Witaradya, Rănggawarsita, 1908, #517 (Pupuh 18–27)
| 1. | Witaradya, Rănggawarsita, 1908, #517 (Pupuh 01–07). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
| 2. | Witaradya, Rănggawarsita, 1908, #517 (Pupuh 08–17). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
| 3. | Witaradya, Rănggawarsita, 1908, #517 (Pupuh 18–27). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
18. Pangkur
1. wau ta pramukèng ditya | Sang Gowindra Baradhana Sapwani | myang Nandana samya ngungun | mulat apêsing rowang | kamitênggêng mangangên-angên tyas emut | mêmatêk aji sanjaya | mrih kêkêsing mungsuh kèsthi ||
2. Kralkralata duk kataman | sru kasrêpan tyan sanityasa tistis | anglês lêsah bayu larut | gumêtêr kang sarira | ucul dènnya musthi sanjata salukun | saksat murca sakala[1] | galasahan anèng siti ||
3. ginosongan mundur sigra | mangsah Sang Wil Subamanggala kèksi | sikêp musala sinawung | anèng madyaning rana | tansah asru sêsumabar anguwuh-uwuh | minta lawan kang tumimbang | kasantikaning ajurit ||
4. lagya mangkana kawuryan | gumêtêring ăngga [ăng...]
--- 118 ---
[...ga] murcitèng siti | nulya ginosongan mundur | Raja Martiki mulat | yèn punggawa kang mangsah samya ngalumpruk | wus anduga yèn kataman | kamayan wisaya wèsthi ||
5. tinulak sami sakala | kawistara sirêping marasandi | Wil Mityakardha tinuduh | mangsah ing rananggana | wotsari wus asikêp bajra linuhung | sêsumbar aminta lawan | kang atimbang sura sakti ||
6. rinoban pangaribawa | prabawaning aji sanjaya kalis | winantu-wantu tanpantuk | sinèp mêksa lêksana | kaku ing tyas kapat pramukaning diyu | wêkasan rêmbug tumandang | mangsah parêng asêsiring ||
7. wus sami ayun-ayunan | lawan Ditya Mityakardha liniring | kapat sami angun-angun | sikêp dhêndha prawara | tinakonan sowang-sowang namanipun | sumaur parêng sajarwa | mukaning danawèng Pêngging ||
8. kang sawiji Sang Gowindra | lawan Baradhana katri Sapwani | Sang Nandana kapatipun | padha wil pêpilihan | trahing yaksa kartiyasa duk rumuhun | punggawèng Dityarsi Raja | Kalasuwidha palinggih ||
9. ing Malawa wukir Oya | padha tau ginulang jayèng jurit | myang guna kasaktèn putus | marma kabèh sinungan | pêparaban amèt labêting kasêbut | lire aran Sang Gowindra | kyating rat prawira
--- 119 ---
sakti ||
10. Sang Baradhana prakosa | Sang Sapwani sura pragolèng jurit | Sang Nandana wijaya nung | Win[2] Mityakardha myarsa | sru gumuyu lah dene pating cakênuk | kaya patraning gopala | ririb kararaban riris ||
11. nganggo aran apêparab | karya umpak aranira wêwangi | ukarane nora urut | kalêbu gêgêmblungan | lah ta kapat aja pijêr umbak umuk | padha barênga andhêndha | sun tadhahane pribadi ||
12. saksana catur pramuka | parêng dènnya samya dhêndha tan pilih | saking ngarsa saking pungkur | myang saking kering kanan | tinangkisan ing bajra têmpuhira sru | kapyarsa pating kalêmprang | kang swara katyub ing angin ||
13. ing antara karepotan | tandangira kapat têmah katitih | têmpuhing bajra tumanduk | maring dhêndha prawara | katalampik uwaling panyêkêlipun | kang bajra tumamèng angga | kapat parêng angêmasi ||
14. Wil Mityakardha sêsumbar | dene iki wong gêmblung kênèng pati | dadak nganggo adol sêngung | padha lamun padhaa | untap-untapana tan bara lan ingsun | lah manawa maksih ana | prawira sesaning pati ||
15. kabèh barênga umangsah | măngsa ingsun singgahana sayêkti | katadhahan dhadha bau | padha sura marata [ma...]
--- 120 ---
[...rata] | ing bênêre tatag tanggon tan amingkuh | mara nuli kêmbulana | aja pijêr iyon sami ||
16. ya ta dining kang saraya | ditya saking kahyangan Găndamayi | amiyarsa swara saru | sumbaring Mityakardha | sanalika bramantya sru sumung-sumung | mangsah sudira tan taha | sira Sang Ditya Marani ||
17. muntap triwikrama dadya | kala rupa rudra anggêgilani | wimbuh wandanya sagunung | mêngkap kang muka papat | tutuk mêtu wisaya wiswa sumawur | Wil Mityakardha tumingal | èsmu katrêsan tyas miris ||
18. tinahanakên têtanya | swara kêtêr hèh apa katon iki | baya ratu carattaun | tansah anêmbur wisa | sinauran swara gora gra gumuruh | wruhanira hèh raksasa | ingsun yaksèng Găndamayi ||
19. punggawa gêdhig manggala | têngran ingsun Risang Ditya Marani | hèh dhik ah sapa sirèku | sumaur Mityakardha | sarywa nyawat kang bajra kêna sinaut | winalêsakên saksana | Wil Mityakardha ngêmasi ||
20. mangsah Ditya Sambartaka | trah Yaksendra Raja Wrêkamaruki | marma kuwasa manamur | momor ing samirana | anrang wisa sirêp dening maruta rum | Sang Mitya Marani kagyat | bangun tyas kabangan kèksi ||
21. anguwuh nulya têtanya | hèh ta sapa sikara mor[...] angin | sinauran [sinaur...]
--- 121 ---
[...an] wruhanamu | ingsun Wil Sambartaka | mantri prajèng Manimantaka linuhung | trah Sri Wrêkabayu suta | yaksendra sudira sakti ||
22. Wil Marani asru mojar | kalingane sira trahing duskarti | marma mangkana ulahmu | lah iya rasakêna | wikramane Si Marani mangkya tan wun | tumamèng sira minăngka | pamunahing tyas durniti ||
23. Sambartaka sru bramantya | musus lesus rok păncawora tarik | Marani kabuncang kombul | katub ing aliwawar | mangsah Ditya Midusa nanggulang bayu | triwikrama rudra rupa | gora gra kagiri-giri ||
24. tanpantara wisa bajra | saking grana parêng ambêkan mijil | mêsês woring bayu riwut | sira Wil Sambartaka | katampêkan kang wisa bajra tumanduk | dadakan luluh sakala | kuwanda datan kaèksi ||
25. mangsah Ditya Waprakridha | krodha mangkrak praptèng rana ngêmasi | kataman ring wisa bayu | pêpulih Wil Wrêcita | mati lusuh Yaksa Surasthra kêkiwul | syuh sirna kuwandanira | kênèng wisa bajra mandi ||
26. sigra Ditya Subodhara | pêpatih jro Manimantaka nagri | bramantyambêk sumung-sumung | mangsah sura tan taha | madêg triwikrama rupa kala mêrtyu | kang babahan hawa sanga | mijil dahana mawêrdi ||
27. pinêthukakên saksana [saksa...]
--- 122 ---
[...na] | Sang Silapa triwikrama nimbangi | babahan badan sadarum | samya mijil bun wisa | sumamburat sirêp kang dahana murub | pangrêbdaning windosara | Sang Subodhara ngêmasi ||
28. mangsah kya patih dumrapta | pangiriding Manimantaka nagri | madêg tiwikrama wibuh | sor kala mêrtyu rupa | sariragni angèbêki rat kalimput | sirna dening Sang Silapa | Patih Drumata tan kèksi ||
29. Raja Bahlika saksana | apêpulih mèt silibing ngajurit | Samaraja kang amêthuk | samya ngadu kamayan | danguning prang Raja Bahlika kapikut | mulat sang raksasa raja | krodha mangsah ambêk pati ||
30. madêg triwikrama dadya | rudra rupa kala mêrtyu wisagni | abra marakata wimbuh | angèbêki buwana | mulat ing tyas Gandarwo Raja Karawu | matur ing nata bathara | punika gusti matosi ||
31. manawi botên enggala | cundhamani sinidhikara yêkti | sèsining rat dados awu | gadgada sri narendra | musthi cundhamani saksana sinungku | pamursitèng ciptamaya | mijil martyu siwandagni ||
32. mawa praba purbangkara | anglimputi dahana wisa mandi | sirêp rêrêp sirna luyut | tanpa tilas samana | Sang Yaksendra Martiki pamuksanipun | parêng linarut kang praba | prabawaning cundhamani ||
--- 123 ---
33. samantara mangkya prapta | gara-gara gora rèh graning giri | gumuruh kang guntur kêtug | cancalèng pracalita | gêtêr patêr dhèdhèt erawati têdhuh | limut-limut alimêngan | sèsining jagad tan kèksi ||
34. tăndha trahing Witaradya | katarima bratèng yaksendra nguni | mangkana Raja Karawu | matur ing sri bathara | sapunika yèn sêmbada tyas sang prabu | ambirat warana samya | mariksèng Parswasta giri ||
35. nata manggut kaparêngan | tan antara mari limunan sami | tumêkèng Parswasta mèru | limênganing rat sirna | katon kabèh purèng sri Parswasta tuhu | sarwa raras rum kawuryan | yayah sasat dhana kèksi ||
36. samana dahat kacaryan | sri narendra mulat rêngganing puri | midêr-midêr andêdulu | lawan gandarwo raja | miwah Natèng Bojanagara Mataun | amanggih raksasa bajang | wangun pikun kaki-kaki ||
37. dinangu matur sajarwa | amba ulu cumbuning Sri Martiki | wasta Dyaparastha ulun | minăngka tuwanggana | kuwasa ngrèh kang wil kalawija satus | mangkya sami jaga pura | ing Manimantaka nagri ||
38. amung kawula priyăngga | kang piniji ing rèh kinenat wuri | dhatêng pundi purugipun | amba tan kenging pisah | awit saking widagda nindaki tanduk | karya mardawèng lukita [luki...]
--- 124 ---
[...ta] | mênggêp manuhara manis ||
19. Dhandhanggula
1. Dyaparastha nêmbah matur malih | kajawining anurut saagnya | amba punika wiyose | ngiras lêlangênipun | Sang Raksasa Raja Martiki | asring kinèn nênulat | swarèng rat sadarum | kang dumadi myang tumita[3] | kadi gêtêr patêr dhèdhèt erawati | guntur kêtug katulad ||
2. sato paksi myang swaraning janmi | jalu èstri amba sagêd nulad | narendra sapamyarsane | ngungun têmah kayungyun | arsa wikan yêktining dadi | nulya Wil Dyaparastha | wotsari anurut | tuladaning bawa swara | sarwa saplak tan siwah sasiki-siki | prabu sukèng wardaya ||
3. wus mangkana karsa nata mangkin | animpuna sagung ditya tawan | jalwèstri kinumpulake | myang gandarwo lit agung | ingkang anèng Parswasta giri | Dèwi Parwati prapta | lawan êmbanipun | rasêksi kalih panêngran | Nyai Êmban Balwiki Marici tuwin | Wil Drêstha kang tut wuntat ||
4. banaspati Brakuthu tan kari | Wrahaspati sutane Bahlika | Gandarwo Baidhi mangke | ingkang angirid laku | wadya barat myang ditya kuthip | saking Manimantaka | kabèh tembak-tembun | samya sumiwèng ngarsendra | Dyah Parwati dinangu sapa kang kardi | purèng wukir Parswasta ||
5. Dyah Parwati [Parwa...]
--- 125 ---
[...ti] umatur sajati | dadosipun pura di punika | pun kakang Parwata darbe | pusakaning lêluhur | yaksa raja nirbita nguni | warni Manimantaka | paringing Hyang Guru | kuwasanipun punika | yèn pinêtêk ing pundi kewala yêkti | kawuryan purotama ||
6. sarwa sangkêp sesinya mawarni | lir kahyangan ing surabuwana | jawining pura tan pae | gumlar rakit praja gung | wêwangunan samya miranti | wartinipun ing kina | punika tumurun | dhatêng putra kang gumantya | Prabu Niladatikawaca wêwangi | Rajèng Manimantaka ||
7. lami-lami tumurun ing siwi | Raksasendra Niradhakawaca | laju tumrah ing putrane | Drawakawata Prabu | kang kasêbut nama ing nguni | Raja Ardawalika | punika sêsunu | têtiga èstri pamadya | kang asêpuh Ditya Drawaya wêwangi | Drawiyani arinya ||
8. kang taruna Drawayana nguni | katri pisan samya saktiman ta | wignya manjing ajur ajèr | makatên wartinipun | Sang Drawaya lan Drawiyani | samya kadarpèng karsa | tan kêni sinayut | Sang Drawaya kayungyun tyas | amêngkua dhatêng Dèwi Padmawati | măngka purwakèng garwa ||
9. kang anama Dèwi Padmawati | garwanipun Prabu Gêndrayana | Natèng Ngastina wartine | Sang Drawaya ing dangu | rêmbag lawan Dyah Drawiyani [Drawi...]
