Ajisaka, Salamun, 1873, #1502 (Pupuh 01–09)

1.	Ajisaka, Salamun, 1873, #1502 (Pupuh 01–09). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
2.	Ajisaka, Salamun, 1873, #1502 (Pupuh 10–15). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
3.	Ajisaka, Salamun, 1873, #1502 (Pupuh 16–19). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
4.	Ajisaka, Salamun, 1873, #1502 (Pupuh 20–25). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.

Citra

Terakhir diubah: 26-01-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

Punika Sêrat Ajisaka, ingkang kadamêl bêbuka cariyos rumiyin, putranipun Sang Prabu Watugunung, anama Prabu Sindhula, ngadhaton wontên nagari Sagaluh.

Lajêng kagêntosan ingkang putra nama Prabu Dewatacêngkar, ngalih kadhaton dhatêng nagari Mêdhangkamulan.

Lajêng kasêlan kagêntosan Prabu Ajisaka, laminipun 3 taun.

Sarêng sampun dumugi 3 taun lajêng kagêntosan Radèn Daniswara, inggih punika putranipun Prabu Dewatacêngkar, ngantos turun-tumurun dumugi kraton ing Jênggala.

--- [0] ---

Ajisaka No. 24

--- 1 ---

[Tanda tangan]

1. Sinom

1. wit nêdhak darwa sri nata | ri Soma jam pitu enjing | măngsa karo ingkang surya | ping pitulas Madilakir | Jimakir tinêngraning | nêmbah luhur ngèsthi tuhu |[1] wuryaning kang pustaka | Ajisaka duk ngêjawi | saundure nyakabat Jêng Rasullulah ||

2. nèng nagri Mêdhangkamulan | jumênêng sri narapati | gumantyèng Dewatapêncar[2] | wit mênang dènnya mrih jangji | sêmana nusa Jawi | dungkap pitung atus taun | wêradin tanah Jawa | wana binabadan brêsih | nging dahuru rêsah dèrèng wontên nata ||

--- 2 ---

Selaardi | tapèng guwa wus gêntur tanbuh laminya ||

4. urip datan kêna pêjah | bagus anom wignya sêkti | anom nora kêna tuwa | pan guna sumbaga sêkti | iku kinarya aji | dening Pangeran Kang Luhur | brata angraga suksma | kèdhêp saliring kumêlip | ajêjuluk Sang Nata Raja Sindhula ||

5. kèringan rat pramudita | lêlêmbut ing tanah Jawi | sami ajrih kumawula | tanpa sastra cacatnèki | jênêngira wus lami | karta-karti prajanipun | tutug sakarsanira | nora nana ingkang wani | wus pêputra sakawan pambajêngira ||

--- 3 ---

[...s] | nama Dewatacêngkar | kang badhe gêntosi aji | arènipun dadya Dipati Madura ||

7. aran Dewatapamunah | ari wuragil bupati | ing Bali nagaranira | Sang Dewagung namanèki | samya ngidhêp ing Jawi | tan wênang jumênêng ratu | mung bupati kewala | sabên măngsa tur ubêkti | mring kang rama nging Dewatacêngkar mungkar ||

8. wani ngrama mangan janma | sakalangkung dening musrik | tinundhung marang kang rama | akesah ngumpulkên janmi | rêmên raton pribadi | nèng Mêdhangkamulan iku | pan sampun akêkitha | wus agung wadyanirèki | sapangetan nagari têluk sadaya ||

9. ajrih samya kawon ing prang | Dewatacêngkar asêkti | arsa mungsuh ingkang rama | ari kalih tan ngrêmbagi | nging mêksa nora kêni [kê...]

--- 4 ---

[...ni] | wus amêpak barisipun | kinêrig wong bang wetan | têngara budhal kang baris | lakung[3] agêng lir prawata gêni kobar ||

10. angirupi padêdesan | wus têlas karang paminggir | nagara Galuh kinêpang | nanging nora dèn ladèni | maksa dipun bêdhili | ingobongan wismanipun | kang rama langkung duka | anulya dipun wiyosi | aprang rame kalimput wadya bang wetan ||

11. Dewatacêngkar têragal | tumandang ngamuk pribadi | wong Galuh ajrih mapaga | piyak angungsi ing gusti | panggih sami pribadi | Sri Narpa Sindhula muwus | kaki sira elinga | sirèku pan badhe aji | anging aja kaki putra gege măngsa ||

12. sumaur Dewatacêngkar | apa jarmu sun tan wêdi | ingong sira siya-siya | arsa [ar...]

--- 5 ---

[...sa] malês ing sirèki | narajang nyandhak bindi | mukul siyat-siyut luput | lah payo tadhahana | amalêsa padha bêcik | ingkang rama wus musna datan katingal ||

13. sirnane angraga suksma | sawadyabala tan kèksi | kutha Galuh tan katingal | kang putra dèn supatani | ja sira dadi janmi | salaha kadadèn besuk | ywa tutug madêg nata | ana ingkang malês benjing | anêlani besuk ing karatonira ||

14. kênaa ing sapu-dhêndha | ing bathara ingkang luwih | dadia buroning janma | dadia isining warih | lah iku sira anti | sira bangêt wani mringsun | Dewatacêngkar mirsa | anêlăngsa asru nangis | balang tiba nora kêna tinututan ||

15. asru tobat mring kang rama | nanging nora kêna

--- 6 ---

gingsir | ing Galuh wus katon wana | Dewatacêngkar wus eling | mupus wus madêg aji | ngalih Mêdhang ratunipun | tutug sakarsanira | ladène dhahar wong siji | sabên dina nagrine kalangkung rusak ||

16. pasisir măncanagara | yèn sowan bêktine janmi | Dewatacêngkar wus putra | jalu bagus amung siji | nora nana munjuli | kang cahya mancorong mancur | badhe gêntèni nata | lagya umur rolas warsi | ajêjuluk Radèn Arya Daniswara ||

--- 7 ---

[...mar] Ngali seba ||

18. kalima Ki Abusaka | Kangjêng Rasul ngandika ris | Abubakar Ngumar Ngusman | Ngali Abusaka sami | mentara nurut warih | narmada lit ilinipun | sakabat gangsal nêmbah | wus mentar anurut warih | pasthining Hyang nora kêna ingowahan ||

19. Ki Abusaka wus kalab | kêna ginodha ing iblis | tyasira asulewengan | tan tumêmên anglampahi | pangandika Jêng Nabi | dènnya lumaku tan kantun | tanbuh-tanbuh karyanya | nora anurut ing margi | dènnya mêdal bêndungan tinembok anyar ||

--- 8 ---

rawuh | Idajil lanatolah | mapagkên ngarsanirèki | sarya ngucap Abusaka putuningwang ||

21. arsa maring ngêndi sira | Sang Abusaka nauri | tuwan sintên dene wikan | dhatêng amba gya nauri | apa kaluwih mami | yèn tan wruha ing sirèku | sira ingkang sakabat | ing kangjêng andika Nabi | Rasullulahu wangalèhi wasalam ||

22. ingutus mirsa narmada | ilènipun dene cilik | rowangira Abubakar | Ngumar Ngusman Bagendha Li | gawok Busaka dening | asidik pangucapipun | wus asalin pangrasa | asalah paningalnèki | dadya kalab pasthining Hyang nora bakal ||

23. sira lamun tan wruh ingwang | ingsun iki pan Idajil | atulung marang ing sira | sira nut andika Nabi | apa ta

--- 9 ---

luwihnèki | kaki maksih luwih ingsun | sira anuta mringwang | tutug sakarêpmu kaki | sirangsua lir toya măngsa têlasa ||

24. amiyosakên istijrat | pangabarannya Idajil | sadhêpa tan ngambah lêmah | nulya manjing jroning gêni | wus ilang tan kaèksi | amblês bumi praptèng luhur | nulya manjing samodra | akathah tan na kawarni | karsaning Hyang wus kapencut Abusaka ||

25. wus winuruk ngèlmunira | anêlas kang ngèlmu singkir | miwah ngèlmu panitisan | tanapi rahsa kang dhingin | sadurunge dumadi | kala manikmayanipun | sapangandhap sadaya | prapta Abusaka nênggih | wruha padhang kacakup sakèhing wulang ||

26. Idajil malih angucap | wis muliha putu mami | gurunira ayonana | sakarêpmu tan [ta...]

--- 10 ---

[...n] sun dohi | timbangana Jêng Nabi | barang ing kabisanipun | Abusaka gya mangkat | sakêplasan nulya prapti | sampun manjing jroning saka palênggahan ||

27. sabat sakawan gya prapta | ngarsaning Nabi ngabêkti | inggih sampun amba priksa | wus agêng mangke kang ngili | lan kwuningana Gusti | di dalêm Busaka kantun | ngandika Nabiyolah | Si Abusaka tan kari | prapta dhingin angayoni marang ingwang ||

28. lumêbèng jroning sêsaka | dinalih ingsun tan uning | ing karêpe Abusaka | amungkar marang ing mami | guru marang Idajil | para sakabat umatur | inggih amba tan wikan | nuwun kinèna umijil | lon andika lah Abusaka mêtua ||

29. nuli Abusaka mêdal | tur sêmbah konjêm ing siti | ebat sakèhing sakabat [sa...]

--- 11 ---

[...kabat] | Jêng Nabi asêmu runtik | wasana ngandika ris | iya wus takdirirèku | tan kêna ingowahan | Abusaka sira ugi | agêguru mring Idajil iblis lanat ||

30. sirarsa nimbangi ingwang | Abusaka paksa dhiri | gêgêtun para sakabat | langkung gumune kapati | malik gêguru iblis | anacat andika Rasul | Busaka Ngumar Ngusman | Ngali raliyal nganihi | nulya kundur wau Kangjêng Nabi Duta ||

31. langkung ajrih Abusaka | dhumatêng andika Nabi | apan tan angraos gêsang | arsa matur tobat nuli | marang ing Kangjêng Nabi | panlangsanira sadarum | mring sakabat sakawan | aturira ngasih-asih | kadi mêntas nyawanira Abusaka ||

32. ulun tuwan mring paduka | nuntên kunjuk Kangjêng Nabi | atur pêjah gêsang amba | nuwun [nu...]

--- 12 ---

[...wun] aksamèng kang abdi | asru nlăngsa wak mami | yèn tan ingapura ingsun | mit kesah ing saparan | Bubakar Ngusman Ngumari | Ngali matur sêmbah sakawan pra sabat ||

33. ngaturkên ing tobatira | pun Abusaka mring Gusti | lamun èstu linumuhan | badhe kesah nuwun amit | Jêng Nabi ngandika ris | iya lilanana iku | karêpe dimèn dadya | nimbangi panêngên nuli | kang aksara têlung puluh kang sun pêncar ||

34. Busaka mentar amurwa | wiwaha ngajam waradin | jinujug arsa amêncar | tinrapkên kidung kêkawi | wêrgane dèn pêpaki | lan ginantyan aranipun | Jisaka nut ing pangkyan | iblis nèng jro saka mami | dhawuhêna lunga sigra pra sakabat ||

35. sakawan sami wotsêkar | panggih lan Abusaka

--- 13 ---

glis | wus katur saaturira | dhawuhe Jêng Rasul Nabi | datan ngowahi takdir | yèn lunga linilan juluk | Ajisaka kalilan | aparêng lunganirèki | Ajisaka sigra mêsat anèng marga ||

36. kapêthuk lan gurunira | agupuh wau Idajil | angucap sang iblis lanat | Ajisaka putu mami | ywa susah putu mami | tinundhung kinèn anglangut | mring Jêng Nabi yya maras | tyasira agya nimbangi | kabisane Jêng Rasul sira ngong wulang ||

37. wus wisata saking Mêkah | mring Balhum sinêdyèng galih | wong Balhum manut sadaya | Jisaka guna asêkti | kapencut samya ngaji | wong nagara padha kenyut | kapencut kêna kêmat | samyanut parentahnèki | salin bawa kapir anut Ajisaka ||

38. kalangkung pangalêmira | wong Balhum [Ba...]

