lumampah | dèn lirih tindak nata | jêng sunan nulya nuruti | narimèng titah | payo bocah dèn lirih ||

7. dharat aja gancang sun antèni sira | wus kondur

--- [f. 298v] ---

sri bupati | mêngsah anut wuntat | Ki Muhkidin sêmana | dangu ngulari naknèki | jinêjêl mêngsah | kancane ting jalêrit ||

8. kinèn nunggang mêngsah ambêdhili cêlak | wrat pati lali siwi | myang sadulurira | mêngsah saya anunjang | sakêdhap anuli lali | nunggang turonggang[29] | mêngsah anjêjêl wani ||

9. binêdhilan ing mungsuh Muhyadin gancang | anusul ing sang aji | panggih Măndaraka | mastul dyan byar anyabrang | asusun turăngga jalmi | Muhyadin nyabrang | wong limalas tut wingking ||

10. anututi mungsuh anyabrang sadaya | kinêpang Ki Muhyadin | wus nunggil susunan | mêngsah tut wingking têbah | yèn cêlak dipun tarungi | de Wirasastra | dharat sayah kèh kari ||

11. kang kacandhak akèh pêjah cinêkêlan | kang kanin lan kang dhêlik | wus nora winarna | sêmana risakira | sakundurira narpati | di dalêm dharat | kang gêsang kathah mulih ||

12. ingkang tisna sayah kêdhik dhêlik wona | kêdhik dhèrèk sang aji | di dalêm kang risak | Kapilih Brajayuda | Suranata lan Pamiji | kêdhik kang gêsang | kang mati kang katawis ||

13. Purbanêgara Radèn Suraprameya | pêjah

--- [f. 299r] ---

sakilèn kali | Ki Bênêr rowangnya | nging dèrèng praptèng ajal | Dèn Wiratruna ngêmasi | Jêmparing pêjah | kancane tan winilis ||

14. wong Kapilih mapan kêdhik ingkang gêsang | Brajayuda kèh mulih | laruge mangetan | nanging lurah kewala | Kudapamutung tut wingking | dhatêng jêng sunan | pun Maniklungid balik ||

15. udan panas rewange cidra narendra | Suranata kèh mati | kêdhik ingkang gêsang | kang katara kang pêjah | kajawi kang alit-alit | ki kaji pêjah | Muhkidin lan Nuradi ||

16. lan anake Muhyadin nak Jasudirga | kang kathah tan kawilis | Dèn Nayakusuma | pêjah ing adilaga | Purwadipura ngêmasi | wus karsaning Ywang | matur tanbuh dèn ungsi ||

17. ana ingkang tut wingking wênèh tan wikan | gustine polahnèki | samya ngungsi gêsang | kapalan kang tan pisah | sêntananira sang aji | Pangran Bintara | Mas Răngga lawan malih ||

18. Pangran Natakusuma Dyan Jayèngrana | Radèn Suryanêgari | Pangran Pakuningrat | kalawan Măndaraka | Cabolang Sindusastrèki | Dulwakid lawan | arine Ki Muhyadin ||

--- [f. 299v] ---

19. wadya ngampil pêpak kajawi kang tiwas | putra Pangran Ngabèi | Pangeran Dipatya | pisah tanbuh parannya | Ki Wirasastra tut wingking | kangjêng susunan | kănca lima tan kari ||

20. nging punika kang andhèrèk ing narendra | kang kathah para yayi | myang èstri sadaya | lirih lampah narendra | mêngsah ngalang atut wingking | tan purun cêlak | sinambêr gula milir ||

154. Dhandhanggula

1. wus lêpas sunan dungkap bênawi | mêngsah jêjêl ramya kinawalan | sakèh èstri babrang[30] kabèh | sunan nyabrang sadarum | mêngsah gêlak pinapag jurit | nanging êlêt bêngawan | ramya bêdhilipun | samya rèrèh wadya nata | nyabrang kabèh jêng sunan akèn Muhyadin | nyimpangkên gustinira ||

2. lan pun Kênis milu sunan malih | Wirasastra lampahe wus lêpas | pamiyakira Ywang Manon | udan drês mawur sindhung | lawan riris kang glap aniti | pracalita angadhang | gurnita gumuruh | obah ing tawang thathitnya | awilêtan gêtêr patêr asênggani | mêngangsang[31] kamandhala ||

3. thathit liwêran kuwung nêngahi | kangjêng radèn ayu sampun nyabrang | prapta Sumampir [Su...]

--- [f. 300r] ---

[...mampir] arane | tan dangu jêng sinuwun | rawuh raryyan[32] nganti kang abdi | satunggil kalih prapta | wontên warti katur | yèn mêngsah dalêm wus cêlak | anèng Dêmung rêmbuge arsa nyabrangi | inganti nora prapta ||

4. sampun budhal jêng sri narapati | daut kabèh sunan alon-lonan | lêpas kang winarna mangke | mêngsah prapta ing Dêmung | samya raryyan nulya lumaris | prapta Sumampir raryyan | sabrang wetan iku | kabèh anèng lèring kitha | pangran duta mring Madiun kèn ngadhangi | pangeran nulya bubar ||

5. pangeran lampahipun wus bali | kangjêng susunan ingkang winarna | raryyan ing Tulung sang rajèng | ngantosi wadyanipun | baya sampun karsaning Widi | tampanirèng narendra | wêla dadi ratu | akathah kang dadi beka | abdi dalêm rêbat kari pan kèh lali | owah sungkêming nata ||

6. langkung rêntêng galihe narpati | aprakawis Pangeran Dipatya | dèrèng kantênan prênahe | wuwahan risakipun | abdi dalêm kang bêcik-bêcik | sunan datan ngartika | anduta sang prabu | êmbane Pangran Dipatya | Arya Panatas kinèn wangsul ngulari | angrajod sampun mintar ||

7. sampun budhal [budha...]

--- [f. 300v] ---

[...l] jêng sri narapati | lampah dalu asare ing marga | Waringinkuncung arane | enjinge sampun laju | tan atata sawadya aji | lumampah sowang-sowang | lali gustinipun | pakuwon Karas wus prapta | masanggrahan wong Madiun kang mêgati | samya jrih manjing wona ||

8. mêngsah kang agêng Dêmung miranti | kawarnaa enjing sunan budhal | masanggrahan Ngawan mangke | sadalu enjingipun | budhal nyabrang Kaping wus prapti | Sêmambung masanggrahan | pangeran winuwus | budhal ngalèr Tulung prapta | nora laju lajêng mondhok tata baris | ing Tulung karsa lama ||

9. angantos wadya măncanêgari | kinumpulkên pangran arsa nglasah | sang nata rêmbag wadyane | sunan budhal jingipun | mêdal Ngarum Murong wus prapti | masanggrahan tan budhal | salatri winuwus | di dalêm kang tinimbalan | Alap-alap jujug Madiun nêgari | mirsa kundur susunan ||

10. kêbat nulak têtakèn samargi | nyêkêl tiyang atas wartanira | nulya anjujug lakune | ing pasanggrahan prabu | tan atur wruh kagyat wadya ji | kathah kapalanira | wontên cacah sèwu | lan bêkta prayayi Sala | arsa têluk Pringgadiningrat kang nami |

--- [f. 301r] ---

anake Pringgalaya ||

11. pinriksa Alap-alap kang prapti | sampun katur nulya tinimbalan | wus asowan sakancane | ngandikan ngujung prabu | ganti-ganti kang para mantri | suh rêmpu jêng susunan | angungun ing kalbu | karaos abdi kang tiwas | sinamur samun ing tyas wacana aji | sira kasalamêtan ||

12. anuwun Lap-alap awotsari | pangangrêpa amundhi mustaka | miwah bocah ingsun kabèh | sadaya ture nuwun | sira kabèh têka ing ngêndi | kalajêng mèh ta tiwas | dhatêng ing Madiun | mèh marêngi panggih mêngsah | emut ămba anusul tindak narpati | nulak wangsul kawula ||

13. angulari panjênêngan aji | nadyan pêjah gasang[33] apanggiha | lawan panjênêngan rajèng | sun tarima bêktimu | wong anistha kalah ajurit | kudu sira upaya | sineba tan patut | ingkang kaya jênêng ingwang | ratu papa nistha Lap-alap tur bêkti | kamangkara patikbra ||

14. ngandika botên-botên ginupit | abdi dalêm sunan maksih kathah | dinamêl punapa kabèh | samya pinaring dhusun | sandhang pangan sih amanuhi[34] | ingecan manahira |

--- [f. 301v] ---

rinojong sakayun | purwa lit abdi sadaya | mangke agêng amukti dadi bupati | sangking paduka nata ||

15. kang dadi răngga dêmang ngabèi | satarutus pun dasih punika | dèrèng si kados ing mangke | bapa kaki myang buyut | ămba dados tumênggung mukti | wirya sangking jêng sunan | miwah di sadarum | punapa winalêsêna | sih nata gu[35] yèn botên têmên lan pati | tan larang bela nata ||

16. taksih wêtah kănca kawula ji | sampun sinuwun ngraos ing manah | lamun kawon jurit rajèng | yèn dèrèng ămba lêbur | mênawa ta ămba ngêmasi | langkung sakarsa tuwan | ing mangke anuwun | kawula dèrèng kantênan | pintên banggi ămba sagêd pulih gêtih | sangking barkat narendra ||

17. apa sira wana[36] sun du jurit | lawan mungsuh kang gagah prakosa | tur kait Kumpêni akèh | pranata ture purun | lamun ngabên sri narapati | dèrèng lêga ing manah | lamun dèrèng labuh | dhatêng susunan kawula | dèrèng ulap pun dasih mêngsah prajurit- | ipun Mangkunêgara ||

18. sami gantungan muguhing paksi | tarima turira maring ingwang | mênawa tan tuhu [tu...]

--- [f. 302r] ---

[...hu] kabèh | ngur ngularana kayun | kauripan rêbuta singgih | aja na nolèh mringwang | ngawulaa ratu | liyan kang gagah prakosa | surèng ing prang pirabara jênêng mami | tuk pitulung Pangeran ||

19. kêna sira arsa-arsa maning | katêmu wuri mêngko takiyar | ja susah mahira kabèh | dhuh gusti kang sinuwun | kang sih bala sung sandhang bukti | kamangkara ngandika | dhatêng abdinipun | ămba botên măntra-măntra | owah sarambut bakti ămba nrêpati | nora sêdya ngawula ||

20. lyan susunan prasêtya angênting | kancanira sumungkêm ngabahan | ya wis pun tarima kabèh | Ki Alap-alap matur | ămba atur uningèng aji | wontên di dalêm Sala | abêkti sang prabu | anakipun Pringgalaya | Pringgadiningrat mangke sumăngga aji | gumujêng jêng susunan ||

21. dene gêdhe bêgjanèku prapti | sangking Sala sêjane awirya | manggih papa têkèng kene | dening têka amuput | wong lênggona ing yayah bibi | Lap-alap timbalana | wus prapta ing ngayun | Pringgadiningrat anêmbah | ing suku sang ngusapi pada sang aji | sabda naha[37] linggiha ||

22. tumungkul ajrih sumungkêm siti | apa gawemu

--- [f. 302v] ---

Pringgadiningrat | sira aseba marene | nèng Sala wirya langkung | Radyan Pringgadiningrat bêkti | mila pun dasih sowan | arsa bêkti prabu | angunjukkên pêjah gêsang | arsa ngabdi gumujêng sri narapati | durung sun amiyarsa ||

