Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005)

Judul
Sambungan
1. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
2. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 006–012). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
3. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 013–021). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
4. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 022–031). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
5. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 032–040). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
6. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 041–055). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
7. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 056–068). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
8. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 069–083). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
9. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 084–095). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
10. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 096–108). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
11. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 109–119). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
12. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 120–132). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
13. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 133–142). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
14. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 143–147). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
15. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 148–151). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
16. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 152–161). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
17. Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 162–170). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
Citra
Terakhir diubah: 01-09-2024

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

Babad Kraton

--- [f. 1v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 1 dari 66

1703[1]

1. Dhandhanggula

[Sajarah wiwit Nabi Adam. Prabu Watugunung saking Gilingwesi mengsah suralaya. Radèn Banjaransari kapanggih Prabu Rara.[2]]

1. anglir silêm têmbang madu gêndhis | layang babad duk wiwit sinurat | ing Dite Êpon dinane | Prangbakat wukunipun | sasi Saban tanggalnya nênggih | salawe taun Êdal | pan sêngkalanipun | damar muluk wiku jagat |[3] sakathahe kang maca miwah miyarsi | sampun kirang ngapura ||

2. dening sastra băngga datan warni | warga[4] basane pan tuna liwat | tan patut nagri kramane | asaling wong sinau | sasar-susur tan wruh ing wadi | kramane tuna liwat | tan wrin ginaguyu | dhatêng kang utamèng sastra | kirang lakung[5] prayoga sami maoni | suka rêtna[6] ngèsêman ||

3. yyang aripta atêmbang artati | kang tinutur sajarahing nata | ing nusa Jawi sakèhe | dhihin ikang[7] lêluhur | Nabi Adam aputra Êsis | Êsis putra Nurcahya | Nurcaya[8] asunu | iya kang aran Nurrasa | nulya putra Sa[9] Yyang Wênang iku sigih[10] | aputra Sa Yyang Tugal[11] ||

4. Sa Yyang Tugal Guru putranèki | Guru [Gu...]

--- [f. 2r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 2 dari 66

[...ru] ika aputra lêlima | Sa Yyang Sambu pambarêpe | Brama ingkang pagulu[12] | Mahadewa panêngahnèki | Wisnu wuragilira | kang jumênêng ratu | jumênêng ing nusa Jawa | iku iya têtimbanganing agami | Islam nêgara Ngara[13] ||

5. pamêkase apan Dèwi Êsri | Bathara Wisnu jumênêng nata | Prabu Sèt pilih sisihe | lan malih kang winuwus | pan nêgara ing Gilingwêsi | ana jumênêng nata | aran Watugunung | sêmana ing nusa Jawa | pinarentah Prabu Sètmata kêkalih | samya digdayèng rana ||

6. ênêngêna wau kang ginupit | kang kocapa Yyang Pramèsthiboga | darbe sêsêkaran[14] mangke | watên[15] ing donya iku | pan wanodya warna yu luwih | nama putri ing Mêndhang | karsane Yyang Guru | dèn ugahakên[16] ing syarga[17] | pan kinarya garwa dening Yyang Pramèsthi | sira putri ing Mêndhang ||

7. tatkalanira sri narapati | Bathara Wisnu lagya pêpara | amanggih putri ta mangke | warnane luwih ayu |

--- [f. 2v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 3 dari 66

angluwihi putri sabumi | jêjuluke sang rêtna | Ni Mêndhang pinupu | binêkta mantuk mring pura | putri Mêndhang anulya kinarya rabi | dening kinarya nata ||

8. salaminira sri narapati | jumênêng ratu ing alam donya | dèrèng amanggih warnine | kadya sang dyah puniku | marmanipun kinarya rabi | dene sri naranata | ya ta Sa Yyang Guru | asru wau dukanira | mring kang putra Pramèsthi nênggih puniki | dene nêrak larangan ||

9. Sang Nêrada nulya dèn timbali | kakang Nêrada lah tulungana | mring alam donya dèn age | lah timbalana Wisnu | sira ikang jumênêng aji | ya ta Sa Yyang Nêrada | aglis nulya mudhun | dhumatêng ing alam donya | Prabu Wisnu anulya sira kapanggih | cundhuk lan Yyang Nêrada ||

10. Sang Nêrada lingira amanis | kaki Wisnu praptanisun[18] sira | kinakon[19] dening ramane | yayi Pramèsthi Guru | kinon nimbalana sirèki | lah sira tampanana | dikane Yyang Guru | sira kaki dèn marenan | dadi nata dosanira wani-wani | angage[20] sêsêkêran[21] ||

11. ikang akêkasih Mêndhang kaki | Sa Yyang Guru asru dukanira | marang sira iku kabèh | ya ta Bathara Wisnu | mênêng sira tan kêna angling | angrasa kalêrêsan | dukane Yyang Guru | anulya sang nata kesah | aglis prapta ing Waringin Pitu uni | apitêkur sang nata ||

12. asidhakêp apitêkur kalih | anutupi babahan nawa sanga |[22] andêlingakên tingale | anêdha sih pan sampun | ya ta Sang Yyang Nêrada aglis | mantuk ing syargaloka | matur ing Sang Guru | sampun manira kèn kesah | putra dalêm dhatêng ing Sapta Waringin | lan mari dadi nata ||

13. ênêngêna ya ta Yyang Pramèsthi | kang agunêm lawan Sang Nêrada | ikang kawarna ing mangke | Sang Raja Watugunung | nêgarane ing Gilingwêsi | purwane Nata Jawa | timbangane Wisnu | Sang Raja Selaprawata | kacarita prabu maku[23] nyakrawati | tulus jênênging nata ||

14. ya ta lami jênênge sang aji | nêgaranira puwara rêngka | akathah gara-garane | punang lintang kumukus | myang grahana surya lan sasi | udane salah măngsa | rêngka punang gunung | padha lèngsèr alorodan [aloroda...]

--- [f. 3r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 4 dari 66

[...n] | udan awu ping kalih udan karikil | lindhu ping pitu prapta ||

15. lindhu awor gêntêr patêr atri | sri nalendra ya trah[24] manahira | dening rêngka nêgarane | ya ta sira sang prabu | sêsarean watên ing kathil | kalawan ikang garwa | Dèwi Sinta wau | sarwi sira pinetanan | ikang raka dangu-dangu pan dumêling | ciri buthak sang nata ||

16. Dèwi Sinta nulya tanya aris | kakang prabu lah kêna punapa | buthak tuwan rumiyine | angling Sang Watugunung | buthak isun puniki yayi | duk alit bêbadna |[25] isun marang ibu | anuju angi si biyang | dipun gitik enthong isun rumiyin |[26] mila buthak kang sirah ||

17. nulya kesah isun saking panti | anusup ingong angayam alas |[27] lunga saparan-parane | sang dyah garjitèng kalbu | amiyarsa tuturing laki | amicarèng tyasira | kalingane prabu | ikang dadi lakiniwang[28] | putranisun iya uga ikang ciri | tilas sun gitik kuna ||

18. Dèwi Sinta angrasa ing ati | arsa tinutugakên akrama | angrasa lamun putrane | arsa sun aku sunu | dening sampun saekakapti | anugal[29] rasa mulya | kewran sang rêtna yu | igih[30] ta mangke punika | kang binasan anak rabi anak laki | masukêt Dèwi Sinta ||

19. risaksana Dèwi Sinta uni | abêbana dhatêng sri narendra | malaku kinalih mangke | lan widadari iku | ikang raka dhatêng nuruti | anulya mêpak bala | pan arsa anglurug | mugah[31] syarga adiloka | arsa ngrusak sakèhing dewata mangkin | ambayong[32] widadara ||

20. apan ta karsa kinarya rabi | dhatêng Sang Ratu Selaprawata | Dèwi Sinta sisihane | tan kawarnaa wau | kang kocapa dera sang kawi | ing syarga kaprahanan[33] | kayu padha rubuh | widadari kagegeran | myang dewata sadaya samya akikin[34] | kaya wong kêna pêjah ||

21. Yyang[35] Nêrada matur Yyang Pramèsthi | yayi Guru paran karya dika | ing

--- [f. 3v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 5 dari 66

syarga kaya mêngkene | pama salamènipun | angladosi ing dika sigih | dèrèng kula manggiha | ing păncadriyèku | asangêt kadya punika | laminira yayi amiyarsa warti | sing anak putu dewa ||

22. anênggih ratu ing Gilingwêsi | ajêjuluk Mah Selaprawata | arsa angugahi[36] mangke | dhatêng ing syarga iku | pan angrusak jawata sami | ambayong widadara | iku angkahipun | kinarya rabi sadaya | pêkênira lawan manira puniki | kinarya kêkêboan ||

23. lan sakèhing anak putu sigih | para dewa para samènira | tan ana năngga jurite | marang Si Watugunung | dibya sêkti tan ana tandhing | ratu gagah prakosa | ratu donya takut | Sa Yyang Guru angandika | yèn mêngkono kakang Nêrada kawarti | kita ngambila sraya ||

24. marang manusya ikang sinêkti | ikang ayogya kang ngalahêna | Si Watugunung jurite | Sa Yyang Nêrada matur | sigih ulun mudhun mariki | marang ing marcapada | angambil srayèku | ulun dhatêng umat kita | bokmênawi ulun puniki winalik | dhatêng ikang manusya ||

25. pamalike wau kang nêgari | dewa wau ngambil sraya manusa[37] |[38] punapa kaluwihane | paran sauran ulun | dibya wirang kawula iki | dhatêng ikang manusya | angling Sa Yyang Guru | lah sabudi pêkênira | kang Nêrada sok uga mantuka mangkin | ikang nyaguhi yuda ||

26. Yyang Nêrada matur Yyang Pramèsthi | yayi Guru para samènira | tan ana prayoga malih |[39] anging Bathara Wisnu | kang prayoga ingabên jurit | layak kang amusuha | mring Si Watugunung | nanging panêdha manira | yèn kasăngga ing jurit puniku yayi | Wisnu kita puwara ||

27. Sa Yyang Guru angandika aris | kakang Nêrada nênggih sêmbada | manira ing sakarsane | lah tumuruna gupuh | Yyang Nêrada tumurun aris | marang ing marcapada | sigra nulya rawuh | pêrnahe Wisnu Bathara | pan kapanggih pitêkur sidhakêp êning | anutupi babahan ||

28. Sa Yyang Nêrada ngandika aris | kaki Wisnu karan isun prapta |

--- [f. 4r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 6 dari 66

dudu karsanisun dhewe | dhapuripun ingutus | dening mangke sudarmanèki | iya ikang winênang | nimbali sirèku | sira kinèn maring syarga | ing suwarga pinarag ampuhan uni | dibya ikang prahara ||

29. lawan isun amiyarsa warti | kang agawe make[40] gara-gara | Si Watugunung wastane | Gilingwêsi puniku | nêgarane Si Selaardi | arsa mugah ing syarga | ta sami amusuh | kang widadari sadaya | karsanipun kinarya rabi ta sami | myang sêlir jêjamahan ||

30. pangandikane Sang Yyang Pramèsthi | marang sira kinèn mapaga |[41] Si Watugunung kyudane[42] | benjang yèn sampun kondur | pêjah dening sira mas kaki | dosanira ngapura | dening Sang Yyang Guru | lan jumnênga malih nata | anèng donya jumênênga nyakrawati | donya tanpa sisihan ||

31. Sa Yyang Wisnu aturira aris | kawula nuhun Sa Yyang Nêrada | tan lênggana ing karsane | rayi dika Sang Guru | nadyan dhatêng ing lara pati | lêbêtêna ing kawah | tan suwalèng kayun | nadyan asukua jaja | anglampahi ayahane Yyang Pramèsthi | amba datan lênggana ||

32. lah andika kantuna ing ngriki | kawula mantuk dhatêng ing wisma | apajar ing rayat mangke | nini ing Mêndhang iku | paran mangke wruhira uni | yèn ulun lumampaha | ing ayahan Guru | Sa Yyang Narada ngandika | hèh Si Wisnu apa karanira rabi | nini putri ing Mêndhang ||

33. sira iki apan lagi-lagi | sinaruwe marang sudarmanira |[43] andang ta sira mangkene | kêkangênan sirèku | lawan rabènira ni putri | benjing yèn wus kalakyan | pêjah Watugunung | makana[44] tapuk iya |[45] malêm sampe siyang malêm kêndhak ati | saya tidhak parentah ||

34. Bathara Wisnu turira aris | Sa Yyang Narada sapa ngandêla | ing awak puniki rêke | rèh ing ara yaktiku | solah mona[46] kalawan muni | tindak-tanduking lampah | yakti asung wêruh | nadyan tumêkaa lara |

--- [f. 4v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 7 dari 66

lawan pêjah yèn sampun warti ing rabi | tulus gènira tilar ||

35. Yyang Nêrada lingira amanis | iya bênêr kaki ujarira | lah muliha dipun age | nanging sampun adangu | sun antèni ta sira kaki | Sa Yyang Wisnu Bathara | dyan anulya mumbul | dhatêng madyaning awiyat | tan warnanên kocapa kang anèng puri | nini putri ing Mêndhang ||

36. du[47] kalane tinilar ing laki | lagya angidham-idham kaworan | ing make sampun wayahe | nanging duk kesahipun | wayahipun maka[48] mèh lair | dhatêng ki Nini Edhang[49] | ing sapukuripun[50] | sutanya amêtu lanang | aranana Radèn Mas Srigati iki | yèn wadon karsanira ||

37. ya ta tulus make jabang bayi | pan winarna lair miyos lanang | Ki Srigati kêkasihe | măngka kang saya sêpuh | dèn wastani Radèn Srigati | atakèn kang sudarma | kang ibu amuwus | sira nora duwe bapa | rara gêdhang isun tan aduwe laki | ikang putra angucap ||

38. ibunira lingira amanis | anak isun lah sira mênênga | isun awêwarta radèn | ramanira puniku | apan dudu manusa gusti | sayêktinipun dewa | aran Sa Yyang Wisnu | yèn sira arsa uninga | mangke nyawa sun aturane mas kaki | iya sudarmanira ||

39. sang kusuma akêkutug aglis | ngabong[51] mênyan saêndhasing gajah | sagênthong iku gêdhene | sigra Bathara Wisnu | prapta ngarsanira sang dèwi | kagèt sira tumingal | Sang Bathara Wisnu | ing wurinira kang garwa | lamun ana satriya anom apêkik | angling Wisnu Bêthara ||

40. Nini Mêndhang lah sapa puniki | ing wong lanang anèng wurinira | baya mitranira kuwe | sêdhêngane sirèku | yèn ulaha alambangsari | ayu anom ta sira | isun tilar dangu | apan pirang-pirang warsa | isun lunga kaya mêngkonoa yayi | ujar iku diwasa ||

41. Nini Mêndhang umatur ing laki | kawula nuhun mangsan Bêthara | tan angraos tan adipe[52] | darbèni tikah[53]

--- [f. 5r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 8 dari 66

dudu | suka panjingna baramagni | kawah Cadragumuka[54] | tan lênggana tèngsun | yèn nilibêna ing tingal | dhatêng dika suka yèn kita dhadhani | darbea tingal liyan ||

42. ing wong lanang ikang watên wiking[55] | igih puniku putra paduka | Radèn Sriganti[56] namane | kang katilar karuwun | dawêg nyidham kaworan uning | puniku warnanira | kagyat Sa Yyang Wisnu | ya ta emut ing wanteyan | dadya ngucap iya isun wus alami | tan èngêt ing titipan ||

43. iya aja sira runtik nini | isun dhewe ikang kalimputan | dene putra wus agêdhe | nanging wêwêkas isun | dèn abêcik isun gadhuhi | ya ta kawruhanira | putranira iku | dadi prajurit digdaya | putranira kang amusuh ing ajurit | pilih ikang nănggaa ||

44. karan isun iki ta mas yayi | atêtilik marang jênêngira | wêkasan isun mas anggèr | kapanggih lan sirèku | isun gusti dipun timbali | mring padanira Wênang | isun kinon mujuk[57] | mugah ing Jogringsalaka[58] | kinon mapag musuhe Sang Yyang Pramèsthi | aran Selaprawata ||

45. pan nêgaranira Gilingwêsi | arsa agêmpur[59] ing kadewatan | abayong widaya kabèh | ya ta tumulya matur | dhatêng ibu Radèn Srigati | ibu puniku sapa | rowangira luguh[60] | dening batên[61] katingalan | Nini Mêndhang angling mring putranira ris | yaiku ramanira ||

46. Radèn Srigati umatur aris | anuwun ibu dika wêruhna | ing rama lah dipun age | angling Bathara Wêsnu | putranisun Radèn Srigati | yèn têmên-têmên sira | ing titipan isun | dening ta sira uninga | marang isun saksana Radèn Srigati | uninga ikang rama ||

47. pan mancarong[62] cahyanya lir sasi | gêbyar-gêbyar ya ta kadi kilat | murub lir daru sênêne | ya ta kang punang sunu | atur bakti nungkêmi siti | matur dhatêng kang rama [ra...]