--- 14 ---

[...lhum] awêdi asih | Ajisaka wus angrasa | duwe kabêcikan nuli | sabat papat kinardi | pariwara ajêjuluk | pun Dora lan Sêmbada | pun Mênawa pun Mênawi | sampun kèdhêp girisa parentahira ||

2. Girisa

1. nagri Balhum wus arata | kang sabat wus wasis samya | ing Balhum akèh bramana | sami wignya sêkti guna | malekad Dajil duk prapta | Jisaka sumungkêm pada | malekad Idajil ngucap | kaki tinundhung ta sira ||

2. mring Jêng Nabi aja maras | ingsun gawenên gagêntya | aja tanggung timbangana | Kangjêng Nabi sakarsanya | pan sira uwus sun wêjang | pangiwa purwa wasana | bumi langit durung ana | ananipun Manikmaya ||

3. kakawin timbangna kitab | nabi timbangana dewa [de...]

--- 15 ---

[...wa] | Sastra Rab lan Sastra Kêrdha | wus pinasthi besuk sira | Sang Balhum tinundhung sira | mring Jawa jumênêng nata | lawase mung tigang warsa | kaki wus pasthining Suksma ||

4. benjang yèn wus tigang warsa | nuli sira umentara | aja kari padyanira | sapraja sira gawaa | nging yya nuli madêg nata | tatanên dhingin ing Jawa | kaki agawea tilas | nyêngkalanana buwana ||

5. agama kakiwakêna | tatanên kaki dèn rata | iki kaki purwanira | wênang anataa tapa | kaping kalih nata darma | lan nataa basa krama | kaping pat nataa praja | yèn wus rata dera tata ||

--- 16 ---

[...kad] Idajil musna | Jisaka muruk pangiwa ||

7. nahan wau ingkang prapta | Nabi Kilir gya ngandika | Jisaka sira lungaa | Si Balhum pan gustinira | Jêng Nabi kalangkung duka | tan arsa parêk lan sira | langkung ajrih Ajisaka | udrasa sumungkêm pada ||

8. matur amba nuwun prênah | ngandika sira ngetana | wetan iki ana nungsa | ingaranan pulo Jawa | tur dadi kamulyanira | besuk sira dadi nata | pinasthi ing tigang warsa | wis ta enggal wisataa ||

9. Jêng Nabi Kilir wus linggar | Ajisaka nulya mentar | ngiring sakabat sakawan | kocaping kaol wong Mêkah | Madinah têka ing Jawa | pan lêlakon tigang warsa | yèn Jisaka ya mampira | sapta ri kewala prapta ||

10. sêktinipun Ajisaka | nanging mampir nagri Selan | natapraja lan agama [a...]

--- 17 ---

[...gama] | wong Selan ngidhêp sadaya | Jisaka murwa carita | nganggit kawi ananira | Narpa Arjunawijaya | jamane ran Kartayoga ||

11. sèwu taun laminira | punika taksih alam jan | janma nora nana mangan | nora nana janma pêjah | ana carita pangiwa | iki kang dadi purwa prang | rêbat pawèstri kang wasta | Dèwi Naruki yu endah ||

12. wontên ing Selan sawarsa | Ajisaka nulya mentar | marang Surati nagara | nganggit Kawi Rama Dewa | Păncawati nagrinira | ratuning wanara bala | amungsuh buta Ngalêngka | jamanipun jaman Tirta ||

13. lamènipun sèwu warsa | lan limang atus taunnya | purwa prang rêbut wanodya | ingkang aran Dèwi Sinta | wus rata Surati praja | Sang Ajisaka wisata | prapta ing Selong nagara | natapraja lan agama ||

14. ngikêt Kawi Bratayuda |

--- 18 ---

Pandhawa prang lan Kurawa | purwanya rêbat wanodya | Dèwi Drupadi ranira | jamane aran Dupara | laminya rongèwu warsa | yèku Babad Tanah Jawa | nèng nagri Selong sawarsa ||

15. laju mring Kêling nagara | wong Kêling nora suwala | nut sêrat kêkawi tiga | pundi kang sinêmbah dadya | kang nêmbah Hyang Gurunata | wong Kurawên aranira | anadene wong Ram-êram | Bathara Wisnu pinuja ||

16. nèng Kêling amung sawarsa | nganggit-anggit Ajisaka | mangsane jaman Sêngara | nênggih pinetang laminya | sèwu limang atus warsa | aprang arêbut wanodya | sutane wong maratapa | Dèwi Naru aranira ||

--- 19 ---

[...gara] | amurwa babad sangkala ||

18. mêmuruk kongsi sawarsa | kathah bramana ngajawa | sabate Sang Ajisaka | anusul ing gurunira | asuyut karêm kawignyan | ngaji guru panitisan | lawan ngaji basa krama | purwa Jawa ana sastra ||

19. Ki Ajisaka kang bêkta | myang kidung kêkawi muwah | sastra sandi lan sangkala | lumrah winurukkên samya | kulon durung ana nata | lagya bupati kewala | arsa jinunjung narendra | Sang Ajisaka tan arsa ||

20. mung sinêbut panêmbahan | wus sawarsa Ajisaka | kentar dhatêng pagunungan | gunung Kêndhêng ingancikan | nênggih têgsih nunggil warsa | ing pasisir tinilaran | bramana kang wignya-wignya | amêmuruk guladrawa ||

3. Dhandhanggula

1. bagus anom awasis ing ngèlmi | Ajisaka pan ginuron ing rat | saking akathah kawruhe [kawruh...]

--- 20 ---

[...e] | prawira sudibya nung | tur aguna sarana sêkti | wong punjul ing apapak | mrojol kêrêpipun | manjing ajur-ajèr bisa | luput pêjah duk ngancik Kakêndhêng wukir | Jimakir nuju kasa ||

2. sasi Bêsar wukune Manail | pujăngga makirtya ring carita | wikanta rèh kasidane | sirna wuk dasa windu |[4] sêngkalane Jisaka lagi | dhukuh ing Kabuyudaan |[5] sabatipun agung | babêktane saking sabrang | nganggit Kawi Arjunawijaya tuwin | Rama lan Bratayuda ||

3. lawan Kawi Panitisastrèki | nganggit Sastra Sandi Dasanama | Căndragêni panganggite | nèng Kabuyutan iku | Natasastra kawruhing wardi | anom tuwaning sastra | Basa Kawi pangwruh | anganggit kawi wiha |[6] Bimasuci Bomataka kang dèn aji | puruhitèng Jisaka ||

4. wong bang

--- 21 ---

kilèn amangeran sami | Ajisaka asêsilih nama | Sang Yyang Mudha Batharane | sabatipun pan agung | para buyut lawan wêwasi | para êmpu pujăngga | kalilan mêmuruk | wus wasis-wasis sadaya | sirah tunggal sasi Sura salin warsi | tan tênggak tan atusan ||

5. tanpa ewon sêngkalanirèki | Sang Ajisaka karya sanjata | maryêm siji langkung gêdhe | papa rontakanipun | bêndhe wolu gêndera kalih | lan anyipta têlaga | sapa kêlar junjung | ing maryêm antuk kamulyan | lamun musna bêndhe rontèk iku masthi | dadya têngran nagara ||

--- 22 ---

[...tunggu] | sabat siji luwih wignya | pan kalilan mêmuruk wênang gêntèni | angrèh sabat sadaya ||

7. sakawruhnya Jisaka wus ênting | wus katelat lan Mudhik Bathara | Ajisaka saanane | mentar Ajisaka wus | ananira ingkang anami | Sang Yyang Mudhik Bathara | tunggal jatènipun | yèn pisah loro dadinya | ja kaliru ya Ki Mudhik Batharèki | ya tunggal Ajisaka ||

8. lir satu lawan rimbagannèki | Ajisaka kesah kang atêngga | Dhatuk Mudhik Batharane | sabat papat kang tumut | Ajisaka jajah nagari | nglangut anut sakarsa | sagèn-ênggènipun | makirtyèng kidung pralambang | nyêngkalani kang lami myang kapiyarsi | sami angawruhana ||

9. sirah tênggak tusan kang mêkasi | nuli sirahe sira abêna | sêngkala dhingin [dhingi...]

--- 23 ---

[...n] lan mangke | dèn waskitha sirèku | milang bathi lan tunanèki | milang mêmêt wruhana | bokmanawa na wruh | ngèsêman nayakaning rat | Ajisaka nèng Jawa anyêngkalani | lêlana midêr ing rat ||

10. saking kilèn dènnya amasisir | mangetan bali dèrèng dèn ambah | gunung wus kancikan kabèh | wong mirut padha suyut | luru ngèlmu lan guru tulis | purwane Babad Sabrang | kang minăngka paku | duk Ajisaka ngajawa | kèh jêjanggan para êmpu buyut tabit | myang bramana ngajawa ||

--- 24 ---

babade sirah sanga ||

12. ing gunung Agung dèn sêngkalani | tulup kumukus ing wukir Brama | ala radi sêngkalane | ing gunung Mahamèru | nênggih wêlud anglèng ing bumi | tuwin wukir prawata | ing sêngkalanipun | kaya gapura rinupa | ing Arjuna pawaka rodra karêngi | anênggih wukir Pandhak ||

13. kang anyăndra ing gunung Mêrapi | bramana lêbu gni punika |[7] wukir Pêndhêm sêngkalane | sarira wong condrèku | wukir Rèngêl sêngkalanèki | ing mănca trus ing lêmah | wukir Surya ngetung | anênggih bahning pawaka | wukir Bancak kurungan aisi pêksi | ing Lawu catur muka ||

14. sirnaning wiku ing gunung Sumbing | ala ulu roro kang bujăngga | ing gunung Anyar babade | bahning awarna kukus | gunung Wilis dèn sêngkalani [sêngkala...]