23. wong awirya kêdah lara anglih | mêngko wus uning kaduwung sira | nèng Sala papa sira ge | seba mring jênêng ingsun | kajantaka sira lampahi | mêngko wus uning sira | iki polah ingsun | tanpa ênggon wong alasan | nora prênah lan bêgjanira kapanggih | ingsun kalah ayuda ||

24. angur sira muliha abêcik | Pringgadiningrat matur wotsêkar | sampun ămba têmah mangke | nulya prasêtya sampun | dipun imbar agama suci | matur Ki Alap-alap | di dalêm pun Lumbu | pun Lungge atêngga wisma | iya gampang katêmu besuk ing wuri | kingkin gawanên seba ||

155. Asmaradana

1. lawan ingsun durung uni | sandika ture Lap-alap | ya uwis mondhoka kabèh | ya esuk sun karsa budhal | ngasokakên ing wadya | rèrèn ing Sumbêran ingsun | lan anganti wadyaningwang ||

2. balia ta

--- [f. 303r] ---

sira sami | marang ing panggonanira | tugala kancamu kabèh | lawan Si Pringgadiningrat | sun titipkên ing sira | mêngko milu karyaningsun | wurukên ingkang prayoga ||

3. wèhna bawah kidul margi | sagadugane wèhana | wong sèwu wawangên ingong | ginawea sangu magang | wotsêkar Alap-alap | maninge ta sira esuk | barênga bubar lan ingwang ||

4. pradangdanana kang bêcik | dèn bisa anyamur lampah | angilingi tindak ingong | sabarange tindak ingwang | lakunira padhaa | yèn wis têka ênggon ingsun | dèn kukuh tunggu tampingan ||

5. lamun ana musuh prapti | sabudènira dèn bisa | kapangguh lêbura mangke | yèn nora nana timbalan | ingsun ja ngungsi ingwang | Ki Alap-alap wotsantun | sampun kawatir narendra ||

6. yèn dèrèng pêjah pun dasih | dèrèng ulap mêngsah kathah | yèn sabobot ămba mangke | prajurit Mangkunêgaran | Kumpêni akumpula | taksih purun abdi prabu | lamun wrat sinagèng yuda ||

7. pêngraos kawula aji | botên [botê...]

--- [f. 303v] ---

[...n] kirang-kirang papan | pun dasih mubênga bae | măngsa gêpoka paduka | ya uwis sun tarima | Ki Alap-alap wotsantun | luwung pun dasih ngabêna ||

8. taksih wêtah wadya aji | benjing purun mangke sura | rêmak dèn bandhêmna mangke | iya mêngko durung măngsa | wis sira amondhoka | sira bubara kang esuk | aja nganti tindak iwang ||

9. sampun nêmbah samya mijil | sadaya mring pamondhokan | kang kantun gung wuyung katong | nata prabu ing Mêtaram | langkung manggung sungkawa | ingkang dados galih prabu | sarusake ingkang wadya ||

10. animbali ingkang abdi | ingkang dados têlêng manah | ginawe lipur wirangge[38] | pan sadalu agupita | saya luwur[39] susunan | titahing Ywang kang kadulu | nora roro tingalira ||

11. anging Pangeran Kang Luwih | Pangeran Natakusuma | kinèn undhang wadya akèh | kinèn nêtêpana salat | enjing nêmbang têngara | adan budhal sang aprabu | mangalèr nora atata ||

12. Alap-alap anyarêngi | mangilèn ing lampahira | di dalêm kang tumut akèh | mring

--- [f. 304r] ---

lakune Alap-alap | satêngah dipun jarag | sandi bingung lampahipun | satuhune tan pracaya ||

13. ing panjênêngan narpati | samya nurut Alap-alap | wong Sokawati kèh mulèh | kêdhik kang dhèrèk susunan | ngilèn bênêr Lap-alap | Kumpêni kang baris Butuh | uninga pan kagegeran ||

14. sangêt samya ngati-ati | dipun nyana jêng susunan | wus lajêng kabèh lakune | Ki Tumênggung Alap-alap | Kumpêni ca kang manah | kocapa kangjêng sinuhun | sampun nyabrang ing bêngawan ||

15. Sumbêran dèn pasanggrahi | di dalêm ingkang tut wuntat | kantun ingkang tisna bae | sawontêne mondhok kêpang | Bugis lan Suranata | nora kalong maksih wutuh | wus wawêlaning narendra ||

16. aja mungguha sang aji | sanadyan wadya sadaya | nora jlêg muktia mangke | masthi sakit purwanira | tinuku lara pêjah | saprandene nora antuk | lamun untunge tan prapta ||

17. wus adilira Ywang Widi | sanadyan sira potanga | lara prihatin dhingine | yèn ora lan adhêpira | upama mêthik sêkar | nora wruh sarine iku | tanpa gawe sêkar wigar ||

18. nora padha kang udani [u...]

--- [f. 304v] ---

[...dani] | prihatin lan laralapa | sarta abêcik adhêpe | yèn tan katêmu ing awak | katêmu nak putunya | sampun ta mênggah sinuhun | mangke sangêt kawlasarsa ||

19. pintên banggi benjing wingking | antawise tigang dina | anduta mring Rancang mangke | ngaturi jêng ratu miwah | garwa-garwa lan patra[40] | datan kawarna ing ênu | duta wus prapta ing Rancang ||

20. asowan jêng ratu aglis | myang putra garwa sadaya | katur kabèh sawêlinge | jêng sunan myang tindakira | katur purwa wasana | ibu sori langkung ngungun | sugun samya adangdana ||

21. kagungan binêkta sami | kangjêng ratu adan budhal | garwa sêlir daut kabèh | tanapi kang para putra | gancangan lampahira | inggal panggiha sang prabu | lampahira anèng awan ||

22. kangjêng sunan kang winuni | ingkang taksih anggung brăngta | nora mèngèng ing galihe | titahing Ywang kang katingal | miwah sagung dumadya | kalangan duta praptèku | matur kangjêng ratu prapta ||

23. de marga ngandika aji | di dalêm kinèn aurmat | sampun atata barise | kangjêng ratu sampun prapta | gumrudug bêdhil munya | tambur bèri bêndhe ngungkung | sampun prapta ing ngajêngan ||

--- [f. 305r] ---

24. sang aji mêthuk ing kori | pinêkul-pêkul kang putra | langkung sokur ing Ywang Manon | kinanthi mring pasanggrahan | pan wus rawuh sadaya | samya lênggah kangjêng ratu | dangu amêgêng kaptinya ||

25. tanapi sira sang aji | garwa sêlir para putra | tan kêna ngampah kayune | kang putra ji tinangisan | pinêkul jêng susunan | Ratu Kêncana amuwus | sumungkêm pada sang nata ||

26. kang para putra anangis | para sêrlir[41] ya udrasa | lirih tan kapirsa ngakèh | ingambêngan jêng susunan | wis ta ja na karuna | wus karsaning Ywang Kang Agung | sun kapakkên bêgjaningwang ||

27. iya sun têmah pribadi | dadya ratu kawlasarsa | urip dêdawa wirang ngong | nging dulunên sipating Ywang | pasthinipun tan owah | saya karuna sadarum | putra ji uninga ingwang ||

28. wus karsaning Ywang Kang Luwih | lamun dulu mring andika | kawlasarsa katuwone | dadya aji kaki nata | wayang[42] ngong di ki putra | pagene pisah lan prabu | kaya priye polahira ||

29. wayah ngong kari pribadi | kaya priye kala aprang | lêbur kabèh pawartane | wadyanira ingkang anyar | kapriye kaki nata | dening kosi[43] bisa mundur | lan [la...]

--- [f. 305v] ---

[...n] sawartane kang layan ||

30. nora nyana yèn basuki | kaki putra kang sarira | mirsa wacana sang katong | karuna pinêgêng ing tyas | tinênggak maksa mêdal | sinamur-samur ing wuyung | wasana mijil pangucap ||

156. Mijil

1. dhuh ibu lawas ingsun ajurit | wus karsa Yyang Manon | durung tiwas kang kaya mêngkene | wadyaningsun lalêburan sami | tur kang bêcik-bêcik | myang sêntananisun ||

2. samya tiwas tan mingsêr gonnèki | sumungkêm karya ngong | sun belani bocah ingsun kabèh | karsaning Ywang ingsun nora lalis | baya wus pinasthi | dawa wirang ingsun ||

3. pundi wadyanara[44] kaki aji | kang samya nom-anom | anaking wong Kartiyasa kabèh | sri narendra kagagas ing galih | ibu ja rasani | andêdawa wuyung ||

4. ibu kang dera ucap ku sami | iya anaking wong | Kartiyasa wus lêburan kabèh | kasambut nglaga ana kang kari | buh raosing ati | kêdhik wadyaningsun ||

5. iku kang gêsang sun nyana lalis | dening ta wus awor | lawan mungsuh karsaning Ywang mangke | nora ngimpi ana ikang

--- [f. 306r] ---

urip | ingkang dadi galih | alama sun adu ||

6. bêdhah nêgara bocah Kapilih | nora kadi mangko | wus karsaning Yyang ing wawêlane | bocah kang tiwas lipurên jalmi | sèwu ngong tan apti | raose tèningsun ||

7. nora kaya wus karsaning Widi | angur putraningong | ki dipati ya wus sun srahake | ratu karsaning Ywang Maha Suci | kangjêng ratu nangis | garwa sami muwun ||

8. amlasakên satuwuking Mantri | durung kaki ino | ngrujit galih pa baya dosane | kadukan tampi gung para èstri | sêsambat mlasasih | sang prabu angimur ||

9. sotya balut sangsaya buh rêsmi | angrês tyas sang katong | pramèsyari matur ing sang rajèng | karsa iji kadi punapa benjing |[45] polah patik aji | yèn ki putra nglangut ||

10. sang prabu tulusa kaki Mantri | apisah lan katong | patik aji tan tulus sang rajèng | suka pêjaha ing wona giri | sakathahing rabi | jrit akarsa tumut ||

11. sang nata ngling alah sira yayi | dening trêsnaningong | nanging yayi tan ana dedene | sun pupus wus karsaning Ywang Widi | nakira Ki Mantri | pinilih Ywang Agung ||

12. samrêgane nakira Ki Mantri | yèn [yè...]

--- [f. 306v] ---

[...n] gumanti katong | pasthi rinêksa Ywang saparane | malaekat ingkang atut wuri | yèn jalma linuwih | sapolahe punjul ||

13. pêgatên trêsnanira sawiji | srahêna Ywang Manon | lah ta iku kawruhana rèhe | ing tumuwuh suka duka mati | pan saking Ywang Widi | tan kêna winuwus ||

14. sapa nulak ing karsa Ywang Widi | ujar wus mangkono | titahing Ywang lah ta aja kagèt | saprandening yèn titah Yyang Widi | pinanggihkên malih | ki putra katêmu ||

15. ki putra badhe gêntèni aji | enake tèningong | malah mandar dadia tapane | lamun bêcik tarimaning Widi | pramèsyari nangis | miwah para arum ||

16. sang nata ngling lah mindêla yayi | srahêna Ywang Manon | samya mindêl kang udrasa kabèh | kaluhuran pangandika aji | sinom ja ginupit | andêdawa wuyung ||

157. Sinom

1. sri nata miyos mêndhapa | angegar-egar kang galih | pira lamine narendra | dèrèng eca dhahar guling | kundur sing Ponaragi | sunan tansah agung wuyung | sineba ingkang wadya | pêpak sêntana bupati | myang prajurit kang kari-kari sadaya ||

--- [f. 307r] ---

2. Pangeran Natakusuma | Pangran Pakuningrat nangkil | Măndaraka Wiradigda | Suryanêgara anangkil | nanging Mas Răngga kari | têngga tampingan puniku | lan kănca Sokawatya | nimbangi Lap-alap uni | wus ngandikan kang rayi Pangran Bintara ||

3. ngandika kangjêng susunan | Ki Bintara ari mami | myang adhi-adhi sadaya | prajurit padha sun tari | prakara putra mami | ki dipati ingkang nglangut | manawa na kang warta | nêmbah dèrèng wontên warti | wontên warti Arya Panatas kaasta ||

4. tan uning pêjah gêsanga | ing Madiun dènnya kêni | ngandika malih jêng sunan | sapa sanggup angulati | sun tan amilih jalmi | pan agung ganjaraningsun | samya tur pêjah gêsang | angraos datan kadugi | sagupita wontên abdi dalêm prapta ||

5. Sasrawinata kalihan | Mangunjaya ingkang prapti | Suranata ingkang gêsang | lan Ki Barak sarêngnèki | sandhange risak sami | jumarojog sowan prabu | lir wong pêjah agêsang | samya sumungkêm pada ji | asru nangis samya lali kaprawiran ||

6. langkung angrês sri narendra | aningali ingkang ali [a...]

