Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 041–055)

1.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
2.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 006–012). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
3.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 013–021). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
4.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 022–031). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
5.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 032–040). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
6.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 041–055). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
7.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 056–068). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
8.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 069–083). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
9.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 084–095). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
10.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 096–108). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
11.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 109–119). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
12.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 120–132). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
13.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 133–142). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
14.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 143–147). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
15.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 148–151). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
16.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 152–161). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
17.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 162–170). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.

Citra

Terakhir diubah: 01-09-2024

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

--- [f. 201v lanjutan] ---

41. Pangkur

[Wadya Mataram kabantu prajurit Pathi bedhah Langsem. Tumenggung Mertalaya mandhégani wadya Mataram bedhah Pasuruhan.[1]]

1. sasampunira mêngkana | Jêng Pangeran Mangkubumi sigra ngling | hèh bocah miyanga iku | dikêbat lakunira | egalêna Adipati Pajang iku | mênawi kantun ing karya | isun eman mring sirèki ||

2. umatur Ki Wirapatra | gih kawula gusti ikang nindaki | Wirapati wus lumaju | tan kawarna ing marga | sampun prapta sira pamondhokanipun | jumrajog tanpa larapan | Arya Wirapati angling ||

3. hèh yayi Dipati Pajang | paran karsanira andika kari | tan anugal baris agung | jêng pangeran ngandika | uning takèn andika nênggih dinangu | ing mangke dika ngandikan | mênawi kantun ing kardi ||

--- [f. 202r] ---

aja kakehan wicara | nêdha umangkata aglis ||

5. ya ta Adipati Pajang | sigra bubar anunggal sikêp aji | ajajar lan wadya agung | baris pangawat kanan | ngangsêg têngah barise wong Pajang iku | ing ditên Sênèn sêmana | wus tata baris Matawis ||

6. anênggih wetan Siwalan | gènnya tata ayun-ayunan jurit | mêngsah wetan nulya rawuh | pan samya kapailan | nora nana kang pinangan laminipun | kadhinginan wong Mataram | wong wetan amangan kunci ||

7. sawanèh gadhung dèn bakar | ikang mangan sami amutah gêtih | linut dening mising iku | gumigil majên[2] samya | ênêngêna wong Tuban ikang winuwus | ikang mêdal lèr punika | nulya atêngara aglis ||

8. ya ta dipati ing Tuban | sampun nitih kapale wus miranti | kêndhang gong syaranya umung | surak kadya ampuhan | wong Mataram sigra anulya umagut | pêrangira wong ing Tuban | kinarutug dening bêdhil ||

9. datan panggih lawung ika | dèn bêdhili wong Tuban akèh mati | ginawe lesan ta wau | wong Tuban karepotan | dyan umundur wong Tuban sakancanipun | rumasa nora kuwawa | amêngsah dede sasami ||

--- [f. 202v] ---

10. wong digdaya sura mrata | wong ing Tuban kondur gènnya ajurit | wong wetan awas andulu | suka dènira mulat | adipati ing Japan suka gumuyu | ningali wadya ing Tuban | ingaranan wêdi mati ||

11. kasaput dalu sêmana | masanggrahan sagung para dipati | jêjêl pamondhokanipun | wadya alit wurahan | wong bang wetan prasamya agunêm catur | tan liyan kang rinaosan | amung Adipati Tubin ||

12. kudu kuncara prawira | mangsah dhingin tur nora angêmpuni | sampun kalakung sadalu | enjang ditên Sêlasa | wong ing Tuban tan obah pondhokanipun | kocapa Dipati Japan | anata baris pribadi ||

13. pangeran ing Surabaya | pan nèng gunung make pêrnahing rèki | Dipati Japan amuwus | lajêre isun arah | nêrajanga Sultan Ngalaga katèngsun | lah adhangên êndhut ika | yèn tinon ambêbayani ||

14. hèh ikang pangawat kanan | ikang muguh kidul bênêr ta iki | sapa bupatine iku | umatur kang tinanya | Mêrtalaya igih kang pangawat kidul | kalih Arya Jasupănta | pranakan saking Kadhiri ||

--- [f. 203r] ---

15. anake pun Saradipa | Kya Dipati Japan ngandika aris | lah êndhut kang kulon iku | padha agawarana | apan uwis ginawaran ikang êndhut | mujur mangidul punika | risampune mêngkanèki ||

16. Dipati Japan ngandika | hèh wong Japan kabèh sun aja[3] mati | gêgaman kang kidul iku | ing mêngko sun têrajang | Adipati Japan nulya bêndhe asru | Mêrtalaya Jasapănta[4] | sigra tinarajang aglis ||

17. barise Ki Jasupănta | pêrak dhusun pigir pagriyan sigih | gêgaman Japan puniku | lagya sapanyalukan | umah suwung nulya ingobaran sampun | marang Arya Jasupănta | api katêmpuh ing angin ||

18. ambyoking gêgaman Japan | dimèn miris sakèh ikang prajurit | Dipati Japan byuk asru | nulya nitih turăngga | dyan angamuk Dipati Japan bêk purun | dipati tan wruh wêweka | wong Mataram angêbyuki ||

19. sapira si kuwatira | wong sawiji nulya kasambut mati | duk sapatine puniku | wau Dipati Japan | wong bang wetan sadaya lalos lumayu | wadya Mataram tumingal | sigra binuru tumuli ||

20. wanèh amêgati ngarsa | kang kacandhak sami dipun patèni | Dipati Tuban lumayu | dipaganya[5] tinilar | nitih kuda pun Matari [Ma...]

--- [f. 203v] ---

[...tari] wastanipun | gajah tinilar ing marga | ikang wasta Ki Idrajit ||

21. sêlire Dipati Tuban | apan taksih amagung luhuring èsthi |[6] Ni Grahita wastanipun | siji Ni Adrawila | pan kacêkêl marang wong Mataram sampun | gajah wus sinaretenan[7] | ingiringakên lumaris ||

22. wong wetan maksih binêdhag | gamanira apan tinilar sami | tan kuwat palayunipun | wong lêsu nora mangan | kang dèn pangan kunci lêmpuyang lan têmu | lawan babakan palasa | punika kang dèn garoti ||

23. nora amati apêrang | bala wetan akèh mati agêring | sikêp Surabaya iku | sêmana kyèh kacandhak | muwah Dipati Tuban maksih kaburu | kabutuh êndhut sêmana | aniba saking turanggi ||

24. lumayu akêkadhalan | duk binuru asambat biyang mati | kuda pun Matari iku | kari anèng paluwan | pan cinêkêl dening wong Mataram sampun | Dipati Tuban sêmana | sampun lumêbêt wanadri ||

25. nênggih angsal pitung dina | anèng wana kang dhinahar mung kunci | kala măngsa rêndhêng iku | datan pêgat akodanan |[8] ênêngêna kocapa pondhok Matarum | layone Dipati Japan | linadosakên sang aji ||

26. wus prapta

--- [f. 204r] ---

ngarsane sultan | pan aligihakên kang punang jisim | ingadêgakên puniku | ngarsane kanjêng sultan | duk winawang dening wau jêng sinuhun | kanjêng sultan angandika | iki nyata yèn prajurit ||

27. mapan Adipati Pajang | raopana paman ta dèn ayêkti | iku alayak tiniru | tan malih ing kawiryan | alah uwis gawanên pêtakên Butuh | tunggalêna Sultan Pajang | Si Dipati Japan iki ||

28. warnanên Sultan Ngalaga | sigra bubar kondur dhatêng Matawis | Dipati Japan kang lampus | jisime wus binêkta | pan pinêtak wau nênggih watên Butuh | anunggil sultan ing Pajang | punika babade nênggih ||

29. pandhita ginuna ing prang |[9] kajêng sultan wus rawuh ing nêgari | aglising carita wau | sampun aganti warsa | kajêng sultan sineba ngandika asru | hèh Dipati Mêrtalaya | lan Jaya Supănta iki ||

30. ambêdhaha Langsêm sira | lan si adhi Pathi milua aglis | datan kawarna ing ênu | wadya Mataram bubar | saha bala ing Langsêm ikang jinujug | Dipati Pathi punika | sampun lumampah kariyin ||

31. kitha ing Langsêm kinêpang | wadya Langsêm samya mêlatar nênggih | wus mêdal sadayanipun | wadya Langsêm sumahab | samya [sa...]

--- [f. 204v] ---

[...mya] pêpak wau anèng alun-alun | syaraning wadya wurahan | alali pakaryanèki ||

32. saking kilèn kidul wetan | tuwin êlor prasamya anglêbêti | kawarnaa siyang sampun | wong Langsêm ika têlas | sampun dinum wong Pathi lan wong Matarum | sigra bubar wong Mataram | wong Pathi ikang angiring ||

34. wus gênti taun sêmana | Pasuruhan karsa kinèn nindaki | amêpak wadya sang prabu | kanjêng sultan ngandika | hèh ta sira Mêrtalaya kang lumaku | kang anindhihana karya | marang Pasuruhan iki ||

35. kabèh ta sira irida | para mantri Mataram adunên jurit |[11] miwah kang para tumênggung | sira kang mrentahana | angirida gêgaman Mataram iku | sakèhing para sêntana | padha kinon ngati-ati ||

36. sagunge para sêntana | pondhokêna saloring kitha benjing | kang kulon tawongna[12] iku | yèn sira angrampida | aja liyan dina Jumungah puniku | besuk yèn angantêp yuda | sira ikang anindhihi ||

--- [f. 205r] ---

37. èstokêna Mêrtalaya | ayya lali ing ta wêwêkas mami | rampung ngandika sang prabu | Mêrtalaya manêmbah | dyan lumèsèr Ki Mêrtalaya pan sampun | jênêngira wong Mataram | Ki Mêrtalaya prajurit ||

38. wus lakung taji sêmana | Adipati Pajang sampun cumawis | ênêngêna kang anglurug | warnanên sri nalendra | pan pinarak ing dhampar wau sang prabu | dyan wau Jaya Supănta | angandikan mring sang aji ||

39. wus prapta sultan ngandika | hèh Ki Arya Jasupănta sirèki | nusula mring kakangamu | anglurug Pasuruhan | amondhoka sakidule kitha besuk | ing wurine pra dipatya | aja sira milu jurit ||

40. têka sira ajangkunga | dèn waskitha nitèni wong ajurit | yèn wus bêdhah kuthanipun | nuli sira mangkata | dhinginana barisa Jurang Parau | barisa anèng dêdalan | yèn prapta mêntas ajurit ||

41. aja sira wèhi liwat | yèn amêksa karuhêna dèn yêkti | wus têlas wêling sang prabu | ki arya amit nêmbah | wus amêpêk Jasupănta wadyanipun | tan adangu nulya bubar | wus prapta jawining taji ||

42. lampahe agêgancangan | baris agêng kasusul ing Sêmanggi | dumarajog[13] kumpul sampun [sa...]

--- [f. 205v] ---

[...mpun] | kagyat Ki Mêrtalaya | dyan amulat marang kang rayi anusul | Mêrtalaya angandika | apa wadine nrêpati ||

43. Arya Jasupănta nêmbah | ikang raka wau dipun bisiki | Mêrtalaya manthuk-manthuk | gêgaman sigra bubar | nglarug ngetan ing wau ta lampahipun | sagung desa kang kamargan | rusak tanêm tuwuhnèki ||

44. gancanging carita prapta | Pasuruhan gêgamaning Matawis | gègèr kang wong desa umyung | angusi mring jro kitha | Pasuruhan namane bupatinipun | Kya Tumênggung Kapugungan | abaris jro kithanèki ||

45. wong Pasuruhan malatar | wong Mataram prapta angêpung wani | lor wetan kalawan kidul | kang sami binarisan | nanging kuloning kutha puniku suwung | linawong tan binarisan | dening sagung wong Matawis ||

46. Kya Tumênggung Kapugungan | kudanira pun Mêndhung dèn titihi | ulêsipun jangjan biru | nyirig ngidêri kitha | Ki Tumênggung Kapugungan asru muwus | hèh sira wong Pasuruhan | besuk isun ajak mati ||

47. warnanên malêm Jumungah | ki tumênggung sampun midhangêt warti | yèn benjang badhe ginêmpur | tumênggung pikiring tyas | upamane sun lawana wong Matarum | măngsa ta nêdya mênanga | isun musuh wong Matawis ||

48. wong kêdhik kalawan kathah | padha akèh wong wetan ora ngudhili [ngudhi...]

--- [f. 206r] ---

[...li] |[14] duk prang Siwalan karuhun | pan akèh wong bang wetan | saprandene kaburu kapêntut-pêtut[15] | aku maning yèn ejoha[16] | angur mundur mumpung asri ||

49. Ki Tumênggung Kapugungan | wadyanira pan arsa dèn apusi | hèh wong Pasuruhan besuk | isun pan arsa mêdal | bêcik bêngi lah payo padha ingamuk | pasthi gugup wong Mataram | payo ngamuk têngah wêngi ||

50. akèh wadya ing Mataram | yèn ta sira angamuk têngah wêngi | pasthine ika agugup | bingung tan wruh ing paran | wong Mataram pasthine banjur lumayu | pan olih bandhangan benjang | akèh rusak wong Matawis ||

51. yèn sira ngêkêb nèng kitha | pan kinêpung măngsa wurunga mati | payo padha ngamuk dalu | bêcik ucaping jalma | wadyanira sadaya sampun arêmbug | nulya anata gêgaman | Pasar Agêng dènnya baris ||

52. Kya Tumênggung Kapugungan | sigra dadan kudane dèn kambili | ikang awasta pun Daru | acêmêng ulêsira | gih puniku ikang awasta pun Daru | sigra nulya tinitihan | kang garwa wus dèn wangsiti ||

--- [f. 206v] ---

dèn prayitna | wong Pasuruhan mêtoni ||

54. wong Mataram samya dadan | para mantri kudane dèn kambili | wong ing Pasuruhan ing wau |[17] gustine nyana pêrang | tan anyana gustine ambanjur-banjur | lumayu ngulon atêbah | sêjya[18] ngusi Surabanggi ||

55. wus wêruh wong Pasuruhan | yèn gustine anyandêr ngulon sarimbit |[19] wong Pasuruhan mêmisuh | wangsul manjing mring kitha | wong Mataram mulat pan samya amburu | katututan pigir kitha | akèh mati dèn tumbaki ||

56. wus minêb kang lawang kitha | tan kawarna dalu kocapa enjing | ya ta wadya ing Matarum | samya agangsir kitha | sampun bêdhah dening wong Mataram esuk | anuju dina Jumungah | gumêrah syaraning tangis ||

57. para mantri ing Mataram | nèng jro kitha rêbut boyongan sami | anulya binêkta mêtu | kadhaton ingobongan | bêboyongan sadaya pan sampun dinum | Ki Tumênggung Kapugungan | sêmana kinèn nututi ||

58. ing Bêndhong gènnya kacandhak | kudanira Ki Daru sampun kêni | ki tumênggung alumayu | dharat lawan kang garwa | anèng jêjurang ênggènnya umpêtan wau |[20] ana wong Kamêrtalayan | lêlurah wong saragêni ||

59. awasta Surapawaka | lawan Suradahana sisihing rèki |[21] uninga [uning...]

--- [f. 207r] ---

[...a] palayunipun | Tumênggung Kapugungan | lan kang garwa sigra tinututan wau | wus kacandhak dèn gêgila | dèn icêng-icêng[22] ing bêdhil ||

60. garwanira girap-girap | kya tumênggung matur angasih-asih | nêdha apura nak bagus | apan dèn samya-samya | bok ta ana pamalêsira Yyang Agung | kawula dêrma punapa | ngapuraa ing wong dasih ||

61. Kya Tumênggung Kapugungan | alon mojar bagus kula ngaturi | mirah kêkalih surèku | kang rêgi nyatus sowang | Suradahana alon dènira amuwus |[23] alah êndi darbenira | lawan bojomu sun ambil ||

62. kang dèn jarah dudu donya | pêthetane wau tansah dèn pêthil | ki tumênggung nêmbah matur | bok sampun sapunika | ikang kula usikakên mung puniku | têtilare wong atuwa | bagus nêdha alim sigih ||

63. sumaur Suradahana | beta suk kita rang pukul nêgri |[24] dhahulunya ponya êlu | sakarang beta punya | pasthi beta ajar mamah punya butu | kalu sudah ambil luar | dhi dhalêm bêlum mah ini ||

--- [f. 207v] ---

[...rêbês] mili ||

65. anêmên Suradahana | bok tumênggung asru dènira nangis | dhuh lae kakang tumênggung | sun iki tulungana | Kapugungan nauri sarwi amuwun | isun iki winakalan | mas mirah tan bisa musik ||

66. bok tumênggung ngundhat-undhat | ujar sira wong lanang awêdi mati |[25] iya iki pan tinêmu | sikêp padha ajamah | yèn ta sira matia jroning kadhatun | nadyan sira kaboyonga | pasthi binayong bupati ||

67. dhasar prayayi Mataram | bagus-bagus misuwur wani mati | iya raimu dikêpruk | Tumênggung Kapugungan | dhêndhaning Yyang ing mangke lya tinêmu |[26] bupati awêdi pêjah | bilainira nututi ||

68. lah ta paran polah iwang | si dilabrag wong iki anêmêni | angur matia wak isun | dèn ramuhi sok wonga | anauri Suradahana asêndhu | lah iya măngsa bedaa | tumênggung kalawan mami ||

69. măngsa bedaa rupanya | saparane padha luwihan daging | iki cêlèk iku cêlus | ki tumênggung miyarsa | kêthip-kêthip pan wau sarwi umatur | bagus dèn sabar ta uga | kula têtanya kariyin ||

70. pundi trah ludira dika | nulya Suradahana sigra nauri |[27] isun Mataram ing Bakung |

--- [f. 208r] ---

kya tumênggung lon mojar | igih talah mênawi dika ing Kêdhu | bokmênawi dadya bocah | punika anênulari ||

71. Surapawaka sru ngucap | hèh Dahana polahmu kaya wong baring |[28] kaya bobote kang mêngku | tikah lir asu ajag | iya tikah dudu tikah polahipun | têka jamah kalanangan | iki bobote bupati ||

72. dilalah pitulung prapta | wong kêkalih salah sawiji eling | Kapugungan alon matur | sarya nêmbah mangrêpa | maring Surapawaka dhuh adhi bagus | yèn pun kakang uculêna | pasthi kawula tuduhi ||

73. pun kakang amêndhêm reyal | patang lêksa tan wontên kang udani | sami reyal batu-batu | Surapawaka mojar | igih pundi pêrnahe kakang tumênggung | pêpêndhêman jêngandika | tumênggung sabdanya manis ||

42. Dhandhanggula

[Bupati Pasuruhan ki tumenggung Kapugungan kaliyan garwanipun ngungsi dhateng Surabaya. Dipati Pajang malik tingal.[29]]

1. yèn pun kakang andika uculi | pasthinipun kawula atêdah | ikang pêndhêman pêrnahe | Surapawaka muwus | igih kakang pêrnahe pundi | anulya inguculan | wau ki tumênggung | kalawan garwane pisan | nanging rusak kagungane bosah-basih | dening Suradahana ||

2. Ki Tumênggung Kapugungan angling | igih adhi sakidul gêdhogan |

--- [f. 208v] ---

saloring dalêm pêrnahe | Surapawaka muwus | igih kakang sami basuki | andika dipun egal | manjinga wana gung | mênawi watên uninga | kănca wiking wêkasan cinêkêl malih | kya tumênggung gya kesah ||

3. garwanira tan bisa lumaris | samêngêrên[30] wau polahira | nulya ginendhong garwane | nanging mung kari pinjung | sadayane dipun dhèdhèli | marang Suradahana | nêngêna karuwun | kang ngusi ing Surabaya | kawarnaa wau dêdamêl Matawis | kang samya ajêjarah ||

4. pitung dina Wong Agung Matawis | sabêdhahe kitha Pasêdhahan | abaris pigir kuthane | ya ta warnanên wau | Adipati Martalayèki | prasamya asêseban | anèng tarub agung | apan arêmbag sadaya | enjing-enjing budhal mantuk mring Matawis | warnanên Jasupănta ||

5. apan amung antara sawêngi | duk bêdhahe kitha Pasêdhahan | Jasupănta mundur age | baris Gunung Parau | pan adhêndhêng nèng gunung sigih | angadhang nèng dêdalan | sawarna wadyèku | wong Mêtaram wus miyarsa | Jasupănta punika ikang angadhang margi |[31] ing Jurang Prau ika ||

6. Gunung Palya ikang dèn tuguri | samya gunêm sagung pra dipatya | Ki Martalaya dêlinge [dêling...]

--- [f. 209r] ---

[...e] | paran ta karêpipun | ikang karsa sri narapati | Ki Arya Jasupănta | anèng marga tugur | apa ulun dikakêna | amêcaha nêgara liyan puniki | isun datan winêkas ||

7. Jêng Pangeran Purubaya angling | bokmênawa salin baboyongan | Jasupănta ing lakune | nanging ta dudu iku | Kya Dipati Mandura angling | lah nêdha tinarajang | parakna winuwus | nauri Pangran Purbaya | lah ta paman prasasat anggèr Matawis | kang tugur Gunung Palya ||

8. pan kaduwung pangucapirèki | Kyai Dipati Mandurarêja | asalah ing pangucape | Kya Singawêdanèku | duk miyarsa mentar tumuli | amit mring Martalaya | abudhal karuwun | wus prapta ing Gunung Palya | Dêmang Singawêdana aseba aglis | mring Arya Jasupănta ||

9. Dêmang Singa aturnya pan aris | wau ikang arsa nêrajanga | igih Mandurarêjane | Jayasupănta manthuk | kakang dêmang wruhaning rèki | kaya ujar mêngkana | kang sun dhadhang iku | dene si nora nêrajang | ya ta budhal Arya Jasupănta aglis | saking ing Gunung Palya ||

10. amiyarsa sagung pra dipati | lamun Arya Jasupănta budhal | saking patuguran age [a...]