--- 25 ---

[...ni] | karo asêmpal pangnya | myang ing wukir Kidul | gunaning wong yèn ingetang | jênêngipun sang wiku ing Dhangdhanggêndhis | saya ginuron ing rat ||

15. tata-tita yarta sasampuning | midêr ing rat nyăndra pagunungan | warata sakèh ardine | wus cinăndra sadarum | saking Bantên Jakarta prapti | lajêng dhatêng Karawang | ing Carêbon rawuh | nuli ngancik Bêrbês Têgal | myang Pamalang kèndêl ing Ngastina Pati | Batang Kêndhal wus kambah ||

16. mring Kaliwungu ngancik Sêmawis | mring sêgara lir ngambah dharatan | anacahkên pulo kabèh | gancaring caritèku | tan ingucap anuli prapti | pulo Kojor araryan | nulya ngancik sampun | pulo Majêthi samana | sabat kalih pun Dora Sêmbada kari | atunggu rukma kala ||

17. sami pinêndhêm pulo

--- 26 ---

Jamêthi[8] | Jisaka kentar mring Danaraja | lajêng mring Pajang kuthane | saênggone mêmuruk | kerut padha anyabat sami | dhatêng ing Surapringga | wangsul ngilèn sampun | marang nagari ing Mêdhang | ing Balêbêr Jisaka kalêson kampir | wismèng Răndha Sêngkêran ||

18. dhukuh sakèhing kang duwe panti | Răndha Sêngkêran mukti wibawa | akathah anak putune | Răndha Sêngkêran iku | têtilare kyai apatih | tan duwe anak lanang | mung jugèstri ayu | lagya birai ing sêkar | wastanira Rara Dèwi Rarasati | ayu punjul sapraja ||

--- 27 ---

[...an] kèn gêlarana | lampit ngandhap tinumpang klasa panjalin | sayana nginggil pisan ||

20. parêkan mijil kinèn ngaturi | sampun kerid Ajisaka lênggah | pra sabat munggèng wurine | lungguh ing lante alus | pasugata wohan sumaji | dènnya lênggah Jisaka | amardapa mungguh | bok răndha jêngêr tumingal | têtamunya bagus anom èsmu wingit | kêmbar lan putra nata ||

21. ni răndha ngling bageya ta kaki | bagus anom atigas kawuryan | pundi pinăngka ta anggèr | lan kang sinêdyèng kayun | praja Mêdhang dèrèng udani | anggèr anyar katingal | Jisaka sumaur | anêdha pasihan dika | tanpa wisma lit mila saênggèn kampir | tanpa dunung pinăngka ||

22. songsong mega wong akandhang langit | kêmul pujăngga nusu [nu...]

--- 28 ---

[...su] arina | kaèksi alit milane | datan uningèng tuwuh | nyai răndha gumuyu angling | ngêndi ana mas nyawa | sun takon satuhu | Ajisaka saurira | saking sabrang nagari ing Atasangin | arsa wruh nagri Jawa ||

23. yèki bibi nagari ing pundi | nauri ni răndha kene nyawa | Mêdhangkamulan arane | bisikane sang prabu | Sri Dewatacêngkar rannèki | patihe mula-mula | iya lakiningsun | wus lalis ingkang gumantya | sadulurku taruna punapa bibi | datan adarbe putra ||

--- 29 ---

saking pangumbaran ||

25. sapanên nini kadangirèki | dangu kèndêl isin awêcana | yèn aja jrihyèng bibine | lon wijiling pamuwus | èsmu isin wêcana ririh | radèn sami raharja | ingkang lagya rawuh | kumêpyur Ki Ajisaka | gagap-gugup saure anuwun yayi | gumuyu ni bok răndha ||

26. katon apa mas kadangirèki | bibi sun sidhêp Dèwi Supraba | kang tumurun bagèkake | sang dyah mèsêm tumungkul | sabat kalih dènnya ningali | samya kumêdhèp têsmak | panone sumaput | sajêge durung tumingal | Ajisaka kagimir tansah asabil | emut yèn amandhita ||

27. nyai răndha wuwusira aris | jaman iki warti wis kêburan | amung kari Mêdhang bae | idhêpe maksih bingung | wong sajaman gêguru

--- 30 ---

ngèlmi | bramana saking sabrang | ngêjawa mêmuruk | wartane sêkti sumbaga | sudibya nung ngèlmu panitisan wasis | bagus misih taruna ||

28. gawa sastra kêrdha lan kêkawi | yèku ingkang winurukkên ing rat | iku kaya pa rupane | yèn parêka sun ayun | anggêguru Ajisaka ngling | gumuyu aris mojar | lumrah kang wus kusus | kirim suda warta mindhak | sayêktine kang kawarta inggih mami | nyai răndha gupita ||

29. bêgjane pun bibi sira prapti | mêmuruka ingsun pugung[9] mudha | sang dwija saguh nulya ge | ni răndha wus winuruk | manjing supi purnaning pati | pratikêl panitisan | idhêp adhêpipun | ing urip tan kêna pêjah | wus sampurna ni răndha ngaji kakawin | mêmuruk wus kalilan ||

30. ingkang putra

--- 31 ---

winuruk pribadi | sampun wasis Ni Rara Sumbaga | dhasar wong ayu rupane | sang wara dwija sampun | gêlar kasudibyanirèki | kerut wong sanêgara | sumungkêm sadarum | kaloka ing jana priya | wong ing Mêdhang anggêpe sami angabdi | nèng Karandhan wus lama ||

31. Kyana Patih Tênggêr mirsa nuli | mring Karandhan kapanggih Jisaka | ki patih gêguru mangke | bawa rasa sadalu | puruhita ing prama kawi | sastra lan kasantikan | kaprawiran putus | kadigdayan kanuragan | ngèlmu singkir pan sampun têlas ingaji | myang ngèlmu panitisan ||

--- 32 ---

dene angrêrusak janma | akèh suwung praja desa sun tingali | ya ta kang kawursita ||

33. sabatira kèh prapta miyarsi | samya matur nuwun kinukuhan | ratu makatên tingkahe | tan arus ing tumuwuh | têka agung karya pêpati | tan amrih karaharjan | tulusing tumuwuh | mandar karyaa kapenak | ing wong praja miwah dhusun-dhusun sami | ngrêbda oyod rondhona ||

34. yèn marêngi paduka sang rêsi | aparinga usadaning praja | Ajisaka lon wuwuse | hèh paman patih ulun | turna dadi dhahar sang aji | nanging suwuna papan | bumi mring sang prabu | sawiyare dhêsthar ingwang | yèn wus tampi nuli dèn dhahara mami | ki patih kagyat ngucap ||

35. pun paman anggèr dèrèng kadugi | angaturna dhatêng [dha...]

--- 33 ---

[...têng] sri narendra | luhung mêmuruka bae | ing ngriki kathah jugul | Ajisaka aris nauri | dêdimène ta paman | ingsun jarag labuh | ambelani mring wong kathah | janma Mêdhangkamulan măngsa na wani | ingsun kang wani pêjah ||

36. nyai răndha asru dènnya nangis | adhuh gusti paran yèn tinilar | pêsthi milu labuh kabèh | Ajisaka gumuyu | aja uga bibi kuwatir | ki patih aris ngucap | dhuh lêrês bok ayu | sang wiku muwus mring patya | tanpa karya gêguru tan tega pati | ngur aja puruita ||

--- 34 ---

bumi ingwang | ingsun uga paman bisa gawe janmi | Natèng Mêdhang tan cuwa ||

38. dhahara wong sapuluh saari | nora kurang nauri ki patya | măngsa-boronga karsane | golong gupitanipun | duta nata prapta mring patih | andhawuhkên timbalan | ngandika sang prabu | janma lan kinèn mundhuta | wus alama andika botên nyaosi | tan eca dènnya dhahar ||

39. kyana patih sauripun aris | pan manira sampun antuk janma | momol tan kiyal daginge | maksih taruna bagus | sarêng anon jêngêr duta ji | satuwuk dèrèng wikan | wong bagus kadyèku | anging putra sri narendra | angungkuli wus adandan kyana patih | wisata so andurma ||

4. Durma

1. wus kairid Ajisaka ni mbok răndha |

--- 35 ---

tumut arsa nglabuhi | muride sadaya | tumut padharsa bela | wong ing Mêdhang mèh sêpalih | manguntur prapta | katur dipun timbali ||

2. kang nimbali awasta Bok Sokadana | kêmbar Jisaka kari | wus prapta ngajêngan | patih nêmbah suku sang | sri nata ngandika aris | apa lèh sira | saosan dhahar mami ||

3. wus alawas ingsun tan eca adhahar | yèn nora măngsa janmi | alêsu grahuyang | buh rasane wak ingwang | nuju enak ingsun bukti | bocah parêkan | lêmu sun gadho ênting ||

4. iku patih ingsun nuli dhahar nendra | mêngko agagat mani | lawas tan amangan | janma riwe drês mêdal | sarira kaya dèn dusi | acêlangaban | watuk sambi awahing ||

5. wus sapta ri muruse padharan ingwang |

--- 36 ---

mili dalinding gêtih | larane tan pira | mulêse datan kêlar | rina wêngi mêrbês mili | agulimpangan | awak lir dèn gêbugi ||

6. kaya ngapa patih yèn tan olih janma | kabutuh sira pasthi | patih ingsun măngsa | sun nora etung băngsa | bok nyambêlèh mantri siji | kang rada ala | agampang anyalini ||

7. Ki Apatih Tênggêr umatur anêmbah | angsal sasat tan olih | mila sapunika | dede abdi ta Mêdhang | janma moyang nora panti | saking ing sabrang | kêdah katur sang aji ||

8. suka lamun dadosa dhahar sang nata | nanging darbe prajangji | nuwun bumi Mêdhang | mung sawiyaring dhêsthar | bumi dèn suwun kariyin | yèn sampun tămpa | sumăngga ing karsa ji ||

9. langkung trustha sri narendra angandika | apa tuwa kang janmi |

--- 37 ---

pan taksih taruna | wêtah lêmbut dagingnya | dawêg ecane binukti | awak kumidang | mangke wontên ing jawi ||

10. suka-suka bok răndha apan ngandikan | Bok Sêngkêran wus prapti | saos sêmu waspa | agèr[10] sira ngandikan | Ki Ajisaka wus kerid | praptèng ngajêngan | jêngêr sri narapati ||

11. langkung pêkik dene eman yèn matia | angandika sang aji | hèh apa ta sira | kang sanggup dadya dhahar | nanging jaluk bumi dhingin | sawiyaring kang | dhêstharira puniki ||

12. alon matur inggih kawula kang sagah | ngandika sri bupati | luhung ngawulaa | ingsun gawe bupatya | eman warnamu apêkik | maksih taruna | bagusmu tanpa tandhing ||

13. Ajisaka sumaur anuwun kula | pasihanira aji | kêdah paripêksa | anuwun bumi Mêdhang |

--- 38 ---

ngandika sri narapati | nyata tan kêna | ingsun eman sirèki ||

14. nulya undhang sang nata marang apatya | punggawa miwah mantri | kinèn sanenggaa | sasikêping ayuda | baris ngalun-alun sami | ya ta sang nata | mijil mring păncaniti ||

15. sampun pêpak ing alun-alun malatar | ngandika sri bupati | hèh sagung wadyèngwang | iki Si Ajisaka | sêdyane anjaluk bumi | saambanira | ya dhêsthare pribadi ||

16. yèn wus cukup anuli sira cêkêla | wong kudu bosên urip | êndi dhêstharira | wus katur dyan binabar | lakon sadina pan maksih | wiyaring dhêsthar | ngêbêki ing nagari ||

17. Sang Dewatacêngkar tindak jêjaranan | dhêsthar wiyare maksih | lêlakon sapasar | sapuluh wêngi prapta | lêlakon satêngah [s...]