--- [f. 307v] ---

[...li] ingkang abdi |[46] sandhangipun samya risak | wis aja sira anangis | bêgjane awak mami | tan dêrman sun dadi ratu | wus karsaning Ywang Sukma | nora bakal wong aurip | nulya mundhut sabuk kêris lawan wastra ||

7. pinisalin ingkang prapta | agêganjar sri bupati | sapatute kang kawudan | Suranata lan Kapilih | Brajayuda Pamiji | sampun warata sadarum | kapriye wartanira | gustinira ki dipati | ana ngêndi umatur Ki Mangunjaya ||

8. gusti pan minggah ing arga | saluman[47] ngusi wanadri | adhuh gustiningsun êmas | Pangran Bintara sira ngling | ki priye polahnèki | amlasakên putraningsun | ngandika jêng susunan | anusula sira wani | tur sandika tinagap[48] ture kang prapta ||

9. tuture kadya carita | Pangran Bintara sira ngling | yèn sawawi lan paduka | sinuwun putra sang aji | mlasakên ba miyarsi | angandika sang aprabu | sun tarima riningwang | anging ta dipun aririh | ariningsun padha asrah ing Pangeran ||

10. ya uwis padha rèrèna | sampun kondur sri bupati | ingkang ibu winartanan | ature kang lagya prapti | kagegeran kang galih | agupuh-gupuh [agu...]

--- [f. 308r] ---

[...puh-gupuh] kèn nusul | jêng ratu sinêmayan | sontên pinarêk ing jawi | Ki Muhyadin Suradirja anèng ngarsa ||

11. Kudapamutung asowan | Ki Dulwakhid nulya prapti | ingkang ngadhêp mung punika | anging jalma catur uni | sunan ngimur ing galih | angeca-eca ing kayun | nulya Ki Suradirja | Kudapamutung tur bêkti | nuwun amit arsa mulih yèn kalilan ||

12. aturira langkung nêlas | sanggup ngumpulkên wong Bali | Kudapamutung turira | sunan uning lamun sandi | wus linilan mring aji | ature Kudapamutung | sampun winêkas-wêkas | wêcanane dèn ecani | sampun putus anulya pinaring surat ||

13. nuwun pamit Suradirja | atêtilik anak rabi | inggih sampun linilanan | sunan gupita lan abdi | kinarya nyamur brangti | wus adangu sunan kondur | wus lama nèng Sumbêran | tansah nanêdha Ywang Widi | tan adhahar tan nendra minta sihing Yyang ||

14. langkung ngradatining[49] nala | ingkang tansah brăngta kingkin | tansah nênêdha Pangeran | anungkêmi ing agami | katarimaa ugi | ngêpêla nagaranipun [nagaranipu...]

--- [f. 308v] ---

[...n] | linilana Pangeran | kalayan kang dados galih | Jêng Pangeran Dipati dèrèng kapêdhak ||

15. sri nata arsa anduta | ngupados Pangran Dipati | punang duta arsa mangkat | kalangan wontên kang prapti | duta Pangran Dipati | pitulunging Yyang Kang Agung | tiyang bumi sakawan | abdi dalêm Ponaragi | lan pratăndha kang ponakawan satunggal ||

16. bilih pinaido nglampah | jumarajog lampahnèki | wus katur yèn ana duta | saking Pangeran Dipangti | tan pracaya sang aji | mênawa gunaning mungsuh | karya sandi upaya | duta wus binêkta mijil | kinèn niti mring Pangran Natakusuma ||

17. tiniti-titi kang duta | purwa wasana wus ênting | tan owah ing aturira | ingimbar dèn supatani | pangran pracaya galih | binêkta sowan wus katur | sunan mijil sineba | animbali ingkang rayi | lan bupatya miwah prajurit sadaya ||

18. Pangran Ngabèi wus prapta | angandika sri bupati | adhimas Natakusuma | wus sira ingsun kon niti | inggih sampun angênting | botên owah aturipun | malah kawula imbar [i...]

--- [f. 309r] ---

[...mbar] | yêktos yèn dinutèng gusti | binêktanan piyandêl kang ponakawan ||

19. punika ămba uninga | Pangran Bintara nyambungi | mênawa gunaning mêngsah | wus lunga bocah puniki | sapa ingkang udani | lagi puniku turipun | angandika susunan | yèn mêngkono ari mami | timbalana wong kadipatèn sadaya ||

20. tinimbalan sampun prapta | Pangran Natakusuma ngling | kănca puniku punapa | nyata kawulaning gusti | sadaya ture sami | igih kawula nyata wruh | Lurah Gamal punika | make dinamêl pakathik | angandika sunan marang punang duta ||

21. hèh sira kinongkon apa | duta umatur wotsari | ămba ngutus putra nata | Jêng Gusti Pangran Dipati | putra ji kawlasarsi | kajantaka sakêlangkung | kataksisan ing wadya | anging kantun kang pakathik | nging sakawan kang ngadhêp putra narendra ||

22. nuwun pêthuk ing narendra | langkung sangêt aturnèki | yèn wontên kawlasan nata | anuwun pêthuk kèn aglis | tan kuwawi gung brangti | laralapa kawlasayun | tan kuwawi anăngga [anăng...]

--- [f. 309v] ---

[...ga] | sihing Ywang Kang Maha Suci | tan netyasa putra nata timbul toya ||

158. Maskumambang

1. sri nalendra anglêk angrês ingkang galih | lir kadya curiga | kinasok ing wuluh gadhing | kumênyut sarêng miyarsa ||

2. lir ginăngsa ingkang galih sri bupati | sakathah kang mirsa | samya kanyut ngrês kang ati | kaya ge nuli mapaga ||

3. ingkang eyang ibu-ibu mirsa sami | angrês langkung marma | adhung[50] wayah ingsun kaki | katuwone kaki putra ||

4. kawlasarsa kapisah ramanirèki | kang ibu sadaya | ngondhok-ondhok marbês mili | lir rinujit ingkang nala ||

5. angandika jêng sunan dhuh putra mami | na ngêndi gonira | duta amatur wotsari | wontên dhêkah Ponaraga ||

6. pinggir ardi yèn dalu lumêbèng panti | rintên manjing wona | tan adhahar tan aguling | kagênganipun wus têlas ||

7. ya wis aja sira gupit ngrês kang ati | iku sira gawa | apa jalma kang de goni | nuwun inggih kang satunggal ||

8. ingkang kalih abdi dalêm Saosragi | sanaknya ngampiran | wis duta nulaka aglis | poma-poma ta dèn gancang ||

9. lah warahên putraningsun Ki Dipati | dèn trimaa tapa | pasthi sun [su...]

--- [f. 310r] ---

[...n] papag tumuli | jalma pa sira kaduga ||

10. angatêrna putraningsun Ki Dipati | inggih ba kaduga | sakathah desa ing margi | wăngsa kawula sadaya ||

11. alah iya sira trêna putra mami | aja tanggung sira | pirabara gun walêsi | kabêcikanira benjang ||

12. jalma matur inggih gusti pintên banggi | lah uwis mintara | wus ginanjar duta sami | sabuk wastra lawan reyal ||

13. kang jalma catur wus dinuman waradin | lah sira ingokna | anak rabinira aglis | opah kanggonan nak ingwang ||

14. nuwun nêmbah duta mintar tan asari | anulya Ki Marjan | kinèn dhawuhkên tumuli | Mas Răngga kinèn mapaga ||

15. sakancane padha konan[51] ngati-ati | aja kaya bocah | wotsêkar kentar tumuli | datan kawarna ing marga ||

16. Ki Mas Răngga lan Ki Marjan wus kapanggih | wus dhawuh timbalan | dalêm sawêling narpati | ênêngna ingkang kocapa ||

17. Jêng Pangeran Dipatya kang kawlasasih | tanpa guling dhahar | rintên siluman wanadri | dalu sare tămba brăngta ||

18. tan kawarna punang duta sampun prapti | cundhuk lan pangeran | katur salampah wus ênting | dan mangkat kangjêng pangeran ||

19. gancang carita lan Mas Răngga kapanggih | rinangkul [ri...]

--- [f. 310v] ---

[...nangkul] pangeran | gustinira dèn tangisi | katuwone gustiningwang ||

20. nora kaya ginawe lakoning bumi | gusti kawlasarsa | Mas Răngga atanya aris | tinutur purwa wasana ||

21. tan adangu pangeran sampun lumaris | nging age panggiha | kalawan kang rama aji | kang katon gumarit nala ||

22. ênêngêna pangeran ingkung[52] lumaris | dutane Mas Răngga | ing ngajêngan sampun prapti | anêmbah matur narendra ||

23. sang aprabu ămba ingutus pun dasih | Răngga tur uninga | putra paduka narpati | rawuh panggih lan pun Răngga ||

24. tyas kumêpyar narendra sapamiyarsi | anglir panjangputra | tiba sela itêm iki | kadya siniram ing toya ||

25. angandika ana ngêndi putra mami | katur wontên marga | tan arsa nunggang turanggi | sêsugun kangjêng susunan ||

26. kinèn mapag sarupane kang prajurit | kang nunggang turăngga | Bugis lawan Saragêni | wong kadipatèn sadaya ||

27. kang angirid Kangjêng Pangeran Ngabèi | wus nêmbang têngara | kumpul lumampah sira glis | sadaya asêsandêran ||

28. pinêthukkên kapale Pangran Dipati | wus nyabrang bêngawan | kang kari kinèn abaris | sarupane kang gêgaman ||

--- [f. 311r] ---

29. Ki Muhyadin kinèn mapagakên nyamping | paningsêt lan dhêstar | dhuwung kalawan kulambi | sampun kapêthuk ing awan ||

30. Pangran Dipati datan arsa anitih | kang mêthuk pan dharat | pangran wus nyabrang bênawi | katur pasalin sadaya ||

31. wus ingagêm pangeran inggal lumaris | tan kawarna marga | pasanggrahan sampun prapti | pinêthuk dhatêng kang eyang ||

32. sampun cêlak kang wayah dèn palayoni | rinangkul udrasa | adhuh wayah ingsun gusti | nora nyana sira prapta ||

33. nora ngimpi ingsun panggih sira kaki | dhuh tan drêmanira | kawlasarsa anglangkungi | wayah isun alit mila ||

34. ingkang wayah kinanthi dipun arasi | manjing pasanggrahan | kang ibu ngrangkul tumuli | Ratu Kêncana udrasa ||

35. para garwa sadaya prasamya nangis | alirih kewala | kinusya-kusya sang pêkik | kasmaran kang amiyarsa ||

159. Asmaradana

1. kinusya dipun tangisi | adhuh putraningsun êmas | nora nyana wong tuwane | katuwone putraningwang | têka sira kaki mas | tan dêrmanira[53] amuput | kajantaka kawlasarsa ||

2. kapan baba[54] sira kaki | katêmu [ka...]