--- [f. 5v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 9 dari 66

[...ma] | lah kawula tumut | yèn rama magut ayuda | pêjah gêsang kawula tan arsa kari | alêbur tapak dika ||

48. Sa Yyang Wisnu angandika aris | putranisun aja milu aprang | durung usumira radèn | rare milu acucuh | lawan nora winênang kaki | jalma mugah ing syarga | lah ta nimas ratu | uwis ta sira karia | dèn abêcik rumêksa putraning rèki | Wisnu sigra umêsat ||

49. nulya andêdêl sira pratiwi | sampun prapta madyaning awiyat | kadya andaru lampahe | prapta Waringin Pitu | Yyang Nêrada ya ta kapanggih | nulya angucap sira | lah prapta Ki Wisnu | lami saya ati[63] kita | tidhak juga manah lami tidhak prapti | Wisnu makan bininya ||

50. sudhah lama kita bêlah bini | baru dhatêng tuwan saya mintak | sama parampuhanane | dhiyan lagi bêkitu | alu pêgi sabula[64] sami | alêkas tidhur sama | pasthi dhiya mau | kalu sudhah cuki dhiyan | lêkas madhi[65] sudhah makan sira nèki | lêkas tidhur ta lagya ||

51. tan asuwe wau nulya angling | wahak[66] isun iki tanpa ngrasa | tinetah marang dewane | dene isun tan tumut | ing lakune sudarma mami | paran tuwasing yayah | kang kaya wak isun | panêdhanisun ing dewa | pêjah gêsang parêka maring rama ji | tan arsa sun kantuna ||

52. sigra mêsat Rahadyan Srigati | sampun mêdal prapta ing awiyat | datan asuwe lampahe | prapta ing Wringin Pitu | ikang rama nulya kapanggih | Radèn Srigati sira | anulya aluguh | anèng wurine kang rama | Yyang Narada kagyat sira aningali | wau kang lagya prapta ||

53. Yyang Narada sigra nulya angling | lah kaki Wisnu iku ta sapa | kang luguh anèng wurine | ya ta anolih Wisnu | tiningalan ing putranèki | nulya sira angucap | igih sutèng isun | patutane Nini Mêndhang | ikang aran punika Radèn Srigati | angling Sa Yyang Nêrada ||

54. sira iki ta Ki Wisnu kaki |

--- [f. 6r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 10 dari 66

munduran wuwuh ing dosanira | iya si mandah-mandahe | kauningana iku | Yyang Nêrada dènira peling | marang Ki Wisnu sira | dadi apa iku | kadêngangana ta sira | dadi apa pasthine manggih bilai | lah aja sira gawa ||

55. mangke padha tinigala[67] kaki | êndi ana uma[68] marang syarga | yakti akuthuh têmahe | lah payo kaki Wisnu | dipun egal[69] mangkat tumuli | adangu ramanira | ya nganti sirèku | risaksana angandika | Sa Yyang Wisnu angajak Nêrada sigih | mugah mring kadewatan ||

56. tan asuwe lampahnya glis prapti | prênahira êndhut Blêgêdaba | wot Si Ogal-agil rêke | lawang Selamangukuh | Yyang Nêrada lingira aris | Ki Wisnu arèrèna | ing kene karuwun | sutamu măngsa nusula | nadyan bisa angambaha ing pratiwi | êndhut măngsa bisaa ||

57. mêngkana uwot Si Ogal-agil | ikang amipit lawang punika | ujar kang manusa kabèh | tan wênang ngambah iku | lah ta payo umangkat aglis | wus adangu araryyan | sigra lumastantun | tan antara nulya prapta | ing dewatan cumundhuk lan Sang Pramèsthi | anulya pagunêman ||

58. datatita lingira ing nguni | kawarnaa kang kantun ing ngrika | Radèn Srigati lampahe | watên Waringin Pitu | tansah sira angling pribadi | yèn têmên-têmên sira | putrane Sang Wisnu | muga isun tinêkana | dening dewa sakarsane sun ing nguni | sadya tut buri bapa ||

59. nulya mangkat Rahadèn Srigati | wus angambah mangke jumantara | Selamantangkêb[70] kandhêge | wot Ogal-agil iku | Blêgêdaba kandhêge rèki | Radèn Srigati ika | wus angambah rèku[71] | anulya wau kang rama | wus kapanggih wau ikang rama sigih | kagyat Sa Yyang Narada ||

60. Yyang Nêrada mundur sarya angling | kaki Wisnu ujar isun apa | ing wau marang dhèwèke | iya anakirèku | ikang dadi dukaning rèki |

--- [f. 6v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 11 dari 66

lah sapa sumanggupa | nadhahi bêbêndu | lah kaki sira lugaa[72] | mapan[73] musuh marang Raja Selaardi | sirahe dèn kagawa ||

61. lan pangandikane Sa Yyang Pramèsthi |[74] anakira pinundhut sang nata | kinarya tawur syargane | Sa Yyang Wisnu amuwus | aturêna sêmbah ngong iki | dhumatêng Sa Yyang Wênang | kalakung anuwun | punapa parentah tuwan | anglampahi ayahane Yyang Pramèsthi | sutèng ulun pêjaha ||

62. saupami mênanga kang jurit | Watugunung pêjaha kawula | sapa rowange ing têmbe | atapa syarga luhur | lan upami kawona kami | anglampahana pêjah | igih sutanisun | ikang pêrang tumut pêjah | rèhning urip sapa ikang dèn kayani | yèn dede sutèng garwa ||

63. yèn sêmbada rêke pun Srigati | yêktinipun kawula palastra | lamun mêkatên dikane | Sa Yyang Pramèsthi Guru | pan kawula tan purun jurit | tan arsa tămpa syarga | lêhêng adhêdhukuh | nanging Srigati uripa | Yyang Nêrada wuwusira rum amanis | itu bêtul katanya ||

64. dhingin-dhinginnya tidhak masilib | sama juga dhêngên natiyasa[75] | sikarang bilang sayange | ya tu[76] tumulya matur | Sang Nêrada mring Yyang Pramèsthi | amopo putra dika | tan purun amagut | lamun nuhun ngapuraa | sadosane dhatêng ikang anak rabi | punika tur kawula ||

65. dèrèng kongsi wau Yyang Pramèsthi | nulya mirsa kang surak lir gêrah | kapitu iku syarane | angandika Sang Guru | kang Nêrada apa karêngi | syaranira lir gêrah | pitu syaranipun | Sang Nêrada nulya mirsa | sampun awas nulya matur Yyang Pramèsthi | yèn mêngsah agêng prapta ||

66. wontên mangke sajawining kori | Selamantangkêb gènira mapag | Watugunung sabalane | surakira gumuruh | lir barondong syaraning bêdhil | gong maguru găngsa |[77] bêndhenya angukung[78] | têtêge kaya butula | kadipundi karsa dika Yyang Pramèsthi | tan wande katiwasan ||

67. Sa Yyang Guru datan kêna angling | amiyarsa ature Narada | liwung ing angên-angêne | awak gumêtêr asru | waja gathik manah kumitir | bêbakong[79] [bê...]

--- [f. 7r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 12 dari 66

[...bakong] têtarungan | garayok ing wuwus | kang Nêrada paran karsa | isun anut ing karsanira inguni | kasanggane ki arya ||

68. Sang Nêrada aturira aris | datan malih ikang aprayoga | amung pun Wisnu yogane | karane yayi Guru | sinapura sadosanèki | suta myang garwanira | nadyan ulun besuk | adarbea karsa duka | sampun mangke sêtêngahing karya yayi | puwara ulun tiwas ||

69. nadyan dika jumênêng Pramèsthi | anèng syarga pan dèrèng karuhan | ing mênang lawan kawone | angandika Sang Guru | timbalana kakang sutèki | lah iya sun apura | ing sadosanipun | nadyan luguha ing syarga | dèn jaluka yèn Si Watugunung mati | isun kakang pan lila ||

70. nanging kunarpane ta ing nguni | kagawaa Si Ardi punika | sun lêbokkên kawah kene | ya ta anulya gupuh | Yyang Nêrada sigra nimbali | marang Wisnu Bêthara | lah ta kaki Wisnu | sira tampia timbalan | ing Sang Guru sira pan kinèn ajurit | dosanira ngapura ||

71. pan dosane anak rabinèki | sinapura dening Sa Yyang Wênang | nanging yayi pamundhute | mayide Watugunung | dèn gawaa ing sira yayi | karya isining kawah | matur Sa Yyang Wisnu | andika matur sandika | mugi isun antuka ikang pangaksi | sira Sang Jatiwênang ||

72. nulya mangkat Sang Yyang Wisnujati | saking ngarsane Sa Yyang Nêrada | sigra prapta tan asuwe | ngarsane Watugunung | Sa Yyang Wisnu ngandika aris | marang sira sang nata | lah Sang Watugunung | sira iki arêp apa | dening sira agawe rêngkaning bumi | myang rêngkaning kang syarga ||

73. lah duraka apa sira panggih | awèh gara-garane ing syarga | apa kang dadi atine | anjaluka maringsun | ngong ladèni karsaning rèki | Raja Selaprawata | asru dènnya muwus | lah sapa ikang angucap | antèkêna isun arsa ngudanèni [ngudanè...]

--- [f. 7v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 13 dari 66

[...ni] | ing cacah warnanira ||

74. Sa Yyang Wisnu angandika aris | mênawa sira tambuh tênaya | isun dewa sayêktine | aran Bêthara Wisnu | sri narendra gumuyu bêlik | sarya sira ngandika | êndhas pêlènisun | isun sidhêp dudu dewa | jangjènisun yèn dewa aja kaèksi | yèn dudu[80] dewa sira ||

75. Bathara Wisnu nulya sira glis | katingalan dening sri narendra | ya ta dumêling warnane | cahyanira sumunu | anglir sasi purnamasidi | sri narendra ngandika | sarwi nampèl pupu | iku padha lan manusya | warnanira tan èrèp isun ajurit | wus kagêm astaniwang ||

76. nanging sira tan sun pagut jurit | eman rusake sêsinomira | awêl[81] wong bagus patine | payo jaji[82] lan isun | lah jawabên cangkriman mami | yèn kajawab dènira | patènana tèngsun | sêsêmpalên awak iwang | padhatinên kalamun tan jawab iki | ing syarga isun rusak ||

77. lan sakèhe ikang widadari | mapan isun turunkên sadaya | sun karya rabiku kabèh | angling Bathara Wisnu | aja kibir sira ing ati | yèn isun durung pêjah | sira Watugunung | lah ta mara ucapêna | suwalira dèn kêbata Selaardi | sang nata nulya ngucap ||

78. uwit adhakah uwoh adhikih | wit adhikih uwohe adhakah | Wisnu lah jawabên age | angling Bathara Wisnu | woh adhakah uwit adhikih | iku apan sêmăngka | kang satugilipun[83] | woh adhikih wit adhakah | pan waringin jola Raja Selaardi | malongok tan angucap ||

79. marmanira sang nata tan angling | angrasa mangke yèn kabênêran | Sang Wisnu pangandikane | hèh ta Sang Watugunung | dèn prayitna têka ing jaji | sigra nulya cinakrama[84] |[85] gulunira rampung | tumulya pêjah sang nata | wus sinêmpal sarira glis pinadhati | mring Sang Wisnu Bêthara ||

80. nulya binêkta kang punang jisim | mugih[86] maring syarga adimulya [adimu...]

--- [f. 8r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 14 dari 66

[...lya] | datan asuwe lampahe | Sang Yyang Wisnu wus rawuh | ing syarga cundhuk Sang Èsthi[87] |[88] umatur awotsêmbah | Sang Wisnu mring Guru | igih sampun kalampahan | mangke pêjah Maharaja Selaardi | gusti dening kawula ||

81. nanging pêjahipun Selaardi | datan kawon gènipun ayuda | kawon dening cangkrimane | suka tyasnya Sang Guru | ênêngêna dera sang kawi | warnanên Dèwi Sinta | sapatilaripun | kang raka Selaprawata | agung muhun ing siyang myang ing latri |[89] nêkakên[90] gara-gara ||

82. gêntêr patêr lindhu awor liris | galudhug gumêr gêlap liwêran | udan awu myang selane | gênge sagênuk-gênuk | ing kasyargan kadi ginojing[91] | widadari myang dewa | kagegeran gugup | ing syarga kaleban toya | widadari anglangi kadya mêmêri | mangkruk-mangkruk nèng pucak ||

83. Sa Yyang Guru angandika aris | kakang Nêrada puniku sapa | agawe gara-garane | pan Watugunung lampus | Yyang Nêrada ngandika aris | dening Selaprawata | ikang karya iku | gara-garane Ni Sinta | satilare lakine agung anangis | yèn dalu tutug siyang ||

84. nulya ngandika Sa Yyang Pramèsthi | kakang Nêrada lah tumuruna | Ni Sinta warahên age | lamun lakining rèku | Watugunung aurip maning | sigra Sa Yyang Nêrada | gènira tumurun | nulya prapta pêrnahira | Dèwi Sinta Sang Nêrada muwus aris | Ni Sinta lah mênênga ||

85. jangan susah nyonyah ponya ati | ponya laki mapan sudhah gêsang | jangan walangadi[92] mangke | sakarang ini rawuh | kalu tidhak sakarang ini | nanti sabêntar lusah | ponya laki rawuh | mênêng sira Dèwi Sinta | sapa sitên[93] angandika tan kaèksi | dèning kaya Wêlănda ||

86. Yyang Nêrada ya ta muwus aris | Nini Sinta têka sabarêna | ambatang Wêlănda [Wêlă...]

--- [f. 8v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 15 dari 66

[...nda] mringong | prak kêmprong kali gintung | isun uga dewa pratiwi | aran kaki Nêrada | kalangênan Guru | ya ta sira nulya lunga | Ki Narada Ni Sinta sumyar ing ati | amiyarsa ing warta ||

87. kadi ta wong mati urip malih | angrasa panggih lan lakinira | sakêdhap ika dewane | sêksana nulya mantuk | gara-gara kasyargan adi | sira Ni Dèwi Sinta | tansah ngayun-ayun | dhatêng wau ikang raka | pan sadina-dina maksih dipun anti | myang jangkêp tigang dina ||

88. Dèwi Sinta angling jroning ati | sun amirsa wartane wong kuna | manusya mugah syargane | têkan nak rabinipun | iki têka nora kapanggih | lan ujaring wirayat | iki nêdha tuhu | yèn lakinisun gêsanga | lah mantuka marang marcapada malih | tan bêtah isun pisah ||

89. padha dene kaki dewa uni | satuture nora kalêksanan | dewa garoh[94] sayêktine | baya dewa agêblung[95] | angarenah bari angutil | amrih isun mênênga | gèn isun amuwun | risaksana Dèwi Sinta | nulya niba ing siti anjrit anangis | anêkakkên prahara ||

90. alah dhingine ikang kaèksi | gègère wau i[96] kangdewatan[97] |[98] karubuhan kasyargane | udannya awor lesus | gêntêr patêr mêndhung alingi | dewa padha wurahan | matur Naradèku | punapa ta ikang karsa | Yyang Pramèsthi dening kathah susahnèki | ing syarga kagegeran ||

91. alah dhingin dene mêngko iki | gara-gara kalintang gêngira | anak putu sakathahe | para juwata kusut | bayu badranira dhatêngi | ing kasyargan kaleban | dewa padha kukud | Sa Yyang Guru angandika | lah ta kakang sapa ikang gawe iki | gara-garaning syarga ||

92. Yyang Nêrada nulya matur aris | marmanipun sakathahing dewa | tan angadêg kêkêndhile | nênggih Ni Sinta wau | kang anangis raina wêngi | ulun kalawan iwang |

--- [f. 9r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 16 dari 66

tinarka puniku | lamun dewa angarenah | dadi mangke dawêg inguripkên malih | Raja Selaprawata ||

93. sakanane tinarka ayêkti | ja ilngaran[99] dura punapa |[100] kaya apa wêkasane | agung gègèr nak putu | katon lamun tan asêkti |[101] Sa Yyang Wênang lingira | lah kakang sirèku | Watugunung uripêna | Yyang Narada sigra sira angling aris | Watugunung uripa ||

94. iku ciptane Sang Yyang Pramèsthi | Watugunung tumulya agêsang | mulya kadya duk waune | nulya sira tinantun | mring Narada Sang Selaardi | lah ta sira mantuka | mring alam donyèku | panggiha lan rabinira | jumênênga Ratu Gilingwêsi malih | Watugunung turira ||

95. Yyang Nêrada kawula puniki | aturna marang Sa Yyang Jatika | ing sêmbah kula ta mangke | kita tan arsa mantuk | dhatêng donya jumênêng aji | punapa luwihira | ing donya puniku | isun tinetah[102] ing syarga | kudu mantuk maring marcapada malih | igih tanpa wêkasan ||

96. wirayate ikang dhingin-dhingin | ing wong mugah ing syarga punika | padha tês suta wargane | lah aturêna iku | Yyang Nêrada ing atur mami | dhatêng Sa Yyang Wênang |[103] nadyan kawulèku | dinakokna[104] anèng syarga | pan lênggana yèn tan dha[105] anak rabi |[106] wăngsa kadang sadaya |[107]|

97. Sang Narada nulya matur aris | marang padanira Sa Yyang Wênang | pan sampun gêsang umate | kang aran Watugunung | nanging wau kawula tari | mantuk ing marcapada | igih batên purun | nadyan si watên ing syarga | yèn tan dhatêng anak rabi kula iki | wăngsa kadang sêdaya |[108]|

98. Sang Nêrada nulya matur aris | marang padanira Sa Yyang Wênang | pan sampun gêsang umate | kang aran Watugunung | nanging wau kawula tari | mantuk ing marcapada | igih batên purun | nadyan si watên ing syarga | yèn tan batên wăngsa kadang anak rabi | igih asru lênggana ||[109]

--- [f. 9v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 17 dari 66

99. panêdhanipun pun Selaardi | lagênga[110] watên make ing syarga | dhumatêng anak rabine | miwah sêntananipun | tigang dasa binêkta uni | mugah dhatêng ing syarga | punika turipun | angukuhi kang wasiyat | datan kêna ing owah kalawan gisir[111] | pan sampun jangjènira ||

100. Sa Yyang Guru angandika aris | yèn mêngkono Si Selaprawata | andarung ing pamogoke | Sa Yyang Nêrada matur | sampun dika duka kapati | dhatêng Selaprawata | awrat babotipun[112] | ing mangke watên ing syarga | Watugunung ya urip tan kêna pati | urip sami lan dewa ||

101. yèn akurda gih pun Selaardi | para juwata sitên puruna | ulun kita tanbuh bae | kewuhan Sa Yyang Guru | nulya sira ngandika aris | lah ta kakang Nêrada | turutana iku | Watugunung pandhanya[113] |[114] ugahêna ing syarga tumuta myang rabi |[115] lan kadange sadaya ||

102. ugahêna lah têka saiji | sadulure tigang dasa pisan | ing pêndhak Dite saure | punika purwanipun | watên wuku ing tigang dèsi | igih sadulurira | ing Sang Watugunung | ing sampunira palastra | Sa Yyang Guru kasyargan mantuk tumuli | jumênêng adilira ||

103. Sa Yyang Nêrada umatur aris | yayi Guru putra jêngandika | Si Wisnu sira wêkase | apan karyane sampun | ing ayahanira myang gusti | yèn sawawi andika | tinurunkên wau | dhatêng anak rabènira | jumênênga ratu marcapada malih | puniku yèn sêmbada ||

104. ing marcapada puniku yayi | lamun dika tan anandurana | anak putu dika rêke | yakti cupêt puniku | panjênênganira nrêpati | tanah Jawa punika | yakti ara-uru | Sang Yyang Guru angandika | iya bênêr kakang ing ujaring rèki | tan ana ikang salah ||

105. lah ta kakang turunana aglis | anakira Sang Wêsnu Bathara | marang alam donya [do...]

