Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 056–068)

1.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 001–005). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
2.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 006–012). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
3.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 013–021). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
4.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 022–031). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
5.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 032–040). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
6.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 041–055). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
7.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 056–068). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
8.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 069–083). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
9.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 084–095). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
10.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 096–108). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
11.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 109–119). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
12.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 120–132). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
13.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 133–142). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
14.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 143–147). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
15.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 148–151). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
16.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 152–161). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
17.	Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), 1777–8, #1016 (Pupuh 162–170). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.

Citra

Terakhir diubah: 01-09-2024

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

--- [f. 251r lanjutan] ---

56. Dhandhanggula

[Nagri Pathi bedhah, raja brana kaliyan para putri kaboyong dhateng Mataram. Pangéran Pekik saking Surabaya boyong dhateng Mataram.[1]]

1. sang juwita asru gènnya nangis | Alap-alap datan kêna pêrak | taksih atêbih pêrnahe | lan gènnya sang rêtna yu | kang parêkan pating jalêrit | nangis aniba-niba | kathah polahipun | sawanèh alali sinjang | gêgulungan kagungane tan dèn tolih | pijêr akulasaran ||

2. sinjangira ngurakud ing kuping | marga sutane adhahar lêmah | saprandene tan tinolèh | maksih eca agulung | lali purwa duksinanèki | warêg amangan lêmah | dadya dangu-dangu | babak bunyak gobrah-gobrah | wong Mataram munyuk-munyuk aningali | pan arsa jampènana ||

--- [f. 251v] ---

[...n] măngsa wurunga | binayong Matarum | ni inya aris angucap | mring Tumênggung Jagabaya ing Matawis | lawan Ki Alap-alap ||

4. lah kiyai mangke kadipundi | rèh andika prakawis ratu mas | ing kadipundi pênêde | Alap-alap sumaur | lah ta nyai manira iki | măngsa boronga dika | manira anurut | marang ing rena andika | anauri kula mêksa apan ajrih | dhatêng gusti jêng sultan ||

5. ni bok inya wuwuse amanis | lah kiyai joli pakanira | linêbêtêna dèn age | mangke kawula matur | bilih gigrig sang rajaputri | manawi kêni lêjar | dening atur isun | sigra bok inya lumampah | sampun prapta ing ngarsane sang aputri | rada kaparèng ngarsa ||

6. solahira apan ngalap pati | ni bok inya dhepok[2] anèng lêmah | amlasasih ing ature | dhuh nyawa gustinisun | kula turi kèndêl kariyin | agèr paran kang wêkas | tansah agung wuyung | dawêg gusti linampahan | wus wiyahe wong lanang mati ajurit | wong wadon dadi tawan ||

--- [f. 252r] ---

[...k] tiyang Matawis | agèr dados punapa ||

8. ni bok inya asru anayuti | lah mênênga wong dalêm sadaya | aja angrundah galihe | kanjêng gusti gya liwung | têka padha ajurung tangis | balikan payo dadan | olang-olang sangu | lah sira măngsa wurunga | dipun bayong marang prayayi Matawis | lah payo padha dadan ||

9. sang juwita manahe wus gigrig | pan lagya misak-misak kewala | pun inya tumulya age | pinondhong sang dyah ayu | nulya ngigahakên tumuli | sang dyah maring jêmpana | sêlir mugèng tandhu | wong dalêm sadayanira | cinawisan tandhu nulya samya nitih | sawanèh jaran tundhan ||

10. sakathahe rabining prayayi | sampun samya anitih sadaya | sigra budhal tan asuwe | sadaya nangis umyung | lare alit samya anangis | ana anjaluk sêga | wanèh jaluk banyu | ana anjaluk dodolan | ana kathah boyongan saking ing Pathi | lir pendahing wong ngarak ||

--- [f. 252v] ---

sêntana ||

12. duk bêdhahe nêgara ing Pathi | sinêngkalan sirnaning pandhawa | tinata ratu babade |[3] sêmana sang aprabu | sapraptane kang rayi Pathi | lajêng tumamèng pura | cundhuk lan sang prabu | pramèsyarane sang nata | sarêng anjrit rinangkul kang rayi Pathi | asru gènnya karuna ||

13. nulya ngandika sri narapati | amariksa mring kang rayi ika | sang dyah ayu ing Pathine | purwa lakine iku | pambalike wani mring kami | ngayoni mring wong tuwa | sang dyah nêmbah matur | abdi dalêm Endranata | kang ngabêni mila arinta ambalik | lakung duka sang nata ||

14. duk sêmana ya ta sang nrêpati | nulya miyos sinawakèng[4] wadya | kandhêg ing sitigil bae | sang nata mawi bêndu | Martalulut dipun timbali | lawan Singanêgara | ing sapraptanipun | angandika sri narendra | sudukana Si Endranata dèn mati | ana ing pagêlaran ||

15. wadyabala sadaya pan ajrih | aningali dukane sang nata | prasamya konjêm mukane | Endranata wus lampus | pan binêdhèl ususe rèki | pan kinarya balabar | anèng alun-alun | sri nalendra sampun jêngkar | angadhaton sagunge wadya Matawis | kang mati wus ginêntyan ||

16. sakathahe mantri ing Matawis | ikang mati [ma...]

--- [f. 253r] ---

[...ti] anèng ing Santênan | samya ginêntosan kabèh | mring atmajane wau | ikang darbe suta puniki | ikang tan darbe suta | sanake pinaguh | lakung adil sri nalendra | lami-lami sang nata miyos tinangkil | pêpêk kang wadyabala ||

17. sri nalendra angandika aris | nênggih wau marang ikang uwa | Pangeran Purubayane | ikang dinukèng sêmu | marang wau sri narapati | Kajêng Sultan Ngalaga | lingnya manis arum | lah ta uwa Purubaya | kadipundi prakawis ing Surawèsthi | yèn mangke wus pralina ||

18. paman Surapriga sampun lalis | amung kantun uwa putranira | igih Dèn Mas Pêkik wastane |[5] puniku yèn arêmbug | sun timbali dhatêng Matawis | isun pan arsa wikan | Panêmbahan matur | punapa karsa panduka | ikang abdi umiring karsaning gusti | suwawi tinimbalan ||

19. Alap-alap nênggih kang tinuding | sigra mêsat tan kawarnèng marga | sampun prapta ing Pangrapèh | punika ênggènipun | pan kapanggih Radèn Mas Pêkik | dhawuh ikang timbalan | manira ingutus | pêkênira ingandikan | dhatêng raka jêngandika ing Matawis | sultan arsa panggiha ||

20. saha garwa rayat sampun kari | miwah malih

--- [f. 253v] ---

sakulawarganya | dikakakên bêkta kabèh | sampun wontên kang kantun | tur sandika Radèn Mas Pêkik | agupuh gènnya dadan | kulawarganipun | Ki Alap-alap putusan | mring Tumênggung Sapanjang pan nulya prapti | samya kinèn adadan ||

21. pan ngiringa Radèn Êmas Pêkik | dèn karêksa dhahare nèng marga | Sapanjang sandika ture | nulya bubar sadarum | Alap-alap lan Dèn Mas Pêkik | dadya wong Surabaya | rumêksa ing pukur | tan kawarna lampahira | sampun prapta ing Butuh Radèn Mas Pêkik | lajêng ngujung astana ||

22. lajêng sare ngastana sawêngi | radèn mas sare anèng ing dagan | wayah ing têngah dalune | ana syara karungu | ngemutakên Radèn Mas Pêkik | hèh Ki Mas Surabaya | wruhanira besuk | bumi Pajang ana nata | putunira besuk kang dadya nrêpati | nagrine Kartasura ||

23. apêparab Sunan Mangkurat Di | iya iku ki mas putunira | sakulon Pajang purane | kagyat nulya awungu | wus raina rahadèn angling | mring kang tugu astana | hèh sira angrungu | ing syara tan katingalan | panjangkane pun kunci matur wotsari | amba dèrèng uninga ||

24. lah karia [kari...]

--- [f. 254r] ---

[...a] kyai juru kunci | isun laju dhatêng ing Mataram | nulya budhal sabalane | tan kawarna ing ênu | ki tumênggung sampun kariyin | karsa atur uninga | maring sang aprabu | yèn ari ing Surabaya | sampun prapta karsa sowan mring sang aji | lampahipun wus prapta ||

25. sampun katur dhatêng sri bupati | sri nalendra miyos sinewaka | pêpak kang wadyabalane | tanapi kang sinêpuh | mugèng ngarsa sami tinari | jêng sultan angandika | mring kang sêpuh-sêpuh | alah uwa Purubaya | kadipundi yèn mangke Radèn Mas Pêkik | yèn prapta ngarsaniwang ||

26. sapa sitên kang yogya ngabêkti | lamun prapta punapa manira | ngabêktia sapatute | punapa uwa isun | ikang patut dèn ngabêktèni | sami dika pikira | ing sapênêdipun | Pangran Purbaya turira | mênggah kula igih Rahadèn Mas Pêkik | prayogi ngabêktia ||

27. apan sampun kukulan nrêpati | botên watên jalma kang atuwa | sampun kawon kawêruhe | ing mangke yêktosipun | tinimbalan prapta mariki | tan kawasa lênggana | milane sang prabu | layak punika nêmbaha | sri nalendra mèsêm katuju ing galih | lêrês uwa andika ||

--- [f. 254v] ---

29. sarayate Radèn Êmas Pêkik | pan binêkta apepe sadaya | sampun katur ing sang katong | nulya ngandikan maju | sapraptane ngarsa nrêpati | pangran ing Surapriga | umarak tumukul | dhuwung sumèlèh ing lêmah | sakalakung ajrihe dhatêng sang aji | muka konjêm pratala ||

30. dhasar sangêt ajrihe nrêpati | pan kalakung sihira narendra | tan tumênga ing mukane | lir surya kêmbar iku | cahyanira Sultan Matawis | lan Pangran Surabaya | kang andulu mangu | pangeran ing Surapriga | sigra matur dhatêng sultan ing Matawis | pêjah gêsang kawula ||

31. igih sumăngga karsa nrêpati | mila ămba tan sowan mring tuwan | tan mantra wêdos gatine | sadya salèb ing kayun | gènnya tuwuk boga pangasih | mudha dimundha dama | tan mantra ing sêmu | myang panduka naradipa | dènnya sêkti sineba i wong rat Jawi | tan watên malang karsa ||

32. lir katurunan [katuruna...]

--- [f. 255r] ---

[...n] Leatulkandri | kadhawuhan pangandika sultan | animbali gêgabale[7] | lir malekat tumurun | dhatêng mahluk majar sajati | padhange tyas kawula | miyarsa pukulun | lah andika sri nalendra | dènnya manis mila amba lakung gipih | umarêk karsa nata ||

33. kanjêng sultan suka jroning galih | amiyarsa ature dipatya | ing Surabaya sumèlèh | jêng sultan ngandika rum | hèh adhi mas ing Surawèsthi | marma para sun undang | panggiha lan isun | wus pinasthi karsaning Yyang | patêmone lir surya kalawan sasi | sêdhênge sasandara[8] ||

34. wus raina sang surya wus mijil | sapandulon adhi lawan căndra | iya iku patêmone | sakêdhap sasi surup | timbangane surya lan sasi | salah siji ilanga | pasthi jagat suwung | upamane isun surya | adhi Pêkik upamane para sasi | pasthi timbangan iwang ||

--- [f. 255v] ---

têlaga yèn tan nadhahi | yakti puwara asat ||

36. upama rêtna adi Matawis | yayi Surabaya lir êmbanan | yèn tan ana sêsotyane | dadya êmbanan suwung | apan mirang ikang ningali | ucula ing êmbanan | sirna tan kadulu | sêsotya tanpa êmbanan | cahya mancur akèh kang wong aningali | arsa angêmbanana ||

37. lah ta para yayi Surawèsthi | awismaa anèng ing Mataram | taksiha kabupatène | nêgaranira iku | sun wèhakên ing sira malih | wadya ing Surabaya | ayya owah iku | kang ligih lampit kandhaga | apan iya para tumênggung dèn maksih | kaya duk ramanira ||

38. atur sêmbah Pangran Surawèsthi | sampun kondur sang nata ngadhatyan | datan winarna lamine | Pangran Surabayèku | gènnya dalêm anèng Matawis | pan sampun tinariman | kang rayi sang prabu | ikang nama Ratu Pandhan | aprasasat adarbe nêgari kalih | Mataram Surapriga ||

--- [f. 256r] ---

kinèn nuturi | yèn tan lila ja miyang ||

40. sigra mintar punang cèthi prapti | ing dalême Pangran Surabaya | sampun prapta ing ngarsane | Pangran Surabayèku | punang cèthi umatur aris | pan kawula punika | gusti dipun utus | dhatêng raka jêngandika | kajêng sultan dikakakên animbali | dhatêng rayi panduka ||

41. kajêng sultan dawêg gêrah gusti | kang wêwêling raka jêngandika | lamun si awèh lakine | lumêbua kadhatun | dèn tijoa laraku iki | yèn lakine tan suka | utawa lumêbu | pangeran ing Surabaya | têbah jaja sumăngga ing asta kalih | tan kuwasa lênggana ||

42. sigra mangkat Ratu Pandhansari | sampun malêbêt sajro kadhatyan | sampun prapta ing prênahe | gènnya sare sang prabu | sigra ratu ing Pandhansari | ngabêkti mring kang raka | mangusapi lêbu | Ratu Pandhan atur sêmbah | mring kang raka punapa gêrah sang aji | manah amba kapita ||

43. kajêng sultan angandika aris | arinisun luwih dening lara | ana ing ati dununge | dening têka angranuh | ingong rasa rasaning ati | dening ana pandhita | tan arsa anungkul | ing Giri tan arsa seba | marang iwang iku kang dadi nglarani | tan kêna ingusada ||

44. tanah [ta...]

--- [f. 256v] ---

[...nah] Jawa isun kang ngrasiki | wus arata para ratu kalah | isun pêrangi kalahe | marma ing Giri iku | tan sun rasa nêgara Giri | isun kalahakên aprang |[9] dudu pasthinipun | wus pinasthi lakinira | prang pandhita kang mêsthi jayaning jurit | ngalahakên pandhita ||

45. sarupane pandhita tanah Jawi |[10] kalah dene ing lakinira |[11] wus kasoran lêluwure | sunan ing Giri iku | pan aguru marang sang yogi | Susunan Ngampèldênta | iku purwanipun | ing tapa akèh yowana | tanah Jawa sadaya samya umiring | ngalahakên pandhita ||

46. sigra kondur Ratu Pandhansari | sampun prapta dalêm Surabayan | sampun apanggih kakunge | manêmbah ngaras suku | agarjita Jêng Pangran Pêkik | micarèng jroning nala | ing sapraptanipun | anêrka yèn ana karya | Jêng Pangeran Surabaya wruh ing wangsit | mênêng sêmu sasmita ||

47. pan sêmana wau sang aputri | Ratu Pandhansari sinarenan | sampun gènira karêsmèn | sang dyah alon umatur | gêrahira sri narapati | Pandhita Giripura | dumèh dèrèng nungkul | Jêng Pangeran Surabaya | manthuk-manthuk mèsêm sarya ngandika ris | sun sêngguh tan mêngkana ||

48. yèn wêruha kang karsa nrêpati |

--- [f. 257r] ---

amrih rusak ing Giri Pandhita | amrih idhêp ing ujude | wus kagêm astanisun | sampun anèng sêlan dariji | pandhita ing Prawata | ing sapasthinipun | wêtara măngsa mênanga | upamane lir mijêta wohing ranti | amêsthi lamun bêdhah[12] ||

49. Pangran Pêkik angandika aris | mring kang garwa lah payo aseba | mring kadhaton sun andhèrèk | matura mring sang prabu | lamun isun anuwun pamit | ambêdhah Giripura | atandhing prang pupuh | apan ing putra ing Cina | kang miranti nèng Giripura sinêkti | mila sun tandhing aprang ||

50. saksana sarêng malêbèng puri | Pangran Pêkik kalihan kang garwa | prapta kadhaton lampahe | kang rayi kinèn laju | Pangran Pêkik kantun nèng jawi | wus panggih lan kang raka | Ratu Pandhansantun | umatur dhatêng kang raka | sarya nêmbah rayi dalêm anèng jawi | sang nata angandika ||

--- [f. 257v] ---

[...ga] ||

52. atur sêmbah matur Pangran Pêkik | kamangkara nadyan awêwaha | sadasa giri agênge | botên gisir sarambut | anglampahi karya nrêpati | lêbura wor pratala | pan amba jumurung | pan kawula benjang enjang | lamun angsal pangèstu dalêm nêrpati | lumampah Giripura ||

53. sri nalendra gumujêng sarya ngling | karsanisun yayi garwanira | aja pisah lan dhèwèke | apan ta lila tèngsun | rabinira gawanên yayi | barênga lara pêjah | gêsang lan rinisun | pan wus têmahe wanodya | yèn wong lanang adhi tiwas ing ajurit | wong wadon dadi tawan ||

54. Pangran Pêkik matur awotsari | apan nuhun sih paduka nata | datan lênggana karsane | sêksana samya kondur | Pangran Pêkik lawan kang rayi | manêmbah ring suku sang | mangusapi lêbu | sang nata alon ngandika | lah ta rara aja gumisir ing pati | barênga lakinira ||

--- [f. 258r] ---

salamêta yayi mas gènira jurit | muga Alah jurungna ||

56. atur sêmbah wau Pangran Pêkik | apan mêdal lawan ikang garwa | sampun prapta ing dalême | pêpak sawadyanipun | alah payo bêndhea aglis | sigra nêmbang têngara | gêgaman wus kumpul | prajurit sampun siyaga | wus apêpak ing alun-alun abaris | dana asmarèng pêjah ||

57. Asmaradana

[Wadya Mataram dipunpandhégani radèn mas Pekik lumurug dhateng Giripura.[15]]

1. sigra bubar Pangran Pêkik | kalawan wau kang garwa | anitih joli garwane | kang raka anitih kuda | lumakyèng anèng wutat | ginarêbêg ing wadya gung | para mantri mugèng ngarsa ||

2. gumêrah syaraning jalmi | tandange lir singa lodra | samya tuwuk dadar lèlèr | kaya age katêmua | musuh ing Giripura | datan kawarna ing ênu | sampun prapta Giripura ||

3. nahan ta ikang winarni | Jêng Pangeran Surapriga | kocapa Giripurane | sang yogi ngaturan wikan | yèn arsa ingugahan | Pangran Surabaya rawuh | balane tanpa wilangan ||

--- [f. 258v] ---

[...ya] kang dadi têtugul | putranisun Endrasena ||

5. Ki Endrasena ngabêkti | lami angarsa-arsa |[16] karya dalêm salamine | panduka dipun pracaya | dhumatêng ing kawula | sagêndhinge amba purun | mêngsah Pangran Surapriga ||

6. sigra atêngara aglis | amêpêk para sêntana | wadya Giri pêpêk kabèh | samêkta gêgamaning prang | marbot modin sadaya | santri sadaya akumpul | kadya kuntul arêratyan ||

7. para kêtib andhingini | paranakan lan sêntana | Endrasena têtindhihe | samya Cina manjing Islam | wadyanira akathah | winatara gasal atus | wus samya Islam sadaya ||

8. budhal gêgamaning Giri | apan sarwi atêngara | têtêg pinukul bêndhene | wus prapta madyaning rana | wadya ing Giri surak | sumêdya barênga ngamuk | saksana sarêng umangsah ||

9. surake telad wong ngratit[17] |[18] wong Surabaya umiyat | sigra atata gamane | wadya Cina samya tata | kabèh ngagêm sanjata | singa binêdhil tan luput | wong Surabaya kèh pêjah ||

10. sêdyanira ingêndhani | nulya wau kadhinginan | wong Giri angamuk kabèh | wong Surabaya [Suraba...]