--- [f. 311v] ---

[...têmu] bêgja awirya | adhuh putraningsun anggèr | nora nyana têmên ingwang | yèn sira awaluywa | sokur ing Yyang Maha Luhur | rinêka[55] dening Pangeran ||

3. adawa lamun winarni | agawe rasaning nala | angandika ta sang rajèng | lah uwis ja na karuna | balik ta putraningwang | bonyonên ing jêbad arum | dimène egar kang manah ||

4. pramèswari kèndêl sami | ajrih dhumatêng sang nata | kang putra rinangkul bae | wus binonyo jajêbadan | pinisalin kang putra | pangeran nora amuwus | gêtune ing polahira ||

5. karaos duk kawlasasih | ing galih kadi kapoka | kapisah sudarma rajèng | nora amanggih raharja | luwih dening alara | karaos ing polahipun | waspa mijil ingusapan ||

6. dinangu sapolahnèki | pan sampun katur sadaya | kang mirsa alês[56] galihe | adawa yèn winartaa | emut sri naranata | jalma desa kang tut pungkur | arsa malês bêcikira ||

7. Ki Muhyadin dèn timbali | sampun prapta ing ngajêngan | iki têdhakêna age | mring jalma ganjaran ingwang | gawene sun tarima | kang narima ya Ywang Agung | arsa mulih linilanan ||

--- [f. 312r] ---

8. dyan Ki Muhyadin wus mijil | jalma sami wus ginanjar | wastra sabuk lan dhuwunge | reyalipun kalih dasa | nyatail kang kêncana | mring jalma satunggilipun | wus ginanjar dan pamitan ||

9. linilan jalma kang mulih | sakalangkung katarima | sangêt dene pamujine | kangjêng pangeran sêmana | sapêkên laminira | pangran tan sinungan mêtu | langkung onêng ibu rama ||

10. wus lama dènira prapti | sampun damêl pasanggrahan | akumpul wadyabalane | kocapa sri narata |[57] gancangipun carita | wus alama apalungguh | anèng desa Pasumbêran ||

11. jêng sunan gêng brăngta kingkin | amêsu kang pasariran | anênêdha ing Ywang Manon | dalu datan kêna nendra | siyang tan kêna dhahar | langkung sungkawa sang prabu | amatitis kang paningal ||

12. sinung osik ing Ywang Widi | abdi dalêm kathah kesah | ingkang akêdhik bêktine | kang saya graitèng manah | wau kangjêng susunan | yèn awèta kèndêl ingsun | wadyaningsun padha lunga ||

13. yèn ingsun ngakata[58] kardi | kaya ingsun durung kuwat | kaya priye polah [po...]

--- [f. 312v] ---

[...lah] ingong | angur si atakiyara | mênawa na kang wêlas | baya wus karsa Yyang Agung | pitulung Sukma Kang Mulya ||

14. sadalu nora aguling | enjing miyos sinewaka | pinêpak wadyanya kabèh | sêntana para bupatya | mantri para lêlurah | prajurit pêpak sadarum | asowan anèng ngayunan ||

15. Pangran Bintara anangkil | myang Pangran Natakusuma | Pangran Pakuningrat mangke | lawan Radèn Jayèngrana | putra kalih aseba | Măndaraka sowan prabu | lan Radèn Suryanêgara ||

16. prajurit samya anangkil | pêpak mugèng ing ngayunan | angandika ta sang katong | lah yayi mas ing Bintara | yayi Natakusuma | Pakuningrat arèningsun | miwah bupati sadaya ||

17. kabèh ta padha sun tari | mara ta padha pikira | amunga mangkene bae | amasthi kang saya lêbar | bocah ingkang satêngah | padha cilik atinipun | awêkasan padha lunga ||

18. sun badhe kari akêdhik | amung kang tisna kewala | kataksisan wêkasane | nistha jênêng ingsun nata | ratu katigal[59] bala | yèn kawarta rat sadarum | dadya nguntap punang mêngsah ||

19. wêkasan kasor kang niti |

--- [f. 313r] ---

dadya ratu tanpa guna | dening kalah lan mênange | dudu duwèking kawula | karsaning Ywang Kang Mulya | tan dene kêdhik wadyèku | nora tartantu wong kathah ||

20. karsaning Ywang Maha Suci | anging dèn wruh ing dêdalan | marga ala lan bêcike | iki lire kang dêdalan | yèn kang gêdhe jubriya | masthi dêduka gêng rawuh | kang wong riya kalah yuda ||

21. yèn emut titahing Widi | sanadyan silih kêdhika | masthi tuk pitulung mangke | dadya mêngko karsaningwang | yayi arsa takiyar | apa sira padha rêmbug | ingsun arsa lumaksana ||

22. Pangran Bintara ngabêkti | inggih sakalangkung rêmbag | andhèrèk karsa sang katong | lah yayi Natakusuma | kadipundi andika | karsa dalêm sami rêmbug | miwah ta prayayi kănca ||

23. Pangran Natakusuma ngling | yèn mungguh awak kawula | sumăngga karsa sang rajèng | sanajan pêjah gêsanga | dhèrèk karsa sang nata | sakalangkung dening rêmbug | sinuwun agadhah karsa ||

24. kănca kadipundi sami | saur manuk sami rêmbag | punapa karsa sang rajèng | mangalèra mangidula | botên sadya kantuna | Pangran Natakusumèku | umatur dhatêng sa nata ||

--- [f. 313v] ---

25. abdi dalêm sampun gilig | nging sawiji atur ămba | rêmbaga wadya sakèhe | yèn tan wontên yayi Răngga | dèrèng eca kang rêmbag | abdi dalêm rêmbagipun | awon pênêd dhèrèk nata ||

26. iya bênêr ari mami | lah dèn inggal timbalana | Si Răngga awake dhewe | kancane kabèh karia | tunggua pabarisan | dèn akêbat lampahipun | ingong anti rêrêmbugan ||

27. Pangran Natasuma bêkti | nuwun patikbra sandika | dyan gandhèk dinuta age | lêlampahipun sêsandêran |[60] gancangipun carita | Mas Răngga sampun kapangguh | gandhèk dhawuhkên timbalan ||

28. Mas Răngga timbalan aji | jêngandika ingandikan | kang egal ingantos rajèng | sampun ta ambêkta kănca | badan dika piyambak | kang sangêt nganti sang prabu | pinundhut ing rêmbag dika ||

29. sandika dandan tumuli | nulya mangkat sêsandêran | tan dangu prapta lampahe | wus sowan dhatêng narendra | sang prabu angandika | yayi Natakusumèku | lah padha rêrêmbagana ||

30. tuturên sakarsa mami | mring adhinira Sa Răngga | anuwun atur sêmbahe | adhi kadipundi rêmbag | karsa dalêm takiyar | purwa wasana [wa...]

--- [f. 314r] ---

[...sana] tinutur | sapangandika narendra ||

31. wus têlas pangandika ji | sakêcap norana kurang | puniku karsa sang rajèng | kănca sadaya wus rêmbag | kantun yayi andika | ingantos rêke sang prabu | lah yayi dika matura ||

32. rêmbag dika kang abêcik | adan umatur Mas Răngga | inggih langkung rêmbag ingong | nging rêmbag sasat tan rêmbag | manah dèrèng sakeca | angandika sang aprabu | karsaningsun ungkurêna[61] ||

160. Pangkur

1. lah mara rêrêmbugana | kang abêcik aja na simpên pikir | Mas Răngga aris amuwus | kakang Natakusuma | pabên barès mila kula darbe wuwus | arêmbag sasat tan rêmbag | mêngkatên liripun ugi ||

2. ingkang krêsa jêng panduka | jêng sinuwun langkung dening prayogi | kawula kalangkung rêmbug | lir tan rêmbag kawula | kathah lire pintên dangune asanggup | ingkang papak lan kawula | lair lan batin ta nunggil ||

3. sampun akapok kawula | wali-wali pan nontonan rumiyin | wong akathah ingkang sanggup | nora nuhoni ujar | dhatêng têmah ebat aningali mungsuh | awêkasan

--- [f. 314v] ---

toging prana | kapopohan sri nêrpati ||

4. dhasar mangke sri narendra | lagya tipis datan kandêl kang dasih | samya maring manahipun | nora mastani jalma | gih puniku mila kula botên rêmbug | tiwasa pisan punika | sintên angandêl sang aji ||

5. awêkasan dadya papa | atêmahan kantun dika lan mami | puniku mila tan rêmbug | kakang awak kawula | Pangran Natakusuma aris amuwus | kadipundi karsa dika | pinêndhêt ingkang prayogi ||

6. karsa dalêm sampun cuwa | rêmbag dika kanggea kang prayogi | Mas Răngga nauri wuwus | sampun ta dadi manah | sakathahe kănca manira sadarum | kang agêng alit sadaya | yèn têmên-têmên ing kardi ||

7. dawêg sami prajangjeyan | asupata yèn ngoncatana kardi | yèn tan mangkatên wak ingsun | karsa dalêm kawula | tan andhèrèk măngsa wurunga ing laku | wêkasan têmahan tiwas | ngur narendra ja gumingsir ||

8. Pangeran Natakusuma | aris ngucap lah kănca kadipundi | punapa sami arêmbug | sapikire dhi Răngga | saur manuk sadaya sami arêmbug | Sèh Abodin tinimbalan | kinèn ngimbar wadya sami ||

9. anulya sami ingimbar |

--- [f. 315r] ---

asupata satata gama suci | kang agêng alit sadarum | miwah para bupatya | sampun têlas Mas Răngga lêga ing kalbu | ngandika sri naranata | lah ta uwis karsa mami ||

10. lah yayi Bintara sira | lumakua mangalor ari mami | angrupak jajahan mungsuh | anglar jajahan rowang | angandika ing Garobogan rumuhun | pasisir sira rêbuta | sapakolèh jalma kêdhik ||

11. kang rayi matur sandika | besuk esuk sira mangkata yayi | ya Si Răngga karsaningsun | balia ênggonira | aja owah barismu kadya karuwun | Răngga ja sira kagetan | lamun ora sun timbali ||

12. Mas Răngga matur sandika | awotsari anuwun patik aji | wis Răngga muliha gupuh | Răngga mêdal wus kentar | lajêng mantuk dangdan kawarna ing ênu | sri narendra angandika | Pakuningrat ari mami ||

13. sira yayi dhinginana | ing Gagatan ancikana sira dhi | Sima kiwa têngênipun | padha sira kumpulna | sapangulon tapunga[62] watês kang kidul | kalawan Si Alap-alap | kang wetan têpunga yayi ||

14. lan laladan wong Margăngsa | atêpunga lawan Si Brajamusthi | Pangran [Pang...]