--- [f. 10r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 18 dari 66

[...nya] rêke | têkan nak rabènipun | jumênênga ratu ing benjing | nanging aja manusya | ratuning lêlêmbut | Macawalu[116] puranira | ikang dhingin punika Gunung Marapi | kapindho Pamancingan ||

106. kaping tiga Kabarehan sigih | kaping pate rêke ing Lodhaya | kaping limane ta mangke | iya kuwoning lêmbut | kaping nême Sêptawaringin | kapitu Kayulandheyan |[117] ing kawalunipun[118] | lah iya desa ing Roban | gih puniku minăngka karatonnèki | têkan nak putunira ||

107. nanging ta rêke wêwêkas mami | marang sira ing sapukur iwang | anak putunira kabèh | ikang jumênêng ratu | sira kona ngidhêpa kaki |[119] marang ing sanakira | ratu manusèku | iya barang sapolahira |[120] lah dèn tuta ayya ta dipun têbahi | muwah yèn manggih karya ||

108. lah Ki Wisnu turunana aglis | myang anak isun Bathara Brama | tumuruna donya rêke | sira dadia ratu | kadhatone ing Gilingwêsi | agêntènana[121] sira | mring Si Watugunung | sira nêdhakêna nata | nusa Jawa anulya sira sung bêkti | tumêdhak marang dunya ||

109. tulus gènira jumênêng aji | Sa Yyang Wisnu pan dadi nalendra | sineba lêlêmbut kabèh | Sang Yyang Brama pan tulus | dadi ratu ing jalma sigih | Gilingwêsi nêgara | nusa Jawa nukul[122] | ya ta wus alama-lama | apêputra Sang Yyang Wênang iku sigih | èstri Bramani ranira |[123]|

110. Ni Bramani aputra puniki | Sang Tridhustha[124] nênggih putranira | Karikanan[125] pan wastane | Karikanan asunu | Nusanasa[126] ikang wêwangi | Manusanasa[127] punika |[128] anulya asunu | Bathara Sêkutrêm ika | apêputra Bêthara Sakri puniki | Sa Yyang Sakri pêputra ||

--- [f. 10v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 19 dari 66

111. Bêgawan Palasara puniki | nulya nêdhakkên Biyasa ika | Pandhu Dewanata namane |[129] Ngastina nêgarèku | wus alama nulya sang aji | Sang Arjuna punika | nênggih putranipun | Sang Arjuna apêputra | sira Radèn Abimanyu kang wêwangi | wus samya apralena ||

112. sasirnane Sang Bimanyu uni | garwanira wawrat sêpuh iya | wus lami lair putrane | ya ta sang ayu iku | wus alami gènira yogi | kang putra miyos lanang | pan jumênêng ratu | gêsange kang rama iya | datan katon jumênêng ratu kariyin | nulya tumêkèng seda ||

113. ajêjuluk Raja Parikêsit | pan jumênêng ratu ing Ngastina | Sang Yudayana madyane | Yudayana asunu | Gêndrayana ikang wêwangi | aputra Jayabaya | srina[130] nagrinipun | Sang Jayabaya pêputra | ingaranan Jayawijaya anênggih | putra Jayawisena ||

114. Jayawisena pêputra sigih | kang anama Kusumawicitra | Ki Citrasoma mêdyane | Citrasoma asunu | Păncadriya ikang wêwangi | aputra Anglingdriya | punika asunu | Sang Raja Suwelacala | pan jumênêng nalendra ing tanah Jawi | iya Purwacarita ||

115. Sang Raja Selacala ku sigih | apêputra Sri Mapugung[131] ika | Jugulmudha pêpatihe | Sri Mapugung asunu | Kêndhiawan ikang wêwangi | apatah[132] ing Kunthara | punika ta wau | iya anak Jugulmudha | Kêndhiawan lêlima putraning rèki | Ki Manguyun ing ngarsa ||

116. karêmêne nênggih among tani | dadi ratu ing wong tani ika | kang wisma anèng Bêgêlèn | Sandhanggarbo pagulu | karêmêne ika agrami | dadi ratu sudagar | kang wisma Jêpèrèku |[133] panêng-panêngahe [panêng-...]

--- [f. 11r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 20 dari 66

[...panêngahe] Karungkala |[134] karêmêne saba wana apan dadi | tuwaburu ratunya ||

117. ing Parambanan wismaning rèki | iya iku ta Sang Ratu Baka | Tugulpêtung[135] sumêndhine | adèrès[136] rêmênipun | dadi ratu wong karya uni | Karsik Kêndhayu[137] ika |[138] nênggih kang waruju | arêmên sutapa setan | pan jumênêng ratu ing Koripan nênggih | agêntèni kang rama ||

118. sakathahe sanak papat iki | samya suka bulupêktinira | galondhong arêng-arênge | marang Karsi Kêndhayu | kang jumênêng Koripan sigih | Kêrsi Kêndhayu ika | gasal[139] putranipun | pambayun Rara Suciyan | igih nuli pagulu Miluhurnèki | iya natèng Jênggala ||

119. panêngahe Lêmbuwata uni | iya iku pan natèng ing Daha | Lêmbumangaran sêndhine[140] | iya pan dadi ratu | ing Gêgêlang ikang wuragil | Ni Ragil Pranggiwăngsa | pan akrama iku | antuk Lêmbuamijaya | pan jumênêng ratu anèng Singasari | duk Jawa panacapat[141] ||

120. Lêmbumiluhur pan dadya aji | Mêndhang Adongijo[142] Mardadu rannya |[143] ing Kadhiri nêgarane | Pangarang nagrinipun | ing Gêgêlang ing Singasari | Ki Lêmbuamijaya | dening kang waruju | wuragile Pranggiwăngsa | ing Koripan Lêmbuamiluhur siwi | Rahadèn Kaparembang ||

121. iya Panji Pangastène sigih | garwanira putri ing Mêmênang | nulya wêka lanang make | Laleyan putranipun | apêputra Banjaransari | ngadêg Mêndhangkamulan | kaping pindho iku | nulya nêgarane rêngka | pagring bangêt wirang musna sing nêgari | lan kathile kancana ||

122. mangilèn tapa jro guwa uni | duk sêmana nora nana nata | gumuka ubul[144] bae rane |[145] ênêngêna [ênêngê...]

--- [f. 11v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 21 dari 66

[...na] winuwus | rêrusuhan ing tanah Jawi | prasamya rêbut angkah | agêmpur-ginêmpur | sadhenga[146] rosa kèringan | bang kulon ana wong luwih |[147] wismane Sundha rowang ||

123. rosa kèringan tan ana wani | anak putune lakung akathah | ki pinituwa arane | arudatin ing kalbu | dening ora aduwe aji | atapa nêdhèng dewa | lawan garwanipun | ana syara kapiyarsa | hèh lungaa ing jro guwa ana aji | jujungên[148] mutêr ing rat ||

124. kagèt awungu egal lumaris | lawan garwane gya manjing guwa | kalunta-lunta lampahe | manjing guwa nrang gunung | sakèh guwa dipun lêbêti | nora nana kapêdhak | èmêng manahipun | nulya mulat kidul wetan | ana teja manthêr age dèn parani | kang aran Guwa Murya ||

125. lakung akêr[149] norana wong wani | jalma mara sato mara pêjah | manuk mibêr tiba akèh | ki tuwa ambêk lampus | manjing guwa lan garwanèki | jro guwa lir kadhatyan | tundha korinipun | ingapit-apit paseban | sampun manjing kori tiga aningali | cahya jro guwa padhang ||

126. anyamadi lir padhanging sasi | jroning guwa padhang lir raina | ki tuwa awas tingale | wontên satriya turu | lakung bagus lênggah nèng kathil | wus aduga[150] ki tuwa | lamun bakal ratu | anulya pinalajêngan | lan kang gêrwa[151] karsane ayun ngabêkti | kang nendra nulya ilang ||

127. kaki tuwa gona ing kathil kari |[152] lakung gêgêtun nora angucap | lajêng dèn tugu[153] kathile | alami nèng ing ngriku | apratapa lan garwanèki | ênêngêna winarna | kang musna ing wau | Banjaransari lumampah [luma...]

--- [f. 12r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 22 dari 66

[...mpah] | nutugakên kantun sabawang sumilir | yèn durung nora dadya ||

128. manjing wana mugah jurang ardi | nora kèndêl tan dhahar anendra | tan ana sinêdya mangke | anut karsa dewa gung | duk sêmana Banjaransari | amigah[154] marang arga | na dhukuh kadulu | na pandhita sidik tapa | asri katon turi bang pisangnya wilis | tirta anut ing marga ||

129. praptèng sêkaran sêndhangnya wêning | pan kacaryan Bêbanjaransêkar | abra asinang sêkare | tirta pating palancur | saking parang toya duk mijil | manthêng tibèng ing sêndhang | yèn tinon lir pêcut | kèdêran parang wedang ta | pan nyamburat amancur parang taritis | ramya paksi don wohan ||

130. komba ngambang srigadhing nèng ngigil[155] | sêndhang toyanya gumilah |[156] ing parang-porang prênèha |[157] camara rètès ngugul[158] | ingecokan[159] kang punang paksi | parkutut dêruk umyang | sri munya angukung | lamat-lamat kapiyarsa | mrak ngalayang ya ta wau monya anjrit | sri kang kapala sêkar ||

131. sêkar rêgulo gambir malathi | kalak kênonga cêpaka[160] ngambar | wratsari jêlamprang jêne | pacar cina lan santun | pacar banyu sruni taluki | soka ngukuli[161] toya | sinang sêkaripun | pandhanwangi pudhak ngambar | anut marga pandhatsurat[162] angidêri | sumêla găndapura ||

132. pucang lulub gadhing pucang ranti | anut ing marga ababar[163] mayang | pucang piji pucang dhawe | dulu Banjaransantun | pan arêmên kang pasang rakit | tirta anut ing marga | mijile lumuru |

--- [f. 12v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 23 dari 66

sêkar rêntah anut toya | arsa siram Rahadèn Banjaransari | wus siram abusana ||

133. gumrènjèng[164] toya sing tutuk mijil | tibèng bèji gamrujug[165] syaranya | lakung drês wening iline | ulam asri asêlur | lir anapa pangidhêpnèki | samya mijil sadaya | pêpanthan dinulu | uninga Banjaransêkar | pasêmone iwak ika anêmoni | jatine iya uga ||

134. lajêng rahadèn pratapan prapti | umarêk sang adi panêmbahan | mulya wus tinuduhake | kinèn mangilèn sampun | murang-murang nusup wanadri | kalêsan nulya raryyan | dulu taman agung | pêpêthetan sri kawuryan | gapura gêng ingukir rinajah[166] wardi | pinatik nawarêtna ||

135. muncar-muncar warna sêsotya di | kadi taman syarga adi mulya | dede manusa kang gawe | adawa yèn winuwus | kurang căndra pan luwih kawi | Radèn Banjaransêkar | raryyan arsa adus | kagèt syarane gumêrah | jro gapura kang adus pan widadari | lajêng Banjaransêkar ||

136. nulya ana ikang têngga kori | wong wadon tuwa ciklu wus mamar | tumibèng dhêngkul jagute[167] | wus budhêg gènnya lênyapu |[168] nulya takon Banjaransari | wali tan sinauran | jinawil ajumbul[169] | budhêge si nini waras | kamanisên satuhune widadari | arsa mibêr cinandhak ||

137. nini tuwa sambate drêwili | sira kapakakên iya iwang | Banjaransari ujare | aja kadukan isun | arsa takon mring sira nini | bulah sira anoma | ana

--- [f. 13r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 24 dari 66

wadinipun | sabdane ratu atapa | tinurutan ing dewa ni tuwa nuli | nulya nom warnanira ||

138. angluwihi ayune rumiyin | luwih anome kala parawan | lakung suka tarimane | bêkti sumukêm[170] suku | apa isun walêsna gusti | Radèn Banjaransêkar | dhuh aja kagugu | tutungên[171] manira tanya | taman iki sapa ikang aduwèni[172] | ni rara tur pranata ||

139. nênggih kang darbe sang prabu èstri | pan punika guruning wanita | widadari satuhune | ratu-ratuning ayu | patang puluh kang widadari | sakyèh ikang parêkan | lan sine kadhatun | sèwu dhomas kênya raras | pan karyane kinèn samya têngga kori | myang karyaning wanodya ||

140. ratu ayu tuhu sêtya luwih | dahat datan arsa krama ika | ya sapa arane katong | rêtnaning rat murdèng rum | warnanira asalin-salin | sadinane ping sapta | tur lantip ing sêmu | ratu sêkti mahambara | nagrinira ing Galuh punika gusti | norana kang uninga ||

141. jalma mara sato mara mati | kang tumingal amasthi kasmaran | mila ngalingan sang rajèng | dèrèng măngsa kadulu | benjang prapta ikang darbèni | puniki kaliyatan | jangkane sang prabu | karane sira tuwa |[173] ulun dhingin kinasihan ing sang aji | kabêndon sinupatan [sinupa...]

--- [f. 13v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 25 dari 66

[...tan] ||

142. yun[174] pinatèn katon bêncik[175] mami | ingapura kinèn têngga lawang | ing taman iki purwane | apa ikang gumuruh | apa ika sun amiyarsi | widadari punika | gusti sami adus | ing taman ika larangan | lakung akêr nora nana kang pratami | yèn dede niyakang[176] rat ||

143. balik tuwan kula nuhun angling | sapa sintên têdah lan pinăngka | ayun wruha darunane | purwa wêsana ulun | kita lawan dèrèng ningali | satriya kadya tuwan | lir Asmara nurun | dening ta wuryan kalintang | sapa sitên dhuh gusti sinambat ing sih | wiking pundi pinăngka ||

144. isun iki wong mêndhang kasilir | brăngta lit isun tumêkèng tuwa | dèrèng uning wêsanane | nglangut saparan kayun | babarana manira gusti | besuk manira jarwa | yèn panggih sang prabu | wis matura isun arsa | manjing taman arsa adus nginum warih | anuhun sarêng kentar ||

145. kawarnaa Dyan Banjaransari | manjing taman mandhêg sêsêkaran | amêthik kusuma ngage | gandanya marbuk arum | warna-warna kang punang sari | sêkar dangune nglirang | ngayangan dinulu | marbuk jaga[177] lèk asana[178] | bêbanjaran punang sêkar amêpêki | adawa yèn winarna ||

146. manjing taman ngura-ura lêlungid |[179] kakawin kidung muluk syaranya | lulungane[180] nolih kabèh | Radèn Banjaransantun | dhasar bagus syara amanis | lir ngalapêna jiwa | rinatus lan juruh | midêr-midêr pêpêthetan | sri kawuryan

--- [f. 14r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 26 dari 66

têka lulut aningali | karasa duk awirya ||

147. midêr-midêr banjar nagasari | kalakung dènnya raras katingal | kêmbang mubêng botrawine | cinandhi pagêripun | jamirahe samya ngidêri | jinêmbangan kang sêkar | sinêla apatut | sulastrine sêla-sêla | sarya sari ginapura pinarigi | gapura gêng araras ||

148. pinêtha supit urang kang pipi | pakêbonan sêsêk dening sêkar | toyanya wêning iline | lir pêcut ting palancur | punang tirta sing ardi mijil | lir sêkar patambang tirta |[181] lir grudha kadulu | toya mijil sing tutuknya | parang èsthi mijil saking tirta êning | punang tirta nut dênta |[182]|

149. lir liman adus jro katon wêning | anjog botrawi sakathahing toya |[183] pêksi rêbut wohan rame | Radèn Banjaransantun | sêsêkarèn[184] ing kambang aspi | katingal sacombana | lan sang rêtnaning rum | korud kang rasa tumiba | anèng toya trus ing kambang tibèng bèji | wus karsaning bathara ||

150. rasa ilang[185] wus ajalma[186] èstri | tinampanan Sang Bakamadhala[187] | ngêmbanan widadarine | pinêrnahakên sampun | dadya ratu wadat pawèstri | pan nora krama jalma | pan turun-tumurun | ing Nusakambangan gènnya | iya iku kithane Nusatumbini[188] | asêkti mahambara ||

151. ênêngêna kang manjing ing puri | aturira pan kadya carita | kawula nuhun sang sinom | atur uningèng ulun | ămba

--- [f. 14v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 27 dari 66

tiwas ing tamansari | wontên satriya prapta | warnane abagus | angandika prabu rara | sapa sira dening wuryan sun tingali | kawula abdi tuwan ||

152. ikang duk kinèn atêngga kori | tamansari kula nini tuwa | radèn dèwi kage[189] tyase | dinangu purwanipun | wus tinutur kenyut sang aji | agraitèng[190] ing nala | baya iku ratu | pangajapan isun tawang | kang winuni pangajapan dewa luwih | lah mara tutugêna ||

153. ni rara ature mêlad ati | kang pangandika satriya prapta | ayun panggiha sang rajèng | sangêt amba umatur | nanging batên dipun piyarsi | angupados usada | pangandikanipun | tan jarwa têdah pinăngka | wong mlana mêndhang kasilir |[191] wasta Banjaransêkar ||

154. cahya mancur warnane apêkik | wong sajagad nora nana memba | lir Yyang Asmara warnane | dèrèng amba andulu | bontên[192] wontên dipun kajrihi | pantês punika nata | dewa ikang nurun | prawigya[193] amutêr jagat | sang dyah rara kasmaran dening pawarti | ana karasèng nala ||

155. iku satriya têka ing ngêndi | wani-wani angambah larangan | gusti tan jarwa angsale[194] | ing pangandikanipun | sira ora isun babari | besuk ambabar iwang | yèn panggingh[195] sang ayu | angandika prabu rara | dening ladak arsa panggih lawan mami | arsa ambêdhah kutha ||

156. angkuhe kaya [ka...]