--- 126 ---
[...yani] | têmah saeka praya | sami kajêngipun | Dèwi Drawiyani mangkya | sru kapencut kagarwèng Gêndrayana Ji | dados sori pamungkas ||
10. Sang Drawaya lan Dyah Drawiyani | sêkunging tyas samya nis wisata | matyèng paran wêkasane | marma pamuksanipun | Sri Drawakawata ing nguni | putra nèm kang gumantya | Drawayana Prabu | anggadhuh Manimantaka | lajêngipun tumrah ing suta wêwangi | Yaksendra Sarsihawa ||
11. dyan tumurun ing suta pangarsi | apanêngran Raja Mèrupadma | kang ambêk susila sarèh | punika siswanipun | Parbu Jayabaya ing nguni | punang Manimantaka | inggih lajêngipun | kadarbe dhatêng pun rama | Sang Yaksendra Martiki antawis lami | sinungkên ing atmaja ||
12. kakang Raja Parwata samangkin | punang Manimantaka pinêtak | kawuryan pura têmahe | têlas aturanipun | Dyah Parwati konjêm wotsari | Prabu Aji Pamasa | angandika arum | paran mangkya karêpira | nêmbah matur ananggakkên pati urip | kumambang sakarsendra ||
13. anggêripun inggih dèn luwari | laki amba Sang Raja Bahlika | kang kandhap prang wêkasane | kapikut winiyuyung | dening yaksa ing Găndamayi | rèhning tan tumut dosa | amung ubyang-ubyung | mugi dipun aksamaa [aksa...]
--- 127 ---
[...maa] | pun Bahlika lawan suta mantu mami | drês misih nat saraya ||
14. prabu mèsêm sampun dèn timbali | Sang Bahlika praptèng ngabyantara | dinangu ing kamulane | dadya sarayèng pupuh | nêmbah matur sajarwa jati | wiwitan lan wêkasan | ing sasolahipun | narendra suka miyarsa | angandika hèh Bahlika paran kapti | matur sumanggèng karsa ||
15. prabu kèndêl samantara myarsi | tangising wil karyya ngrêsing driya | tinimbalan tan asuwe | praptèng ngarsa kadulu | kang karuna ditya kêkalih | dinangu paran marma | dadya tangisipun | sawiji matur sajarwa | dhuh pukulun amba punika wil kuthip | saking Krêndhawahana ||
16. sang maraja kang adarbe dasih | amba wasta pun Ditya Rênduma | tangis kawula katêmbèn | kapanggih lawan sunu | kang aical kalaning alit | sawêg mangke katingal | tumut ing wil ripu | dupi bibaring ayuda | kinumpulkên sagunging ditya sasami | sumiwèng ngarsa nata ||
17. Sang Bahlika kang kapikut mangkin | tinimbalan kerid sang maraja | amba sakănca andhèrèk | praptaning ngarsa prabu | amba mulat wontên wil kuthip | kadi anak kawula | kang ical rumuhun | amba marpêki têtanya | winangsulan pun Rêndumeya wêwangi | saking Manimantaka ||
18. tan darana amba [a...]
--- 128 ---
[...mba] mêngkul sarwi | karuna sru karêrantaning tyas | pun Rêndumeya tan pae | tumut amularke luh | amba dèrèng ngantos aniti | têtakèn ing karana | sêlak tampi dhawuh | sinengan praptèng ngarsendra | kalilana kawula anaru krami | nilas wartining suta ||
19. sri narendra parêng nayogyani | Wil Rênduma wotsari saksana | têtanya marang sutane | kamulaning ngumulun | ring raksasa Raja Martiki | wuwusing Rêndumeya | maksih sênggruk-sênggruk | tutur duk rare samana | mêng-amêngan lan para wilaja cilik | anurut wanantara ||
20. ana lampor swara sri sênggani | sagung para wilaja katrajang | laju karad saparane | tan ana kang rahayu | marga tibanira sarênti | padha sowang-sowangan | ana tibèng banyu | watu wukir myang jêjurang | ing wêkasan mung aku dhewe kang urip | kasangsang wit mandira ||
21. anèng kono nuli dèn têmoni | wewe putih têmbung amèt suta | kinèn anglagani gawe | barang rèhing praja gung | gugur-gunung krigan karya ji | dadi wakil tumindak | manira anurut | wêkasan sinung sarana | rupa kanthong kaya susuh manuk kèksi | mawa praba prabawa ||
22. kanthong iku kuwasa kinardi | wêwadhahing sarwa
--- 129 ---
saniskara | yèn ginawe ènthèng bae | nadyan angusung gunung | saisine kamot sayêkti | nora nganggo rêkasa | tur kêna kinandhut | babare tan kêna owah | pirang taun kewala ingong nglakoni | karyaning wewe seta ||
23. dupi ing antara măngsa mangkin | ana undhang dhawuhing nagara | angrig wadya barat kabèh | si biyung wewe pingul | wus kalilan atur sêsulih | manira kang tumindak | sinung măngka sadu | awarna rêtna dumilah | yèn kinuswa tan karasa arip anglih | luput ing lêsu lupa ||
24. wuwusira Rêndumeya sarwi | amèt kanthong lan rêtna dumilah | lah iki rama rupane | yèn kaparênga mungguh | aturêna ing sri bupati | apa sakira bisa | nanggunga uripku | Rênduma kasêmbadan tyas | awotsari sumăngga punika gusti | aturipun sutamba ||
25. prabu mèsêm angandika aris | mangkya ingsun durung darbe karsa | sarampunging karya bae | sayêkti ana dhawuh | dene kanthong lawan rêtna di | dimèn maksih kagawa | ing sutanirèku | andhêku Sang Wil Rênduma | wus mangkana narendra mèt pamrayogi | pasanging rèh utama ||
26. angandika mardawa maladsih | yayi Dèwi Parwati samangkya | manawa padha parênge | Manimantaka iku | lêstaria [lê...]
--- 130 ---
[...staria] kang andarbèni | muhung sira priyăngga | nanging yogyanipun | yayi dèwi anuruta | sun srahakên ring Dèwi Kalayuwati | sumurup dadi tawan ||
27. sun watara prayoga ing wuri | Sang Bahlika iku tumutura | dene wrahaspati dimèn | lulusa ngrèh amêngku | ing Kandhaka amadanani | banaspati kang padha | nèng kana sadarum | Brakuthu ingkang minăngka | sosoraning wrahaspati amumpuni | barang rèh pangawasa ||
28. Si Baidhi mangkya dimèn bali | manggèn anèng kahyangane lawas | angrèh sabawahe dhewe | Si Ditya Drêstha iku | prayogane muliha mangkin | marang Manimantaka | anurutna sagung | ditya kang kari ing kana | sukur bagya manawa ana kang wajib | mumpuni măngka muka ||
29. nanging kabèh iku karsa mami | kabawaha ing sang gandarwendra | ya kakang Karawu kiye | padha nganggêpa raratu[4] | kang amurba misesa yêkti | kakang gandarwa raja | sun pasrahi iku | barang rèh cara satata | tanna pae labêting karya utami | mèt pamrih raharjèng rat ||
30. Dyaparastha Rêndumeya iki | ingsun pundhut miji karo pisan | traping karya ana dhewe | Dyah Parwati andhêku | nêmbah matur anayogyani | kang dhinawuhan samya | sandika sadarum [sa...]
--- 131 ---
[...darum] | prabu malih angandika | lah ta kakang Karawu sira ing mangkin | kang minăngka nayaka ||
31. angrèh wadya bacingah sayêkti | kusuma trap satata sacara | nganggo êmpan papan dhewe | apa satatanipun | myang carane sowangan sami | lulusêna kewala | anggêre mituhu | marang rèh parentahira | lan maninge kabèh padha sun lilani | tumamèng pasamuan ||
32. tan lyan sira kang măngka pangirid | barang karya tindaking prakara | apa kang dadi adate | lêstaria lumaku | ayya pisan angêngowahi | risang gandarwo raja | wotsari andhêku | matur mugi pakantuka | ing pangèstu paduka kang kawulèsthi | sagêda kalampahan ||
33. ya ta Dèwi Parwati wotsari | aturira wontên sastra wedha | anggêr-anggêring barang rèh | myang kagunan sadarum | kang angikêt punika nguni | Yaksendra Mèrupadma | saking wulangipun | Sri Bathara Jayabaya | tumrah dhatêng pun kakang Parwata mangkin | sumanggèng karsa nata ||
34. prabu manggut wus kinèn angambil | wastra wedha prapta tinupiksa | karya kacaryaning ngakèh | karas kanaka luhung | guritaning sastra rêspati | kawuryan mawa praba | narendra kayungyun | yayah miyat langên jiwa | ngunandika lah iki prayoga
--- 132 ---
dadi | kanthining nata dibya ||
20. Kinanthi
1. kapirênan tyas sang prabu | dadya gung liningling-liling | surasane sastra wedha | kabèh saplak lan karsa ji | tan ana kang winaonan | wêkasan angandika ris ||
2. lah yayi dèwi satuhu | kang sastra wedha mumpuni | mangkya pamrayoganingwang | amung lakinira wajib | anggadhua sastra wedha | karana wus saksat waris ||
3. lan Raja Bahlika iku | pinèt saraya ing nguni | anglakoni barang karya | dadi wus tan madal sumbi | anggadhuh Manimantaka | miwah sastra wedha iki ||
4. gampang ing wuri yèn nuju | ana karya kang wigati | ingsun timbali dèn prapta | andikaning nata sarwi | maringakên sastra wedha | tinampenan Dyah Parwati ||
5. wotsari matur anuhun | sandika mituhu yêkti | ing karsa sri naranata | prabu angandika malih | lah kakang gandarwa raja | mangkya wus palasthèng kardi ||
6. ingsun iki karsa kondur | nanging pamrayoga mami | sagung kang para gandarwa | raksasa myang banaspati | kabèh padha tumutura | marang Pêngging Dwarawati ||
7. apadene para ratu | sabrang Jawa kang abaris | ingsun arsa ambiseka | saananing kadar mami | măngka tăndha katarima | dènira ngawat-awati ||
--- 133 ---
8. padha nêdya mèlu pupuh | wêkasan maksih basuki | lawan karsaningsun mangkya | kondur wahana turanggi | sira kakang kang prayoga | lumakua andhihini ||
9. dhawuh maring para ratu | lan warahên kakang patih | ingsun amundhut turăngga | sarta konên amiranti | satataning pakurmatan | ayya kongsi nguciwani ||
10. têlas pangandika prabu | gandarwa raja wotsari | mêsat praptèng pabarisan | panggih lan para narpati | andhawuhakên parentah | kabèh wus sandika sami ||
11. rêmbag andum karyan sampun | anata pangkating margi | dènnya mêthuk sowang-sowang | Sri Karawu mêsat mulih | praptèng Pêngging awêwarah | marang Tambakbaya Patih ||
12. ing kondurira sang prabu | karsa wahana turanggi | mundhut pêthuk dèn samapta | satataning rèh piranti | patih sampun amêmatah | sampating sapalakarti ||
13. mêsat malih Sri Karawu | praptaning Parswasta giri | matur solahing dinuta | sukèng tyas sri narapati | ngandika manadukara | kakang mukyaning duta di ||
14. tuhu santika ing laku | sabarang rèh rampung ramping | andhêku gandarwa raja | ngandika malih sang aji | lah kakang Sampati suta | ing sakondur ingsun iki ||
15. arsa tinggal tilas pemut | wukir Parswasta samangkin | bêcik [bê...]