--- [f. 315v] ---

[...ran] Pakuningrat nuwun | wotsari tur sandika | besuk esuk barênga mangkat sirèku | lawan si adhi Bintara | sandika tur sêmbah ngaji ||

15. ngandika mali[63] narendra | iku uwis padha tanah gonnèki | ya ta kari jênêng ingsun | durung olèh panggonan | bêcik êndi maju ingsun lawan mundur | umatur nêmbah Pangeran | Natakusuma mring aji ||

16. yèn sawawi lawan nata | sae majêng kathah liripun aji | kadipundi kănca rêmbug | samya matur arêmbag | sakathahe wau kang prajurit agung | sadaya ature sama | Măndraka matur ngabêkti ||

17. yèn sawawi lan paduka | tur kawula dhumatêng sri bupati | sae seluman amundur | mungna wadya kewala | tiwasipun abdi dalêm kang nèng ngayun | anjujuga sri narendra | mêngsah ngusir botên dugi ||

18. sumaur aris Pangeran | Natakusuma micara mrih prayogi |[64] yèn manira boya rêmbug | amrih kawon kewala | kathah lire lamun majêng sang aprabu | pakolèh kang mêngsah taha | dinugi sura ngajêngi ||

19. mêngsah nisthane mêngkana | duwe taha ngarakog nora wani | mêngkana ngên-angênipun | iki

--- [f. 316r] ---

amasthi sura | nata maju nora bae karsanipun | iki amasthi anekad | mêngsah taha tan dhatêngi ||

20. yèn ta lamun toging prana | mêngsah sura anunjang ing sang aji | kalamun ta tiwasipun | di dalêm maksih tata | sawab pêrak lan sang aji kêndêlipun | lawan malih kathah turnya | wong alit têtêp kang ati ||

21. angandika sri narendra | lah ta uwis ingsun kang masesani | samya bêcike sun rungu | kabèh padha prayoga | nanging ingsun iya nora karsa mundur | dhêmên maju karsaningwang | êndi ênggon ka prayogi ||

22. sira yayi Pakuningrat | agawea pasanggrahan kang bêcik | ya pèkên satêngahipun | kang baris aja têbah | panggonamu myang Brajamusthi gènipun | Si Alap-alap ja têbah | gon ingsun ingka prayogi ||

23. ya yayi măngsa bodhoa | sira ugi wus têlas ingkang niti | poma ingkang pêrak banyu | kalamun ta wus dadya | pasanggran inggun sira tura wêruh |[65] amasthi yayi sun tindak | pasanggrah kang sun anti |[66]|

24. pangran umatur sandika | alah uwis padha dangdana sami | aluwaran sang aprabu | kang seba wus bubaran | tan kawarna ing latri [la...]

--- [f. 316v] ---

[...tri] kangjêng sinuwun | lajêng nanêdhèng Pangeran | antuka pitulung Widi ||

25. salatri nora anendra | tan kawarna kocapa sarêng enjing | kang arsa bodhol rumuwun | pangeran ing Bintara | lawan Pangran Pakuningrat sarêngipun | kang wadya dangdan sadaya | dyan nêmbang têngara muni ||

26. Pangran Bintara wus budhal | Pangran Pakuningrat sarê[67] sanès margi |[68] datan kawarna ing ênu | Kangjêng Pangran Bintara | Garobogan sawadyane sampun rawuh | dening Pangran Pakuningrat | ing Gagatan sampun prapti ||

27. nulya damêl pasanggrahan | kidul wona ing Dhuwêt arannèki | sampun nulya atur wêruh | ing Sumbêran wus prapta | Pangran Natakusuma tur uning prabu | abdi dalêm Pakuningrat | damêl pêsanggrahan dadi ||

28. dhusun Dhuwêt kidul wona | jêng susunan angandika hèh yayi | undhangana wadyaningsun | besuk esuk sun tindak | marang Dhuwêt yayi kumpula kang esuk | nuwun sandika wus mêdal | wusing ngundhangan wadya ji ||

29. wadya lit sadalu dangdan | sarêng enjing kumpul samakta sami | dyan nêmbang têngara umung | pradăngga asauran | sampun budhal pangarsa turăngga umung | asêlur wadya [wa...]

--- [f. 317r] ---

[...dya] lumampah | ingkang dharat andhingini ||

30. prajurit tata tan owah | kadya lama sinuwun anèng wingking | ganarêbêg[69] para arum | putra kalih tut wuntat | sarêng bubar dhatêng Ngrancang kangjêng ratu | mangilèn kangjêng susunan | Pucanganom sampun prapti ||

31. salatri amasanggrahan | enjing budhal pangarsa sampun têbih | mangilèn nrajang wana gung | ngambah Luwak Majênang | sampun lêpas Garogol pangayun langkung | kajêng sunan anèng wuntat | ing Garagol sampun prapti ||

32. marêngi pitulunging Ywang | kacarita utusan Tuwan Sarif | lampah dora sadêlanggung | akathah sangadinya | nuli mirsa kangjêng sunan tindak wau | inggal nututi kang duta | kasmaran karsa Yyang Widi ||

161. Asmaradana

1. baya-baya wus pinasthi | pitulung kang Murbèng Jagad | waktu punika tibane | wus nututi kang utusan | ing Garagol samana | wong roro pan ambêk lampus | anamur amor lan wadya ||

2. mênawa dede sang aji | duta kalih atêtanya | dhêmit sadu bêk ujare | kalangkung panamurira | wadya ji wruh ing gatya | sampun limpad tatanipun [tata...]

--- [f. 317v] ---

[...nipun] | langkung namun kang utusan ||

3. witning yêtnaning wadya ji | duta karo wus kaasta | samya jarwa ing karone | manira iki utusan | sampun andika bănda | gih puniki suratipun | lan ngaturkên bêbarkatan ||

4. saking Ngarab ingkang margi | saking Tuwan Sarip Bêsar | anulya binêkta bae | duta katur ing Pangeran | Natakusuma têlas | purwa wasana sadarum | wus wangsul sowan narendra ||

5. wus kapêthuk ing sang aji | Pangeran Natakusuma | pun dasih tur uning rajèng | punika wontên caraka | bêkta surat kalawan | barkatan ngandika prabu | kaya priye ariningwang ||

6. apa bêcik sun andhêgi | yèn sawawi lawan karsa | inggih kèndêla sang katong | nulya kèndêl manjing wisma | ing Garagol jêng sunan | wadya ingkang sami langkung | ngandikan wangsul sadaya ||

7. sadaya prayitnèng gati | bokmanawa nora wakca | duta karo ing lakune | amasthi yèn kadhinginan | sing luwih tatèng wadya | pangrêksanira ing prabu | pêpak bupati sêntana ||

8. miwah lêlurah nèng ngarsi | akêpang samya prayitna | angandika jêng sang rajèng | hèh ya sakèh wadyaningwang |

--- [f. 318r] ---

bupati myang sêntana | lurah sun tari sadarum | aprakara duta prapta ||

9. apa bêcik sun timbali | apa ora kang prayoga | Pangran Natakusuma lon | umatur lamun sêmbada | kalawan karsa nata | duta sampun sinung wêruh | kantuna jawi kewala ||

10. rinêksaa wadya aji | sanadyan cidra kang duta | sampuna ing jawi bae | sampun kantos wruh ing nata | nging surate kewala | pinundhut sabêktanipun | kapranan sri naranata ||

11. alah iya bênrê yayi | apa kabèh padha rêmbag | si adhi iku pikire | sadaya matur arêmbag | nulya kinèn mundhuta | surat sababêktanipun | Ki Muhyadin kang dinuta ||

12. wong roro lawan Dulwakid | wus pinundhut punang surat | myang bêbêktanira kabèh | sang duta kinèn karia | nora angrasa gêsang | amasthi yèn lamun lampus | surat sampun tinampanan ||

13. miwah babêktane sami | kang awarni bêbarkatan | wus binakta manjing age | Pangeran Natakusuma | matur lamun sêmbada | sampun kajarwa wadya gung | prakawis surat punika ||

14. awon pênêde kang tulis [tuli...]

--- [f. 318v] ---

[...s] | punika dèrèng kantênan | wantu abdi dalêm akèh | yèn mirsa tan sagêd mawrat | kang pênêd sapintêna | kang won alit manahipun | kawratan sae ing warta ||

15. iya bênêr sira yayi | nulya sunan sampun minggah | ing masjid agung ênggone | Ki Sèh Abodin tut wuntat | Pangran Natakusuma | Radèn Jayèngrana tumut | putra kalih atut wuntat ||

16. Ki Muhyadin lan Dulwakid | kinèn mirsakkên nèng ngandhap | nulya sinambut surate | kang pangulu kang amaca | tulis aksara Arab | samya lapal ungêlipun | wijiling surat mêngkana ||

162. Mijil

1. sampun têlas dènnya maca tulis | dyan matur sang katong | maknaning surat katur sang rajèng | bismillah makna mimiti muji | ing Sukma Kang Luwih | kang sung rahmat agung ||

2. kang murah dunya asih ing akir | sung rêjêki mring wong | ingkang tan pêgat pinuji mangke | asung rahmat ing jalma sabumi | atulung wong pêkir | kang bêkti Ywang Agung ||

3. pèngêt surat pêpucuking tulis | lan salam donga ngong | Kangjêng Tuwan Sarip Bêsar rane | têdhak rasul Ngrum ingkang nêgari | saking Atasangin | dinuta

--- [f. 319r] ---

Sultan Ngrum ||

4. tur kang pêsthi kinèn mriksa Jawi | gêmah risaking wong | kapirsa sing Ngrum sangêt risake | sawab saking pitênah Wêlandi | gama rasul langif | mila kinèn dulu ||

5. angsal mulya nêgari ing Jawi | sangking Ngrum punang wong | Sultan Ngrum tan lila ing rusake | mila Sarif Bêsar dèn lilani | tur binêktan tulis | kang cap praja Ngrêrum ||

6. kang mangke sama sampun dhatêng Samawis |[70] tur wus têrang ingong | kinèn nata ing Jawa rusake | surat kula katura putra ji | raja ing Mêtawis | kang kasusra luhung ||

7. kang anama Sunan Pakubumi | kasusra kinaot | sangking Ngêrum ngadêg agamane | kawarti lagya apêrang sabil | lan wadya Kumpêni | mila kinèn nulung ||

8. ingkang mugi antuka ingkang sih | nugraha Ywang Manon | sinungana rahmat dipun akèh | tinulunga dènnya aprang sabil | lan antuka malih | sufangating rasul ||

9. myang sakèhe sufangating nabi | lan malih putra ngong | antuka barkat sakabat kabèh | Abubakar Umar Ngusman Ngali | tuka sawab malih | pra wali sadarum ||

--- [f. 319v] ---

10. ingkang pinêtak sabrang lan Jawi | lan malih putra ngong | mugi-mugi tulusa yuswane | pinanjangna ngabayan ing Jawi | ginanjara malih | umur satus taun ||

11. salamêta ing dunya ing akir | iku panêdha ngong | lawan jumênênga ratu mangke | waliyullah têtêp awal akir | tumuruna benjing | turun-turunipun ||

12. sampuning kadya punika malih | awiyos putra ngong | mila kula tur surat nak rajèng | ingutus dening Sultan Ngrum mami | kinèn amanggihi | dhatêng anak prabu ||

13. kasrusra[71] sangking Ngêrum nêgari | anging anak katong | nadyan kathaha têdhaking rajèng | nagri Jawa anging anak kaji | kang kasusra luwih | ngadêg gama rasul ||

14. sarta mangke lagya aprang sabil | kang kaloka katong | mila Sultan Ngrum sangêt sukane | mêsthi kaidèn têtêp dadya ji | ngabayan ing Jawi | kang kalilan sampun ||

15. nyamènana lan Sultan Ngrum Aji | kawasa ta mangko | marentah ing tanah Jawa kabèh | Kangjêng Sultan Ngrum tan nguningani | linilan tan prapti | sawab dohing Ngêrum ||

16. tatapi sampun tan botên ugi |

--- [f. 320r] ---

andutaa katong | pisan ping kalih panjênêngane | sokur sawindu pisan ping kalih | pratăndhane asih | andutaa mring Ngrum ||

17. binaktanana Kuran sawiji | sabên jênêng katong | minăngka tăndha panjênêngane | Kuran kang sah sabên jênêng aji | kang wus ngangkat aji | Mataram linuhung ||