--- [f. 15r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 28 dari 66

[...ya] kang mutêr bumi | yogyaning dewa panggih lan iwang | yèn ta dudu dudu wonge | măngsa kongsia têmu | ya warahên isun aturi | lan isun pirabara | yèn bêdhah kuthèngsun | aja lan danêrdapêksa[196] | upamane lir mina anèng ing warih | aja buthêk kang toya ||

157. dèn wilanga lawang kutha iki | yèn kawilang kabatang sadaya | yèn wruha purwasanane | yèn manjing kuthanisun | kunci mênga isun tan apti | dudu trahing atapa | manjinga kadhatun | jlêga ikang tanpa sangkan | ngambah lawang kutha isun nora apti | ya dudu trah ngatapa ||

158. yèn kalakon sapamundhut mami | pasthi isun ngawula mawongan | yaiku ratu ing kene | isun darma atugu | nyata prapta kang mutêr bumi | yèn tan mêngkono iya | masthi iku lêbur | lan isun panggih ing bejang[197] | lamun dalu amasthi kathah gêgêring | raina larang pangan ||

159. yèn tan wruha isun tanpa yun panggih |[198] wis mêtua egal aturana | dèn kalakon jar ngong kabèh | sakèhe kang atugu | lawang kutha dèn ngati-ati | ana satriya wignya | yèn tiwas sadarum | amasthi dadi boyongan | nini rara atur sêmbah sampun mijil | gula kintar[199] ginatyan[200] ||

2. Mijil

[Radèn Banjaransari krama.[201]]

1. sampun mêdal ni rara lumaris | ngaturi sang anom | dhatêng taman asigra

--- [f. 15v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 29 dari 66

lampahe | Banjaransari panggih aligih[202] | angora[203] lêlungid | dènnya nganti dangu ||

2. sang gupita nini rara prapti | umatur wotsinom | sampun katur sang nata wêlinge | gusti sampeyan dipun aturi | kinèn ngati-ati | margane pakewuh ||

3. lamun sisip nora mondhong putri | pasthi sida nglamong | wurung tapa sida tapa mangke | puniku yèn lêrês ingkang margi | sang aprabu èstri | pan darma atugu ||

4. iya pirabara awak mami | tinulung Yyang Manon | Banjaransari aris lampahe | nini rara tan têbih nèng wiking | praptèng ing nagari | Dyan Banjaransantun ||

5. kagyat lêlêng[204] rêmên aningali | Dyan Banjaransinom | aningali rakite kithane | sampun patut tanna dèn waoni | emane puniki | norana wongipun ||

6. iki patut dadia nêgari | norana winaon | iki nêgari angênggoni bae |[205] Banjaransari ngadêg têpi ing kori |[206] ing samadyanèki | kang waringin kurung ||

7. nini rara matur lah suwawi | manjinga kadhaton | Banjaransari nêdhèng dewane | angumpulakên dados satugil | babara angalih | sidhakêp sidhêku ||

8. Sa Yyang Pramana eling ing nguni | nora nana katon | wus matèni ing driyane kabèh | anawa sanga dipun pêpêti | norana kaèksi | tan dulu tan ngrungu ||

9. enyamadi[207] astane nutupi | tinutupan mako[208] |

--- [f. 16r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 30 dari 66

tan kaèksi punika napase | nulya na gèn amuja sêmèdi | linang sukma maring | sarira ge mangu ||

10. apranata pindha niskalani | trus tingal Yyang Manon | Banjaransari ngraga sukmane | sampun pêjah sajroning aurip | agana[209] badani | cahyanipun suwung ||

11. nini rara matur wali-wali | dinulu sang anom | lamun suwung kantun pramanane | anjrit ni rara sumungkêm ing siti |[210] sambat ngasih-asih | tan nyana gustèngsun ||

12. dhuh sun nyana kêna sun ngèngèri | wong abagus anom | tan kawarna akèh sêsambate | eman têmên anêmahi lalis | pantês dadya aji | sineba wong agung ||

13. ênêngêna kocap Banjaransari |[211] lumêbêt kadhaton | alam sakawan jinajah kabèh | kandhêk wijil pisan aningali | wanodya linuwih | nèng palangkan luguh ||

14. ingayap wanodya kalih biting | ayune kinaot | Rêtna Angrayungwulan arane | Banjaransari dipun aturi | tumurun ngabêkti | mèsêm sarya mundur ||

15. sangêt bineka Banjaransari | adhuh gustiningong | pinarêk aja lunga sing kene | amung dika yogya sun ngèngèri | mèsêm sarya angling | Dèn Banjaransantun ||

16. ingong yayi arsa manjing puri | agampang ing wiyos | Ngrayungwulan asêndhu saure | dening daya arsa dèn liwati | yèn tan wruh ing wangsit | kori kang sun tugu ||

17. angandika Dyan Banjaransari | eka tugal mako | kuda angrap yayi pandêngane | adhuh iki ratuning sabumi | adhuh gusti mami |

--- [f. 16v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 31 dari 66

kawula tumutur ||

18. wis karia aja rêregoni[212] | radèn lumakya lon | dukap[213] kori ping kalih lampahe | kandhêg anon wanodya di luwih | lênggah kathil gadhing | ngayap dyah rongatus ||

19. tumurun mèsêm Rêtna Supêni[214] | abeka sang anom | rêtna dèwi ngêntèk tênagane | nimas yayi sun arsa mring puri | matur Ni Saprêni | isun datan asung ||

20. yèn tan wruh kita kori kêkalih | wangsula ing kono | dyah roro kombang nglèng tawange |[215] iku yayi sa dyah anungkêmi | adhuh ratu mami | kawulakna isun ||

21. wus karia isun manjing puri | radèn lumangkyalon[216] | tri wijil prapta kandhêg lampahe | kang atêngga ayu kaduk manis | Ni Tigaron namèki |[217] abala rongatus ||

22. ngêntèk tênaganya angregoni | ngandika sang anom | aja na kono sun arsa mangke | manjing puri Ni Tigaron angling | dening daya iki | yèn tan wruh ing wuwus ||

23. wastanana kang sun tugu iki | tri têtêlu mako | punang cebol agayuh[218] lintange | iku yayi sang dyah anungkêmi | adhuh gusti mami | kang sun ayun-ayun ||

24. sampun lunga wismaa nèng ngriki | tarima rèningong | lah karia wus lajêng lampahe | sang dyah mêksa mawongan tut wiking | prapta catur wijil | ingadhêp dyah arum ||

25. kang awasta Ni Kèn Patrarêsmi | genojèng[219] sang anom | lawan pawongan satus kathahe | gusti yya lunga candranên kori | ngandika yayi ki | catur papat iku ||

--- [f. 17r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 32 dari 66

26. lêmbu anusu anake iki | sumukêm sang sinom | adhuh gusti isun salawase | radèn lajêng sa dyah atut wuri | pănca wijil prapti | angandhêg kang tugu ||

27. kang awasta Nikèn Rêtnawati | agubêl[220] sang anom | sampun kentar yèn tan wruh candrane | angandika Dèn Banjaransari | pănca lima yayi | jong mot sagara gung ||

28. sang dyah angrangkul pan sarya angling | adhuh ratuningong | sampun angkul[221] dyan lajêng lampahe | sang dyah tut wuri prapta nêm kori | ikang tugu darmi | tan arsa lumaju ||

29. ikang aran Sari Sêdawati | rongatus punang wong | jalu maku gupitanên mangke | angandika Dyan Banjaransari | sad nênêm sêtyaki | glar pangonan iku ||

30. atut sêdya sira Sêtyawati | amawongan ingong | atut wuri dyan prapta lampahe | kori sapta kang tugu kapanggih | Dèwi Satyawati | tan suka lumaju ||

31. rowange rongatus angadhangi | gupitanên mangko | Banjaransari alon dêlinge | sapta pitu iku ratu kalih | bratayuda sami | sang dyah awotsantun ||

32. lumaris sang dyah arsa tut wiking | prapta kori mangko | astha tan awèh kang tugu mangke | Dèwi Asthawati ya ngadhangi | rowange rong biting | ngandika sang bagus ||

33. astha walu bramana ngajawi | atut sang lir sinom | radèn lajêng dyah tut wuri mangko |[222] prapta nglèng sanga dipun [di...]

--- [f. 17v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 33 dari 66

[...pun] adhangi | Rêtna Angkawati | balane rongatus ||

34. marganana wastane puniki | ngling Banjaransinom | nawa sanga kori mênga bae | tanpa ngucap Dèwi Ăngkawati | baya iki aji | kang ingayun-ayun ||

35. dèn sang prabu rara rina wêngi | tut wuri sang sinom | sampun prapta sadasa regole | lênglêng mangu Dyan Banjaransari | andulu raras iki |[223] ing tirta winangun ||

36. banjar adi luwih asrinèki | saking banjar nagasinom |[224] têpas thi lit-alit mako |[225] cinitrèng mas pinatik rêtna di | pinapajang asri | langsene kumêndhung ||

37. padha tatrap kancana pinatik | mirah widurijo | itên[226] muncar-mancur ujalane | puspita dhêngdhêng gandanya amrik | jumirahe adi | muncar-muncar mancur ||

38. samya gêdhah sadaya kinardi | anjajari mako | samya gêdhah putih sabarise | wanèh kuning rêta wungu adi | lir kasyargan adi | warnanên dyah ing rum ||

39. pêpatihira kang têngga wijil | matur mring sang anom | lamun ana wong marak marene | wong nglana arsa marêk sang aji | wus bêdhah kutha ji | lah konên malêbu ||

40. Banjaransari lênglêng ningali | gapura di kaot | tundha sanga pucak gapurane | apucak manik ukiran adi | pinatik rêtna di | nêlahi kadhatun ||

41. kadi ta ukiraningrèng jalmi | warnane sêsaton | gupalane angapit warnane [war...]

--- [f. 18r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 34 dari 66

[...nane] | kadi kumba-kinumba ngajrihi | lir naut wong mijil | gapurasthanipun ||

42. sarêng malêbêt Banjaransari | apagut ing panon | lawan sang dyah pan sarêng tingale | pyuh tanpa jiwa agarit[227] ati | wulangun sang dèwi | alênggah tumukul[228] ||

43. lênglêng Rahadèn Banjaransari | andulu sang sinom | dening norana memba warnane | Dèwi Ratih pantês dadi abdi | ratuning sabumi | warnane tan pujul[229] ||

44. liyêp langut wulangut sang dèwi | kasaputan panon | baya iki kadhaton kang duwe | cahya mancur baguse ngrimangi | trahing danawarih | paturuning ratu ||

45. têdhak tapa gusti ngong tingali | kang jaja mancarong | nora kilap dèn rara tingale | nyata iki ikang mutêr bumi | kalihnya kapati | samya angudang kung ||

46. yèn dede wonge ngambah ing ngriki | datan kêlar mako | adangung[230] nulya sang dyah dêlinge | teja sulêksana kusuma di | tejane wong bêcik | kawuryan kadulu ||

47. lah ing pundi pinăngka ing wiking | ngandika sang anom | isun gusti rumiyin purwane | Ratu Koripan ta aran mami | mila ulun iki | saparane nglangut ||

48. biyèn mila awirang kapati | duk nèng praja ingong | asrêngara[231] kyèh gara-garane | wong isun gring esuk sore mati | sore dènnya agring | esuk nuli lampus ||

49. isun ratu panas iya yayi | durung [du...]

--- [f. 18v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 35 dari 66

[...rung] krama ingong | ratu jaka agêng sangkarane[232] | iya iku wirang ingsun gusti | dadya banglot[233] mami | saparan anglangut ||

50. angulari têtambaning agring | adrapati[234] ingong | nora ketang kawula nah agèr[235] | baya mangke têtambaning agring | kusuma di puri | kang asung brangta ku[236] ||

51. sang dyah mindêl kasmaran sang aji | manira têtakon | kori punika sampun mangsane | iya yayi bumi sonya iki | gampang angarani | pan jênênging ratu ||

52. ing pundi katêmu putra lan putri |[237] yèn ratu gring kang wong | lamun dalu larang pangan make | graitanên mako yèn sira rêp apti |[238] tulus dadi aji | iya yayi Galuh ||

53. ana padhang dudu padhang rawi | tur apêtêng mako | iya pêtêng dudu ing wêngine | sajroning sagara tanpa têpi | iku gon kapanggih | jro sagara madu ||

54. sa dyah kacina[239] tan kêna angling | lumayu angulon | Banjaransari mangetan parane |[240] sang dyah kapêthuk ngalor dèn usi[241] | dyan Banjaransari | parane mangidul ||

55. sang dyah kapêthuk ngusi[242] madyaning | tumutur sang anom | prabu rara pan tambuh polahe | wus angèsthi pêjah ing aurip | tiningalan sêpi | tanbuh polahipun ||

56. Banjaransari buntêt ing ati | jumênêng sang anom | amirsakên[243] ing raras syarane | wong jron puri samya nambut kardi | kênya ayu luwih | kang ngantih anênun ||

57. anokèt[244] angalualam sami | wanèh mêmêraos | nora nana ngagur[245]

--- [f. 19r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 36 dari 66

kyèh gawene | wanèh ana gawe buratwangi | ana ngagit[246] sari | ana ngukup-ukup ||

58. sakalakung langêne sang pêkik | langêne punang wong | Banjaransari wus wruh asmune | tumutur matitis mring dyah dèwi | sang èstri kapanggih | anglêgani kukus ||

59. pinarak palangkan rêtna adi | ingayap punang wong | kênya ayu raras pêngagone[247] | gêlang kana ya êmêr prakati | niyakane adi | ajamang mas tatur ||

60. ya ta bigêl[248] kancana kinardi | asumping mas kaot | acalumpring kêbo mênggah mangke | pinatik nawarêtna sotya di | kunêng kusuma di | alênggah tumukul ||

61. Radèn Banjaransari kapanggih | kalawan sang wadon | anjênêng maharjaning sampure | rêsmining pada tinon angrawit | amaoni sari | citrane dèn bawur ||

62. nora lyan kang dèn rasani malih | dening sakèhing wong | Banjaransari tansèng wuwuse | mapan sapolahe sêmu manis | dyan sêksana prapti | sang rêtna sung lulut ||

63. ampingan Radèn Banjaransari | umung bramara mor | kadya warah ing prapta ênggène | sang dyah anolih amapag liring | lir madu lan gêndhis | rinatus lan juruh ||

64. sing lagya prapta maras muragi | amikis[249] wastra lon | lir kagunturan madu citrane | wus awas nulya amarêpêki | tumurun sang dèwi | sipta pan [pa...]

--- [f. 19v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 37 dari 66

[...n] lumungsur ||

65. cinandhak sun lir amêmanggih |[250] yangyanging kalangon | baya mêrtami brăngtaning ngame | dening lawas ayya sira kikin | sang dyah tan kêna ngling | tyasira gêgêtun ||

66. tan sipi trêsnanira ing ati | kepyan tyase mako | nanging maras dèrèng wruh polahe | angusya alon awrat smu tangis | prapta rêngih-rêngih | pan lagya asyèng rum ||

67. winawang-wawang sang raja dèwi | dèn priyambada lon | dutaning rat idhêpên sun anggèr | lir amanggih rêtna rêsmi puri | ciptèng isun gusti | lir gunturan madu ||

68. wijiling sabda lir madu gêndhis | angaras madya lon | sa dyah kepyan dadya drês wêspane | lumungsur pangkon arsa ngêdohi | dadya angrakêti | sang kakung angrurum[251] ||

69. adhuh yayi aja sira nangis | eman sang lir layon | lindrine liring wibuh[252] manise | ruming sari sabda kawlasasih | kaya tanna tandhing | èsême lir juruh ||

70. baya sapira laraning brangti | kang ketang sang anom | kagêngan lara kasmaran tyase | yèn karsa paprêman isun yayi | lir kunarpa manggih | juwitane ngênu ||

71. kakung gumuyu asmu ngling rabi | baya juruh winor | lir madu kilang pupur liringe | lagya sung sipta sang dyah tan apti | sang kakung mêrpêki | angaras sang arum ||

72. tansah sang kakung angramih-rêmih[253] | ya imbêt saya jro | kaya supêna tyas ingsun anggèr | karan isun kesah sing nêgari | ngulari jêjampi | gring kapanggih Galuh ||

73. baya tan wêlas [wêla...]