--- 39 ---

[...atêngah] sasi | praptèng sawulan | wiyare dhêsthar misih ||

18. têlas sagung têlatah ing bumi Jawa | Dewatacêngkar kandhih | saparan kabuya | kapêngkok ing samodra | Dewatacêngkar anuli | gêbyur Sagara | Kidul sirna sang aji ||

19. Sang Dewatacêngkar salah kadadean | pan dadi baya putih | wus kêna ing papa | cintraka ramanira | gêngira kagiri-giri | kagila-gila | kadya prabata siwi ||

20. gigirira wiyar kacukulan wrêksa | kisèn sela lan curi | mêksih dadya nata | saisining samodra | tatanipun kadya janmi | pêpatihira | Gajahmina Dipati ||

21. Ki Tumênggung Pamprang lan Ki Arya Lodan | Răngga Saradulyèki | Dêmang Wikridita | Ki Pandêlêgan Lumba | santananira narpati | Tumênggung Pamprang | Arya Kaluyu tuwin ||

--- 40 ---

22. Radèn Arya Polèng Radèn Arya Buntal | Ngabèi Bêlangkuning | Radèn Dêmang Ponthang | miwah Dyan Arya Pethak | Sagara Kidul ing nguni | loro ratunya | siji Raja Ngin-angin ||

23. kang satunggal iya Sang Dewatacêngkar | susah Raja Ngin-angin | nabda asêngara | sapa ingkang nyirnakna | baya putih sun ngèngèri | kalangkung tikbra | tyase Raja Ngin-angin ||

24. pa karyane baya putih ngadhang marga | bêbegal amêmati | dharat miwah toya | arsa malês ing lara | wirang arsa pulih gêtih | gênging sarira | saengga wukir siwi ||

25. panjangira lamun malang saonjotan | tutuk yèn mangap kadi | wiwaraning guwa | yèn molah agênturan | kombak wening jalanidhi | swara goraya | minta ruwatirèki ||

--- 41 ---

26. yèku lirning wong wani marang ing yayah | kêna papa cintrèki | kunêng kang winarna | Sang Wara Ajisaka | sampun jumênêng narpati | anèng ing Mêdhang- | kamulan karta-karti ||

27. Ajisaka têtêp jumênêng narendra | Mêdhangkamulan uning | bupati tan owah | miwah mantri sadaya | pêpatihe maksih lami | Ki Adipatya | Tênggêr wêwah amukti ||

28. ya ta putranira Sri Dewatacêngkar | jalu pambajêngnèki | ran Sang Daniswara | saksirnane kang rama | gya lolos saking nagari | datanpa wadya | mung sakawan kang ngiring ||

29. nanging samya binujung marang wong Mêdhang | parentahing narpati | Sang Sri Ajisaka | tan kêna wong kampiran | sajroning karatonnèki | pan pinacakan | pinoma wanti-wanti ||

30. angèstokkên sagung wong Mêdhangkamulan | dènnya sri

--- 42 ---

narapati | milua ing wadya | kayungyun prentahira | agung palamarta adil | wadya ing Mêdhang- | kamulan wêdi asih ||

31. ri sêdhênge sri narendra sinewaka | pêpak kang pra dipati | myang para prawira | Patih Tênggêr nèng ngarsa | Ulubalang Langlangwèsthi | lan pra sakabad | pandhita para rêsi ||

32. pan wus samya sumiwi para narendra | yayah konjêm ing siti | Prabu Ajisaka | ngandika mring apatya | miwah mring para dipati | lah pirsakêna | Si Dêduga Mênawi ||

33. ingsun gawe têtindhih bupati dhomas | Si Dêduga kang kering | Si Manawi kanan | Si Duga anamaa | Sêtyalêgawa Dipati | lan Si Manawa | iku ingsun paringi ||

34. anamaa Dipati Dutanagara | nanging karone maksih | anèng jro kadhatyan [kadha...]

--- 43 ---

[...tyan] | tan kêna pisah ingwang | samya nuhun saur-pêksi | hèh pirsakêna | sakèhe wadya mami ||

35. yèn ing mêngko Răndha Sêngkêran têtêpa | mardika amêngkoni | sagung wong Karandhan | sun wuwuhi ngêrèhna | wong sabiting kanan kering | kang padha pêrak | desa ing sakèh sami ||

36. wadya nuwun samya asaksi sadaya | lawan wêngkon apatih | wong ingsun ing Mêdhang | dèn padha enak tyasnya | kya patih matur ngabêkti | kalangkung eca | sumungkêm lair batin ||

37. sampun kondur Prabu Jaka Ajisaka | ngadhaton wus alami | nagri sangsaya arja |[11] murah sarwa tinumbas | tulus kang tinandur sami | wong cilik eca | mungsuh nora na wani ||

38. kang wadya lit tutug dènnya dagang layar | dharat miwah pasisir |

--- 44 ---

nora na culika | saparan-paran kêna | akèh bramana ngêjawi | nahan kocapa | kang kêna brăngta kingkin ||

5. Asmaradana

1. putranira Sri Bupati | Dewatacêngkar kang nama | Sang Arya Daniswarane | ginadhang gumantya nata | mangke kèngsêr sing praja | langkung dening kawlas-ayun | nusup-nusup wanapringga ||

2. manjing jurang minggah ardi | saengga kidang manjangan | binuru dening wong akèh | parentahira sang nata | wus karsaning Pangeran | radèn dadi tapanipun | benjang mêngku tanah Jawa ||

3. anurunkên para aji | ing tanah Jawa sadaya | wong desa ngundhangan kabèh | pasisir myang pagunungan | aja kandhêg kampiran | tinutkên sadosanipun | wong desa ajrih sadaya ||

--- 45 ---

4. samya tinibanan tulis | samya kinèn anyêpênga | mring Radèn Daniswarane | sakèhing wong bumi Mêdhang | mila kalunta-lunta | sakalangkung kawlas-ayun | Radèn Arya Daniswara ||

5. kalunta sampun atêbih | saking nagari ing Mêdhang | nora dhahar nora sare | sinêdyakakên atapa | panakawan sakawan | yèku sutaning tumênggung | nama Bêgja lan Daulat ||

6. pun Manawa pun Manawi | punika paliyanira | Bêgja Daulat êmbane | ature lir calapita | dhuh gusti dawêg raryan | botên nadhah botên nginum | karipan kularsa nendra ||

--- 46 ---

[...k] Amupus | jamak angangge têkiyar ||

8. lumampah raina wêngi | ngidul ngilèn manjing wana | gunung alit na guwane | guwa Têrusan ranira | puniku pangalapan | yèn dudu janma linuhung | yèn tan ilang mulih edan ||

9. ing jro ajêmbar arêsik | mangunturipun ing têngah | paju papat pamêrite | ingkang kidul ing kadhatyan | nêrus dhatêng sagara | ngilèn nêrus gunung Ulu | kang ngetan nrus gunung Dapa ||

10. kang ngalèr têrusannèki | nênggih dhatêng ing sagara | kang ngidul sinungan manèh | ran manguntur pangrantunan | pan wêrit nora kêna | iku wiwara kadhatun | kang êlèr sanggar langgatan ||

11. pangiwane ana bèji | ing têngah pan gêdhong gêdhah | asri ana pêthetane | gêdhong nora kêna mênga | ing jro ana kanthil mas [ma...]

--- 47 ---

[...s] | langse tinundha kumêndhung | kang ngetan mring patamanan ||

12. jawi wiwara arêsik | kayoman cêngkèh satunggal | winastanan pasar Dièng | pasare dalu kewala | nora na wruh satunggal | guwa Têrusan puniku | kêdhatone Sri Sindhula ||

13. sasirnane Galuh nuli | ngalih ing guwa Têrusan | karantên langkung endahe | wau Radèn Daniswara | kapencut mangun tapa | tan winarna solahipun | lamine ana ing guwa ||

14. jinajah sakèh kang wêrid | wus linêbonan sadaya | arêmên pasang rakite | gêdhong gêgêdhah wus mênga | linêbonan sadaya | jinajah sawêngkonipun | sira Radèn Daniswara ||

15. wau ingkang dèn tapani | sajroning wiwara jaba | anèng guwa pakaryane | wau Radèn Daniswara | pan sampun [sa...]

--- 48 ---

[...mpun] tigang căndra | binantêr ing tapanipun | angêningakên ing tingal ||

16. mênêng ayoga sêmèdi | laminira amrayoga | sacăndra tan ngaksamane | tan panêngran jayanira | Rahadèn Daniswara | murub jroning guwa wau | jumênêng prabawanira ||

17. pratingkahing radyan mantri | pinarak ing sila tumpang | ngayunkên pamêlêngane | kang asta kalih tumumpang | pinangku anèng pangkyan | asta kiwa nurut pupu | kang asta têngên tumumpang ||

18. dhumatêng ing asta kering | anurut jarijinira | kang pinêlêng panuduhe | kewala Sang Daniswara | nyirnakkên păncadriya | wus sirna kawulanipun | dumadya prana pranawa ||

19. Dyan Daniswara wus êning | waspada ingkang sinêdya | sampun ilang manungsane | ngraga suksma Daniswara | dalu

--- 49 ---

coba kèh prapta | panakawan gila turu | dyan dhatêng wanita endah ||

20. apan iku widadari | pêpitu lan Mayangkara | samya yu-ayu warnane | mêdal kori kidul ika | umarak ing sang tapa | Dèwi Sangkaningrat iku | sami lan Dèwi Supraba ||

21. ayune tan na tumandhing | Mayangkara Sangkaningrat | pan apantês lêlewane | dadya kêpyuring wardaya | apupur gêgunungan | gènnya paès langkung patut | watak mênêng aprêsaja ||

22. asinjang pathola wilis | asamir jingga maruta | kêncana luru têpine | amindha Dèwi Supraba | nora na kang miriba | madyaning pada sadarum | tan amimba Mayangkara ||

23. malih mêdal wetan singgih | Mayangkara sêkaring rat | lir gambar winangun yune | solahe wayang-wuyungan | watêke [watê...]