18. Jêng Sultan Ngrum maringi kêkasih | namanira katong | Sunan Mangkubumi mari mangke | linilan kasih Sultan Matawis | Pêpakubuwani | Senapati iku ||

19. Ing Ngalaga Durrahman Sayidin | Natagama kaot | Khalafatullah[72] ing Jawa kabèh | lan raja Ngrum mapan sampun sami | asisihan aji | nusane Raja Ngrum ||

20. kilèn Ngajam wong sabrang nêgari | Raja Ngrum kang kaot | wetan Ngajam nusa kabèh |[73] kang duwèni raja ing Mêtawis | ingkang eyang dhingin | sultan ing Mêtarum ||

21. langkung kaot nanging maksih luwih | ingkang wayah mangke |[74] luhur kang wayah panjênêngane | kaot khalifatullah kang nami | tan linilan dhingin | sultan mangke sinung ||

22. wus pinasthi dènira Ywang Widi | yèn ratu kinaot | nusa Jawa tan ana sisihe | anglangkungi kang eyang Mêtawis |

--- [f. 320v] ---

myang kang dhingin-dhingin | nora nana punjul ||

23. saturun-turun dadya Ji Jawi | pinasthi Yyang Manon | Kangjêng Sultan Ngrum asangêt sihe | pinupu têkèng ing dunya ngakir | Sultan Ngrum langkung sih | mring Sultan Mêtarum ||

24. lan Sultan Ngrum kantun pratăndha sih | rasukan sawiyos | warni pêthak jubah lagya kangge | sa-Jumuwah nging sapisan ugi | sultan ing Mêtawis | brêkate kang kantun ||

25. punika dadya jimat paripih | lan sêbe sawiyos | lan cap Sultan Ngrum ing benjing bae | lamun pun bapa panggih pribadi | kalawan nak aji | lan banderanipun ||

26. kadipundi gèn manira panggih | lawan anak katong | tanpa rowang tan sagêd sun mangke | andhatêngana mring anak aji | dèn papaga mami | kapalan kang agung ||

27. prajurite ingkang bêcik-bêcik | akêlara kang wong | anyabili inggih pitênahe | wong Kumpêni kang wontên Sêmawis | yèn kula wus panggih | lawan anak prabu ||

28. sampun kuwatir bab ing Kumpêni | yèn ta ngandêl mring ngong | lamun tan têmên pêputra mangke | cidra sandi tan agawe bêcik | dêmi Alah mami | lawan [lawa...]

--- [f. 321r] ---

[...n] dêmi rasul ||

29. saèsthi manah kawrat ing tulis | yèn wus surat ingong | dapun[75] egal ing angsul-angsule | sampun titi langkung suka aji | miwah kang miyarsi | sokur ing Ywang Agung ||

30. tan kaliru wruh pasihan Widi | saya luhur katong | samya ginupita won pênêde | sadalu dènnya rêmbagan aji | tinarima bêcik | supatane agung ||

31. kang rinêmbug kang yogya lumaris | bakta surat katong | angsul-angsul ginupita mangke | sadalu lawarn[76] garwa aji |[77] enjing bubar sami | mêsanggrahan prabu ||

32. ing dhêka[78] satêngahing wanadri | miwah warga katong | kang dèrèng tuk nalika ature | arsa nutugakên ingkang pikir | sinalinan gêndhing | milanya kapungkur ||

163. Pangkur

1. abdi dalêm akèh prapta | ikang kantun kalanipun ajurit | pan akathah warninipun | kang tisna sami prapta | ênêngêna kocapa kangjêng sinuhun | sêdhêngira rêrêmbagan | prakawis surat kang prapti ||

2. jêng sultan karsa utusan | mring Sêmarang angangsuli kang tulis | kang dinuta dèrèng tamtu |

--- [f. 321v] ---

prayoganing lumampah | Ki Muhyadin kang dados têlênging kayun | Pangeran Natakusuma | tinari inggih ngrêmbagi ||

3. Ki Muhyadin tinimbalan | angandika gultan[79] sira Muhyadin | pa têmên bêkti maring sun | Muhyadin atur sêmbah | botên măntra darbea tingal lyanipun | angimpia botên pisan | darbe ratu lyan sang aji ||

4. mangke pinupu kawula | sampun pêjah sinuwun kang ngurip-urip |[80] sinung pangan sandhang tuwuk | dosa ba kaapura | punapa wêwalês yèn tan têmên tuhu | wali-wali lamun cidra | dede tètès jalma uni ||

5. pantês dinamêl jajalan | datan măntra ngraos suwitèng aji | anggêp ămba kadya guru | lir kadia yah rena | suka pêjah ingayahan sang aprabu | kathah-kathah tur prasêtya | amrih prayogi kang kari ||

6. têmbe nakira tulusa | kabdèkakên ja dadi pocapan jalmi |[81] turun jalma cidra ngratu | jêng sultan wus prawignya | amrih sura angandika sang aprabu | upama sun kon alara | utawa têka i pati ||

7. anrang baya wani sira | sakarsèngsun apa nora [no...]

--- [f. 322r] ---

[...ra] ngoncati | sawawrat ămba gih purun | awora lan pratala | yèn mêngkono pa sira wani nrang mungsuh | kang rêpit lumaku gawat | yèn bisa sira sun tuding ||

8. ujar dhêmit kang prayoga | sira ingsun duta marang Sêmawis | amatêngakên ing rêmbug | têmu lan Sarip Bêsar | dèn abisa saluman asimpên wuwus | yèn kacina masthi pêjah | aja na jalma kang uning ||

9. iku pa sira kaduga | awotsêkar ămba darmi nglampahi | iya lungaa sirèku | lan agawea surat | angsul-angsul Dyan Jayèngrana sumambung | umatur dhatêng sang nata | kula nuwun duka aji ||

10. yèn suwawi lawan nata | inggih kula sae ingkang nglampahi | ing sakarsa-karsa prabu | lagya sêdhêng pêjaha | lamun tiwas pan sih dalêm sampun tuwuk | langkung sangking jalma kathah | patut-patut anglampahi ||

11. punika damêl agatya | rêmbag dhêmit sayogya ba nglampahi | yèn Muhyadin kang lumaku | tan sêmbada kèh lirnya | kang sapindhah bilih tan kawrat ing kayun | alit kaping kalihira | nistha jênênge narpati ||

12. pan [pa...]

--- [f. 322v] ---

[...n] kawarti ratu limpad | luwih agung anduta jalma alit | kirang urmat tingalipun | alêk Muhyadin tinya | nulya ngucap sanadyan manira mungguh | pêjaha inggih prayoga | manira kapalang alit ||

13. nora sêdya ngawula lyan | sang narpati yèn tan tulus sang aji | panjênêngan dados ratu | kula angur pêjaha | angandika sultan Muhyadin ku patut | Jayèngrana ture maksa | lumampah panuwunnèki ||

14. tinurutan saaturnya | angandika kangjêng sri narapati | ya lumakua sirèku | Ki Sèh Abodin sira | agawea ingkang surat angsul-angsul | Si Muhyadin agawea | tanduke ingkang prayogi ||

15. pan sampun winêkas-wêkas | tanduk surat kawrat dhatêng Muhyadin | Ki Sèh Abodin nênurun | ginawe basa Ngarab | sampun dadi punang surat nulya katur | Jayèngrana tinimbalan | kawrat wêlinge narpati ||

16. tan kawarna sampun enjang | pan ginanjar wau duta kêkalih | wastra reyal lawan sabuk | wus bubar kangjêng sultan | Jayèngrana anyarêngi lampahipun | Suradimêja tut [tu...]

--- [f. 323r] ---

[...t] wuntat | lumampah dhatêng Sêmawis ||

17. tindak ngidul kangjêng sultan | masanggrahan sawêngi jing lumaris | sultan ing Dhuwêt wus rawuh | karsa makuwon lama | anèng Dhuwêt miranti sawadya prabu | prayoga kang pasanggrahan | lingsène sri narapati ||

18. angantos Dyan Jayèngrana | klayan malih angumpulkên kang abdi | sultan gawe mantri jro ku | dawêg angsal walulas | Mijèn Pinilih dadya mantri jro wau | myang prajurit pinilihan | wong anom kang bêcik-bêcik ||

164. Sinom

1. Pamijèn kang tiwas ngrana | sadulure kang gantèni | adhine Suraprameya | Ki Bênêr ponakannèki | ya Ki Bênêr rannèki | gandhèk sanunggil pinundhut | lurahe Jayèngrana | ginawe sulur ing wingking | ingkang aran wau ta Ănggawijaya ||

2. anake Ki Wirajaya | arsa pinundhut anganti | lakune Dyan Jayèngrana | pami kang maksih urip |[82] dèn ganjari prasami | Dèn Sasra pinaring dhuwung | saputratine pisan | kang liyan ginanjar sami | sapatute kang pangage adi mulya ||

3. gamêl pinundhut satunggal | Adimênggala kang nami | ginawe mantri

--- [f. 323v] ---

jro lurah | Gêdhong dadya lurah ngampil | lan Ranawijayèki | dawêg salatri sinuwun | dyan Sultan Bantên prapta | tanpa rencang kawlasasih | darbèk têlas kinarenah mring Ki Tapa ||

4. tan salamêt apa pêjah | Sultan Bantên sowan ngaji | lajêng sumungkêm ing pada | pinêkul dening sang aji | boya nyana ri mami | yèn sira katêmu mring sun | ana ngêndi lawasnya | ămba saênggon akampir | nusul wana ngungsi jurang kang apringga ||

5. ngulari panduka nata | botên ketang bayapati | kayungyun pagih lan nata | kangjêng sultan ngandika ris | bêgjanira mas ari | daulatira amuput | sira panggih lan ingwang | rahmatulah papa mami | nora nyana yangyi[83] mas kang kaya sira ||

6. Sultan Bantên nuwun nêmbah | sampun karsaning Yyang Widi | kantaka amanggih papa | sihing Yyang Kang Maha Suci | dhatêng sarira mami | ămba pupus sampun untung | dinangu polahira | Sultan Bantên matur ngaji | sampun têlas adan sinung pamondhokan ||

7. mêngkana sri naranata | langkung asih ing agami | asalat nanêdhèng ing Yyang | sarta nêtêpkên agami | undhanging wadya aji | bupati prajurit agung | kinon [ki...]