--- [f. 259r] ---

[...ya] atadhah | arame gènnya aprang | syarane lir gunung rubuh | marbot modin ngamuk rampak ||

11. sadaya wadya ing Giri | tan watên dharatan ketang | apan sarêng pangamuke | sinasog ing gajur atap | binêdhil binrangkolang | tan kandhêg pangamukipun | wong Surabaya kèh pêjah ||

12. wadya Surapringga ngisis | winitara ikang pêjah | datanpa wilangan kèhe | pra mantrine asasaran | sikêp mawut sadaya | prajurit samya kaburu | pan lumayu sowang-sowang ||

13. wadya Giri samya mulih | dhumatêng ing Giripura | prajurit Suraprigane | apan sadaya wus seba | marang ing gustinira | sadaya sarêng umatur | ngujukakên pêjah gêsang ||

14. kawula tiwas ing kardi | abdi dalêm kathah pêjah | kang gêsang samya kataton | kaburu kaponthal-ponthal | igih wadya ing Cina | patitis pambêdhilipun | samya têguh-têguh aprang ||

15. Endrasena kang nindhihi | wadyane samya waspada | datan luput pambêdhile | mila abdi kathah pêjah | pangeran amiyarsa | ature ing wadyanipun | lakung susah galihira ||

16. ing manahe sêmu miris | angrasa nora [no...]

--- [f. 259v] ---

[...ra] kuwawa | tan nêdya pulih gêtihe | Ratu Pandhansari wikan | yèn ikang raka susah | pan aris pamuwusipun | umatur dhatêng kang raka ||

17. yèn mêkatên ikang jurit | kawula anuhun lila | amba tandangi yudane | kang raka gupuh ngandika | dhuh gustiku mas nyawa | kusuma ratuning ayu | kayaparan karsanira ||

18. dhuh mas mirah isun yayi | wadyanira akèh pêjah | kang garwa aris ature | sok ugi panduka lila | mênawi ta kawula | sagêd mulihakên purun | kang raka mèsêm ngandika ||

19. sakarsanira mas yayi | isun pan nora suwala | têka atut wuri bae | kawarnaa wus raina | Ratu Pandhan wus mêdal | pinarak têtarub agung | akalihan lan kang raka ||

20. sineba mring wadyanèki | Ratu Pandhan angandika | marang wadyabala kabèh | hèh mantri ing Surabaya | iki darbèk manira | reyal amung wolung èwu | dumên lan wong kasinoman ||

58. Sinom

[Wadya Mataram perang mengsah wadya Giripura.[19]]

--- [f. 260r] ---

[...ne] prajurit mantri lêlurah ||

2. Ratu Pandhan angandika | iya kabèh wadya mami | sakèhe ganjaran iwang | padha karyanên ngingoni | anak rabining rèki | ing besuk yèn sami mantuk | têkèng nêgaranira | pan isun anuli mulih | mring Mataram ngujukakên pêjah gêsang ||

3. wus karuhan pêrangira | kalamun datan ngudhili | sun matur mring kajêng sultan | yèn sampun kawon kang jurit | sang pandhita sinêkti | wadyèng Surapriga takut | mantri akathah pêjah | punapa dening wadya lit | pra pugawa umatur sarwi karuna ||

4. sadaya sarêng manêmbah | umatur sarwi anangis | dhuh gusti kamangkaranya | panduka agadhah kardi | tanpa ngraos kang abdi | kawula gusti anuwun | ing duka jêng ratu mas | yèn kinarya ikang abdi | nadyan rêmuk bandhêmêna musuh sura ||

5. prajurit matur sadaya | dhuh gusti ing benjing enjing | pêranga lan putra Cina | amba pan dèrèng udani | tètère tiyang ardi | gènnya prang gêgêdhènipun | kang wasta Endrasena | ikang wasis ngagêm bêdhil | gih kawula gusti arsa gandhèng kănca ||

--- [f. 260v] ---

manah katèngsun | sawanèh ana ngucap | sun wani rongèwu sisih | kêmbulana răndha kalawan wulanjar ||

7. Ratu Pandhan angandika | yèn sira amagut jurit | pan isun arsa uninga | rakite wong pulang jurit | isun arsa udani | kathaning[20] wong aprang pupuh | dadya samya tur sêmbah | sampun panduka ningali | tanpa ngrasa prajurit pating brêngangang ||

8. angandika Ratu Pandhan | ujare lêluhur mami | prajurit kasub digdaya | ing Jawa tan ana tandhing | yèn eyang rama luwih | yêktine ayun ajaluk | tikahe wong ayuda | pra mantri samya tur bêkti | pan kawula têksih wontên ngalam donya ||

9. kenginga botên kenginga | panduka kèndêl kariyin | ecaa pulang asmara | sampun panduka mêdali | ecaa kèndêl gusti | watêna têtarub agung | amba ikang maguta | Ratu Pandhan ngandika ris | sun tarima mugi Yyang Sukma malêsa ||

10. Ratu Pandhan angandika | dhatêng sagunging prajurit | lah padha asingidana | yèn mêngko campuh ing jurit | mêngko sun têngarani | yèn bêdhil muni ping pitu | sadaya mirantia | prajurit samya tur bêkti | yèn wis kondur dèn egal anêrajanga ||

11. dyan lumampah Ratu Pandhan | ingiring para prajurit | ingiringan rada têbah |

--- [f. 261r] ---

sikêpipun dèn adhangi | sadaya sarêng prapti | nulya binusanan sampun | pangage murub muncar | dinulu alah prajurit | pan sadaya sikêpe wong Surapriga ||

12. pangagoning sikêp abra | kulambi sangkêlat abrit | ana kang sakêlat jênar | sawanèh sangkêlat wilis | ana kang sora-sari | sami trênggos kulukipun | mawi sondhèr sadaya | dinulu tuhu ngajrihi | Ratu Pandhan abusana murub muncar ||

13. jêng pangran lumakyèng wutat | angiring dhatêng kang rayi | syaraning bala lir gêrah | Prabu Giri amiyosi | wadya ing Surabanggi | sadaya awas andulu | datan nganti têngara | wong sikêp pating barêkik | alyir gêrah surake wong Surapriga ||

14. amalapar katingalan | Raja Giri aningali | kalawan putra ing Cina | pan sampun angagêm bêdhil | singa dèn bêdhil kêni | sadaya tan ana mundur | kang pêjah linakungan | tan tinolih lamun mati | pangamuke tan ana sêdya mundura ||

59. Durma

[Wadya Giripura kawon, sang pandhita Giri tumungkul dhateng wadya Mataram.[21]]

1. pan karasa pêparinge Ratu Pandhan | sêdya amalês bêdhil | pan pating galobrah | sikêping Surabaya | angamuk saya nêngahi | sikêp kang kosya | lir ombaking jaladri ||

2. sampun rukêt kang aprang tumbak-tinumbak | rame agênti kêris [kêri...]

--- [f. 261v] ---

[...s] | pan pêdhang-pinêdhang | ana kêkanthèn asta | sawanèh bithi-binithi | putra ing Cina | ngamuk angobat-abit ||

3. Endrasena pangamuke saya nêngah | lir banthèng tawan kanin | kadya singa galak | singa katrajang bubar | wong Surabaya tan pulih | bubar lumajar | wong Surabaya ngisis ||

4. Ratu Pandhan uninga balane rusak | sigra nulya nudingi | marang bala kosya | kinèn mêtu sadaya | bêdhil sampun dèn sulêdi | muni ping tiga | kang miranti dyan prapti ||

5. dipun lambung wong Giri pan tinumbakan | tambuh datan udani | bubar ting sulayah | kang mati ting jalêmpah | wong Giri bubar angisis | putra ing Cina | kinêpung ing prajurit ||

6. Endrasena angamuk sabalanira | tandange gêgilani | apan katadhahan | wong Cina ngamuk rampak | sadaya anêrêg wani | pating gulasah | prajurit ngasêg[22] wani ||

7. pan lumayu angusi raja pandhita | wanèh arêbut rabi | ana ngusi jurang | wanèh ngusi sagara | ing Giri wus dèn ambêngi | baris angêpang | apuyêngan kang kari ||

8. kawarnaa Jêng Pangeran Surabaya | migah kadhaton Giri | kalihan kang garwa | prajurit anèng ngarsa | pinêthuk wontên ing kori | dening wanodya | garwane sang ayogi ||

9. samya

--- [f. 262r] ---

nangis garwane raja pandhita | sami wacana manis | dhuh karsa punapa | agèr migah ing arga | gusti puranên sang yogi | luhung gêsanga | ratu mas atur mami ||

10. angandika Ratu Pandhan lan kang raka | hèh wanodya ing Giri | datan sêdya paran | yèn kêna sang pandhita | marma ngong têka pribadi | arsa panggiha | kalawan sang ayogi ||

11. age sira matura ing lakinira | ora isun patèni | yèn kêna elinga | nukula mring Mataram | ngaturêna pati urip | datan anyana | lamun amapag jurit ||

12. lakinira yèn pikire atiniwang | têkaa ngarsa mami | aja salah tămpa | lah mara timbalana | aja gawa kêris siji | dèn egal uga | praptaa ngarsa mami ||

13. bok pandhita sigra murugi kang raka | wus kapanggih sang yogi | prasamya tur sêmbah | gusti atur kawula | panduka dipun timbali | mring sang dipatya | Jêng Pangran Surabagi ||

14. pan sandika ature raja pandhita | nulya dadan agipih | tan mawi curiga | sampun prapta ngayunan | sang pandhita atur bêkti | dhatêng pangeran | ngaturkên pati urip ||

--- [f. 262v] ---

Jêng Sultan Matawis ||

16. sang pandhita ing Giri matur anêmbah | datan lêngganèng karsi | sampun karsani Yyang | pêkca ing kina-kina | irêngan kalihan isi | singa gethanga | amasthi brăngta kikin ||

60. Asmaradana

[Nagri Giri bedhah. Sang pandhita Giri, para putri, saha raja brana Giri kaboyong dhateng Mataram.[23]]

1. pangeran angrês ing galih | ningali mring sang pandhita | sarwi angandika alon | aja maras atènira | sun gawa mring Mataram | saos maring sang aprabu | sang wiku matur sandika ||

2. pêjah gêsanga tan gisir | pangeran aris ngandika | mring wadyabalane kabèh | lah jaganên sang pandhita | wadya matur sadaya | yèn suwawi gustinisun | sang pandhita pinêjahan ||

3. mila atêmahan jurit | abdi dalêm kathah pêjah | sang pandhita padamêle | jêng pangeran angandika | isun datan winênang | yèn matènana sang wiku | pan dudu bubuhan iwang ||

4. besuk pêrnah putu mami | kang anumpês ing Prawata | lah ta uwis sira age | tandhunên sang apandhita | ya ta raja pandhita | wus dadan sigra tinandhu | tuwin sagung para garwa ||

5. wong cili wus dèn bayongi | jêng pangeran sigra bubar | datan kawarna lampahe | wus prapta ing Surabaya | watara laminira | asare mung gasal dalu | karsa kondur mring Mataram ||

6. kang wadya adadan sami | sang pandhita pan binêkta | pawongan ginawa [gi...]

--- [f. 263r] ---

[...nawa] kabèh | muwah ikang rajabrana | sigra anulya bubar | datan kawarna ing ênu | wus prapta nagri Mataram ||

7. pangran asaos sarimbit | malêbêt sajroning pura | kang raka kandhêg ing regol | Ratu Pandhansari prapta | ing ngarsane jêng sultan | saksana sigra cumundhuk | sumungkêm pada manêmbah ||

8. sri bupati ngandika ris | lah ta êndi lakinira | kang rayi atur sêmbahe | igih watên paregolan | ngandika kajêng sultan | timbalana arinisun | têkaa ing ngarsaniwang ||

9. sampun tinimbalan aglis | tan adangu nulya prapta | sumungkêm pada sang katong | wus ngabêkti mundur sigra | matur sarya anêmbah | gih amba panduka utus | agêcêk[24] ing Giripura ||

10. igih sampun panduka ji | pandhita kawula bêkta | miwah saanak somahe | tuwin kang rajabêrana | mangke watên ing jaba | kojuka dhatêng pukulun | sri narendra angandika ||

11. isun anarima yayi | ing pakarya pêkênira | sang pandhita karsaningong | sun paringakên mring sira | miwah rajabêrana | saisine Giri iku | sira ikang aduwea ||

12. nuwun Pangran Surabanggi | pinatêdhan kang bêrana | muwah kang raja kaputrèn | pinarikên[25] Ratu Pandhan |

--- [f. 263v] ---

sang nata angandika | wus muliha arinisun | marang padalêmanira ||

13. kang rayi sarêng wotsari | wus mêdal saking jro pura | kondur dhumatêng dalême | sarawuhe dalêmira | sarta bêkta boyongan | lawan rajabrana agung | pan samya dinum sadaya ||

14. sagunge kang para mantri | ing Surabaya wêrata | pan sami ginanjar kabèh | tuwin prajurit satriya | miwah lurah kabayan | wêrata dhatêng pêpikul | muwah rare kasinoman ||

61. Sinom

[Wadya Mataram kabantu mancanegari lumurug dhateng Jakarta.[26]]

1. datan kawarna laminya | kocapa sri narapati | dawêgira sinewaka | ing wadyabala Matawis | pêpak kang para mantri | jajar ing para tumênggung | tumbak lêmbing lan panah | jajare kering lan bêdhil | Priyataka ajajar lan wong Anyutra ||

2. wong anulup samya tata | angapit ing kanan kering | pêpak pênuh nèng ngayunan | miwah wong Jagabayèki | Nyakragnyana nèng ngarsi | Priyataka jajaripun | lawan wong Wisamarta | Surayuda sisihnèki | Wirabraja ajajar lan Brajanala ||

3. wong Kapilih anèng ngarsa | wong Nirbaya jajarnèki | Patrayuda lan Kanoman | Gandhèk mantri anom ngarsi [ngar...]

--- [f. 264r] ---

[...si] | sisih Singanêgari | Martalulut jajaripun | Kabayan rada kiwa | niyaga wontên ing wiking | Mandhung kidul samya sewaka sadaya ||

4. astranăngga maondara | jagasura judhipati | gawong kalang lan manggăngsa[27] | sadaya prasamya nangkil | tuwin para dipati | jêjêl supênuh nèng ngayun | miwah para sêntana | kamisêmpuh[28] sami nangkil | pêpak kabèh pasisir măncanêgara ||

5. kajêng sultan angandika | mring sagung para dipati | hèh kaki Mandurarêja | dika sun utus ing mangkin | lumampaha ing jurit | dadia têtindhihipun | wong pasisir sadaya | andika abên ing jurit | ing Jakarta kancikan dening Wêlănda ||

6. pan nagara ing Jakarta | dipatine wus kalindhih | puniku dika rêbuta | alah kêna ing Walandi | sarupane pasisir | andika abên prang cucuh | Pangran Mandurarêja | sandika ing aturnèki | sri narendra ya ta malih angandika ||

7. lan malih dika bêktaa | mariyêm isun kêkalih | dika mêtu ing lautan | angirida wong pasisir | sang dipati nulya mit | bubar saking alun-alun | wus prapta wismanira | sakèhing sêntana mantri | sami prapta kang tuwa anom sadaya ||

--- [f. 264v] ---

8. Pangran Mandura ngandika | isun kaya nora mulih | sanadyan isun mênanga | amasthi isun tan mulih | kang garwa miyarsèki | ing wuwuse lakinipun | ya ta sami karuna | sêsambate amlasasih | sarupane anak putuning wanodya ||

9. sami karuna sadaya | kadipundi ta kiyai | sampeyan têka ngandika | adamêl maras kang galih | kang raka ngandika ris | pan wus karsane Yyang Agung | wis ta sira karia | dèn abêcik sira kari | datan wurung sira anusul maringwang ||

10. sigra Pangeran Mandura | ngrasuk busanane jurit | sêntana pêpêk sadaya | muwah dipati pasisir | sampun dipun utusi | ikang bêdhil agêng mêtu | sigra Ki Baudhêndha | sampun aputusan malih | kinèn saos sadadananing ayuda ||

11. wus mangkat Pangran Mandura | wong pasisir samya cawis | miwah Adipati Sampang | Surabaya lan Garêsik | Lamongan lan ing Tubin | ing Langsêm lawan Sidayu | Dêmak lawan Japara | Jawana Kudus Sêmawis | sami mantuk ing nagara sowang-sowang ||

--- [f. 265r] ---

baris | Kya Mandura lampahe datan winarna ||

13. wus prapta nagri Ngastina | sagung bupati pasisir | sampun sami ingutusan | kang kilèn sampun acawis | kang wetan sami prapti | sadaya pan sampun kumpul | samya adadan palya | saksana bubar tumuli | sigra mancal layare sampun dèn babar ||

14. sampun silêm ing dharatan | sawanèh ngêbat kamudhi | Kaliwungu Kêndhal Batang | Wiradesa ing Sêmawis | Barêbês lan ing Têgil | Pamalang kumpulan agung | sampun sami alayar | pating galêbyar tulya sri | ing Carêbon ênggone atatan-tatan ||

15. wus mangkat kala sêmana | saking Carêbon nêgari | tan kawarna ing lautan | ing Jakarta sampun prapti | nulya anata baris | Kya Mandura pondhokipun | kidul wetaning kutha | kinêpung pondhok pasisir | wus misuwur yèn arsa gêcêk Wêlănda ||

16. wong Jakarta sampun obah | wong Jawi sami ambalik | aseba mring Ki Mandura | amung ta kari Kumpêni | samya angati-ati | baluwartine aluhur | mariyêm wus amapan | gurnada lan gutuk api | pan Wêlănda adina-dina puyêngan ||

17. pagêdhene[29] kang Wêlănda |

--- [f. 265v] ---

kang parentah mring Kumpêni | Kapitan Jakung wastanya | agêng igil tur prajurit | ing sabrang tanpa tandhing | tan purun mêngsah Ki Jakung | kapitane satunggal | awasta Bèlêm Wêlandi | kang satugal Kapitan Endro wastanya ||

18. kapitane malih ika | Siktuye namane nênggih | Jrodo kapitan pangarsa | kalawan Kapitan Wali | Katrèng ikang satugil | kawolu Kapitan Gêbyug | petoripun sakawan | nêmbêlas luknan pangarsi | lopèrèse apan ta datan winarna ||

19. sadina-dina malatar | tamburnya sadaya muni | wus ambêk pêjah sadaya | Wêlandane kang acili | sadaya samya titrim[30] | tan ana kang wani mêtu | nêngêna wong Wêlănda | ucapên bala Matawis | Ki Mandurarêja barise tinata ||

20. sagunge para dipatya | sadaya dipun utusi | pan sampun pêpêk sadaya | kang badhe pangajur[31] jurit | bupati kanan kering | ing Jakarta samya kumpul | Cianjur lan Sumêdhang | Ukur Ciblagung Ciamis | ing Ciancang Bandhung lan Parakan Muncang ||

21. Limbangan Imbanêgara | Sokapura wus arakit | miwah Dipati Karawang | ing Dêrmayu Rêmbang rakit | Pangran Carêbon [Carê...]