--- 50 ---

[...ke] antêng raras | awèh edaning wong kakung | tan ayu dening busana ||

24. tan asor yèn ngusut nênggih | pamulune langkung jênar | lir cêpaka ing gandane | ingkang lagya wuryan sêkar | sumunu sêsênênnya | sang rêtna di sêmonipun | kadi wulan kapurnaman ||

25. kalangkung endah sang dèwi | pathola wungu sinjangnya | gadhung mêlathi samire | pupuripun lêlamatan | paèse kaduk raras | wontên malih saking pintu | Ni Dèwi Rêtna Widata ||

26. aruruh tingalirèki | kadi tulis bisa ngucap | sang dyah tan ana rêngune | amanis sariranira | apaès sêmu raras | sêmunya manis dinulu | sapolahe gawe rimang ||

27. madyanira nawon kêmit | ujunging jaja awijang | ramping arata têngahe | sari

--- 51 ---

gilig ajênar |[12] turut uruting ăngga | rarasing rêsêp prêmbayun | mandul-mandul yèn lumampah ||

28. kang saking kilèn amêrit | anawang căndra puspita | agandês-gandês lakune | èsmu langar kaduk raras | lir kêncana rineka | bisa polah sêmunipun | tur bisa ngêdoli ulat ||

29. kang mêdal saking pamêrit | taman rêtna gondasmara | apantês ing sasolahe | ngêmbat-êmbat lambungira | nawon kêmit têngahnya | pantês luwês tingalipun | tungtung manis ingkang warna ||

30. samya marak ingkang tapi | ingkang lagya ngraga suksma | Sangkaningrat matur alon | mila rahadèn kawula | umarak ing andika | angèngèr marang pukulun | yèn sêmbada anjuru dang ||

31. dèn dukani Yyang

--- 52 ---

Pramèsthi | mila tumurun kawula | mung andika ingkang katon | amawongan anjuru dang | gusti kawulakêna | mangke ing têmbe pukulun | kawula angèstu pada ||

32. inggih kawula ta gusti | atanya dhatêng andika | punapa inggih sêdyane | atapa sajroning guwa | lawan sêdya punapa | jarwanana wong abagus | sadaya minta sih tuwan ||

33. radèn putra datan gingsir | kang godha kaku galihnya | Sangkaningrat was tingale | yèn sang tapa ngraga suksma | suwung kari pramana | sojar payo padha mundur | anèng kene tanpa karya ||

34. yayi atunggu wong mati | sang dyah wus kondur sadaya | nanging tan suda manahe | dèn têtungkul sang atapa | nganti pêpak pramana | wong padha sêkti dibya nung | akarya malih panggodha ||

35. malih

--- 53 ---

warna prapta malih | sami ayu-ayu pelag | samya jênar sarirane | kadi tanggal ping patbêlas | akarya lara brăngta | sami rimong kêmbênipun | sang tapa dahat tan obah ||

36. payudara dèn ungkabi | dèn arasakên sang tapa | radyan cinandhak astane | cinêkêlkên payudara | rinangkulkên ing jăngga | kang satunggal astanipun | rinangkulkên pangarasan ||

37. sarta mandêng aningali | sang tapa winangwang-wangwang | sarta pinandêng tingale | sang dyah masang gunanira | ênggène ing sêsotya | dhêsthi cangklêng aranipun | dimèn sang tapa tumingal ||

38. pamrihe dipun rêmêni | pasthi kêna gunaningwang | ya ta sang tapa tingale | dyan jaka sampun waskitha | tingale datan owah | malah mangke sang rêtna yu | anggodha malah kagodha ||

39. têmahan abrăngta

--- 54 ---

kingkin | sakèhe putri punika | kasabêt brăngta wirage | manahe kumênyut samya | ningali kang atapa | enjing malah ngantos surup | anggodha malah kagodha ||

40. wus gumanti ingkang sasi | sang dyah lali wadinira | têka sami rêmên kabèh | dene baguse sang tapa | sami atêbah jaja | rimang manahe dyah ayu | kayungyun marang sang tapa ||

41. sêling-surup manahnèki | kang widadari sadaya | anggodha kagodha dhewe | kapat amundur sadaya | dening sang tapa ika | ginodha tan gingsir wau | saking gênturing kang tapa ||

42. wasana kang widadari | sakalangkung wirangira | marang sang tapa ciptane | mantuk marang ênggènira | samya wayang-wuyungan | tansah katingal sang wiku | kocapa Prabu Sindhula ||

43. eyangira sang

--- 55 ---

apêkik | wus dadya jangkêping dewa | guwa Têrusan purane | langkung wêlas mring kang wayah | anulya tinurunan | tanpa sangkan rawuhipun | radèn wruh api tan wikan ||

44. eyangira sang apêkik | wus dadya jangkêping dewa | guwa Trusan kadhatone | langkung mêlang mring kang wayah | anulya tinurunan | jog tanpa sangkan nèng ngayun | radèn wruh api tan wikan ||

45. ingkang eyang mèsêm angling | wudhara gènira tapa | wus katrima mring Yyang Manon | sira kapatêdhan garwa | widadari lêlima | wus pinasthi sira putu | yèku jatukramanira ||

46. besuk nurunkên para ji | ing tanah Jawa sadaya | saturunirèku kabèh | kaki tan kasêlan-sêlan | ing mangke durung măngsa | dene Ajisaka iku | dadi ratu sêkti guna ||

47. ing jangjine

--- 56 ---

tigang warsi | nora kêna sinuwawa | yèn durung têka jangjine | gampang bae yèn wus măngsa | pasthi sira gumantya | madêg ratu run-tumurun | amêngku rat nusa Jawa ||

48. besuk jangkêp tigang warsi | sun idèni putu sira | ngrêbuta prajamu age | mêngko sira tutugêna | ing tapa bratanira | dèn bangêt gonira mêsu | madhêpa mring kadigdayan ||

49. kanuragan lan kasêktin | supaya nêmu wisesa | jroning prangira rarêmpon | tinarima ing bathara | rahayu yudanira | kawijayanira nulus | ayya sangsayèng driyanta ||

50. kudu tuwajuh nèng ati | tan kêna basa trakadhang | tan kêna mangkono mangke | nuli emut nuli boya | iku kaki tan kêna | wruhanira putuningsun | rêncananing păncadriya ||

51. dupi sampun ngrêdon kaki | iku [i...]

--- 57 ---

[...ku] ingkang păncadriya | angèl pambuwange anggèr | kaki tan kêna ngambilan | iku kang păncadriya | awèh wulanguning kalbu | ambêbingungi ing manah ||

52. ngulapi paningal êning | kaki maring ngayunira | kang păncadriya bekane | tingal têrus ingulapan | klimput raga wisaya | radèn ngabêkti anuhun | pamulang wuruking eyang ||

53. radèn matur saha bêkti | sintên ulun dening lintang | asih dhatêng kawulane | sang wiku gumuyu suka | patut sira tan wruha | iya eyangira ingsun | ing Galuh Raja Sindhula ||

54. kang muksa lan nagri mami | kaki aja taha-taha | sira sun mong sêlawase | wulang ingsun marang sira | kaki ja salah karya | tapanira maksih durung | tega pati tan mangkana ||

55. lah aja kapiran kaki | tutugêna tapanira [tapani...]

--- 58 ---

[...ra] | mentara mring guwa mangke | mangulona bênêr sira | wana ana wong dhêkah | ulatana dèn kapangguh | ing wismanira bok răndha ||

56. Răndha Kasihan rannèki | dhukuhe ing Pathukulan | sawiji lanang anake | sira putu angèngèra | turutên sapakonnya | yya sumêlang tyasirèku | poma kaki lakonana ||

57. tutugêna tapa kaki | besuk yèn wis tigang warsa | ngangkata jumênêng katong | rêbutên nagaranira | Prabu Anom Jisaka | ilang dhewe besuk putu | wus ta kaki akaria ||

58. tulungên rabinirèki | yèn lipur sira tinggala | ingsun ingkang among radèn | wus musna sang wiku raja | Rahadèn Daniswara | arsa ngimur garwanipun | radèn panggih lan kang garwa ||

59. garwa samya widadari | gangsal paringing [pa...]

--- 59 ---

[...ringing] jawata | sinarenan sadayane | tan antara samya nendra | kang garwa gangsal pisan | rahadèn aris tumurun | kapungkur wiwara guwa ||

6. Pangkur

1. kapitolèhên rahadyan | dene garwa tinilar samya guling | pinêgêng ing trêsnanipun | kalangkung dening brăngta | panakawan sakawan tan kêna kantun | lampahe amurang marga | tan ana baya kaèksi ||

2. lampahe kalunta-lunta | manjing jurang munggah ardi kang sungil | kadya jungkung manggih timur | lir layangan apêgat | radyan putra nutugakên tapanipun | tanpa dhahar tanpa nendra | ingkang sinêdya ing galih ||

3. pituduhe ingkang eyang | desa Pathukulan tinêlêng galih | ngilèn bênêr lampahipun | anusup wanapringga |

--- 60 ---

tarataban myang iring-iringing gunung | kunêng warnanên bok răndha | wisma têngahing wanadri ||

4. yaiku ing Pathukulan | ni bok răndha kalangkung kawlasasih | malaratipun kalangkung | busana gêgombalan | sabên dina adol godhong karyanipun | kang pinangan kêkuluban | doh desa lan bandar têbih ||

5. yèn awade gêgodhongan | nginêp marga darbe anak satunggil | jalêr warnanipun bagus | Jugulmudha ranira | jaka tuwa tanpa nyandhang digang digung | tanpa mangan kadya ajar | cawêd babakan kusambi ||

--- 61 ---

tan dèn opèni ||

7. mung ugungane kewala | dèn lungguhi mring Ki Jugulmudhèki | acupêt bodho balilu | sungkanan tur doyanan | titikane cêrobo tur bêtah turu | boya pisan yèn puruna | nênandur macul tan bangkit ||

8. nora bisa amêmêrang | witing sungkan tan bisa gawe biting | bêtah mêlèk bêtah turu | yèn wus dhodhok tan lunga | kongsi bêdhug kêpanasên bêkah-bêkuh | tan mingsêr kongsi sadina | tan lunga lajêng sawêngi ||

9. bêtah nglapa bêtah mangan | bêtah linggih yèn turu tan ngalisik | yèn ana panganan ayun | nênandur boya pisan | Jugulmudha nging ana titipanipun | wêkêl tuhu jrih ing biyang | lan agêng tarimanèki ||

10. nora watak adol dora | isinan yèn kabutuh labuh pati [pa...]

--- 62 ---

[...ti] | yèn dèn srêngêni mring biyung | banjur turu sapasar | kêpanasên kodanan nora awungu | lêmês bumi Pathukulan | yèn jamake angomahi ||

11. barang kang tinandur mêdal | langkung pênêd rata sitinya wêdhi | ngayun kali wingking gunung | toyanipun tumumpang | anadene ni mbok răndha karyanipun | duk wirya rabining patya | Galuh duk rusaking nagri ||

12. ki apatih tumut musna | karsaning Hyang garwa taruna kari | nging tilar wêtêngan wau | mijil Ki Jugulmudha | nora gatra ni răndha pomahanipun | tan duwe latar tan marga | rungkud kiwa têngênnèki ||

--- 63 ---

[...run] ambabadi ||

14. lamun udan Jugulmudha | katrocohan kang awak lir dèn dusi | sawêngi nora lèh turu | gêrêng-gêrêng kewala | yèn ngratêngi nora purun ngamèk kayu | yèn matêng nuli mêrgagah | biyange tan dèn umani ||

15. ki jaka lan ibunira | samya ngisis anèng ngisor kêsambi | ni răndha ris wuwusipun | lah kaki Jugulmudha | iki priye tanpa wêkas putraningsun | angur sira ngawulaa | mring Mêdhang gustimu lami ||

16. kaki nora abêbakal | ingsun pan kapengin sira ingoni | wiryaa kadi rumuhun | kaya swargi ramanta | bosên têmên kangelan ingsun anutug | sumaur Ki Jugulmudha | dhuh biyung sun nora apti ||

17. ngawula ratu birawa | mangan janma nora ajêg tan adil | wartane kaki sun ngrungu | kang jumênêng [ju...]