--- 134 ---
[...cik] paran ing Parwata | tăndha mêntas dèn ênggèni | purèng Yaksendra Parwata | misuwura ing sawuri ||
16. wotsari Raja Karawu | nayogyani ing karsa ji | Natèng Mataun sumêla | wakane kula anêmpil | sampun dados rêngating tyas | kalilana amarabi ||
17. iggih[5] ing wukir Karawu | tăndha kang ngêntasi kardi | pun kakang gandarwa raja | tumanggap dènnya mangsuli | punika langkung prayoga | dadosa pemut ing wuri ||
18. Sri Mataun manthuk-manthuk | lah loma wakane iki | ngong têmpili têka gampang | benjang gêntosan anêmpil | gumêr kang samya miyarsa | prabu mèsêm sukèng galih ||
19. ya ta ing antara sampun | prapta kang amêthuk sami | Dyah Parwati dhinawuhan | mèt Manimantaka duli[6] | arsa katupiksèng nata | saksana pinèt pribadi ||
20. dupi wus kêna sinambut | kawuryan warnaning wukir | mari katon dhatulaya | angungun sri narapati | katur kang Manimantaka | tiningalan ana kèksi ||
21. gambar kaswargan linuhung | angartikèng tyas sang aji | lah iya layak kewala | kang Manimantaka iki | darbea guna prabawa | ana gambaring swarga di ||
22. nulya pinaringkên wangsul | Dyah Parwati anampani [anampa...]
--- 135 ---
[...ni] | wotsari anyadhong dhawah | angandi sri bupati[7] | asungna ing priyanira | Si Bahlika kang ngrumati ||
23. sandika sinungkên sampun | mangkana sri narapati | mulat langêning wanarga | kang lêngkèh lorah gêgili | mindha sastra rinumpaka | dahat kacaryaning galih ||
24. enjangira kang winuwus | undhang samapta miranti | dhawuh timbalaning nata | sagung raksasa rasêksi | wadya barat bakasakan | gandarwa myang banaspati ||
25. kinèn mangkata rumuhun | Sri Karawu kang angirid | minăngka suka manggala | kalilan mêsat wor angin | nanging amung sawatara | datan kêna angungkuli ||
26. samantara budhal kêbut | lêlêmbut kabèh kaèksi | kadi satataning janma | samya lon-lonan lumaris | wil bajang Sang Dyaparastha | măngka têngran tansah muni ||
27. anulad swaraning manuk | mawarna mawa sênggani | sabawaning sato wana | sinalah swarèng sundari | yayah pradăngga surendra | wimbuh rarasing lumaris ||
28. dyan tumêdhak sang aprabu | nitih kudastra tulya sri | Natèng Mataun ing wuntat | lan Rajèng Bojanagari | samya wahana turăngga | kaparêngan ingkang prapti ||
29. Sri Ngawantipura laju | anggarêbêg mungging wuri | samarga-marga rêrasan | sirnaning Ditya Martiki |
--- 136 ---
Natèng Mataun wêwarta | purwa puwaraning jurit ||
30. wus mangkana kang kadulu | narendra ing Nusa Rukmi | lawan para ratu sabrang | kang mêthuk laju umiring | rêrêp ing ratri samana | anèng desa Jatimurti ||
31. pinatah pakuwonipun | jroning desa wadya janmi | para gandarwa raksasa | kinèn rumêksa ing jawi | anèng têgal sêsawahan | sugata maneka warni ||
32. enjang budhal sang aprabu | tinata pangkatira sri | samarga-marga pêthukan | lawan para nata sami | mawa tabuhan pradăngga | sowangan laguning gêndhing ||
33. Sang Wil Dyaparastha gupuh | tinuduh ing sri bupati | kinèn sêndhon bawa swara | kang awilêt milangêni | nurut unining pradăngga | angraras swara sundari ||
34. lumaksanèng karsa prabu | kang miyarsa ngungun sami | kayungyun yayah kasmaran | ing nalika iku dadi | rukuning janma raksasa | tan ana kang sănggarunggi ||
35. brakasakan lan lêlêmbut | mari angrêridhu jalmi | malah sami pawong mitran | gênti minta kang kinapti | tan ana rasa-rumasa | wus sasat wăngsa pribadi ||
36. wruh mêmêdi kang kadulu | mari kagila [...]mi | saking tan darbe prabawa | sagung siluman sakalir | [...] pangaribawa | wibawèng nata utami ||
37. apanjang [a...]
--- 137 ---
[...panjang] lamun winuwus | rêngrênggan[8] uruting margi | lampahira sri narendra | limang dina mangkya prapti | ampeyaning jaban praja | pakurmatan warni-warni ||
38. pradăngga urut marga gung | sabên saonjotan kèksi | pakuwoning para nata | myang sagung punggawa mantri | sarwa raras rum kawuryan | yayah srining puspanjali ||
39. ing antara rawuhipun | anèng bale păncaniti | tumêdhak sri naranata | lênggah siniwèng para ji | sowang-sowang tinatata | pangkating pasilan sami ||
40. putra santana sadarum | angayap ing kanan kering | Kyana Patih Tambakbaya | sumiwèng ngabyantara ji | ing wuri para punggawa | sadaya ambirat kingkin ||
21. Asmaradana
1. lilih malih dènira nglih | saengga kang tarulata | wus lawas katragan ing we | mangkya katurunan warsa | ing masa labuh kapat | samantara sêmi lumung | saha suhun sari sumar ||
2. mangkana sri narapati | manambramèng para nata | karaharjanira kabèh | parêng wotsari sadaya | umatur nuhun samya | mintonkên antuk pangèstu | sawabing prabu sudibya ||
3. dupi ing antara wanci | wijiling kang pambojana | samya suka-suka ka[...][9] | tan ana cuwa ing karsa | nutug dènnya rêrasan | warta-winartanan laku [la...]
--- 138 ---
[...ku] | sasolahing sowang-sowang ||
4. luwaran sri narapati | tumamèng jro purantara | para garwa mêthuk kabèh | samya suka paripurna | raharjaning narendra | lan para nata sadarum | wus makuwon sowang-sowang ||
5. ing ratri kang para sori | anèng ngabyantara nata | samya sêmbranan ature | nuwun antuk-antuk tawan | dènira mênang yuda | angandika sang aprabu | lah iya yayi prayoga ||
6. boyongane warni-warni | sesuk kêna tiningalan | kabèh padha adi aèng | ing watara durung ana | tontonan kang mangkana | karya ascaryan satuhu | garwa tri sarêng wotsêkar ||
7. kadi datan wontên sami | kasusu arsa awikan | ing tawan kang adi aèng | myang sagung para parêkan | tan ana antuk nendra | pating kalisik sadalu | mung ngayun-ayun raina ||
8. ya ta enjingira malih | prabu miyos sinewaka | pêpak kang anangkil kabèh | janma raksasa lêlêmbat | sumiwèng ngabyantara | samya konjêm marikêlu | mulat wiwiting narendra ||
9. yayah Sang Hyang Pasupati | sinewakèng suralaya | parapsari marêk kabèh | mangkana sri narananata[10] | ngandikèng gandarwendra | kakang mangkya èsthiningsun [èsthining...]
--- 139 ---
[...sun] | arsa karya kaelokan ||
10. arinira pramèswari | minta antuk-antuk tawan | kang sakira adi aèng | gandarwo raja tumanggap | dahat mangayubagya | sanalika tan kadulu | dupi ing antara prapta ||
11. angirid kang para pêri | anggawa kêmbang wowohan | warna-warna adi aèng | mawa gănda rum angambar | myang surasa sarweca | sangku mas wêwadhahipun | pinatik ing sarwa rêtna ||
12. ing antara ana kèksi | pêri anggawa kukila | maneka warna di aèng | samya sêngkêran kancana | pinatik ing sêsotya | sowangan swaraning manuk | samya karywa êla-êla ||
13. ing antara malih prapti | pêri gawa raja mirah | sêsotya wungkulan kabèh | rineka puspa hèrnawa | isi tirta sugănda | warna-warna minanipun | kabèh samya mawa praba ||
14. ana pêri katon malih | samya mikul sêngkêran mas | isi sato cilik kabèh | kang tutut-tutut kewala | maneka warnanira | sowangan swara rum-arum | angraras rèh katuridan ||
15. tembak timbun ing ngarsa ji | sagung para pêri samya | samya yu anèm warnane | karêngga dening busana | wus sasat waranggana | saking kaendran tumurun |
--- 140 ---
maring gon sudira brata ||
16. angungun sri narapati | tan anyana yèn mangkana | kadadean ingkang tinon | ing wau pangèsthinira | amung Wil Dyaparastha | myang sagung para lêlêmbut | kalilan tumamèng pura ||
17. wignyane sang gandarwo ji | karya lêlangên mangkana | mrih sukèng wardaya katong | saha garwa paratmaja | supaya tan kuciwa | wêkasan wotsari matur | pukulun sri batharèng rat ||
18. sumăngga punika gusti | ing pangèsthi padukendra | sumăngga karsaning katong | saking parmaning jawata | ulun darmi kewala | angirid ing ngarsa prabu | nyumanggakakên sakarsa ||
19. angandika sri bupati | kakang anêdha narima | dènnya tumanggap dadine | ana lam-lamên sarwendah | ing mangkya karsaningwang | para pêri kabèh iku | iridên tumamèng pura ||
20. Sri Karawu matur aris | pukulun yèn kaparênga | wontêna têngran lêbête | mawi tabuhan kadhoprak | bendrong gêndhong kothekan | tawan lêlêmbat sadarum | dadosa panganjurira ||
21. pinilihan kang parèstri | pantês kawujudanira | miwah sangkêping pangangge | sampun saru tiningalan | dening para wanita | samya ngigêla sadarum | kang bawa swara sumăngga ||
--- 141 ---
22. aturing gandarwo pati | kasêmbadan tyas narendra | anuduh pawongan loro | sasi kinèn rumantia | kadhoprak lêsung kawak | pêpilihan kang anabuh | èstri widagdèng kothekan ||
23. samantara wus miranti | luwaran sri naranata | para ratu saanane | kalilan tumamèng pura | parêng saguging tawan | wus mangkana sang aprabu | lênggah madyaning panirat ||
24. ajajar lan pramèswari | ingayap para parêkan | kang sumiwèng ngarsa katong | putra santana pêpakan | patih myang para nata | andhèr ing latar supênuh | mabukuh pasilanira ||
25. mangkana gandarwo aji | tampi sasmitèng narendra | wotsari mêsat ing mangke | anuduh kang bawa swara | Wil Dyaparastha tanggap | anulat swara rum-arum | kadi lêlagoning janma ||
26. kadhoprak kang anyalahi | binarung bendrong kothekan | datan antara lêbune | kang para mênthèk sêluran | samya ngigêl sadaya | mari mêdèni dinulu | dènnya kongkulan prabawa ||
27. angandika sri bupati | maring garwa myang pawongan | lah iku kang aran mênthèk | gawene agung sikara | ing sawah-sawah samya | para garwa samya ngungun | cèthi kabèh kagawokan ||
28. dhawuh sasmitaning [sasmi...]