--- [f. 266r] ---

[...bon] nênggih | kinarya têtindhihipun | pra bupati Pasundhan | kidul kilèn gènnya baris | wong pasisir bang wetan pinara tiga ||

22. ana kang mêdal dharatan | sawanèh miyos jaladri | wus samya prayitnèng yuda | sagunge para dipati | Barêbês lan ing Têgil | Caruban pan sampun kumpul | Sawojajar Pamalang | miwah Wiradesa iki | Batang Kêndhal Kaliwungu lan Sêmarang ||

23. ing Tuban lan ing Jêpara | ing Gêmbong lawan ing Bangil | pan sampun prapta sadaya | ing Kudus lawan Juwani | Sidayu lan Tribagi | sikêp ing Surabayèku | miwah Dipati Sampang | kang kinèn miyos ing warih | anjagani musuh kang mêdal lautan ||

24. Pangran Mandura ngandika | anari para dipati | hèh sakèh para dipatya | ing mangke paran kang pikir | tan kinêcak[32] tumuli | nêgara Jakarta iku | wong Jawa sampun têlas | padha seba marang kami | ing jro kutha mung kari gaman Wêlănda ||

--- [f. 266v] ---

[...wi] | yèn tan prapta ing sadina kalih dina ||

26. Pangeran Mandurarêja | anurut ature sami | Ki Tumênggung Baurêksa | miwah wadya ing pasisir | sadaya angrêmbagi | kèndêla ing kalih dalu | ênêngêna sêmana | ucapên natèng Mêtawis | anèng pura pinarak kalih kang uwa ||

27. kanjêng sultan angandika | lah ta uwa Purbayèki | lah andika sumusula | amayangana ing jurit | andika têtuwani | uwa kang mêtu ing laut | nanging wêkas kawula | sampun dika milu jurit | dika uwa ngong karyan[33] tăndha ngayuda ||

28. Panêmbahan Purubaya | sigra nulya atur pamit | wus mêdal saking jro pura | Panêmbahan wus lumaris | apan tan bêkta baris | lumampah lan anak putu | kapêdhak lan lêlurah | puniku ikang angiring | tan kawarna sampun prapta ing Jêpara ||

29. Panêmbahan Purubaya | pan darbe palya pribadi | awasta pun Kaladuta | warnane kalakung asri | sigra dipun titihi | layare binèbèr sampun | prapta têngah lautan | ênêngêna ta kariyin | kawarnaa Pangeran Mandurarêja ||

--- [f. 267r] ---

Baurêksa | sampun anata kang baris | wong pasisir barise sampun kumêrab ||

31. miwah kang mêdal lautan | wong Sampang kang amayangi | surake gumêr sauran | Wêlănda sampun udani | yèn arsa dèn ugahi | sigra atêngara umyung | Kumpêni wus malatar | mariyême amiranti | gutuk api gurnèt[34] kalawan gurnada ||

32. wus sami tata sadaya | kêstabêle kang ngadhêpi | saradadu bêbragadan | sinapan sikêping jurit | Wêlănda sakumpêni | têtindhih kopral têtêlu | lopèrèse satugal | wus sami awiji-wiji | tataning prang Kumpêni bêbêrondongan ||

33. Wêlănda kang bêbragadan | kapitanipun satunggil | kêkalih ikang anata | lopèrèse kang winarni | pan sampun ingidêri | kang anèng lor wetan kidul | kilèn sampun atata | punika ikang kawilis | wong Wêlănda pan namung kawan bragada ||

34. Kumêndam Jakung ajaga | wong Kumpêni dèn idêri | pan sami aprajangjiyan | jajine barêng ngêmasi | aja na kang gumisir | Wêlănda barênga lêbur | wus samya ambêk pêjah | tan ana kang sêdya urip | apan jangji bubuhan ukur-ukuran[35] ||

62. Pangkur

[Wadya Mataram kabantu mancanegari perang mengsah Kumpeni ing Jakarta.[36]]

1. Wêlănda sampun atata | kidul wetan ikang dipun kandêli | kang baris [bari...]

--- [f. 267v] ---

[...s] sinang lir mêndhung | mariyêm wus satata | pan anglela gurnat gurnada lan êbum | gutuk api miwah lela | kalatakane ngidêri ||

2. sunapan pating galêbyar | pan gumêrah tambur barung saruni | Kapitan Jakung nèng kidul | lawan kapitan papat | kang anama Kapitan Edro lan Êbyuk | pan Endro ikang satugal | kalawan Kapitan Wili ||

3. Kya Mandura dyan antara | pra dipati kinon amangsah jurit | sigra tangara gumuruh | suraknya asauran | karsanira angrasang ing kitha purun | syaraning bêdhil gumêrah | pra dipati ngantêp jurit ||

4. wong pasisir maju rampak | wong Wêlănda pan samya ngati-ati | sinulêd mariyêmipun | alyir gêlap sauran | rowang musuh syarane lir gunung rubuh | wong pasisir kathah pêjah | pan maksih sudirèng jurit ||

5. tan kandhêg pambendrongira | kalataka masbun pan taksih muni | agêgilani karungu | kadya prawata bêntar | ambyor mimis dinulu lir lintang runtuh | wong pasisir samya mêndhak | kang katrajang datan urip ||

6. enjang Kya Mandurarêja | karsanira wau amangsah malih | gêgaman kang anèng laut | pan sampun ingutusan | kinèn barêng mara ing pagêpukipun | wadya pasisir sadaya | sênjatane wus miranti ||

7. Wêlănda sampun atata | pambêdhile ikang anèng pasisir | mariyêm anèng [a...]

--- [f. 268r] ---

[...nèng] parau | muni ngukuli kitha | sinulêdan syarane lir gunung rubuh | kadi gêlap asauran | pêtêng dhêdhêt kaya wêngi ||

8. wong Jawa kathah kang pêjah | wong Wêlănda akèh kang tatu mati | saradadu kathah lampus | kopral lawan sareyan | wong Wêlănda sêmana pêrange bingung | dening kukusing sundawa | pati-pati cêcêkêli ||

9. wadya kang mêdal lautan | pan akathah asalipun pêpati | mariyême pan sakantuk | Wêlănda kathah pêjah | têtindhihe Kapitan Indros wus lampus | luknan kêkalih wus pêjah | sareyan têtiga mati ||

10. nanging sampun ginêntenan | kapitane luknan wus dèn suluri | tan kandhêg gènnya prang pupuh | sabên dina mêngkana | duk sêmana apan kasaput ing dalu | prasamya apirêmbagan | Wêlănda sampun atitrim ||

11. ya ta kawarna sêmana | Panêmbahan Purubaya wus prapti | angambang anèng ing laut | nitih pun Kaladuta | kapalipun agêng apanjang apatut | ya ta wau kawarnaa | wontên palya agêng prapti ||

12. nênggih palyaning Wêlănda | karsanira wau arsa mayangi | gêgaman kang anèng laut | punika dados sêmang | kapalira pan têtiga kathahipun | Panêmbahan Purubaya | pan sampun amarêpêki ||

13. Wêlănda kang anèng palya | sadayane pan sami ngati-ati |

--- [f. 268v] ---

mariyêm sinumêd gupuh | anandêr Panêmbahan | datan kandhêg palwane pangeran wau | ngadêg lir taksaka lanang | warnane agêgilani ||

14. kang palya nulya angrunjang | lakung sangêt syarane lir bêdhil muni |[37] barat agêng sangêt nêmpuh | palya tarung lir gêlap | wong Wêlănda palyane pan sampun lêbur | kèrêm anèng jro samodra | kang tan kèrêm sampun lari ||

15. sampun misuwur kang warta | Panêmbahan Purubaya wus prapti | apêrang satêngah laut | palya Wêlănda rêmak | siji kèrêm kapal kêkalih lumayu | Wêlandi miyarsa warta | manahe sangsaya miris ||

16. pan kasusra ing Wêlănda | yèn Pangeran Purubaya sinêkti | kaloka yèn bisa mabur | iya kala sêmana | wong Wêlănda atitrim sadalu-salu | ngawang-awang binêdhilan | sêmana obate nipis ||

17. enjing malih kawarnaa | Panêmbahan Purubaya wus migir | wong pasisir samya dulu | kang anèng ing lautan | samya migir sadyane angrampid purun | sadaya manjing muara | wong Kumpêni sami rakit ||

--- [f. 269r] ---

[...n] sisip ||

19. kêna pigire kewala | ya ta gêmpal wau mriyêm Matawis | petar-pinetar adaut | palya akathah rêmak | wong pasisir akathah kèrêm nèng laut | Wêlănda akathah pêjah | kapitan mati kêkalih ||

20. Jêng Pangeran Purubaya | dyan tumêdhak saking palyanira glis | panakawane têtêlu | punika kang binêkta | kang abêkta lantaran lawan kêkuthuk | lan kang ngampil pangawinan | Wêlănda samya ningali ||

21. sigra nulya pinetaran | sadaya mariyême dèn sumêdi | syarane lir gunung rubuh | gurnat lawan gurnada | gutuk api syarane kadya galudhug | tambure munya brang-brangan | saloprèt[38] pating jalêrit ||

22. Panêmbahan angandika | Si Wêlănda dening kapati-pati | ambêdhili marang isun | lah iya êntèkêna | obatira Kumpêni sadaya gugup | lir abêdhil wêwayangan | ngisèni datanpa mimis ||

23. sawanèh bêdhile sigar | Jêng Pangeran Purbaya marêpêki | Wêlănda sangsaya gugup | gègère apuyêngan | kang sawanèh bêdhile marêp mring dhuwur | atine abutarêpan | mênawa ana ing langit ||

--- [f. 269v] ---

24. Panêmbahan angandika | hèh Wêlănda dene kapati-pati | apa ngandêlkên kuthamu | dumèh kandêl tur amba | yèn kinona anêmêni sira gêmpur | kutha sarwi tinudingan | bata bêngkah sêdhêng jalmi ||

25. Jêng Panêmbahan Purbaya | nulya kondur pan taksih dèn bêdhili | lumampah sarwi ya udud | lir metar wêwayangan | panakawan têtiga tan ana bintul | rahayu katiga pisan | sigra migah palya aglis ||

26. angandika Panêmbahan | dhatêng wau sagung niyakèng pasisir |[39] lah wis karia sadarum | isun layar manêngah | sun ajaga musuh kang mêtu ing laut | anulya layar manêngah | sakêdhap datan kaèksi ||

27. Panêmbahan Purubaya | pan abanjur sêdya kondur Matawis | pan sampun akarya tatu | kinarya gora-gora | wong Wêlănda manahe miris atakut | sok ana mêndhung katingal | gumuruh dipun bêdhili ||

28. dadananira mèh têlas | obat mimis Wêlănda wus anipis | warnanên kang ngêpung kidul | Tumênggung Baurêksa | anrang baya budhal saking bitingipun | sakathahe wong Ngastina | anglagar biting Kumpêni ||

29. Wêlănda mimise têlas | sakalakung ngêtog gènnya ajurit | mimisnya dèn kum ing uyuh | kinuthah lawan berak | ana ikang [i...]

--- [f. 270r] ---

[...kang] kinuthah gajihing asu | wong Wêlănda wus uninga | yèn wong Jawa marêpêki ||

30. anulya dadan sadaya | wus malatar mariyême dèn sumêdi |[40] gurnat gurnada lan masbum | syaranya alyir gêlap | pan wong Jawa kang katiban kabur-kabur | Kya Tumênggung Baurêksa | sêmana pan sampun kanin ||

31. katiban mimis sêsawat | pupunira tugêl manguwir-uwir | wadyèng pasisir kèh lampus | mimis tiba lir udan | wong Wêlănda mimise kêdhik kang kantun | wêtara kari sadina | tan adarbe mimis malih ||

32. bitingira bubar-bubar | wong pasisir manahe kêtir-kêtir | ya ta kasaput ing dalu | wadya alit kyèh migat | samya mulih amarod[41] sira ing dalu | ya ta Pangeran Mandura | sêmana karsa ngawaki ||

33. sêntana kawulawarga | pan pinêpêk sadaya wus miranti | pan isun arsa angamuk | kuthane Si Wêlănda | sun ugahi karsa isun amuk purun | padha sira sêsucia | payo padha mati sabil ||

34. sadaya matur sandika | pra sêntana kalawan bala mantri | asagah barênga lêbur | enjange kawarnaa | Kya Mandura miyosi sawadyanipun | sigra têngara ing yuda | kêndhang gong gumuruh atri ||

--- [f. 270v] ---

35. Wêlănda sampun malatar | bêdhilira pan sampun dèn isèni | berak dèn wor mimisipun | Pangran Mandura mangsah | pra sêntana wadyanira sarêng nêmpuh | wong Wêlănda kagegeran | bêdhile wus dèn sulêdi ||

36. syarane bêdhil lir gêlap | kang pratala obah agonjang-ganjing | wadya Mataram kèh lampus | kang sawanèh aniba | nulya tangi katiban abanjur lampus | kang sawênèh ana sêmpal | baune manguwir-uwir ||

37. kang sawanèh kaprawasa | janggut sêmpal jajanya rontang-ranting | ana kang pupune putung | kênèng mimis sêsawat | kang sawênèh ana tugêl wêtêngipun | ususe akuleweran | tan ana tawa ing mimis ||

38. ana kang binêdhil kontal | nulya tangi umangsah ngamuk malih | Kya Mandura pêrangipun | mimis kadi parada | lamun lèrèn anuli ingusap runtuh | wus aso mangsah ing rana | sampun parak lawan biting ||

39. wong Wêlănda kagegeran | mimis têlas berak kinarya mimis | gènnya ngisèni kasusu | tan anganti wêwadhah | tapiyone kinarya cêcidhuk tablun | wanèh sinarok ing têngah | ana dèn campal kulambi ||

40. sampun sami binêdhilan | Kya Mandura sampun parak lan biting | syaraning bêdhil [bê...]

--- [f. 271r] ---

[...dhil] gamrudug | tambure kadhumbrangan | kang sunapan kadi wong malagar wuluh | pêtêng kukusing sundawa | saloprèt pating jalêrit ||

41. wong kamanduran kèh pêjah | ikang gêsang samya awuru tai | Kya Mandura mingat-mingut | pan sarwi mutah-mutah | pra sêntana watara kari rongpuluh | wadya alit sampun têlas | kang urip tan bisa tangi ||

42. sami banjur mring bangawan | samya adus busanane dèn buwangi |[42] sadaya sêsalin sampun | prasamya mangsanggrahan[43] | Kya Mandura wadyanipun kathah rêmpu | pan maksih sami sudira | sumêdya angrasang malih ||

43. Wêlănda wus kagegeran | gêgêdhene akathah ikang mati | kapitan papat kang lampus | luknan mati sakawan | lopèrèse ikang mati kalih puluh | saradadu sabragada | ikang urip samya titrim ||

44. dangdananira wus têlas | mimis obat apan norana kari | manahira eyang-eyung | sêdya pêjah kewala | mung taine kang kinarya mimisipun | wus sêdya lêbur sadaya | datan nêdya dèn unduri ||

63. Durma

[Kangjeng sultan dhawuhaken wadya Mataram kèndel anggènipun mengsah kumpeni ing Jakarta. Wadya Mataram bedhah nagri Balambangan.[44]]

1. ênêngêna kang tugur anèng Jakarta | kocap Sultan Matawis |

--- [f. 271v] ---

lagya sinewaka | pêpêk kang wadyabala | para sêntana wus nangkil | Pangran Purbaya | sêmana lagya prapti ||

2. sampun seba dhumatêng sri naranata | tumulya matur aris | kawula sang nata | panduka tus lumampah | ajakung[45] ikang ajurit | dhatêng Jakarta | sampun amba lampahi ||

3. sampun karya tilar tilas gora-gora | pun Wêlandi atitrim | nanging wadya tuwan | ing pasisir sadaya | kathah risak kathah mati | pun Baurêksa | wartosipun akanin ||

4. pun Mandura sampun ngawaki priyoga[46] | balanya kathah mati | anak putunira | tumpês akathah pêjah | pun Mandura ngrasang biting | nanging punika | mundure dening tai ||

5. pun Wêlănda obat mimisipun têlas | tai kinarya mimis | têlas kedahira | sêdya atêtumpêsan | manahe sampun atitrim | yèn bantonana | baris saking Matawis ||

6. pasthi bêdhahipun nagari Jakarta | ing mangke kadipundi | karsa sri nalendra | botên si yèn awona | apênêd lan Si Walandi | sri naranata | nulya ngandika aris ||

7. lah ta uwa Purubaya karsaniwang | sun kon mundur kang jurit | lah ta wong Mataram | ing benjang wruhanira | ing sapukur-pukur mami | nak putuniwang | lunga têkèng Mêtawis ||

8. iya iku [i...]

--- [f. 272r] ---

[...ku] kang atulung têdhak iwang | besuk sapukur mami | iya Si Wêlănda | ikang akarya nata | ngulihakên mring Matawis | wong Jawa benjang | tan wani mring Kumpêni ||

9. lah wong gandhèk lawan wong Singanêgara | hèh mintara dèn aglis | sira timbalana | kang anèng ing Jakarta | undurêna kang ajurit | Si Baurêksa | uwisna padha mangkin ||

10. Ki Mandurarêja yya mulih Mataram | pêrnahna anèng Kali- | wungu dèn gonana | uwis sira mangkata | kang dinuta nêmbah amit | sigra lumampah | tan winarna ing margi ||

11. wus alayar sampun prapta ing Jakarta | nulya sira kapanggih | lawan Ki Mandura | anulya tinimbalan | kinèn mundur ing ajurit | gih jêngandika | pinêrnah Lèpèntangi ||

12. Kya Mandura garjita ing manahira | angrasa lamun sisip | sigra nulya bubar | sampun anitih palya | Baurêksa dèn suduki | kala sêmana | wadyèng pasisir titrim ||

13. sampun bubar wadya pasisir sadaya | Wêlănda aningali | lakung sukanira | sampun angrasa gêsang | wus angrasa wong Kumpêni | yèn kajêng sultan | ikang asru ngalimi ||

14. pira-pira sukanira wong Wêlănda | wus olih

--- [f. 272v] ---

rêmbug bêcik | tan nyana yèn gêsang | dadanan sampun têlas | marmane sira nusuli | marang Mataram | ngaturi bulupêkti ||

15. kawarnaa Kya Mandura sampun prapta | wontên ing Lèpèntangi | sanak putunira | kalakung kawlasarsa | saundurira ajurit | saking Jakarta | sêmana dèn babadi ||

16. wong apêrang anatasi buta kala |[47] ika sêngkalanèki | Pangeran Mandura | pan sampun pinêjahan | nênggih wontên Lèpèntangi | wus ingastana | nèng Kaliwungu nênggih ||

17. tan winarna duk sêmana laminira | sang nata ing Matawis | enjing sinewaka | pêpêk kang wadyabala | mantri gung-agung sumiwi | para sêntana | sadaya samya nangkil ||

18. angandika sang nata mring arinira | Pangeran Adipati | Silarong kang nama | adhi sira mintara | anindhihana kang jurit | wadya Mataram | adunên ing ajurit ||

19. Balambangan adhi lah sira bêdhaha | lawan Prigabayèki | iku ta ngiringa | marang ing kakangira | wadyabala ing Matawis | sira adua | yèn ana kang nguliwing ||

20. patènana sira gawea totonan | lan isun agawani | jêjênênging [jêjênêng...]