--- 64 ---

[...mênêng] ing Mêdhang | Prabu Ajisaka madêg adil kukuh | langkung asih mring kawula | iku ngèngèrana gusti ||

18. nadyan mêngkono tan arsa | iku satru nora kêna ngabêkti | yèn tan têdhak turunipun | Gusti Ratu Sindhula | nora arsa ngawula sun plaur lampus | ingsun arsa angawula | benjang yèn ana ratwadil ||

19. kapanane sêdhêng pêjah | ing saiki apa pinangan kaki | Ki Jugulmudha sumaur | lah biyung nora bisa | padha mupus ya biyung sapuluh-puluh | yèn durung têka jangjinya | binurua angoncati ||

--- 65 ---

[...ngèn] èsthi ||

21. lan mong rare nyunggi wulan | sarêng tangi gêgêtun impèn mami | nulyanasmara karungu | besuk ing Pathukulan | ana ratu sumbaga sêkti pinunjul | pêpatihe besuk sira | kèdhêp sawarna kumêlip ||

22. iku antinên bok biyang | kapanane kaki kasêlak mati | kunêng wau kang winuwus | Rahadèn Daniswara | nusup-nusup mêdal ing wananon dhukuh | kandhêg lampahnya duk miyat | inggih dhukuh langkung sêpi ||

23. Bêgja Daulat tumingal | lamun ana janma pêpatèn nênggih | Bêgja Daulat umatur | gusti inggih punika | wontên tiyang kêkalih radèn amuwus | Bêgja Daulat dèn inggal | takona sun arsa kampir ||

24. ing dhukuh ingkang kocapa | nyai răndha lan putra [pu...]

--- 66 ---

[...tra] lagya ninis | ni răndha alon amuwus | karia ingsun arsa | adol godhong mring pasar nulya na rawuh | janma nguwuh takèn marga | Jugulmudha amêdali ||

25. ingirid wus padha lênggah | wong têtiga lan Ki Jugulmudhèki | Ki Jugulmudha amuwus | adhi tigas kawuryan | dika pundi Bêgja Daulat sumaur | manira wong tanpa wisma | moyang saênggène kampir ||

26. sintên nama pakênira | anauri ingkang sudi mêstani | kawula pun Bêgja iku | ari ngong pun Daulat | balik kakang Ardalepa kakang ingsun | atanya puniki dhêkah | ki raka wêstane pundi ||

--- 67 ---

midêra salawe dina | sang bathara durung manggih ||

28. wong awisma kadi dika | nora măntra dèn ambah dening janmi | tan karuan wuri ngayun | sumaur Jugulmudha | wus pinasthi karsaning Hyang Maha Luhur | hèh yayi măngsa bakala | Bêgja Daulat tanya ris ||

29. kakang sintên kang sinambat | anauri dêlape kang mêstani | Jugulmudha aran ingsun | pun biyung karan dhêkah | Răndha Pathukulan pun biyung ranipun | Ki Bêgja osikirèng tyas | iki kang sinêdya gusti ||

30. kakang karia sun arsa | angaturi gusti kantun nèng Jawi | Jugulmudha gupuh-gupuh | lah yayi dèn ainggal | gustinira ingaturan wus malêbu | wus panggih tata alênggah | rahadèn ngandika aris ||

31. bibi nilakrama ingwang | pasang tabe ni răndha anauri [ana...]

--- 68 ---

[...uri] | jêngêr sumêngêrên dulu | bagusira rahadyan | cahya mancur sakêdhap salin pandulu | katingal kang ngiring kathah | pratiwa swandana èsthi ||

32. angraos dhayohan raja | Jugulmudha iya mêngkono maning | angucap kadya ngrêmpêlu | kănca iku titihan | pan lêbokna dèn guyang panas wus dangu | ni răndha ngling lah manjinga | pura sakèh para gusti ||

33. sumambung Bêgja Daulat | hèh ya bocah sakèhe magêrsari | padha lêbokna gamanmu | Mênawi lan Mênawa | asru ngucap kănca mondhok ja narucuh | sakuwu-kuwu dèn tata | lan dèn padha ngati-ati ||

34. emut sarêng gumyak sumyak | ya gustiku dene amrabawani | kawistara kang sinuhun | ya pagene wak ingwang | angrampêlu katon [ka...]

--- 69 ---

[...ton] ingkang dhèrèk agung | kula gih kadya mangkana | katon kèh kănca bupati ||

35. Mênawa Mênawi ngucap | kakang kula katingal nata baris | nyai răndha aris muwus | sun tan katingal wana | katon praja sanalika tingal ingsun | yèki wangsiting bathara | wis mênênga ja ginupit ||

36. aris matur nyai răndha | anggèr Bêgja kula kampiran gusti | kêsasar gusti sang bagus | pun bibi anilakrama |[13] kang sinambat ing sih pundi kang kapungkur | ing ngajêng pundi sinêdya | tanpa wisma ingsun bibi ||

37. kang sun sêdya Pathukulan | arsa ngèngèr mring sira ingsun bibi | andhêku tan sagêd matur | kang abdi ngèstupada | anak kula pun Jugulmudha puniku | katur gusti ngabdèkêna | kunêng radèn wus alami ||

38. angèngèr

--- 70 ---

dhatêng bok răndha | sampun gêntur kasutapanirèki | ni răndha sugih kalangkung | sapraptanya rahadyan | prabawane Bêgja Daulat puniku | ingkang nêkakakên bêgja | sugihe kadya duk dhingin ||

39. mawane dening Ki Bêgja | lan Daulat satuhu gawa sugih | Radèn Daniswara iku | ngiring Bêgja Daulat | radèn dènnya namur tapa kasabipun | nênandur gaga sêsawah | ababad-babad wanadri ||

40. pala kapêndhêm kasimpar | wus ngêmohi barang tinandur dadi | wus karsaning Maha Luhur | Ki Jaka Jugulmudha | sarawuhe radèn sarêgêp kalangkung | pan nora nganggo ingatag | barang karya dèn tandangi ||

41. pintêr pikir kèh akalnya | anjalimêt lêmut dipun jaringi | salir barang-barangipun | radên lan Jugulmudha | nanêm wiji [wi...]

--- 71 ---

[...ji] lawan panakawanipun | wus lama kang têtanduran | sêdhênge lagya ngêmohi ||

42. têgal gaga lawan sawah | sampun wêrni ingkang kapirsa sami | tăngga desa prapta agung | Pathukulan wus gêmah | sami prapta anggawa brana dunya gung | anging Radyan Daniswara | ingurupan datan apti ||

43. kinèn ambêkta kewala | sakêlare anggendhong amikuli | wus lama doh wartanipun | lakon satêngah wulan | samya ngalih wong milu omah wana gung | bêkta sandhang lawan arta | tigang èwu kèhing janmi ||

44. sêmana wong Pathukulan | samya ulah kasudiran kasêktin | karosan aulah bagus | myang ulah katêguhan | pangawasan dene gustine wus punjul | sumbaga prawirèng yuda | karsaning Hyang gula milir ||

--- 72 ---

7. Dhandhanggula

1. radèn putra angantosi jangji | dèrèng dhatêng wêlinge kang eyang | mila dandan-dandan bae | kunêng ingkang winuwus | nagri Mêdhangkamulan nênggih | jênênge Ajisaka | Prabu Jaka iku | kêlangkung gêmah raharja | sruwa murah eca manahe wong cilik | gawe bupati dhomas ||

2. Ajisaka dinulur Hyang Widi | wus katrima pan istijratira | dadi sakarsa-karsane | sabên dina sang prabu | karya janma siti kinardi | ing balêdhug gènira | ana bèjinipun | ajro lir sagaranakan | têngah bèji sinung wot pirantinèki | gènira gawe janma ||

--- 73 ---

ya ing Mêdhangparamêsan | pirantine gènira agawe janmi | Sang Prabu Ajisaka ||

4. Randhujajar pamemehannèki | yèn aking gya bêkti amêmuja | linulur ing sakarsane | tăndha Gusti Hyang Agung | krana murah marang kang abdi | kang têmên-tinêmênan | sipat baka kayun | nora kapir nora Sêlam | lamun eklas anênuhun dèn paringi | tan sêpi ing ihtiyar ||

5. Jisaka wau dipun turuni | malaekad Dajil lanatolah | dewa kang tinurunake | sang antiga sumurup | nulya sagêd agawe janmi | pirang-pirang angsalnya | ginawe tumênggung | mila na bupati dhomas | iya iku têrtantune dènnya kardi | langkung tangkar-tumangkar ||

6. nanging kang kinarya milih janmi | ingkang wêdal tuhu nora dora | kang goroh kawêlèh-wêlèh [kawêlèh-wê...]

--- 74 ---

[...lèh] | lan ginêbyur ing banyu | malah mangke kinarya adil | yèn ana wong mradata | iya parapadu | iku kinarya pratăndha | pasilêman yèn silêm puniku pasthi | kalih ingkang mradata ||

7. nagri Mêdhang arja anglangkungi | kutha pênuh samya wismèng desa | iku adiling Hyang mangke | Dewacêngkar rumuhun | mangan janma angrisak nagri | adiling Yyang Jisaka | karya janma agung | dadya gêmahkên nagara | sêmuning Yyang ingkang pinangan rumiyin | olèh têmpuh wong anyar ||

--- 75 ---

[...lana] ||

9. têtunggone konên gawa nanging | lakunira Duga lan Prayoga | Mênawa anusul dhewe | tata tita sirèku | ambanjura Duga ngabêkti | manêmbah ing suku sang | karo padha mêtu | kunêng gênti ginupita | sabat kalih kang kari pulo Majêthi | pun Dora lan Sêmbada ||

10. samya mirsa gustine dadya ji | anèng Mêdhangkamolan wus lama | yun nusul ajrih wêlinge | wau ta gurunipun | sapa-sapa ingkang nimbali | mundhut gadhuhanira | aja sira angsung | yèn dudua ingsun dhawak | mila sami mituhu wêlinging gusti | Dora cidrèng wêcana ||

--- 76 ---

[...sowan] sang prabu | sumungkêm pada suku sang | angandika Prabu Jaka sira prapti | Dora êndi kancanta ||

12. Si Sêmbada tan barêng sirèki | paranta Dora matur anêmbah | Sêmbada lawan ature | di dalêm kula nuhun | ulun ajak nusul tan apti | wali tita diwasa | mêksa datan purun | pramila kawula tilar | sarêng mirsa sang nata supe kang wêling | kalimput atur Dora ||

13. wiku raja lir yayah sinipi | pratăndha duka jaja bêranang | kumêdut padon lathine | anglir rêraub marus | ujyalanya lir sang yyang rawi | garap dènnya ngandika | Dora ingsun utus | timbalana Si Sêmbada | pănca latri Dora sira sun wangêni | yèn mêksa nora arsa ||

14. ya pundhutên gadhuhane kêris | lan tunggone aran rukmakala | miwah [mi...]