--- 142 ---
[...taning] aji | suwuk kang bendrong kothekan | kinèn salin lêlagone | sagunging mênthèk kalilan | kèndêl pangigêlira | makidhupuh samya lungguh | tarap anèng palataran ||
29. Dyaparatha bawa malih | nulat swaraning kukila | tibèng salahan sumêngèr | pindha unining arina | binarung lan kadhoprak | gêndhong kothèk kumaruwuk | tistis tyase kang miyarsa ||
30. datan antara kaèksi | para janggitan kumêrap | samya ngigêl ting karogèl | narendra ngandikèng garwa | yayi iku janggitan | naracak bajang sadarum | rambut abang ambragadag ||
31. karême saba ing kali | amèt mina kang pinangan | anglimpe sêpining uwong | nyolong ambêdhah bêndungan | ngungun kang para garwa | wus mangkana dhawuh suwuk | salin laguning kadhoprak ||
32. janggitan kabèh alinggih | tan antara Dyaparastha | bawa swara alêlagon | lir sundari kamarutan | sinalahan kadhoprak | bendrong kothekan ambarung | akarya ngrês kang miyarsa ||
33. sanalika kang kaèksi | para wêdhon jêjogedan | pating kathuwêl anglètèr | sowangan pangigêlira | prabu ngandikèng garwa | iku wêdhon aranipun | kabèh kaya nini
--- 143 ---
tuwa ||
34. karême padha aninis | anèng panggonan kang kiwa | sêpining wong nyolong êndhog | lamun tan antuka tigan | sêsukêr kang pinangan | marma sêsêmbure ampuh | kaya wisaning taksaka ||
35. garwa lan parêkan sami | ngungun èsmu miris ing tyas | suwuk malih tabuhane | wêdhon wus lungguh atarap | ya ta Wil Dyaparastha | wiwit bawa salin lagu | nulad swaraning sulingan ||
36. gêndhong kothekan nyalahi | kadhoprak asarawungan | binarung sinang dhug dhug nèng | tampah cêmung kang kinarya | samantara kawuryan | sagunging wewe asêlur | parigêl pangigêlira ||
37. prabu angandikèng sori | mara yayi tingalana | yaiku kang aran wewe | dhêmênane salah akarya[11] | sok amèt rare dolan | siningidkên soring susu | datan kawruhan ing janma ||
38. mulih lamun dèn tabuhi | dhug dhug nèng cêmung lan tampah | si wewe ngigêl anglètèr | garwanira kagawokan | suwuk kang têtabuhan | wewe kèndêl samya lungguh | mabukuh ing palataran ||
39. mangkya sang gandarwo pati | dhinawuhan pangandika | wus kakang samene bae | wuryaning suba manggala | iridên kang sarwendah | nanging kakang karsaningsun [karsa...]
--- 144 ---
[...ningsun] | anguyu-uyu pradăngga ||
40. gamêlan salendro muni | gêndhing Boyong aprayoga | gandarwo raja ature | gusti langkung kasinggihan | nanging yèn kaparênga | supados sangsaya gambuh | gambiraning kang tumingal ||
22. Gambuh
1. wontêna kang narawung | raras ruming swara mrih aruntut | inggih pun Wil Dyaparastha kang amasthi | widagda mardawèng lagu | wiramanipun tan dhompo ||
2. wotsari Sri Karawu | kasêmbadan ing wardaya prabu | wus atata pradăngga salendro muni | swara rum yayah angirup | wohing rat kabèh tanpandon ||
3. narendra wus anuduh | maring Sang Wil Dyaparastha laju | narawungi anut wiramaning gêndhing | kang sinawung rèh raras rum | sri taman murdèng lêlangon ||
4. ginupitan ing kidung | kêmbang-kêmbang wowohan sadarum | urut kadi lêlakoning janma yêkti | tan antara pêri satus | sami tumamèng kadhaton ||
5. anggawa puspita rum | myang wowohan sarweca sadarum | warna-warna winadhahan sangku rukmi | pinatik sarwa rêtna byur | mubyar sunaring sêsorot ||
6. salin guritanipun | para manuk rinipta ing kidung | samantara pêri satus manjing puri | kukila gêgawanipun | samya sêngkêran [sêngkêra...]
--- 145 ---
[...n] mas abyor ||
7. ganti gupitèng kidung | mina-mina sarêng pêri satus | sêlur sami gawa raja mirah akik | isi tita sugandarum | mawarna mina anèng jro ||
8. wêkasan kang kinidung | gêguritaning sato sadarum | amarêngi kang para pêri sabiting | sêlur sami amêmikul | sêngkêran mas isi sato ||
9. mangkana kang para rum | jroning pura cingak duk andulu | marang pêri samya ayu-ayu sami | pantês lan gêgawanipun | kabèh sarwa di kinaot ||
10. gandarwo raja matur | pêri samas punika pukulun | sabêbêktanipun adi aèng sami | tawan utami sadarum | ing pambage măngsa borong ||
11. narendra mèsêm muwus | Si Parwati têka tan tumutur | timbalana salakine aja kari | lan diyu ditya lit agung | padha iridên maring jro ||
12. nêmbah Raja Karawu | lèngsèr saking ngarsa wangsulipun | wus angirid Sang Bahlika myang Parwati | praptèng ngabyantara prabu | suwuk ingkang gêndhing Boyong ||
13. mijil sugata prabu | marang para pêri myang lêlêmbut | rinukti kang dadi karêmane sami | samana luwaran sampun | mung pêri maksih anèng jro ||
13. mangkya Raja Karawu | dhinawuhan lumaksana gupuh | maring Krêndhawahana kinèn [ki...]
--- 146 ---
[...nèn] angirid | ditya tawan lan bêbantu | saliring wêling wus kamot ||
14. wotsari mêsat sampun | angambara myang ditya sadarum | sanalika praptèng setra Găndamayi | Sri Kalayuwati nuju | lênggah soring waringin wok ||
15. siniwèng dhadhungawuk | gandarwendra marêk makidhupuh | angandika Bathari Kalayuwati | lah sira prapta Karawu | baya dinutèng sang katong ||
16. Raja Karawu matur | inggih èstu kawula ingutus | kang rumuhun ngaturakên pangabêkti | sarta sangêt ing panuhun | dene sih paduka yêktos ||
17. amaringi bêbantu | ing wêkasan unggul juritipun | kaping kalih angaturakên upêksi | kang minăngka antuk-antuk | tandhane jayèng palugon ||
18. awarni tawan satus | raksasa myang raksêsi puniku | anjawi kang băngsa lêlêmbat wil kuthip | mukyaning tawan sadarum | diyu wanudya yu anom ||
19. Parwati namanipun | putrèng Manimantaka puniku | imah-imah antuk ratu banaspati | têngran Sang Bahlika amung | saking sarayan kemawon ||
20. kang kaping tiganipun | angaturkên siti uyun-uyun | sumêrêpa dados pituwasing jurit | dhatêng kang sami bêbantu | punggawèng ngriki kemawon ||
21. wukir lèr wukir kidul |
--- 147 ---
sauruting jurang siluk-siluk | kang asungil rumpil dhêngkil angarikil | barang tanêman tan tuwuh | rêkaos ginarap ing wong ||
22. kaping sakawanipun | mangkya wayah paduka sang prabu | angaturi uninga bibaring jurit | kalajêng karsa dhêdhawuh | matah karya sampun dados ||
23. makatên dhawahipun | dhatêng Dèwi Parwati puniku | mangkya yayi anuruta karsa mami | sun srahkên sira ing besuk | maring panêbahan ingong ||
24. ingkang kahyangan iku | anèng Krêndhawahana ganda rum | apanêngran Bathari Kalayuwati | lakinta dimèn tumutur | bêcik dadining lêlakon ||
25. si wrahaspati iku | lêstaria dènnya ngrèh amêngku | ing Kandhaka madanani banaspati | kang anèng kana sadarum | aywa na kang walangatos ||
26. dene ta Si Brakuthu | iku maksih lêstaria milu | amumpuni kuwasaning wrahaspati | Si Baidhi dimèn wangsul | anèng gon lawas kemawon ||
27. Si Ditya Drêstha iku | prayogane muliha dèn gupuh | maring Manimantaka narubna kang wil | gung alit dimèn angumpul | rukuna ayya na diyon ||
28. nanging ta kabèh iku | kabawaha ing kakang Karawu | iya padha anganggêpa narapati | Ditya Dyaparastha iku | lan Wil Rêndumeya [Rê...]
--- 148 ---
[...ndumeya] karo ||
29. miji dhewe anèng sun | traping karya sayêkti sinambut | lah punika dhawahing wayah narpati | rèhning sampun katarucut | nuwun aksama kemawon ||
30. amba sumanggèng kayun | sri bathari mèsêm sarya muwus | hèh Karawu sira mukyaning duta di | widagda nindaki tanduk | tanggap mardawèng wiraos ||
31. matura ing ratumu | sun tampani tawan uyun-uyun | dahat suka anarima sun lilani | anglulusêna kang dhawuh | Raja Karawu wostsinom ||
32. pamit kalilan sampun | mêsat praptèng Pêngging nêmbah matur | saking purwa madya wusana tan lali | dadya sukaning tyas prabu | wêkasan angandika lon ||
33. kakang sayogyanipun | sagung para pêri samas iku | balèkêna marang kahyangane sami | yèn ana karya ing pungkur | gampang dèn undang kemawon ||
34. gandarwendra wotsantun | samantara mangkya sang aprabu | anggêganjar sagung ratu myang pra rêsi | wus sami kalilan mantuk | sapungkure para katong ||
35. prabu sungkawèng kalbu | dening Dèwi Naru Sang Dyah Ayu | kawuryan kang nityèsmu putêk kapati | saênggon-ênggon kapiluh | tambuh darunèng wirangrong ||
36. dinangu marmaning kung | angaturkên wasitèng karuhun | wêwêlinging rama [ra...]
--- 149 ---
[...ma] Sang Kapyara Rêsi | benjing yèn ingsun kadulu | anèng netranira karo ||
37. ingsun dumuk satuhu | mari lêbda jiwa ing tumuwuh | kèndêl aturira Dèwi Suskandani | narendra miyarsa ngungun | mangangên-angên tays kepon ||
38. tan antara kadulu | Sang Narendra Daruka puniku | arinira Dèwi Daruki duk prapti | atur uningèng sang prabu | saliring rèh kang kalakon ||
39. wontên wisayèng satru | kang tumanduk karya arubiru | anêmahi pamuksaning rama rêsi | apratăndha dhèdhèt têdhuh | parêng warsa rum katongton ||
40. nuntên kawula antuk | sasmitaning dewa mêsat sampun | panggih lawan kang karya upaya sandi | wontên ing gêgana agung | sêsumbar andhandhang mungsoh ||
23. Dhandhanggula
1. pusakaning buyut kang awarni | taragnyana punika minăngka | pangandêl upayaning rèh | makatên ujaripun | lamun maksih pusaka mami | paringe Hyang Berawa | marang kaki buyut | kang wiswagni taragnyana | pa genea têka datan tumpês tapis | sèsining nuswa Jawa ||
2. duk miyarsa kawulasmu tistis | mêsu budi saksana kabuka | parmaning dewa yêktine | amba marpêki gupuh | tinakenan tan jarwa jati | angakên naga raja | saking samodra gung | arsa maring Ulupampang | Sang
--- 150 ---
Maharsi Kapyara dinuk ing pamrih | mèt walêsan wisesa ||
3. ing nguni duk patining sudarmi | sinikara dening Sang Kapyara | tanpa karana barang rèh | marma adrênging kayun | anrangbaya sêdya pêpulih | atandhing kasantikan | duratmaka muwus | rêngên ta hèh naga raja | sun jatèni Rêsi Kapyara ing mangkin | wus sirna sanalika ||
4. kataman ring guna pangaskrêti | iya saking kasudibyan ingwang | kang taragnyana wiyose | pusakaning bêbuyut | Hyang Berawa kang amaringi | sangkaning dhawuh marma | antuk nugraha gung | Sang Buyut Raja Kosara | ing Kalinggapura anggung dèn gêgiri | dening satru wisesa ||
5. sotaning tyas sanityasa tistis | pangikising karsa tilar praja | martapèng sunya têmahe | Hyang Berawa tumurun | sung wasita lawan rêtna di | sirnaning parangmuka | dening rêtna iku | aprabawa taragnyana | kang tinuju ing kamayan pangaskrêti | syuh sirna tanpa sesa ||
6. ing antara lama kang rêtna di | iku dadi pusakaning eyang | Brahmana Raja namane | sabanjure tumurun | maring rama Kalinggapati | têngran Raja Karsula | tumêka maringsun | duk maksih rama narendra | awêwarah hèh Sangara sun jatèni | supaya prayitnaa ||
7. têmbe lamun sira madêg aji | dèn waspada kang
--- 151 ---
dadi bêbaya | ing Ulupampang sangkane | ana paliyasipun | tampanana iki rêtna di | saking Hyang Siwasmara | marang bêbuyutmu | rêtna di mawa prabawa | taragnyana mawardi têmah wiswagni | pamunahing duryasa ||
8. dupi ingsun wus tampa rêtna di | boya lawas gumantyèng sudarma | kèlingan sawasitane | iku karananingsun | anêkani adrênging ati | Sang Kapyara têmahan | puput janjinipun | sirna dening taragnyana | hèh nagendra pangèsthinira ing mangkin | dadi wus tanpa karya ||
9. narimaa maring sun sayêkti | saking karsaning dewa mangkana | Sang Kapyara panêmune | lah iki warnanipun | ingkang dadi marganing pati | rêtna di aprabawa | taragnyana mêrtyu | tingalana dèn waspada | dupi mulung lajêng kawula tampèni | ing tutuk kawistara ||
10. prabaning kang rêtna di kaèksi | amrangangah abrit kados wongwa | sarêng watawis kalimpe | lajêng kawula ulu | duratmaka minta rêtna di | amba muwus sajarwa | ing wêkasanipun | duratmaka anggraita | datan mawi antan-antanan kang jurit | nirbita anrang baya ||
11. duk narajang kawula tadhahi | ramening prang tan wontên kasoran | antawis dangu kalimpe | lajêng kawula sêmbur | prabaning kang rêtna di murti | duratmaka kataman [katama...]