--- [f. 324r] ---

[...non] anêtêpana | salat limang wêktu sami | kang tan bisa sami kinèn sinaua ||

8. dening wong alit sadaya | yèn manjing wêktu mahêrib | ingkang nora milu salat | sadaya kinèn amuji | marêp mangulon sami | nora na kêna amuwus | ingkang aragi sora | nora na walang aosik | sirêp kabèh sakèhe wadya barisan ||

9. yèn siyang ngaji aksara | ngèlmu sarak kang dèn aji | kang pintêr ngèlmu makrifat | tarekat khakekat sami | samya micara sami | musawarat gamanipun | angaji kang tan bisa | gêguru kang sampun wasis | sarupane mung agami kang dèn ucap ||

10. kaloka kajana priya | sultan ngowahi agami | sabarange sinalinan | gama rasul kang kawarti | kaloka ing rat bumi | samya salin sadatipun | wartane kang tan wikan | wong sabumi mirsa sami | satuhune binênêrakên kewala ||

11. lamun rintên wong gumêrah | sêsinau sadat sami | yèn wêktu gumrê syaranya | jalma salat lan wong ratib | samya muja Yyang Widi | adawa lamun winuwus | sigêgên kang kocapa |

--- [f. 324v] ---

ingkang dhatêng ing Sêmawis | Jayèngrana arsa panggih lawan tuwan ||

12. langkung dhêmit aseluman | dalu dènnya apêpanggih | pan sampun ajawat tangan | Dèn Jayèngrana tur bêkti | dhumatêng Tuwan Sarif | ămba ingutus tuwanku | dening putra sampeyan | kangjêng sultan ing Mêtawis | atur salam taklim dhumatêng sampeyan ||

13. kalayan ngaturi surat | sul-angsul sampun tinampi | basanipun tata lafal | Sèh Abodin kang anulis | winaca Tuwan Sarif | pan mêngkana maknanipun | punika ingkang surat | kalayan kang salam taklim | sangking sultan anama Pakubuwana ||

14. Senapati Ing Ngalaga | Ngabdurrahman kang Sayidin | Panatagama sadaya | khalifatolah ing Jawi | Sultan Ngrum kang ngidini | sawab donga ramaningsun | kang nama Sarif Bêsar | kaatura surat mami | ingkang mugi antuka kang kanugrahan ||

15. dening Pangeran Kang Mulya | lan tuka sapangat Nabi | Muhamad panutub duta | lan barkat sahabat sami | Bubakar Ngusman Ngali | lan antuka sawabipun | para wali sadaya | panêdha ba lan malih |[84] ikang mugi pinanjangêna kang

--- [f. 325r] ---

yusya ||

16. tulusa mongmong kawula | sampun tanggêl dènnya mipil | dadosa gêgêntinira | yayah rena rama aji | donya rawuh ing akir | dadosa wong tuwaningsun | sampun kadya punika | wiyosipun atur mami | Bapak Tuwan Sarif Bêsar kintun surat ||

17. kang sampun tampi kawula | sarta katupiksa sami | sawiraos surat bapak | mungêl tulis lamun muji | pitulung marang mami | lan malih bapak ingutus | ing Sultan Ngrum amirsa | risake nêgari Jawi | mangke tuwan mapan wus uning piyambak ||

18. ing tingkah polah kawula | miwah pitênah Kumpêni | inggih măngsa bodho bapak | kawula darmi nglampahi | kinèn amanjing gêni | ambyura sagara agung | ngrogoh lak-lakan naga | yèn pun bapak kang anuding | nora pisan darbe manah taha-taha ||

19. sampun sakit nadyan pêjah | kawula dhatêng lumiring | dêlap adarbe wong tuwa | mugi ta tulusa asih | panêdha ămba mugi | dadosa gêgêntosipun | rama Prabu Mêtaram | tan angraos anyar panggih | tampiningsun rama gêsang

--- [f. 325v] ---

palipurna ||

20. kariyin kula angrasa | lola yatin kawlasasih | mangke bapak sampun taha | mulang muruk dhatêng mami | ala lawan abêcik | de kawula ratu punggung | ing budi tan wruh krama | jugul mudha awak mami | sabarange kawula darmi lumampah ||

21. lan malihe bapak tuwan | dhawuhkên parentahnèki | Sultan Ngrum dhatêng kawula | kathah-kathah mungêl tulis | langkung panêdha mami | sokur ing Ywang Maha Luhur | ămba sinrahan nusa | Jawi sadaya puniki | langkung nêdha nanging sangking apês kula ||

22. botên langkung pangaksama | pitulung tuwan mring mami | myang pitulungipun sultan | ing Ngrum ingkang wignya luwih | kang asih ing agami | sampun tanggêl dènnya mupu | dhatêng awak kawula | ijêma nêgari Jawi | botên langkung wulang wuruke pun bapa ||

23. myang prakawising agama | kawula dèrèng nyampuni | sêsinau lir wong wignya | awone kang darbe warti | kalok Ngêrum nêgari | botên pisan kadya tutur- | ipun kang kathah-kathah | tanpa wiyos awak mami | cumanthaka lir wong wignya sampun tata ||

24. dènnya amipil kawula | dhatênga ing awal akhir | ngong agêp wong tuwa kula | tan karana dunya mami | bapak sun têdha ugi | karana Alah maring sun |

--- [f. 326r] ---

wulang wuruk dèn têlas | sangking bodhone wak mami | milanipun utusan anak kawula ||

25. kang kawrat tampi wasita | punapa bapak karsèki | sabarang dhatêng kawula | bapak ingkang dados galih | wulang wuruking ngèlmi | kawrata Jayèngranèku | prakawis bapak arsa | pêpanggih kalawan mami | kadipundi angsal kawula amapag ||

26. mêngsah angadhangi marga | lan pun bapak ênggonnèki | wontên panggenaning mêngsah | yèn ngarsakkên mêksa igih | wontên ingkang murugi | wontên kapal kawan atus | yèn pun bapak amêksa | inggih akintuna wêling | dhatêng Jayèngrana kula turi egal ||

27. mêdal nêgari ing Dêmak | masthi kang mapag kapanggih | miwah kang liyan punika | mênanawi[85] karsa mamêling |[86] kawrata duta mami | sampun titi suratipun | Tuwan Sarif amirsa | sawiraose kang tulis | amlasasih kanyut-kanyut ingkang nala ||

28. pan dhatêng sami sakala | tisnane Sang Tuwan Sarif | kapriye gon sun tulunga | mring putra Sultan Matawis | eman tan bêkta jalmi | panglima kang sami punjul | yèn ingsun abêktaa | kaya ge ingsun tulungi | putraningsun iya sisip ngong piyambak ||

29. binêktanan [binê...]

--- [f. 326v] ---

[...ktanan] wong panglima | mring Sultan Ngrum ngong tan apti | sun sêdhêp[87] tan mêngkeneya | polahane putra mami | kaya priye kang wêling | Sultan Mataram putrèngsun | kang kajaba ing surat | Jayèngrana matur bêkti | botên darbe wêling sumăngga ing karsa ||

30. kawula kinèn atadhah | sakarsa ămba nampèni | putra tuwan wih pracaya | adhuh sultan putra mami | gawe rasaning ati | sakèhe pracaya mring sun | baya wus karsaning Ywang | dadya putra ngong sayêkti | duknya[88] ngakhir dêmi Alah Rasulullah ||

31. ngong tan têmên apêputra | dèn tagiha dunya ngakir | miwah lamun tan wulunga[89] | bênêr-bênêr awak mami | kênaa ujar mami | sêksènana Wirasantun | mênawa lali benjang | sira pelinga ing mami | amung sira kang prayoga ngundurêna ||

165. Durma

1. dhingin ingsun lamun gawaa panglima | masthi sun jaluk wani | tan wangwang Walănda | rèhe ingong dinuta | nora ketang larapati | mêngko awêwah | tisna

--- [f. 327r] ---

ing anak aji ||

2. karsaningsun ngong jaluk wani kewala | ămba tan nyuwawèni | kados karsa tuwan | dados tan angsal karya | tan pênêd kapirsa jalmi | lamun sêmbada | lawan sang wiku adi ||

3. yèn suwawi wayah tuwan Jayèngrana | arèrèna kariyin | manawi kalêsyan | Tuwan Sarif uninga | iya umpêtna dèn bêcik | aja winikan | poma ta digumati ||

4. sabarange sun têmpuhakên ing sira | sandika sampun mijil | wus prapta ing wisman- | ira Ki Wirasêkar | salami tan sinung mijil | toya ing wisma | barang dèn parèntèni[90] ||

5. Wirasari gumati arsa malêsa | sihira sri bupati | kala anèng Sala | dèn pênêdi kalintang | sakurange dèn paringi | dana sih kathah | Kangjêng Sultan Mêtawis ||

6. mila sangêt bêkti dhatêng kangjêng sultan | nulya Ki Wirasari | tinimbalan tuwan | tan dangu nulya prapta | Tuwan Sarif angling aris | sun tari sira | pikirmu kang abêcik ||

7. sawab sira udani adat wong Jawa | wruh sapolah Wêlandi [Wêla...]

--- [f. 327v] ---

[...ndi] | kabèh kang nèng Jawa | purwa wasana wikan | ngong mirsa Jawa rumiyin | luwih bêciknya | kalawan wong Kumpêni ||

8. nêgara Jawa pan gêmah luwih raharja |[91] nauri Wirasari | tuwan sami wonnya | purwa Kumpêni ngambah | wadya Jawa anyidrani | dumadya risak | Kumpêni amrih sugih ||

9. awêkasan anyidrani mangke têmah | apês dènnya ajurit | yèn sampuna inggal | karêb kangjêng sultan |[92] malah lêbar nagri Jawi | lir Batawiyah | apa purwane uni ||

10. anak sultan arêbat nagaranira | Kumpêni kang nyidrani | wali-wali kalintang |[93] jêng sultan cinidranan | kagêrgêtên ingkang galih | kêncênging manah | sultan sêja prang sabil ||

11. cinidranan ing Kumpêni antuk marga | sumpahe wali-wali | Wêlandi mring sultan | nora tuhu ing ujar | têtêlase wong Kumpêni | pun dêlèr Tuwan | Gondarof ingkang juti ||

12. apa mulane ngong cêlathu mêngkana | sira nyaru ing kami | ampunipun bawah | kakehan nuhun duka | langkung dene tan prayogi |

--- [f. 328r] ---

dèrèng uninga | tuwanku adat Jawi ||

13. myang kathah Kumpêni ingka wontên Jawa | saparti kadi aji | Parusa niaya | wantu angkahe sura | siksane agêng nêkani | tan kêni tuwan | angge lir atasangin ||

14. milane tan kêna rajaning Walănda | anungkul sami ajrih | mring Ngrêrum nagara | lan norana adatnya | wong Sêlam kalah lan kapir | inggih ing Arab | Islam rêmbaging pikir ||

15. ing ngriki tuwan wong Jawi kaniaya | sami batur matèni | kariyin wartinya | sayid dèn kaniaya | ya wruh ika băngsa mami | sira angucap | tan bêcik pirsa jalmi ||

16. kadipundi gih tuwan adat wong Jawa | amrih pakolèhnèki | kathah salah karya | warti dhatêng Wêlănda | wong Jawa kathah kang juti | lah kaya ngapa | karêpmu Wirasari ||

17. prakara laku iki amrih prayoga | sira wruh adat Jawi | gon sun wulung putran- | ingsun Sultan Mêtaram | kathahên lawan ajurit | mungsuh Wêlănda | wêwah mungsuh wong

--- [f. 328v] ---

Jawi ||

18. wadyanipun akêdhik puwara tiwas | kapriye gon nulungi | susah atiningwang | tur bêkti Wirasêkar | sumăngga karsa pun dasih | Twan Sarif ngucap | ya ana daya mami ||

19. yèn sêmbada lan sira putra ngong sultan | kênaa rarywan dhingin | dening sun akarsa | ngong mulih dèn antia | tigang warsa lampah mami | iku ngong etang | yèn tuk pitulung margi ||

20. sawarsa nêgara ing Ngêrum pan prapta | ingsun yèn angsal kardi | arsa nuwun wadya | ingsun tumuli nulak | wangsul sun sawarsa margi | ing kene prapta | arêp ora Wêlandi ||

21. ingsun tundhung si Jawa ku karsaningwang | ingsun norarsa mulih | bacut amungmonga[94] | putra ngong prabu sultan | iku lamun amarêngi | karsaning gukma[95] | kadadèhane benjing ||

22. samêngko bae kapriye pikirira | ja susah putra mami | sultan ing Mataram | bisaa tata jalma | yèn mêngkatên tuwan mami | karsa rèrèha | lamun tuwan kadugi ||

23. sabudi [sabu...]