--- [f. 20r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 38 dari 66

[...s] wong kawlasasih | anglir wong pêpayon | sing nêgara adrapati mangke | sun arêp myang kadi pasir wukir | miwah ing wanadri | tan ana katêmu ||

74. ing mangke ta pun Banjaransari | suka têmah layon | saujare sun têmaha make | pamarêk isun dewa kapati | baya sira yayi | ratuning wong ayu ||

75. sa karèsmara nèng made rukmi | ajiwir sang sinom | lir guladrawa manis liringe | anglêlana pun Banjaransari | angular-ulari | tambaning awuyung ||

76. duk isun tapa guwa aguling | sira kèpi mringong | eling anulya tangi sun anggèr | kadya na tuduh mring ingsun yayi | sira andikani | mila isun rawuh ||

77. sang dyah kukuh datan kêna kongkih | dyan sang kakung kepon | saya drês lir bramara syarane | pan sang kakung tansah anungkêmi | mrih nungkêm panêpi | sang rêtna marlêsu ||

78. dadya trêsnane ya ibêt prapti | asmune dyah adoh | nanging lumuh ngêdohi turone | yangyyang madana sada wong iki | nirwayèn kalênging | ing rat angudang kung ||

79. yèn palatra[254] pun Banjaransari | sumungkêm nèng pakon[255] | candhinên isun sajroning langse | kirimên isun wiraga malathi |[256] pun Banjaransari | dewane sinuhun ||

80. amung sira Yyang Asmaramurti | kang madra[257] kalangon | aningali puspita kang lungse | sang kusuma sihana pun dasih | ruruh kawlasasih | dulunên pukulun ||

--- [f. 20v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 39 dari 66

81. kawlasana pun Banjaransari | dewa sang lir sinom | nanging Ratih ing Galuh ratune | ajampèni[258] koraking nêgari | yèn ing rat dewa sih | cangkramanên tèngsun ||

82. sa dyah ing pangkyan mêksa tan kongkih | malah pyuh kang langon | sang kakung amêrti pangrurume[259] | lir guladrawa sinrang lan gêndhis | lir bramara amrih | sêkar lagya kicup[260] ||

83. sang dyah awênês-wênês awilis | lir pada palayon | malah lukar kinusya gêlunge | srinatane rusak dèn arasi | tan kawarna pipi | ingaras sadarum ||

84. wiraga wrat tibèng tilamsari | miwah tibèng pakon | gêlungnya lukar tibèng janggane | koncanira sampure sang dèwi | mugèng[261] sang apêkik | sumampir ing bau ||

85. sangsaya ature ngasih-asih | yangyanging kalangon | dasihe dewa atur sêtyane | pirsakêna ature pun dasih | prasasat sarêsmi | rasane katèngsun ||

86. sun têdha dewa dadia sari | andhap tur angayom | anjalmaa puspita sun anggèr | dadia langên sun cangkramani | dadia marga writ | kambaha deningsun ||

87. pindhanira kusuma di luwih | ingong brumara[262] rok | angisêpa sarènira radèn | nira talagèngsun mangsan anglit | yèn tinarsa dening | yakti isun lampus ||

88. Kusumawicitra mêdhar sari | sira yyang kalangon | anyangkramani langên-langêne | ing taman nêdhêng amêwah sari | mirah

--- [f. 21r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 40 dari 66

sêkar adi | sun pundhut pukulun ||

89. paran polahe tan kêna apti | ngling tyasira kepon | anglamong tanbuh-tanbuh polahe | mung sira uning dalu kang kèpi | sang dyah saya dohi | dening daya mring kung ||

90. Banjaransari mênggah sarya ngling | tingalana ingong | isun amit kantuna nah anggèr | yèn dewa sira asih mring kami | sangonana ugi | gantèni wong ayu ||

91. mêngkana paripolah mlasasih | sun gawa anglamong | sun pêpindha kang asunga anggèr | sasat sira dewa milu dasih | aku wahanèki | jiwanira masku ||

92. kantuna gusti muktia sari | mangkua kadhaton | sun prih sakane sidaa agèr | alakia sasamanira ji | angayapa dening | para putri ayu ||

93. radèn dèwi yayah datanpa ngling | mêndha sang wiranom | aris lampahe anolèh-nolèh | wau ta Radèn Banjaransari | sa dyah nyiptèng ati | dhuh ngong milu nglangut ||

94. datan bisa tinilara urip | lêhêng tugal layon | ikang lunga cinandhak sabuke | ciptane sang dyah milu drapati | kagèt radèn mantri | sang rêtna sinambut ||

95. ciptane kakung kaya angipi[263] | dyan angucap alon | nora sida lunga isun anggèr | yakti apês yèn lakung wana dwrit[264] | isun tapèng rêsmi | malar yakti isun ||

96. sang dyah ingêmban binêktèng bali | basaa ya lumoh [lu...]

--- [f. 21v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 41 dari 66

[...moh] | ingarih-arih sang dyah ature | lumoh turonana ngasih-asih | migah jinêmwangi | wayahe wus dalu ||

97. panggih amlas lungiyan sang rêsmi | putri wus karoron | wus panggih padha sukmane bae | patêmone putra lawan putri | sampun kawin batin | ragane kadulu ||

98. tumangkêb samir kang sewa rêsmi | angusya kang wadon | sang dyah amrih luputa turone | kagunturan sang dyah gunung gêndhis | sangsaya anangis | anampèli pupu ||

99. alara sru dewane pun dasih | canggèhira katon | ing sarêsmi ing sira jro langse | sang dyah kabyatan srênggara manis | tan kêna sayuti | dening jiwa lêsu ||

100. sang kakung saya amardi rêsmi | astane kang wadon | ingaras sang dyah lupa jiwane | radèn tyase tan anyipta urip | kalukara pêrni | nalane sumaput ||

101. asta nglaya sarwi anungkêmi | angaras pipyalon | sarya lukar sang dyah sêsampure | sang rêtna juwita angakahi | winadi ingukih | lagi kalih pijung[265] ||

102. pambabare mayang mêkar sari | amlêk mugèng dadot[266] | lêlangsene sumyur sakar mangke | nulya dyah ingaras wanti-wanti | sinjangira yayi | sun suwun pukulun ||

103. yèn sira dewa atulus asih | yakti mupu layon | yèn winênang anglusur[267] sinjange | sayakti wandea adrapati |

--- [f. 22r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 42 dari 66

prasida nuhun sih | yakti nukup dalu ||

104. Banjaransari tansah nungkêmi | angrangkul sang wadon | asta kang têngên ngrangkul janggane | asta kiwa nèng jaja amardi | sinjange mèh kongkih | sang dyah tyase rêmpu ||

105. lukaring sinjang pupyanitihi | sang dyah sumyar kepon | sang wiranom anêmpuh astrane | kagèt sang dyah anyariki wiking | sarya sambat mati | anampèli bau ||

106. sang dyah tangi misak-misak[268] nangis | dhuh mati wakingong | sanetya munaryatra tilame | muksa sang dyah tan bisa ningali | têmbe sang apêkik | kanyaran nèng lulut ||

107. jaka jêbug lawan prawan kêncing | padha sihe karo | kasaputan ing asmara radèn | sang dyah kêpati tan kêna angling | sang rêtna drês mijil | awrat tibèng kasur ||

108. kakung awlas anyandhak ing rabi | sang dyah mucang tinon | anungkêmi padane kakunge | basakêna pun Banjaransari | sarta ngaras pipi | astane sinuwun ||

109. winardi asmara anangis |[269] sinapunan[270] alon | sang dyah alêsu lupa jiwane | sang kakung wau tansah nungkêmi | kepyan radèn dèwi | liningling tumukul ||

110. êmbanira nèng jawine samir | atur toya bakor[271] | liniling-liling sang dyah nèng pakon |[272] wênêsira dewa pulang rêsmi | tan anga[273] dyan dèwi | anglênggak [anglêng...]

--- [f. 22v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 43 dari 66

[...gak] ing bau ||

111. Banjaransari mulat ing rabi | ênting wlase tumon | kamanisên mulat ing janggane | anungkêmi sarta ambisiki | kepyan radèn dèwi | angasah[274] angadhuh ||

112. Banjaransari lagya mijungi[275] | rabine nèng pakon | sarya maoni sang dyah gêlunge | arsa siram dewa sun sirami | tur sarya liningling | magut sang dewa yu ||

113. sinambut sang dyah sarwi kakawin | syara manis awor | sarwi anawangakên garwane | kang kinudang ujare wong iki | sagup[276] barêng mati | ing asmaraningsun ||

114. saha wêcana sang dyah gitêli | sarya ngling mêngkono | kabèh iku pan ujare dhewe | gumujêng Radèn Banjaransari | dhuh pangling pun dasih | dening ingsa[277] muwus ||

115. sang dyah matur kula kakang aji | ngaturkên kadhaton | lawan dalêm sakyèh pra isine | nging panuhun kula kakang aji | ikang para dèwi | dèn wratana lulut ||

116. anungkêmi Dyan Banjaransari | tarima rèningong | ing salulut ja walangdriyane | binaktèng lêlangonnya ligih |[278] ing gêgêlang kuning | ngayap para arum ||

117. sami kasmaran marang ing gusti | padha trêsna kang wong | nini rara ical têtugone[279] | manjing pura wus sinung kêkasih | Radyan Sarawati | kang anèng lêlangun ||

118. maharjaning paèse sang dèwi | sarya tap sêsinom | sang dyah èwêl[280] sribadi[281] [sri...]

--- [f. 23r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 44 dari 66

[...badi] janggane | mèsêm Sang Prabu Galuh maoni | pijunge sang dèwi | mugèng jajanipun ||

119. punika ikang dipun waoni | sa dyah saya wanoh | sang kakung cinandhak darijine | tinikêlakên sarwi anolih | adhuh sri bupati | ing asmara manggut ||

120. tulus rahadèn jumênêng aji | tansah mukti turon | kadya mimi kalawan garwane | para arum sadaya wêradin | myang mukti asari | kang wanuh salulut ||

121. tansah kasukan siyang lan lastri | lawan para sinom | wus kêna asmara lulut kabèh | radèn dèwi lakung bêkti laki | sri bupati lami | jumênêng nèng Galuh ||

122. nanging dèrèng korak ing nêgari | kuthane tan katon | mukti sari nèng kadhaton bae | mila sangêt sang prabu prihatin | dèrèng duwe mantri | ênêngna winuwus ||

123. kang nèng jro guwa sampun alami | atapa punang wong | anak putune nglêlari kabèh | Ki Satomi wus dèn nyana mati | kesahe wus lami | kasmaran ing ratu ||

3. Asmaradana

[Ki Satomi lan Ni Satomi katrimah suwitanipun dados punggawa ing praja Galuh.[282]]

1. kang anèng guwa wus lami | anunggu kathil kancana | mung wong roro lan garwane | tinêkan sasêdyanira | tinurunan ing dewa | nanging suwara karungu | Ki Satomi sun atêdah ||

2. tinêkanan sêdyanèki | lah age ta mangulona |

--- [f. 23v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 45 dari 66

ana ratu utamane | kang anèng waringin kêmbar | ika sira jujuga | apepea anèng ngriku | lah age sira kentara ||

3. Ki Satomi kagèt tangi | wus kesah lan garwanira | mangulon ika parane | malbèng wana migah jurang | ambênêr nasak-nasak | glis carita praptèng sampun | nèng ngandhaping wringin kêmbar ||

4. kang èstri matur ing laki | kyai paran ikang karsa | têka nèng sor wringin gêdhe | bok kasasar lampah dika | ujar marang nêgara | têka praptèng wana agung | kiyai luhung mantuka ||

5. hèh mênênga ja baribin | Ki Satomi pan alênggah | lakung kyèh ika syarane | êjim lawan parayangan | gumêrah syaranira | sayaktine alun-alun | gladhag pasar kang gumêrah ||

6. Ni Satomi lakung giris | syara datan katingalan | kiyai paran karsane | iki goning pangalapan | kasasar lampah dika | anêdha lah kesah mantuk | awangsul mring Sokapura ||

7. abodhokakên[283] wong iki | têka sira amênênga | warnanên wong jro kadhaton | mantri Galuh pan uninga | bupati miwah arya | saandhap waringin kurung | kêkalih èstri lan lanang ||

8. ngalêrêsi ditên[284] Kêmis | sadhatênge wadya sohan[285] | wus kinèn amirsa age | kang pirsa gandhèk wanodya | wus prapta tinakonan | kiyai apa karsamu | apepe nèng wringin kêmbar ||

--- [f. 24r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 46 dari 66

9. jalalatan Ki Satomi | tan katingal ming syaranya | wali-wali gèn têtakon | tan sumaur garwanira | nêdha kiyai kesah | andika kalapa iku | udu êjim parangyangan[286] ||

10. sumaur Kyai Satomi | alah punapa ta dika | micara datan akaton | wruhanira awak iwang | gandhèke sri nalendra | andikakkên mirsa isun | alah apa karsanira ||

11. kagèt Satomi nauri | pundi aran nêgaranya | ing Galuh iki arane | datan ana wong uninga | nêdha dika aturna | lah dawêg man kula tutun[287] | wus cinandhak bêbondhetan ||

12. catho-catho lampahnèki | ri bandhil sisir dèn tujang[288] | nunjang-nunjang pangrasane | asuka gandhèk wanodya | kapriye bibi paman | têka garayah-garuyuh | pan rêsik lun-alun jêmbar ||

13. wus prapta paglaran ligih | acingak para dipatya | lah wong apa pyayi gandhèk | igih wong pepe punika | èstri kalawan priya | arsa ngawula sang prabu | wus tumut paran kang karsa ||

14. kănca gandhèk nêdha gipih | aturêna sri nalendra | para ikang ngirid mangke | lah dawêg paman dèn gêpah | mring pura sarêng kentar | prapta srimênganti sampun | canthèl ujuk[289] tur ngandikan ||

15. wus prapta ngarsa sang aji | angandika sri narendra | ngêndi wismanira kang wong | lawan sapa jênêngira | apa ta kang sinêdya | Satomi dangu tan mujuk | gêgêtun [gêgê...]

--- [f. 24v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 47 dari 66

[...tun] tansah plingukan ||

16. kawula nuhun sang aji | tan uning paningal iwang | sira tan wruh marang ingong | ya măngsa nora wêruha | nulya wruh Ki Satoma | akagèt sarêng andulu | tumingal sri naranata ||

17. lakung bagus warnanèki | kang cahya sawang sêsăngka | lir Parta lakung baguse | ingèmpêr-èmpêr jro nala | ya uga gustiniwang | kang amusna marga ayu | apane ikang dudua ||

18. Ki Satomi matur aris | mila ngong pepe sang nata | dening dêlap gadhah katong | gusti dening wismaniwang | winastan Sokapura | Satomi ran kula ulun | ujarira angawula ||

19. lakung lêga isun iki | mangke panjênênganiwang | wus madêg Galuh nagrine | nora duwe bala lanang | bupati mantriniwang | mapan wanodya sadarum | mêngko sira angawula ||

20. Ki Satomi matur aris | sumăngga karsa sang nata | nalendra ngandika alon | ing mêngko karsa manira | Satomi isun duta | muliha marang wismamu | kêrigên sasanakira ||

21. anak putunira nênggih | isun karyane pugawa[290] | Satomi sun ganjar mangko | ginanjar sabusananya | tan kari ikang garwa | angandika sang aprabu | Satomi sira kentara ||

22. saha tur sêmbah upamit[291] | wus mintar ngarsèng sang nata | sang prabu sampun ngadhaton [ngadha...]

--- [f. 25r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 48 dari 66

[...ton] | Ni Satomi pan binêkta | marang sajroning pura | sigêgên wau winuwus | Ki Satomi pan lumampah ||

23. kang jinujug Ki Satomi | ing Sokapura wismanya | wayang-wayangan lampahe | wus prapta talatahira | dhusun ing Sokapura | ucape sampun sinèwu | dèn nyana sampun palastra ||

24. sêmana pan sampun prapti | ajujug[292] ing wismanira | pan kagèt anak putune | kyai sun nyana wus pêjah | nulya gêgêndhong samya | macapat pan sami rawuh | kalêbêt nak putunira ||

25. sadaya pan sami nangis | ana kang abêkta[293] burat | miwah sêkul lan ulame | ana ikang bêkta wastra | anak putunya kathah | wismanira pan arubung | kang anèng jawi gumêrah ||

26. amuwus Kyai Satomi | kabèh anak putuniwang | padha mindêla sakèhe | aran isun maksih gêsang | balikan isun warta | lagya kinongkon wak isun | marang Gusti Galuh Nata ||

27. anak putunira uni | sadaya pan atur sêmbah | dhuh kadipundi karsane | dening datan watên nata | hèh iya nyata kalap | lah kyai andika nêbut | emuta Yyang Jagatnata ||

28. sadaya sinêntak sami | isun mapan ora kalap | atutur-tutur bênêre | dinuta marang sang nata | kinon animbalana | sarupane pan sanakmu | karsanya gawe pugawa ||

--- [f. 25v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 49 dari 66

29. agêndhong pêpêk kinêrig | saanak putu sadaya | nak-sanak kaponakane | akathah kang sami prapta | etangipun sadaya | apan jalma tigangatus | Ki Satomi angandika ||

30. padha wruha sun tuturi | aku dinuta sang nata | kinèn ngêrig sanak ingong | sapa kang gêlêm lah mara | kang trêsna marang iwang | satêngahe wêdi muwus | apa têmên kyai baya ||

31. dening wong wus palastra lami |[294] lah mohale[295] yèn gêsanga | tansah mindha-mindha bae | iku gi[296] dudu manusya | kang sawiji angucap | ya uga kiyai iku | lah payo bok tinurutan ||

32. sadaya asaur paksi | ature purun sadaya | lah mayo nak putuningong | aja kawatir maringwang | apa pangling ta sira | sadaya ngandêl jumurung | wus kentar sing Sokapura ||

33. glis carita sampun prapti | Satomi Galuh nêgara | lajêng asowan sang katong | nak putu ngantun sadaya | Satomi matur nêmbah | kawula ămba ingutus | angêrig nak putu kula ||

34. wus kabêkta sadayèki | kawula antun nèng jaba | sumăngga karsa sang katong | angandika sri narendra | lah bapa timbalana | Ki Satomi mêdal sampun | tinimbalan prapta ngarsa ||

35. Prabu Galuh ngandika ris | pira kêkêriganira | tigang atus gusti anggèr | lah ing mêngko karsaniwang | sun gawe dêmang răngga | ariya miwah tumênggung | pan isun tan [ta...]