--- 152 ---
[...n] | ring rèh kala mêrtyu | sirna sami sanalika | amba mantuk praptèng sêndhang Toyawangi | wontên satru kawuryan ||
12. duratmaka dados bajul putih | kapiyarsa dènira sêsumbar | Sri Sangara pangakêne | minta pusakanipun | kang awarni rêtna di murti | kawula anggraita | kalingane iku | kadadyaning duratmaka | marma tukung tan sambada mrata sami | sangli anèng jro sêndhang ||
13. dangu datan kawula sauri | sang buaya lajêng anarajang | gumilang solah-bawane | pêksambêk angun-angun | ulun panggah anêmbadani | wêkasan kawisesa | pun Sangara bajul | dening sor karosanira | parikêdah budi nanging tan kuwawi | nimbangi kasantikan ||
14. mila tansah kawula pisakit | kasabêtkên ing toya punika | minăngka paukumane | sadalu kaping satus | apunagi ngantos dumugi | pralayèng pramudita | bajul anglêmpuruk | kala mangkatên punika | rare angèn maesa samya ningali | dados sukaning driya ||
15. ing wêkasan pun buaya putih | analăngsa minta pangaksama | kasagahanipun anèh | rumêksèng mesa danu | ingkang wontên pangenan sami | rare angèn sadaya | sarêng nguwuh-uwuh | bêndara sang naga raja | yèn saèstu sagah
--- 153 ---
pun buaya putih | prayogi linuwaran ||
16. witne botên susah dèn kandhangi | dimèn wontên pangenan kewala | kang maesa sadayane | kawula têka nurut | laju mêsat praptèng ngarsa ji | angaturi uninga | punika pukulun | sumanggèng karsa paduka | pun buaya punapa dipun pêjahi | utawi ginêsangan ||
17. sri narendra angandika aris | lah ta yayi Daruka ing mangkya | pangungun ingsun têmahe | dadi pangimur-imur | pambengkasing duhkita yêkti | saking kuwasanira | bisa munah satru | mungguh muksane si paman | pandoning Hyang pinupus santosèng budi | manawa katarima ||
18. dene iku si buaya putih | lulusêna pamisesanira | nanging sawatara bae | iya bênêr wus kokum | rèhning mêngko nalăngsa kadi | satataning katawan | lawan iku saguh | rumasèng para maesa | sayêktine wênang dèn apura yayi | sirantuk sihing dewa ||
19. bara-bara panêmuning puri | nirmalanta marmaning bathara | waluya jati ing têmbe | saiba sukaningsun | sang narendra miyarsa mèt sih | matur mangayubagya | saandika prabu | mênggah ruwating citraka | kang saèstu amba drêmi anglampahi | saking sih padukendra ||
20. nanging dèrèng masa ing samangkin [sa...]
--- 154 ---
[...mangkin] | taksih rêmên rumêksèng talaga | angsayla[12] pangèstu dimèn | manggèn silarjèng tuwuh | wahananing kaanan jati | pamit sampun kalilan | mêsat saking ngayun | sapungkure naga raja | sri narendra tansah dènnya ngêngimuri | ring garwa kang duhkita ||
21. miwah Dèwi Soma mangkya maksih | anglêlipur maring marunira | yayi iki wus sêdhênge | biratên sungkawamu | dene sira wus amiyarsi | aturing rayi naga | galur kongsi tutug | kapikuting duratmaka | dadi bajul winisesa sabên wêngi | wêkasan analăngsa ||
22. wuwusira Dèwi Soma sarwi | ngêjum keswaning maru samana | Dèwi Daruki lipure | karya medha panutur | myang panuntum têkèng panitis | pirang-pirang asahan | sangkêp sesinipun | miwah dupa găndawida | dadya sukanirèng kang samya kandhuri | carikan warna-warna ||
23. wus mangkana karsa nata mangkin | angadani adêging witana | kulon pamedan prênahe | lèring udyana mèru | lêt gapura lan păncaniti | sêmana sinung aran | bale Darmakèstu | măngka langgar kabuyutan | uparêngganira sambada sarwa sri | tan ana kang kuciwa ||
24. nahan prajèng Pêngging Dwarawati | kawuwusa ing Krêndhawahana | Sang Dèwi Parwati [Par...]
--- 155 ---
[...wati] mangke | sampun jinunjung lungguh | dadya patih amisesani | saniskarèng prakara | bang-bang alum-alum | barang rèh sarwa kuwasa | datan pae lan Dèwi Kalayuwati | kèdhêp ing wadu barat ||
25. ya Parwati ya Kalayuwati | yayah wêwayangan ring paesan | sarkara lawan manise | yèn tan ana kadulu | Sri Bathari Kalayuwati | Dèwi Parwati măngka | wuryaning pandulu | samana Raja Bahlika | kang dinuta marang Pêngging sung udani | ing prabu kaparêngan ||
26. marma lamun têtawuran aji | Dyah Parwati kang tampi maesa | lawan sapalakartine | datan antara dinum | maring para yaksa rasêksi | tumêkèng wadu barat | warata sadarum | samya suka sukuring tyas | kawuwusa wontên punggawa ing Pêngging | wismèng tampingan praja ||
27. Jănggamure kasubing wêwangi | marêk maring ngabyantara nata | atur uninga wiyose | darbe maesa lawung | binarak ing raksasa kuthip | kalacak saking tapak | ing kapanggihipun | sampun pêjah dèn pêpurak | wontên dhangkaning wil kuthip akêpanggih | wasta Ditya Kacêmba ||
28. sri narendra saksana anuding | Sang Wil Dyaparastha Rêmdumaya | kinèn amilungguhake | ing sapranatanipun | sri bathari kang
--- 156 ---
bênêr bêcik | kêlare linakonan | wil kalih wotsantun | mêsat saking ngabyantara | praptèng Krêndhawahana sampun kapanggih | lawan Raja Bahlika ||
29. andhawuhkên timbalan narpati | nulya sami kerit sakalihan | marêk maring batharine | matur dinutèng prabu | milungguhkên raksasa kuthip | dhustha paksa ambarak | kang maesa lawung | tinakèn pangakênira | wasta Ditya Kadhêmba ing Sănggarunggi | juru tênung petangan ||
30. angandika Sri Kalayuwati | timbalana Si Ditya Kacêmba | pagene asalah gawe | Raja Bahlika matur | Wil Kacêmba sampun alami | mèh sataun punika | nandhang sakit abuh | bathari wagugên ing tyas | pinariksa satuhu yèn nandhang sakit | tan bisa anggulawat ||
31. Dyah Parwati dinuking pangaksi | ananggapi kang dadya sasmita | Raja Bahlika ingawe | tinuduh adhêdhawuh | mundhut sungu maesa bothi | singa kang adarbea | ganjaranira gung | watara para raksasa | dhinawuhan tan ana bisa ngaturi | amung Ditya Rênduma ||
32. marêk maring ngabyantara sarwi | ngaturakên kang sungu maesa | Sang Wil Rêndyamaya kagèt | wruh lamun ramanipun | darbe sungu maesa bothi | yêkti măngsa wurunga | pinidosa [pini...]
--- 157 ---
[...dosa] iku | traping ambarak maesa | lan angrampas rajadarbe padha ugi | kaplaksana ing praja ||
33. Rêndumeya nulya marêpêki | atêtakèn maring ramanira | apa kang dadi sababe | ambarak kêbo lawung | Wil Rênduma kagyat nauri | lah iku kêbo apa | ingong tan sumurup | sungu iki wruhanira | antuk saka Wil Jangli ingsun urupi | lawan arca berawa ||
34. mêngko katur ing gusti bathari | wuwusira Sang Ditya Rênduma | dènnya sujarwèng sutane | kapiyarsa satuhu | marang Dèwi Kalayuwati | kang sungu wus tinampan | dumadya marbangun | anguningani wardaya | Dyah Parwati tanggap sasmitèng bathari | anêniti patanya ||
35. hèh Rênduma sajarwaa jati | sun takoni kang sungu maesa | saka ing ngêndi têmêne | Wil Rênduma wotsantun | aturira rèntès patitis | tanpa taha rêringa | pukulun saèstu | saking Wil Jangli punika | amba darbe arca berawa kinardi | pêpundhèn panêmbahan ||
36. rinêmênan dhatêng pun Wil Jangli | tansah dènnya maripih ing mangkya | wontên jalaraning pamèt | makatên wuwusipun | Sang Rênduma punapa tampi | dhawuhing undhang-undhang | kang ngaturi sungu | sayêkti antuk ganjaran | wêwangsulan ênggih
--- 158 ---
amba êmpun tampi | nanging sawêg ngupaya ||
37. dèrèng antuk sungu kang prayogi | pun Wil Jangli malih wuwusira | antuka sungu kang sae | yèn dede kêbo lawung | ingaturna yêkti katampi | dawêk sami rêmbugan | manawa sarêju | kula darbe sungu dhaplang | kalih rakit singate maesa bothi | tan wontên kang kuciwa ||
38. wau sampun katur kang sarakit | dados kantun sarakit punika | andika aturkên mangke | agung ganjaranipun | kula amung dika urupi | ingkang arca berawa | makatên pukulun | Wil Jangli wicantênira | Dyah Parwati saksana kinèn nimbali | Sang Wit[13] Jangli wus prapta ||
39. dyan dinangu karananing nguni | awit dènnya ambarak maesa | kalawan ing wêkasane | araning lyan sinambut | doracara apusing krami | Wil Jangli katrêsan tyas | matur èsmu gugup | mila ambarak maesa | saking sangêt kaluwèn saanak rabi | rêkaos mèt baksana ||
40. mila wastaning lyan dèn akêni | awit saking pun Ditya Kacêmba | sampun sangêt ing sakite | manawi lajêng lampus | yêkti muspra ingkang prakawis | mila angapus krama | saking rêmênipun | dhumatêng arca berawa | mila purun doracara angakêni | sampun sêsaos singat ||
--- 159 ---
41. pakèwêding manah bokmanawi | katitika kang singat punika | pun Ditya Rênduma dimèn | manggih plaksananipun | sampun ngantos kula nêmahi | kawisesa ing praja | Wil Jangli wotsantun | têlasing atur sajarwa | Dyah Parwati bangun tyas kabangan kèksi | saksana nungku karsa ||
42. matur maring Bathari Yuwati | pun Wil Jangli lêpat ping sakawan | sumanggèng karsa pantêse | mênggah panimbangipun | yèn ambarak maesa bothi | saking wana pangenan | kang darbe angruruh | kapanggih sampun pinurak | pantêsipun kang minăngka ili-ili | wijiling rêrayahan ||
24. Mijil
1. Jănggamure kêdah anampèni | ili-ili tinon | samurwate maesa tan pae | rajakaya lintu rajapèni | rajakaya sami | ing panimbangipun ||
2. nadyan warni bêndho bodhing kudhi | anggêr aèng elok | animbangi sagung rajadarbe | mênggah namaning lyan kang sinilih | Wil Kacêmba maksih | dados juru tênung ||
3. timbangipun anjawat pawèstri | inggih semahing wong | yêkti manggih wirang patrapane | dinalihkên dhatêng săngga-runggi | Wil Kacêmba tampi | saantawisipun ||
4. timbangipun yèn angapus krami | masang rèh piawon | sinakitan inggih patrapane | lawan arca [ar...]