--- 77 ---

[...wah] sêsotya sakèhe | yèn dahat tan apurun | lah wis apa kalamun wani | cangkingên dhase nulya | katura maringsun | sandika nêmbah wisata | gêgancangan wangsul mring pulo Majêthi | Dora pulo wus prapta ||

15. wus panggih Sêmbada nglingnya aris | têka ngêndi sirèku ya Dora | lawas lunga têka mangke | Dora nauri ingsun | nusul gusti mangkya dadya ji | anèng Mêdhangkamolan | kitèki ingutus | Sêmbada nimbali sira | kinèn mundhut gêgadhuhanira kêris | lan tunggonmu sadaya ||

--- 78 ---

[...ko] sira têka amundhut pribadi | palang mangan tanduran ||

17. sirku nêrajang bênêr pribadi | ewamêngkono sarèh kêkancan | payo seba matur dhewe | Dora sugal amuwus | apa ora ngandêl mring mami | awèha tan awèha | amêksa sun pundhut | sirèku tan nganggo taha | buwang bênêr yèn sira pundhut pribadi | masthi ingsun tan suka ||

18. ana ujar tan sira piyarsi | amarunggul nganggo têmu dhawak | Dora asru pamuwuse | priye ujarmu iku | aja sira mungkar ing gusti | amurang sarak sira | nganti sun parunggul | tan bêcik enggal ulungna | pun Sêmbada nauri kêras sathithik | ujarmu ora enak ||

19. malaku ginugu sun tan ajrih | marang sira ajrih gustiningwang |

--- 79 ---

Dora lakunira kuwe | manawa sira iku | ngamadaka[14] sira wus lami | ngawula gusti liya | Dora nabda asru | aja akèh ujarira | apa nganti sun wasesa sira mangkin | tan jrih nyangking dhasira ||

20. capêng karna Sêmbada sru angling | Dora calathumu sok mêtua | sirarsa marunggul bae | arsa mêksa maringsun | mara payo lah padha siji | sêdhêng singa tiwasa | ya ta kalihipun | sigra anarik curiga | ha na ca ra ka da ta sa wa la gênti | ajaya-pinarjaya ||

--- 80 ---

[...an] ||

22. kunêng Prabu Jaka kang winarni | nganti duta liwating antara | tan kêna wis samayane | ngandika sang aprabu | sira Duga Prayoga sami | nusula mring Si Dora | lawan duganingsun | cakra manawa na salah | pun Dêduga Prayoga wisata aglis | singarsa inggal prapta ||

23. ing pulo Majêthi tan kêpanggih | pun Dora Sêmbada ingulatan | kêpanggih mati karone | ha na ca ra ka lampus | tabêt da ta sa wa la sami | sêkti pa dha ja ya nya | mati barêng sampyuh | măngga ba tha nga sih pêpak | sandhangane karone misih sinandhing | nukupi cakra pengkal ||

--- 81 ---

pun Sêmbada | na ca ra ka sampyuh | tabêdnya[15] da ta sa wa la | pa dha ja ya nya ma ga ba tha nga sami | pracihnanipun pêpak ||

25. sandhanganipun pêpak sinandhing | suku wulu pêpêt cakra pengkal | gitik-ginitik tabête | lêpihan sampun katur | aturira tinata titi | anjêngêr sri narendra | pan tigang pandulu | nora kêna angartika | sigra angling ingsun dhewe kang wus jangji | tan kêna tinututan ||

26. Dora goroh ature mring mami | Sêmbada têmên tuhu parentah | ngong bêndu dening ature | cidra Si Dora iku | nulya Ajisaka anganggit- | anggit pinănca warna | sastra kalih puluh | ginawe warga nglêlima | wit ha na ca ra ka sawarganirèki | pindho da ta sa wa la ||

27. pa dha ja ya nya warga

--- 82 ---

ping katri | warga kaping pat ma ga ba tha nga | yèku sawarga-wargane | rinimbag dadya catur | anglêlima rimbagannèki | ingaran sastra dênta | minăngka wit iku | wêwinihing sastra Jawa | wus sinungan sandhangan sawiji-wiji | wêne-wênèh[16] ungêlnya ||

28. wus pinănca wali muka nuli | nata tulis nom tuwaning sastra | sastra sandi sarimbage | krana wong nurat iku | lamun tan wruh sandi yya nulis | ingèsêman pujăngga | sandi kèh warnèku | sandi sastra sandi sutra | miwah sandi kirana upaya sandi | tata prunggu nung swara ||

--- 83 ---

ana dibya guru | ingkang kapara ingêdhang | ya A kara arane kaparèng gêndhing | I kara aranira ||

30. kang kapara ngêdhung ukarèki | kaparèng ngêdhong U karanya |[17] kang ngêdhèng E kara rane | kaparèng pêpêt iku | ya lê kara aranirèki | akèh kramaning sastra | ayogya parèku | agêng alit anom tuwa | ing aksara ungguhe sawiji-wiji | ingkang dadi sandhangan ||

31. samya sastra kang urip kang mati | tanapi sastra salawe warga | nglima-nglima sawargane | kathahing pêncaripun | sastra Jawi lan Arab sami | Prabu Jisaka wignya | tulus jênêngipun | kasukane saba wana | anggrit sangsam banthèng mesa kidang kancil | singa ngun-angun wagra ||

32. ambaburu lan sabatirèki | nora arsa ambêktaa bala [ba...]

--- 84 ---

[...la] | sakalangkung kasêngsême | barang kêpanggih sampun | kunêng Prabu Jaka ningali | wontên bujăngga tapa | lami sampun gêntur | munggèng imbanging himawan | wus sudibya warnaning sisik lir manik | endah amăncawarna ||

33. pan binêbêd lata awaknèki | Prabu Jaka dulu ula tapa | langkung apanas galihe | duka sru dènnya muwus | arêp dadi apa sirèki | dyan amênthang gandhewa | lumarap wus lampus | bujăngga kêna warastra | nulya ana swara kapyarsa sang aji | hèh Prabu Ajisaka ||

--- 85 ---

durung ngrasa luwe mangke ngrasa ngêlih | kasrêpan namur lampah ||

35. wisata arsa angaub maring | wismèng răndha sasar darbe karsa | maring bok răndha putrane | nguni kapalang timur | mangke sampun mêpêg birai | endahing warnanira | dahat karya wuyung | duk timur wèh êla-êla | guladrawa kasilir rèh manuluhi | ing wardaya sri nata ||

8. Sinom

1. mangkana Sang Prabu Jaka | Jisaka pan sira apti | anamur dhatêng Kêrandhan | mung sabate kang tut wuri | nora na kang udani | lajêng saking wana wau | ayun wruh warnanira | bok răndha putrane èstri | ciptaning tyas sang nata kinarya garwa ||

2. Prabu Anom Ajisaka | prapta tan ana udani | amêng-amêng ing Karandhan | dhukuh [dhu...]

--- 86 ---

[...kuh] Sangkèh dèn ubêngi | dangu dènira nganti | ni rara nora amêtu | dyan kinèn samya gêntang | pra parawan egar sami | samya têtabahan lêsung lir gamêlan ||

3. ni rara kacaryan myarsa | nulya mêdal saking panti | sinjange pathola rêkta | samire gadhung tinêpi | kawuryan mêntas sisig | gêgunungan pupuripun | awida gănda jênar | wus mêpêg birainèki | midêr ing rat wong sa-Mêdhang nora angsal ||

4. kumênyut sarêng tumingal | Prabu Jaka wus kagimir | anyipta asmaragama | sang rara dèn parêpêki | nora na kang udani | sumbaganira sang prabu | kang tut wuntat ni rara | amêng-amênganirèki | kate pêthak ingkang asanggar dalima ||

5. ni rara arsa anggêntang | sinjange sampun kawingkis [kawingki...]

--- 87 ---

[...s] | jumangkah nglêsung angidak | dhasing pari suku kering | kawingkis ingkang wêntis | lumarap lir kilat daru | èsmu wulan katingal | pyuh campyuh asmara gati | Prabu Jaka tan emut purwa duksina ||

6. anikmat lir wong asmara | korut mijil maninèki | ni rara parêng anikmat | wus korut mijil kang mani | sakala nora eling | kang nutpah sampun cinucuk | mring kate ingkang sanggar | nulya nutpahe sang aji | dipun cucuk mring kate sanggar dalima ||

7. nutpah ro dadya satunggal | pan wus karsaning Hyang Widi | sarêng emut sri narendra | kondur wirange tan sipi | gêtun mujung aguling | dene sikara sang prabu | nyipta asmaragama | sawuse mijil kang mani | sangêt ngungun dene ta asalah karya ||

8. angraos yèn [yè...]

--- 88 ---

[...n] katiwasan | kunêng Karandhan winarni | wau ta kang kate pêthak | sanggar dalima mèmèti | wus nigan tanpa krami | bok răndha ingkang amundhut | sinèlèh padaringan | bêras dèn dang rina wêngi | nora têlas malah wêwah bêrasira ||

9. apa mawane antigan | cinoba gène ingêlih | sinèlèh nglumbung antara | bêras padaringan ênting | răndha angambil pari | wus pinasang andhanipun | minggah nglumbung tan nyana | yèn anêtês tigannèki | nging asalah kadadean warna ula ||

--- 89 ---

tangi lumayu mring kapatihan ||

11. karsane atur uninga | taksaka suka ningali | ing polahira bok răndha | ngore rema niba tangi | ula gumuyu bêlik | nulya anjog saking lumbung | marani ibunira | ni rara niba tan eling | ula suka lunga nututi bok răndha ||

12. răndha kêpatihan prapta | ki patih kagyat sarya ngling | kangbok ayu ana apa | lumayu aniba tangi | mêgap-mêgap dènnya ngling | tan tutug taksaka rawuh | anjog anèng ing wuntat | ni răndha niba tan eling | kyai patih kagyat ajrih arsa lunga ||

--- 90 ---

[...guh] | ngucap gugup anggragap | taksaka apa sirèki | tanpa sangkan sumaur punang bujăngga ||

14. tata krama kadya janma | ulun iki kaki patih | arsa sowan kangjêng rama | ing Mêdhang Sri Narapati | ki patih mari ajrih | wus rèrèh ing lampahipun | de ula tata janma | kaki matura rama ji | mêngko arsa kaki sun murwa carita ||

15. kya patih lêga tyasira | ngungun mangunêng ing galih | tan mili graitanira | saking anèhe tan sipi | lan durung aningali | taksaka gênge kadyèku | nanging pinupus ing tyas | wasana ngandika aglis | lamun sira arsa seba mring sang nata ||

16. iya sun matur karia | sampun wisata ki patih | taksaka nusul tut wuntat | ki patih prapta ngarsa ji | nêmbah [nê...]

--- 91 ---

[...mbah] ulun tur uning | jawi wontên taksaka gung | nging sagêd tata janma | durung tutug nulya prapti | kagyat jumbul patih matur gih punika ||

17. Prabu Jaka angandika | ula apa sira iki | dene bisa tata janma | wani-wani manjing puri | aseba maring mami | punang bujăngga umatur | marminta[18] purun amba | asowan paduka aji | arsa nglêbu tapak pada padukendra ||

18. kapengin ingakên putra | garap ngandika sang aji | putra manèh yèn duwea | garwa sun durung arabi | cobaning dewa luwih | ula kang kaya rupamu | sun sanjata lungaa | taksaka duk amiyarsi | mêrbês mili bujăngga kaya manungsa ||

19. taksaka matur ngrarêpa | ulun tur purwanirèki | punapa supe paduka | wontên [wontê...]

--- 92 ---

[...n] wana amêjahi | bujăngga gêng ing nguni | nulya na swara karungu | tuwan kenging ing dhêndha | mêjahi bujăngga nêpi | nuntên tuwan kalêson mampir Kêrandhan ||

20. anukma karsa uninga | ing pun biyang wus birai | kêparêng pun biyang gêntang | paduka gya marêpêki | nanging nora na uning | kate pêthak ingkang wêruh | ingkang sanggar dalima | paduka amatak aji | ing asmaragama anuntên pun biyang ||

21. kengis wêntis katingalan | acampuh asmara gati | tuwan korud lan pun biyang | nutpah tumiba ing siti | cinucuk kate putih | kang sanggar dalima wau | ngon-ingone pun biyang | nulya ngêndhok tanpa krami | dipun pupu tigannya maring ni răndha ||

22. dinokok ing padaringan | uwos dèn dang rina wêngi [wê...]