--- [f. 26r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 50 dari 66

[...n] bala lanang ||

36. ing mêngko bapa Satomi | sira kang sun karya tuwa | dadia pêpatih ingong | angrèhna wong sanêgara | Satomi nuwun nêmbah | sadaya pan sampun tamtu | dadya dêmang lawan răngga ||

37. bupati arya lan mantri | pan wus kacukup sadaya | lakung sukane sang katong | dening wus abala lanang | wus korak taga[297] desa | akathah wong wisma Galuh | nêgara sampun katingal ||

38. lakung gêng Galuh nêgari | sêmana wus kamanusan | Satomi wus mukti kaot | dadya patihe sang nata | sêmana wus alama | ya ta sang prabu ing Galuh | asare dalu supêna ||

39. lakung gêgêtun tan sipi | sawungunira anendra | enjing nimbali patihe | Satomi wus ingandikan | prapta ngarsaning nata | angandika Prabu Galuh | isun mêmundhut lah bapa ||

40. duk dalu isun angipi | anadene ipèniwang[298] | aduwe sênjata kaot | bapa patih sakêmbaran | kalakung rêmên iwang | sira upayanên iku | yèn tan panggih nagri rusak ||

41. kagèt tyase Ki Satomi | amirsa kang pangandika | kawula nuhun sang katong | kadospundi karsa tuwan | satuhune supêna | tan kantênan ênggènipun | ora bapa golèkana ||

42. sandika wus nuwun pamit | ngandika sajroning nala | hèh abot wong duwe katong | dening angèl pêpundhutan | ngêndi

--- [f. 26v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 51 dari 66

ênggone baya | supênane gustinisun | têka èmêng kyai patya ||

43. mêngkana ki patih mulih | wêwarta kang punang garwa | adhuh nini wruhaningong | pinundhutan ing sang nata | angèl kang pêpundhutan | wus pinasthi kinèn lampus | dening gone tan karuhan ||

44. ora ta sri narapati | mau bêngi anyupêna | aduwe sênjata kaot | lakung rêmêne sang nata | sênjata sakêmbaran | mulane bunêk katèngsun | baya ta ngong kinèn pêjah ||

45. yèn mêngko karia nini | sun upaya pêpundhutan | saking dêlap duwe katong | aja kang kaya punika | nora sun lampahana | malbèng gêni sagara gung | pan iya yayi sun têmah ||

46. ale sun lunga pribadi | pan nora agawa[299] rowang | nanging sangonana ingong | yatra wadhahana tapas | igih kyai kawula | lah punapa kula tumut | hèh aja karia wisma ||

47. wus akesah Ki Satomi | manjing wana mugah jurang | samarga awlas lampahe | mêngkana kiyai patya | ikang sinêdya manah | mring Sokapura amantuk | lêstari lampahe prapta ||

48. kagèt wong Sukapurèki | sadhatênge kyai patya | samya adhukuh-adhakèh | gumêrah wong Sakapura | mara padha adanga | olaha kang sarwa patut | isun manggihi ki patya ||

49. lakung suka sadayèki | wong wadon samya

--- [f. 27r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 52 dari 66

reg-regan | wus nêmoni pakne carong | pukulun arsa punapa | dening tan bêkta bala | wayang-wayangan sun dulu | punapa kyai ngandika ||

50. aja kasuba-subèki | tangguh apa awak iwang | lagi kasêdhihan ingong | ingutus sri naranata | angupaya sênjata | nanging supêna puniku | yèn ing mêngko karsaniwang ||

51. ya arêp mring dhepok mami | aja katiliki iwang | poma iku wêkas ingong | yèn wis patang puluh dina | iku sira gugaha | wis datan wêwêkas ingsun | wus prapta mujung anendra ||

52. ikang anèng Galuh sigih | kang garwa kiyai patya | datan eca ing galihe | arsa anusul kang raka | wus kentar nyai patya | dèn kira mring madya mantuk | amasthi mring Sokapura ||

53. egal lampahe wus prapti | ing Sokapura punika | ni patih lajêng mring dhepok | bajur[300] amujung kewala | atumut ikang raka | glis carita lami sampun | jangkêp kawan dasa dina ||

54. kawarnaa kang winêling | pan wus kawan dasa dina | sampun pinaranan mangke | ki patih sampun ginugah | kyai dika wungua | sêmaya dika pan sampun | jangkêp patang puluh dina ||

55. ginugah pan wali-wali | Ki Satomi datan obah | miwah ikang garwa mangko | sampun dangu ingantosan | isun nora anduga | yèn lumrah jalma aturu | kapati ngarok[301] kewala ||

56. tan ambêkan malah iki | nora eca atiniwang | anulya winiyak alon | anjêrit sarêng [sa...]

--- [f. 27v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 53 dari 66

[...rêng] tumingal | gêtun tan kêna ngucap | adangu tan kêna muwus | adhêlêg-dhêlêg kewala ||

57. Ki Satomi Ni Satomi | binuka agilang-gilang | ki patih salah kêdadèn | nora arupa manusa | kalih dados sênjata | mariyêm kalakung agung | mila gêgêtun kang gugah ||

58. anulya lumayu mulih | ambêkanira rênggosan | atutur-tutur sanake | misuwur gêtun sadaya | wus titir agêmbrongan | macapat pan sami rawuh | gumêrah jalma atandang ||

59. têtakon kang dèrèng uning | titir punapa punika | anauri kang tinakon | dede titir wong pêrangan | batên ta kyai patya | salah kadadèn puniku | arupa mriyêm sênjata ||

60. agawok kang dèn tuturi | anulya samya dèn pirsa | jalma kèh uninga gawok | sajêg sun durung uninga | jalma dadya sênjata | kawarna kang anak putu | lumajarn[302] dhatêng nêgara ||

61. gêgancangan lampahnèki | nagri ing Galuh wus prapta | atur uninga sang rajèng | wus katur sri naranata | pan kagyat sri nalendra | sarêng mirsa lakung gêtun | ajêngêr[303] nora ngandika ||

62. dhuh lae bapa Satomi | nora nyana bapa sira | atêmên-têmên maringong | wus pinasthi Yyang Bathara | tan kêna ingowahan | dhinawuhan kinèn ngusung | bupati mantri sadaya ||

63. anak putune Satomi | kang samya dadi bupatya | ikang lumampah ku mangko | pan egal samya lumampah | sadaya [sada...]

--- [f. 28r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 54 dari 66

[...ya] asmu waspa | sadalan-dalan gêgêtun | manusya dadya sênjata ||

64. lampahe pan sampun prapti | Ki Satomi tinangisan | adhuh wong atuwaningong | nora nyana nora dipya | gumêr samya karuna | sapa gêgendholan isun | tan sagêd andika tilar ||

65. sampun sirêp dènnya nangis | lah mara ta rumatana | aja akèh kang rinaos | wus pêpêk jalma akathah | ikang arsa ambêkta | ingangkat sênjata sampun | kawan atus gula kentar ||

4. Dhandhanggula

[Radèn Wanènggada jumeneng nata wonten ing Galuh, radèn Rejakusuma wonten ing Pajajaran.[304]]

1. awêtara kawan atus sigih | ikang abêkta punang sênjata | ingangkat lakung awrate | winuwuhan pan sampun | ikang jalma nêmatus sigih | apan tan kêna obah | kinathahan sampun | pirang-pirang èwu ngangkat | mêksa datan obah kewran tan kadugi | sapêkên laminira ||

2. maripèni[305] anak putu sami | kagawaa jalma pira-pira | măngsa kêlara maringèng | yèn dudua sang prabu | ikang nindakana pribadi | aja ngago wong kathah | tan lênggana isun | anulya enjing pan egal | tur uninga gancangan praptèng nêgari | wus matur sri nalendra ||

3. amêpêk bala arsa nindaki | wus acaos ngalun-alun aglar | dyan umangkat sang arajèng | Sokapura wus rawuh | sri nalendra anyênyangèni | bapa Satomi sira | tan wêlas maringsun | alah mêngko isun gawa | tan awêlas muliha mring Galuh nagri | yèn tan muliha [mu...]

--- [f. 28v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 55 dari 66

[...liha] rusak ||

4. nulya kinon abêkta aglis |[306] wus ingakat jalma kalih dasa | mak ênyêng tan ngraos abot | kalih binêkta sampun | lakung lêga sri narapati | sampun praptèng nêgara | wong nonton gamrudug[307] | tuwa anom salang tujang[308] | tan kawarna jalma ikang nêningali | sênjata malbèng pura ||

5. sri nalendra wau mêmarabi | sênjata lanang pan sinung nama | Ki Jaka Pêkik wastane | sênjata èstri sinung | kêkasihnya pan Ni Satomi | lakung asuka rêna | sang prabu ing Galuh | dening tinêkan sinêdya | kang sênjata karo samya dèn ulêsi | sakêlat[309] bang rinêngga ||

6. datan kawarna sampun alami | natèng Galuh lakung tusthanira | sampun alami ucape | darbe putra sang prabu | jalêr kalih samya apêkik | Wanènggada kang tuwa | Rêjakusumèku | samya abagus utama | apan sampun kêkalih sinungan ligih | ikang tuwa ginadhang ||

7. agêntèni mring sri narapati | kalihira sinukanan êmban | jumênêng prabu anome | kang rayi mukti iku | agêng lênggahipun anênggih | kawarna sri nalendra | asuka kalakung | dening wus gadhah sênjata | pan kinarya bêrkatan kapundhi-pundhi | wus lama duk sêmana ||

8. garwanira pan sri narapati | widadari punika sadaya | sang rêtna ika rêmbage | pan karsa sami mantuk | mring kayangan suralayèki | nèng marcapada lawas | mila rêmbag mantuk | ing mangke sang rêtna marak | anèng ngarsa sang kakung ngaras ing rabi | arsa pa jiwaniwang ||

--- [f. 29r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 56 dari 66

9. nuhun pamit kula kakang aji | arsa mantuk dhatêng suralaya | nèng marcapada lamine | ing suralaya suwung | bok dinukan mring Yyang Pramèsthi | sampun dhatêng sêmaya | nanging wêkas ingsun | ngong titip mring putra dika | mung kêkalih punika tan mêkas malih | kagèt sri naranata ||

10. kaya priye isun nimas yayi | sira tilar mandah polah iwang | anakmu kaya kapriye | tan ngrasa sagêd kantun | yèn kênaa isun palangi | dadi apa mas iwang | prasida amantuk | kawula angur pêjaha | nora wêlas andika marang ing kami | sadasa kakang kula ||

11. witning trêsna lakung kakang aji | aran wus pêsthi tan kêna owah | mapan wus sêmene bae | prapta ing jangjinipun | nuhun pamit wus kakang aji | kantuna baudhêndha | sineba wong agung | sa dyah samya ngawang-awang | ikang raka anyandhak tan kêna sigih | tinubruk ingigatan[310] ||

12. kantun agana[311] sri narapati | wus amuluk mantuk suralaya | kalihe samya awrate | kang kari lan kang kantun | pan pinêgat trêsnaning kalih | prihatin sri nalendra | tyasira gêgêtun | sêmana panandhang brăngta | nglipur ing tyas kang putra ngandika kalih | akarsa tinuturan ||

13. Wanènggada Rêjakusumèki | sampun prapta ngarsane kang rama | sang nata pangandikane | kari lola nak isun | ibunira apan wus mulih | merad mring suralaya | dan bisa nak isun | dèn atut sira sêsanak | dene isun milu ibunira mulih |

--- [f. 29v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 57 dari 66

nanging wêwêkas iwang ||

14. sira kang tuwa siliha mami | jumênênga ing Galuh nêgara | putranisun ikang anèm | gêntèni ikang sêpuh | poma-poma wêkas sun iki | aja na cêcêngilan | tan bêcik tinêmu | sapa ikang mimitana | datan nêmu raharja nuli gumisir[312] | bêcika asêsanak ||

15. ikang putra kalih samya nangis | kadospundi rama pangandika | tan sagêd kantun kalihe | dika bêkta katèngsun | datan sagêd jumênêng aji | sapuluh anak iwang | pasthi dewa luhung | sira sun sukani êmban | iya iku ikang momonga sirèki | lah uwis akaria ||

16. sang nata musna datan kaèksi | arsa nusula ing garwanira | mring suralaya ênggone | ginadhang-gadhang sampun | dene ing Yyang Pramèsthi luwih | dadya gênêping dewa | tan kocap ing wau | kawarnaa ikang putra | kari gana kang putra asêdhih kikin | samya kantun alola ||

17. êmbanira samya dèn timbali | Ki Panagungan lan Ki Praguna | pan sampun jinarwa kabèh | wêkase sang aprabu | duk sêmana wus dadya aji | Rahadèn Wanènggănda[313] | jumênêng ing Galuh | prabu anom rayinira | lakung mukti ing Galuh agêng ngliwati | mapan ngirup sadaya ||

18. duk sêmana nora nana aji | amung Galuh kang mrentah sadaya | ngaturkên bulupêktine | pan pinrentah sadarum | nusa Jawa Galuhe aji | Radèn Rêjakusuma | amukti kalakung | sêmana jalma akathah | samya

--- [f. 30r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 58 dari 66

mirut atrêsna sami angabdi | kathah jalma awisma ||

19. samya angabdi dhatêng kang rayi | giyaking kathah arsa ngêndhih nata |[314] dening ta agung balane | pêparon lan sang prabu | wus alama mangke winarni | nata miyos sineba | anèng sitiluhur | apêpak kang wadyabala | êmbanira kang tansah anèng ing ngarsi | angandika sang nata ||

20. bapa sun ngrungu pawarta yayi | agêng manah arsa ngêndhih mringwang | apa nyata ing sêmune | Ki Panagungan matur | agèr kula igih miyarsi | arsa ngêndhih sang nata | balane wus agung | kula uninga piyambak | yèn mêngkono yayi mas tan nêmu bêcik | têka amimitana ||

21. wêwêkase kanjêng rama aji | kang jinêmpana ngangin mêngkana | sapa kang mimiti awon | datan bêcik tinêmu | mêngko yayi têka dhingini | lah rêksanên ta bapa | datan wande isun | bapa lumampah piyambak | besuk esuk pêpêkên sakèh wadyèki | ingong tindak priyoga[315] ||

22. kondur ngêdhaton sri narapati | ginarêbêg ing para biyada | kang wadya pan bubar kabèh | ênêngna kang winuwus | Radèn Rêjakusuma uni | sineba êmbanira | tansah agung wuyung | dening mirsa tuturira | ikang bapa alah gusti kadipundi | jêr raka jêngandika ||

23. arsa cinêkêl andika gusti | raka panduka ikang tumindak | kadospundi ing karsane | bapa sapuluh-puluh | nora gêlêm tutna kakang ji | tan ngrasa dosa iwang | biyèn wêlingipun | jêng rama kang mimitana | tan anêmu bêcik pasthi [pa...]

--- [f. 30v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 59 dari 66

[...sthi] isun ajrih | ing pangandika rama ||

24. nanging gusti karsa dika mangkin | kadospundi punapa pinapag | hèh ora bapa karsa ngong | isun lalos[316] ing dalu | atulusa kakang dadya ji | sinebaa wong kathah | paman karsanisun | salah tugal amuktia | ngong nglakoni larane anut ing ati | saparan amulana ||

25. wus sumurup yyang pratănggapati | gênti padhange wulan patbêlas | sirêping wong ta wayahe | lalos lan êmbanipun | kang rumêksa tanna udani | wus prapta lampahira | ya ta ing wana gung | lampahira alon-lonan | wus raina kawarna kang anèng nagri | sang nata mêpêk bala ||

26. wus miyos sira sri narapati | lajêng kinêpung kinandhang-kandhang | dalême wau arine | linêbêtan pan suwung | nanging băndha aglar pan maksih | wus lêga sri nalendra | satêngah gêgêtun | arinisun ingong kira | lalos wêngi rajabrana nulya aglis | pan sampun pinêndhêtan ||

27. sampun kondur kasukan sang aji | mangan anginum dalu myang siyang | ênêngna wau sang rajèng | ikang lalos ing dalu | kawlasarsa naging wong kalih | ngidul ngilèn parannya | tan ana jinujug | anut salembaking brăngta | nrajang wana mugah jurang mudhun ngardi | tan adhahar anendra ||

28. jurang ajro ardi kang awingit | linêbêtan datan nyipta gêsang | amurang tan na margane | bandhil baga sira gung | dhukut amrak [amra...]

--- [f. 31r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 60 dari 66

[...k] ika ngayomi | dalu siyang lumampah | rahadèn amuwus | alas ngêndi iki bapa | gih punika taksih kawêngku sang aji | lajêng lampah gung wana ||

29. wana gêdhe iki milu ngêndi | taksih tumut raka jêngandika | nulya nrajang wana manèh | milu ngêndi ta iku | igih taksih tumut sang aji | radèn lajêng lampahnya | na padhang kadulu | lakung jêmbar ara-ara | nulya raryyan rahadèn ing kayu kalih | nèng têngah ingauban ||

30. radèn arêmên kayon ningali | kadya gunung iki kayu apa | akêmbar bêcik patute | igih sawo puniku | iki sawo nèng têngah kalih | lan ara-ara jêmbar | yèn mêngkono isun | sun arani Pajajaran | payo bapa dhêdhukuh anèng ing ngriki | apan adoh nêgara ||

31. padha nênandur sakêlarnèki | mayo bapa agaga têtêgal | wus ngadêgakên umahe | wus alami nèng ngriku | têtanêman sampun ngêmohi | wus korak taga desa | kathah jalma tumut | samya wisma Pajajaran | saya kathah wong dagang pan agili[317] |[318] jarit ngurupkên bêras ||

32. ana abêkta uyah tarasi | miwah dadot kêling rajabrana | samya ngurupakên wanèh | kang dagang pan tan mantuk | lajêng wisma singa kang prapti | laju wisma sadaya | wus gêmah kalakung | cacah wolung èwu wisma | lir nêgara tan pêgat jalma kang prapti | Radèn Rêjakusuma ||

33. mapan arsa jumênênga aji | êmban matur sêdhêng jumênênga | mapan wus kathah rowange | rahadèn [rah...]