--- 160 ---
[...ca] winangsulkên malih | Wil Rênduma tampi | mangsulêna sungu ||
5. mênggah doracara asêngadi | sandining wiraos | ngakên sampun katur saosane | timbangipun mèt kagungan aji | amanggih bilai | ing patrapanipun ||
6. têlas aturira Dyah Parwati | wêkasan wotsinom | Bathari Yuwati ing samangke | sukèng driya manadukarani | ring Dèwi Parwati | dènira mirukun ||
7. mèt pêpatut timbanging prakawis | ngunandikèng batos | Si Parwati tuhu tan apae | lan wong jalu birawaning budi | baya iku bêcik | kinaryaa wangsul ||
8. kaatura wayah ingsun aji | dènira milunggoh | wus pakolih pamariksaning rèh | karampungan mangkono yèn dadi | ilanging dhêndha mrih | pirukun kang patut ||
9. wus mangkana angandika aris | maring duta karo | matura ing wayah aji mangke | aprakara kang maesa bothi | pêpariksan mami | pakolihing laku ||
10. sira karo wus padha miyarsi | ing pranataningong | amborongkên kang dadi karsane | Si Rênduma kalawan Si Jangli | sakarone bêcik | katura sang prabu ||
11. kang supaya dinangu pribadi | purwaning lêlakon | Dyah Parastha wotsari ature | aprayogi Sang Dèwi Parwati |
--- 161 ---
marêk ing ngarsa ji | pralêbdèng pandangu ||
12. kasêmbadan ing tyas sri bathari | angandika alon | hèh Parwati lumakua dhewe | angirida Si Rênduma Jangli | Si Bahlika bêcik | milua lakumu ||
13. Dyah Parwati umatur wotsari | tandhaning piawon | singat miwah arca prayogine | ulun bêkta măngka cihna bukti | kalilan tumuli | mêsat saking ngayun ||
14. angambara ditya nêm duk prapti | ing Pêngging wus anjog | laju marêk maring pura bae | pramukaning duta wil kêkalih | matur rèh tinuding | dènira milungguh ||
15. asêsandhan Sang Dèwi Parwati | uruting lêlakon | dyan dinangu matur kamulyane | pêpariksan timbanging prakawis | lawan cihna bukti | arca sungu konjuk ||
16. sri narendra angandika aris | manawa mangkono | wus pakolèh titi pariksane | hèh Wil Jangli sira sun takoni | apa ta sayêkti | kaya ingkang katur ||
17. Sang Wil Jangli nêmbah matur aris | pukulun sayêktos | lampah amba makatên ing mangke | pêjah gêsang sumanggèng karsa ji | mèsêm sri bupati | angandika arum ||
18. hèh Wil Jangli sajarwaa yêkti | ingsun atêtakon | rupa apa darbèkmu kabèhe | jroning wisma kang kalêbu pèni | nadyan rèmèh [rè...]
--- 162 ---
[...mèh] ugi | yèn pedah rahayu ||
19. Jangli matur amung andarbèni | sela kambang tinon | lir antigan paksi suwarnane | nanging agung sawabipun ugi | kinarya usadi | ing sêsakit abuh ||
20. kinaluku lawan toya tuli | kanthi sêkar konyoh | kainumkên botên atêlangke | abuh kingsèp sirnaning sêsakit | sanalika bangkit | angangkat sakayun ||
21. dhawuh kinèn angambil tumuli | Wil Jangli wotsinom | mêsat saking ngarsendra ing mangke | praptèng wisma wus amèt sela di | sanalika bali | angaturkên watu ||
22. karsa nata cinoba tumuli | mundhut sêkar konyoh | tirta tuli wus cumaos kabèh | sela kambang kinaluku aglis | matah kang tinuding | maringakên banyu ||
23. usadane Wil Kacêmba yèn wis | mari lara aboh | tinimbalan samăngsa-mangsane | Wil Rênduma mangkya kang lumaris | praptèng Sănggarunggi | samana kapangguh ||
24. Wil Kacêmba tan bisa alinggih | maksih sarwa aboh | kainuman tirta usadane | sanalika nirmala kaèksi | wus waluya jati | samantara lungguh ||
25. dhinawuhan lamun dèn timbali | marining kalêson | winangsulan sandika pênêde | lah suwawi mangkat sapuniki [sa...]
--- 163 ---
[...puniki] | badan kula mangkin | êmpun mantun lêsu ||
26. adan samya mêsat wil kêkalih | praptèng ngarsa katong | wus winartan ing rèh saurute | Wil Kacêmba angungun kêpati | wêkasan wotsari | matur nuwun sèwu ||
27. dènirantuk pitulung usadi | waluyaning aboh | saking prabu sang sudibya ing rèh | ananggakkên jiwa raga mangkin | sakarsa narpati | lumaksanèng dhawuh ||
28. angandika alon sri bupati | hèh Kacêmba mêngko | narimaa arinira pinèt | dèn akoni araning Wil Jangli | wus timbang usadi | dadi nirmalamu ||
29. Si Wil Jangli katrap andêdasih | maring sira mêngko | nandhang wirang iku têmahane | bisa wurung saka pangusadi | wus timbang sayêkti | Kacêmba andhêku ||
30. matur sampun anarima inggih | botên walangatos | sri narendra malih andikane | hèh Parwati warahên Si Jangli | watu maosadi | ing mangkya sun pundhut ||
31. pamurunging jarah rayah dadi | wadal watu ijo | sun paringkên ing Si Jănggamure | sumurupa dadi ili-ili | kêbone kang mati | binarak ing diyu ||
32. nadyan rupa watu timbang yêkti | lan ajining kêbo | iya dene agêdhe sawabe | Dyah Parwati nêmbah andhawahi | maring
--- 164 ---
Sang Wil Jangli | nyumanggakkên watu ||
33. Jănggamure kinèn anampani | ngandika sang katong | hèh Parwati mungguh arca kiye | wus bênêre yèn balia maring | Wil Rênduma nuli | ambalèkna sungu ||
34. dene katrap linaran Si Jangli | kêna yèn liniron | barang karya kang abot sanggane | anèng sira dhewe traping kardi | mungguh mèt sangadi | durung kêna kokum ||
35. mung dèn pêpêt pandumaning bukti | tawuran gêgêcok | ing sajroning têlung taun bae | sabab iku durung kongsi dadi | duhkitèng bathari | sandining pamuwus ||
36. Dyah Parwati nêmbah nêmbadani | pranataning katong | pamit sampun kalilan angkate | sarêng lawan Sang Bahlika mangkin | Wil Rênduma Jangli | Kacêmba tumutur ||
37. praptèng Krêndhawahana marêngi | sri bathari miyos | Dyah Parwati matur saliring rèh | sukèng driya Sri Kalayuwati | dènira tan têbih | lan pranatanipun ||
38. tunggal misah ing wêkasan sami | samipaning raos | Dyah Parwati kinèn matrapake | wus kalilan sêsowangan mulih | tan ana nalisir | lêstari samya tut ||
39. kawuwusa nagari ing Pêngging | mangkya karsa katong | amêwahi paglaran wadya kèh | saubênging bale păncaniti |
--- 165 ---
sinungan wisma lit | unggyan wong mêmarung ||
40. lamun nuju miyos tanggap warsi | sagung wong nênonton | lan wadyaning para ratu kabèh | pinaringan sarana kang dadi | urupaning bukti | sawataranipun ||
41. karsa nata mangkana lêstari | kadadeaning don | mèh rampunging karya ana kere | papariman sinung mas sadêmi | tan arsa nampani | maksih nuwun caduh ||
42. sinung malih mêksa dèrèng tampi | kongsi pirang bobot | maksih agung ngêngudi wuwuhe | prabu kewran ing driyasmu runtik | ngandikèng pêpatih | takonana iku ||
43. kaya paran karêpe sayêkti | aywa wèh pakewoh | wus dinangu aturira sarèh | kalingane sang ratu upami | taksih andarbèni | karêman panggunggung ||
44. yèn makatên botên anêtêpi | kotaman sayêktos | dene sawêg cinoba ing kere | têka asmu ruditèng tyas kadi | tan arsa nguswani | sinoming para rum ||
25. Sinom
1. garaning gayuh utama | botên saking amèt pamrih | mung tabêri barang karya | agung mariksèng wadya lit | kang edan jompo sakit | pêjah ing saênggènipun | wajib kapulasara | sinungan waragad sami | murugakên raharjèng rat pramuditya ||
--- 166 ---
2. karantên ratu punika | ing bêbasanipun wajib | amrih èngêt ing wong edan | maluyakakên sêsakit | wong jompo dèn ingoni | tiyang pêjah tanpa dunung | kinukup jisimira | kapêtak ingkang prayogi | yèn makatên tuhu kêkasihing dewa ||
3. pae lawan băngsa sudra | kang kadi kula puniki | botên amèt kotamanya | kang kaèsthi siyang ratri | mung papariman kongsi | kasêbut tuntunan bêruk | sanadyan sudra papa | yèn kang lêpasping[14] pambudi | yêkti taksih angayuh madya utama ||
4. lumuh ing rèh kang anistha | sandeaning tyas manawi | kalajêng lampah kanisthan | tan wun atêmah anisthip | kandhangn risak yêkti | mila ing jaman rumuhun | wontên tatiyang sudra | mêmulang suta pribadi | dèn tabêri rumêksa ing kauripan ||
5. sarana tumindak madya | pamardi lawan marsudi | mardi wêdaling ardana | marsudi sidaning dadi | saking gêmi nastiti | ngati-ati barang kayun | anganggoa dêduga | watara ingkang prayogi | yêkti bangkit kabangkat koripanira ||
6. suta pituhu ing bapa | dhasar kasinungan budi | lêpas panggraitèng driya | ing wêkasan sarwa dadi | kasêbut wong utami | tumrah dhatêng anak putu | wusnya matur mangkana | kere muksa [mu...]
--- 167 ---
[...ksa] tan kaèksi | kapitèng tyas Bathara Aji Pamasa ||
7. sampun anduga yèn dewa | tumêdhak paring pêpeling | Kyana Patih Tambakbaya | kang tinuduh mariksani | maring wong jro nagari | têkan desa gunung-gunung | lamun ana wong edan | lawan wong jompo ing kardi | wong kalaran wong mati tan kaopenan ||
8. katura pratelanira | samurwating kang prayogi | patih laju undhang-undhang | warata kabèh miyarsi | samana amarêngi | ana wadya tuwa buru | angaturi uninga | lurah dhungke angêmasi | tanpa waris miwah sanak kadang warga ||
9. pinariksa kang kunarpa | murut ujwala nêlahi | ganda rum marbuk angambar | laju muksa tan kaèksi | ngungun sri narapati | patih dhinawuhan gupuh | anyandhi tilasira | kang rumêksa dèn lilani | angênggèni wismaning dhungke sadaya ||
10. samana sadina-dina | wêtuning brana jro puri | ingangge pamulasara | miwah kinarya mêmanci | dupi antara sasi | nuju wêkasaning taun | masa asuji mangkya | prabu karsa angadani | sumur bandhung jro kadhaton apaju pat ||
11. pandhudhuking kidul wetan | manggih arca kancana di | wangun sata matarangan | aciri baboning rukmi | kawasa angundhaki [a...]