--- [f. 329r] ---

[...di] tuwan ngêndhakkên mring Walănda | ngundurkên barisnèki | mênggah kajêng sultan | dados watir Walănda | tuwan sagahana ugi | jrê[96] wus pracaya | Tuwan Sarif sira ngling ||

24. ya dadi wikan Kumpêni polah ingwang | karêp sun ja udani | yèn rêmbag ta sira | ing latri ingong ngilang | karsaningsun apêpanggih | sultan piyambak | dhatêngakên ing pikir ||

25. kaya mau ika ingong dèn antia | musuh ja dèn tarungi | ya dèn oncatana | yèn durung têka ingwang | akathah pakèwêdnèki | pakewuh apa | matur Ki Wirasari ||

26. pakèwêde mêngkatên lamun kuningan | tuwan tan kêni bali | nuntên nunggil tuwan | lawan putra jêng sultan | dadosnya tan sagêd mulih | mring Ngrum nagara | malih ămba kantun jrih ||

27. sira milua tuwan dados ngatara | tan angsal krêsa rêpit | ngrêrepoti wêwah | dhatêng putra jêng sultan | tanpa rowang akat kardi | iya yèn wikan [wi...]

--- [f. 329v] ---

[...kan] | lamun tan wruh ngong bali ||

28. sanadyan mêngkatêna mêsthi kuningan | dados murugên jisim | yèn tuwan wangsula | ămba saya jrih lintang | ngur babarpisan ja bali | sawawi ămba | dhèrèk sang wiku jati ||

29. dhasar ămba wus lami adarbe niyat | sowan Sultan Mêtawis | Tuwan Sarif lingnya | lakung ewuh tiningwang | yèn mêngkono sun nuruti | sakarsanira | apa sira kadugi ||

30. lamun nglampahana gih tuwan kaduga | lamun tuwan kadugi | galih anêkêma | dhatêng wadya Wêlănda | iya ingsun ta kadugi | tapi ta putran- | isun sultan pakêni ||

31. abêcik kalawan Kumpêni sakêdhap | yèn têksih dêlèr iki | kadi botên arsa | iya apa mulanya | tuwan duk kala rumiyin | uninganingwang | cinadranan[97] awali ||

32. nagri Jawa pun dêlèr kang damêl risak | ewa punika ugi | Radyan Jayèngrana | gih tuwan pariksaa | yèn mêngkono [mêng...]

--- [f. 330r] ---

[...kono] wayah mami | lah timbalana | dan tinimbalan aglis ||

33. tan adangu Tuwan Sarif angandika | mulane sun timbali | ingong tari sira | supama putraningwang | sultan apa kêna bêcik | sakêdhap netra | lawan wadya Kumpêni ||

34. ingong darbe karsa ta lamun sêmbada | ămba dèrèng kadugi | ing sakarsa tuwan | adan Ki Wirasêkar | kinèn ajarwa tumuli | lir wau ika | karsane Tuwan Sarif ||

35. Wirasari pajar purwa ing wasana | karsane Tuwan Sarif | miwah aturira | tinutur sampun têlas | Jayèngrana atur bêkti | pangraos kula | datan karsa sang aji ||

36. sanadyan sakêdhap tuwan yèn têksiha | inggih dêlèr puniki | tuwan datan karsa | mila kadi punika | pun dêlèr kang damêl juti | pramila rusakya[98] |[99] Tuwan Sarip lingnya ris ||[100]

 

---

1	Lebih satu suku kata: Dèn Suryanêgara kantun pribadi. (kembali) Lebih satu suku kata: Dèn Suryanêgara kantun pribadi.
2	Kurang satu suku kata: lawan wong Jagabaya. (kembali) Kurang satu suku kata: lawan wong Jagabaya.
3	êlor. (kembali) êlor.
4	Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu cecak. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: taling dan wulu cecak.
5	Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu i: mêngsah wetan jêjêl wani. (kembali) Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu i: mêngsah wetan jêjêl wani.
6	pastul. (kembali) pastul.
7	Lebih satu suku kata: ya yèn tan komêt dhasmu. (kembali) Lebih satu suku kata: ya yèn tan komêt dhasmu.
8	Lebih dua suku kata: nguman-uman bramêtya sadaya. (kembali) Lebih dua suku kata: nguman-uman bramêtya sadaya.
9	pistul. (kembali) pistul.
10	karsèng. (kembali) karsèng.
11	Asmaradana. (kembali) Asmaradana.
12	Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu i: kang kuntung kêna ing bêdhil. (kembali) Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu i: kang kuntung kêna ing bêdhil.
13	olèha. (kembali) olèha.
14	Lebih satu suku kata: myang ingkang dharat sadaya. (kembali) Lebih satu suku kata: myang ingkang dharat sadaya.
15	Kurang satu suku kata: aramya buru-binuru. (kembali) Kurang satu suku kata: aramya buru-binuru.
16	tulung. (kembali) tulung.
17	Jayèngsari. (kembali) Jayèngsari.
18	Lebih satu suku kata: inggih sandika ature. (kembali) Lebih satu suku kata: inggih sandika ature.
19	Kurang satu suku kata: Ki Muhyadin nora kantun. (kembali) Kurang satu suku kata: Ki Muhyadin nora kantun.
20	Kurang satu suku kata: nora untung dadi aji. (kembali) Kurang satu suku kata: nora untung dadi aji.
21	atiningwang. (kembali) atiningwang.
22	sipat. (kembali) sipat.
23	Lebih satu suku kata: sinrod kewala mêngsah angisis. (kembali) Lebih satu suku kata: sinrod kewala mêngsah angisis.
24	Lebih satu suku kata: rinêbat kapale sampun kêni. (kembali) Lebih satu suku kata: rinêbat kapale sampun kêni.
25	rinêksèng. (kembali) rinêksèng.
26	Widi. (kembali) Widi.
27	Kurang satu suku kata: wus karsaning Yyang Widi. (kembali) Kurang satu suku kata: wus karsaning Yyang Widi.
28	Lebih satu suku kata: sunan ngaturan gumingsir. (kembali) Lebih satu suku kata: sunan ngaturan gumingsir.
29	turăngga. (kembali) turăngga.
30	nyabrang. (kembali) nyabrang.
31	mêngrangsang. (kembali) mêngrangsang.
32	raywan (dan di tempat lain). (kembali) raywan (dan di tempat lain).
33	gêsang. (kembali) gêsang.
34	amênuhi. (kembali) amênuhi.
35	ku. (kembali) ku.
36	wani. (kembali) wani.
37	nata. (kembali) nata.
38	wirage. (kembali) wirage.
39	kuwur. (kembali) kuwur.
40	putra. (kembali) putra.
41	sêlir. (kembali) sêlir.
42	wayah. (kembali) wayah.
43	kongsi. (kembali) kongsi.
44	wadyanira. (kembali) wadyanira.
45	Lebih satu suku kata: karsa ji kadi punapa benjing. (kembali) Lebih satu suku kata: karsa ji kadi punapa benjing.
46	Lebih empat suku kata: aningali ingkang abdi. (kembali) Lebih empat suku kata: aningali ingkang abdi.
47	siluman. (kembali) siluman.
48	tinanggap. (kembali) tinanggap.
49	ngrudatining. (kembali) ngrudatining.
50	adhuh. (kembali) adhuh.
51	konên. (kembali) konên.
52	ingkang. (kembali) ingkang.
53	drêmanira. (kembali) drêmanira.
54	baya. (kembali) baya.
55	rinêksa. (kembali) rinêksa.
56	anglês. (kembali) anglês.
57	Kurang satu suku kata: kocapa sri naranata. (kembali) Kurang satu suku kata: kocapa sri naranata.
58	ngangkata. (kembali) ngangkata.
59	katinggal. (kembali) katinggal.
60	Lebih satu suku kata: lampahipun sêsandêran. (kembali) Lebih satu suku kata: lampahipun sêsandêran.
61	Tulisan Jawa kurang tepat: wulu cecak dan suku. (kembali) Tulisan Jawa kurang tepat: wulu cecak dan suku.
62	têpunga. (kembali) têpunga.
63	malih. (kembali) malih.
64	Lebih satu suku kata: Natasuma micara mrih prayogi. (kembali) Lebih satu suku kata: Natasuma micara mrih prayogi.
65	Kurang satu suku kata: pasanggrahan ingsun sira tura wêruh. (kembali) Kurang satu suku kata: pasanggrahan ingsun sira tura wêruh.
66	Kurang satu suku kata: pasanggrahan kang sun anti. (kembali) Kurang satu suku kata: pasanggrahan kang sun anti.
67	sarêng. (kembali) sarêng.
68	Lebih satu suku kata: Ngran Pakuningrat sarêng sanès margi. (kembali) Lebih satu suku kata: Ngran Pakuningrat sarêng sanès margi.
69	ginarêbêg. (kembali) ginarêbêg.
70	Lebih dua suku kata: kang mangke sampun dhatêng Samawis. (kembali) Lebih dua suku kata: kang mangke sampun dhatêng Samawis.
71	kasusra. (kembali) kasusra.
72	Khalifatullah. (kembali) Khalifatullah.
73	Kurang dua suku kata: wetan Ngajam nusa Jawa kabèh. (kembali) Kurang dua suku kata: wetan Ngajam nusa Jawa kabèh.
74	Biasanya guru lagu o: mangko. (kembali) Biasanya guru lagu o: mangko.
75	dipun. (kembali) dipun.
76	lawan. (kembali) lawan.
77	Kurang satu suku kata: sadalu kalawan garwa aji. (kembali) Kurang satu suku kata: sadalu kalawan garwa aji.
78	dhêkah. (kembali) dhêkah.
79	sultan. (kembali) sultan.
80	Lebih satu suku kata: sampun pêjah sinuwun kang nguripi. (kembali) Lebih satu suku kata: sampun pêjah sinuwun kang nguripi.
81	Lebih satu suku kata: kabdèkkên ja dadi pocapan jalmi. (kembali) Lebih satu suku kata: kabdèkkên ja dadi pocapan jalmi.
82	Kurang satu suku kata: pami ingkang maksih urip. (kembali) Kurang satu suku kata: pami ingkang maksih urip.
83	yayi. (kembali) yayi.
84	Kurang satu suku kata: panêdha amba lan malih. (kembali) Kurang satu suku kata: panêdha amba lan malih.
85	mênawi. (kembali) mênawi.
86	Lebih satu suku kata: mênawi karsa mamêling. (kembali) Lebih satu suku kata: mênawi karsa mamêling.
87	sidhêp. (kembali) sidhêp.
88	dunya. (kembali) dunya.
89	tulunga. (kembali) tulunga.
90	pirantèni. (kembali) pirantèni.
91	Lebih satu suku kata: nêgara Jawa pan gêmah lwih raharja. (kembali) Lebih satu suku kata: nêgara Jawa pan gêmah lwih raharja.
92	Kurang satu suku kata: karêbut kangjêng sultan. (kembali) Kurang satu suku kata: karêbut kangjêng sultan.
93	Lebih satu suku kata: li-wali kalintang. (kembali) Lebih satu suku kata: li-wali kalintang.
94	amomonga. (kembali) amomonga.
95	Sukma. (kembali) Sukma.
96	jêr. (kembali) jêr.
97	cinidranan. (kembali) cinidranan.
98	rusak. (kembali) rusak.
99	Lebih satu suku kata: pramila rusak. (kembali) Lebih satu suku kata: pramila rusak.
100	Akhir naskah ini terkesan mendadak, mengingat Tuwan Sarip sedang membicarakan penyelesaian konflik antara Mangkubumi dan VOC. (kembali) Akhir naskah ini terkesan mendadak, mengingat Tuwan Sarip sedang membicarakan penyelesaian konflik antara Mangkubumi dan VOC.