--- [f. 209v] ---

[...ge] | sêksana samya lakung | sakathahe para dipati | sêmana sinêngkalan | nênggih trusthèng têlu | sabarat wong kaluwihan |[32] Jasupănta sampun prapta ing Matawis | warnanên pra dipatya ||

11. apan amung antara sawêngi | Martalaya tuwin pra dipatya | praptèng Mataram lampahe | wus katur mring sang prabu | duk bêdhahe kitha ing wêngi | ya ta sagunging tawan | sadaya wus katur | tustha galihe jêng sultan | Jasupănta tan arsa atur upêksi | ngandikan jroning pura ||

12. sapraptanira ing dalêm puri | amangrêpa ngarsanirèng sultan | Jasupănta tur sêmbahe | duk watên Wukir Prau | ikang arsa narajang wani | Pangran Madurarêja | nanging datan tulus | anêrajang patuguran | sri nalendra ngandika asêmu wingit | nanging datan kawêdal ||

13. Jasupănta wau sampun mijil | tan winarna antara tri căndra | ucapên nagri Pajange | wus karsaning Yyang Agung | Ki Dipati Pajang ambalik | arêmbag lan Pangeran | Mandurarêjèku | sabên dina lêlangyanan | samangsane ing benjang atêmpuh jurit | Pangran Mandurarêja ||

14. rêmbagipun ngamuk saking wuri | marang wadyabala ing Mataram | wus anglêmpak gêgamane | nanging tan ana wêruh | dyan [dya...]

--- [f. 210r] ---

[...n] warnanên sri narapati | pan lagya sinewaka | kang wadya supênuh | sêntana para pugawa | pêpêk andhèr satriya para prajurit | jêjêl nèng panangkilan ||

15. Singaranu sagra[33] awotsari | matur dhatêng Jêng Sultan Ngalaga | gusti nagri Pajang mangke | igih arsa amangsul | banggi dhatêng panduka aji | sampun sumêktèng yuda | mèsêm sang aprabu | èsême asêmu cipta | wus anduga sang nata amitambuhi | sang prabu angandika ||

16. lah ta măngsa mêngkonoa ugi | yèn si paman Adipati Pajang | nanging ta sun yêktènane | mantri anom sirèku | lumakua mring Pajang aglis | sira mundhuta kuda | Si Numba[34] ranipun | paman Arya Tambakbaya | kang atuwa mantri anom awotsari | lèngsèr saking ngayunan ||

17. tan amawi surat sang nrêpati | lampahira wau mantri mudha | agêgancangan lampahe | datan kawarna ngênu | sampun prapta Pajang nêgari | warnanên sang dipatya | ing Pajang puniku | enjang miyos sinewaka | pan kasaru praptane duta Matawis | jumrajog nèng ngayunan ||

--- [f. 210v] ---

[...mbaya] kudanira |[35] muni nglayang pinundhut maring sang aji | nah agèr Ingalaga ||

19. pan Si Domba pinundhuta yayi | kayaparan mangke aturira | dyan Tambakbaya ature | yèn pun Domba pinundhut | lêhêng umur kula puniki | lawan bojo kawula | pinundhut sang prabu | nulya têdhak Tambakbaya | kudanira pun Domba kang dèn titihi | pan sarwi mundhut watang ||

20. tinêgaran pan sarwi anyirig | Tambakbaya asru wuwusira | yèn ta maksih kang aduwe | pasthi yèn nora ucul | pan Si Domba mring awak mami | Ki Arya Tambakbaya | sarwi oclang[36] lawung | dèn jiwir-jiwir kulitnya | upamane kulitku agonên jurit | nadhahi wong Mataram ||

21. sun kira kanggo satêngah sasi | dèn mêmata utusan Mataram | malengos dulu polahe | tan pamit antukipun | mantri anom andêr kapati | tan kawarna ing marga | wau lampahipun | raina wêngi lumampah | sampun prapta nêgari Mataram enjing | kanjêng sultan sineba ||

22. kagyat ningali utusan prapti | mantri anom majêng awotsêkar | katur sadaya polahe | Arya Tambakbayèku | amba lakung panas kang ati | mèsêm jroning wardaya | wau ta sang prabu | osiking manah mêngkana | sapa baya kang isun tuduh nindhihi | ngalurug maring Pajang ||

23. iya si kaki Mandura iki | isun tuduh

--- [f. 211r] ---

anglurug mring Pajang | dimone ewuh atine | iku kang gawe musuh | angandika Sultan Matawis | kaki Madurarêja | iya iku patut | angluruga maring Pajang | angirida putra-putra dika sami | mangsah yuda kênaka ||

43. Pangkur

[Wadya Wataram lumurug dhateng Pajang.[37]]

1. sang nata kondur ngadhatyan | maksih andhèr wadya nèng păncaniti | wontên utusan sang prabu | mêdal saking jro pura | sarya bêkta waos lêligan puniku | pinaringkên Madurarêja |[38] sigra waos dèn tampani ||

2. sarya dhawuhkên timbalan | hèh kiyai timbalane sang aji | dikakkên budhal ing besuk | dening lampah andika | mugèng têngah dene kang têngên puniku | adipati ing Samêdhang[39] | i wong Sundha sadayèki ||

3. putra dika jêng pangeran | ing Juminah dadya pangawat kering | liyane saking puniku | sêntana pra dipatya | myang pugawa sadaya anèng ing pukur | angiringa jêngandika | rampung wêwêling nrêpati ||

4. Kya Mandura tur sandika | angartika wau sajroning ati | bok inya sampun lumêbu | warnanên panangkilan | pra dipati pan sarêng bubar sadarum | wau samya pradadanan | kang kinon andon ajurit ||

5. ing dalu datan winarna | sampun dandan ya ta kocapa enjing | Pangeran Mandura [Mandu...]

--- [f. 211v] ---

[...ra] wau | pêpak para sêntana | sigra mangkat têngara bêndhe angukung | para sêntana Mataram | prasamya anata baris ||

6. budhal Pangeran Mandura | pra dipatya sêntana ing Matawis | apan sarêng akatipun | gumrah syaraning bala | warna-warna daludag lan umbul-umbul | kadya wukir kawêlagar | abra busananing mantri ||

7. para mantri barisira | apan sampun têkèng jawining taji | katunjang ing baris agung | anglarug lampahira | ing padesan kang katrajang mawut-mawut | wong cili angusi kitha | kang kacandhak dèn bayongi ||

8. gancanging carita prapta | ing dalagung gêgamaning Matawis | pan amung rêrêb sadalu | enjing nulya abubar | sampun prapta ing Mayang gêgaman agung | wau kang pangawat kanan | ing Karandhang gènnya baris ||

9. kang kering baris Sarangan | Kya Dipati Pajang midhangêt warti | yèn Pangeran Madurèku | kang kinèn ngirid lampah | pan agunêm dipati ing Pajang wau | lan kang rayi Tambakbaya | Ki Madura cidrèng jaji ||

10. matur Arya Tambakbaya | igih tuwan tanbuh dipun raosi | măngsa manggiha rahayu | kang kadya Ki Mandura | nadyan silih wuwuha têka rongatus | kados pun dhawuk Mandura | botên kawula sigahi ||

11. saksana nêmbang têngara | pan gumêrah wong Pajang nata baris | Ki Răngga Jagaragèku |

--- [f. 212r] ---

wus prapta sabalanya | Arya Tambakbaya mêpêk wadyanipun | pitung atus winitara | kalih atus kang sinêling ||

12. kajinêman kawan dasa | lêlurahe pun Raga[40] Lalulalis | lan pun Dêmang Lalulêbur | lawan Ki Lèmpèrjiwa | Surbintulu Setanarum sisihipun | lan malih pun Tatasjaya | kalawan pun Lindhutasik ||

13. lawan pun Bagasluwaran | pun Bèrmuka lawan pun Gêndhungbaring | lawan pun Bajulnêruthuk | pun Edan Sabêndina | pun Mongbabal Rujakdhidhih Gêbugasu | pun Setrajaya lurahnya | kalawan ta pun Nêrpati ||

14. Pêrangdharat Cawurmuka | Gonjang-ganjing pun Gidrah Borah-barih | pun Jangêtana Biyantun | pun Macan Ulêrkilan | Marcukundha Kundhalaut sisihipun | malih pun Gijêlrambangan | kalawan pun Baratgêni ||

15. malih pun Banjirdrigama | pun Drasila wau sisihe rèki | malih pun Mêndhunganglumpuk | sisihe Banargagap | Malanggantung kang dadya lurah pamukur | pun Mangmang Gunasêngara | sisih Mamang Bayu rakit ||

--- [f. 212v] ---

[...n] pun Jurangparandhah | kalayan pun Rujagbêling ||

17. lêlurah Panumbak Pothang[42] | Macan Lawung padha wong saba bêngi | sisih pun Andaka Lawung | pun Sabuk Paluwadal | Sabuk Rampung Sabuk Wêlang Sabuk Dumung | layyan Sabuk Bêbondhotan | Sabuk Dhuwêl Sabuk Kisi ||

18. malihe pun Sabuk Măngsa | Sabuk Tampar lawan pun Sabuk Tajin | layan pun Sabuk Kêkuwung | wong ngampil lêlurahnya | pun Dalbak kalayan pun Dalmajutu |[43] pun Dalbanas Dalapangrajap |[44] sami trèh[45] wong wani mati ||

19. Dulpangrampung Dulpangrangsang | lurah gamêl pun Barong Gulang-guling | asisih Barong Kalukung | pêpêk wong Tambakbayan | baris agêng nèng alun-alun ngêndhanu | pun răngga ing Jagaraga | kinèn mêdali kariyin ||

20. sapalih wong Tambakbayan | Kyai Răngga Jagaraga angirid | mêdal saking kitha sampun | baris Ngawèn punika | sakilène kitha Pajang pêrnahipun | kajinêman Tambakbayan | tan nêdya mundur ajurit ||

44. Durma

[Kitha Pajang Bedhah. Dipati Pajang ngungsi dhateng Surabaya.[46]]

1. kawarnaa barise wadya Mataram | pangawat kanan nênggih | Pangeran Sumadhang[47] | kumpul wadya Pasundhan | nênggih ikang anindhihi | Pangran Juminah | maring wadya Matawis ||

2. sampun têpung lawan barise

--- [f. 213r] ---

wong Pajang | ayun-ayunan sami | saput dalu ika | wadya Katambakbayan | wus rêmbug angamuk wêngi | wong kajinêman | kang baris Ngawèn iki ||

3. têtindhihe Ki Dêmang Gunasêngara | lan Mamang Ngayuragi | pun Setan Arungan | pun Edan Sabêndina | lan Ki Răngga Gulang-guling | wong Tambakbayan | lah payo barêng mati ||

4. aja tigal lan wong isun Jayaragan | pun Mamang Ngayuragi | asru aturira | sampun ta walang driya | tan watên bedane ugi | lan raka dika | Arya Tambakbayèki ||

5. Kyai Răngga Jagaraga angandika | baris Karandhang iki | payo tinrêrajang | yèn sira aprang rina | pasthi yèn kasoran jurit | măngsa mênanga | jitus ing wong Matawis ||

6. dyan umangkat wong Pajang ngrampid pondhokan | sigra ingamuk sami | gègèr wong Mataram | wadya Pajang asurak | pangukihe bêkik-bêkik | pangamukira | lir buta olih daging ||

7. kathah pêjah kang abaris nèng Kêrandhang | wadya kathah kang mati | gugup salang tunjang | gègère apuyêngan | Dipati Samandhang[48] nênggih | ngadêg ing latar | bêndhe tinitir-titir ||

8. maksa ngukih wau Arya Tambakbaya | tan wruh wadya lumaris | akathah kang pêjah | wadya Katambakbayan [Kata...]

--- [f. 213v] ---

[...mbakbayan] | binendreng ing wong Matawis | Dipati Pajang | lan Ki Tambakbayèki ||

9. pan lumayu ki arya malêbèng kitha | garwane dèn ampiri | lawan sang dipatya | sarêng gènnya lumayya | ikang sinêdya ing ati | ing Baturanan | mêndhêt jukung Sêmanggi ||

10. sarêng numpak ing palya kalih kang garwa | Ki Răngga Jagaragi | pan sarêng sadaya | kudane Kyai Domba | kacandhak ing wong Matawis | baris Mataram | sagung para dipati ||

11. pan sadaya sampun malêbèng ing kitha | kadhaton dèn jarahi | ya ta kawarnaa | wadya kang bujung mêngsah | kandhêg Baturana sami | Dipati Pajang | wus lêpas dènnya milir ||

12. kawarnaa wong Mataram sampun bubar | saking ing Pajang nagri | gancanging carita | wus prapta ing Mataram | boyongan katur sang aji | tustha ing driya | jêng sultan ing Matawis ||

13. sabên-sabên sang nata apan mêngkana | miwah yèn mangkat jurit | jêng sultan gêganjar | utawi praptanira | sigêgên wau sang aji | kang kawuwusa | ikang lumayu ngusi ||

14. sampun prapta wau nagri Surabaya | Dipati Pajang nênggih | tuwin Tambakbaya | Ki Răngga Jagaraga | sadaya dipun timbali | mring Jêng Pangeran | Surapriga puniki ||

15. dèn pusalin sira dipati têtiga | Pangeran Surabanggi | aris angandika [a...]

--- [f. 214r] ---

[...ngandika] | hèh Kya Dipati Pajang | paran mangke karsanèki | bêcike uga | ngong antukakên malih ||

16. anèng Pajang angirida wong bang wetan | manira kang nindaki | matur Tambakbaya | sampun paduka mêngsah | lawan Wong Agung Matawis | samya digdaya | pugawa ing Matawis ||

17. pra sêntana tan wontên pasah ing braja | Pangeran Purbayèki | punika prawira | lakung sêkti ing rana | miwah Pangran Mangkubumi | Pangran Balitar | sami prawirèng sêkti ||

18. Pangran Juminah lawan Pangran Pringgalaya |[49] Pangran Têpasenèki | pan igih digdaya | Pangran Têpasănta |[50] Mandurarêja prajurit | Silarong ika | timur lakung sinêkti ||

19. sarêng mirsa Jêng Pangeran Surabaya | sêmu netranya abrit | anyandhak sênjata | sarta mimis kancana | nulya ingisenan aglis | dyan sinênjata | Arya Tambakbayèki ||

20. pan tumiba ing jaja mimis kancana | gèpèng lir dèn paloni | gumêbyar tibèng jaja |[51] mimis nulya cinandhak | wus ingaturakên aglis | igih punika | pêpadhotan[52] Matawis ||

--- [f. 214v] ---

[...ya] | nulya sinung kêkasih ||

22. winastanan wau Rahadèn Sênjata | pinutra-putra nênggih | warnanên sêmana | lami nèng Surapriga | radyan tinariman putri | wus awibawa | nanging ta brăngta kikin ||

45. Asmaradana

[Wadya Mataram kabantu para bupati pasisir bang kilèn lumurug dhateng Tuban, dipunpandhégani dipati Mertalaya.[53]]

1. sigêgên datan winarni | ikang anèng Surapriga | sampun sawarsi lamine | gêntia ikang kocapa | Kanjêng Sultan Mataram | enjing sineba sang prabu | pêpak sagung pra dipatya ||

2. sêntana para prajurit | pêpak andhèr nèng ngayunan | sang nata ngandika alon | Mêrtalaya Jasupănta | padha sira dadana | padha sun kinèn anglurug | pêcahên nagara Tuban ||

3. kabèh wadya ing Matawis | sêntana para pugawa | padha dadana dèn age | anglurug marang ing Tuban | ikang ngirida lampah | Dipati Mêrtalayèku | dadia têtindhih aprang ||

4. lan Arya Jasupăntèki | miwah si adhi Santênan | wadya ing pasisir kabèh | mêtua sakulon kitha | dene Si Mêrtalaya | sira mêtua ing kidul | sarupane wong Mataram ||

--- [f. 215r] ---

[...bar] sadarum | prapta wisma padadanan ||

6. datan kawarna ing latri | ya ta kawarnaa enjang | gumêrah wadya syarane | Ki Dipati Mêrtalaya | sampun nêmbang têngara | wus pêpak gêgamanipun | miwah Arya Jasupănta ||

7. para sêntana Matawis | gêgamane abra sinang | awarna-warna rupane | Ki Dipati Mêrtalaya | budhal kalih Ki Arya | Jasupănta mugèng pukur | gamrudug wadya lumampah ||

8. wurine Jasupăntèki | Ki Tumênggung Alap-alap | lan Katawêngan sisihe | Kya Tumênggung Mêrtalaya | lumampah mugèng têngah | lan Arya Jasupăntèku | wong magêrsari akapang ||

9. para sêntana Matawis | sadaya lumakyèng wutat | Pangeran Purubayane | lan Pangeran Singasêkar | Pangeran Prigalaya | Pangeran Juminah wau | lan Pangeran Têpasana ||

10. Pangeran Pugêr anênggih | lan Pangeran Upasanta | miwah Mandurarêjane | lawan Pangeran Balitar | Pangeran Silarongan | Pangran Mangkubumi iku | dyan Dêmang Tannangkil ika ||

11. busana awarni-warni | dêdamêle pra sêntana | lir sêkar sataman ambyor | tan winarna lampahira | jawine taji prapta | gêgaman agêng anglarug | wus prapta wetaning Pajang ||

12. ngalor

--- [f. 215v] ---

ngetan dyan lumaris | anêrajang wana arga | prapta ing Gunung Kêndhênge | ya ta ikang kawarnaa | Adipati Pragola | lajêng mring nêgarinipun | wus prapta Santênan enjang ||

13. sakathahe wong pasisir | bang kilèn ika sadaya | sami ingutusan kabèh | ing Kudus kalih Jêpara | atanapi ing Dêmak | ing Sêmarang Kaliwungu | Kêndhal Batang Pêkalongan ||

14. ing Wiratha datan kari | miwah ing Pamalang ika | ing Têgal lan Barêbêse | pan sampun prapta sadaya | marang nagri Santênan | samêkta gêgamanipun | bupatine sowang-sowang ||

15. sadaya prapta ing Pathi | sagêgamaning ayuda | sigra nêmbang têngarane | wau Dipati Pragola | budhal saking Santênan | syarane wadya gumuruh | sinêlak lampahing bala ||

16. mênawa kantuning kardi | dening pugawa Mataram | tan winarna ing lampahe | prapta sakilèning Tuban | warnanên wong Mataram | sêmana pan sampun rawuh | sakidule kitha Tuban ||

17. gègèr desa têpis wiring | samya ngusi ing jro kitha | ya ta Tuban Dipatine | pan wau lagya adhahar | lan sagung mantrinira | pun Jayasêntana wau | pêpatihira ing Tuban ||

18. angandika kya dipati | hèh Patih

--- [f. 216r] ---

Jayasêntana | lah patih paran wartane | gêgaman Mataram prapta | sapa kang ngirid lampah | iya senapatinipun | matur nêmbah Jasêntana ||

19. kawula midhangêt warti | pun Dipati Mêrtalaya | kang dadya senapatine | kalih Arya Jasupănta | ikang kilèn punika | nênggih para sêntana gung | kya dipati ing Santênan ||

20. pra sêntana ing Matawis | tan kantun ing dalêm ika | kêrig sadaya sang katong | ngandika sang adipatya | lah sira andutaa | mring bang wetan amèt bantu | ing Sampang lan Surabaya ||

21. lan sarupane wong Tubin | kabèh padha undhangana | padha nèng jro kutha bae | lan mriyêmmu bêbêrkatan | saosêna gledhegan | Sidamurti aranipun | arêpêna wong Mataram ||

22. kang amarêp mring wong Pathi | iya mriyêmmu Si Gêlap | tur sêmbah nulya lumèngsèr | Kya Patih Jayasêntana | amêpêk wadya Tuban | têngara bêndhe angukung | kumêrab wadya ing Tuban ||

23. sagunge para prajurit | binanggi[54] pinatah-patah | kang tugur lawang sakèthèng | miwah kang jaga pêlatar | warnanên Surabaya | duta ing Tuban wus rawuh | nèng ngarsa ngaturkên surat ||

24. sampun tinampan kang tulis | sigra nuwala winaca | sapunika patêmbunge | pèngêt kang punang nuwala [nu...]