--- [f. 273r] ---

[...ing] yuda | gandhèk pan sanakira | Padurêksa wastanèki | sutane paman | Prigalaya sumêndhi ||

21. iku iya isun karya awak iwang | kalawan sira adhi | basanana kakang | marang Si Padurêksa | pan iku sêsilih mami | sun ênggo tingal | sisih pan wong Matawis ||

22. alah uwis padha sira adadana | sasikêping ajurit | lawan wêkas iwang | yèn bêdhah Balambangan | yèn kalah musuhirèki | lah bayongana | lanang wadon yya kari ||

23. dina Soma lah adhi sira mangkata | kang rayi awotsari | sang nata wus jêngkar | saking ing panangkilan | malêbêt ing kênyapuri | ngiring badhaya | sêlir myang para cèthi ||

24. pra niya[48] pan samya bubar sadaya |[49] sampun angrakit baris | kang kinèn ayuda | măncanagri ngutusan | kinèn asaosa sami | gêgamanira | sapraboning ajurit ||

25. kawarnaa laminya praptèng ubaya | sigra miyos tinangkil | pêpêk kang pugawa | mantri lan sinatriya | miwah Pangeran Dipati | Silarong prapta | kalihan lan kang rayi ||

26. kang awasta Ki Dipati Prigalaya | sanakipun [sanakipu...]

--- [f. 273v] ---

[...n] kêkalih | kang milu anglanggar | sampun pêpak sadaya | miwah ikang para mantri | gêgamanira | ngalun-alun abaris ||

27. angandika jêng sinuhun ing Mataram | bubarêna kang baris | lah ta adhi poma | sira dèn aprayitna | kang rayi matur wotsari | anulya bubar | miwah kang para mantri ||

28. wus lumampah gêgaman agêng kumêrab | wus prapta jawi taji | andhèr abalabar | tan kawarna ing marga | pan sampun praptèng Kadhiri | măncanêgara | wau ikang dèn anti ||

29. Jagaraga Kaduwang lan Kamagêtan | Madiyun sampun prapti | miwah Panaraga | Caruban Kêrtasana | Kalangbrèt ing Rawa prapti | Srêngat Balitar | sadaya sampun prapti ||

30. Garobogan Balora kalawan Jipang | ing sêsela wus prapti | wong pasisir kiwa | dikakakên dhèrèka | wong Langsêm lawan ing Pathi | Sidayu Tuban | Lamongan lan Garêsik ||

31. Surabaya kerid dening wong Mandura | sadaya kêrig sami | Japan Wirasaba | Pasuruhan ing Malang | sadaya sampun prajangji | ing Pasêdhahan | pakumpulaning baris ||

32. sampun bubar saking nagari ing Daha | datan kawarnèng margi | prapta Pasuruhan [Pasuruh...]

--- [f. 274r] ---

[...an] | sampun atata-tata | wong pasisir sampun prapti | măncanêgara | sami amêpêk baris ||

33. sampun bubar gêgaman praptèng Lumajang | nanging maksih lumaris | tan kawarnèng marga | prapta ing Balambangan | arêrêb anata baris | sampun kawarta | misuwur ing wong Bali ||

34. Balambangan andina gègèr puyêngan | sampun utusan aglis | mring Bali sêmana | apan wus binantonan | wong Bali kang bêcik-bêcik | kang tau tatal | angalahkên nêgari ||

35. gêgêdhene nênggih kêkalih winarna | wastanira winarni | Radèn Jalêngkara | wastane kang satugal | kalih pun Dewagung nênggih | sami prakosa | dêdêgnya agêng inggil ||

36. prajurite Panji Galèlèng wastanya | lan Panji Macankuning | pamuknya akathah | ika datan winarna | ing Balambangan wus prapti | atatan-tatan | samya anata baris ||

37. Kya Dipati Balambangan kawarnaa | putranira kêkalih | aran Ki Mas Kêmbar | kinèn atêngga pura | wus bubar saking nêgari | pan sampun prapta | tapêl watês pamigir ||

38. wus kapêthuk pan sami sawang-sinawang | kalawan wong Matawis | pan sami prayêtna | samya nata gêgaman | prajurite amiranti | bêdhil pinasang | obat mimis wus rakit ||

39. ikang dadya gunungan mugèng ing dhadha |

--- [f. 274v] ---

Pangeran Adipati | Silarong punika | kang kinarya pangarsa | sèwu numbakanyar nênggih | samya prakosa | wong Bagêlèn anênggih ||

40. wong bumija kang anèng pangawat kiwa | ikang dadya têtindhih | Pangran Prigalaya | dening wadya Mataram | barise sampun pinalih | samya atata | tuwin baris pasisir ||

41. mugèng kiwa kang têngên măncanêgara | mêngsah Bali wus prapti | lan wong Balambangan | sampun ayun-ayunan | wong Mataram lan wong Bali | têngara gumyah | ramya bêdhil-binêdhil ||

42. wong Mataram samya asila atarap | arsa angantêp jurit | dangu bêbêdhilan | wong Bali kathah pêjah | prajurite angawaki | sigra narajang | sakathahe wong Bali ||

43. ting barêkik wong Bali sami marangkang | nurut kukusing bêdhil | wong ing Balambangan | ngagêm tulup lan upas | samya awantêr ing jurit | têmpuhing yuda | lir ombaking jaladri ||

44. lindhu awor kang yuda wus long-linongan | pangamuke wong Bali | lir banthèng kabranan | kadi macan tanaya | kalakung angigit-igit | wadya Mataram | prayêtna anadhahi ||

--- [f. 275r] ---

para sêntana | sadaya aningali ||

46. ya ta Pangran Prigalaya wus uninga | yèn kang raka ajurit | Radèn Padurêksa | anulya tinulungan | sigra umangsah ing jurit | para sêntana | sadaya angawaki ||

47. wong Mataram tangkêpe angamuk rampak | bêndhenira tinitir | gong maguru găngsa | têtêg kaya butula | gamrudug syaraning bêdhil | surak gumêrah | kadya rubuh kang langit ||

48. wus anêmpuh wong Balambangan kèh pêjah | wong Bali kathah mati | muwah wong Mataram | akèh mati ing upas | pasêr tiba lir garimis | wadya Mataram | akèh bingung tan eling ||

49. pangamuke wong Bagêlèn alyir setan | wong Bali kadya bêlis | wong Bali kèh pêjah | kari dawa tumbannya[50] | gêgaman ganjur pakolih | yèn putung ika | pinacêp landhêp malih ||

50. wadyèng Bali Balambangan kathah pêjah | yudanira kalindhih | pan sami lumajar | angusi kithanira | sampun sinapih ing wêngi | wadya Mataram | kaburu sami bali ||

51. Jêng Pangeran Silarong ika tumingal | wadyane akèh mati | tinulup ing upas | sigra nulya tumêdhak | kang mati dipun sepaki | waras sadaya | kang kênèng tumbak mimis ||

52. ênêngêna wontên ta ikang kocapa | sêntana

--- [f. 275v] ---

ing Matawis | anênggih kang putra | Pangeran Prigalaya | kalakung dados wêwêri | anèng Mataram | pan karyane mêmaling ||

53. jêjuluke Rahadèn Wăngsakartika | sêkti gènnya mêmaling | wasis karya jinah | tate matèni jalma | kalakung dadi wêwêri | wadya Mataram | tan ana ikang wani ||

54. pan binucal anèng nagri Pasuruhan | Radèn Wangsakartèki | anèng ing Mataram | angrêrusuhi jaman | pan sampun miyarsa warti | yèn rayinira | kêkalih tumut jurit ||

55. sigra mangkat anungsul mring pabarisan | ajujug ikang rayi | panggih lan arinya | Rahadèn Padurêksa | uninga nulya ngabêkti | batên anyana | kakang kapanggih ngriki ||

56. ikang raka aris ing pamuwusira | isun têtanya yayi | paran juritira | ikang rayi aturnya | kawalahên ing ajurit | wadya Mataram | akathah ikang mati ||

57. yèn mêngkono yayi ing karsa manira | isun milu ajurit | sokur sun matia | aja wèt anèng dunya | awirang têmên ningali | mring sanak iwang | sêntana ing Matawis ||

58. angur isun matia anèng paprangan | isun amuke wêngi | yayi musuhira | wong Bali Balambangan | dene sira sun bubuhi | lamun raina | sira amuka yayi ||

59. sampun rêmbag kang rayi lawan kang raka | ikang raka [ra...]

--- [f. 276r] ---

[...ka] apamit | kang rayi turira | kula botên tumuta | kang raka ngampah kang rayi | lah yayi aja | dudu sabamu wêngi ||

60. sigra mangkat Rahadèn Wangsakartika | sampun prapta ing biting | biting linompatan | wus lumêbêt sêmana | anulya ingamuk wani | wong Balambangan | gègèripun sawêngi ||

61. apuyêngan wong jro biting salang tumbak | padha batur pribadi | wong Bali kèh pêjah | miwah wong Balambangan | angamuk datan kaèksi | bangun raina | Wangsakartika mulih ||

62. nanging maksih gègère taha-tinaha | malah tumêkèng enjing | pan sampun raina | nulya nata gêgaman | akarsa apulih gêtih | liwung ing nala | bature akèh mati ||

63. sigra mangsah wong Mataram wus uninga | apan sampun miranti | nulya nêmpuh ing prang | wong Bali lan wong Jawa | bêdhilira sarêng muni | lir pendah gêlap | lela mariyêm muni ||

64. lêbu malêtuk pêtêng dhêtdhêt alimêngan |[51] bumi agonjang-ganjing | Radèn Padurêksa | angamuk mring payudan | pangamuke ngobat-abit | numbak anigas | wangke susun atindhih ||

65. mayid Bali lan mayid ing Balambangan | lawan mayid Matawis | pan tumpang-tinumpang | wong aprang kathah pêjah | wong Balambangan wus miris [mi...]

--- [f. 276v] ---

[...ris] | tatane rusak | wus bubrah bosah-basih ||

66. Radèn Padurêksa tandange lir yaksa | sinasog mring wong Bali | pan nora rinasa | upama panjang putra | sinasog ing gadhong pari | wong Balambangan | pêrange wus kalindhih ||

67. lir andaka pêrange Ki Padurêksa | sarira kuthah gêtih | pangagone basah | wong Bali sampun bubar | ya ta kasaput ing wêngi | mundur kang yuda | sakèhe wong Matawis ||

68. pan wong Bali Balambangan lakung susah | manahira atitrim | prang raina kalah | kathah longe kang pêjah | yèn wêngi dipun amuki | akathah pêjah | gègère sabên wêngi ||

69. kang anama Rahadèn Wangsakartika | pangamuke ing wêngi | Radèn Padurêksa | pangamuke raina | mila wong Bali atitrim | wong Balambangan | pan sami anglalosi ||

70. prajurite sêmana akathah pêjah | gêgêdhene wus mati | iya kalih pisan | wong Bali sampun sirna | kang urip alalos mulih | wong Balambangan | bubarira ing wêngi ||

71. byar raina wong Mataram wus uninga | yèn musuhe wus gusis | anulya têngara | angajak ngrasang kutha | karsane abêboyongi | sampun lumampah | wong cili jêjarahi ||

72. Ki Mas Kêmbar sêmana [sêma...]

--- [f. 277r] ---

[...na] sampun kapêdhak | sigra dipun cêkêli | pan sampun binêsta | wong cili binêdholan | wong dalêm wus dèn boyongi | yèn ana băngga | wasisan dèn patèni ||

73. Balambangan pan samya ngusi ing arga | ajar kang dipun usi | wastane punika | nênggih Ajar Saloka | wong Mataram anututi | akathah pêjah | dèn amuk datan pulih ||

74. sampun katur mring Pangran Silarong ika | ya ta kinèn ngugahi | kang para sêntana | anulya ingugahan | samya angêbat mring ngigil | wong Balambangan | pan sampun dèn tumbaki ||

75. Kyai Ajar Saloka nulya kapêdhak | sigra cinêkêl wani | pan sampun binasta | binêktèng pasanggrahan | ingaturakên tumuli | Ajar Saloka | jêjêr tan arsa ligih ||

76. Adipati Prigalaya panasbaran | ki ajar dèn parani | jinêglong aniba | ajar sampun asila | Ki Prigalaya linirik | yèn angucapa | wong iki liwat luwih ||

77. Jêng Pangeran Silarong asru ngandika | hèh sira ki wêwasi | dahwe lakunira | ngukuhi musuh iwang | mêngko sira sun patèni | ajar angucap | pan nora sun gisiri ||

78. taha isun atapa salah balila | apan isun dèn usi | amapag ing pêrang | pan karêpe priyoga | nadyan sun tumêkèng pati | măngsa bakala | wus karsane Yyang Widi ||

--- [f. 277v] ---

79. Balambangan lanang wadon binêdholan | siji tan ana kari | miwah Ki Mas Kêmbar | binêkta mring Mataram | saksana bubar kang baris | wong bêboyongan | lumampah anèng ngarsi ||

80. tan kawarna laminya anèng ing marga | sampun prapta Matawis | lajêng asewaka | dhumatêng pagêlaran | sri bupati sampun mijil | kang nglurug prapta | prasamya awotsari ||

81. sampun katur sasolahira ayuda | dhatêng sri narapati | hèh ta Mêrtalaya | Si Kêmbar uculana | mêsakake bocah cili | pan milu apa | Mêrtalaya wotsari ||

82. ulihêna mring nagara Balambangan | ngayumana kang kari | nyandhanga supata | yèn balilaa mringwang | aja anêmahi bêcik | wus sinupatan | ingatêrakên mulih ||

83. sigra bubar sri narendra sinewaka | kandhêg ing srimanganti | sigra saradula | tinimbalan wus prapta | nulya majêng awotsari | nuwun panduka | sang nata ngandika ris ||

84. kaya ngapa polahe ta ariniwang | kang tinanya wotsari | gih rayi panduka | tangkêpipun awignya | sarêng risaking ajurit | Ki Padurêksa | angawaki pribadi ||

85. pangamuke lir macan angsal bayangan | batên pasah ing wêsi | wong Bali kèh pêjah | watên sadulurira | kang mangsah

--- [f. 278r] ---

ngamuk ing wêngi | Wangsakartika | punika wastanèki ||

86. pan karuwun putranipun Prigalaya | ikang dados wêwêri | kang paduka bucal | dhatêng ing Pasêdhahan | punika ikang ajurit | wong Balambangan | kawonipun ing wêngi ||

87. saradula têlas ature sadaya | lèngsèr sri narapati | malêbèng kadhatyan | tan winarna sêmana | sampuning alami-lami | ing dina Soma | sri nalendra dyan mijil ||

64. Mijil

[Wadya Mataram lumurug dhateng Sumedhang kaliyan Ngukur. Nagri Ngukur kaliyan Sumedhang bedhah. Adipati Sumedhang dados boyongan Mataram.[52]]

1. amawi kampuh sri narapati | abusana kaot | apêpaès lir Parta baguse | kang wong mulat samya lênglêng brangti | duk miyos tinangkil | upacara mêthuk ||

2. kang lumampah ngarsane nrêpati | cèrèt lan pangidon | prangmadani anjrah pawohane | puh jênggi kandhaga sawunggaling | banyak dhalang kering | cêpuri nèng pukur ||

3. orêg kabèh sagunge kang nangkil | bêbisik punang wong | sri narendra ika busanane | pan luwihi sagung ikang nangkil | sakèh pra dipati | tumukul artakut[53] ||

4. lamun ana mêmadha nrêpati | pangagone kang wong | kinèn mundur dening ing kancane | sinung basa tan wruh ing prayogi | undurnya adingkik | wus têbah lumayu ||

5. wus asalin nulya nangkil malih | warnanên sang katong | wus pinarak ing singasanane | asung sipta sakèhe

--- [f. 278v] ---

kang nangkil | sagung para mantri | aligih tumukul ||

6. tan ana syara ikang kumrisik | miwah kang kêkayon | datan ana obah sakathahe | têkan pêksi tan ana kumrisik | kêmasan lan gêndhing | lawan manuk êngkuk ||

7. mung puniku ikang angunèni | pinirsa dening wong | lakung rêsmi karungu syarane | wus dangu pinarak sri bupati | gènira tinangkil | ngandika sang prabu ||

8. amariksa kathaning ajurit | Balambangan kang wong | sapa ikang amajok[54] jurite | sami matur kang umiring jurit | anênggih rumiyin | kang rosa prangipun ||

9. kang nadhahi pangamuking Bali | jêjênêng sang katong | Padurêksa kang majok jurite | wontên sadhèrèkipun satugil | kang ngamuk ing wêngi | lakung sêktinipun ||

10. pun Wangsakartika wastanèki | ngandika sang katong | iku sapa mêngkono jênênge | dening isun ta durung udani | sigra awotsari | kang dinangu matur ||

11. kriyin anakipun paman aji | Prigalaya kang wong | ikang dados wêwêri nagrine | rumiyin kang sêkti lampah maling | katur paduka ji | rumuhun tinundhung ||

--- [f. 279r] ---

iku wani lampus ||

13. alah sira timbalana aglis | sebaa maringong | lan si adhi Padurêksa mangke | sun jujung luguh iya Dipati | Têpasana adi | ngabèi ranipun ||

14. ajajara sagung sêntanèki | sèwu ligihnya wong | pra sêntana angastrèni kabèh | sigra jêngkar sang nata tinangkil | malêbèng jro puri | para garwa mêthuk ||

15. kawarnaa laminya ing mangkin | midhangêt sang katong | ing Sumadhang Ngukur pambalike | lakung dukane sri narapati | wus miyos tinangkil | wadya gung supênuh ||

16. para mantri wus samya udani | yèn duka sang katong | mukanira konjêm siti kabèh | lakung ajrih ing sri narapati | tan ana kumrisik | prasamya tumukul ||

17. sêmu duka sang nata dènnya ngling | dhatêng wadyanya wong | ing Sumêdhang lan ing Ngukur mangke | ikang wani mring isun abalik | gêcêkên tumuli | sanêgara Ngukur ||

18. para tumênggung mangkata aglis | lan sabalanya wong | lurugana ing Ngukur dèn age | lan tumpêsên sakathahing jalmi | sok lananga ugi | aja na kang kantun ||

--- [f. 279v] ---

anglurug ||

20. para mantri kang kinèn wotsari | ngandika sang katong | lamun kalah wong Ngukur jurite | lah tumpêsên aja na kang kari | kang kinon wotsari | sigra nêmbah mundur ||

21. wus lumampah sakathahing mantri | wong Bagêlèn kulon | wong bumija mêtu nêgarane | wong pasisir kulon dèn utusi | prasamya prajangji | Banyumas akumpul ||

22. kawarnaa pan sampun apanggih | gêgaman agalong | ing Banyumas goning kumpul kabèh | wus arêmbug bubar para mantri | tan kawarnèng margi | wus prapta ing Ngukur ||

23. wong pasisir êlor dèn barisi[55] | wong Banyumas kulon | wong Bagêlèn kidul barisane | wong bumija wetan dèn barisi | wus atêmu jurit | kuthane kinêpung ||

24. ing wong desane wus dèn bayongi | ikang lanang kang wong | pinatenan pan têkan larene | arsa angamuk datan kuwawi | wong kutha atitrim | malah kongsi kuru ||

25. sampun rêmbag niyakèng Matawis | ngrasang kutha kang wong | pra dipati mantri rêmbug kabèh | sigra akèn atêngara aglis | gêgaman wus mijil | sarêng akatipun ||

26. wong jro kutha ramya èstri nangis | gègèr jaba awor |

--- [f. 280r] ---

bupatine wus mênthil atine | prajurite tan kêna tinari | wus angrasa mati | budinipun tagung ||

27. wong Mataram samya anglêbêti | wong kutha ariyon | ikang wani tan rêmbug bature | kang mangsah sèkêt sawidak mati | sigra alêbêti[56] | wong kutha tinumpu ||

28. Adipati Sumêdhang wus kêni | binasta punang wong | sajroning kutha binayongan kabèh |[57] gêdhe cili datan wontên kari | wus ginawa mijil | tangisira umyung ||

29. wong ing Ngukur kang dipun patèni | cacah sèwu kang wong | sampun bubar sadaya barise | tan kawarna lampahirèng margi | wus prapta Matawis | katur mring sang prabu ||

30. pan ing Ngukur sampun kawon jurit | èstri ambaboyong | sampun tumpês sadaya lanange | lakung tusthane sri narapati | tan winarnèng kawi | ya ta sang aprabu ||

31. salaminya sultan madêg aji | kadhatone roro | ing sagara kidul satugile | Nyai Kidul kagarwa nrêpati | mila sri bupati | kalih puranipun ||

32. Ni Rara Kidul puniku pêri | parayangan kang wong | apan dudu manusya jatine | nanging têrah manusya kariyin | putraning wong sêkti | ikang asêsunu ||

33. duk pêputra apan lagya brangti | mulat mring wong wadon | sarêng korud putra lan putrine | saking karsaning Yyang Kang Linuwih | rasanya [rasa...]