--- [f. 31v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 61 dari 66

[...adèn] wus jinujung | ingastrenan[319] wus dadya aji | jumênêng Pajajaran | pan akrèh sadarum | samya mirut angawula | kang kaprentah ing Galuh samya lumiring | mring natèng Pajajaran ||

34. wus akêlok ing Galuh nêgari | lakung kartane ikang nêgara | ki êmban dadi patihe | nanging mangke sang prabu | sêdhih kikin dèrèng akrami | pawarta nagri Sundha | ana putri ayu | wau karsa pinundhuta | pan ki patih ingutus mring Sundha prapti | sang putri wus binêkta ||

35. lajêng atêluk ambêkta jalmi | patang èwu bala kang ginawa | prapta Pajajaran mangke | sang putri sampun katur | lakung warna lir Dèwi Ratih | pan sampun cinangkraman | tansah agung lulut | ênêngêna kawarnaa | natèng Galuh sineba wus mirsa warti | kang rayi madêg nata ||

36. abdinira samya ambahaki | samya pinrentah têluk sadaya | kaya priye bapa mangke | wartane arinisun | ngadêg nata bang kulon sigih | winasta Pajajaran | pêpêkan sadarum | sakathahe wadyaniwang | yya na kèri isun nindaki pribadi | sandika aturira ||

37. kondur ngadhaton wus praptèng èji[320] | wus acaos ikang wadyabala | samêkta lan gêgamane | samya nèng alun-alun | wus busana sri narapati | warnanira angraras | wus miyos sang prabu | anulya nêmbang têngara | pan gumêrah syaraning turăngga èsthi | awor karciking watang ||

38. wus atêbah dènira lumaris | tan winarna natèng Pajajaran [Pajaja...]

--- [f. 32r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 62 dari 66

[...ran] | sineba wadyabalane | angandika sang prabu | bapa patih lah isun iki | nora duwe bêrkatan | Yyang Satomi iku | bapa lah sira cidraa | ya dèn kêna singa rosa angajurit | pan isun wus kawawa ||

39. tur sandika ki patih lumaris | pan abêkta satus kang gêgaman | egal wus prapta lampahe | ki patih nyidra dalu | wus malêbêt ing dalêm puri | asêpi jro kadhatyan | lajêng lampahipun | wus prapta ing ênggènira | Kya Satomi apan wus ingangkat aglis | sèkêt kalêmpêr jalma ||

40. dalu emut samya angabêkti | dhuh kiyai pan darma kawula | ingutus dening sang rajèng | ingakat malih sampun | wus kawawi binêkta aglis | wus mêdal tan kaduga | ki patih amuwus | ana ngêndi sri nalendra | sun tingali kadhaton suwung puniki | tan eca gêgancangan ||

41. atêtakon sampun amiyarsi | nata karsa bêdhah Pajajaran | ki patih egal lampahe | Pajajaran wus rawuh | mapan katur suka sang aji | gumêr jalma tumingal | nonton ngalun-alun | Kya Satomi kang dèn pirsa | sampun prapta jro kadhaton kyai patih | matur dhatêng sang nata ||

42. raka jêngandika sri bupati | pan arsa gêpuk dhatêng sampeyan | sampun asuwêng sang katong | mêngko ta lah iku |[321] ya sapuluh ta kakang aji | kudu ala maringwang | papagêna iku | yudane lah kakang êmas | agawaa [a...]

--- [f. 32v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 63 dari 66

[...gawaa] wong Sundha aja na kari | isun nora lumampah ||

43. atur sêmbah dyan ki patih mijil | asuwara dhatêng wadya Sundha | wong Sundha wus pêpêk kabèh | apan têngara sampun | sigra bubar datan kawarni | ing wau sri nalendra | ing Galuh puniku | masanggrahan pan sineba | nulya ana duta saking ing nêgari | tur uninga sang nata ||

44. punang sênjata Kyai Satomi | apan musna ing dalu punika | kawula tan uning rajèng | pinêjahana ulun | tiwas kantun kinèna uni | sarêng mirsa sang nata | lathinya kumêdut | jaja bang mawinga-winga | pan amirsa cêpêng karna lir sinêbit | bêndune lir dinurma ||

5. Durma

[Nagri Galuh bedhah, sang nata jengkar lajeng adhedhekah ing Batawiyah.[322]]

1. sampun mundur kang matur pêpatihira | lah payo budhal aglis | wus nêmbang têngara | sang nata wus kaduga | Satomi anèng kang rayi | wus yun-ayunan | lan wong Sundha puniki ||

2. tinakonan lah gaman ngêndi ta sira | tan jalma sun tingali | isun wong ing Sundha | milu ing Pajaran |[323] lah sira gaman ing ngêndi | Galuh manira | Sundha arsa mring ngêndi ||

3. kinèn mapagakên isun marang sira | timbalane sang aji | lah aja sun eman | padha balia sira | matura gustimu aglis | pan nora năngga | kancamu mung sadhidhik ||

4. pan bramatya[324] wong Sundha lah padu apa | tumbakên payo bêdhil | pan wus salang tumbak | sêdhêng padha waninya | bêbêdhil agênti kêris | samya watêrnya[325] | rame asilih [a...]

--- [f. 33r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 64 dari 66

[...silih] ukih ||

5. wadya Galuh apan sami kathah pêjah | lajêng sinêrod wani | pangamuking wong Sundha |[326] grêgut lir singa lodra | arampak lir banthèng kanin | ngiwud kewala | kang katunjang ngêmasi ||

6. wus kalulun wong Galuh mundur sadaya | sasisane kang mati | wus têluk sadaya | samya asrah bokokan[327] | kawarnaa sri bupati | lakung wirangnya | lalos lan êmbannèki ||

7. datan arsa wau bali nêgaranya | lan wus idhêp ing wangsit | pulung nèng Pajajaran |[328] pinasthi Yyang Bathara | lan sênjata Kya Satomi | apan wus kêna | Pajajaran kang dadi ||

8. sri nalendra parane ngidul angetan | lan êmban wong mung kêkalih |[329] mundur mring Jajaran | bêkta tiyang bandhangan | wong Sundha asuka sami | katur sang nata | jalma bokokan sami ||

9. sampun katur kang raka lalos kewala | asuka sri bupati | wus kinèn boyonga | nagri Galuh punika | kabayong wus têlas sami | lan rajabrana | sadaya tanna kari ||

10. ênêngêna sang nata ing Pajajaran | Nata Galuh lumaris | lakung kawlasarsa | ngambah ing wanawasa | lan êmban mung wong kêkalih | glis lampahira | kèndêl prapta pasisir ||

11. arsa lajêng sang nata ngambah samodra | lir dharatan lumaris | tan winarnèng [winar...]

--- [f. 33v] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 65 dari 66

[...nèng] samodra |[330] lir dharatan pan egal | bang kidul prapta pasisir | lajêng lampahnya | prapta nusa Tumbini ||

12. anèng wana punika ta ikang bawah | nagri nusa Tumbini | sang nata têtanya | ngêndi iki lah bapa | kabawah nusa Tumbini | wana punika | mayo bapa lumaris ||

13. nulya watên têtiyang cêmêng satugal | netra wiyar tur abrit | cêwêta[331] kewala | kapirsa sri nalendra | lamun wontên wong sanugil[332] | cêmêng kalintang | kagyat nata ningali ||

14. sun tingali manusa apa ta bapa | irêng netranya abrit | apa jim prayangan | apa jalma manusya | dhikul-dhikul anèng siti | yèn kitên[333] kula | manusa igih gusti ||

15. mayo bapa kang manusa pinaranan | egal pan sampun prapti | tinanya punang jalma |[334] sira pa gawenira | dhikal-dhikul gawa siti | kinarya apa | damêl bata ngong iki ||

16. wus cinithak anuli kinapakêna | dipun abong pan abrit | akal sira manusya |[335] lêmah ginawe abang | yèn mêngkono isun iki | milu awisma | mring sira anèng ngriki ||

17. lah panduka gusti pundi kang pinăngka | kawuryan sun tingali | isun tanpa wisma | saparan nut ing brăngta | mapan wong Mêndhangkasilir | tanna sinêdya | mangke karsa sang aji ||

18. damêl wisma dadya karsa adhêdhêkah | bapa mêngko karsèki | sun alihkên aran | ing kene Batawiyah [Bata...]

--- [f. 34r] ---

Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005): Citra 66 dari 66

[...wiyah] | cinarita sampun lami | gènnya dhêdhêkah | gêmah dadya nêgari ||

19. wus amirut sadaya sami kaprentah | sampun mukti sang aji | jumnêng Batawiyah | sêmana tan kawarna | natèng Pajajaran uni | kang ginupita | kasukan siyang latri ||

20. tan kawarna wus lami ing jênêngira | Rêjakusuma sigih | anèng Pajajaran | lakung mukti wibawa | cinatur surud sang aji | atilar putra | gumanti dhadhang[336] gêndhis ||

 


AJ 1703 (1777–8). (kembali)
Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1. Semua deskripsi singkat pupuh dalam transkripsi ini diambil dari Babad Kraton: Sejarah Keraton Jawa sejak Nabi Adam sampai runtuhnya Mataram, menurut naskah tulisan tangan The British Library, London Add 12320. Drs. I. W. Pantja Sunjata, Drs. Ignatius Supriyanto, dan Prof. dr. J. J. Ras. Djambatan, 2 jilid, 1992. (kembali)
Tanggal: Dite Êpon (Ngahad Pon) salawe (25) Saban (Ruwah) Êdal (Dal): damar muluk wiku jagat (AJ 1703). Tanggal Masehi: Minggu 28 September 1777. (kembali)
marga. (kembali)
langkung (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.2.9). (kembali)
rêna. (kembali)
ingkang (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.3.4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.7.4; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.5.4). (kembali)
Nurcahya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.3.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.7.7; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.5.7). (kembali)
Sang (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.3.9; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.5.9; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.2.9). (kembali)
10 singgih (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.3.9). (kembali)
11 Tunggal (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.3.10; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.7.10; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.5.10; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.2.10). (kembali)
12 panggulu (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.4.4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.8.4; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.6.4). Bandingkan: panggulunipun (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.3.4). (kembali)
13 Ngarab (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.4.10; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.3.10). Bandingkan: Mêkah (Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.6.10; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.8.10). (kembali)
14 sêsêngkêran (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.6.3). (kembali)
15 wantên [wontên] (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.6.4). (kembali)
16 unggahakên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.6.8). Bandingkan: ingunggahakên (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.10.8; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.8.8). (kembali)
17 Bandingkan: swarga (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.1, Pupuh 1.6.8; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.10.8; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.8.8). (kembali)
18 praptaningsun (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.2, Pupuh 1.10.2). Bandingkan: praptèngwang (Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.12.2); praptèngong (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.14.2). (kembali)
19 kinongkon (dan di tempat dan bentukan lain). Bandingkan: dinuta (Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.12.3; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.14.3). (kembali)
20 angangge (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.2, Pupuh 1.10.10). (kembali)
21 sêsêngkêran (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.2, Pupuh 1.10.10; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 1.14.10; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 1.12.10). (kembali)
22 Lebih satu suku kata: anutup babahan nawa sanga. (kembali)
23 mangku (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.2, Pupuh 1.13.9). (kembali)
24 truh (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.2, Pupuh 1.15.2). (kembali)
25 Kurang satu suku kata. Bandingkan: duk alit bêbêndana (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.2, Pupuh 1.16.6). (kembali)
26 Kurang satu suku kata: dipun gitik ing enthong ingsun rumiyin. (kembali)
27 Bandingkan: anusupi ngong angayam alas (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.2, Pupuh 1.17.2). (kembali)
28 lakiningwang (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.2, Pupuh 1.17.8). (kembali)
29 anunggal (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.3, Pupuh 1.18.6). (kembali)
30 inggih (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.3, Pupuh 1.18.8). (kembali)
31 munggah (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.3, Pupuh 1.19.8). (kembali)
32 amboyong (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.3, Pupuh 1.19.10). (kembali)
33 kapraharan. (kembali)
34 akingkin (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.3, Pupuh 1.20.9). (kembali)
35 Bandingkan: Hyang (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.3, Pupuh 1.21.1). (kembali)
36 angunggahi (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.3, Pupuh 1.22.3). (kembali)
37 Bandingkan: manungsa (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.3, Pupuh 1.25.2). (kembali)
38 Lebih satu suku kata: dewa angambil sraya manungsa. (kembali)
39 Biasanya guru lagu e(o): malèh. (kembali)
40 mangke (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.4, Pupuh 1.29.2). (kembali)
41 Kurang satu suku kata: marang sira kinèn amapaga. (kembali)
42 yudane (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.4, Pupuh 1.30.3). (kembali)
43 Lebih satu suku kata: sinaruwe mring sudarmanira. (kembali)
44 mangkana (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.4, Pupuh 1.33.8). (kembali)
45 Kurang satu suku kata: mangkana tapuking iya. (kembali)
46 Bandingkan: muna (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.4, Pupuh 1.34.5). (kembali)
47 duk (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.4, Pupuh 1.36.1). (kembali)
48 mangka (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.4, Pupuh 1.36.5). (kembali)
49 Mêndhang. Bandingkan: sêndhang (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.4, Pupuh 1.36.6). (kembali)
50 sapungkuripun (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.4, Pupuh 1.36.7). (kembali)
51 ngobong (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.39.2). (kembali)
52 andipe (dan di tempat lain). (kembali)
53 tingkah (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.41.4). (kembali)
54 Candragumuka (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.41.6). (kembali)
55 wingking (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.42.1). (kembali)
56 Srigati. (kembali)
57 munjuk (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.44.7). (kembali)
58 Jonggringsalaka (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.44.8). (kembali)
59 anggêmpur (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.45.2). (kembali)
60 lungguh (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.45.7). (kembali)
61 botên (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.5, Pupuh 1.45.8). (kembali)
62 mancorong (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.6, Pupuh 1.47.1). (kembali)
63 anti (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.6, Pupuh 1.49.8). (kembali)
64 Bandingkan: sakula (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.6, Pupuh 1.50.5). (kembali)
65 mandhi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.6, Pupuh 1.50.9). (kembali)
66 awak. (kembali)
67 tininggala (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.6, Pupuh 1.55.1). (kembali)
68 umat. (kembali)
69 enggal (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.6, Pupuh 1.55.5). (kembali)
70 Selamatangkêb (dan di tempat lain). (kembali)
71 riku (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.7, Pupuh 1.59.7). (kembali)
72 lungaa (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.7, Pupuh 1.60.8). (kembali)
73 mapag. (kembali)
74 Lebih satu suku kata: lan pangandikane Yyang Pramèsthi. (kembali)
75 nantiyasa (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.7, Pupuh 1.64.2). (kembali)
76 ta. (kembali)
77 Kurang satu suku kata: êgong maguru găngsa. (kembali)
78 angungkung (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.7, Pupuh 1.66.7). (kembali)
79 bêbokong (dan di tempat dan bentukan lain). Bandingkan: babokong (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.8, Pupuh 1.67.6). (kembali)
80 Terdapat dobel sandangan: dudu atau dedu. (kembali)
81 owêl (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.8, Pupuh 1.76.3). (kembali)
82 jangji (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.8, Pupuh 1.76.4). (kembali)
83 satunggilipun (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.9, Pupuh 1.78.7). (kembali)
84 cinangkrama. (kembali)
85 Lebih satu suku kata: gya nulya cinangkrama. (kembali)
86 munggah. Bandingkan: munggih (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.9, Pupuh 1.80.2). (kembali)
87 Pramèsthi. (kembali)
88 Kurang satu suku kata: ing syarga cundhuk Sang Pramèsthi. (kembali)
89 Kurang satu suku kata: agung amuhun ing siyang myang ing latri. (kembali)
90 nêkakkên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.9, Pupuh 1.81.10). (kembali)
91 ginonjing. (kembali)
92 walangati (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.9, Pupuh 1.85.3). (kembali)
93 sintên (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.9, Pupuh 1.85.9). (kembali)
94 goroh (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.10, Pupuh 1.89.3). (kembali)
95 agêmblung (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.10, Pupuh 1.89.4). (kembali)
96 ing (dan di tempat lain). (kembali)
97 kadewatan. (kembali)
98 Bandingkan: gègère wau ingkang dewatan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.10, Pupuh 1.90.2). (kembali)
99 ingaran. (kembali)
100 Bandingkan: jail ngaran dura punapa (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.10, Pupuh 1.93.2). Kurang satu suku kata: aja ingaran dura punapa. (kembali)
101 Kurang satu suku kata: katon lamun datan asêkti. (kembali)
102 tinitah (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.10, Pupuh 1.95.8). (kembali)
103 Kurang satu suku kata: dhumatêng Sang Yyang Wênang. (kembali)
104 dinokokna (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.11, Pupuh 1.96.8). (kembali)
105 tan dhatêng. Bandingkan: tandha (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.11, Pupuh 1.96.9). (kembali)
106 Kurang satu suku kata: pan lênggana yèn tan dhatêng anak rabi. (kembali)
107 Bandingkan: wong sakadang sadaya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.11, Pupuh 1.96.10). (kembali)
108 Bandingkan: wong sakadang sadaya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.11, Pupuh 1.97.10). (kembali)
109 Selain gatra ke-9 dan ke-10, bait 98 ini sama persis dengan bait 97. (kembali)
110 langgênga (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.11, Pupuh 1.99.2). (kembali)
111 gingsir (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.11, Pupuh 1.99.9). (kembali)
112 bobotipun (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.11, Pupuh 1.100.7). (kembali)
113 panêdhanya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.11, Pupuh 1.101.8). (kembali)
114 Kurang satu suku kata: Watugunung panêdhanya. (kembali)
115 Lebih satu suku kata: unggahêna ing syarga tumut myang rabi. (kembali)
116 Măncawolu (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.4.8; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.4.8). (kembali)
117 Lebih satu suku kata. Bandingkan: saptèng Kayulandheyan (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.5.6); sapta Tanu Landheyan (Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.5.6). (kembali)
118 kawolunipun (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.12, Pupuh 1.106.7). Bandingkan: asthanipun (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.5.7; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.5.7). (kembali)
119 Bandingkan: sira konang idhêpa kaki (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.12, Pupuh 1.107.5). (kembali)
120 Lebih satu suku kata: ya barang sapolahira. Bandingkan: iya pa sapakartinya (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.6.8). (kembali)
121 anggêntènana (dan di tempat dan bentukan lain). Bandingkan: gumantyaa (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.7.6; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.7.6). (kembali)
122 nungkul (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.12, Pupuh 1.109.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.8.7; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.8.7). (kembali)
123 Lebih satu suku kata. Bandingkan: Ni Bramani kang nama (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.8.10; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.8.10). (kembali)
124 Tritrustha (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.9.2). (kembali)
125 Parikênan (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.12, Pupuh 1.110.3; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.9.2–3). (kembali)
126 Numanasa. Bandingkan: Manumanasa (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.12, Pupuh 1.110.5). (kembali)
127 Manumanasa (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.9.5). (kembali)
128 Lebih satu suku kata: Manumanasa ika. (kembali)
129 Lebih satu suku kata: Pandhu Dewanata rane. (kembali)
130 sirna (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.12, Pupuh 1.113.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.11.7; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.11.7). (kembali)
131 Mapunggung (dan di tempat lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.13.2; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.13.2). Bandingkan: Mahapunggung (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.12, Pupuh 1.115.2). (kembali)
132 apatih (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.12, Pupuh 1.115.6). Bandingkan: apêpatih (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.13.6; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.13.6). (kembali)
133 Lebih satu suku kata. Bandingkan: Jêpara wismèku (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.14.7); Japara wismèku (Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.14.7). (kembali)
134 Lebih dua suku kata. Bandingkan: panêngahe Karungkala (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.116.8; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.14.8; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.14.8). (kembali)
135 Tunggulpêtung (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.117.3). Bandingkan: Tunggulmêtung (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.15.3; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.15.3). (kembali)
136 andèrès (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.117.4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.15.4). (kembali)
137 Terdapat beberapa variasi dari nama ini: Karsik, Karsi, dan Kêrsi Kêndhayu. (kembali)
138 Bandingkan: Rêsi Gathayu ika (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.15.6; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.15.6). (kembali)
139 gangsal (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.118.7). Bandingkan: lêlima (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.16.7; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.16.7). (kembali)
140 Terdapat dobel sandangan: sêndhine atau sêndhene. (kembali)
141 pinăncapat (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 6.17.10; Babad Tanah Jawi, Pakubuwana IV, Pupuh 6.17.10). (kembali)
142 Andong Ijo (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.120.2). Bandingkan: Ngandongijo (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.15.2). (kembali)
143 Lebih satu suku kata. Bandingkan: Ngandongijo Lêmbu Mardadunya (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.15.2). (kembali)
144 umbul (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.122.3; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.17.3). (kembali)
145 Lebih satu suku kata. Bandingkan: gumuk umbul bae rane (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.17.3). (kembali)
146 Bandingkan: sadhengah (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.122.8). (kembali)
147 Kurang empat suku kata. Bandingkan: duk sêmana bang kulon ana wong luwih (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.17.9). (kembali)
148 junjungên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.123.10). (kembali)
149 angkêr (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.13, Pupuh 1.125.1; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.20.1). (kembali)
150 anduga (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.126.6; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.21.6). (kembali)
151 Bandingkan: garwa (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.126.9). (kembali)
152 Lebih satu suku kata: ki tuwa gona ing kathil kari. Bandingkan: ki tuwa gona nging kathil kari (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.22.1). (kembali)
153 tunggu (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.127.3). Bandingkan: tinunggu (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.22.3). (kembali)
154 aminggah (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.128.6). (kembali)
155 nginggil (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.130.1). (kembali)
156 Kurang dua suku kata: sêndhang toyanya gumilah-gilah. (kembali)
157 Biasanya guru lagu e(o). Bandingkan: prênahe (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.130.3). (kembali)
158 ngunggul (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.130.4). (kembali)
159 ingencokan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.130.5). (kembali)
160 Bandingkan: cêmpaka (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.131.2). (kembali)
161 ngungkuli (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.131.6). (kembali)
162 pandhansurat. (kembali)
163 ambabar (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.132.2). (kembali)
164 Bandingkan: mrênjêng (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.14, Pupuh 1.133.1). (kembali)
165 gumrujug. (kembali)
166 rinaja. (kembali)
167 janggute (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.15, Pupuh 1.136.3). Bandingkan: janggut (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.25.3). (kembali)
168 Lebih satu suku kata. Bandingkan: wus budhêg anyênyapu (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.25.4). (kembali)
169 anjumbul (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.15, Pupuh 1.136.7). (kembali)
170 sumungkêm (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.15, Pupuh 1.138.4; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.27.4). (kembali)
171 tulungên (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.27.8). Bandingkan: tuntungên (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.15, Pupuh 1.138.8). (kembali)
172 anduwèni (dan di tempat lain) (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.127.9). (kembali)
173 Kurang satu suku kata. Bandingkan: pa karane sira tuwa (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.30.8). (kembali)
174 Terdapat dobel sandangan: yun atau yèn. (kembali)
175 bêcik (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.31.1). (kembali)
176 nayakèng (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.31.10). (kembali)
177 jăngga (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.34.8). (kembali)
178 angsana (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.16, Pupuh 1.145.8). Bandingkan: kang sana (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.34.8). (kembali)
179 Lebih satu suku kata. Bandingkan: manjing taman angura lêlungid (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.35.1). (kembali)
180 lung-lungane. Bandingkan: lung-lungan (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.35.3). (kembali)
181 Lebih satu suku kata. Bandingkan: lir sarpa tambang tirta (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.37.6). (kembali)
182 Bandingkan: punang tirta nudênta (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.16, Pupuh 1.148.10). (kembali)
183 Lebih satu suku kata. Bandingkan: anjog botrawi sakathah toya (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.38.2). (kembali)
184 sêsarean (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.38.5). Bandingkan: sêsêkare (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.16, Pupuh 1.149.5). (kembali)
185 Bandingkan: gilang (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.16, Pupuh 1.150.1). (kembali)
186 anjalma (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.39.1). (kembali)
187 Bandingkan: bakamandhala (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.16, Pupuh 1.150.2); Kamadhala (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.39.2). (kembali)
188 Nusatambini (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.39.9). (kembali)
189 kagèt (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.16, Pupuh 1.152.3). Bandingkan: kagyat (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.41.3). (kembali)
190 anggraitèng (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.16, Pupuh 1.152.6; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.41.6). (kembali)
191 Kurang empat suku kata. Bandingkan: rare mula moyang wong Mêndhangkasilir (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.42.9). (kembali)
192 botên (dan di tempat lain). (kembali)
193 prawignya (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.43.8). Bandingkan: pra wignya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.16, Pupuh 1.154.8). (kembali)
194 asale (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.17, Pupuh 1.155.3). (kembali)
195 panggih (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.17, Pupuh 1.155.7; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.44.7). (kembali)
196 dèn rodapaksa (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.45.8). Bandingkan: dan êrda pêksa (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.17, Pupuh 1.156.8). (kembali)
197 benjang (dan di tempat lain) (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.47.8; Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.17, Pupuh 1.158.8). (kembali)
198 Lebih satu suku kata. Bandingkan: yèn tan wruh ingsun tan yun pêpanggih (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.48.1). (kembali)
199 Bandingkan: kentar (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.17, Pupuh 1.159.10; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.48.10). (kembali)
200 ginantyan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.17, Pupuh 1.159.10). Bandingkan: ginantya (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 1.48.10). (kembali)
201 Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.18. (kembali)
202 alinggih (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.18, Pupuh 2.1.4). (kembali)
203 angura (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.18, Pupuh 2.1.5; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.1.5). (kembali)
204 lênglêng (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.18, Pupuh 2.5.1; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.5.1). (kembali)
205 Lebih satu suku kata. Bandingkan: iya kari angênggoni bae (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.6.3). (kembali)
206 Lebih dua suku kata. Bandingkan: Banjaransari ngadêg têpining (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.6.4). (kembali)
207 anyamadi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.18, Pupuh 2.9.1). (kembali)
208 mangko (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.18, Pupuh 2.9.2). (kembali)
209 anggana (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.18, Pupuh 2.10.5). (kembali)
210 Lebih satu suku kata. Bandingkan: anjrit ni rara sumungkêm siti (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.11.4). (kembali)
211 Lebih satu suku kata. Bandingkan: nêngna kocapa Banjaransari (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.13.1). (kembali)
212 ngrêregoni (dan di tempat dan bentukan lain) (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.18.1). (kembali)
213 dungkap (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.19, Pupuh 2.18.3; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.18.3). (kembali)
214 Suprêni (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.19.1). (kembali)
215 Kurang satu suku kata. Bandingkan: dwi roro kombang anglèng tawange (Sajarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 33), f. 14v). (kembali)
216 lumakyalon (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.21.2). (kembali)
217 Lebih satu suku kata: Tigaron namèki. (kembali)
218 anggayuh (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.19, Pupuh 2.23.3; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.23.3). (kembali)
219 gènonjèng (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.19, Pupuh 2.25.2). Bandingkan: ginojèng (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.25.2). (kembali)
220 anggubêl (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.19, Pupuh 2.27.2; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.27.2). (kembali)
221 nungkul (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.28.3). (kembali)
222 Biasanya guru lagu e. Bandingkan: mangke (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.33.3). (kembali)
223 Lebih satu suku kata. Bandingkan: sadalu rarasing (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.35.5). (kembali)
224 Lebih dua suku kata. Bandingkan: banjar nagasinom (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.36.2). (kembali)
225 Kurang dua suku kata, dan biasanya guru lagu e. Bandingkan: têpas witana lit-alit mangke (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.36.3). (kembali)
226 intên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.20, Pupuh 2.37.3; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.37.3). (kembali)
227 anggarit (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.20, Pupuh 2.42.4). (kembali)
228 tumungkul (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.20, Pupuh 2.42.6; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.42.6). (kembali)
229 punjul (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.43.6; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.43.6). (kembali)
230 adangu (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.46.3). (kembali)
231 asrêngkara (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.48.3). Bandingkan: asêngara (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.48.3). (kembali)
232 sêngarane (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.49.3). (kembali)
233 bonglot (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.49.5; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.49.5). (kembali)
234 andêrpati (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.50.2). (kembali)
235 anggèr (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.50.3; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.50.3). (kembali)
236 kung (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.50.6). (kembali)
237 Lebih satu suku kata. Bandingkan: ing pundi patêmon putra putri (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.52.1). (kembali)
238 Lebih dua suku kata. Bandingkan: grahitanên lamun sira apti (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.52.4). (kembali)
239 kacihna (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.54.1): cihnaning (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.66, 10.68.6); cihnane (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 11.124.6; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 34.58.8). (kembali)
240 Lebih satu suku kata. Bandingkan: Banjaransari ngetan parane (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.54.3). (kembali)
241 ungsi (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.54.4; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.54.4). (kembali)
242 ngungsi (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.55.1; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.55.1). (kembali)
243 amirsakkên (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.56.3; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.56.3). (kembali)
244 anongkèt (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.57.1). (kembali)
245 nganggur (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.57.3; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.57.3). (kembali)
246 nganggit (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.21, Pupuh 2.57.5; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.57.5). (kembali)
247 pênganggone (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.22, Pupuh 2.59.3). Bandingkan: pênganggene (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.59.3). (kembali)
248 binggêl (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.22, Pupuh 2.60.1). Bandingkan: abinggêl (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.60.1). (kembali)
249 amingkis (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.22, Pupuh 2.64.2; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.64.2). (kembali)
250 Kurang satu suku kata. Bandingkan: cinandhak sang dyah sun lir mêmanggih (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.65.1). (kembali)
251 angrungrum (dan di tempat dan bentukan lain) (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.68.6). (kembali)
252 wimbuh (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.22, Pupuh 2.69.3). Bandingkan: imbah (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.69.3). (kembali)
253 angrêmih-rêmih (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.72.1). (kembali)
254 palastra (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.23, Pupuh 2.79.1; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.80.1). (kembali)
255 pangkon (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.23, Pupuh 2.79.2; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.80.2). (kembali)
256 Lebih satu suku kata. Bandingkan: kirimên ing wiraga mêlathi (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.80.4). (kembali)
257 măndra (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.23, Pupuh 2.80.2; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.81.2). (kembali)
258 anjampèni (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.23, Pupuh 2.81.4; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.82.4). (kembali)
259 pangrungrume (dan di tempat dan bentukan lain) (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.83.3). (kembali)
260 kincup (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.23, Pupuh 2.82.6). Bandingkan: kuncup (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.83.6). (kembali)
261 munggèng (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.23, Pupuh 2.84.5; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.85.5). (kembali)
262 bramara (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.88.2). (kembali)
263 Bandingkan: angimpi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.24, Pupuh 2.95.1; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.96.1). (kembali)
264 writ (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.96.4). (kembali)
265 pinjung (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.24, Pupuh 2.101.6; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.102.6). (kembali)
266 dodot (dan di tempat lain) (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.103.2). Bandingkan: dodod (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.24, Pupuh 2.102.2). (kembali)
267 anglungsur (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.25, Pupuh 2.103.3). (kembali)
268 mingsêk-mingsêk (dan di tempat lain). Bandingkan: mingsak-mingsak (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 2.40, Pupuh 96.22.1); angisêk-isêk (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.107.1). (kembali)
269 Kurang satu suku kata. Bandingkan: winardi asmara dyah anangis (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.111.1). (kembali)
270 sinampunan (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.111.2). (kembali)
271 bokor (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.25, Pupuh 2.110.2; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.112.2). (kembali)
272 Biasanya guru lagu e. Bandingkan: liniling-liling sang dyah pangkone (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.112.3). (kembali)
273 angling (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.112.5). (kembali)
274 angêsah (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.113.6). (kembali)
275 minjungi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.25, Pupuh 2.112.1; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.114.1). (kembali)
276 sanggup (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.25, Pupuh 2.113.5). (kembali)
277 bisa (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.116.6). (kembali)
278 Kurang satu suku kata. Bandingkan: binêktèng lêlangon dènnya ligih[linggih] (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.118.4). (kembali)
279 têtunggone (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.25, Pupuh 2.117.3; Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.119.3). (kembali)
280 owêl. Bandingkan: owêh (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.120.3). (kembali)
281 pribadi (Sêjarah sagung ing para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 2.120.3). (kembali)
282 Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.27. (kembali)
283 ambodhokakên (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.27, Pupuh 3.7.1). Bandingkan: ambadhokakên[ambodhokakên] (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 8.36.1). (kembali)
284 dintên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.27, Pupuh 3.8.1; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 8.37.1). (kembali)
285 Bandingkan: sowan (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.27, Pupuh 3.8.2). (kembali)
286 parayangan. (kembali)
287 tuntun (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.27, Pupuh 3.11.6). (kembali)
288 tunjang (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.28, Pupuh 3.12.2). (kembali)
289 unjuk (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.28, Pupuh 3.14.7). (kembali)
290 punggawa (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.28, Pupuh 3.21.2; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 8.50.2). (kembali)
291 apamit. (kembali)
292 anjujug (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.29, Pupuh 3.24.2). (kembali)
293 ambêkta (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.29, Pupuh 3.25.2). (kembali)
294 Lebih satu suku kata: dening wus palastra lami. (kembali)
295 Bandingkan: mokale (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.29, Pupuh 3.31.2). (kembali)
296 gèk (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.29, Pupuh 3.31.4). (kembali)
297 tangga (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.30, Pupuh 3.37.5). (kembali)
298 Bandingkan: impèningwang (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.30, Pupuh 3.40.2). (kembali)
299 anggawa (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.30, Pupuh 3.46.2). (kembali)
300 banjur (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.31, Pupuh 3.53.4). (kembali)
301 ngorok. (kembali)
302 lumajar (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.31, Pupuh 3.60.7). (kembali)
303 anjêngêr (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.31, Pupuh 3.61.7). (kembali)
304 Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.33. (kembali)
305 marimpèni (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.33, Pupuh 4.2.1). (kembali)
306 Kurang satu suku kata: nulya kinon ambêktaa aglis. (kembali)
307 gumrudug (dan di tempat lain). (kembali)
308 tunjang (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.33, Pupuh 4.4.8). (kembali)
309 sangkêlat (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.33, Pupuh 4.5.10; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 9.3.10). (kembali)
310 inginggatan (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.34, Pupuh 4.11.10). (kembali)
311 anggana (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.34, Pupuh 4.12.1). (kembali)
312 gumingsir (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.34, Pupuh 4.14.9). (kembali)
313 Wanènggada. Bandingkan: Pupuh 4.6.6 dan Pupuh 4.13.1 di atas. (kembali)
314 Lebih satu suku kata: gyaking kathah arsa ngêndhih nata. (kembali)
315 priyăngga. (kembali)
316 lolos (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.35, Pupuh 4.24.4). (kembali)
317 anggili (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.36, Pupuh 4.31.9). (kembali)
318 Kurang satu suku kata: saya kathah wong dagang apan anggili. (kembali)
319 ingestrenan. (kembali)
320 enjing. (kembali)
321 Kurang satu suku kata: mêngko ta lah puniku. (kembali)
322 Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.38. (kembali)
323 Kurang satu suku kata: milu ing Pajajaran. (kembali)
324 bramantya (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.38, Pupuh 5.4.1). (kembali)
325 wantêrnya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.38, Pupuh 5.4.6). (kembali)
326 Lebih satu suku kata: pangamuk wong Sundha. (kembali)
327 bongkokan (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.38, Pupuh 5.6.4). (kembali)
328 Lebih satu suku kata: pulung nèng Jajaran. (kembali)
329 Lebih satu suku kata: lan êmban wong kêkalih. (kembali)
330 Lebih satu suku kata. (kembali)
331 cawêtan? (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.39, Pupuh 5.13.3). (kembali)
332 sanunggil (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.39, Pupuh 5.13.5). (kembali)
333 kintên (dan di tempat lain). Bandingkan: kinèn (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.39, Pupuh 5.14.6). (kembali)
334 Lebih satu suku kata: tinanya pun jalma. (kembali)
335 Lebih satu suku kata: akal si manusya. (kembali)
336 dhandhang (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.39, Pupuh 5.20.7). (kembali)