--- [f. 216v] ---

[...wala] | nênggih Dipati Tuban | sarya salam taklimipun | kawula anuwun batya[55] ||

25. sampun sinukmèng ing galih | jêng pangeran angandika | ikang tinuduh lakune | nênggih Rahadyan Sênjata | ikang kinèn tulunga | binêktan wong kalih èwu | kang kantun ajaga kitha ||

26. mênawi nglaju mariki | banjur bêdhah Surabaya | sampun tinata barise | nahan ikang kawarnaa | bantu têka Mandura | awêtara tigang èwu | sampun budhal saha bala ||

27. Dyan Sênjata sampun prapti | cundhuk lawan sang dipatya | tanapi wong Mandurane | sadaya pan sampun prapta | anèng nêgari Tuban | apan sinagahan sampun | pinatah sapêrnahira ||

28. wastane ikang nindhihi | nênggih gêgaman Mandura | Ki Arya Mandhalikane[56] | lan Ngabèi Anggrisrana | lawan Dêmang Sudira | pan sampun tampi sêsuguh | sampun ta baris sadaya ||

29. ya ta Wong Agung Matawis | wau ikang kawarnaa | Dipati Mêrtalayane | mapan lagya asêseban | lan sanggung[57] pra sêntana | samya ingaturan wau | miwah Dipati Pragola ||

--- [f. 217r] ---

[...lami] ngantos punapa ||

31. ngidyan[58] bêbantu kang prapti | Surabaya lan Mandura | nênggih kang ngirid lampahe | mapan Dipatya Sênjata | gamaning Surapriga | winatawis kawan èwu | kalih gêgaman Mandura ||

32. Kya Mêrtalaya nauri | igih agèr yèn sêmbada | ingantosan ing wêdale | pan agêng gêgaman Tuban | botên layak mêpêna | ping kalih kathah kang bantu | mèsêm Dipati Pragola ||

33. igih kakang kula judhi | yèn wong Tuban mêtonana | katog ing sabên-sabêne | lêngus ing lair kewala | pun Adipati Tuban | nanging jaile kalakung | akêdhik kawirangannya ||

34. ical wêwangon bupati | anyudakakên prawiran | botên têrus ing ujare | gumujêng Kya Mêrtalaya | anggèr dèrèng kantênan | bilih amarêngi purun | wadyèng Tuban prang bêbanar ||

35. yèn botên miyosa mangkin | suwawi agèr ing benjang | dawêg ginêmpur kuthane | pan sami rêmbag sadaya | sakyèh para pugawa | Dipati Pragola kondur | dhatêng pasanggrahanira ||

36. gêntia winuwus malih | wau Ki Dipati Tuban | lagya pagunêman mangke | lan sagunge pra sêntana | Adipati Sênjata | nari pra sêntananipun | kêdah aprang ing bêbanar ||

37. rêmbage prayayi Tubin | miwah pugawa Mandura | mupakat pratiwa kabèh | nanging

--- [f. 217v] ---

dipati ing Tuban | ngajak prang jroning kutha | dadya gèsèh pikiripun | samya mundur ikang karsa ||

46. Durma

[Dipati Tuban kaliyan garwanipun lolos, lajeng ngungsi dhateng negari Baléga. Kitha Tuban kabedhah wadya Mataram.[59]]

1. kawarnaa Ki Dipati Mêrtalaya | enjang nêmbang têngari | kumrab wong Mataram | samya magut ing yuda | miwah Kya Dipati Pathi | nêmbang têngara | agêrgut tandangnèki ||

2. Arya Sindurêja prajurit Santênan | lan Arya Sawunggaling | Arya Mangunjaya | Ngabèi Wirasarya | Tumênggung Rajamênggali | sampun siyaga | andêl-andêling Pathi ||

3. pra sêntana Mataram sami siyaga | lan sagung pra dipati | Arya Jasupănta | senapatining yuda | wadya ing Tuban udani | yèn wong Mataram | arsa angrampid wani ||

4. sigra nêmbang têngara wadya ing Tuban | sagunge saragêni | migah lêlataran | mriyêmira pinasang | wau putra ing Matawis | sarêng umangsah | polahe gêgilani ||

5. Adipati Bragola sarêng umangsah | kumrayok tandangnèki | galong-galong panthan | kadya kuntul rêratyan | kya adipati ing Pathi | nitih turăngga | andhangah dèn payungi ||

6. kudanira wau Dipati Pragola | aran Si Pulanggêni | bapong ulêsira | mubyar busananira | ing têngah rana sêsirig | wadya ing Tuban | gamrudug ambêdhili ||

7. wadya Pathi ora sangsaya girisa | binendrong mêksa ngukih | lir buta mêmangsa | miwah [mi...]

--- [f. 218r] ---

[...wah] wadya Mataram | pangamuke galong pipis | prajurit Tuban | nora kandhêg bêdhili ||

8. bêdhilira kalataka lawan tigar | lir udan ikang mimis | wong Pathi kèh pêjah | miwah wadya Mataram | antuk papaning ajurit | wadya ing Tuban | kathah ikang ngêmasi ||

9. hèh wong Pathi kutha iku andhanana | gamrudug wadyèng Pathi | marakakên ăndha | miwah wadya Mataram | gugup wong Pathi ningali | [...] | rêbut kuwantêr jurit ||[60]

10. gya sinulêd kang dèn arah wong Mataram | tugêl pun Sidamurti | anulya pun Gêlap | marêp mangulon ika | marêpakên wadyèng Pathi | sinulêd sigra | adipati ing Pathi ||

11. wus sinulêd pun Gêlap tugêl alunnya | surak wadya ing Pathi | Dipati Pragola | ngadhakrang[61] pinayungan | kinarutug tan gumisir | kutha mèh kokal[62] | nulya kasaput wêngi ||

12. samya kondur wadya ikang ngêpung kitha | miwah wadya Matawis | samya masanggrahan | ucapên wong ing Tuban | umatur sang adipati | mriyêm bêrkatan | pêcah pun Sidamurti ||

13. lan pun Gêlap igih rêmpu dados tiga | anjola kya dipati | lakung ngungunira | sangêt truh ikang driya |

--- [f. 218v] ---

mêngkana osiking ati | tan wande rusak | nagrinisun ing Tubin ||

14. Sidamurti mapan iku bêbêrkatan | bituwah dhingin-dhingin | mêngko kangsi[63] pêcah | pasthi nora sêlaya | rusake nagri ing Tubin | tan wande bêdhah | nêgara Tuban iki ||

15. kya dipati pinarak kalih kang garwa | sampun dèn bêbisiki | kabèh garwanira | padha sira dadana | payo alalos ing wêngi | bok karainan | kasêlak musuh prapti ||

16. bok kabajag ing wong Bagêlèn punika | têbêri bêbajagi | wong Kêdhu luwih dhugal |[64] iya lamun angrayah | asring jêjarahi rêsmi | angur lungaa | mumpung tamban ta yayi ||

17. panakawan kinèn nimbali niyaga | tan dangu nulya prapti | kinon gêgamêlan | anèng paseban jaba | bêdhaya kinèn nêmbangi | rame syaranya | nora suda kang galih ||

18. maksih pajêg barise wong ing bang wetan | warnanên sang dipati | alalos sêmana | saking ing puranira | wus prapta pigir pasisir | nulya anumpak | palya Dipati Tubin ||

19. panakawan têtiga ikang binêkta | garwanira kêkalih | sêlire têtiga | liya saking punika | tan ana midhangêt warti | nyananing wadya | maksih wontên ing puri ||

20. kang sinêdya ingusi Dipati Tuban | Balega kang nêgari |

--- [f. 219r] ---

warnanên sêmana | bêbantu ing Mandura | tuwin ing Surabayèki | ajêg barisnya | dèrèng amirsa warti ||

21. nulya wontên wong dalêm ika wêwarah | marang Sang Adipati | Sênjata punika | alalos raka dika | samya jêtung kang mirsèki | wong ing Mandura | angamun pisuhnèki ||

22. baya dudu Si Tuban trahing dipatya | baya bèbèt pangarit | dene wêdi pêjah | têka cidra samaya | merad bêngi angapusi | wong tinulungan | têka migat[65] si anjing ||

23. sampun bubar barise wong Surabaya | ing wayah bangun enjing | miwah wong Mandura | sampun anumpak palya | wong Tuban puyêngan sami | nangis gumêrah | ing pura ting jalêrit ||

24. sampun sirna kang abaris ing palatar | lumayu samya ngili | arêbut baita | agugup ta polahnya | samya sarat palyanèki | tumpang-tinumpang | lajêng kèrêm jaladri ||

25. amiyarsa wong Pathi lan wong Mataram | gumêr wong jro kitha Tubin |[66] panjriting wanita | anêrka wong Mataram | yèn migat sang adipati | bubrah palatar | wong Pathi anglaboni[67] ||

26. lawang kulon wong ing Pathi kang abêdhah | dening wong ing Matawis | kang kidul binêdhah | samya manjing sadaya [sada...]

--- [f. 219v] ---

[...ya] | arêbut boyongan sami | kadhatonira | jinarah dèn boyongi ||

27. pirang-pirang wong Tuban ikang kacandhak | samya binêkta mijil | dinum lir rajapan | sampunira mêngkana | wong Pathi lawan Matawis | apagunêman | kondur dhatêng Matawis ||

28. sinêngkalan bêdhahe kitha ing Tuban | papranging ratu nênggih | dipati ngusyaga | warnanên wong Mataram | Dipati Mêrtalayèki | pan sampun undhang | budhal dhatêng Matawis ||

29. Adipati Pragola dhèrèk Mataram | pan sarêng budhalnèki | ngiringkên boyongan | gancang kang cinarita | wus prapta wana ing taji | dyan atumama | lajêng mring păncaniti ||

30. sri nalendra lagya miyos sinewaka | pinarak pancaniti | wau praptanira | Dipati Mêrtalaya | lawan Adipati Pathi | saha wotsêkar | ngujukkên[68] tawannèki ||

31. lakung tustha tyasira Sultan Mataram | katur tikahing nguni | Sang Dipati Tuban | sri nalendra gêganjar | marang sagung pra dipati | tuwin sêntana | ginanjar wus waradin ||

32. datan ana kliwatan mantri Mataram | miwah kang wadya alit | warata sadaya | tan watên kalakungan | suka galihe sang aji | muwah kang wadya | brăngta ngabdi sang aji ||

--- [f. 220r] ---

47. Asmaradana

[Arya Jasupanta kajumenengaken adipati kasinungan nama tumenggung Sujanapura. Prajurit Mataram dipunpandhégani tumenggung Sujanapura kabantu para bupati pasisir ngalurug dhateng Mandura.[69]]

1. adangu gènnya tinangkil | kajêng sultan angandika | Si Arya Jasupăntane | isun jujung ligihira | jumênênga dipatya | sarta sun wèhi jêjuluk | Tumênggung Sujanapura ||

2. misuwur sawong Matawis | lamun Arya Jasupănta | wus jinujung mring sang katong | Tumênggung Sujanapura | têtindhih wong panêkar | asisih lan kadangipun | Ki Dipati Mêrtalaya ||

3. jêng sultan kondur jro puri | bubar sagung kang sewaka | samya mantuk sawong-sawong | wus untara limang warsa | sultan miyos sineba | pêpêk pugawa supênuh | prajurit para sêntana ||

4. jêng sultan ngandika aris | mring Tumênggung Janapura | sira dadana dèn age | tindhihana wong Mataram | pêcahên ing Mandura | lan si adhi Pragolèku | kalawan kakang Sumêndhang ||

5. kan sun karya senapati | Tumênggung Sujanapura | wong Mataram sakabèhe | iya si Sujanapura | sun karya wakil iwang | ya si adhi Pragolèku | ngirida pasisir ika ||

6. atur sêmbah kang tinuding | Tumênggung Sujanapura | sêkala bingar sêmune | lami gènnya ngarsa-arsa | lami datan ayuda | tan abêdhah nêgara gung | suka matia ing rana ||

7. sang nata ngandika [ngandi...]

--- [f. 220v] ---

[...ka] aris | hèh Tumênggung Alap-alap | lan Si Katawêngan karo | sira amisaha lampah | padha arêriwuka | marang ing Surabayèku | dimon sukêr aja tandang ||

8. yayi Pragola sirèki | kêbatna pasisirira | mêtua nglautan bae | iya si kakang Sumandhang | lan Si Sujanapura | wong Panaraga Madiyun | padha mêtua ing dharat ||

9. rampung andika nrêpati | jêng sultan jêngkar ngadhatyan | warnanên punang wadyane | sagunge para dipatya | sarêng bubar sadaya | kang arsa andon anglurug | prasamya apadadanan ||

10. gumêrah wadya Matawis | sadalu tan wontên nendra | samya nata gêgamane | Tumênggung Sujanapura | wau gêganjar wadya | saragêni numbakipun | samya ginanjar sadaya ||

11. i dalu datan kawarni | ya ta kawarnaa enjang | gumrah syarane punang wong | Tumênggung Sujanapura | sampun nêmbang têngara | wong Kajanapuran kumpul | sakadang kadeyanira ||

12. ya ta Adipati Pathi | sampun anêmbang têngara | andhingini ing lampahe | marang nêgara Santênan | lampahe tan kawarna | kocapa gaman Matarum | budhal saking ing nêgara ||

13. wus prapta jawining taji | gumêrah

--- [f. 221r] ---

syaraning bala | lir sêkar sataman ambyor | gêgamane warna-warna | kadya prawata sêkar | abra busanane murub | pangagone wadyabala ||

14. ya ta Ki Dipati Pathi | nulya anêmbang têngara | wong pasisir sakabèhe | nahan gantya kawarnaa | wadyabala Mataram | kang dadya têtindhihipun | Ki Dipati Mêrtalaya ||

15. ikang lumampah ing ngarsi | Ki Tumênggung Jagabaya | lan Panji Wirabumine | Ki Ngabèi Patrabăngsa | lan Dêmang Suradêksana |[70] lan Ki Răngga Adu-adu | lan Ki Panji Sangajaya[71] ||

16. kang mugèng têngah sirèki | Tumênggung Sujanapura | asri tinon gêgamane | sagunge para sêntana | lumampah mugèng wutat | gêgaman abra dinulu | kadya prawata kobongan ||

17. ginêlak lampahing baris | gancanging carita prapta | nêgara Banjaranune |[72] Ki Tumênggung Katawêngan | lawan Ki Alap-alap | wus amisah barisipun | sampun jujug Surabaya ||

18. wus prapta ing têpis wiring | Surabaya binajagan | wong desa katrajang gègèr | samya ngusi ing jro kitha | sigêgên kang winarna | nêgara ing Pathi wau | nênggih Dipati Pragola ||

--- [f. 221v] ---

para dipatya ||

20. wau Ki Dipati Pathi | ing mangke lagya gêganjar | maring sagunge wadyane | sakèhing mantri lêlurah | miwah para sêntana | kyèhing mantri patang pulu[73] | andêl-andêling Santênan ||

21. pêpatihe ki dipati | wasta Arya Mangunjaya | sisih Arya Sindurjane | dening ta sosoranira | Ngabèi Wirasraya | lan Dêmang Prawiratanu | lan Dêmang Panantangyuda ||

22. lawan Arya Sawunggaling | lan Ngabèi Wilatikta | lan Răngga Panatasingron | Ngabèi Patramênggala | lan Dêmang Jalêksana | lan Ngabèi Angun-angun | lan Tumênggung Binarongan ||

23. Tumênggung Rajamênggali | lan Dêmang Pusparudita | samya bagus-bagus anom | ya ta wau ki dipatya | budhal maring Juwana | pan arsa numpak ing prau | kang saos parau aglar ||

24. baitane pra dipati | pasisir awarna-warna | Lêmbu Pragota kêkocèn | jêjagoan lêlanangan | konthi[74] têtajèn aglar | tuwiknang baita sêlup | sêmpanan lawan pacalang ||

25. samya babar layar aglis | palyane para dipatya | mancal saking Juwanane | asri lamun tiningalan | lir pendah pêksi kêrdha | gamêlan pating carêngkung | sarupane pra dipatya ||

26. ambêkta gamêlannèki | nênggih Dipati Pragola |

--- [f. 222r] ---

tigang rancak gamêlane | Kadhokngorèk[75] kang satugal | pelog ikang sapindhah | lawan Carawangsulipun | tanapi salendronira ||

27. sarunèngn[76] pating jalêrit | kapal winêngah sadaya | ginitèk angin timure | baita pating salêbar | sampun aprajangjiyan | ing ujung Tuban puniku | labuh nganti wong Mataram ||

28. sigêgên datan winarni | ikang anèng ing lautan | ya ta gênti winiraos | Tumênggung Sujanapura | ikang mêdal dharatan | pan sampun prapta Madiyun | wadya Mataram sadaya ||

29. prasamya asaos sami | măncanêgara bang wetan | tan winarna ing rêmbuge | Tumênggung Sujanapura | cinarita wus mangkat | saking nêgara Madiyun | wong wetan ngiring sadaya ||

30. datan kawarna ing margi | sinêlak lampahing bala | wus prapta nagri Tubane | kocapa Kyai Pragola | Adipati Santênan | apan sampun miyarsèku | gêgaman Mataram prapta ||

31. sagung bupati pasisir | samya akumpul sadaya | ngalumpuk dadi saênggon | nulya dikakkên lajênga | dhatêng Sidayu ika | sigra amancal sadarum | gancang carita wus prapta ||

32. anumpak dharatan sami | wau kang para dipatya | dyan Dipati Pragolane | panggih lan Sujanapura | nulya aparêmbagan | ya ta akèn ta parau |[77] Tumênggung Sujanapura ||

--- [f. 222v] ---

33. para bupati pasisir | sadaya saos baita | aglar anèng muarane | sêksana anumpak palya | layar dhatêng Mandura | bupati măncanagri iku |[78] sadaya anumpak palya ||

34. wau Kya Dipati Pathi | lêmbu ikang tinitihan | watên dening sêntanane | samya anitih pacalang | pra sêntana Mataram | sinaosan palya sêlup | prajurit sami nonoman ||

48. Sinom

[Wadya Mataram dumugi ing pasisir Mandura. Prajurit Mandura kathah ingkang pejah, amargi kawon perang mengsah prajurit Mataram.[79]]

1. sampun kongak ing Mandura | prapta têpining kêkisik | kawarnaa wong Mandura | nêgara kalima iki | Sampang lan Aribanggi | Balega Sumênêp iku | Mêkasar Pêkacangan | sadaya miyarsa warti | yèn Wong Agung Mataram make kang prapta ||

2. pan samya apirêmbagan | ing Mandura nulya baris | pan sampun pêpêk sadaya | sagunge para dipati | Mandura angling aris | sadaya dèn sabiyantu | nadhahi wong Mataram | ayya na kang riyon pikir | yèn ariyon ènthèng sinăngga ing yuda ||

3. iya gêgaman Mataram | wartane ikang nindhihi | Tumênggung Sujanapura | kang dadi tuguling jurit | pranakan ing Kadhiri | Sujanapura atêguh | tate ngêlar jajahan | dèn sami prayitnèng jurit | kawarnaa gêgaman Mataram prapta ||

4. gègèr wadya ing Mandura |

--- [f. 223r] ---

sumrêg samya nata baris | budhal saking kuthanira | wus prapta pigir pasisir | prasamya ajagani[80] | wong Mataram migahipun | sampun ayun-ayunan | wus campuh bêdhil-binêdhil | ramening prang surak lir pedah ampuhan ||

5. wong Mataram karepotan | datan olih papan jurit | apan kathah ikang pêjah | kang mundur atawan kanin | nanging mêksa angukih | para prajurit Matarum | tuwin wadya Santênan | cuwa kasaput ing wêngi | samya mundur wong Mandura parêmbagan ||

6. Dipati Sampang Mandura | Sumênêp lan Aribanggi | ing Balega Pakacangan | pan sampun agunêm wêngi | Andhi Balega nênggih | kadipundi rêmbagipun | muwah sagung dipatya | prajuriting wong Matawis | sampun tita datan purun migah dharat ||

7. lamun suwawi ing karsa | dimèn migah wong Matawis | yèn sampun migah dharatan | suwawi ingantêp jurit | amasthi wong Matawis | kathah lêbur dening banyu | puniku babarpisan | kadi botên mangsah malih | gih punika yèn nyuwawèni ing karsa ||

8. pra dipati samya rêmbag | nulya ingundhangan sami | marang prajurit sadaya | kinèn mundura kariyin [ka...]

--- [f. 223v] ---

[...riyin] | yèn migah wong Matawis | êntèkêna baturipun | yèn wus dharat sadaya | anulya amukên wani | pasthi lêbur wong Mataram kurambangan ||

9. Tumênggung Sujanapura | gêntia ingucap malih | dawêg mangke pirêmbagan | kang anèng têngah jaladri | pra dipati ngutusi | sadaya sami tumurun | anitihi sampanan | Dipati Pragola prapti | sampun panggih lan Tumênggung Janapura ||

10. Tumênggung Sujanapura | angantêp sagung dipati | lah ta kadipundi karsa | wêkasane prang puniki | wong cili kathah mati | datan wontên wêkasipun | tuwin anggèr Santênan | suwawi rêmbag pramati | yèn namunga makètên tanpa wêkasan ||

11. miwah Pangeran Sumêndhang | lah ta kadipundi pikir | angling Dipati Pragola | andika paran kang pikir | karsa dika sayêkti | kawula darma jumurung | miwah para dipatya | sadaya darmi nglampahi | lakung-lakung kakang ing rèh jêngandika ||

12. sanadyan kakang Samêndhang | măngsa sagêda nglakungi | saking karsa dika kakang | Sujanapura mangkya ngling | igih yèn nyuwawèni | sami ngawaki prang pupuh | sampun ngandêlkên bala | sagung kang para dipati | angirida wontên ing ngarsaning bala ||

13. ya

--- [f. 224r] ---

ta Dipati Pragola | miyarsa suka kang galih | wuwuse Sujanapura | ngandika Dipati Pathi | igih kakang suwawi | sami rêmbag gathak-gathuk | batên kakehan polah | bupati sami ngawaki | dadya rêmbag sagunge para dipatya ||

14. sakèhe para prawira | kinèn maguta kariyin | bupatine nindhihana | lamun pinapaga jurit | sakèhing wong sinêlir | lah payo barênga ngamuk | aja na kang ngucira | nêdha jangji barêng mati | pra dipati pan sampun rêmbag sadaya ||

15. apan sami prajangjiyan | nêdha mangkat bangun enjing | samya migah ing dharatan | sampun rêmbag pra dipati | anulya kondur sami | wangsul dhatêng praonipun | sagung para dipatya | wadya sami kinon cawis | kawarnaa pan sampun bangun raina ||

16. samya migirakên[81] palya | prajurit arêbut dhingin | tan watên ikang sabawa | samya amigah aririh | prajurit ngati |[82] prapta ing dharatan sampun | nulya nata gêgaman | wadya Mataram dhingini | ikang kantun pan sampun nusul sadaya ||

17. kawarnaa sampun siyang | gêgaman sampun lumindhih | pasisir sampun kèbêkan | dening wadya ing Matawis [Matawi...]

--- [f. 224v] ---

[...s] | bêdhil sampun miranti | kalataka tigaripun | tanapi bainetan | ing papan sampun miranti | kang kocapa wong Sampang lawan Balega ||

18. awayah bangun raina | nulya pinariksa aglis | utusan kagyat tumingal | yèn wong Mataram kang prapti | sakancane bupati | sampun tata barisipun | miwah para dipatya | gêgamane sampun dadi | tuguling prang angadhakrang pinayungan ||

19. Tumênggung Sujanapura | kang dadya dhadhaning baris | kang dadya pangawat kanan | ki adipati ing Pathi | andhangah dèn payungi | pangawat kering puniku | Adipati Samêndhang | lan sagung para dipati | wong pasisir kerid maring Kya Pragola ||

20. para sêntana Mataram | ênggone ing wuri têbih | Tumênggung Sujanapura | pan sampun nêmbang têngari | muwah wadya ing Pathi | bêndhene tinitir ngukung | têtêgnya asauran | sêrunine wong pasisir | ting jalêmprit abarung karciking watang ||

--- [f. 225r] ---

[...rake] ambal-ambalan ||

22. kasusu ing polahira | wong Mataram abêdhili[83] | wong Sampang kathah kang kêna | dening mimis akèh mati | pan wus kapapan uni | wong Mandura pêrangipun | dening wus kaprantenan | singa mara mara mati | wong Mandura ikang mundur tawan brana ||

23. sagunge para dipatya | ing Mandura karsanèki | arsa ngawaki ngayuda | angantêp sagung patiwin | dipati papat kait | sumêdya sarêng angamuk | Dipati Pamêkasan | rêmbug angantêpa jurit | samya sêdya alêbura jroning kutha ||

25. kalataka asauran | gamrudug sênjata alit | syarane kadya ampuhan | alyir udan sinêmèni | wadya Sampang kyèh mati | wong Mataram akèh luput | wangke pating gulasah | prandene mêksa angukih | ambêk pêjah wong Sampang maju sadaya ||

26. samya prajurit sadaya | dipatine angawaki | wong Mataram sigra mara | samya dipati

--- [f. 225v] ---

ngawaki | bupati ing pasisir | Pragola têtindhihipun | sarêng masah ing rana | wong Mandura kathah mati | mêksa ngukih tan ana sêdya mundura ||

49. Durma

[Tumenggung Sujanapura tiwas kaperjaya déning dipati Pamekasan, pangéran Jurukithing ingkang nggentosi. Negari Mandura bedhah, para bupatinipun lajeng suwita dhateng Mataram.[86]]

1. prajurite wong Mandura anrêrajang | wasta pun Jagapati | polahe lir macan | ikang binabasahan | bêbêrngos sakilan sisih | lir saradula | wong Mataram nadhahi ||

2. anêrajang awasta pun Jayèngkara | lawan pun Jayèngpati | lawan Jayèngrana | kapat Suradilaga | kalima pun Surèngpati | pun Jayabadra | lan Răngga Gobag-gabig ||

3. Mangundara kalawan pun Dêmang Malang | lan Răngga Thona-thani | Dêmang Cukakakan | lan Dêmang Bragajagan | lan Ngabèi Golang-galing | Panji Sarangan | lan Dêmang Golag-galig ||

4. sarêng nêmpuh tandange lir liman mêta | wong Pathi kang nadhahi | Dipati Pragola | kukuh payudanira | angadhakrang sasong[87] kuning | ingamuk ika | dèn êbyuk tan gumisir ||

5. wong Mandura kinathahan akèh pêjah | dipatinya anglèsi | pan samya lumajar | Adipati Mandura | Sumênêp sampun agêndring | lan ing Balega | lumayu datan olih ||

6. wong Mataram pamburune lir danawa | mêmăngsa olih

--- [f. 226r] ---

daging | miwah wong Santênan | lir bajo angajawa | kang kacandhak akèh mati | mawut sadaya | pati-pati bêntusi ||

7. kasaput ing dalu nulya mundur kang ayuda |[88] amasanggrahan sami | sagung pra dipatya | Tumênggung Janapura | muwah dipati ing Pathi | wus masanggrahan | suka wadya Matawis ||

8. Kya Tumênggung Sujanapura sêmana | lajêng kasukan wêngi | anèng pamondhokan | kumpul wong Janapuran | wau Ki Dipati Pathi | sawadyanira | samya sayah ajurit ||

9. Adipati Santênan eca anendra | gêntia kang winarni | wong Sampang Balega | Sumênêp Pamêkasan | Pakacangan Aribanggi | aparêmbagan | suwawi ngamuk wêngi ||

10. Adipati Pamêkasan asru ngucap | aja gawa wong cili | samya sêsêliran | pra mantri kang prawira | sok anaa salah siji | wong ing Mataram | kang dadi senapati ||

11. pondhokane Tumênggung Sujanapura | payo jinujug dhingin | Mêkasan Balega | padha angantêp yuda | ing Sumênêp sura wani | ing Pakacangan | sami busana aglis ||

12. dyan umangkat wau kang arsa nukupa | wus prapta sira aglis | iku Janapuran | lajêng sira tumama | wus manjing sajroning kori | lajêng umangsah | angamuk ting barêkik ||

13. Adipati Pamêkasan anêrajang | mring Sujanapura [Suja...]

--- [f. 226v] ---

[...napura] glis | sigra tinalêmpak | Tumênggung Janapura | tinangkis-tangkis ing kêris | mêksa anumbak | gulu iringe kêni ||

14. ukur bintul Sujanapura aniba | anulya dèn kakahi | mring sang adipatya | Pamêkasan punika | pan sinuduk bari lali | jajane kêna | uwal gènnya ngakahi ||

15. pan lumayu Ki Dipati Pamêkasan | sarya angambên kanin | kang ngamuk wus bubar | Adipati Mêkasan | pêjah ing dalêming rèki | Sujanapura | pêjah pakuwonnèki ||

16. wong Mataram sagunge para sêntana | tan wontên mirsa warti | wong măncanêgara | pasisir tan miyarsa | wurahan wadya Matawis | ulêng-ulêngan | tangis pating jalêrit ||

17. pamondhokan Sujanapuran gumêrah | ya ta Wong Agung Pathi | samya asiyaga | miwah măncanêgara | para bupati pasisir | nêmbang têngara | gumêr syaraning jalmi ||

18. wus misuwur Tumênggung Sujanapura | dèn amuk dhatêng pati | Dipati Pragola | lakung pangungunira | wadya ing Mataram wiwrin | yèn tuguling prang | wau têkèng ngêmasi ||

19. pra sêntana Mataram prapta sadaya | mring Janapuran aglis | Dipati Santênan | Pangeran ing Sumêndhang | samya arêmbagan sami | kang pra sêntana | lan sagunging bupati ||

--- [f. 227r] ---

20. satilare Tumênggung Sujanapura | kêkês wadya Matawis | samya arêrangkah | Ki Dipati Santênan | kang gêntosi senapati | satilarira | dadya têtugul jurit ||

21. Jêng Pangeran Silarong ing rêmbagira | mantuk dhatêng Matawis | ngujuki uninga | dhumatêng kajêng sultan | Pangeran Silarong aglis | nulya anumpak | palya alayar aglis ||

22. Pangran Silarong sampun prapta ing Mataram |[89] sigra lumêbèng puri | umatur jêng sultan | amba atur uninga | ngujukakên pati urip | tiwasing karya | kawon wadya Matawis ||

23. abdi dalêm Sujanapura palastra | wiwrin wadya Matawis | tan wontên maguta | yudane wong Mandura | ajêngêr sri narapati | ya ta ngandika | Kajêng Sultan Matawis ||

24. hèh Silarong kaya ngapa karsanira | ing mêngko wong Matawis | yèn mêngkono uga | sapa kinèn banjêla | Pangran Silarong wotsari | ujuk kawula | dhumatêng panduka ji ||

25. yèn suwawi lan karsa panduka nata | pun Kaki Jurukithing | tuwan lampahêna | dhumatêng ing Mandura | kagyat tyasira nrêpati | apa gêsanga | Si Kaki Jurukithing ||

26. yèn mêngkono Kaki Juru timbalana | lumakua dèn aglis | miyanga Gambiran | sigra pangran dipatya | nuhun pamit [pa...]

--- [f. 227v] ---

[...mit] mring sang aji | sêksana mêdal | wau saking jro puri ||

27. tan kawarna Pangran Silarong wus prapta | ing Bagambiran aglis | wus panggih sêmana | kalawan ikang eyang | Pangran Silarong ngabêkti | nulya sinapa | mring Kyai Jurukithing ||

28. iki sapa kang wayah matur anêmbah | wayah dalêm pribadi | Silarong kawula | kagyat wau kang eyang | kadingarèn putu prapti | baya na karya | pangran matur wotsari ||

29. pan kawula ingutus wayah sampeyan | Kajêng Sultan Matawis | paduka ngandikan | dhumatêng kanjêng sultan | mangke kawon wong Matawis | nglurug Madura | Sujanapura mati ||

30. gih panduka eyang dikakkên lumampah | ngêjum wadyèng Matawis | Ki Juru ngandika | wus lali isun aprang | lan lakune tan kadugi | matur kang wayah | kawula tandhu kaki ||

31. sigra mangkat Ki Juru kalih kang wayah | tandhu kang dèn titihi | tan kawarnèng marga | wus cundhuk lan kang wayah | kajêng sultan ing Matawis | nulya ingatag | kaki ngluruga aglis ||

32. sigra mangkat Pangeran Silarong ika | andhèrèk eyangnèki | tan kawarna marga | wus prapta ing Mandura | warnanên wadya Matawis | sarawuhira | Jêng Pangran Jurukithing ||

33. iya sapa satigale Janapura | iya ikang gêntèni | kang tinanya nêmbah | sakèh para dipatya | wayah panduka pribadi [pri...]

--- [f. 228r] ---

[...badi] | agèr[90] Pragola | kang dadya senapati ||

34. Pangran Jurukithing sagra ngliwêt saga[91] |[92] sampunnya matêng sigih | nulya kinêpêlan | Ki Juru angandika | hèh jêbèng Dipati Pathi | sira dumêna | sakèh para dipati ||

35. sampun dinum mring sagung para dipatya | ya ta wadya Mêtawis | kang pêjah ing rana | pan sampun ginêntenan | marang ing anaking rèki | kang tan sêsuta | kaponakane dadi ||

36. Pangran Jurukithing kinèn angliwêta | ikang kêkêndhil malih | wus matêng sêmana | dinum mring wadya kathah | miwah kang para prajurit | wrata sadaya | sigra nêmbang têngari ||

37. pan kumêrab wadyabala ing Mataram | siyaga magut jurit | sagung pra dipatya | tuwin para sêntana | arêmbug ngawaki jurit | wadya Mataram | kotbuta tandangnèki ||

38. dyan warnanên ki dipati ing Mandura | umangsah magut jurit | Dipati Balega | Sumênêp Aribaya | Pamêkasan datan kari | ing Pakacangan | sarêng umasah jurit ||

39. sampun samya bêdhil-binêdhil kang yuda | wong Mandura ningali | agiris sadaya | ningali tandangira | sakèhing wadya Matawis | ajimprak-jimprak | musuh tan darbe galih ||

40. nulya bubar gêgaman limang nêgara | lumayu

--- [f. 228v] ---

rêbut dhimin | wong Pathi Mataram | lir buta olih măngsa | kang kacandhak dèn patèni | kang kawuwusa | Dipati Sampang nênggih ||

41. pirêmbagan suwawi sami nungkula | ngaturkên pati urip | mring Sultan Mataram | sigra nulya utusan | kang dinuta wus lumaris | mring Sang Dipatya | Sumêndhang lan ing Pathi ||

42. sampun katur kang surat dhatêng Pangeran | muwah Sumêndhang Pathi | têmbunge kang surat | kawula ngapuraa | igih sang dipati kalih | tur pêjah gêsang | dhatêng Sultan Matawis ||

43. lakung suka galihe Pangran Sumêndhang | miwah Dipati Pathi | sampun tinêngêran | wau kitha ing Sampang | yèn têluk sang adipati | wus atur surat | têmbung lir madu gêndhis ||

50. Dhandhanggula

[Kanjeng sultan dhawuh bedhah Surabaya. Dipati Surabaya teluk, lajeng suwita dhateng Mataram.[93]]

1. ya ta sigra wadya ing Matawis | pan anglarag dhatêng ing Balega | sampun jinarah kithane | bupatine katêmu | wus binêkta wadya Matawis | Dipati Aribaya | wus ngusi mring gunung | dalême wus jinarahan | sêlirira pawongan binayong ênting | lêbur kutha kalima ||

--- [f. 229r] ---

Matarum | samya adudum[96] boyongan | pan winarna rêmbuge abubar mulih | wong agung ing Mataram ||

3. Dipati Sampang sampun acawis | badhe binêkta seba Mataram | abêkta wong sèwu kèhe | nulya budhal sadarum | saking Sampang wadya Matawis | gumêrah ing muara | wong cawis parau | sampun alayar sadaya | datan dangu sampun prapta ing Garêsik | andarung lampahira ||

4. sakathahe bupati pasisir | lajêng dhatêng Mataram sadaya | muwah măncanagri kabèh | ya ta Kiyai Juru | Ki Sumêndhang lan adipati | sêntana pirêmbagan | utusan rumuhun | tur upêksi kanjêng sultan | panungkule dipati ing Sampang nênggih | lan Dipati Balega ||

5. pan akêbat lampahe duta tri | sampun prapta nêgari Mataram | konjuk sadaya-dayane | dyan wau sang aulun | pan utusan mantri kêkalih | gancange kang carita | kang nglurug wus rawuh | ing Jurangjêro sêmana | pan kapêthuk lawan utusan nêrpati | araryyan asêseban ||

--- [f. 229v] ---

ing Jurangjro wau |[97] astanane kinaramat | adipati ing Sampang dipun timbali | laju dhatêng Mataram ||

7. obah kapati jagatde[98] nênggih |[99] duk bêdhahe kutha ing Mandura | sarta Balega patine | iku sêngkalanipun | kawarnaa wadya Matawis | lawan Dipati Sampang | sêmana wus rawuh | sajroning kitha Mataram | Sri Nalendra pan lagya miyos tinangkil | kang nglurug sampun prapta ||

8. Pangeran Jurukithing tinangkil | mring kang wayah Jêng Sultan Mataram | Adipati Bragolane | Pangran Sumêndhang cundhuk | sapraptane sarêng wotsari | angladosakên tawan | katur ing sang prabu | lakung tustha ing wardaya | Kanjêng Sultan Mataram rêsêp ningali | mring Adipati Sampang ||

9. angandika Jêng Sultan Matawis | hèh dipati ing Sampang ta sira | isun aku anak dhewe | Dipati Sampang nuhun | mangarêpa sujud ing siti | kajêng sultan gêganjar | mring wadya sadarum | sêntana myang pra dipatya | pan sadaya ginanjar sampun waradin | tuwin Dipati Sampang ||

--- [f. 230r] ---

iku | ya ta wau sri nalendra | abdinipun kang saking Kajoran uning | awasta Gêniroga ||

11. apan jinujung ligihirèki | pan kinarya lurah jêro ika | Endranata kêkasihe | sultan jêngkar ngadhatun | tan winarna lamine rèki | antara pitung căndra | Jêng Sultan Matarum | ing mangke dawêg sineba | pêpêk andhèr satriya para bupati | jêjêl ing pasewakan ||

12. kanjêng sultan angandika aris | hèh Tumênggung Mangunonêng sira | lawan Si Yudapranane | Si Katawêngan iku | pada sira dadana jurit | bêdhahên Surabaya | katiga wotsantun | kabèh wong măncanêgara | tindhihana anak isun Ki Dipati | Sampang uruna bala ||

13. abarisa Têrusan sirèki | aja pêrang yèn nora dèn larag | pêpêtên karunên bae | rampung wêling sang prabu | nulya jêngkar lumêbèng puri | warnanên panangkilan | sarêng bubaripun | kang arsa andon ayuda | Ki Tumênggung Mangunonêng mêpak baris | lawan Ki Alap-alap ||

--- [f. 230v] ---

kang mili mring Surabaya | ingurugan bêbathang lan kolang-kaling | dadya wong Surabaya ||

15. nora nana toya kang binukti | kang angumbe apan dadya lara | awatuk lara wêtênge | dadya rêmbug anungkul | kang satêngah angajak jurit | salin barêmbugira | wasana akatur | marang Pangran Surabaya | sinewaka dening sagung para mantri | răngga ngabèi dêmang ||

16. pugawanira pêpêk anangkil | para panji tuwin pra sêntana | pêpêk andhèr ing ngarsane | sadaya sarêng matur | kang sapalih angajak jurit | wanèh angajak kesah | kèmêngan tyasipun | pangeran ing Surabaya | Tambakbaya kumitir miyarsa warti | suka yèn ingabêna ||

17. wong Surabaya pan samya angling | Ki Sanjata mêksa kumawawa | kêdah angajak prang bae | yèn ejuha[101] karuwun | măngsa têmah wontêna ngriki | pasthi wontên ing Pajang | kang kaya sirèku | wong amati ngajak-ajak | Ki Sanjata buronan têka Matawis | wong mati ngajak ala ||

--- [f. 231r] ---

tan mangan | sakathahe wau sami ngajak jurit | ana ngajak nungkula ||

19. ngajak sowan mring Sultan Matawis | dadya pangeran ing Surabaya | kagegeran ing manahe | anungkul karsanipun | anuruti karsaning mantri | ngandika mring kang putra | sebaa karuhun | isun pan ora lumampah | anak isun Si Pêkik sebaa dhingin | ngiringa mantrinira ||

20. para mantri sadaya wotsari | samya umatur mring gustinira | pangraos kawula mangke | nah agèr lampahipun | kadi botên mungkasi kardi | yèn suwawi ing karsa | lêhêng ta pukulun | igih tindaka priyoga | apêpanggih lan putra tuwan Matawis | supados katrimaa ||

21. Pangran Surabaya ngandika ris | isun wêruh iya karêpira | nanging isun durung sae | têmu lan anak prabu | nanging putranisun Si Pêkik | lah kaki lumakua | dadya wakil isun | sira sun srahkên Yyang Sukma | lara pati luwih karsane Yyang Widi | sumăngga titahing Yyang ||

--- [f. 231v] ---

kang utusan | ikang baris anèng sajabaning kori | Mangunonêng kang nama ||

23. sigra mangkat Dèn Mas Apêkik |[103] pan ingiring ing wong Surabaya | wong sèwu mugèng wikinge | rajabrana pinikul | pan akathah bokokannèki | pan kinarya pratăndha | yèn tuhu anungkul | sapraptane jawi kitha | dèn sêsiwo marang wadya ing Matawis | èbêt nanging pinêksa ||

24. Kyai Dêmang Ngurawan kariyin | bêkta surat tan adangu prapti |[104] marang pambarisan gêdhe | Kya Mangunonêng mêtu | Ki Ngurawan dipun panggihi | sinungakên kang surat | sinukmèng ing kalbu | ungêle nuwala patra | arsa nukul Pangran Surabaya wangkil | putranipun kewala ||

25. Mangunonêng suka gènnya angling | iya bênêr karsane Pangeran | i wong ngeman nêgarane | nanging kuciwanipun | dening putra kinarya wakil | Mangunonêng ngandika | kănca paran rêmbug | para mantri aturira | măngsa barong Mangunonêng ngandika ris | gêgaman bubarêna ||

--- [f. 232r] ---

nungkul | enjang mangke kawarnaa | sigra bubar sagunge wadya Matawis | miwah wong Surabaya ||

27. tan kawarna lampahe nèng margi | sampun prapta nêgara Mataram | sampun rêrêb sabalane | tan kawarna ing ênu | Mangunonêng lawan Ngabèi | Katawêngan sêmana | Yudaprana rêmbug | Katawêngan sigra mojar | kadipundi Pangeran Surabayèki | botên kabêktèng lampah ||

28. dèrèng eca raose kang galih | bokmênawi manahe tan lamba | kinarya bujuk putrane | Mangunonêng amuwus | yèn mêkatên rêmbag puniki | suwawi ingutusan | lamun èstu nungkul | nulya aglings[105] aputusan | mantri kalih marang ing Surabanggi |[106] duta tri nulya mentar ||

29. dyan Mas Pêkik agawani mantri | Ki Urawan kinon awangsula | sangêt wêling mring ramane | utusan wus lumaku | tan winarna pan sampun prapti | caraka Surabaya | Urawan umatur | panduka gusti ngaturan | dhatêng putra panduka tindak Matawis | panggiha lawan sultan ||

30. Pangran Surabaya dadan aglis | nulya wau angambili kuda | tansah anutuh ragane [raga...]

--- [f. 232v] ---

[...ne] | angrasa lamun luput | yèn ngagea aturing mantri | măngsa ta mêngkenea | manahe anglalu | mênawa ta kajêng sultan | duwe adil palamarta marang kami | cupêt baliluniwang ||

31. sigra mangkat Pangran Surabagi[107] | mantunira Dipati Sanjata | apan binêkta lakune | Jagaraga tan kantun | Adipati Pajang umiring | mring Pangran Surabaya | gancang lampahipun | kalawan sawadyanira | jêng pangeran sampun prapta Panaragi | tumamèng pasanggrahan ||

32. asêseban sakahing[108] mantri |[109] Mangunonêng lawan Katawêngan | Yudaprana sakancane | arêrêb anèng ênu | lami nganti karsa nrêpati | sêmana sarêng prapta | utusan sang prabu | amundhi ikang timbalan | sampun panggih lan Mangunonêng agipih | pangeran ingutusan ||

33. Pangran Surapriga nulya prapti | sigra gandhèk Mataram punika | dhawuhakên timbalane | pêkênira awangsul | putra dika dipun timbali | lan Arya Tambakbaya | puniku pinundhut | lajênga marang Mataram | ya ta pangran datan lênggana ing kapti | sumăngga ikang karsa ||

34. lan kalihe ikang [i...]

--- [f. 233r] ---

[...kang] para mantri | Surabaya pinundhut jêng sultan | dikakke lajêng lampahe | lawan putra sang prabu | apan igih karsa udani | mantri ing Surapriga | Pangeran tumukul | tan kuwasa lêngganaa | ing karsane sri bupati ing Matawis | Surapriga kojuka[110] ||

35. nadyan silih pati urip mami | pan sumăngga karsane jêng sultan | datan angrasa dêdarbe | ya ta wus bubar sampun | sagung ikang para dipati | Mangunonêng wus budhal | prapta ing Matarum | kojuk polahe sadaya | para mantri ing Surapringga anênggih | wus katur mring sang nata ||

36. para dêmang răngga lan ngabèi | sri nalendra aris angandika | padha uculana kabèh | sakèhe bojonipun | ulihêna lakine sami | ya ta sami nguculan | umarak sang prabu | sang nata aris ngandika | hèh Tumênggung Sapanjang dadia tindhih | ngêjuma Surabaya ||

--- [f. 233v] ---

wus prapta Panaraga ||

38. pangran binêkta ing Surabanggi | lan kang putra Tumênggung Sapanjang | ikang gêntèni kuthane | pangeran ênggènipun | jawi kitha lan anak rabi | ênêngêna pangeran | gêntia winuwus | Kajêng Sultan Ingalaga | dina Soma sang nata miyos tinangkil | durmane kang sewaka ||

51. Durma

[Adipati Pragola saking Pathi malik tingal. Kanjeng sultan saha wadya Mataram lumurug dhateng Pathi.[112]]

1. ginarêbêg sang nata dening wanodya | Magêrsari marapit | lêmbing tumbak pêdhang | kalawan waos sulam | prayayi Nutra marapit | wong Priyataka | anèng ngarsa atêbih ||

2. Saragêni ajajari[113] anèng ngarsa | gandera kanan kering | warnanên kang seba | Kapêdhak Jagabela | Nyakragnyana sisihnèki | kapilih aglar | sisih sami Kapilih ||

3. Udaraga asisih lawan niyaga | wong Nirbaya anangkil | lan wong Kartiyasa | sisih wong Wisamarta | Brajanala sisihnèki | wong Brajawisa | sadaya samya nangkil ||

4. wong kanoman asisih wong patrawisa | gandhèk anaking mantri | wong singanêgara | martalulut sisihnya | wong niyaga anèng wuri | kabayan ngarsa | wong mandhung anèng wuri ||

--- [f. 234r] ---

5. astranaga kalawan wong mangundara | sisih wong judhipati | lawan wong jantaka | samya nangkil sadaya | wong margăngsa anèng wuri | wong suranata | jajar lawan wong carik ||

6. Panêmbahan Purubaya anèng ngarsa | tuwin kang rayi-rayi | Pangran Arya Mênggala |[114] andhèr para sêntana | lan Pangeran Singasari | lan Têpasana | dyan Dêmang Tanpanangkil ||

7. Jêng Pangeran Juminah sampun siwaka | Pangeran Mangkubumi | Pangran Pugêr seba | Pangeran Upasanta | sadaya samya anangkil | para sêntana | Pangeran Sokawati ||

8. Jêng Pangeran Balitar sampun siwaka | sêntana kang kapering | Pangran Martasana | Radèn Prawiratruna | Arya Pulangjiwa nangkil | Răngga Tanpulas | lan Radèn Wirasari ||

9. Adipati Mêrtalaya wus siwaka | lawan Sang Adipati | Mêmênang aseba | lan Radèn Prigalaya | punika kang lagya prapti | Kusumayuda | Dêmang Malaya nangkil ||

10. pra dipatya ikang sewaka winarna | Endranata anangkil | Singaranu seba | Tumênggung Wiraguna | Arya Martalaya nangkil | lan Alap-alap | Mangunonêng anangkil ||

11. Rajaniti lawan Kyai Katawêngan | Ngabèi Wirapati | myang para wêdana | Tumênggung [Tumêng...]

--- [f. 234v] ---

[...gung] Baurêksa | lan Tumênggung Mendakêrti | lan Têpasara | lan Arya Dhadhaptulis ||

12. Radèn Arya Pamot mugèng ing ngayunan | lan Kuladaragêni | lawan Pasisingan | lan Panji Singajaya | Ngabèi Patrabèngsèki[115] | Suramênggala | Patrayuda anangkil ||

13. Kya Tumênggung Sindubaya anèng ngarsa | lan Rajamênggalèki | lan Malangsumirang | Ngabèi Nayahita | lawan Panji Wirabumi | Astrawêdana | Arya Panular nangkil ||

14. Ki Ngabèi Karandhêgan lan Ratmaka | Gandhuruhan ing Wêdhi | Ki Kartamênggala | lan wong pandhan punika | Dipati Sampang anangkil | i wong bumija | numbakanyar wus nangkil ||

15. wong Banyumas têngahan lan wong Pasundhan | Ciancang lan Ciamis | Tumênggung Ciancang | Wiramantri kang nama | Wirautama Ciamis | Kusumadika | Tumênggung Banêgari ||

16. Sokapura Bandhung lawan Prakan Mucang | Ciblagung Ngukur nangkil | Pangeran Sumandhang | punika wadananya | Dêrmayuda Krawang nangkil | Panjalu seba | Cianjur samya nangkil ||

17. Pangeran Carêbon ing wau sampun aseba |[116] sadaya wong pasisir | wus mugèng ngayunan | tuwin măncanêgara | kilèn wetan sami prapti | pêpêk sadaya | angarang nèng Matawis ||

18. pra dipati pasisir wisma Mataram | sawetan Bantên nênggih | sakilèn [saki...]

--- [f. 235r] ---

[...lèn] Balambangan |[117] pêpêk anèng Mataram | jêjêl andhèr păncaniti | tanpa wilangan | wadya ikang anangkil ||

19. Kajêng Sultan Ingalaga angandika | apa karaning Pathi | si adhi Pragola | nora katon aseba | iki pêpêk wong pasisir | măncanêgara | ing kalamăngsa iki ||

20. Kya Tumênggung Endranata matur nêmbah | ămba miyarsa warti | nênggih rayi tuwan | ămba arsa balika | gênti waris ing Matawis | amalih tingal | panduka dèn ayoni ||

21. apan mangke rayi dalêm pradadanan | arsa nglurug mariki | pan nêgari tuwan | pasisir lèr punika | sadaya dipun irupi | Langsêm Juwana | Garobogan wus kêni ||

22. nanging Dêmak kang maksih mêpên ing kutha | wong cili dèn bajagi | Kudus ing Jêpara | Kalinyamat wus kêna | Pajakungan[118] Rêmbang kêni | kawênang-wênang | rayi dalêm ing Pathi ||

23. sêmu duka liringe Sultan Mataram | lah iya adhi Pathi | ngayoni pun kakang | lah uwa Purubaya | samya pinikir ing galih | yogya tandhing prang | lawan si adhi Pathi ||

--- [f. 235v] ---

prawira | bok iya sun turuti ||

25. wong Mataram dèn egal padha dadana | besuk isun tindaki | sagung pra dipatya | atur sêmbah sandika | sang nata bubar tinangkil | malêbèng pura | ginarêbêg pra cèthi ||

26. kawarnaa enjang anêmbang têngara | obah wadya Matawis | amêpêk gêgaman | sampun prapta sadaya | ing alun-alun abaris | ambèr ing pasar | lêlurung jêjêl baris ||

27. datan kêna lêlurung ngambah wong liyan | kèbêkan dening baris | miwah kang jajaran | pirang pandêlêng sinang | lir samodra tanpa têpi | lamun sinawang | alyir prawata gêni ||

28. gêgamane wong pasisir warna-warna | ikang binolang kuning | mamas kapurancak | wanèh kang pothang lima | wêrgu ganjur lan panjalin | bung ampèl abra | tumpêr ingas lan putih ||

29. pan wong Sampang landhehane bolang abang | tumbak sulam nèng ngarsi | ponthang puput aglar | tulup lêmbing lan pêdhang | prajurite bêcik-bêcik | brêngos sacaplang | panjang-panjang pinuntir ||

30. kawarnaa sang prabu lagya busana | rêspati nyamping bathik | lancingan rinenda | apantês nyamping tambal | ki gundhil rinasuk aglis | dhuwung nuriga | ki sangkelat nèng ngarsi ||

31. sigra miyos orêg wadya ing Mataram [Matara...]

--- [f. 236r] ---

[...m] | gêgaman dalêm mijil | saragêni tembak | tumbak warêgu aglar | ganjur landheyan punjalin | sinulam êmas | galathik mungup asri ||

32. wadya ikang magêrsari samya kapang | ngagêm pêdhang lan tampsir | lêmbing tulup panah | atap mugèng ngayunan | padha wong trah wani mati | prayayi nutra | samya asikêp karbin ||

33. kajêng sultan dikakkên nêmbang têngara | nulya budhal kang baris | sigra tinêtêgan | budhal baris pangarsa | alyir obah kang pratiwi | syaraning jalma | kang nguwuh kăncanèki ||

35. sigra mangkat sang nata nitih turăngga | budhal sagunging baris | untabe awêndran | dinulu tan wilangan | pirang pandêlêng ngabêki[121] | para sêntana | ikang lumakyèng wuri ||

36. tan winarna gancange ikang carita | prapta jawining taji | nglarug kang gêgaman | sampun prapta ing Pajang | wong pasisir andhingini | măncanêgara | sampun gêpuk ing Pathi ||

37. Kajêng Sultan Mataram rêrêb nèng Pajang | wadya kang andhingini | samya ambêbahak |

--- [f. 236v] ---

padesan ing Santênan | kidul gunung dèn boyongi | ikang abăngga | pan samya dèn patèni ||

38. wong padesan kathah ikang ngusi kitha | samya atur upêksi | dhatêng lurahira | ya ta kang kawarnaa | wau Ki Dipati Pathi | lagya sineba | pêpêk kang para mantri ||

39. Radèn Arya Kandhuruhan mugèng ngarsa | lan Arya Sawunggaling | Arya Sindurêja | Ngabèi Wirasraya | Tumênggung Rajamênggali | Tumênggung Kulon |[122] Binarong mugêng ngarsi ||

40. sira Arya Mangunjaya asewaka | lan Dêmang Surèngpati | Tirtanata seba | lan Răngga Capadesa | atap wau anèng ngarsi | lan Arya Patra | lan Arya Mêgatsari ||

41. Pangalasan wasta Dêmang Jagantaka | lan Dêmang Wrêduaji | lawan Jayèngrana | jajar Răngga Prameya | lan Ngabèi Wirasêkti | andhèr ngayunan | para niyaka Pathi ||

42. Surataka lawan Dêmang Sêkarlaya | Ngabèi Jayèngpati | Răngga Mêrtahinta | lawan Surabramatya | lan Ngabèi Sastrapati | Sastrawijaya | andêl-andêling Pathi ||

43. kapêdhake miwah mantri kajinêman | Kêrtiyuda Mongkarti | Ki Răngga Caruban | lawan pun Macukilan | Kilat Thathit sisihnèki | Dêmang Katawan | lan Răngga Orangliring ||

44. Dêmang Gêlap Ngampar

--- [f. 237r] ---

Cakrajagtika |[123] lawan pun Endragêni | lawan Langit Bêdhah | asisih Jurang Bubrah | punika samya sinêlir | Dêmang Mancawang | lan Ngabèi Kêkulik ||

45. Bajobarat kalawan Dêmang Pangrujang | lan Dêmang Amucicil | sisih Bandur Gêlap | Ngabèi Rujak Panjang | Dêmang Setan Manganbêlis | pun Tholemeya | sisih pun Tambangjulig ||

46. para lurah kang wasta pun Prayagita | sisih pun Gitagati | Carang Gitamuka | sisih Carang Buwana | pun Dêmang Banyak Sêsimping | Andaru Dêmang | pêpêk prajurit Pathi ||

47. angandika Kya Dipati Abragola | mring sagung para mantri | paran ikang warta | dening gègèr ing jaba | kajinêman awotsari | ing sang dipatya | amba atur upêksi ||

48. yèn ing mangke dêdamêl Mataram prapta | têpis wiringing Pathi | risak tiyang desa | jinarah binajagan | ikang băngga dèn patèni | kathah kang risak | kagyat ki adipati ||

49. alah sapa wong Mataram kang atindak | kang dadya senapati | matur kajinêman | igih raka panduka | punika tindak pribadi | kêrig sadaya | sêntana ing Matawis ||

50. pra dipatya tan wontên kantun Mataram | miwah tiyang pasisir | pan kêrig sadaya | tuwin măncanêgara |

--- [f. 237v] ---

rakanta Sultan Matawis | lakung rudita | mila tindak pribadi ||

51. lakung suka mirsa Dipati Pragola | alatah ngêntrog wêntis | lêga atiniwang | kakang Prabu Mataram | dene atindak pribadi | apan sun sêdya | ki lurah sun ayoni ||

52. lah sakèhe sanak isun wong Santênan | padha sun ajak mati | ajaluk sukanira |[124] yèn ana kang lênggana | sumikira mumpung makin | kêrana iwang | amusuh tudu[125] tandhing ||

53. dening musuh kakang prabu ing Mataram | nanging isun andhêmi | matia ing rana | amusuh kangmas sultan | para sêntana anangis | dhuh sang dipatya | panduka mukur[126] benjing ||

52. Pangkur

[Para sentana Pathi sami prasetya badhé bela dhateng dipati Pragola.[127]]

1. Kandhuruhan matur nêmbah | adhuh gusti sampun panduka jurit | bênjang yèn wus ajur mumur | balunge Kandhuruhan | lakung karsa panduka ngawaki pupuh | yèn panduka dhatêng têmah | amba sampun awor siti ||

2. Sawunggaling matur nêmbah | adhuh gusti yèn tuwan magut jurit | kawula ngamuk karuwun | yèn amba sampun pêjah | lakung karsa panduka ngawaki pupuh | panêdha kula maring Yyang | sampun angawula malih ||

3. anjalmaa kaping sapta | sampun liyan gusti kang adarbe dasih |[128] Arya Sindurêja matur | dhuh gusti sang dipatya | pun Sindurja dadosa dhêp [dhê...]

--- [f. 238r] ---

[...p] amun-amun | lêbura kadya pratala | sampun kantos salin gusti ||

4. Tumênggung Rajamênggala | matur nêmbah dhuh gusti sang dipati | sampun panduka prang pupuh | yèn amba taksih gêsang | kasukana panduka ing jro kadhatun | yèn kawula sampun pêjah | karsa panduka ngawaki ||

5. Sawunggaling matur nêmbah | adhuh gusti igih sang adipati | amba kawula karuwun | maguta ing ayuda | amapaga yudane ing wong Matarum | suka matia ing rana | kang abdi sampun amukti ||

6. Tumênggung Tohpati nêmbah | pun Binarong suka pêjah kariyin | sampun panduka prang pupuh | Binarong maksih gêsang | kasukana gusti kalih para arum | amba ikang amapaga | yudane ing wong Matawis ||

7. Wirasraya matur nêmbah | adhuh agèr yèn prapta wong Matawis | kawula amuk karuwun | yèn botên tatu jaja | tatu gigir panduka pakakna ngasu | sampun pinêndhêm ing lêmah | dados jêjêmbêri siti ||

8. pun Cakrajagat tur sêmbah | lamun watên gusti wong wêdi mati | eman majangi wong iku | manusa sabên dina | pêpantêse wong iku majangi asu | datan layak kabdèkêna | dhatêng jêng panduka gusti ||

9. Dipati

--- [f. 238v] ---

Pathi ngandika | sun tarima kabèh prasatyanèki | mugi Yyang Kang Maha Luhur | tinêtêpna tinira | risaksana sang dipati malih muwus | maring sagunge parêkan | amêmundhut sang dipati ||

10. wus prapta aglar ngayunan | nulya dhahar lan sagung para mantri | sinarêng tan watên kantun | pra sêlir mugèng ngarsa | samya kinèn amborèhi mantrinipun | sarta nglarihi waragang | pan sarwi anênumpingi ||

11. nulya lajêng bêbadhayan | sang dipati lan sagung para mantri | syarane kêplok gumuruh | sênggaknya atimbalan | para mantri ginanjar sadaya sampun | busana arta kancana | wêrata tan ana kari ||

12. para mantri sarêng nêmbah | abdi dalêm gusti satrubus benjing | anjalmaa kaping pitu | kabdèkêna mring tuwan | gusti Pathi ing donya ngakeratipun | dhuh gusti yèn musuh prapta | ikang abdi naur kang sih ||

13. musuh Mataram yèn prapta | magut ing prang aja na bisa urip | wong kanca barênga lampus | nèng ngarsa sang dipatya | Kya Dipati Pragola alon amuwus | lah iya isun tarima | barênga kalawan mami ||

14. yèn isun têmpuh ing yuda | wadyanisun barênga lawan mami | sanadyan têkènga lampus | wadyanisun kèh rusak |

--- [f. 239r] ---

isun urip pasthi bèbète wong buruh | dudu trahing wong Santênan | eman sinêmbah ing jalmi ||

15. gusti sampun magut yuda | satêlase abdi panduka Pathi | sakarsa panduka kantun | adipati ngandika | datan niyat apisah lan wadyanisun | mati urip abarênga | aja pisah lawan kami ||

16. apan isun wus angrasa | musuh aprang lan kakang ing Matawis | iya apa marganipun | wong Pathi yèn mênanga | aprasasat karubuhan gugung[129] agung | amusuh lan wong sajagat | nanging ta isun andhêmi ||

17. pan uwis karsaning Sukma | lamun isun mati têngahing jurit | amusuh lan kakang prabu | pan isun tan sumigah | lara pati uwis karsaning Yyang Agung | iya jênênge kawula | nora kêna milih pati ||

18. wontên mantri kang panuwa | Mangunjaya matur sarya anangis | adhuh agèr gustinisun | bok sampun sapunika | kali[130] raka panduka Sultan Matarum | rakanta Sultan Mataram | tan watên samar ing gusti ||

--- [f. 239v] ---

[...ndranata] punika | Mataram ratuning bêlis ||

20. tan pênêd yèn tinurutan | Endranata igih ratuning drêngki | Dipati Pragola muwus | lah uwis bapa mênênga |[131] apan isun tan bisa gisiri sagup | ujare dèn kaya sêmba | iya bapa sun labuhi ||

21. mantri sadaya angucap | Mangunjaya wong tuwa rika ajêrih |[132] ayya milu aprang pupuh | dhêlika anèng jromah | Mangunjaya angucap sarwi abêkuh | wong anom padha kumêthak | tan wruh wêkasane kardi ||

22. Sang Adipati Pragola | hèh wong Pathi sun budhal benjing-enjing | amapag prang kakang prabu | sun papag jaban kitha | dèn samêkta gêgamanira ing esuk | kang para mantri sadaya | matur sarya awotsari ||

23. jêngkar Dipati Pragola | angadhaton ginarêbêg ing sêlir | kang para garwa amêthuk | wontên ing paregolan | samya nêmbah para garwa ngaras suku | pan sarwi ngisuhi pada | anênggih sang adipati ||

24. wus prapta dalêm sakirna | lajêng sare wau mugèng ing kathil | kang garwa ngandhap sadarum | samya anèng ing dagan | aningali mring kang raka lakung ngungun | dening owah cahyanira | alum wênês sêmu putih ||

25. dangu kèndêl tan ngandika | dadya matur kang para garwa ngabêkti |[133] dhuh

--- [f. 240r] ---

kang êmas gustinisun | mila datan ngandika | baya duka maring kang garwa sadarum | suwawi winiyosêna | aduka mijil kang abdi ||

53. Mijil

[Dipati Pragola tinangisan para garwanipun amargi badhé perang mengsah kanjeng sultan Mataram.[134]]

1. angandika sang adipati |[135] marang para sinom | dhuh pun kakang wawêrta nah anggèr | kakang êmas prabu ing Matawis | anglurug mariki | kêrig wong Matarum ||

2. cucuking prang prapta têpis wiring | wong desa binayong | kakang prabu ing besuk rawuhe | arsa mundhut pati urip mami | manira ing benjing | amapag prang pupuh ||

3. apan isun yèn maguta jurit | pasthi têmah layon | isun pamit marang garwa kabèh | dèn abisa ing sapukur mami | ngawula sang aji | marang ing Matarum ||

4. para garwa sarêng gènnya anjrit | gumrah ing kadhaton | apan samya sumungkêm padane | amangrêpa matur ngasih-asih | dhuh kangmas dipati | yèn kênia sampun ||

5. mêngsah dhatêng rakanta nrêpati | sang nata tan awon | mring paduka kalakung asihe | pan kinarya wêdana pasisir | boboting rat Jawi | sêsèrèning ratu ||

6. sampun paduka ladosi jurit | cundhuka kemawon | ya ta mèsêm kang raka dêlinge | lara pati tan apilih margi | yèn wus têkèng jangji | pasthi rusakipun ||

7. apan isun [isu...]

--- [f. 240v] ---

[...n] mirah amêkasi | panjênêngan ingong | pan ing Pathi wus puput jênênge | sapukure anak putu mami | tan ana kang dadi | sirna tanna kantun ||

8. isun titip anakira cili | poma dèn gumatos | apan iku durung wruh kamuktèn | kasêlak isun alabuh pati | rusake ing Pathi | barêng ajalipun ||

9. saya asru para garwa anjrit | angabyuki pakon | sang dipati angimur garwane | tansah rinungrum ingarih-arih | mindêla mas yayi | karsaning Yyang Agung ||

10. tan winarna sadalu ing nguni | ngimur para sinom | ya ta wau warnanên enjange | sang dipati kujamas bêbêrsih | agêganda wangi | burat marbuk arum ||

11. sigra ngrasuk kapraboning jurit | wasiyat kinaot | bêbêrkatan wus rinasuk kabèh | wadyabala kumêrab ing jawi | sagung para mantri | jêjêl ngalun-alun ||

12. abra sinang busanane mantri | lir prawata kabong[136] | warna-warna wau dêdamêle | waos binang layan ponthang putih | kapurancak asri | tumpêr ingas ganjur ||

13. pêdhang tamèng wêrgu lan panjalin | kang samya binlasong[137] | ing mas jiga murub ujyalane | gêbyar sênjata lir kilat thathit | lêlayu marnani | daludag lir mêndhung ||

14. umbul-umbul kêkandha kumitir | gêgaman jro miyos [miyo...]

--- [f. 241r] ---

[...s] | wong kapêdhak abra busanane | pan gumêrgut tandange wong Pathi | kang arsa naur sih | agea katêmu ||

15. nganti wiyose sang adipati | warnanên kadhaton | para garwa sangêt panggubêle | nanging wau ta sang adipati | manahe tan gisir | tan owah sarêmbut[138] ||

16. Kya Dipati Bragola dyan mijil | anatab kêndhang gong | pan gumuruh kang wadya syarane | para garwa samya atut wuri | abali nèng kori | dinukan mring kakung ||

17. samya tawan tangis para rabi | gumêr syaraning wong | wus pinupus lakung prihatine | kawarnaa wau sri bupati | sineba prajurit | muguh kanan pukur ||

54. Pangkur

[Prajurit Pathi siyaga mapag dhatengipun prajurit Mataram. Prajurit Pathi sumbar-sumbar nantang yuda dhumateng prajurit Mataram.[139]]

1. lêlurahira kapêdhak | wastanira Ki Dêmang Cakragati | Cakrayuda sisihipun | kalawan Cakradita | anglurahi saragêni têngên iku | kang kiwa Ki Prayagala | kalihe sami prajurit ||

2. lêlurah ing kasinoman | Ănggayuda lawan pun Yudakêrti | Patrawisa lurah nulup | asisih Wisamarta | wong anutra Anggandara lurahipun | asisih Jayalêksana | punika sami prajurit ||

3. wong rêrangin lêlurahnya | Jayèngsari asisih Jayèngrêsmi | wong Magêrsari [Ma...]

--- [f. 241v] ---

[...gêrsari] atêpung | asri busananira | kya dipati ngandika marang tumênggung | gêgaman lah budhalêna | sigra têtêg munya aglis ||

4. budhal sagunging gêgaman | asri tinon busananira prajurit |[140] ana kulambi baludru | rinenda ing mas jiga | sora-sari maliyo kulanthe murub | sakêlat acih rêrendan | dodoman[141] kinait asri ||

5. bajonya binapang-bapang | dhasaripun sangkêlat abang acih | ana kang sangkêlat wungu | kuning acih rêrendan | wanèh leja kulenthang lan galar kunus | ikang abêkta gêgaman | sawanèh sangkêlat putih ||

6. samya tarênggos sêngkêlat | abra sinang kadya prawata gêni | gêgaman budhal sadarum | ya ta sang adipatya | nitih kuda Layarwaring wastanipun | ulêsipun dhawuk pêthak | binusanan murub asri ||

7. ikang kinon têngga pura | mantri papat sami prawirèng jurit | sang adipati wus laju | ingiring dening bala | pra sêntana agarêbêg[142] mugèng pukur | yèn dinulu sang dipatya | lir Karna arsa prang tandhing ||

8. prapta sajawine kitha | wus satata sagung kang para mantri | akarya têtarub agung | piranti akasukan | apan dhahar lawan para [pa...]

--- [f. 242r] ---

[...ra] mantri agung | rame gènnya akasukan | sagupe tan na gumisir ||

9. sigêgên sang adipatya | kawarnaa Kajêng Sultan Matawis | sineba ing wadyanipun | anèng ing pasanggrahan | sampun konjuk yèn wong Santênan amêthuk | Sultan Ngalaga ngandika | mring sagung para dipati ||

10. hèh payo para dipatya | atataa pangawat kanan kering | Si Tumênggung Singaranu | iku anindhihana | sarupane iya têtêngêran isun | ikang dadi gêgunungan | anindhihi wong Matawis ||

11. dene isun anèng wutat | rada kering dene kang sun tindhihi | iya mung kapêdhak isun | lan sagung pra sêntana | sarupane aja adoh lawan isun | poma dèn padha prayêtna | wong ing Pathi bêcik-bêcik ||

12. kalawan Si Endranata | nindhihana sarupane pasisir | pangawat kiwa gènipun | bumija lan panêkar | Mêrtalaya Wiraguna têngênipun | nindhihi măncanêgara | pan sampun atata sami ||

13. sagunge para sêntana | lan kapêdhak kang ngadhêp sri bupati | rada alindhuk gènipun | kalingan pagêr jarak | tan amawi gandera lan umbul-umbul | têngêranira sang nata | Singaranu kang nindhihi ||

--- [f. 242v] ---

14. kinarya wakiling nata | Singaranu dadya tuguling jurit | nglela têngah ênggènipun | sigêgên sri nalendra | ikang lagya anata gêgamanipun | di Pathi kocapa |[143] pan sampun anata baris ||

15. pinarak ing pabaratan | pan kinubêng dening sagung prajurit | sang dipati ngandika sru | mring rayi Kandhuruhan | ngêndi gone kang êmas gêgamanipun | wadyane pinangku ngarsa | awasêna dipun yêkti ||

16. panêdhanisun maring Yyang | aja liya nguntapna pati mami | amunga kakang mas prabu | yèn liyan datan suka | yèn sun mati anaa ing ngarsanipun | kakang mas Prabu Mataram | sun ajak tandhing kuwani ||

17. Sawunggaling matur nêmbah | gih kawula têtakèn dhatêng têlik | goning raka sang aprabu | têngêran gula klapa | Sawunggaling kêkèjèr[144] ing ngarsanipun | ah pugawa ing Santênan | nêdha magut wong Matawis ||

--- [f. 243r] ---

[...tia] lan wadya mami ||

19. ngandika sang adipatya | wong pasisir ika cacakên dhingin | dimane[145] nulya anglumpuk | marang gêgaman têngah | sigra surak wong Pathi sarêng anêmpuh | prajurit mangsah sadaya | anitih kuda ngajrihi ||

20. Kandhuruhan mugèng ngarsa | Ki Sindurja kalawan Sawunggaling | prayitna wadya Matarum | surak umyang gumêrah | wadya Pathi galong pipis sarêng nêmpuh | surak lor kidul sauran | kaya rubuha kang wukir ||

21. Sawunggaling asêsumbar | wong Mataram payo rêbutên jurit | yèn sira tambuh maringsun | lah iki si rupanya | Sawunggaling prajurit Pathi pinujul | payo isun kêmbulana | aja na mundur sanyari ||

55. Durma

[Wadya Mataram perang mengsah wadya Pathi. Adipati Pragola lampus dening tumbak Barukuping.[146]]

1. Kandhuruhan mara sarwi sumbar-sumbar | aja na ngapirani | pring sadhapur ika | êndhog sapatarangan | aja na cidra ing jaji | barênga pêjah | aja na kang gumisir ||

2. asaura[147] pan bêdhil-binêdhil samya | wong cili tarung dhingin | rame agêmpuran | surak ambal-ambalan | kukus pêtêng angliputi[148] | ramening yuda | lir gabah dèn intêri ||

3. pra dipatya sami gugup dènnya yuda | bêdhil tumbak wus mati | kêris tamèng pêdhang | ikang maksih kagarap | wong Pathi

--- [f. 243v] ---

lir banthèng kanin | pating juliprak | anigas angidêki ||

4. wong pasisir barisira bubar-bubar | datan măngga apulih | prajurit kèh pêjah | tatanira wus bubrah | wau Arya Sawunggaling | pangamukira | lir banthèng tawan kanin ||

5. aningali Edranata[149] polahira | lamun prajurit Pathi | angamuk manêngah | kadya buta mêmangsa | Endranata wus angênthir | tan nolih bala | bokonge koplak-kaplik ||

6. Sawunggaling anututi Endranata | amburu sarya angling | lah jail mandhêga | Endranata uninga | akêbat malik kulambi | atilar kuda | amor lawan pakathik ||

7. sirna larut wong pasisir bubar-bubar | ngusi baris Matawis | sigra wong Santênan | mingêr pangamukira | măncanêgara dèn byuki | caruking wadya | kuwêl sênjata mati ||

8. pan atadhah bupati măncanêgara | wong Patha[150] ngamuk wani | arukêt kewala | lêmbing măncanêgara | sumawur kadya garigis | wadya Santênan | satindak tan gumisir ||

9. ramening prang kadya ombaking samodra | wong Pathi mêksa ngukih | liwung pangamuknya | kumarayok[151] lir setan | giris wong măncanêgari | barise kokal | mawur ya ta angisis ||

10. lajêng nêmpuh wong Pathi mring

--- [f. 244r] ---

wong Mataram | lakung ramening jurit | apan katadhahan | dening wadya Mataram | tan ana kang ngucap ajrih | gumêr syaranya | têtêg awor lan bêdhil ||

11. lir samodra ombake anêmpuh parang | saking ramening jurit | kasêsêr kang wadya | dening gurda mênggala | arukêt luhuring wajik | sêndhal-sinêndhal | rame kêris-kinêris ||

12. ting calêprot sami tiba saking kuda | sampyuh sarêng ngêmasi | Ki Surabramatya | aprang lan Jagabaya | arame uthik-inguthik | Surakotbuta | ngantêp panumbaknèki ||

13. Kya Tumênggung Jagabaya malês numbak | Surabramatya nangkis | nanging kadharadhag | kêna baune kiwa | Surabramatya ngêmasi | wadya Mataram | surake wanti-wanti ||

14. Jayèngrana aprang lawan Mêrtalaya | rame uthik-inguthik | karo samya kuwat | datan ana kasoran | Mêrtalaya angawaki | Ki Jayèngrana | tumandang karo kêris ||

--- [f. 244v] ---

kêris ||

16. Jayèngrana sinuduk jajane bêncah | aniba nuli mati | Radèn Kandhuruhan | sampun ayun-ayunan | kalawan Ki Rajaniti | nulya tinumbak | wau Ki Rajaniti ||

17. pan tinangkis watange putung ajêplak[153] | anulya dèn larihi | jajanira bubrak | têrus dhatêng walikat | Rajaniti angêmasi | wong Pathi surak | lir udan sinêmèni ||

18. Mangunonêng tumingal putrane pêjah | kudane dèn camêthi | thole putraniwang | durung usume pêjah | durung wruh rasane mukti | hèh Kandhuruhan | payo tandhing kuwani ||

19. dyan tinumbak Kandhuruhan kapalêsat | tiba saking turanggi | apan burakangan[154] | nanging tan kaprajaya | tinumbak tinitir-titir | Dyan Kandhuruhan | ngadêg sarya nglarihi ||

20. Mangunonêng tinumbak jajane bêngkah | niba nuli ngêmasi | sigra Kandhuruhan | nguwuh asumbar-sumbar | kudane dipun titihi | anandêr noklang[155] | sêsumbar tnatang[156] jurit ||

21. lah rêbutên iya iki Kandhuruhan | kaipe mring Dipati | Bragola Santênan | lah payo kêmbulana | dadi sukane kang ati | barênga pêjah | kalawan kănca mami ||

--- [f. 245r] ---

22. Kêrtajaya aprang lawan Yudabăngsa | rame ukih-ingukih | Kartajaya kabranan |[157] anèng wau ing rana | dhuwah-dhawih tatunèki | Ki Kartajaya | tan kongsi jaluk warih ||

23. Kya Dipati Bragola ningali bala | lakung wirang ing ati | wadya kathah pêjah | lakung bramatyanira | anyamêthi kuda aglis | wastaning kuda | nênggih pun Layarwarih ||

24. sarêng mangsah kapêdhak lan kajinêman | kudanya sami nyirig | tan liyan sinêdya | Adipati Bragola | mung kang raka sri bupati | têngaranira | kang tinêlêng ing ati ||

25. sampun pêrêk lan gêgamaning Mataram | kinarutug ing bêdhil | surak lir ampuhan | bêndhenya munya ngakang | gamêlan muni dèn titir | sang adipatya | sukanira tan sipi ||

26. dyan kinêtab turangganira angêrap | yitna wadya Matawis | Dipati Bragola | sigra wau nêrajang | prajurit umangsah sami | wadya Mataram | panggah dènnya ajurit ||

27. awor lindhu wong Mataram kathah pêjah | dening prajurit Pathi | polahe lir macan | sêsuta kurang mangan | sawanèh lir banthèng kanin | numbak anigas | anuduk angakahi ||

28. ramening prang têtêge kaya butula | surak karêngèng langit | tandange kang bala | lir banthèng tawan brana | tan [ta...]

--- [f. 245v] ---

[...n] mundur dening braja | tandangira gêgilani | sang adipatya | sumêdya labuh gêni ||[158]

29. Ki Tumênggung Singaranu katêksisan |[159] wadyanira wus gusis | lumayu sadaya | Singaranu katunjang | dening wadya ing Matawis | kyai dipatya | asru ngamuk pribadi ||

30. Adipati Bragola pangamukira | liwung tan olih tandhing | nanging sri nalendra | pinusêng ingulatan | adangu datan kapanggih | sang adipatya | tansah agigit[160] lathi ||

31. wong Mataram mangke tan măngga puliha | para mantri angisis | giris tandangira | para mantri Santênan | lir bajo angajawi |[161] wadya Santênan | ngamuk tan olih tandhing ||

32. Kandhuruhan anumbak ing Panêmbahan | pangran ngandika aris | setan Kandhuruhan | rusuh panumbakira | eman tanganmu bok sakit | Kya Kandhuruhan | tansah anggigit lathi ||

33. Panêmbahan Purubaya angandika | usapên dèn aririh | iya tumbakira | mênèk kuthah ludira | emane amanting brangti | pasah dèn tumbak | angur mati duk cili ||

34. Kandhuruhan numbak sarwi gigit waja | putu[162] watange rèki | angunus curiga | Kandhuruhan nêrajang | panuduke wanti-wanti | Pangran Purbaya | panggah datan gumisir ||

35. sigra pangran wau anarik curiga | dhuwung aran pun Panji [Pa...]

--- [f. 246r] ---

[...nji] | ya ta Kandhuruhan | ginoco jajanira | malêsat tiba kabanting | wus kinakahan | sinuduk gulu iring ||

36. Kandhuruhan sampun mati kapisanan | Tumênggung Kulon aglis | sigra anêrajang | numbak mring Panêmbahan | panumbakira anitir | putung kang watang | pangran amalês aglis ||

37. Kya Tumênggung Kulon wau kaprajaya | jajanya trus ing gigir | pan sampun palastra | surak kadya ampuhan | wong Mataram aningali | Pangran Purbaya | yèn kinarubut jurit ||

38. pra dipati samya atulung sadaya | umangsah ing ajurit | pan samya prawira | wong cili sampun sirna | samya lumayu atêbih | kang badayuda | sêntana pra dipati ||

39. nanging abdi dalêm ing jro maksih wêtah | kapêdhak magêrsari | samya wau pêrang | miwah ikang sêntana | wau Sang Dipati Pathi | pangamukira | kang raka dipun incih ||

40. nanging kukuh yudane para sêntana | mugèng ngarsa nrêpati | lawan wong kapêdhak | pan samya ambêk pêjah | tan arsa tilar ing gusti | wadya Santênan | pra mantri kathah mati ||

--- [f. 246v] ---

[...n] kinathahan | kudane sampun mati ||

42. Sawunggaling sampun anarik curiga | dharat pangamuknèki | kang katrajang bubar | Pangeran Purubaya | uninga yèn Sawunggaling | sigra umara | manahnya sada miring ||

43. dhuwungira Ki Panji sampun liniga | winêdalan ing kering | pan sampun apêrak | Pangeran Purubaya | akêbat dènnya nglarihi | saking ngiringan | Sawunggaling malêsi ||

44. panuduke asangêt bajur aniba | nulya dipun êbyuki | dening wong kapêdhak | pan sampun tinalenan | winayuyung Sawunggaling | Rajamênggala | nêrajang anulungi ||

45. sarwi ngêmbat lawung Ki Rajamênggala | pangeran angudani | sigra pinaranan | ya ta Rajamênggala | panumbake wanti-wanti | putung kang watang | pangeran anglarihi ||

46. jajanira anêratas ing walikat | Rajamênggala mati | wau Kya Dipatya | Pragola ika mulat | pugawane kathah mati | asru ngandika | hèh isun kari mati ||

47. kapêdhake kalawan wong kajinêman | pa[163] kathah ikang mati | wêtara kang gêsang | nênggih mung kawan dasa | punika tan kêna têbih | wadya Mataram | singa katrajang gusis ||

48. pangamuke adipati ing Santênan | lir Abimanyu milir | rinêbut ing yuda | dening sata Kurawa | binendrong ngarsa [ngar...]

--- [f. 247r] ---

[...sa] ing wuri | kering ing kanan | tan kandhêg mêksa ngukih ||

49. tan tinolih dening Dipati Bragola | nanging sri narapati | dèn suk pêrnahira | kapranggul ing sêntana | sang dipati mêksa ngukih | apan wus pêrak | lan pêrnahe nrêpati ||

50. Sri Nalendra anitih kapal bêndana | Wagugan wastanèki | cêmêng ulêsira | lurah gamêl tur sêmbah | dhuh gusti panduka salin | kapal bêndana | pun Wagugan puniki ||

51. ujukipun wanti-wanti tan pinirsa | kapisan kaping kalih | kaping tiga ping êpat |[164] kanjêng sultan ngandika | mênênga gamêl sirèki | pan dudu jaran | kang gawe lara pati ||

52. Kanjêng Sultan Ngalaga mundhut Ki Bicak | dipun asta pribadi | pinungkul[165] tan munya | kagyat tyasing nalendra | nungkêmi kêpuh sang aji | panêdhaning Yyang | nêgês karsaning Widi ||

53. muga-muga tinulunga ing Yang Sukma | lananga ikang jurit | Alah Kang Mahmulya | mugi sun jinurunga | mring kang murwèng bumi langit | kawula nêdha | Alah Kang Maha Sukci ||

54. sawungune Kanjêng Sultan Ingalaga | nulya pinungkul malih | Ki Bicak angakang | lir munya anèng wiyat | kagyat wadya ing Matawis | ikang lumajar | samya abali malih ||

55. sampun pêrak pangamuke sang dipatya [di...]

--- [f. 247v] ---

[...patya] | wadya kang anèng ngarsi | asurak gumêrah | lah payo iki prapta | kapêdhak tuwa sru angling | alah ta iwang | mati bubukên iki ||

56. Nayadarma kapêdhak gawa ampilan | agême sri bupati | wasta Ki Baru ika |[166] binêkta Nayadêrma | Ki Nayadêrma tur pamit | Sultan Ngalaga | ngandika marang dasih ||

57. alah iya lamun wani Nayadêrma | tumbakku Barukuping | iku tamakêna | marang yayi Bragola | kêkèjèk Nayadêrmèki | wadya kapêdhak | samya rêbut ing jurit ||

58. Adipati Bragola kinandhang-kandhang | anèng ngarsa nrêpati | sigra anêrajang | wus pêrak lan sang nata | wadya kapêdhak nadhahi | binendrong ika | dipati mêksa ngukih ||

59. kinarubut kudanira sampun pêjah | malompat sang dipati | ngamuk lan curiga | sigra Ki Nayadêrma | pêrnahe sada kapering | nulya anumbak | mring dipati ing Pathi ||

60. lambungira wau ikang kaprajaya | dhasar sayah kariyin | sang dipati niba | lajêng wau palastra | rinêbut ing wong Matawis | sakèhing wadya | sami ngaku matèni ||

61. sampun katur dhatêng Jêng Sultan Ngalaga | yèn dipati ngêmasi | nanging parêbatan | kang ngakên mêjahana | arinta sang adipati [a...]

--- [f. 248r] ---

[...dipati] | Sultan Ngalaga | mèsêm sajroning ati ||

62. Kajêng Sultan Ngalaga alon ngandika | Si Nayadêrma iki | padha pariksaa | tumbak sun Barukarna | pinariksa kuthah gêtih | Si Nayadêrma | ikang matèni yêkti ||

63. angandika Kajêng Sultan Ingalaga | bocah gandhèk dèn aglis | jisime prènèkna | têkaa ngarsaniwang | wong gandhèk sigra wotsari | nulya lumajar | amundhut ikang jisim ||

64. Mangunjaya sarêng gustine palastra | ngrêbut datan kuwawi | anulya lumajar | mulih marang Santênan | ambêkta putraning gusti | kang kawarnaa | wau kang mundhut jisim ||

65. ing wong gandhèk kewuhan pabêktanira | arsa pinundhi-pundhi | satrune sang nata | arsa dipun sèrèda | iki sêntana nrêpati | dadya kèmêngan | ana wong tuwa siji ||

67. sri nalendra ningali kalakung suka | jisim prapta ing ngarsi | sang nata ngandika | lah padha adêgêna | iku layone si adhi | wus jinaganan | ngandika sri bupati ||

68. tatabana apa gêgawane [gêgawa...]

--- [f. 248v] ---

[...ne] yuda | nulya dipun tatabi | apan tan bêbêkta | katur dhatêng sang nata | ngandika sri narapati | yayi dipatya | wus nora sêdya mulih ||

69. lah wiyakên lathine yayi Bragola | rêgêd utawa bêrsih | sigra pinariksa | katur rêgêd kang waja | angandika sri bupati | tan kobêr baya | asusur ta si adhi ||

70. gugup têmên si adhi maju ing rana | tan gawa jimat pripih | sura têmên baya | waja rêgêd tan ketang | kawarnaa Sawunggaling | maksih bêbandan | Endranata ningali ||

71. Endranata ngiwi-iwi sarwi ngucap | dening si nora luwih | Sawung gathèl sira | make kongsi binănda | budia isun taboki | lakung runtiknya | Sawunggaling sru angling ||

73. eman têmên aligih lampit si edan | jêrih awêdi mati | dêlape nèng donya | Endranata awirang | amundur ligih ing wuri | sarwi angucap | ngadhêp wong kêna sarik ||

74. sampun katur yèn Sangwunggaling[170] kabêsta | nulya kinèn mêjahi | sampun pinêjahan | Sawunggaling [Sa...]

--- [f. 249r] ---

[...wunggaling] karênan | upama awèta urip | wirang nèng donya | warnanên sri bupati ||

75. angandika sang nata mring Alap-alap | sira miyanga aglis | lan Si Jagabaya | Si Panular milua | kalawan Si Wirapati | para dipatya | padha uruna mantri ||

76. bêboyonga maring nagara Santênan | padha dèn ngati-ati | yèn ana kang băngga | mantri kang tugu pura | sirnakêna ja na kari | jroning kadhatyan | wong dalêm ayya kari ||

77. sarupane sajro kutha ing Santênan | miwah bojon prayayi | lah sira tandhua | aja na kang adharat | lan sira gawaa joli | bok ipe benjang | sira tugangna joli ||

78. atur sêmbah sang duta katri sêksana | nulya bubar tumuli | sigêgên sang nata | wau kang kawuwusa | kang arsa atur upêksi | dhatêng Santênan | lajêng mring dalêm puri ||

79. sapraptane Mangunjaya tur uninga | mring garwa sang dipati | yèn kang raka seda | tumpês sawadyanira | kagyat kang garwa samya jrit | wong dalêm pura | gumuruh samya nangis ||

80. para garwa sadaya agêgulungan | sêsambate mlasasih | ana sambat bapa | wanèh

--- [f. 249v] ---

sambat kang raka | dhuh pundi basane asih | dhatêng kawula | dene atilar kami ||

81. dhuh pangeran tega têmên tilar garwa | têka ngêmasi dhingin | dhuh kangmas dipatya | abdine dèn bêktaa | nora bisa têmên kari | kangmas dipatya | gawanên mati mami ||

82. kapanggiha ing benjang ari kiyamat | tulusa dika asih | dhatêng ing kawula | nêngêna jroning pura | wau kang gumêrah nangis | kang kawuwusa | gêgamaning Matawis ||

83. sampun prapta malêbêt sajroning kitha | anèng pasar abaris | wau kawarnaa | kang tinanggênah têngga | mantri papat kang sinêlir | sêdya abela | sadaya nêdya mati ||

84. mantri papat prasamya anêdya bela | mring gusti sang dipati | pun Răngga Prameya | lawan Răngga Jaladra | katiga pun Suratèki | lan Pangalasan | samya trahing prajurit ||

85. sampun sami mantri sakawan prayitna | warnanên kang lagya prapti |[171] gêgaman Mataram | para mantri wus wikan | yèn wong Pathi bela gusti | surak gumêrah | ngalun-alun wus prapti ||

--- [f. 250r] ---

[...muk] rampak | sadaya ambêk pati ||

87. kinarutug ing bêdhil wadya Santênan | nanging tan arsa gisir | wus kathah kang pêjah | dipun êdrèl kewala | tan ana kang sêdya urip | nêdya gêmpuran | wong Mataram tan gisir ||

88. pangamuke wong Pathi kagila-gila | wong Mataram nadhahi | wadya ing Santênan | nanging karoban lawan | mantri sakawan ngawaki | nulya nêrajang | kotbuta tandangnèki ||

89. mapan sura wadya Mataram apanggah | angêpung anginêbi | Ki Răngga Prameya | angamuk lan Ki Arya | singa katarajang gusis | Ki Alap-alap | kudane dèn camêthi ||

90. wus atêmpuh yuda lan Răngga Prameya | rame ukih-ingukih | Ki Răngga Prameya | asru panumbakira | Ki Alap-alap atangkis | watange kontal | sigra dipun larihi ||

91. sira Răngga Prameya malês agêbang[172] | putung watange rèki | pan asru anumbak | kêna jajane bêncah | ludiranya adrês mijil | Răngga Prameya | mundur amêdagangi ||

92. sira Răngga Jaladra pangamukira | kalakung ngobat-abit | Ki Arya Panular | sigra nulya nêrajang | wus ayun-ayunan [a...]

--- [f. 250v] ---

[...yun-ayunan] jurit | tumbak-tinumbak | samya sudirèng kalih ||

93. Arya Panular numbak Ki Răngga Jaladra |[173] anangkis datan palih | nanging kadharadhag | kêna gulu iringnya | wêtara pasah sanyari | Răngga Jaladra | mundur amêmêkasi ||

94. Surataka angamuk lir saradula | sigra Ki Wirapati | anyandhak talêmpak | nulya wau nêrajang | anumbak nora ngudhili | mudhun sing kuda | samya dharat kang jurit ||

95. Wirapati anyêdhal[174] Ki Surataka | sinuduk pan kuwalik | Surataka niba | wadhukira wus dhongkah | galadrahan nèng lêmah | sinuduk tinitir-titir | mundur kêkaprot |[175] tan kongsi jaluk warih ||[176]

96. Pangalasan kêna pêpilinganira | mundur pan ora eling | Pangalasan niba | anèng têngahing lawang | sêsèndhèn pipining kori | lajêng palastra | nanging ta maksih ligih ||

97. sira Răngga Prameya ing patinira | kandhaga dèn liyangi | Sang Răngga Pramada | mati ngurêbi lawang | Mangunjaya aningali | prajurit têlas | lumajêng mring jro puri ||

--- [f. 251r] ---

mêdal | saking sajroning puri ||

99. Mangunjaya mêdal dhatêng wêwikingan | sêdya angusi wukir | ing Gunung Prawata | ênêngêna sêmana | gumêrah syaraning tangis | wadya Mataram | samya lumêbêt puri ||

100. Alap-alap lan Tumênggung Jagabaya | sampun gènnya nitèni | sagung rajabrana | miwah wong dalêmira | Ki Alap-alap marani | marang sang rêtna | sa dyah tangisnya manis ||

1	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.223. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.223.
2	mêjên. (kembali) mêjên.
3	ajak (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.224, Pupuh 41.16.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.18.2). (kembali) ajak (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.224, Pupuh 41.16.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.18.2).
4	Jasupănta. (kembali) Jasupănta.
5	dipangganya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.224, Pupuh 41.20.4). (kembali) dipangganya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.224, Pupuh 41.20.4).
6	Lebih satu suku kata. Bandingkan: kalih pisan anèng luhuring èsthi (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.24.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: kalih pisan anèng luhuring èsthi (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.24.2).
7	Bandingkan: rinantenan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.24.6). (kembali) Bandingkan: rinantenan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.24.6).
8	Lebih satu suku kata: datan pêgat kodanan. Bandingkan: rina wêngi kudanan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.28.4). (kembali) Lebih satu suku kata: datan pêgat kodanan. Bandingkan: rina wêngi kudanan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.28.4).
9	Tanggal: pandhita ginuna ing prang (S [1]537). Tahun Masehi: 1615–6. Bandingkan: pandhita ginunêm ing prang (AJ [1]587) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.32.1). (kembali) Tanggal: pandhita ginuna ing prang (S [1]537). Tahun Masehi: 1615–6. Bandingkan: pandhita ginunêm ing prang (AJ [1]587) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.32.1).
10	Tanggal: ula ngêndhêk margèng bumi (S 1538). Tahun Masehi: 1616–7. Watak bilangan kata "ngêndhêk" dalam sangkala ini kurang jelas. Lihat juga: ula ngêndhog margèng jagat (S 1538) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 60.2.2). Bandingkan: ula gêdhe margèng bumi (AJ 1588) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.36.7). (kembali) Tanggal: ula ngêndhêk margèng bumi (S 1538). Tahun Masehi: 1616–7. Watak bilangan kata "ngêndhêk" dalam sangkala ini kurang jelas. Lihat juga: ula ngêndhog margèng jagat (S 1538) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 60.2.2). Bandingkan: ula gêdhe margèng bumi (AJ 1588) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.36.7).
11	Lebih satu suku kata. Bandingkan: para mantri kang padha andon jurit (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.38.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: para mantri kang padha andon jurit (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.38.2).
12	towongna (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.39.3). (kembali) towongna (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.39.3).
13	dumarojog (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.226, Pupuh 41.42.3); dumrojog (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.43.3). (kembali) dumarojog (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.226, Pupuh 41.42.3); dumrojog (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.43.3).
14	Lebih satu suku kata. Bandingkan: padha kèhe wong wetan pothar-pathir (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.49.2); padha kèhe ingsun datan ngudhili (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 34.18.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: padha kèhe wong wetan pothar-pathir (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.49.2); padha kèhe ingsun datan ngudhili (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 34.18.2).
15	kapêntut-pêntut (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.227, Pupuh 41.48.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.49.5; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 34.18.5). (kembali) kapêntut-pêntut (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.227, Pupuh 41.48.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.49.5; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 34.18.5).
16	enjoha. (kembali) enjoha.
17	Lebih satu suku kata. Bandingkan: wong Pasuruhan ing wau (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.228, Pupuh 41.54.3). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: wong Pasuruhan ing wau (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.228, Pupuh 41.54.3).
18	sêdya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.228, Pupuh 41.54.7). (kembali) sêdya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.228, Pupuh 41.54.7).
19	Lebih satu suku kata. Bandingkan: yèn gustine nyandêr ngulon sarimbit (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.54.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: yèn gustine nyandêr ngulon sarimbit (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.54.2).
20	Lebih satu suku kata: nèng jêjurang ênggènnya umpêtan wau. Bandingkan: anèng jurang andhap papane alindhuk (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.57.5). (kembali) Lebih satu suku kata: nèng jêjurang ênggènnya umpêtan wau. Bandingkan: anèng jurang andhap papane alindhuk (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.57.5).
21	Lebih satu suku kata: lan Suradahana sisihing rèki. Bandingkan: lan Ki Suradahana wong kêkalih (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.58.2). (kembali) Lebih satu suku kata: lan Suradahana sisihing rèki. Bandingkan: lan Ki Suradahana wong kêkalih (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.58.2).
22	incêng-incêng (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.228, Pupuh 41.59.7). (kembali) incêng-incêng (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.228, Pupuh 41.59.7).
23	Lebih satu suku kata: Suradahana alon dènira muwus. (kembali) Lebih satu suku kata: Suradahana alon dènira muwus.
24	Kurang satu suku kata: beta sukak kita rang pukul nêgri. (kembali) Kurang satu suku kata: beta sukak kita rang pukul nêgri.
25	Lebih satu suku kata. Bandingkan: ujar sira wong lanang wêdi mati (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.62.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: ujar sira wong lanang wêdi mati (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.62.2).
26	Kurang satu suku kata: dhêndhaning Hyang ing mangke liya tinêmu. Bandingkan: dhêndhaning Hyang Kapulungan mring sirèku (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.63.5). (kembali) Kurang satu suku kata: dhêndhaning Hyang ing mangke liya tinêmu. Bandingkan: dhêndhaning Hyang Kapulungan mring sirèku (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.63.5).
27	Lebih satu suku kata: nulya Suradahna sigra nauri. (kembali) Lebih satu suku kata: nulya Suradahna sigra nauri.
28	Lebih satu suku kata. Bandingkan: hèh Dahana têka kaya wong baring (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.67.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: hèh Dahana têka kaya wong baring (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 6.67.2).
29	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.230. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.230.
30	sumlêngêrên (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 7.3.2). (kembali) sumlêngêrên (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 7.3.2).
31	Lebih dua suku kata: Jasupănta punika kang ngadhang margi. (kembali) Lebih dua suku kata: Jasupănta punika kang ngadhang margi.
32	Tanggal: trusthèng têlu sabarat wong (S 1539). Tahun Masehi: 1617–8. (kembali) Tanggal: trusthèng têlu sabarat wong (S 1539). Tahun Masehi: 1617–8.
33	sigra (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.231, Pupuh 42.15.1). (kembali) sigra (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.231, Pupuh 42.15.1).
34	Bandingkan: Dumba (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 7.16.7). (kembali) Bandingkan: Dumba (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 7.16.7).
35	Kurang satu suku kata. Bandingkan: Tambakbaya kudanira (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 7.18.8). (kembali) Kurang satu suku kata. Bandingkan: Tambakbaya kudanira (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 7.18.8).
36	onclang (dan di tempat lain). Bandingkan: unclang (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 7.20.7). (kembali) onclang (dan di tempat lain). Bandingkan: unclang (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 7.20.7).
37	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.233. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.233.
38	Lebih satu suku kata. Bandingkan: pinaringkên Ki Mandura (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 8.1.6). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: pinaringkên Ki Mandura (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 8.1.6).
39	Sumêdhang (dan di tempat lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 8.2.6). (kembali) Sumêdhang (dan di tempat lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 8.2.6).
40	Rangga (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.234, Pupuh 43.12.2). (kembali) Rangga (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.234, Pupuh 43.12.2).
41	Lebih satu suku kata: lan Lendrakundha Brama Numbakputih. (kembali) Lebih satu suku kata: lan Lendrakundha Brama Numbakputih.
42	Ponthang (dan di tempat lain). (kembali) Ponthang (dan di tempat lain).
43	Kurang satu suku kata. (kembali) Kurang satu suku kata.
44	Lebih satu suku kata: pun Dalbanas Dalpangrajap. (kembali) Lebih satu suku kata: pun Dalbanas Dalpangrajap.
45	trah. (kembali) trah.
46	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.235. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.235.
47	Sumêdhang (dan di tempat lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.1.3). (kembali) Sumêdhang (dan di tempat lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.1.3).
48	Sumêdhang (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.8.5). (kembali) Sumêdhang (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.8.5).
49	Lebih satu suku kata. Bandingkan: lan Pangeran Pringgalaya lan Juminah (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.31.1). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: lan Pangeran Pringgalaya lan Juminah (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.31.1).
50	Kurang satu suku kata: Pangeran Têpasănta. Bandingkan: Pangeran Têpasana (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.31.4). (kembali) Kurang satu suku kata: Pangeran Têpasănta. Bandingkan: Pangeran Têpasana (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.31.4).
51	Lebih satu suku kata: gêbyar tibèng jaja. Bandingkan: gumuyu jro nala (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.33.3) (kembali) Lebih satu suku kata: gêbyar tibèng jaja. Bandingkan: gumuyu jro nala (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.33.3)
52	pêpêdhotan. Bandingkan: pêdhotaning (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.33.7). (kembali) pêpêdhotan. Bandingkan: pêdhotaning (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 9.33.7).
53	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.237. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.237.
54	binagi (dan di tempat dan bentukan lain). Bandingkan: binage (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 10.22.2). (kembali) binagi (dan di tempat dan bentukan lain). Bandingkan: binage (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 10.22.2).
55	bantya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.239, Pupuh 45.24.7). (kembali) bantya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.239, Pupuh 45.24.7).
56	Bandingkan: Măndhalikane (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 10.27.3). (kembali) Bandingkan: Măndhalikane (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 10.27.3).
57	sagung (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 10.28.5). (kembali) sagung (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 10.28.5).
58	Bandingkan: wingi (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 10.30.1). (kembali) Bandingkan: wingi (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 10.30.1).
59	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.241. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.241.
60	Kurang satu gatra: gatra ke-6 (5a). Bandingkan gatra ke-6 dan ke-7: mriyêm bêrkatan \| kang aran Sidamurti (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.9.6–7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.9.6–7). (kembali) Kurang satu gatra: gatra ke-6 (5a). Bandingkan gatra ke-6 dan ke-7: mriyêm bêrkatan \| kang aran Sidamurti (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.9.6–7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.9.6–7).
61	ngadhangkrang (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.241, Pupuh 46.11.4). (kembali) ngadhangkrang (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.241, Pupuh 46.11.4).
62	kongkal (dan di tempat lain). (kembali) kongkal (dan di tempat lain).
63	kongsi (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.242, Pupuh 46.14.3). (kembali) kongsi (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.242, Pupuh 46.14.3).
64	Lebih satu suku kata: wong Kêdhu lwih dhugal. Bandingkan: iya dadi apa (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.13.3; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.13.3). (kembali) Lebih satu suku kata: wong Kêdhu lwih dhugal. Bandingkan: iya dadi apa (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.13.3; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.13.3).
65	minggat (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.242, Pupuh 46.22.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.18.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.18.7). (kembali) minggat (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.242, Pupuh 46.22.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.18.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.18.7).
66	Lebih satu suku kata. Bandingkan: gumêrah jroning puri (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.21.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.21.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: gumêrah jroning puri (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.21.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.21.2).
67	anglêboni (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.21.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.21.7). (kembali) anglêboni (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 11.21.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 101.21.7).
68	ngunjukkên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.243, Pupuh 46.30.7). (kembali) ngunjukkên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.243, Pupuh 46.30.7).
69	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.244. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.244.
70	Lebih satu suku kata. Bandingkan: Dêmang Suradêksana (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 102.13.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 12.13.5). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: Dêmang Suradêksana (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 102.13.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 12.13.5).
71	Singajaya (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 12.13.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 102.13.7). (kembali) Singajaya (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 12.13.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 102.13.7).
72	Bandingkan: nagari Pajajarane (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 12.15.3); nêgari Pajajarane Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 102.15.3). (kembali) Bandingkan: nagari Pajajarane (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 12.15.3); nêgari Pajajarane Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 102.15.3).
73	puluh (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.245, Pupuh 47.20.6). (kembali) puluh (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.245, Pupuh 47.20.6).
74	konthing. (kembali) konthing.
75	Kodhokngorèk (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.246, Pupuh 47.26.4). (kembali) Kodhokngorèk (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.246, Pupuh 47.26.4).
76	sarunèn. (kembali) sarunèn.
77	Bandingkan: anuli mundhut parau (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 12.28.6); anulya mundhut pêrau (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 102.28.6). (kembali) Bandingkan: anuli mundhut parau (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 12.28.6); anulya mundhut pêrau (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 102.28.6).
78	Lebih satu suku kata: bupati măncanagri ku. (kembali) Lebih satu suku kata: bupati măncanagri ku.
79	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.247. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.247.
80	anjagani (dan di tempat lain) (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 75.11.5). (kembali) anjagani (dan di tempat lain) (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 75.11.5).
81	minggirakên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.248, Pupuh 48.16.1; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 37.19.1). (kembali) minggirakên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.248, Pupuh 48.16.1; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 37.19.1).
82	Kurang dua suku kata: Bandingkan: prajurit ngati-ati (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 37.19.5; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 75.16.5); sêdaya ngati-ati (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 103.17.5); sami angati-ati (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 13.16.5). (kembali) Kurang dua suku kata: Bandingkan: prajurit ngati-ati (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 37.19.5; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 75.16.5); sêdaya ngati-ati (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 103.17.5); sami angati-ati (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 13.16.5).
83	ambêdhili (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.249, Pupuh 48.22.2). (kembali) ambêdhili (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.249, Pupuh 48.22.2).
84	polahing (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.249, Pupuh 48.24.9). (kembali) polahing (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.249, Pupuh 48.24.9).
85	Bandingkan: gumrah-gumrah lir ruging agraning arga (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 103.25.9); kumarutug lir pawata [parwata] guwang sela (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 13.24.9). (kembali) Bandingkan: gumrah-gumrah lir ruging agraning arga (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 103.25.9); kumarutug lir pawata [parwata] guwang sela (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 13.24.9).
86	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.250. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.250.
87	songsong (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 104.2.5). Bandingkan: payung (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 14.4.5). (kembali) songsong (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 104.2.5). Bandingkan: payung (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 14.4.5).
88	Lebih dua suku kata. Bandingkan: pan kasaput ing dalu sapih kang yuda (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 104.11.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 14.13.1). (kembali) Lebih dua suku kata. Bandingkan: pan kasaput ing dalu sapih kang yuda (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 104.11.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 14.13.1).
89	Lebih satu suku kata: Pangran Silarong sampun prapta Mataram. Bandingkan: gêgancangan lampahe praptèng Mataram (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 64.12.1); gêgancangan lampahe praptèng Mêntaram (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 104.26.1); gêgancangan lampahe prapta Mataram (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 14.28.1). (kembali) Lebih satu suku kata: Pangran Silarong sampun prapta Mataram. Bandingkan: gêgancangan lampahe praptèng Mataram (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 64.12.1); gêgancangan lampahe praptèng Mêntaram (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 104.26.1); gêgancangan lampahe prapta Mataram (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 14.28.1).
90	anggêr (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.252, Pupuh 49.33.6). (kembali) anggêr (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.252, Pupuh 49.33.6).
91	sêga (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.252, Pupuh 49.34.1). (kembali) sêga (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.252, Pupuh 49.34.1).
92	Bandingkan: Kyai Juru angliwêt ing kêndhilira (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 14.42.1). (kembali) Bandingkan: Kyai Juru angliwêt ing kêndhilira (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 14.42.1).
93	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254.
94	Aribanggi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254, Pupuh 50.2.1; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.14.1). (kembali) Aribanggi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254, Pupuh 50.2.1; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.14.1).
95	Bandingkan: utuh (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254, Pupuh 50.2.4); wutuh (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.14.4; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.2.4). (kembali) Bandingkan: utuh (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254, Pupuh 50.2.4); wutuh (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.14.4; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.2.4).
96	adundum (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254, Pupuh 50.2.8). (kembali) adundum (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254, Pupuh 50.2.8).
97	Lebih satu suku kata. Bandingkan: nèng Jurangjro iku (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.6.7); nèng Jurangjro ngriku (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.18.7). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: nèng Jurangjro iku (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.6.7); nèng Jurangjro ngriku (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.18.7).
98	jagade (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254, Pupuh 50.7.1). (kembali) jagade (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.254, Pupuh 50.7.1).
99	Tanggal: obah kapati jagatde [jagate] (1[5]46). Tahun Masehi: 1624–5. Bandingkan: obah kapati kang jagat (S 1546) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 64.12.1, watak bilangan kata "kang" dianggap lima (5) sesuai dengan urutan dan konteksnya); obahing rat pan tataning janmi (S 1546) (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.19.1) Tahun Masehi: 1624–5. Bandingkan juga: ubah ing patrap tataning jalmi (AJ 1556) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.7.1). (kembali) Tanggal: obah kapati jagatde [jagate] (1[5]46). Tahun Masehi: 1624–5. Bandingkan: obah kapati kang jagat (S 1546) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 64.12.1, watak bilangan kata "kang" dianggap lima (5) sesuai dengan urutan dan konteksnya); obahing rat pan tataning janmi (S 1546) (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.19.1) Tahun Masehi: 1624–5. Bandingkan juga: ubah ing patrap tataning jalmi (AJ 1556) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.7.1).
100	sinangkrahan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.255, Pupuh 50.14.6; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.26.6; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 77.3.6; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.3.6; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.14.6). (kembali) sinangkrahan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.255, Pupuh 50.14.6; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 105.26.6; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 77.3.6; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.3.6; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.14.6).
101	enjuha (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.6.4). (kembali) enjuha (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.6.4).
102	nungkul (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.256, Pupuh 50.18.3; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.7.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.18.3). (kembali) nungkul (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.256, Pupuh 50.18.3; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.7.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.18.3).
103	Kurang satu suku kata: sigra mangkat Radèn Mas Apêkik. Bandingkan: sigra bubar sira Ki Mas Pêkik (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.12.1); sigra budhal Rahadyan Mas Pêkik (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.12.1); sigra mangkat wau sang dipati (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.23.1). (kembali) Kurang satu suku kata: sigra mangkat Radèn Mas Apêkik. Bandingkan: sigra bubar sira Ki Mas Pêkik (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.12.1); sigra budhal Rahadyan Mas Pêkik (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.12.1); sigra mangkat wau sang dipati (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.23.1).
104	Biasanya guru lagu a. Bandingkan: prapta (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.256, Pupuh 50.24.2; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.13.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.24.2; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.13.2). (kembali) Biasanya guru lagu a. Bandingkan: prapta (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.256, Pupuh 50.24.2; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.13.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.24.2; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.13.2).
105	aglis (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.257, Pupuh 50.28.8; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.28.8; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.17.8; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 77.17.8). (kembali) aglis (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.257, Pupuh 50.28.8; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.28.8; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.17.8; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 77.17.8).
106	Kurang satu suku kata: mantri kêkalih marang ing Surabanggi. Bandingkan: wus utusan Ki Mangunonêng tumuli (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.17.9); Mangunonêng utusan mantri kêkalih (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.28.9); wus utusan Mangunonêng duta mantri (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.17.9). (kembali) Kurang satu suku kata: mantri kêkalih marang ing Surabanggi. Bandingkan: wus utusan Ki Mangunonêng tumuli (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.17.9); Mangunonêng utusan mantri kêkalih (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.28.9); wus utusan Mangunonêng duta mantri (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.17.9).
107	Surabanggi (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.257, Pupuh 50.31.1). (kembali) Surabanggi (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.257, Pupuh 50.31.1).
108	sakathahing (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.257, Pupuh 50.32.1). (kembali) sakathahing (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.257, Pupuh 50.32.1).
109	Kurang satu suku kata. Bandingkan: asêseban sakathahing mantri (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.21.1); nuju sineba kang para mantri (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.32.1); gya klêmpakan sagunging dipati (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.21.1); asêseban sakèhing dipati (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 77.21.1). (kembali) Kurang satu suku kata. Bandingkan: asêseban sakathahing mantri (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.21.1); nuju sineba kang para mantri (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.32.1); gya klêmpakan sagunging dipati (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.21.1); asêseban sakèhing dipati (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 77.21.1).
110	konjuka (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.257, Pupuh 50.34.10). (kembali) konjuka (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.257, Pupuh 50.34.10).
111	Lebih satu suku kata. Bandingkan: umah ajaban kitha (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.37.6); omaha jaban kutha (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.26.6); omahna jaban kutha (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.29.6). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: umah ajaban kitha (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 15.37.6); omaha jaban kutha (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 65.26.6); omahna jaban kutha (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 39.29.6).
112	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.259. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.259.
113	anjajari (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.259, Pupuh 51.2.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.5.1). (kembali) anjajari (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.259, Pupuh 51.2.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.5.1).
114	Lebih satu suku kata. Bandingkan gatra ke-3 dan ke-4: Pangeran Ariya \| Widamanggala seba (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.9.3–4); Jêng Pangeran Arya \| Wiramênggala seba (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 107.5.3–4; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 40.3.3–4); ywa Pangeran Arya \| Wiramênggala seba (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.5.3–4). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan gatra ke-3 dan ke-4: Pangeran Ariya \| Widamanggala seba (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.9.3–4); Jêng Pangeran Arya \| Wiramênggala seba (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 107.5.3–4; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 40.3.3–4); ywa Pangeran Arya \| Wiramênggala seba (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.5.3–4).
115	Patrabăngsèki. Bandingkan: Patrabăngsa ris (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.11.5; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 107.11.5). (kembali) Patrabăngsèki. Bandingkan: Patrabăngsa ris (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.11.5; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 107.11.5).
116	Lebih dua suku kata: Pangran Crêbon ing wau sampun aseba. (kembali) Lebih dua suku kata: Pangran Crêbon ing wau sampun aseba.
117	Lebih satu suku kata. Bandingkan: kulon Balambangan (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 107.17.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.17.3). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: kulon Balambangan (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 107.17.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.17.3).
118	Pajangkungan (dan di tempat lain) (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 107.20.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.20.5; Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.386, Pupuh 82.14.6). (kembali) Pajangkungan (dan di tempat lain) (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 107.20.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.20.5; Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.386, Pupuh 82.14.6).
119	awun-awun (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.31.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.37.7). (kembali) awun-awun (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.31.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.37.7).
120	Lebih satu suku kata. Bandingkan: lir awun-awun agni (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.37.7); lir awun-awun gêni (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.31.7). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: lir awun-awun agni (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.37.7); lir awun-awun gêni (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.31.7).
121	ngêbêki (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.38.5). (kembali) ngêbêki (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 66.38.5).
122	Biasanya guru lagu a. Bandingkan: riya kulonan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.36.6). (kembali) Biasanya guru lagu a. Bandingkan: riya kulonan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 16.36.6).
123	Kurang satu suku kata: Dêmang Gêlap Ngampar lan Cakrajagtika. (kembali) Kurang satu suku kata: Dêmang Gêlap Ngampar lan Cakrajagtika.
124	Lebih satu suku kata: jaluk sukanira. (kembali) Lebih satu suku kata: jaluk sukanira.
125	dudu (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.262, Pupuh 51.52.7). (kembali) dudu (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.262, Pupuh 51.52.7).
126	mungkur (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.263, Pupuh 51.53.7). (kembali) mungkur (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.263, Pupuh 51.53.7).
127	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.264. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.264.
128	Lebih satu suku kata: sampun liyan gusti kang darbe dasih. (kembali) Lebih satu suku kata: sampun liyan gusti kang darbe dasih.
129	gunung (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.265, Pupuh 52.16.5). (kembali) gunung (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.265, Pupuh 52.16.5).
130	kalih (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.265, Pupuh 52.18.5). (kembali) kalih (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.265, Pupuh 52.18.5).
131	Lebih satu suku kata: lah wis bapa mênênga. (kembali) Lebih satu suku kata: lah wis bapa mênênga.
132	Lebih satu suku kata: Mangunjaya wong tuwa rika ajrih. (kembali) Lebih satu suku kata: Mangunjaya wong tuwa rika ajrih.
133	Lebih satu suku kata: dadya matur kang pra garwa ngabêkti. (kembali) Lebih satu suku kata: dadya matur kang pra garwa ngabêkti.
134	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.267. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.267.
135	Kurang satu suku kata: angandika jêng sang adipati. (kembali) Kurang satu suku kata: angandika jêng sang adipati.
136	kobong (dan di tempat lain). (kembali) kobong (dan di tempat lain).
137	binlongsong. (kembali) binlongsong.
138	sarambut. (kembali) sarambut.
139	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.269. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.269.
140	Lebih satu suku kata: asri tinon busananing prajurit. (kembali) Lebih satu suku kata: asri tinon busananing prajurit.
141	dondoman (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.269, Pupuh 54.4.7). (kembali) dondoman (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.269, Pupuh 54.4.7).
142	anggarêbêg (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.267, Pupuh 54.7.5). (kembali) anggarêbêg (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.267, Pupuh 54.7.5).
143	Kurang dua suku kata. Bandingkan: Dipati Pathi kocapa (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.270, Pupuh 54.14.6). (kembali) Kurang dua suku kata. Bandingkan: Dipati Pathi kocapa (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.270, Pupuh 54.14.6).
144	kêkènjèr. (kembali) kêkènjèr.
145	dimone (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.270, Pupuh 54.19.3). (kembali) dimone (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.270, Pupuh 54.19.3).
146	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.272. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.272.
147	asauran (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.3.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.3.1). (kembali) asauran (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.3.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.3.1).
148	anglimputi (dan di tempat lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.3.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.3.5). (kembali) anglimputi (dan di tempat lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.3.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.3.5).
149	Endranata (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.272, Pupuh 55.5.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.6.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.6.1; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 112.12.1). (kembali) Endranata (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.272, Pupuh 55.5.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.6.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.6.1; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 112.12.1).
150	Pathi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.272, Pupuh 55.8.2). (kembali) Pathi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.272, Pupuh 55.8.2).
151	kumaroyok (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.272, Pupuh 55.9.4). (kembali) kumaroyok (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.272, Pupuh 55.9.4).
152	panggah (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.273, Pupuh 55.15.3). (kembali) panggah (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.273, Pupuh 55.15.3).
153	anjêplak (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.16.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.16.1). (kembali) anjêplak (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.16.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.16.1).
154	burangkangan (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.273, Pupuh 55.19.3). (kembali) burangkangan (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.273, Pupuh 55.19.3).
155	nongklang. (kembali) nongklang.
156	nantang. Bandingkan: tantang (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.273, Pupuh 55.20.7). (kembali) nantang. Bandingkan: tantang (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.273, Pupuh 55.20.7).
157	Lebih satu suku kata. Bandingkan gatra ke-3 dan gatra ke-4: atumbak-tinumbak \| Kartajaya kabranan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.21.3–4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.21.3–4; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 112.27.3–4). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan gatra ke-3 dan gatra ke-4: atumbak-tinumbak \| Kartajaya kabranan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.21.3–4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.21.3–4; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 112.27.3–4).
158	Lebih satu gatra: gatra ke-4 (7a). Bandingkan: ramening prang lir ombak anêmpuh parang \| tuwin swaraning bêdhil \| gong maguru găngsa \| têtêg kaya butula \| suraknya awanti-wanti \| Sultan Santênan \| sêdya alêbu gêni \|\| (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 44.28.1–7); ramening prang lir ombaking nêmpuh marang \| dening kang bêdhil muni \| gong maguru găngsa \| têtêg anglir butula \| myang surak gumuruh atri \| sira dipatya \| pan sêdya lêbu gêni \|\| (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.27.1–7); ramening prang lir ombak anêmpuh parang \| de swarèng bêdhil muni \| gong maguru găngsa \| têtêg anglir butula \| myang surak gumuruh atri \| sira dipatya \| wus sêdya labuh agni \|\| (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.27.1–7). (kembali) Lebih satu gatra: gatra ke-4 (7a). Bandingkan: ramening prang lir ombak anêmpuh parang \| tuwin swaraning bêdhil \| gong maguru găngsa \| têtêg kaya butula \| suraknya awanti-wanti \| Sultan Santênan \| sêdya alêbu gêni \|\| (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 44.28.1–7); ramening prang lir ombaking nêmpuh marang \| dening kang bêdhil muni \| gong maguru găngsa \| têtêg anglir butula \| myang surak gumuruh atri \| sira dipatya \| pan sêdya lêbu gêni \|\| (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.27.1–7); ramening prang lir ombak anêmpuh parang \| de swarèng bêdhil muni \| gong maguru găngsa \| têtêg anglir butula \| myang surak gumuruh atri \| sira dipatya \| wus sêdya labuh agni \|\| (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.27.1–7).
159	Bandingkan: Ki Tumênggung Singaranu wus kesisan (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.28.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.28.1); Dyan Tumênggung Singaranu pan kesisan (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 44.29.1). (kembali) Bandingkan: Ki Tumênggung Singaranu wus kesisan (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.28.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.28.1); Dyan Tumênggung Singaranu pan kesisan (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 44.29.1).
160	anggigit (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.274, Pupuh 55.30.7). (kembali) anggigit (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.274, Pupuh 55.30.7).
161	Kurang satu suku kata: anglir bajo angajawi. (kembali) Kurang satu suku kata: anglir bajo angajawi.
162	putung (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.274, Pupuh 55.34.2; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.57.2). (kembali) putung (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.274, Pupuh 55.34.2; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.57.2).
163	pan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.275, Pupuh 55.47.2). (kembali) pan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.275, Pupuh 55.47.2).
164	Lebih satu suku kata. Bandingkan: ping tiga kaping pat (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.72.3; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.4.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.72.3). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: ping tiga kaping pat (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.72.3; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.4.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.72.3).
165	pinukul (dan di tempat lain). (kembali) pinukul (dan di tempat lain).
166	Lebih satu suku kata. Bandingkan: Kyai Barukarna (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.74.3; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.6.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.74.3). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: Kyai Barukarna (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.74.3; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.6.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.74.3).
167	Kurang satu suku kata: sirahe dipun pundhi. Bandingkan: sukune dipun irit (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.82.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.14.7); sukune dipun irid (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.82.7). (kembali) Kurang satu suku kata: sirahe dipun pundhi. Bandingkan: sukune dipun irit (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.82.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.14.7); sukune dipun irid (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.82.7).
168	tunggak (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.89.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.21.7; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 46.30.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.89.7). (kembali) tunggak (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.89.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.21.7; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 46.30.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.89.7).
169	Kurang satu suku kata. Bandingkan: maringi tunggak sêmi (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.89.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.21.7; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 46.30.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.89.7). (kembali) Kurang satu suku kata. Bandingkan: maringi tunggak sêmi (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.89.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.21.7; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 46.30.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.89.7).
170	Sawunggaling (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.277, Pupuh 55.74.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.91.1; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.23.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.91.1). (kembali) Sawunggaling (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.277, Pupuh 55.74.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.91.1; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 114.23.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.91.1).
171	Lebih satu suku kata. Bandingkan: warnanên kang wus prapti (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.105.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.105.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: warnanên kang wus prapti (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.105.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.105.2).
172	anggêbang (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.278, Pupuh 55.91.1). (kembali) anggêbang (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.278, Pupuh 55.91.1).
173	Lebih satu suku kata. Bandingkan: Ki Panular anumbak Răngga Jaladra (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.113.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.113.1); Ki Panular anumbak Wira Jêladra (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 46.54.1). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: Ki Panular anumbak Răngga Jaladra (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.113.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.113.1); Ki Panular anumbak Wira Jêladra (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 46.54.1).
174	anyêndhal (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.278, Pupuh 55.95.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.115.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.115.1). (kembali) anyêndhal (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.278, Pupuh 55.95.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.115.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.115.1).
175	Biasanya guru lagu a. (kembali) Biasanya guru lagu a.
176	Gatra ke-4 (7a) ada dua versi (dengan teks yang berbeda). Bandingkan: Wirapati anyêndhal mring Surantaka \| dhinosok pan kawalik \| Surantaka tiba \| dhêdhangkak tibèng lêmah \| ambanjur sinuduk titis \| Ki Surantaka \| mundur anuli mati \|\| (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.115.1–7); Wirapati anyêndhal mring Surantaka \| dhinosok pan kuwalik \| Surantaka tiba \| dhêdhangkak tibèng lêmah \| anulya sinuduk aglis \| Ki Surantaka \| mundur anuli mati \|\| (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.115.1–7). (kembali) Gatra ke-4 (7a) ada dua versi (dengan teks yang berbeda). Bandingkan: Wirapati anyêndhal mring Surantaka \| dhinosok pan kawalik \| Surantaka tiba \| dhêdhangkak tibèng lêmah \| ambanjur sinuduk titis \| Ki Surantaka \| mundur anuli mati \|\| (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 70.115.1–7); Wirapati anyêndhal mring Surantaka \| dhinosok pan kuwalik \| Surantaka tiba \| dhêdhangkak tibèng lêmah \| anulya sinuduk aglis \| Ki Surantaka \| mundur anuli mati \|\| (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 20.115.1–7).

Penanggalan

Leksikon

Telusuri