--- [f. 280v] ---

[...nya] anunggil | dadi Nyai Kidul ||

34. kajêng sultan karsa acangkrami | bubar sing kadhaton | Pamancingan sinêdyèng kalbune | sampun prapta têpining jaladri | kang prayangan pêri | sadaya amêthuk ||

35. nyai rara pan sampun lumaris | amêthuk sang katong | êjim pêri padha ngiring kabèh | nampani ampilan nèng pasisir | sang nata kinanthi | dening Nyai Kidul ||

65. Kinanthi

[Kanjeng Sultan Mataram pepanggihan kaliyan nyai rara Kidul.[58]]

1. upacarane sang prabu | tinămpa dene ing pêri | sarupane upacara | pêri ikang anampani | manusya datan uninga | gêgawane dèn gêntèni ||

2. sadaya sami gêgêtun | kawarnaa sri bupati | lumampah kêkanthèn asta | sampun lumampah jaladri | kadi ngambah ing dharatan | sakêdhap datan kaèksi ||

3. dening wadyabala agung | atembak pigir jaladri | sami wontên Pamancingan | ênggone nganti ing gusti | kawarnaa sri narendra | anèng têngahing jaladri ||

4. prapta ing kadhaton sampun | alun-alunya arêsik | wancak sujine salaka | galedheganipun wêsi | botrawi angapit lawang | binatur sela cêndhani ||

--- [f. 281r] ---

apêntil ||

6. sri nalendra nulya laju | kandhêg ing witana asri | siniwi jim parayangan | bangsal pangrawitnya adi | sêsaka sami tambaga | sirapnya salaka putih ||

7. binabatur ing parunggu | ing luhur salaka putih | palênggahaning witana | sami kancana kinardi | pinatik ing nawa rêtna | lêluhure sutra putih ||

8. cinêplok kancana wungu | pinatik ing rêtna adi | kadi thathit aliwêran | dinulu lir lintang ngalih | palataran sinêbaran | sêsotya kang alit-alit ||

9. Nyi Rara Kidul umatur | dhatêng kang raka nrêpati | sultan panduka katuran | pinarak sajroning puri | sri narendra sampun bubar | sigra migah ing sitigil ||

10. kajêng sultan nulya laju | pinarak ing dalêm puri | alênggah kathil rinukma | saosan sampun sumaji | nyai rara tan atêbah | aligih sira sumandhing ||

11. pasareyan kêndhung-kêndhung | pinalisiran cawêni | cinêplok ing nawa rêtna | buntare mawi kêkitir | rênyêp-rênyêp alyir lintang | kadya kasyargan angalih ||

12. sultan migah jinêm arum | nyi rara tansah kinanthi | sampun prapta pasareyan | sêmana sami aguling | tutug gènnya sacombana | wus bêdhah kutha ing Mêsir ||

13. Nyai Kidul sigra matur | dhatêng kang raka nrêpati | kawula atur uninga | dhumatêng paduka aji | mèh

--- [f. 281v] ---

puput jênêng panduka | wontên karsane Yyang Widi ||

14. nanging kantun kalih usum | panduka yèna suwawi | pindhaha saking Mataram | atilara wadya mantri | putra kalihan sêntana | muwah garwa sri bupati ||

15. pasthi panduka pukulun | igih batên angêmasi | dhatêng ahir jaman pisan | gumujêng sri narapati | kamangkara sira mirah | gènira asih mring kami ||

16. kaya ngapa mirah isun | yèn kalakona angalih | dening saking marmanira | ya tarima isun yayi | mendah ucape ing jaman | ngaliha saking Matawis ||

17. sakèhe lêluhur isun | pinêtêk anèng Matawis | wong Jawa yutan awêndran | sêbute duk têksih urip | pan isun jatining jalma | pasthine kalamun mati ||

18. sakathahe kang tumuwuh | iya wijil saking jalmi | êjim pêri parayangan | miwah setan lawan iblis | tan padha lawan manusya | sakèhe ikang kumêlip ||

19. amiyarsa Nyai Kidul | pangandikane nrêpati | akèh karasa ing nala | sumukêm sarwi anangis | angrasa yèn kabênêran | datan bisa anauri ||

20. sang dyah nangis pangkonipun | sêsambate ngasih-asih | umatur dhatêng kang raka | dhuh kakang Sultan Matawis | amba gusti anênêdha | dadosêna jalma malih ||

21. pan panduka ratu agung | trusing tingal tur asêkti | kasusra ing tanah Jawa [Ja...]

--- [f. 282r] ---

[...wa] | yèn panduka ratu adi | sakalir kang pangruwatan | tan watên angkêr kang sungil ||

22. panjênêngan sang aprabu | apan sampun dèn idèni | saking nêgari ing Mêkah | ing Jawi tan wontên tandhing | jumênêng Sultan Mataram | sagung ratu sami ngabdi ||

23. amba ruwatên pukulun | pan kawula asal jalmi | sri narendra angandika | dhuh agèr pan nora kêni | wus pasthi karsaning Sukma | datan kêna owah gisir ||

24. dening sira lamun tuhu | asaling manusa dhimin | ing besuk ari kiyamat | sira nunggal lawan mami | sang dyah anangis alara | sêsambate amlasasih ||

25. akathah sêsambatipun | sumungkêm pakoning laki | sarwi anyêkêli asta | dhuh kakang Sultan Matawis | ruwatên sarira amba | kapengin dadosa jalmi ||

26. sang nata aglis anulung | anyêndhal cindhe sumampir | sang dyah pan sampun ingêmban | rinungrum ingarih-arih | binêkta marang ing taman | ngidêrakên sarwa sari ||

27. totonan asri dinulu | bêbatur salaka putih | binacingah ing kancana | jambangan gêdhah ngidêri | binatur salaka pêthak | gêdhah biru gêdhah abrit ||

28. lir kasyargan yèn dinulu | warnane kang taman sari | warnanên sri naranata | kang tansah angarih-arih | dhatêng sang dyah ayu rara | kang tansah dèn pituturi ||

29. sang dyah ayu nulya lipur |

--- [f. 282v] ---

binêkta kondur sang dèwi | pinarak bale kancana | tinatrapan ing rêtna di | tinurut ing nawa rêtna | pigire dhinandhang gêndhis ||

66. Dhandhanggula

[Kanjeng sultan Agung ing Mataram séda. Pangéran Arya Mataram anggentosi jumeneng nata, ajejuluk kanjeng susunan Amengkurat. Pangéran Alit kabujuk déning Pasingsingan supados malik tingal dhumateng kanjeng susunan Amengkurat.[59]]

1. warnaning rêtna pating parêlik | kajêng sultan pinarak kalihan | sang dyah liyangan pakone | mring raka sang aprabu | sarya mucang sang mindha Ratih | sang dyah tansah ingaras | dhatêng sang aprabu | sang rêtna kongah-kangihan | sarya mèsêm umatur maring sang aji | dhuh kakang sri narendra ||

2. igih amba ngaturi prayogi | kagêngan dalêm dhuwung wasiyat | sakêmbaran ikang tulèn | pun Sêngkêlat puniku | kabucala salah satugil | kawula ikang ngraksa | watên samodra gung | sampun makèwêdi lampah | yèn panduka kinarsakakên Yyang Widi | mantuk ing rahmatulah ||

3. pasthinipun punika dèn waris | rêrêbatan dadya tanah Jawa | kêkalih ing nrêpatine | pasthi kalamun rusuh | ewad-èwêd bala Matawis | satêmah pêpêrangan | dados jagat rêtu | jêng sultan alon ngandika | iya bênêr karsanira iku yayi | pemutira maringwang ||

--- [f. 283r] ---

[...ra] Kidul tur sêmbah | amba tumut andhèrèk panduka aji | yèn sampun praptèng pura ||

5. amba mantuk dhatêng ing jaladri | kajêng sultan kang garwa ingaras | sarwi kinanthi astane | sigra sang nata kondur | ginarêbêg êjim lan pêri | kang bêkta upacara- | nira sang aprabu | yèn tinon pating galêbyar | ikang ngampil nanging datan na kaèksi | lumampah nèng samodra ||

6. sri narendra kadya ngambah siti | tan adangu rawuh Pamancingan | wong Mataram taksih andhèr | kagyat sarêng andulu | rawuhira sri narapati | sagunge upacara | tinampanan sampun | mring wadyabala manusa | gènnya pasrah datan pae lawan jalmi | nanging tan katingalan ||

7. bayu badra lesus kang angiring | pacawura[60] wus sirêp sadaya | wangsul maring samodrane | gumêrah syaranipun | sabên-sabên sri narapati | cangkrama mring samodra | gilir mring Nyi Kidul | kang ngadhaton nèng samodra | pan mêngkana kondure saking jaladri | ingiring păncawura ||

--- [f. 283v] ---

marga ||

9. rawuh kadhaton sri narapati | alon umatur wau nyi rara | gusti kawula mit mulèh | sang nata ngandika rum | sarya ngaras awanti-wanti | sun mirah tilarana | gantèn ikang arum | sun karya têtamba brăngta | sang dyah jiwit Nyai Kidul mring sang aji | lamis têmên si jênat ||

10. atur gantèn sang dyah saking lathi | tinampanan dening sri narendra | tinarimèng ing wajane | ingaras sang lir santun | wanti-wanti tan kêna tangkis | lèsèr saking ngayunan- | ira sang aprabu | sang nata anut ing tingal | sang dyah nolih wus lêpas datan kaèksi | warnanên sri narendra ||

11. angadhaton pinêthuk ing cèthi | para garwa amêthuk sadaya | wus prapta ing dalêm gêdhe | laminya tan kawuwus | sajênênge Sultan Matawis | apan sampun pêputra | kalih samya jalu | ikang sêpuh rajaputra | kêkasihe Pangeran Arya Matawis | sampun amawi krama ||

12. asal putranira Pangran Pêkik | Surapringga panggih naking-sanak | Ratu Pandhan patutane | putra kang anèm wau | kêkasihe Radèn Mas Alit | punika dèrèng krama | apan maksih timur | Ki Tumênggung Danupaya | kang agadhuh[61] maring Radèn Êmas Alit | wontên Kadanupayan ||

13. winuwusa wau [wa...]

--- [f. 284r] ---

[...u] sri bupati | sarawuhira saking samodra | wus kalih warsa lamine | jangkêp ing pemutipun | Nyai Kidul maring sang aji | marêngi karsani Yyang | gêrah sang aprabu | datan arsa ingusadan | para garwa atap angadhêp sang aji | alon dènnya ngandika ||

14. Wiraguna kang kinèn nimbali | tan adangu wus praptèng ngayunan | sang nata alon dêlinge | Wiraguna sirèku | lumakua marang jaladri | labuhên kêris iwang | Si Sangkêlat iku | buwangên maring samodra | iya aja iku angewuh-ewuhi | iya sapukur iwang ||

15. aja kongsi ana ratu kalih | yèn maksiha roro kang wasiat | pasthi dèn waris karone | rêbutan madêg ratu | dadya rusuh ing tanah Jawi | Wiraguna tur sêmbah | sampun tampi dhuwung | lèngsèr saking ing ngayunan | tan winarna Wiraguna lampahnèki | prapta pigir samodra ||

16. ngadêg anèng pigiring pasisir | Wiraguna sigra mring samodra | sarya pinandhi dhuwunge | ya ta watên kadulu | alun agêng wau dhatêngi | gênge sagunung anak | kagyat duk andulu | Ki Tumênggung Wiraguna | dyan binucal dhuwung Ki Sangkêlat aglis | maring sajro samodra ||

--- [f. 284v] ---

[...ndur] | lampahe datan kawarna | sampun prapta ngarsane sri narapati | Tumênggung Wiraguna ||

18. Wiraguna matur awotsari | sampun katur ing sapolahira | duk watên ing samodrane | jêng sultan manthuk-manthuk | sampun têlas aturing rèki | kajêng sultan sinundhang | dening para arum | sang nata aris ngandika | Wiraguna pêpêkên sêntana mami | miwah uwa Purbaya ||

19. apadene putranisun kalih | Wiraguna tur sêmbah duk mêdal | datan kawarna lampahe | kang tinimbalan wau | Panêmbahan Purbaya prapti | muwah para sêntana | putra kalih rawuh | jêng sultan alon ngandika | Panêmbahan Purubaya dèn bisiki | mila uwa ngong undang ||

20. manira uwa wus praptèng jaji | wus pinasthi prapta ngajal iwang | sihi[62] Yyang prapta ing mangke | uwa dèn pênêd kantun | pan manira botên mêmêling | măngsa bodhoa dika | amamong kang kantun | manira sampun pracaya | Panêmbahan Purbaya waspane mijil | sarya lon aturira ||

21. sapa sitên kang yogya nguyuni | ing Mataram sapukur panduka | jêng sultan pangandikane | lah uwa karsanisun | yèn panuju lan dika benjing | putu dika Ki Arya | Mataram puniku | andika karya pusaka | pan puniku ikang tuwa putra mami | mung Ki Arya Mataram ||

22. dening putu dika Ki Mas Alit | gih milua mukti [mu...]

--- [f. 285r] ---

[...kti] nèng Mataram | jêng sultan têlas wêlinge | Gunung Mrapi gamlêdhug | udan salah măngsa dhatêngi | samodra lir kinocak | ing sagara kidul | jêng sultan nulya sinundhang | sampun mampad sri narendra ing Matawis | tangis umyung gumêrah ||

23. para garwa miwah para sêlir | putra kalih anyungkêmi pada | jro pura gumêr syarane | gègèr puyengan umyung | sêsambate wong jroning puri | akathah piniyarsa | lakung kawlasayun | ya ta wau kawarnaa | ikang layon jêng sultan wus dèn sirami | lajêng nulya ngulêsan ||

24. ki pangulu sampun dèn timbali | kêtib modin wus prapta sadaya | kang layon sinalatake | sampuning prahat wau | ikang layon mugèng ing kathil | binêkta pra ulama | mring astana sampun | kang para garwa karuna | tan kawarna layon wus prapta Magiri | sampun manjing kaluwat ||

25. kang amêtêk sampun bubar mulih | kawarnaa wau jroning pura | pra garwa kathah solahe | samya awayang-wuyung | sakalakung gènnya mlasasih | Pangran Arya Mataram | kang tansah rinubung | dening ibune sadaya | miwah sêlir pêpingitan sami nangis | sêsambate mlasarsa ||

--- [f. 285v] ---

Mataram | anèng alun-alun | para mantri magêlaran | myang satria angrêmbag badhe nrêpati | mila mêpêk sadaya ||

27. kawarnaa panêmbahan nênggih | Purubaya wus prapta pasowan | alênggah ing dhêdhampare | pangandikanira sru | wong Mataram wruhaning rèki | nêgara ing Mataram | isun kang paluguh | nora nanane sang nata | iya isun kang marentah ing Matawis | sapa ikang malanga ||

28. lah têkakna karosanirèki | sarupane sêntana Mataram | isun musuhira kabèh | pra sêntana tumukul | miwah para dipati ajrih | mantri takut sadaya | tan wontên kang purun | mring Pangeran Purubaya | samya anut tan ana suwalèng karsi | mring Pangran Purubaya ||

29. Panêmbahan Purubaya aglis | ikang wayah anulya cinandhak | Pangran Arya Matarame | linigihakên sampun | ing dhêdhampar gadhing rinukmi | kasur babut sinulam | linigihan sampun | Jêng Pangeran Purubaya | sigra lèngsèr pinarak lan pra dipati | ajajar lan sêntana ||

30. sakathahe mantri ing Matawis | tan anyana Pangeran Purbaya | lamun mêngkono karsane | dadya saya atakut | sakathahe wadya Matawis | jumurung karsanira | tan wontên kang nyêndhu | muwah kang para sêntana | sêpuh anèm sadaya samya ngastrèni | dhatêng sri naranata ||

31. sayid sarip miwah para aji | pra pandhita ngastrèni sadaya | pangulu kêtib mèrbote |

--- [f. 286r] ---

pandongane jumurung | yèn Pangeran Arya Matawis | dadya natèng Mataram | amêngku kadhatun | jêjuluk Kanjêng Susunan | Amêngkurat Senapati Ngalaga Di | jêjuluk Ngabdulrahman ||

32. Sayidina Panataagami | wong Mataram pan atrap sadaya | miwah pra dipati kabèh | măncanêgara takut | wong pasisir prasamya ajrih | tan winarna laminya | gènnya madêg ratu | ing Mataram bangun karta | wus kasusra ing tanah sabrang nrêpati | ratu tanpa sisihan ||

33. tan winarna laminya ing makin | sri nalendra arsa sinewaka | ing dina Soma mangsane | upacara wus mêthuk | sri bupati anulya mijil | ginarêbêg badhaya | gunge pitung lajur | sami lumampah ing ngarsa | samya ngapit upacaranira asri | kuthuk lawan lantaran ||

34. kêkacu mas lawan sawunggaling | kacapuri gandhèk mugêng ngarsa | ardawalika jajare | waos ampilanipun | samya ngapit ing kanan kering | pêdhang lawan sêrampang | kang parêk sang prabu | magêrsarine akapang | tawok tulup panah tamèng lawan tamsir | amyang kang tumbak sulam ||

35. priyataka mugèng ngarsa têbih | saragêni ajajar atarap | gandera ngapit margane | sang prabu wus tumurun | ing sitigil lampahnya aris | dhatêng bangsal Witana | pagêlaranipun | wus pinarak ing dhêdhampar | sri narendra warnane tuhu apêkik | prabu taksih taruna ||

36. cahyanira sang nata [na...]

--- [f. 286v] ---

[...ta] nêlahi | warnanira lir pendah sêsăngka | mêntas kagrahanan têrange |[66] riyêm-riyêm asêmu | cahya wênês lir mas sinangling | lir Yangyang Kamajaya | sêdhênge tumurun | saking syarga maring donya | wong Mataram sadaya awêdi asih | mring Sang Prabu Mêngkurat ||

37. kang sewaka ngapit kanan kering | ing wuri gêdhong lawan Kaparak | lan wong Pamajêgan andhèr | lakung asri dinulu | Jagabaya ing kanan kering | sisih wong Nyakragnyana | Pinilih sumambung | Kartiyasa Wisamarta | lan Miyangga Udamaga sisihnèki |[67] Katagung[68] jajarira ||

38. Wirabraja seba wus asisih | Brajanala miwah Patrayuda | Kanoman ika jajare | Gandhèk seba nèng ngayun | mantri anom rada kapering | lan wong Singanêgara | sisih Martalulut | Margăngsa Gawong jajarnya | Suranata kapering jajar lan Carik | Niyaga wuri wetan ||

39. lan wong gamêl ing ngarsa kapering | pan punika anangkil sadaya | pra dipati ngarsa kabèh | sêntana pinasêpuh[69] | Jêng Pangeran Purubayèki | Pangeran Silarongan | wau jajaripun | lan Pangeran Prigalaya | Têpèngsana Prawiratruna anangkil | lan Pangran Martapura ||

--- [f. 287r] ---

[...n] Radèn Wiramantri | Radèn Wiradipura ||

41. pan punika sêntana nrêpati | têksih kathah ikang kalakungan | para mantri tanbuh kèhe | Tumênggung Singaranu | pan punika pêpatih jawi | anambungi sêntana- | nira sang aprabu | numbakanyar sinambungan | wong pasisir sadaya sami anangkil | miwah măncanêgara ||

42. ikang sadhèrèk sri narapati | Jêng Pangeran Alit namanira | Danupaya pamomonge | ajêjuluk tumênggung | cinarita Pangeran Alit | dawêg kumala-kala | ika wayahipun | nanging dèrèng mawi krama | pan wus anangkil mugèng ngarsa nrêpati | jajar para sêntana ||

43. angandika alon sri bupati | lah sakèhe wong isun Mataram | padha anyithaka kabèh | ing mangke karsanisun | kutha Karta isun alihi | sun karya kutha bata | Palèrèd ing besuk | ing tilase kanjêng rama | sun tan purun iku arsa ngong isêri[70] | karya yasa priyoga ||

44. lan maninge isun mirsa warti | Balambangan pan agung dèn rêbat | dening wong Bali wartane | iya Si Tawangalun | kang lumayu ngungsi ing Bali | eyang dika pikira | ing sapênêdipun | punapa dadosa lampah | alon matur Panêmbahan Purbayèki | igih anggèr sandika ||

--- [f. 287v] ---

igih măngsa boronga | panduka pukulun | panêmbahan angandika | yèn bêcike payo linakonan malih | amatah pra dipatya ||

46. sri nalendra angandika malih | hèh Tumênggung Wiraguna sira | lawan Si Danupayane | karo sira ngong utus | angluruga bang wetan malih | miyanga Balambangan | ya Si Tawangalun | iku sira kênakêna | apan iku kang rêmbug lawan wong Bali | Wiraguna tur sêmbah ||

47. Pangeran Purbaya matur aris | yèn suwawi lan karsa sang nata | yèn rencang watên unggule | pinindhahan sadarum | botên sande ing benjing malih | agèr dasdos[71] bêncana | sapangigêlipun | sri narendra angandika | igih eyang măngsa bodho kang lumaris | pênêde binoyongan ||

48. sampun jêngkar sang nata tinangkil | wus malêbêt marang dalêm pura | warnanên para mantrine | Tumênggung Singaranu | pan wus undhang mring wong Matawis | padha sira nyithaka | Palèrèd gènipun | aturing mantri sandika | kawarnaa Tumênggung Wiragunèki | sampun sami adadan ||

--- [f. 288r] ---

[...ragunèki] | Tumênggung Danupaya ||

50. sakancane pan sampun lumaris | Wiraguna lawan Danupaya | miwah mantri panêkare | kalawan ki tumênggung | ing Mataram ika tinuding | mring pasisir sadaya | ikang jaga laut | kinèn sami prayitnaa | mung dipati ing Sampang datan lumaris | taksih anèng Mataram ||

51. tan winarna kang anglurug mangkin | kawarnaa kang kantun nêgara | pra dipati sadayane | akarya kutha sampun | wong Mataram anambut kardi | ênêngêna sêmana | gênti kang winuwus | Pangeran Alit kawarna | duk pinarêk ing dalêmira siniwi | Tumênggung Pasingsingan ||

52. umarêk dhatêng Pangeran Alit | anakira wasta Agrayuda | amung puniku rewange | pun Pasingsingan matur | kadospundi panduka gusti | dhatêng eca kewala | kawula anuhun | ing mangke paran kang karsa | raka dalêm sampun jumênêng nrêpati | panduka têka eca ||

53. jêng pangeran arya ngandika ris | apan isun tan nêdya mangkana | mring kakang êmas jênênge | iya sanak ngong sêpuh | pan prayoga jumênêng aji | gêntèni kanjêng rama | wong Mataram rêmbug | apan iya sanak tuwa | Pasingsingan yogya ingong kabêktini | iku gêntine yayah ||

54. Pasingsingan umatur wotsari | adhuh gusti agèr kamangkara | jêng panduka pangandêle | pangraos [pangra...]

--- [f. 288v] ---

[...os] amba iku | datan eca panduka gusti | dening tingal kawula | panduka pukulun | sinami kalih kawula | botên pantês sadhèrèke sang nrêpati | têksih nglampahi lara ||

55. pan kawula atas mirsa warti | wêwêlinge rama jêngandika | ing Mataram sapukure | kinèn sami apatut | pan paduka kinèn amukti | sosoraning narendra | ing mangke pukulun | panduka têksih anistha | têksih sami kalihan mantri Matawis | punika atur amba ||

56. raka dalêm yèn sêdya abêcik | pan panduka sinung kawibawan | linuhurakên ligihe | kitên amba pukulun | dipun dalih ngèwêd-èwêdi | mila ujuk kawula | gusti mangke mupung | wong Mataram kathah kesah | ikang kantun pan sami anyambut kardi | kathah kang wong ngrasula ||

57. lan malihe kawula akait | kalih mantri Mataram sasigar | kados kawula kajênge | samangsane pukulun | jêng paduka nidaki[72] jurit | pasthi tumut kewala | rencang aparêmbug | kamanisên Pangran Arya | Pasingsingan aja atari mring kami | isun darma angapa ||

--- [f. 289r] ---

[...ngajêng-ajênge] kang sih | susunan ing Mataram ||

59. jêng pangeran angandika aris | yèn mêngkono iku karsaniwang | nanging ta dipun arèrèh | sun pikire rumuwun | lan maninge ana sun anti | si bapa Danupaya | lagi lunga nglurug | nêmbah matur Pasingsingan | kadêr pintên angantos tiyang satugil | mumpung ing kala măngsa ||

60. pan kawula ing mangke puniki | apan sampun dipun kira-kira | dening wong Mataram kabèh | winastanan ajujung | mring paduka madêg narpati | yèn botên tumuntêna | pan kawula lampus | susunan sampun miyarsa | apratela yèn amba abêbotohi | angangkat mring panduka ||

61. igih ing atur kawula gusti | mring panduka yèn suwawi karsa | kawula purih silibe | sêmăngsa-măngsanipun | katungkula wadya Matawis | kula amuk kewala | sing pasohan kidul | igih gusti jêngandika | lamun wontên gègèr wadya ing Matawis | tuwan sampun salaya ||

62. jêng pangeran angandika aris | Pasingsingan apa karêpira | isun têka milu bae | Ki Pasingsingan matur | agèr sampun sumêlang galih | paduka dèn pracaya | mring amba pukulun | arsa mêdal pirêmbagan | Pasingsingan manêmbah anulya amit | mantuk mring wismanira ||

63. tan kocapa Pasingsingan nênggih | kawarnaa Pangeran Purbaya | seba mring kadhaton age | umarêk [uma...]

--- [f. 289v] ---

[...rêk] mring sang prabu | sampun prapta sajroning puri | nulya atur uninga | ingandikan sampun | sapraptanira ngajêngan | ya ta ligih ing ngarsanira nrêpati | sang nata angandika ||

64. lah ta eyang wontên karya gati | kadingarèn malêbêt ing pura | pangeran alon ature | kawula asung wêruh | rayi dalêm Pangeran Alit | kala mangke ngabêna | dening pun Tumênggung | Pasingsingan ikang ala | rayi dalêm pinrih puruna nrêpati | angrêbat palênggahan ||

65. lamun botên sinuwuk tumuli | rayi dalêm pêsthi kababaran | igih punika têmahe | pun Pasingsingan baud | igih rayi dalêm narpati | dèrèng wruh ing wêweka | wantu taksih timur | tinuturan ing wong ala | pasthinipun punika dhatêng nuruti | amêngsah mring paduka ||

66. sri nalendra kumêdut kang lathi | amiyarsa ature kang eyang | duka sajro ing kalbune |[73] ya ta ngandika asru | lah ta eyang ing karsa mami | yèn têmên ikang warta | iku karsanisun | Si Tumênggung Pasingsingan | pinatenan wiyahèna yèn tan mati | amêsthi dadi gêndra ||

--- [f. 290r] ---

[...l] atur pamit | ya ta dhatêng sri nata ||

67. Sinom

[Tumenggung Pasingsingan dipunpejahi. Pangéran Alit malik tingal dhumateng kangjeng susunan Amengkurat.[74]]

1. Jêng Pangeran Purubaya | wus mêdal saking jro puri | para mantri ing Mataram | sadaya sampun winangsit | prasamya ngati-ati | datan kawarna ing ênu | enjang malih kocapa | panêmbahan sampun mijil | mring pabatan jênêngi wong nambut karya ||

2. sagunge wadya Mataram | sakeca anambut kardi | ing sapêrnah-pêrnahira | nêngêna ika rumiyin | Pasingsingan winarni | apagunêman puniku | kalihan putranira | Agrayuda wus winêling | alah poma kulup sira angaria ||

3. lan sakulawangsanira | poma dèn samêkta sami | sakapraboning ayuda | dene isun kang rumiyin | namur anambut kardi | bêbata paseban kidul | ing mêngko wan-awanan | wong bêbata yèn wus mulih | sun kokoni sira dèn agêlis prapta ||

4. lawan sagêgamanira | sarupane aja kari | sasampunira mêmêkas | ki tumênggung sigra mijil | saking wismaning rèki | prapta ing paseban kidul | Tumênggung Pasingsingan | lampahe adingkik-dingkik | ngulap-ulap kang nambut karya winawang ||

--- [f. 290v] ---

[...an] | sira ligiha ing ngriki | Pasingsingan sigra lumampah mring ngarsa ||

6. para mantri kinêjepan | sampun uninga ing wangsit | nulya sarêng anêrajang | Pasingsingan dèn suduki | tan kongsi amalêsi | kêrisira datan kunus | Pasingsingan palastra | wadyane kang ngiring-iring | ebat mulat sami lumayu sadaya ||

7. wus tinigas murdanira | nulya jinambak cinaking[75] | sampun sira winadhahan | ngaturkên pangeran aglis | panêmbahan agipih | umarêk dhatêng sang prabu | sarta bêkta mastaka | nêngêna ikang rumiyin | kawarnaa Agrayuda anèng wisma ||

8. sampun katuran uninga | yèn kang rama sampun mati | mustakanipun tinigas | pêjahe dipun suduki | Agrayuda anangis | karsane bela angamuk | sampun ngrasuk busana | nuriga kris wus kulambi | sigra nyandêr Agrayuda ngagêm watang ||

9. kulawangsane tinata | apan ta ical nèng margi | Agrayuda kadhewekan | wus prapta ing păncaniti | pan sampun dèn rakiti | Agrayuda sigra ngamuk | apan ta katadhahan | kuwat pira wong sawiji | Agrayuda patine nèng pamagahan ||

10. wus tinigas jangganira | kocapa sri narapati | sampun ngaturan uninga | Pasingsingan sampun mati | Agrayuda [Agra...]

--- [f. 291r] ---

[...yuda] nusuli | pêjah anèng alun-alun | mustaka wus tinigas | sang nata tumulya mijil | sri narendra sinewa nèng sitibêntar ||

11. sang nata sampun pinarak | bangsal witana nèng ngigil | Panêmbahan Purubaya | sampun marak mring nrêpati | mastaka wus cinaking | pan ingaturakên sampun | jêng susunan ngandika | dhatêng paliwara èstri | sira Tajêm timbalana ariniwang ||

12. adhimas sira undanga | isun lami tan pêpanggih | kangên têmên kang sarira | lawan sapindhahe malih | isun dadi nrêpati | durung aduwe kadhatun | mêngko lagi akarya | si adhi sun kon jênêngi | iya isun dèn karyakêna kadhatyan ||

13. Nyai Tajêm sigra mintar | tan asuwe nulya prapti | ing dalêm Kadanupayan | pangeran sampun manggihi | nulya dhawuhkên aglis | kawula agèr ingutus | ing raka jêngandika | sampeyan dipun timbali | dèn aegal suwawi paduka dangdan ||

14. mila panduka ngandikan | igih dikakkên jênêngi | wong Mataram karya kitha | sigra pangeran agipih | kampuhan sigra mijil | kapal sumaos nèng ngayun | anulya tinitihan | sigra kuda cinamêthi | sêsandêran kapale kajêng pangeran ||

15. tan amawi upacara | tan asuwe nulya prapti | ing alun-alun tumêdhak |

--- [f. 291v] ---

sigra migah ing sitigil | prapta ngarsa nrêpati | pangeran sampun aluguh | sigra sri naranata | mustaka sampun cinangking | dèn ucalkên[76] ing ngarsane arinira ||

16. lah iku adhi rupanya | kang arsa jujung sirèki | Pangeran Kadanuyan |[77] sigra nulya narik kêris | mustaka dèn tadhahi | cinacah-cacah ing dhuwung | sarwi sira ngandika | dening angèmbèt-èmbèti | Pasingsingan patine tigal pocapan ||

17. apan isun nora sêdya | amusuh mring kakang aji | têka sira agêgawa | mati têka nora mati | têka ngrarendah kami | jêng susunan sigra muwus | lah adhi kaya ngapa | ujarira iku adhi | jêng pangeran umatur sarya manêmbah ||

18. igih kakang mas kawula | tan anêdya kang kayèki | balila dhatêng panduka | sampeyan dados nêrpati | gêntosi rama aji | sinêmbah ing wadya agung | dununge sêmbah amba | anglês manahe sang aji | lah yayi mas kêrigên lêlurahira ||

19. lan maninge ariniwang | kaya ngapa sira iki | ujarira sun piyarsa | alêngkara sahing ati | kang rayi awotsari | Pasingsingan polahipun | amba datan uninga | igih karsane pribudi[78] | ila-ila kawula purun panduka ||

20. wus lèsèr saking ngayunan | pangeran kondur agipih | wus rawuh ing dalêmira | lêlurahe dèn timbali | sadaya [sada...]

--- [f. 292r] ---

[...ya] sampun prapti | sakèhe lêlurahipun | wastane kang atuwa | Ănggapatra Ănggapati | Ănggayuda kalawan Ki Patrayuda ||

21. Astrabaya Astranăngga | kalawan pun Astrapati | kalihan Astrawêdana | Wiralodra pan anênggih | punika angabêni | sosorane ing tumênggung | sampun pêpak sadaya | pangeran ngandika aris | lah sakèhe lêlurah isun sadaya ||

22. lah mêngko sira sun gawa | pinundhut dening sang aji | sun ladèkakên sadaya | lêlurah samya wotsari | kawula nuhun gusti | lamun kawula pinundhut | ing raka jêngandika | pasthi kawula yèn mati | jêng pangeran alon dènnya angandika ||

23. pan isun datan uninga | ing karsane kakang aji | buh matia buh uripa | pan isun datan udani | ingong tan uningani | ing karsane kakang prabu | tan kawasa lênggana | lêlurah samya wotsari | aturira samya lênggana sadaya ||

24. adhuh gustiku pangeran | batên wande angêmasi | yèn panduka aturêna | pasthi yèn kawula mati | yèn amba sampun lalis | kadospundi gustinisun | agèr polah panduka | kang abdi yèn wus nêmahi | lêlurahe sami anangis sadaya ||

25. kang anèng jaba miyarsa [miyar...]

--- [f. 292v] ---

[...sa] | ing jêro umyung kang tangis | nulya malêbu sadaya | wus prapta milu anangis | sadaya angaturi | adhuh gusti sampun asung | ya ta Ki Ănggapatra | Ănggayuda Ănggapati | sakancane pan sarêng matur sadaya ||

26. dhuh gustinisun pangeran | punapaa kajêng gusti | yèn kawula sampun pêjah | panduka kantun ing wiking | punapa taksih mukti | maksih jumênêng wong agung | ing pangraos kawula | amba yèn sampun ngêmasi | pan panduka anggèr măngsa sêlayaa ||

27. anjêngêr datan ngandika | miyarsa aturing abdi | kèwêdan sajro wardaya | pangran angandika aris | ing mêngko paran pikir | kabèh sira ingong tantun | para lurah tur sêmbah | ing mangke panduka gusti | sampun umung panduka botên balila ||

28. yèn suwawi sinabilan | karsane sri narapati | pan sampun kawula jangka | yèn panduka masah jurit | wong Mataram sapalih | pan sampun sami arêmbug | samăngsa tumindaka | panduka mangsah ing jurit | wong Mataram sagahe balik sadaya ||

29. jêng pangeran angandika | yèn mêngkono wus abêcik | lah ta payo adangdana | sakapraboning ajurit | ênêngêna [ênêngê...]

--- [f. 293r] ---

[...na] rumiyin | kocapa mangke sang prabu | dangu pangantinira | mring kang rayi nèng sitigil | nganti-anti asuwe tan ana prapta ||

30. sri narendra angandika | mring mantri jêro kêkalih | sawiji Andakawana | siji wasta Ki Sumêngit | lah mintara dèn aglis | egalêna arinisun | payo sira susula | asuwe isun antèni | dyan Sumêngit Andakawana tur sêmbah ||

31. mudhun malayoni kuda | sigra tinitihan aglis | lampahira sêsandêran | tan asuwe nulya prapti | Kadanupayan aglis | kalihnya sampun tumurun | Ki Sumêngit angucap | lah cêkêlên kuda mami | isun kinèn nimbali kanjêng pangeran ||

32. Sumêngit lumêbêt sigra | ing paregolan ningali | gêgaman jêjêl akathah | Sumêngit manahnya miris | iki ta bêbayani | èstu yèn pambalikipun | ngangên-angên ing nala | kaya ngapa isun iki | yèn matura mring sang nata nyata ala ||

33. apan durung babak bunyak | sapa angandêl mring kami | katon angadoni rasa | pasthi isun dèn patèni | nadyan têkènga pati | nglakoni pakoning ratu | sigra lumêbêt sira | Sumêngit amiyak baris | pan ingandhêg dene ikang tugu lawang ||

34. Sumêngit asru

--- [f. 293v] ---

angucap | mêngko aja angadhangi | manira iki dinuta | dening kanjêng sri bupati | nimbali kanjêng gusti | mêngko mandhêga karuwun | isun atur uninga | tumulya matur ing gusti | igih watên utusan raka andika ||

35. angegalakên panduka | kawula andhêg ing kori | jêng pangeran angandika | lah paran karsaning rèki | pra lurah awotsari | sadaya sarêng umatur | suwawi pinêjahan | sampun kantos tur upêksi | pamrih amba sampun age kawênangan ||

36. sampun mupakat sadaya | jêng pangeran sigra mijil | sampun angrasuk busana | sapraptanira ing jawi | Sumêngit wus kaèksi | wadya kinêjepan sampun | apan lagya angucap | Sumêngit anênimbali | tinarajang sinuduk saking ngiringan ||

37. Sumêngit kagyat anjola | sêdhèt nulya narik kêris | sampun kinarubut kathah | datan olih amalêsi | Ki Sumêngit wus mati | Ki Andakawana ngrungu | rame sajro paseban | Sumêngit dipun patèni | nugang kuda sigra turăngga kinêtab ||

38. kuda mamprung sêsandêran | tan asuwe nulya prapti | ing ngarsane sri nalendra | matur sarya kêmpis-kêmpis | kawula nuhun gusti | rayi panduka sang prabu | èstu pambalikira | pan sampun amêpêk baris | abdi dalêm pun Sumêngit pinêjahan ||

--- [f. 294r] ---

39. wau sawiking kawula | sampun lumampah kang baris | karsanipun angamuka | dhumatêng panduka gusti | ajêngêr sri bupati | gènnya amidhangêt atur | aris kang pangandika | lah eyang Purubayèki | kadipundi putu dika tan mundura ||

68. Durma

[Dipati Sampang dipunperjaya déning pangéran Alit. Pangeran Alit kaperjaya déning tiyang Mandura. Wadya Mataram dipunpandhégani tumenggung Wiraguna lumurug dhateng Balambangan sarta Bali. Nagri Balambangan sarta Bali dipunbedhah wadya Mataram.[79]]

1. Panêmbahan Purubaya aturira | sampun karsane Widi | igih rayi tuwan | tan kêna sinawalan | saking tiwase pun kaki | datan kèdhêpa | pitutur angaturi ||

2. lah ta eyang mangke yèn si dhadhi[80] prapta | èstu angantêp jurit | gih paran kang karsa | prayogane ing lampah | nanging sampun têkèng pati | pitên layaknya | pêpati ing Matawis ||

3. atusana ya ewona wadyaniwang | dèn amuk mring si adhi | aja na anglawan | dèn kêpunga kewala | sun prih têka ngarsa mami | mênawi kêna | sun pituturi ririh ||

4. sampun mêdal panêmbahan undhang-undhang | dhatêng wadya Matawis | samya tur sandika | ênêngêna sêmana | warnanên Pangeran Alit | sampun lumampah | sawadyanya angiring ||

5. jêng pangeran wêrnanira kadi bangbang | mudhun saking ing ardi | anyamping samboja | panisêt cindhe kêmbang | rasukan baludru wilis | murub rinenda | lancingan panji-panji ||

6. ajamang mas kinatipa tinatrapan | jimat mail rinakit | dhuwung anyuriga [anyuri...]

--- [f. 294v] ---

[...ga] | Setankobêr wastanya | gumrudug lampahing baris | prapta ing pasar | gègère tan sinipi ||

7. jêng pangeran aris dènnya angandika | hèh sakèhing pawèstri | aja na kang obah | têka apêpasara |[81] măngsa ngaraha wong èstri | pan karsaniwang | kang sun rêbut wong cili ||

8. sampun prapta jêng pangeran pangurakan | dangu gènnya anganti | ing wadya Mataram | kang sampun sêsêmayan | pangeran ngandika aris | hèh wong Mataram | padha angapirani ||

9. sagupane sêmăngsa isun ngamuka | mingêr milu ing kami | mêngko padha cidra | ya ta wong pangeranan | uninga yèn wong Matawis | cidra ngubaya | prasamya anglalosi ||

10. winatara botên lakung kawan dasa | wadyane ikang kari | pangeran ngandika | paran sun yèn mundura | pan wus karsane Yyang Widi | sigra umangsah | sawadya ngamuk wani ||

11. wong Mataram baris ngalun-alun aglar | nulya dèn trajang wani | kang kaparag bubar | tan ana ikang nglawan | mung bature kang kapêncil | wong pangeranan | kang sami dèn patèni ||

12. lêlurahe sami darbèni pangrasa | pan samya anglolosi | wau kawarnaa | dipati ing Mandura | sigra gènnya malayoni | ing karsanira | angaturi prakawis ||

13. sampun prapta ngarsane kajêng pangeran | padanya dèn [dè...]

--- [f. 295r] ---

[...n] sukêmi | aris aturira | dhuh gustiku pangeran | ing mangke ta kadipundi | karsa panduka | kados mêkatên gusti ||

14. pan paduka dening asalah balila | amusuh mring raka ji | nêgari Mataram | igih kagêngan tuwan | kang jumênêng ing Matawis | raka panduka | sampeyan tumut mukti ||

15. raka jêngandika gêgêntos sudarma | amba gusta[82] ngaturi | panduka kondura | sampun kados punika | punapa têmahe gusti | awon kapirsa | ing nagri liyan gusti ||

16. jêng pangeran aris dènnya angandika | Sampang aja baribin | isun kapakêna | pan wus karsaning Sukma | pan isun datan gumisir | talitiniwang | yèn bèbèting Matawis ||

17. nora nana ikang cidra ing wacana | yèn wis ujare uwis | tan wêdi matia | Sampang lah wis mundura | aja sira amalangi | Dipati Sampang | ature ngasih-asih ||

18. datan mamak isun lamun kakang êmas | kang jumênêng Matawis | aja juwêt sira | Sampang lah wis mundura | Dipati Sampang pan têksih | angrangkul pada | tansah angasih-asih ||

19. jêng pangeran sampun liwung ikang manah | sigra anarik kêris | hèh Sampang ta sira | dening paksa kèdhêpa | anulya dipun larihi | cêcêngêlira | Dipati Sampang mati ||

20. pra sêntana Mataram gêgêr sadaya | nèng

--- [f. 295v] ---

sandhaping waringin | loring pagêlaran | Pangeran Silarongan | waskitha gènnya ningali | Dipati Sampang | lamun sampun ngêmasi ||

21. angandika mring sagung wadya Mandura | gustimu wus ngêmasi | gumuling nèng lêmah | ika sira rêbuta | wong Sampang awas ningali | sêntananira | mirsa sarwi anangis ||

22. wong Mandura kumêrab sami karuna | arsa arêbut gusti | pangeran uninga | yèn wong Sampang nêrajang | pan sampun angati-ati | lêlurahira | pan kathah ikang kari ||

23. wong sakawan kalima lan êmbanira | kanêm ikang kêkasih | pan talèdhèk priya | pangeran anêrajang | wong Mandura anadhahi | sinosog watang | kinarutug ing bêdhil ||

24. jêng pangeran pangamukira anêngah | lir Angkawijayèki | rinêbut ing yuda | dening Sata Kurawa | tinumbak ngarsa ing wuri | lêmbing brangkolang | suligi lir garigis ||

25. wong Mandura kathah longe ikang pêjah | kaprawasa ing kêris | pan kakehan lawan | pangeran karepotan | kêna ing dhuwung pribadi | bucêk satuma | pangeran angêmasi ||

26. wong Mataram kumêrab rêbut bêndara | pan sami aningali | kêkêtêg tan ana | lan tatu katingalan | bucêk sarira kaèksi | pangrasanira | pangeran nora mati ||

--- [f. 296r] ---

27. jêng pangeran binabayang mring pagongan | sagunge wong Matawis | kang sami rêrămpa[83] | ya ta para sêntana | atêbah jaja samya ngling | dhuh gustiniwang | sampun karsaning Widi ||

28. Jêng Pangeran Silarong sigra mariksa | apane ikang kanin | katur bucêk ika | pangeran angandika | bêndaraku lamun mati | adate kuna | Si Setankobêr dhingin ||

29. sok tibaa pucuke agawe răndha | ya ta wau kang lalis | jêng pangeran ika | layone wus binêkta | marang ing bangsal pangapit | katur sang nata | duka yayah sinipi ||

30. sigra miyos sang nata lan ibunira | kang rayi dèn tangisi | ibunya karuna | sêsambate mlasarsa | dhuh gusti dika tingali | têtilar dika | tan kêni dèn tuturi ||

31. adhuh nyawa têka nêmahi palastra | anak isun mas gusti | sira kaprawasa | dhuh kaya ngapa êmas | sira nêmahi pribadi | Pangran Purbaya | asru gènira angling ||

32. igih sampun punapa kang rinaosan | sampun karsaning Widi | pan putra andika | umure mung sapala | anulya dipun pênêdi | layon pangeran | warnanên sri bupati ||

33. angandika sang nata atungtung duka | sapa kang anangani | dening wong Mataram | padha alyirkên wêkas |

--- [f. 296v] ---

adhimas kangsi ngêmasi | sigra Pangeran | Silarong matur aris ||

35. wadyèng Mandura kathah êlonge kang pjah | pun dipati ngêmasi | ya ta sri narendra | suka sajro wardaya | arènisun maksih cili | bela dipatya | mendah ta wusa akil ||

36. angandika sang nata ing wadyanira | adhimas sun belani | anulya pinêrang | sang nata bau kiwa | pasah ludira umijil | sang nata mojar | wus lêga ati mami ||

37. layonipun kang rayi dikakkên mêtak | ing astana Magiri | dagane kang rama | pan kocaping carita | sang nata adarbe ciri | gèthèk baunya | wêwasi kang rumiyin ||

38. duk Pangeran Silarong mring Balambangan | amatèni wêwasi | adarbe sêmaya | arsa amalês pêjah | yèn ana Ratu Matawis | gèthèk baunya | iku surup ngong benjing ||

39. ênêngêna Mataram wau kocapa | kang kinèn anglurugi | nagri Balambangan | Tumênggung Wiraguna | lampahira sampun prapti | tapêl watêsnya | Pasuruhan abaris ||

40. sakathahe pra mantri pêpak sadaya | sagung măncanêgari | Kyai Wiraguna | kang dadi [da...]

--- [f. 297r] ---

[...di] gêgunungan | Asmaradana Panumping | Ki Danupaya | samya mantri Panumping ||

41. ligihipun anunggal kalih sêntana | kang kinon angêmbani | mring Pangeran Arya | kinèn milu ngluruga | pan sampun tata abaris | dyan kawarnaa | wong Balambangan nênggih ||

42. wong jro kutha pan sampun obah sadaya | wong Bali wus bantoni | prapta Balambangan | saha paraboting prang | wus mêdal saking nêgari | ayun-ayunan | lawan wadya Matawis ||

43. Ki Tumênggung Wiraguna undhang-undhang | arsa angantêp jurit | ing dina Jumuwah | sampun apadadanan | mangkat praptèng têpis wiring | enjang kawarna | bêndhenira tinitir ||

44. wong Mataram sampun tata barisira | miwah măncanêgari | sampun tatan-tatan | tuwin wong Balambangan | pan sampun atata baris | kang dadi dhadha | gulang-gulang wong Bali ||

45. pangarêpe awasta Lurah Yabana | kalawan Panji Pati | pan sampun têngara | Tawangalun nèng kanan | Wiranêgara nèng wuri | wong pêpilihan | kang samya dèn tindhihi ||

--- [f. 297v] ---

[...li] akèh mati ||

47. Panji Pati kalawan Lurah Yabana | pan arsa angawaki | anitir têngara | sigra gènnya nêrajang | wong Bali lan wong Matawis | têmpuhing yuda | ramya lir udan angin ||

48. sampun ilang tataning wong aprang jajar | tumbak bêdhil wus mati | arukêt kewala | rame pêdhang-pinêdhang | ana kang agênti kêris | sêndhal-sinêndhal | wanèh nigas ngakahi ||

49. lindhu awor riwut dening wong kabranan | kang waras anggulungi | marang ikang pêjah | pêpati ting jalêmpah | lir pendah babadan pacing | pating sulayah | wangke susun atindhih ||

50. wong Mataram kalindhih ing yudanira | dèn amuk ing wong Bali | alyir singa kurda | galak tan olih măngsa | pan kadya andaka kanin | kagila-gila | rêmpêg ngamuk ing jurit ||

51. nulya mundur wong Mataram tan puliha | kang mara mara mati | kang maju kabranan | tatanira wus bubrah | măncanêgara angisis | Ki Wiraguna | duka yayah sinipi ||

52. yèn balane angisis kathah kang pêjah | karsanira ngawaki | sigra atêngara | têtêg kaya butula | bêndhene tinitir-titir | mantri Mataram | sadaya angawaki ||

--- [f. 298r] ---

[...ngantêp] yuda | ajrih mundur sanyari ||

54. pangamuke wong Jawa kagila-gila | wong Bali akèh mati | pan karoban lawan | pan agung wong Mataram | dèn amuk kapati-pati | wong Balambangan | wong Bali akèh mati ||

55. wus kalindhih pêrange wong Balambangan | wong Mataram nyuraki | pan kadya ampuhan | lir obah kang pratala | ikang bumi gonjang-ganjing | rêg lindhu obah | kadya rubuh kang langit ||

56. Panji Pati kalawan Lurah Yabana | kalih sampun gumisir | yèn miyarsa surak | kalakung mirangira | kêrnanira lir sinêbit | nolih ing wutat | sigra angamuk malih ||

57. wong Baline winatara kathahira | karo bêlah kang kari | prasamya angucap | sêdhêng payo linawan | ngamuk aja na gumisir | sarwi angucap | payo barênga mati ||

58. wong Mataram uninga yèn binalenan | sigra para prajurit | sarêng gènnya mangsah | miwah măncanêgara | pan samya arêbut dhingin | anêmpuh yuda | wong Bali anadhahi ||

--- [f. 298v] ---

[...n] kathahi ||

60. ginêbugan ing bêdhil lawan landheyan | wau Ki Panji Pati | kinarubut kathah | pira ta kuwatira | wong siji dipun kathahi | pan sampun lêsah | Panji Pati ngêmasi ||

61. sira Lurah Yabana sigra narajang | atêmpuh padha siji | lan wong Panaraga | awasta Citrayuda | adangu ukih-ingukih | Lurah Yabana | kuwat dènnya anangkis ||

62. Citrayuda arosa panumbakira | watang putung atangkis | sigra linarihan | dening Lurah Yabana | jajanya anrus ing gigir | Ki Citrayuda | aniba nuli mati ||

63. Citratanu umiyat arine pêjah | nêrajang sawongnèki | Ki Lurah Yabana | kinêmbulan ing kathah | rinampog pating saluwir | Lurah Yabana | patine dèn jêjuwing ||

64. sirna larut wong Bali akathah pêjah | wong Balambangan ngisis | yèn wong Bali sirna | sadaya pan lumajar | pati-pati bêbêntusi | pating balêsar | samya angusi wukir ||

65. Tawangalun lumayu akêkadhalan | wong Mataram nututi | wus atilar kuda | nusup ing galagahan | kaparêng ngidêk parêcil | jumbul ajola | gajah dubilah mati ||

66. wong Mataram sêmana sampun kalingan[85] | dipatine satugil | Ki Wiranêgara | lumayu ngalor ngetan | palayune sipat kuping | arsa nusula | marang garwane ngili ||

67. wong Mataram apan samya abêbandhang | pangagone kang mati | kêris tumbak pêdhang |

--- [f. 299r] ---

prajurite kang pêjah | prasamya dipun bêciki | ikang prayoga | nulya pinêtêk sami ||

68. mantri Bali Balambangan kinêthokan | ya ta kasaput wêngi | sami masanggrahan | sadalu pirêmbagan | sadaya karsa angusir | mring kithanira | ing Bali dèn lurugi ||

69. Tawangalun kalawan Wiranagara | sami ngusi ing Bali | Kyai Wiraguna | asru gènnya ngandika | angatag mring para mantri | abêboyonga | jro kutha dèn barêsih ||

70. wus lumampah samya bêbayong sadaya | wong Balambangan ênting | sami kinarakad | cacahe kang ginawa | rongèwu dhomas anênggih | sawarnanira | cacah sirah winilis ||

71. Ki Tumênggung Wiraguna amiyarsa | warta saking Matawis | yèn Pangeran Arya | sampun seda ing rana | ngamuk mring raka nrêpati | pun Pasingsingan | kang karya setan bêlis ||

72. Ki Tumênggung Danupaya amiyarsa | kalakung dènnya titrim | anulya karuna | sêsambate mlasarsa | dhuh pangeran gusti mami | sampun salaya | pun bapa banjut gusti ||

73. Kya Tumênggung Wiraguna pirêmbagan | lan sakancaning rèki | wong măncanêgara | samya rêmbag banjura | ambêdhah nêgara Bali | wong Balambangan | nagri Bali dèn usi ||

74. Tawangalun kalawan Wiranagara | padha ngusi mring Bali | ginêcêk wasisan | benjang ing Balambangan | datan wande dadya kardi [kar...]

--- [f. 299v] ---

[...di] | sampun mupakat | pra niyakèng Matawis ||

75. bêboyongan tinêngga dening wong kathah | mantri kang alit-alit | enjang kawarnaa | nulya nêmbang têngara | sigra bubar ikang baris | para dipatya | banjur nagri ing Bali ||

76. tan kawarna ing marga anulya prapta | satêpining jaladri | sagara anakan | sami kandhêg sadaya | kewuhan tan olih margi | ing karsanira | akarya uwot wêsi ||

77. pan alami nèng pasisir Wiraguna | warnanên nagri Bali | wus miyarsa warta | yèn arsa ingugahan | prasamya adangdan baris | pinatah-patah | kang mêtu ing pasisir ||

78. wus lumampah wong Bali jaga nglautan | wastane kang angirid | Ki Panji Arungan | palwane kathahira | satus samya isi baris | ênêngna sira | kocapa wong Matawis ||

79. ki tumênggung wau ikang tinênggênah | pra bupati pasisir | ajaga nglautan | alami gènnya ngambang | wong Bali tan amiyosi | ya ta katingal | palya akathah prapti ||

80. Kya Tumênggung Wiraguna pan tumingal | yèn wong Bali miyosi | sigra atêngara | nulya samya siyaga | layare wus dèn racuti | adhêdhayungan | sigra bêdhil-binêdhil ||

81. rowang mêngsah pan samya sudiranira | samya amarêpêki | palyane ginêlak | dhayung kalawan satang | kinarutug dening bêdhil | kari dadanan | wong Bali akèh mati ||

--- [f. 300r] ---

82. pambêlahe kathah pêjah ing sênjata | maksih sudirèng jurit | Ki Panji Arungan | ngadêg têngahing palya | pan têksih dipun bêdhili | sarêng aparak | lan palya ing Matawis ||

83. salang gèyèt canthèl-cinanthèl aramya | pêrang têngah jaladri | suraknya lir gêrah | ya ta wong Bali ika | pan samya ukih-mangukih | Panji Arungan | pambêlahe wus mati ||

84. dadanane pan sampun rêmuk sadaya | palya tan kêna osik | pan katut ing ombak | kinêpung palya kathah | Arungan dipun bêdhili | kêna ing lela | pacot[86] dhase gumilir ||

85. sarêng pêjah Arungan dhase tinigas | palyane dèn ugahi | wong Bali kèh pêjah | kamuk dening wong Jawa | sawanèh kèrêm jaladri | ikang agêsang | kawus tan ana wani ||

86. ênêngêna wong Bali ikang kocapa | ikang sami abaris | pigiring samodra | Tumênggung Wiraguna | arsa karya uwot wêsi | lami sêmana | kaparag ing gêgêring ||

87. Ki Tumênggung Wiraguna nandhang gêrah | asangêt dènnya sakit | pra mantri sadaya | sami apirêmbagan | karsanira bubar mulih | sampun mupakat | nulya bubar kang baris ||

--- [f. 300v] ---

Ki Wiraguna | sêmana amêmêling ||

89. lamun isun têka ing dina wêkasan | saêgon isun mati | aja sira gawa | mulih marang Mataram | ngêndi gonku angêmasi | sira pêtêka | măngsa piliha bumi ||

90. sun têtêdha mring Yyang kapindho utusan | yya mulih mring Matawis | rasane tiniwang | sanadyan sun uripa | gustinisun ing Matawis | măngsa karsaa | ngawulakkên mring kami ||

91. lan sakèhe anak putunisun benjang | yèn isun têkèng pati | apan pirang bara | yèn kinawulakêna | ing sring[88] Bupati Matawis | karana ngapa | wong suka lila pati ||

1	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.280. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.280.
2	dheprok (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.280, Pupuh 56.6.2). (kembali) dheprok (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.280, Pupuh 56.6.2).
3	Tanggal: sirnaning pandhawa tinata ratu (AJ 1550). Tahun AJ 1550 jatuh antara tanggal Masehi: 31 Agustus 1628 sampai dengan 19 Agustus 1629. Lihat juga: Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 83.7.2–3; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.12.2–3. (kembali) Tanggal: sirnaning pandhawa tinata ratu (AJ 1550). Tahun AJ 1550 jatuh antara tanggal Masehi: 31 Agustus 1628 sampai dengan 19 Agustus 1629. Lihat juga: Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 83.7.2–3; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.12.2–3.
4	siniwakèng (dan di tempat lain) (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 115.28.2). Bandingkan: siniwèng (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.13.2). (kembali) siniwakèng (dan di tempat lain) (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 115.28.2). Bandingkan: siniwèng (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.13.2).
5	Lebih satu suku kata. Bandingkan: Ki Mas Pêkik pêparabe (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.16.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.17.3). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: Ki Mas Pêkik pêparabe (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.16.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.17.3).
6	Kurang satu suku kata. Bandingkan: kurung sami agêlar (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.26.10); kurung samya agêlar (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.27.10); kurung prasamya gêlar (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 83.20.10). (kembali) Kurang satu suku kata. Bandingkan: kurung sami agêlar (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.26.10); kurung samya agêlar (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.27.10); kurung prasamya gêlar (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 83.20.10).
7	gêgêbale (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.31.3). Bandingkan: gagêbale (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.30.3). (kembali) gêgêbale (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.31.3). Bandingkan: gagêbale (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.30.3).
8	sasadara (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.31.10). Bandingkan: sasadhara (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.32.10). (kembali) sasadara (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.31.10). Bandingkan: sasadhara (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.32.10).
9	Lebih satu suku kata. Bandingkan: sun kalahakên ing prang (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.42.6; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.43.6); ingsun kalahi ing prang (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.48.6); tan sun kalahkên aprang (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 83.35.6). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: sun kalahakên ing prang (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.42.6; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.43.6); ingsun kalahi ing prang (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.48.6); tan sun kalahkên aprang (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 83.35.6).
10	Lebih satu suku kata. Bandingkan: sakathahe pandhita ing Jawi (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.49.1); sakathahe kang adoh ing Jawi (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.43.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.44.1). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: sakathahe pandhita ing Jawi (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.49.1); sakathahe kang adoh ing Jawi (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.43.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.44.1).
11	Kurang satu suku kata. Bandingkan: pasthi kalah maring lakinira (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.43.2); pasthi kalah marang lakinira (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.44.2); pêsthi kalah marang lakinira (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.49.2). (kembali) Kurang satu suku kata. Bandingkan: pasthi kalah maring lakinira (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.43.2); pasthi kalah marang lakinira (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.44.2); pêsthi kalah marang lakinira (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.49.2).
12	Terdapat koreksi, kata asli "pêjah" diganti dengan "bêdhah". Bandingkan: bêdhah (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.46.10; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.47.10; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.52.10). (kembali) Terdapat koreksi, kata asli "pêjah" diganti dengan "bêdhah". Bandingkan: bêdhah (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 71.46.10; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 21.47.10; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 47.52.10).
13	gangsal (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.285, Pupuh 56.55.7). (kembali) gangsal (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.285, Pupuh 56.55.7).
14	andonga (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.285, Pupuh 56.55.8). (kembali) andonga (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.285, Pupuh 56.55.8).
15	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.287. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.287.
16	Kurang satu suku kata. Bandingkan: lami kawularsa-arsa (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 72.6.2); alami kularsa-arsa (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 22.6.2). (kembali) Kurang satu suku kata. Bandingkan: lami kawularsa-arsa (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 72.6.2); alami kularsa-arsa (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 22.6.2).
17	Tulisan Jawa tidak terbaca. Bandingkan: ngrantig (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.287, Pupuh 57.9.1). (kembali) Tulisan Jawa tidak terbaca. Bandingkan: ngrantig (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.287, Pupuh 57.9.1).
18	Bandingkan: bêndhe bêdhuge tinitir (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 72.10.1). (kembali) Bandingkan: bêndhe bêdhuge tinitir (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 72.10.1).
19	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.289. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.289.
20	kanthaning (dan di tempat lain) (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 49.7.6). (kembali) kanthaning (dan di tempat lain) (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 49.7.6).
21	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.291. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.291.
22	ngangsêg (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.291, Pupuh 59.6.7). (kembali) ngangsêg (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.291, Pupuh 59.6.7).
23	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.293. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.293.
24	anggêcêk (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.293, Pupuh 60.9.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 25.9.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 75.9.7). (kembali) anggêcêk (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.293, Pupuh 60.9.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 25.9.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 75.9.7).
25	pinaringkên (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.294, Pupuh 60.12.4). (kembali) pinaringkên (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.294, Pupuh 60.12.4).
26	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.295. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.295.
27	margăngsa (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.4.3). (kembali) margăngsa (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.4.3).
28	kamisêpuh (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.295, Pupuh 61.4.8; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.4.8). (kembali) kamisêpuh (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.295, Pupuh 61.4.8; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.4.8).
29	panggêdhene (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.296, Pupuh 61.17.1; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.18.1). (kembali) panggêdhene (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.296, Pupuh 61.17.1; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.18.1).
30	tintrim (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) tintrim (dan di tempat dan bentukan lain).
31	panganjur (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) panganjur (dan di tempat dan bentukan lain).
32	ginêcak (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.297, Pupuh 61.24.5). Bandingkan: ginêcêk (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 84.15.5). (kembali) ginêcak (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.297, Pupuh 61.24.5). Bandingkan: ginêcêk (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 84.15.5).
33	karya. (kembali) karya.
34	gurnat (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 84.22.9; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.30.9). (kembali) gurnat (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 84.22.9; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.30.9).
35	ungkur-ungkuran (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.298, Pupuh 61.34.9; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.33.9). (kembali) ungkur-ungkuran (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.298, Pupuh 61.34.9; Babad Pajang, Anonim, Pupuh 52.33.9).
36	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.299. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.299.
37	Lebih satu suku kata. Bandingkan: angin sangêt swaranya alwir bêdhil (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.15.2); angin sangêt swara lir mriyêm muni (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 124.23.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: angin sangêt swaranya alwir bêdhil (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.15.2); angin sangêt swara lir mriyêm muni (Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 124.23.2).
38	salomprèt (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.301, Pupuh 62.21.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.22.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 124.30.7). (kembali) salomprèt (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.301, Pupuh 62.21.7; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.22.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 124.30.7).
39	Lebih satu suku kata. Bandingkan: mring sakathahing têtiyang pasisir (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.27.2); marang sira sagunge wong pasisir (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 53.31.2); sakathahe wau wong ing pasisir (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 27.27.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: mring sakathahing têtiyang pasisir (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.27.2); marang sira sagunge wong pasisir (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 53.31.2); sakathahe wau wong ing pasisir (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 27.27.2).
40	Lebih satu suku kata. Bandingkan: wus malatar mriyême dèn sulêdi (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.31.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 27.31.1); wus malatar mariyêm dèn sulêdi (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 53.35.2); wus mêlatar mariyêm dèn sulêdi (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 85.24.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: wus malatar mriyême dèn sulêdi (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.31.2; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 27.31.1); wus malatar mariyêm dèn sulêdi (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 53.35.2); wus mêlatar mariyêm dèn sulêdi (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 85.24.2).
41	amorod (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.33.5). (kembali) amorod (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.33.5).
42	Lebih satu suku kata. Bandingkan: samya adus busana dèn buwangi (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.44.2); gya asiram busana dèn buwangi (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 53.47.2); samya adus busana dèn kumbahi (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 27.44.2). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: samya adus busana dèn buwangi (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 77.44.2); gya asiram busana dèn buwangi (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 53.47.2); samya adus busana dèn kumbahi (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 27.44.2).
43	masanggrahan (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 53.47.4). (kembali) masanggrahan (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 53.47.4).
44	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.304. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.304.
45	anjangkung (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.2.5). (kembali) anjangkung (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.2.5).
46	priyăngga (dan di tempat lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 28.4.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.4.1; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 86.4.1). Bandingkan: pribadya (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 54.4.1). (kembali) priyăngga (dan di tempat lain) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 28.4.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.4.1; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 86.4.1). Bandingkan: pribadya (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 54.4.1).
47	Tanggal: wong apêrang anatasi buta kala (AJ 1551). Tahun AJ 1551 jatuh antara tanggal Masehi: 20 Agustus 1629 sampai dengan 9 Agustus 1630. Lihat juga: wong apêrang anatasing buta tala (AJ 1551) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.15.1); wong apêrang anatasi buta tala (AJ 1551) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 28.15.1); wong apêrang tinata jalma (AJ 1551) (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 86.16.1). (kembali) Tanggal: wong apêrang anatasi buta kala (AJ 1551). Tahun AJ 1551 jatuh antara tanggal Masehi: 20 Agustus 1629 sampai dengan 9 Agustus 1630. Lihat juga: wong apêrang anatasing buta tala (AJ 1551) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.15.1); wong apêrang anatasi buta tala (AJ 1551) (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 28.15.1); wong apêrang tinata jalma (AJ 1551) (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 86.16.1).
48	niyaka (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.305, Pupuh 63.24.1). (kembali) niyaka (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.305, Pupuh 63.24.1).
49	Kurang satu suku kata: Bandingkan: pra niyaka pan samya bubar sadaya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.305, Pupuh 63.24.1); kang asowan wus sami bubar sadaya (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.23.1); ingkang sowan prasami bubar sadaya (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 28.23.1); kang sewaka wus samya bubar sadaya (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 54.25.1). (kembali) Kurang satu suku kata: Bandingkan: pra niyaka pan samya bubar sadaya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.305, Pupuh 63.24.1); kang asowan wus sami bubar sadaya (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.23.1); ingkang sowan prasami bubar sadaya (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 28.23.1); kang sewaka wus samya bubar sadaya (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 54.25.1).
50	tumbaknya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.307, Pupuh 63.49.4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.48.4). (kembali) tumbaknya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.307, Pupuh 63.49.4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.48.4).
51	Lebih satu suku kata. Bandingkan: lêbu mlêtuk malêdhug wanara galak (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.63.1); lêbu mlêtuk malêdug wanara galak (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 28.62.1). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: lêbu mlêtuk malêdhug wanara galak (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 78.63.1); lêbu mlêtuk malêdug wanara galak (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 28.62.1).
52	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.311. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.311.
53	atakut (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.311, Pupuh 64.3.6). (kembali) atakut (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.311, Pupuh 64.3.6).
54	amojok (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 79.8.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 29.8.3; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 87.8.3). (kembali) amojok (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 79.8.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 29.8.3; Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 87.8.3).
55	Terdapat dobel sandangan: barisi atau barise. (kembali) Terdapat dobel sandangan: barisi atau barise.
56	anglêbêti (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.313, Pupuh 64.27.5; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 79.27.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 29.27.5). (kembali) anglêbêti (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.313, Pupuh 64.27.5; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 79.27.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 29.27.5).
57	Lebih satu suku kata: jroning kutha binoyongan kabèh. Bandingkan: wong wadone wus binoyong kabèh (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 79.28.3); wong wadone wus tinawan kabèh (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 55.28.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 29.28.3). (kembali) Lebih satu suku kata: jroning kutha binoyongan kabèh. Bandingkan: wong wadone wus binoyong kabèh (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 79.28.3); wong wadone wus tinawan kabèh (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 55.28.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 29.28.3).
58	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.314. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.314.
59	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.317. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.317.
60	pancawura (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.317, Pupuh 66.7.2). (kembali) pancawura (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.317, Pupuh 66.7.2).
61	anggadhuh (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.318, Pupuh 66.12.9). (kembali) anggadhuh (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.318, Pupuh 66.12.9).
62	sihing (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.319, Pupuh 66.20.3). (kembali) sihing (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.319, Pupuh 66.20.3).
63	manggih (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.320, Pupuh 66.26.2). (kembali) manggih (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.320, Pupuh 66.26.2).
64	Tanggal: bujăngga manggih catur anata (AJ 1458). Watak bilangan kata "catur" dalam sangkala ini tampaknya tidak tepat. Bandingkan: bujăngga manggih wisiking nata (AJ 1558) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.1.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.1.2). Tahun AJ 1558 jatuh antara tanggal Masehi: 5 Juni 1636 sampai dengan 24 Mei 1637. Bandingkan juga: bujangga wêwalu tinata iku (AJ 1588) (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 89.1.2–3). (kembali) Tanggal: bujăngga manggih catur anata (AJ 1458). Watak bilangan kata "catur" dalam sangkala ini tampaknya tidak tepat. Bandingkan: bujăngga manggih wisiking nata (AJ 1558) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.1.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.1.2). Tahun AJ 1558 jatuh antara tanggal Masehi: 5 Juni 1636 sampai dengan 24 Mei 1637. Bandingkan juga: bujangga wêwalu tinata iku (AJ 1588) (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 89.1.2–3).
65	wadya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.320, Pupuh 66.26.6). (kembali) wadya (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.320, Pupuh 66.26.6).
66	Lebih satu suku kata. Bandingkan: mêntas kagrahanan trange (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.11.3); mêntas kagrahan atrange (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.11.3). (kembali) Lebih satu suku kata. Bandingkan: mêntas kagrahanan trange (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.11.3); mêntas kagrahan atrange (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.11.3).
67	Bandingkan: lan wong magang yudamênggala anangkil (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.12.9); lan wong magang yudamanggala anangkil (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.12.9). (kembali) Bandingkan: lan wong magang yudamênggala anangkil (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.12.9); lan wong magang yudamanggala anangkil (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.12.9).
68	Katanggung (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.321, Pupuh 66.37.10; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.12.10). (kembali) Katanggung (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.321, Pupuh 66.37.10; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.12.10).
69	pinisêpuh. Bandingkan: sêpuh-sêpuh (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.14.4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.14.4). (kembali) pinisêpuh. Bandingkan: sêpuh-sêpuh (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.14.4; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.14.4).
70	ingsêri (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.321, Pupuh 66.43.9; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.18.9; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.18.9). (kembali) ingsêri (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.321, Pupuh 66.43.9; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.18.9; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.18.9).
71	dados (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.322, Pupuh 66.47.6). (kembali) dados (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.322, Pupuh 66.47.6).
72	nindaki (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.323, Pupuh 66.57.5; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.32.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.32.5). (kembali) nindaki (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.323, Pupuh 66.57.5; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.32.5; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.32.5).
73	Bandingkan: duka sajroning manahe (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.41.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.41.3); duka sajroning galihe (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 89.29.3). (kembali) Bandingkan: duka sajroning manahe (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 81.41.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 31.41.3); duka sajroning galihe (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 89.29.3).
74	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.325. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.325.
75	cinangking (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.325, Pupuh 67.7.2). (kembali) cinangking (dan di tempat lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.325, Pupuh 67.7.2).
76	uncalkên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.326, Pupuh 67.15.9). (kembali) uncalkên (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.326, Pupuh 67.15.9).
77	Kurang satu suku kata. Bandingkan: Pangeran Kadanupayan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.326, Pupuh 67.16.3); Jêng Pangeran Danupaya (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 90.16.3). (kembali) Kurang satu suku kata. Bandingkan: Pangeran Kadanupayan (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.326, Pupuh 67.16.3); Jêng Pangeran Danupaya (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 90.16.3).
78	pribadi (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 90.19.8). (kembali) pribadi (Babad Jawi, British Library (MSS Jav 29), Pupuh 90.19.8).
79	Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.329. (kembali) Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.329.
80	adhi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.329, Pupuh 68.2.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 32.2.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.2.1) (kembali) adhi (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.329, Pupuh 68.2.1; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 32.2.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.2.1)
81	Bandingkan: têkaa papa sara (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.329, Pupuh 68.7.4). (kembali) Bandingkan: têkaa papa sara (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.329, Pupuh 68.7.4).
82	gusti (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.330, Pupuh 68.15.2). (kembali) gusti (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.330, Pupuh 68.15.2).
83	ngrêrămpa. Bandingkan: angrêrămpa (Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.25.3; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.26.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 32.26.3). (kembali) ngrêrămpa. Bandingkan: angrêrămpa (Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.25.3; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.26.3; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 32.26.3).
84	Kurang satu suku kata. Bandingkan: sadaya supe gusti (Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.32.7); radèn rinêbut wani (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.33.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 32.33.7). (kembali) Kurang satu suku kata. Bandingkan: sadaya supe gusti (Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.32.7); radèn rinêbut wani (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.33.7; Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 32.33.7).
85	kelangan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 32.68.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.68.1; Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.62.1). (kembali) kelangan (Babad Mantaram, Radya Pustaka (RP 21B), Pupuh 32.68.1; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.68.1; Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.62.1).
86	pocot (Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.81.7). (kembali) pocot (Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.81.7).
87	lumakyèng (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.91.5). Bandingkan: lumakwèng (Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.85.5). (kembali) lumakyèng (dan di tempat dan bentukan lain) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.91.5). Bandingkan: lumakwèng (Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.85.5).
88	Sri (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.335, Pupuh 83.91.5; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.94.5; Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.88.5). (kembali) Sri (Babad Kraton, Pantja Sunjata dkk., Jilid 1.335, Pupuh 83.91.5; Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 82.94.5; Babad Mataram, Dirjaatmaja, Pupuh 1.88.5).

Penanggalan

Leksikon

Telusuri