--- 168 ---
[...ngundhaki] | mas kang kêdhik wawratipun | dinèkèk soring arca | jroning sadina sawêngi | mundhak tikêl wawrating rukmi punika ||
12. prabu sukèng tyas samana | kang adhudhuk-dhudhuk sami | ginanjar samurwatira | ing antara sumur dadi | rukmaka dèn wastani | lire panggenan mas tatur | punang sumur rukmaka | mangkya rinêngga sarwa sri | kèh bramara ngisêp maduning puspita ||
13. wus mangkana kawuwusa | tumapaking tanggap warsi | marêngi taun Prapawa | surya sangkala winilis | tataning janma trusthi |[15] kang căndra sangkala ketung | wande kinarya muka |[16] masa kartika ing mangkin | karsa nata mêmangun warnaning sastra ||
14. mèt panulad kang rineka | sêsikon lurahing wukir | kairibakên punika | lawan kiriman kintèki | saking Parswasta giri | purnaning pangikêtipun | aran Sastra Parwata | kalantur dipun wastani | Sastra Ardi kangge ing para pandhita ||
15. kabyawarèng sanagara | salining sastra ing mangkin | marêngi kang raja wedha | lir saban bara subani | sêsoban arêratri | karya sukaning wadya gung | praptèng purnama sada | mèh bubaran ana kèksi | wukir Căndragêni murub marakata ||
16. kongsi ing antara dina | samana sirêping agni | prabu têdhak pêpariksa | marang wukir Căndragêni [Că...]
--- 169 ---
[...ndragêni] | lawan sagung para ji | Gandarwo Raja Karawu | kinèn andhinginana | mèt papan kang aprayogi | panggenaning para nata saha wadya ||
17. têdhakira sri narendra | dupi ing antara prapti | sêlaning wukir samana | tumamèng pakuwon sami | kapirênan para ji | tumingal langêning gunung | pasanggrahan sarwendah | sugata maneka warni | bangkitira Sri Karawu karya suka ||
18. mangkana ana kawuryan | saking pakuwon narpati | kang cahya tumejangkara | amung sarema kaèksi | madhangi graning giri | angandika sang aprabu | iki cahyaning apa | ujwalèng praba nêlahi | sang gandarwo raja alon aturira ||
19. pukulun ingkang kawuryan | punika tejaning wêsi | wontên salêbêting kawah | gadgadèng tyas sri bupati | dhawuh kinèn angambil | Gandarwo Raja Karawu | mêsat saking ngayunan | samantara wangsul malih | anganturkên katga kang amawa cahya ||
20. katanpan[17] sinawang-sawang | kadi dhapur pasupati | andangu kamulanira | anèng kawah katga iki | matur sang gandarwo ji | cariyosipun rumuhun | pucak ardi punika | watusalèn pandhe wêsi | kang akarya Êmpu Ramadi ing kina ||
21. anglampahi kang pitêdah [pitê...]
--- 170 ---
[...dah] | karsaning Hyang Utipati | Êmpu Ramadi punika | kinèn apandhea wêsi | karya gêgaman jurit | warna-warna dhapuripun | kang badhe pinaringan | sagung para dewa rêsi | milanipun ing kawah wontên curiga ||
22. watawisipun punika | mênawi Êmpu Ramadi | angèngèhakên satunggal | saking kêdah musakani | dhatêng paduka aji | dipun agêma pakantuk | mèsêm prabu ngandika | yèn mangkana kêris iki | sun arani căndragêni wus prayoga ||
23. gunung iki pantêsira | arana wukir Marapi | lawan gunung Căndramuka | iya bêcik sun arani | wukir Marawu sami | kagawa labêting dangu | tilas pabêsalenan | unggyan êmpu pandhe wêsi | Sri Karawu wotsari mangayubagya ||
24. miwah sagung para nata | sadaya jumurung sami | ing antara kondurira | praptèng praja sri bupati | karya sêsoban malih | boga andrawina nutug | pêndhak enjing kalilan | antuking para narpati | ngundhangakên sabdaning prabu sudibya ||
25. dènira maringi aran | curiga lan wukir kalih | samana laju kasusra | araning ardi Marapi | wukir Marawu mangkin | katêlah aran Marbabu | antara tigang căndra | tumapak mangsa manggasri | prabu [pra...]
--- 171 ---
[...bu] miyos siniwi ing panangkilan ||
26. Kyana Patih Tambakbaya | dhinawuhan angadani | karya kuwu pacangkraman | anèng pasanggrahan lami | sêlaning wukir kalih | Marapi lawan Marawu | risang gandarwo raja | tinuduh amugarèni | marma enggal rampunging panambutkarya ||
27. sangkêp uparêngganira | katur ing sri narapati | laju têdhak pinariksa | tan ana kang dèn waoni | tuhu sarwa rêspati | mêmêt sambada ing wangun | pasang rakit rineka | sapalakartining puri | mangkya sinung aran dalêm prasadarga ||
28. kondurira sri narendra | tan ana sawiji-wiji | kongsi praptèng warsa Iwa | surya sangkala marêngi | oyag rupaning kori |[18] kang căndra sangkala nuju | seta warnaning muka |[19] ing masa srawana mangkin | praptèng Pêngging katêkan cobaning dewa ||
29. putrinira sri narendra | nama Dèwi Citrawati | muksa saking jroning pura | tanpa karana sayêkti | prabu lan pramèswari | kapinêngan anahan kung | kongas ardayèng driya | mêmayat yuktining kapti | karêrantan matrênyuh tanpa jamuga ||
30. yayah tumutur wisata | kang tyas sanityasa tistis | para parêkaning pura | dadya lut malat wiyadi | wayang-wuyungan sami | saênggon-ênggon kapiluh | luluh nala tan lana [la...]
--- 172 ---
[...na] | kalimunan alin-alin | kalulun rèh sanagara aru-ara ||
31. tanpa sri rarasing wrêksa | kawulat lum-alum anglih | mamah kang ron ruru samya | mêsum ari sarwa sari | surêm sunaring rawi | rawat-rawat tumurun truh | tumrahing imamatra | tidhêm tandhaning dumadi | sunyaruri saniskara kang kawuryan ||
32. kadya bela kawiyogan | ing ratri sasăngka kèksi | sasat sung cipta sasmita | pangentaring rèh rudatin | swarèng sarwa kapyarsi | yayah ngimur anglêlipur | amung gandarwo raja | kang ginubêl ing pangudi | ngupadia pamuksaning atmajendra ||
33. Sri Karawu aturira | dipun sarèhna rumiyin | taksih sinêngkêr ing dewa | dèrèng măngsa dèn ulati | benjang măngsa asuji | wontên parmaning dewa gung | kang amanggih punika | pinasthi jodho sayêkti | kadhaupna mêwahi arjaning praja ||
34. kèndêl tansah wagugên tyas | Natèng Pêngging Dwarawati | samana dupi antara | praptaning măngsa asuji | mangkya winartèng kawi | rajaputra ing Mataun | Radyan Welakusuma | nuju cangkramèng wanadri | ambêbêdhag sato mêmikat kukila ||
35. kalunta-lunta têmahan | kapisah lan kang umiring | tumamèng jro wanapringga | miyarsa tangising èstri | pinarpêkan [pinarpê...]
--- 173 ---
[...kan] kaèksi | Dèwi Citrawati tuhu | radyan putra tan samar | yèn iku putri ing Pêngging | maksih kadang nak-sanakipun priyăngga ||
36. atêtanya marmanira | wontên ing wana pribadi | Dèwi Citrawati kagyat | sumaur sintên nakèni | rahadyan amangsuli | kula putra ing Mataun | wasta Welakusuma | cangkramèng wana mèt paksi | sang dyah èngêt yèn puniku arinira ||
37. tan taha pinarêpêkan | karuna sarwi wêwarti | yayi mas kula tan wikan | sangkaning tumêkèng ngriki | kula nguni sayêkti | nendra wontên ing kadhatun | dupi tangi katingal | kula sampun dèn wêngkoni | tiyang jalu Sang Guritna wastanira ||
38. wismèng dhusun Wanabaya | kaprênah wetan puniki | amung lêt jurang kewala | tri sasi kula ladosi | kêrênge anglangkungi | lêpat sakêdhik anggêbug | mila kula miruda | rumaos botên kuwawi | suka luhung minăngsaa ing sardula ||
39. radyan putra duk miyarsa | talingan kadi sinêbit | pamit arsa mêjahana | ing dhustha kang ambêk drêngki | sang dèwi amangsuli | adhuh yayi sampun-sampun | pun Guritna punika | sakalangkung saking sakti | mila sagêd dados pandung adiguna ||
40. lagya lawanan wacana | radyan putra lan [la...]
--- 174 ---
[...n] sang putri | gandarwo raja kang prapta | muwus manuhara manis | mangke radèn rumiyin | dipun sarănta ing kayun | bêbasan sampun gita | yèn dèrèng uningèng gati | gampil angèl amêgat jiwaning janma ||
26. Mêgatruh
1. gugon tuhon punika nora pakantuk | yèn mawi dugi prayogi | watara upaminipun | sambawa mèt sambada mrih | karaharjaning lêlakon ||
2. pun Guritna punika sakti satuhu | tan kêni sinanggi miring | alah tăndha yêktinipun | suwawi dèn pariksani | saking limunan kemawon ||
3. radyan putra lan sang putri tan kadulu | kula kang masang piranti | panglimunan kalihipun | samana dyan putra putri | kaparêngan wus tan katon ||
4. kawuwusa Sang Guritna gupuh-gupuh | dènira ngulati putri | kaubrês jroning wana gung | kang wrêksa ingobrak-abrik | binêdholan dhungkar kasol ||
5. sato-sato kang kacandhak lêbur tumpur | singandaka tumpês sami | binantingan ajur mumur | mêksa tan bisa kapanggih | gut-gutên riwut kawuron ||
6. musus tangan mijil kang dahana murub | angobar jroning wanadri | mangkana Raja Karawu | muwus lah radèn puniki | kayêktosan ingkang katon ||
--- 175 ---
7. mangke kula sirêpe kasaktènipun | supadi sampun andadi | saksana Raja Karawu | aji ginung pangaskrêti | winatêk mursitèng raos ||
8. Sang Guritna kapêksan kang bayu larut | balung kadi dèn lolosi | lêsah kasulayah kèlu | sakala tan darbe budi | kataman ing rèh kinaot ||
9. byar katingal anèng ngabyantara prabu | andangu karana yêkti | lah kakang wong apa iku | kaya kabandana kèksi | Raja Karawu wotsinom ||
10. dhuh pukulun punika têtiyang dhusun | awasta Guritna inggih | pandung aguna satuhu | ingkang andhustha sang putri | rêpit datan konangan wong ||
11. mangke wontên dados tăndha yêktinipun | dipun dangua pribadi | putra paduka pukulun | gandarwo raja wotsari | angatonkên sang lir sinom ||
12. Dèwi Citrawati uningèng ramèbu | karuna sarta nyungkêmi | pangkoning rama sang prabu | parèbu parêng samyanjrit | wor tangising wong kadhaton ||
13. sri narendra anjêtung ngungun pêpungun | ngandika lon anyênyapih | padha mênênga karuhun | aywa na pijêr anangis | mapan uwus karahayon ||
14. lah ta nini ingsun têtakon satuhu | paran kamulane nguni |
--- 176 ---
sira atilar kadhatun | yayah rena tan katolih | kang putra wungu wotsinom ||
15. maksih asrêt ature urut aruntut | lêpat kawula rama ji | anuhun pangaksama gung | kawula sajarwa jati | katambêtan sakaning don ||
16. nguni ulun tilêm wontên ing kadhatun | dupi tangi têka kèksi | kula sampun dipun wêngku | dhatêng pun Guritna mawi | wêwarah ingkang wiraos ||
17. ngakên saking karsanipun rama prabu | katariman semah putri | anggêr tan karya rêrusuh | angrisak ing dalêm puri | kawula têka pitados ||
18. raosing tyas kados kenging guna dhuyung | ênggèn kula angladosi | mèh tri wulan laminipun | pun Guritna tan suririh | lêpat sakêdhik anjotos ||
19. kula lajêng miruda sapurug-purug | nrajang wana jurang trêbis | pringga baya datan ketung | ing antawis ragi têbih | kapanggih wong bagus anom ||
20. Radèn Welakusuma pangakênipun | putrèng Mataun sayêkti | sawêg kinuncang dewa gung | dènira mêmikat paksi | kapisah lan sagunging wong ||
21. atêtakon karana wontên wana gung | ingih kawula wangsuli | makatên kados kang katur | lajêng krădha sudira mrih |
--- 177 ---
amunah dhustha kang awon ||
22. kula pênggak sarta wêwarah satuhu | pun Guritna langkung sakti | dangu wawan-wawan wuwus | pun uwa gandarwo prapti | tumut pêpemut wiraos ||
23. ing wêkasan kula lan putrèng Mataun | linimunakên tan kèksi | katungka ing praptanipun | pun Guritna angulati | mungsêng wana jurang sigrong ||
24. sagung wrêksa dhinungkaran kabarubuh | sato-sato dèn bantingi | laju angobar wana gung | pun uwa gandarwo pati | kang anyirêp karya kepon ||
25. lajêngipun praptèng ngabyantara prabu | têlas ing atur sang dèwi | wotsari Raja Karawu | angatonakên sang pêkik | dinangu rèhing lêlakon ||
26. matur lamun cangkramèng wana nênumpu | kinuncang ing bathara di | kapisah lan wadyanipun | laju kapanggih sang putri | amung pribadi kemawon ||
27. tinakenan mangsuli salajêngipun | kados aturing putra ji | tan wontên siwah sarambut | narendra ngungun miyarci[20] | anuduh gandarwo katong ||
28. kinèn dhatêngêna ing wadya Mataun | kang ngiring maring wanadri | pisah lan bêndaranipun | aywa na pijêr ngulati | amlasakên solahing wong ||
29. Sri Karawu mêsat sanalika wangsul | ngirid wong rowêlas sami | katarik [ka...]
--- 178 ---
[...tarik] ing aji ginung | praptaning ngabyantara ji | kang dinangu wardaning wong ||
30. matur lamun umiring putra Mataun | cangkrama dhatêng wanadri | kapisah wêkasanipun | kapanggih wontên ing ngriki | punika bêndaraningong ||
31. prabu mèsêm wusana ingkang dinangu | pun Guritna matur kumbi | angaku lagya mèt kayu | uninga lamun sang putri | kabêktèng wong bagus anom ||
32. arsa tulung ing wêkasan kapiyungyung | wêkasan laju tut wuri | kongsi praptèng ngarsa prabu | sumăngga ingkang panggalih | ulun tan dosa sayêktos ||
33. karsa nata Wil Rêndumeya tinuduh | kinèn angusunga aglis | wismaning Guritna iku | ayya na owah kang isi | apa saananing kono ||
34. Rêndumeya nêmbah mêsat saking ngayun | praptèng wanabaya nuli | mèt kanthong pusakanipun | saking wewe seta nguni | wismaning Guritna winot ||
35. kawadhahan jro kanthong sèsinya wutuh | tan ana kang owah sami | samantara wangsulipun | ginêlar anèng ngarsa ji | katon tilame sang sinom ||
36. dyan dinangu sapa darbe tilamsantun | matur Dèwi Citrawati | tilam kawula puniku | ibu sori kang maringi | Dèwi Soma matur alon ||
37. inggih kula kang asung tilam puniku [pu...]
--- 179 ---
[...niku] | katawis amawi ciri | majupating karangulu | dene kanan polong sami | dados paliyasing wadon ||
38. kang supados parêk jatukramanipun | drêman atmaja sayêkti | angandika sang aprabu | hèh Guritna sapa kardi | tilam kang kaya mangkono ||
39. pun Guritna mênêng tan bisa umatur | ing antara ana kèksi | raryyalit gundhala gundhul | kusika kusut kang warni | kadi woding têbu kasol ||
40. tanpa taha anèng ngabyantara prabu | angigêl sarya sêsanti | mêngko sayêkti tan wurung | Si Guritna anêmahi | lir pucung pinêcah ing wong ||
27. Pocung
1. rusak sagung sarandune badanipun | ujêr tan kajamak | piangkuhe si panyakit | agung gawe aru-araning tumitah ||
2. pasthi iku kaplaksana ing sang prabu | bêbasan wus kêbak | sundukaning lêmbing kongking | amung kari kinarusukan kewala ||
3. mênêng mangu lajêng lungguh makidhupuh | nêmbah aturira | anuhun pangaksama ji | dènnya dahat diksura amurang krama ||
4. saking sêkung kasêsêk ing suka sukur | sêsukêring kang rat | Guritna kenging piranti | bokmanawi mantun karya kira-kira ||
5. sang aprabu andangu sapa sirèku | alon aturira | ulun băngsa setan gundhil |
--- 180 ---
kang adarbe wisma joglo jajar sanga ||
6. adêdunung wontên pèrèng urutipun | jurang wanasaba | lèr wetan padaning ardi | inggih wukir Maendra wetan punika ||
7. milanipun kapasukan suka sukur | ujêr pun Guritna | agung karya giri-giri | yèn kecalan makatên wicantênira ||
8. setan gundhul golèkana dolanaku | lamun ora bisa | tan wurung ingsun basmèni | wismanira joglo kang jajar sasanga ||
9. sakalangkung marasing tyas yèn saèstu | wisma kabasmaran | mila lampu anglintoni | kang aical dinèkèk panggèn adhakas[21] ||
10. lêrêsipun amantuni karya giyuh | têka sangkin dadra | dados pêpuntoning budi | mung misungsung akik loyang măncawarna ||
11. langkung agung sawabing akik sadarum | winursitèng cipta | adarbe prabawa sami | kang acêmêng amurugakên karosan ||
12. kasor sagung liman singandaka lawung | kang abrit punika | kuwasa mijilkên agni | angin toya sasamining pangabaran ||
13. malihipun kang jênar kuwasa tuhu | kinarya gêgêndam | pangasihan guna dhêsthi | kang apêthak aprabawa sulakasana ||
14. têguh timbul tan wontên bajra tumanduk | kang ijêm minăngka | sarana usadèng sakit | lan kuwasa angindhakkên [angindha...]
--- 181 ---
[...kkên] rajabrana ||
15. lajêngipun kang akik loyang sadarum | sampun katampenan | dhatêng pun Guritna inggih | mila sakti mandrane tanpa sasama ||
16. têmah mantuk giri-giri arubiru | prabu angandika | ing samêngko paran kapti | setan gundhil ananggakkên sakarsendra ||
17. inggih luhung dadosa kagungan prabu | karantên punika | wajibing ratu sayêkti | simpên barang aèng kang mawi prabawa ||
18. lan puniku pun Guritna tinarungku | yèn taksih kanggenan | akik loyang măncawarni | yêkti sagêd miruda tanpa karana ||
19. sang aprabu mèsêm angandika arum | hèh Guritna sira | darbe akik măncawarni | matur kumbi botên rumaos kanggenan ||
20. setan gundhul mèt thăndha yêktining atur | tilas mênyan kobar | wus arupa pulanggêni | dinamonan muksa samantara prapta ||
21. tinut pungkur ing akik loyang sadarum | kang amăncawarna | ambandhang cublak sawiji | isi lênga pirantining lêlimunan ||
22. awotsantun setan gundhul aturipun | pukulun punika | akik kang amăncawarni | mêdal saking kandhutanipun Guritna ||
23. atut pungkur ing pulanggêni puniku | karantên punika | pagêsanganing kang akik | mila [mi...]
--- 182 ---
[...la] sagêd anarik saking kandhutan ||
24. bêgjanipun [...]mbandhang cublak sêsungu | kang aisi lisah | limunan pangamèt silib | inggih darbèkipun Guritna priyăngga ||
25. sang aprabu alon dènira andangu | lah Guritna sapa | kang adarbe cublak iki | ing jêrone winatara isi lênga ||
26. tanpa matur Guritna amung tumungkul | prabu angandika | marang sri sutèng Sampati | lah ta kakang Karawu mangkya wus kandhas ||
27. iya amung kari amèta pêpatut | patraping wisesa | gandarwo matur wotsari | kasinggihan pukulun karsa paduka ||
28. sang aprabu malih pangandikanipun | kakang Si Guritna | katrapan kunjara wêsi | têlung taun anèng jroning pawarangkan ||
29. ujêr iku durtaning rat padhanipun | wong găngga balila | karya ruarèng dumadi | wisma têkan sèsine măngka rayahan ||
30. dimèn dinum pawongane putriningsun | surup dadi dhêndhan | dènira gung milarani | dene akik loyang kang amăncawarna ||
31. iku patut bali marang setan gundhul | sacublake pisan | sumurup dadi pangili | dènnya tansah gêgiri angobar wisma ||
32. Sri Karawu jumurung karsaning prabu | samantara prapta | sira Ki Dêmang Cakêthi | amiyarsa [ami...]
--- 183 ---
[...yarsa] pun Guritna kaplaksana ||
33. laju matur yèn darbe rewana wulung | kenging pangapusan | pinèt pun Guritna nguni | sagah asung lêlinton mas tanpa una ||
34. têmahipun sapariki botên muncul | pangandika nata | hèh Guritna apa yêkti | tanpa matur amung tumungkul kewala ||
35. prabu dhawuh kinèn angulati iku | sajroning kang wisma | katêmu soring gêguling | têkên kayu rewana wus katupiksa ||
36. karsa prabu mangkya pinaringkên wangsul | laju tinanggapan | marang Ki Dêmang Cakêthi | wuwuh malih patrapanira Guritna ||
37. winiyungyung ing pusara badanipun | anèng jro kunjara | pidananing wong ngapusi | dhinawuhkên marang Patih Tambakbaya ||
38. sinungan wruh ing purwa puwaranipun | sampun kalêksanan | mangkana sri narapati | abêbisik maring sang gandarwo raja ||
39. karsa prabu masa kartika ing ngayum[22] | Dyan Welakusuma | dhinaubakên sayêkti | antuk Dèwi Citrawati binasahan ||
40. manthuk-manthuk gandarwo raja wotsantun | dahat kasambadan | matur lah inggih prayogi | dados botên kuciwèng cipta sasmita ||
41. mangkya sampun kalilan putrèng Mataun | aso masanggrahan | saha wadya kang umiring | sinukèng [sinu...]
--- 184 ---
[...kèng] tyas yayah antuk lêbda jiwa ||
42. samana wus tumapaking salin taun | ing warsa Cukila | surya sangkala marêngi | swaraning wong katrusthan tanpa barakan |[23]|
43. timbangipun căndra sangkalaning taun | gati warna muka |[24] măngsa kartika ing mangkin | prabu miyos anjênêngi raja wedha ||
44. para ratu samya pêpêkan sadarum | anèng panangkilan | kabiseka sukèng kapti | siyang ratri wuryaning kang têtingalan ||
45. samya barung sêsiring swarèng raras rum | rêmpêging pradăngga | angrangin mangun sarwa sri | srang sênggani muwuhi manising praja ||
Tamat
--- [0] ---
[Iklan]
| 1 | Kurang satu suku kata: prasaksat murca sakala. (kembali) |
| 2 | Wil. (kembali) |
| 3 | tumitah. (kembali) |
| 4 | Lebih satu suku kata: padha nganggêpa ratu. (kembali) |
| 5 | inggih. (kembali) |
| 6 | nuli. (kembali) |
| 7 | Kurang satu suku kata: angandika sri bupati. (kembali) |
| 8 | rêrênggan. (kembali) |
| 9 | kabèh. (kembali) |
| 10 | Lebih satu suku kata: mangkana sri naranata. (kembali) |
| 11 | Lebih satu suku kata: dhêmênane salah karya. (kembali) |
| 12 | angsala. (kembali) |
| 13 | Wil. (kembali) |
| 14 | lêpasing. (kembali) |
| 15 | Tanggal: tataning janma trusthi (915 taun surya). (kembali) |
| 16 | Tanggal: wende kinarya muka (943 taun căndra). (kembali) |
| 17 | katampan. (kembali) |
| 18 | Tanggal: oyag rupaning kori (916 taun surya). (kembali) |
| 19 | Tanggal: seta warnaning muka (944 taun căndra). (kembali) |
| 20 | miyarsi. (kembali) |
| 21 | adhakan. (kembali) |
| 22 | ngayun. (kembali) |
| 23 | Tanggal: swaraning wong katrusthan tanpa barakan (917 taun surya). (kembali) |
| 24 | Tanggal: gati warna muka (945 taun căndra). (kembali) |