--- 93 ---

[...ngi] | malah wuwuh nora têlas | nulya dèn alih pun nini | ing lumbung nêtês mami | punapa kêsupèn ulun | têdah lawan pinăngka | emut mirang[19] sri bupati | nulya kondur karaos yèn kasinggihan ||

23. lurah para nyai mêdal | awasta Bok Puspasari | andhawuhakên timbalan | ki patih timbalan aji | ula ngakên putra ji | andika taros yèn purun | nglampahi sayêmbara | ingakên putra sang aji | sayêmbara dalêm nênggih darbe warang ||

--- 94 ---

tanpa dadya ||

25. Ula Nglinglung dhinawuhan | turing taksaka nyagahi | mung bêkti kula mring nata | mugi ta angsala kardi | lan barkahing rama ji | abot wong ingakên sunu | lah wis kaki karia | turêna sun amit mati | langkung angrês ki patih mijil luhira ||

26. gih anggèr dipun prayitna | mugèstu angsala kardi | ngidul bênêr lampahira | kang kamargan gêmpur sami | sanadyan jurang radin | wus prapta Samodra Kidul | ambyur lumêbèng toya | prapta têlênging jaladri | asêsumbar iki putrane sang nata ||

--- 95 ---

lah rêbutên ingsun lir manjangan pêjah ||

28. opyakên lir pring dhapuran | padha wong sumbaga sêkti | tanggonana dibyaningwang | ngajak pirang ari ratri | padha prawirèng jurit | aja mungsuh rama prabu | yèn durung sun palastra | sun bae kalahna dhingin | di rupane satru jaya kang andurma ||

9. Durma

1. dur miyarsa Dewatacêngkar bramantya | yèn tinantang ajurit | angrik kapiyarsa | sora saking dharatan | baya ta ing mêngko iki | manira bisa | malês ing lara pati ||

2. baya putih anandêr kang toya piyak | alun kandhêg tan muni | baya putih wikan | yèn taksaka kang nantang | hèh sapa aranmu anjing | nantang maringwang | baya bosên aurip ||

3. anauri Tunggulwulung [Tunggu...]

--- 96 ---

[...lwulung] aran ingwang | putranira sang aji | ing Mêdhangkamulan | tur sudibya jayèng prang | lah parêka baya putih | padha prawira | aja na anguncati ||

4. payo padha aprang ngadu kasantikan | yèn sira nyata luwih | sarêng nêmpuh lawan | gapyuk udrêg-udrêgan | agênti banting-binanting | buwang-binuwang | naut-manaut sami ||

5. sarêng nabêt-sinabêt pêthit kalihnya | angrok asilih-ukih | ngêntèkkên tênaga | parêng padha prawira | lir kinêbur kang jêladri | toyanya panas | lêtuh latêk umijil ||

6. aru-ara Sêgara Kidul sêmana | kocak ingkang jêladri | mumbul guntur ingkang | samodra dadya udan | têmpuk kang saking ing langit | prabawanira | kombak ningyak umuni ||

7. gêtêr-patêr sênggani

--- 97 ---

lesus limêngan | sumirate kang warih | marang ing awiyat | sumawur kadi jawah | pêtêng dhêdhêt wor ngin-angin | têkèng maendra | jumêgur padha muni ||

8. pan kagiri-giri goraning kang swara | pyuk têmpuh ning kang warih | ramening ayuda | kèdêr idêr-idêran | dêdêl-dinêdêl mulêti | pagut sarosa | kagyat naga nèng tasik ||

9. samya mêdal tumingal ingkang ayuda | yèn padha gustinèki | ngadu kaprawiran | samya tinon kewala | tan ana wani marpêki | sruning kèbêkan | sarta wèh ngrêsing ati ||

10. saenggane lir gunung kang mijah-mijah | sumaput prabawaning | kang prang padha dibya | sindhung lesus satbuta | prakampita widik-widik | rob kang sagara | we panas kadya api ||

11. ula iwak akathah [a...]

--- 98 ---

[...kathah] kang samya pêjah | kontal kabuncang gisik | katanggor ing parang | rahnya bang sumamburat | isining we kawlasasih | andina aprang | nora na ngrasa ajrih ||

12. wong Sagara Kidul samya ningali prang | prangira baya putih | kalawan taksaka | ajrih yèn ngilonana | dene padha gustinèki | ingkang kayangan | Sagara Kidul nguni ||

13. Ratu Angin-angin lêga manahira | baya putih lèh tandhing | kamaroning manah | dene sang baya pêthak | nèng tasik milu dadya ji | panêdhanira | kalaha baya putih ||

14. dadya jêmbar polatanira sang nata | Sagara Kidul mangkin | wau ta kang aprang | baya putih kasoran | sinaut ilatirèki | tugêl watgata | gya cinakot pinuntir ||

15. wus palastra sang bajul putih kinipat [ki...]

--- 99 ---

[...nipat] | binuncang tibèng ardi | Gunung Kidul ingkang | marma na gunung Liman | kadadean baya putih | têrtantu kuna | kunêng ingkang winarni ||

16. Sang Taksaka Linglung wusnya mênang aprang | bungah marwata siwi | adarbe pangrasa | lamun ingakên putra | nging karyane kari siji | anggênês warang- | ira kang rama aji ||

17. lan Sang Ratu Angin-angin langkung lêga | icale baya putih | ngrasa kapotangan | nulya ngling ngungandikan | wus prapta manjing ing puri | Raja Ngin mojar | mulane sun timbali ||

18. luwarana Nglinglung ing punaginingwang | jumênênga narpati | anèng ing samodra | sakêdhap sukur sira | kêkêla anèng jêladri | Linglung turira | inggih kula lampahi ||

19. nging sakêdhap ngluwari punagi tuwan | nuhun kula

--- 100 ---

puniki | saèstu dinuta | nêgês warang ramendra | inggih prênahipun ngriki | ngong dèrèng wikan | mojar Raja Ngin-angin ||

20. iya ingsun dadi warange ramanta | sira ingsun tuturi | Nglinglung lakunira | sun tampani matura | ing ramanira sang aji | benjang yèn têka | Buda Cêmêngan iki ||

21. sasi Sura ri sêdhêng purnamasada | Galungan taun Alip | pêpak pra dewata | lan aja krama liyan | mungna lawan suta mami | lah kulup poma | aja dera ngoncati ||

22. Nglinglung sira sun tuturi ramanira | tan tulus dadya aji | amung tigang warsa | wus karsaning Yang Suksma | nuli na jumênêng aji | kang duwe lawas | yaiku warang mami ||

23. kèringan ngrat nanging mêngko durung măngsa | Nglinglung maksih ginaib | sira anuruta | Nglinglung [...] | [...] | [...] | [...] ||[21]

--- 103[22] ---

24. [...] | [...] | [...] | [...] | lêlêmbut ing tanah Jawi | padha aseba | ingsun ngawula benjing ||[23]

25. saturune iya ingkang momong ingwang | yèn sira nora ngabdi | pasthi nora kêna | ngambah nagara Jawa | ya sira ingsun lilani | ngratoni dharat | rèhna lêmbut ing ardi ||

26. karyanira dadya panêngêran jaman | yèn dahuru nêgari | mênange lan kalah | iku sira dèn awas | apa kang dadi prakawis | ing panjênêngan | sira sun pitayani ||

27. wis ngulona Nglinglung iki marga gampang | ja ngambah marga lami | lah uwis muliha | tinggalên bojonira | aja ngrubêdi ing margi | Nglinglung wus mêsat | ngilèn dènnya lumaris ||

--- 104 ---

[...n-] | ira Sang Nglinglung nguni ||

29. nulya malih amblês bumi jêbul Dêmak | ing Wala wastanèki | blês malih buntala | jêbul ing Gêrobagan | ing Ngêblak kang dèn lèrèni | sineba ngula | wontên ing ngriku lami ||

30. Raja Nglinglung sineba sakèhing ula | nulya akrama malih | putri ayu endah | Rêtna Blorong arannya | ratuning ing Banyuwangi | Nglinglung anulya | amblês bumi wus prapti ||

31. ing Cêrèwèk lajêng ing Kuwu wus prapta | nèng Kuwu kèndêl lami | anulya asowan | dhumatêng ingkang rama | anjujug kiyai patih | kaki matura | yèn ingsun olèh kardi ||

--- 105 ---

[...nthèl] atur ki patih ||

33. Puspasari langku[24] dene suka bungah | nêmbah matur sang aji | nuhun tur uninga | putra paduka prapta | lampahipun angsal kardi | girang sang nata | kasmaran ing pawarti ||

1	Tanggal: Soma (Sênèn) pitulas (17) Madilakir (Jumadilakir) Jimakir: nêmbah luhur ngèsthi tuhu (AJ 1802). Tanggal Masehi: Senin 11 Agustus 1873. (kembali) Tanggal: Soma (Sênèn) pitulas (17) Madilakir (Jumadilakir) Jimakir: nêmbah luhur ngèsthi tuhu (AJ 1802). Tanggal Masehi: Senin 11 Agustus 1873.
2	Dewatacêngkar. (kembali) Dewatacêngkar.
3	langkung. (kembali) langkung.
4	Tanggal: sirna wuk dasa windu (1000). (kembali) Tanggal: sirna wuk dasa windu (1000).
5	Lebih satu suku kata: dhukuh ing Kabuyudan. (kembali) Lebih satu suku kata: dhukuh ing Kabuyudan.
6	Kurang satu suku kata: anganggit kawi wiwaha. (kembali) Kurang satu suku kata: anganggit kawi wiwaha.
7	Kurang satu suku kata: bramana lêbu gêni punika. (kembali) Kurang satu suku kata: bramana lêbu gêni punika.
8	Majêthi. (kembali) Majêthi.
9	punggung. (kembali) punggung.
10	anggèr. (kembali) anggèr.
11	Lebih satu suku kata: nagri sangsayarja. (kembali) Lebih satu suku kata: nagri sangsayarja.
12	Kurang satu suku kata: sarira gilig ajênar. (kembali) Kurang satu suku kata: sarira gilig ajênar.
13	Lebih satu suku kata: pun bibi nilakrama. (kembali) Lebih satu suku kata: pun bibi nilakrama.
14	ngamandaka. (kembali) ngamandaka.
15	tabêtnya. (kembali) tabêtnya.
16	wênèh-wênèh. (kembali) wênèh-wênèh.
17	Kurang satu suku kata: kang kaparèng ngêdhong U karanya. (kembali) Kurang satu suku kata: kang kaparèng ngêdhong U karanya.
18	marmanta. (kembali) marmanta.
19	marang. (kembali) marang.
20	kalangan. (kembali) kalangan.
21	Kurang empat gatra. Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman 101 yang tidak ada. (kembali) Kurang empat gatra. Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman 101 yang tidak ada.
22	Halaman 101 dan 102 tidak ada. (kembali) Halaman 101 dan 102 tidak ada.
23	Kurang empat gatra. Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman 102 yang tidak ada. (kembali) Kurang empat gatra. Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman 102 yang tidak ada.
24	langkung. (kembali) langkung.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri