Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50)

Judul
Sambungan
1. Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 01–28). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
2. Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
3. Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 51–71). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
4. Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 72–94). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
Citra
Terakhir diubah: 19-04-2023

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

--- [f. 49r lanjutan] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 1 dari 106

29. Asmaradana

1. lah kaki mantukèng benjing | mumpung abêcik dinanya | besuk ping têlu tanggale | sêdhêng kaki lawasira | wadya lit pradandanan | mêngko kurang pitung dalu | rahadèn matur sandika ||

2. sang tapa nganan angliring | hèh jaba sira sun duta | dhawuhana putraningong | Ki Wirasastra prentaha | mring Suli Pragalba |[1] lawan Wiradi katêlu | esuk padha asaosa ||

3. Yudapati myang Pratali- | yuda ing besuk dèn enjang | wus rampung timbalan katong | manêmbah ingkang dinuta | lèngsèr saking

--- [f. 49v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 2 dari 106

ngarsendra | ngandika malih sang wiku | lah wis kaki umantuka ||

4. atata-tataa sami | tur sêmbah lèngsèr rahadyan | sangking ngabyantara rajèng | kondur sang maha pandhita | wus manjing dhatulaya | datan kawarna ing dalu | enjing pêpak kang sewaka ||

5. Ki Wiradi prapta enjing | myang Ki Sutali Pragalba | Dyan Yudapati wusdene | lan Gusti Prataliyuda | ya ta Menak Sujalma | lan rahadèn sawêg rawuh | kalih akêkanthèn asta ||

6. wus lênggah rahadèn kalih | ngandika Dyan Wirasêstra | baya dangua praptane | andhêku Kyai Pragalba | gusti kantun pun uwa | bawanipun tiyang sêpuh | sarwa taledhor pun uwa ||

7. pun nak Wiradi kang enjing | Dyan Yudapati turira | pun paman anggèr bêsono | punika wontên punapa | radèn aris saurnya | kawula paman dèrèng wruh | kasaru wiyos sang tapa ||

8. kagyat sêdaya gumingsir | andhadhok nèng palataran | wus lênggah kangjêng sang katong | nulya alon angandika | padha sira linggiha | wotsêkar lênggah sêdarum | ngandika malih narendra ||

9. kaki mantuka ing benjing | sun bêktani radèn sira | rêrêmbat salêksa kèhe | pratiganên benjang praja | dene ni putri radyan | iya iku wonge sèwu | kang rumêksa marang sira ||

10. kang ngabani Si Wiradi | samêkta sikêp ngayuda | lan sun wèhi sira radèn | ingkang mambu wangsaningwang | Radèn Prataliyuda [Prata...]

--- [f. 50r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 3 dari 106

[...liyuda] | ingkang among Nini Galuh | mêngko sun pasrah ing sira ||

11. ing sakarsanira kaki | gonira amrih prayoga | ing sakarsanira angrèh | amrih pêkantuking karya | lah padha pirsakêna | Dyan Prataliyudandhêku | Wiradi atur sandika ||

12. putraningsun Ni Supadni | lah iku wonge sanambang | Si Sutali têtindhihe | Sujalma iku ta sira | ingkang ngrèhna ing karya | Sujalma andhêku-dhêku | kapundhi anèng mastaka ||

13. ngabêkti sira Sutali | kawula dhatêng sandika | Wirasastra sèwu wonge | têtindhihe Si Pragalba | dening kang mong ing sira | Ki Yudapati sun tuduh | iku dikaya manira ||

14. rumêksanira sêsiwi | Dyan Yudapati turira | tan sagêd amba matur kèh | Ki Pragalba tur pranata | sakarsa sri narendra | kang abdi dhatêng gumulung | sakarsa-karsa sandika ||

15. sang tapa ngandika malih | kabèh padha pirsakêna | kang minăngka awak ingong | putraningsun kaki Radyan | Jayalêngkara poma | aja na malang rèhipun | prasat wani maringwang |[2]|

16. sêdaya sarêng tur bêkti | pan samya matur sandika | wruhanira kaki radèn | kabèh iku pêpilihan | iya padha tilasan- | ing mantri iku rumuhun | pan misih duwe prasanak ||

17. samêkta wadyane ugi | sagêgamaning ayuda | lan sakèhe gêndhingane | iku kang rumêksèng [ru...]

--- [f. 50v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 4 dari 106

[...mêksèng] sira | barang ing karsanira | myang kèh dhukuh-dhukuh iku | kabèh lah sira gawaa ||

18. malah aja na kang kari | rahadyan sami pranata | nulya prapta tadhahane | wus katur samya anêmbah | wus kinèn dum sêdaya | prasamya nadhah akêmbul | wusan wus samya amucang ||

19. angandika sang atapi | lah uwis padha bubara | apranata mantri kabèh | wus bubar sami suwega | kantun putra katiga | angandika sang aulun | lah kaki dhin mandhêga |[3]|

20. samyambêkti satriya tri | sang maha yêkti ngandika | yèn sira jumênêng rajèng | kaki sira ngulatana | ing wong patang prêkara | pan iki lire wong catur | kang dadi tumbaling praja ||

21. rêtna dyah curiga pêksi | liring kadya èstri ika | rahayu barang budine | kang sabar kang ati sêtya | mrih rahayuning praja | kuwasa angrèh rahayu | anorakên mungsuh bisa ||

22. rumêksèng wadyanta bangkit | yèku wong kadi wanita | tur wong mêngkono ambêke | pan rinêksa ing Pangeran | sakarsane tinêkan | minăngka wak-awakamu | yaiku gawenên bapa ||

23. dening wong kang kadi pêksi | kitiran ingkang prayoga | ingkang bêcik pangucape | mring wadya punggawanira | samya lulut sih trêsna | pan kacaryan ingkang wuwus | warga gung alit sih trêsna ||

24. bala tani dèn rih-arih | mratani sêbdaning wadya | tur pêksi lêpas ibêre [ibêr...]

--- [f. 51r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 5 dari 106

[...e] | wadya gung alit sih trêsna | saking manising sêbda | wruh sapaekaning mungsuh | anorakên mungsuh bisa ||

25. saupayane wus wasis | miwah saosike wikan | iku wêkas ingsun radèn | karyanên pamuwusira | dene wong kadi rêtna | iku kaki wêkas ingsun | karyanên paningalira ||

26. kadi rêtna mulya wêning | tanpa talutuhing praja | kang awêdi ing Ywang radèn | asih parentah jêng duta | nabi murtining jagat | kang wruh ing praja wong iku | mrih rahayu wong sapraja ||

27. rumêksa tagasing uning | lan wruh ing kira-kiranya | ing mungsuh sura sêktine | karyanên paningalira | angawruhi ing wadya | lara inaning wadya gung | ingkang sêkti wus kawruhan ||

28. dening wong lir curiga di | ingkang landhêp barang karya | putus cipta grahitane | kang nampèni liringira | ki radèn ulatana | kang wikan atining wadu | landhêp siptanya grahita ||

29. wruh karya wadya gung alit | mênêng ing mungsuh uninga | miwah osiking mungsuhe | anorakên mungsuh bisa | kinajrihan ing wadya | anglandhêpakên tyas jugul | dhinandhang wong sanêgara ||

30. Dhandhanggula

1. sêmuning wadya awon pan uning | kang raharja sêmune pan wikan | iku lir curiga rane | karyanên tatah wadung- | ira iku anging dèn maksih |

--- [f. 51v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 6 dari 106

kajiwa dening sira | titihên ing sêmu | pariksanên dalu siyang | myang bawane yèn sêtya yèn tuhu kaki | wong kang kawan prêkara ||

2. yèn tan tuhu ja kewuhan kaki | sira niksa poma ngulatana | wong catur iku dèn olèh | yèn tan olèh wong catur | aja age jumênêng aji | yêkti sira kandhapan | dening para ratu | kasor kaprawiranira | lan yèn wong kang catur iku durung olih | aja ge ulah yuda ||

3. nadyan galaka kang ponang dasih | apênêda sagêgamanira | dananira sakèhane | yèn tan darbe wong catur | pêsthi kasor yèn sira jurit | dening wadya tan wikan | saulahing mungsuh | kaki pan wêkasing nistha | ina agung yèn ratu kalah ajurit | wirang atêmah papa ||

4. akèh sumrah tan kadi wo[4] jurit | lamun mênang kalangkung sukanya | datan ana pêpadhane | iku sira dèn emut | tingkahira mêngku nêgari | aywa supe sadina | saulahing mungsuh | miwah wadya kang rumêksa | ing nêgara dadi kanthinira kaki | tan lyan wadya sêkawan ||

5. yèn sirantuk wong sêkawan kaki | kang sun ucap jatine yèn êsah | saking sira sakarêpe | sungana lan dèn lulut | wruhanira ing wong abêcik | dadi lajêring kutha | têtangkêbing pintu | măngka srayaning ayuda | nêtêpakên atining wong sanêgari | kang ajrih dadi sura ||

--- [f. 52r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 7 dari 106

6. pan duwe manik asthaguna di | lan sira amêngku nêgara |[5] aja tilar sêstra radèn | wacanên siyang dalu | esuk sore têngange lingsir | aja bosên amaca | kang winaca iku | nêgara krama kalawan | sandikara lan layang raja pakarti | lan layang kamondaka ||

7. saliring sastra kang ulah jurit | dèn têlatèn kaki sira maca | gêntinên kang maca radèn | wadyanta wruh nèng tuduh | tata-titining sastra yêkti | saulahing nêgara | sêsmitanya sagung | miwah ing wêwadinira | wêruhêna yèn wus kêlakon jinangji | sira nora niaya ||

8. aniksaa wadyan sakèhing |[6] kang angambah wêwadining praja | pemutira pan wus akèh | lan saprakaranipun | rèhning sira ya ulah jurit | aja ngeman ing arta | yèn ayun apupuh | sêpuluh sira kikita | lamun kalah ayuda noranduwèni | wêkasan sira papa ||

9. lawan sira ngemana wong bêcik | iya iku kampuhing nêgara | lah ta kawruhana radèn | wadya kang ala iku | kawruhana wèhana ciri | sangkane wruha ngala | lawan bêcikipun | yèn saking kèhe sèjèkna | myang gawene kang cidra kang tuhu kaki | prihên duwe pêngrasa ||

10. wis mêngkono agawea dasih | kang atanggap ing sêsmitanira [sêsmi...]

--- [f. 52v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 8 dari 106

[...tanira] | kang tan ana sring angocèh | karakêtêna iku | ênggènira nukmaning niti | yèn ana wadyanira | akèh alanipun | asring angêntasi karya | yèn angambah larangan angrusak niti | yèn tan sira trapêna ||

11. yêkti rusak larangan lan niti | yèn trapêna katon amrailang | ngakên wong ngêntasi gawe | tanpa tolihanipun | dadya wadyanira pinilih | iku ingkang niksaa | nrapêna sabêndu- | nira kalamun wus pêjah | dèn abêcik siluman ja na mantraning | yèn pakon saking sira ||

12. yeka wayanga sênêtan kaki | aywa pêgat atadhaha dukan- | ira kaki dipun akèh | siksanên ing pamuwus | aja age ngecani ing ling | dèn bisa sira nukma | tibaning pamuwus | dadya kèdhêp kang kang parentah |[7] palanipun ingkang ingapura ajrih | lan yèn ana prayoga ||

13. ingkang pantês dhinêndha ing pati | dipun pêsthi ingkang kabubuhan | palane wêdi balane | jrih ing garudugipun | samyambêkti satriya katri | sang tapi malih nêbda | lah ta mêngko dalu | kaki radèn umarêka | pêpanggihan ing kene amêmêkasi | gurnita lawan sira ||

14. atur bêkti satriya katrining | tan lênggana saandika nata | taksih kathah kirangane | langkung sru mudha punggung | samyambêkti satriya katri | dangu dènnya gurnita [gur...]

--- [f. 53r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 9 dari 106

[...nita] | ywang arka sumurup | luwaran sasi wus mêdal | marêk malih adêdalon sang atapi | amulang ing darmaja ||

15. angraosi cidraning ajurit | lan saulahing amêmungsuhan | pan samya winêdhar kabèh | Jayalêngkara matur | patik aji anuhun ing sih | punapa ingaranan | prawata kang suku | ing arga lawan ing pucak | winastanan Pamriyan punapa arti- | nipun nuwun jinarwan ||

16. ngling sang tapa bênêr iku kaki | dupi ngaranana ingaranan | yèn ana ana yêktine | dadi bênêr sira yun | wruh ing aran lan rupa yêkti | wruha kang duwe aran | lan sira ayun wruh | ingkang ngarani ing aran | pan mêngkene têgêsing Pamriyan kaki | yèku wêkasing tingal ||

17. lan panglêburaning rasa kaki | matur malih Dyan Jayalêngkara | inggih ing pundi têdahe | kang pratapan sang ulun | ling ya kaki gunung arungsit | ing wukir anglêngkara | wukir Palasantun | asrine tanpa upama | rame arum saisining jagat iki | pêpêk anèng Pamriyan ||

18. yèn sira dulu sêpi atitis | rame umyang adawa yèn sira | ucapa iku jatine | kang sira ucap iku | kinarsakkên dening Ywang Widi | pan nanging ananira | dulu tan dinulu | sira uga kang tumingal | mapan [mapa...]

--- [f. 53v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 10 dari 106

[...n] sira adulu-dinulu dhiri | kang ingaranan sira ||

19. karan ingaran Pamriyan kaki | ingkang pinrih dening sabuwana | yun wikan ling iku kabèh | lamun wis sinungan wruh | arêp uga luwiha saking | kono ywa kajênêkan | ing karone iku | parerenaning paningal | kono ana wangêne ingkang pangliring | dèn èngêt aywa lupa ||

20. atur bêkti radèn turira ris | ingkang pundi winastan awisan | iya ki radèn tunggale | kono uga gonipun | ulatana pan iku sami | amawa panêngêran | radyan nêmbah matur | patikbra anuwun duka | punapaa sagunging ujaring tulis | asangêt parêbatan ||

21. iya puhên budinira kaki | mumpung sira ana ing asrama | dene tan ana pêgate | apêlawanan iku | dening kang wong tan arsambêkti | lumuh atêtakona | dadi sasar-susur | salire pan pêlawanan | yèn kang bênêr palawanan iku kaki | ora yèn kêkaliha ||

22. karo-karone iku wus pêsthi | kinarsakakên dening Ywang Sukma | kinarsakkên ing tunggale | apa ta lire iku | tingalana ing sastra kaki | nora akèh rupanya | ing pamanggih ingsun | ki radèn kèhing aksara | patang puluh pêpitu wruhanta ugi | siji-sijining [siji-...]

--- [f. 54r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 11 dari 106

[...sijining] sastra ||

23. apa têgêsing êla utawi | êca miwah êra lawan êka | sastra kabèh apa lire | kang patang puluh pitu | ja kaliru salah sawiji | êndi astananira | yèn sira wus wêruh | ing sêstra sira wus nyata | apan nyata wêruh marang ing Ywang Widi | wruh ngakèh wruh ing tunggal ||

24. liyane kang akèh lan kang siji | mapan tunggal lamun sira wilang | sayêktine lamun akèh | yèn uga sira dulu | pêsthi siji dadine kaki | nir tingal nir pangucap | palawanan iku | iku sasmitaning sastra | sira kang dèn arah sawisirèng nunggil | nging sira tiningalan ||

25. nora nana tiningalan malih | têtapi ta maksih rêrantean | tan pêgat marèntèng-rèntèng | bêkti putra katêlu | sumungkêm ing pada sang tapi | lah uwis kaki putra | ti-atinên iku | sampurnaning raganira | wis bubara ing mêngko wus bangun enjing | wong nom-nom lah dandana ||

31. Sinom

1. katiga sami prênata | wus lèngsèr saking ngarsa ji | tan kawarna polahira | mega bang sêmu angrawit | wadya wus sami eling | mangkya wus tanggal ping têlu | ya ta Dyan Wirasastra | sampun akèn atêngawis | wus tinêmbang ki jimat munya angangkang ||

2. orêg ingkang

--- [f. 54v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 12 dari 106

wadyabala | sanega adandan sami | rêrepote areyongan | ana anuntun turanggi | gendhong anak pribadi | ana ingkang gendhong sangu | nêngna datan winarna | kocapa rahadèn mantri | wus busana akalihan lan kang garwa ||

3. marêk dhatêng ingkang rama | kalih samya angabêkti | Supadni lawan Sujalma | Wirasastra lagya prapti | ngandika sang atapi | poma kaki wêkas ingsun | yèn sira mêngku praja | iki singgahana kaki | ingkang murung ki radèn ing wirya guna ||

4. tri cêndhala singgahana | iku kaki dèn pakeling | iki rupane ajar sa- | darbening wadyanta ugi | aywa sira ngarêpi | siwining wadyanira yu | myang tênayèng sêntana | ya kulup aja sirambil | lawan aja angalap randhaning bala ||

5. tatrap agung cacadira | tan kandêl dening wadya lit | gawe salah graita tan | dèn sêmoakkên kang bangkit | tan enak ngangge nagri | tahèng sira karanipun | wêdi mbok dera alap | iku yitnanana kaki | tri cêndhala têmahe kang wadyabala ||

6. elika ki sêntananta | yêkti wadya kèh gumingsir | wong desa akathah lunga | apa kang dera du ugi | pêsthi kalah yèn jurit | iku [i...]

--- [f. 55r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 13 dari 106

[...ku] nyawa lah dèn emut | yèn ana wadyanira | ingkang asusuk srah kaki | luwihana iya ing wêwalêsira ||

7. nanging radèn ja kêtara | wêwalêsira ing dasih | lan sira asihèng bala | basanira dèn ngrakêti | sapêpantêsing wanci | prayoganên aja uwun | kang tuwa binasan wa | bapa kaki kakang adhi | wênèh paman ana kang pinutra-putra ||

8. nanging radèn nitinira | iku ta aja wèh gingsir | singa ngambah sira trapna | ja etang sêntana wargi | nging satraping sêstra di | aja kurang aja langkung | ja liwat ing paniksa | kang putra samya ngabêkti | dan sang tapa aris dènnya angandika ||

9. ki radèn lan aja pêgat | sira ngimur ing wadya lit | ing benjang yèn anèng praja | lan aja pêgat ki mantri | ulah pênggawe bêcik | rahadèn nêmbah umatur | pukulun kang punapa | pakarya kang langkung juti | atanapi karya kang langkung utama ||

10. ngandika sang wiku raja | karya kang luwih prayogi | yaiki rupane nyawa | tabêri rumêksa maring | tyasing sami dumadi | yèku karya luwih luhung | kang pracayèng Pangeran | tan gingsir ing wisèning |[8] Gusti Allah iku tingal sabênêrnya ||

--- [f. 55v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 14 dari 106

11. dening karya luwih ala | ingkang ngrusak ing sêsami | lawan wong kang tan pracaya | ing wisesaning Ywang Widi | iku ala kêpati | liwat padhaning tumuwuh | yaiku kang tinrapan | ingkang bêbêndu Ywang Widi | poma-poma ki radèn lah aywa lupa ||

12. lah wis ta kaki mangkata | ngabêkti satriya katri | aja sira mondhok awan | wong kuda ja lêsu kaki | laku ja anyrang dasih | kêna dèn arah ing mungsuh | lan rusak tatanira | têgêse ta aja lali | dèn prayitna aja gêgampang ing marga ||

13. dèn kadi sapangarêpan | lan mungsuh dera lumaris | sadhawuh dèn aprayitna | ing pakewuh aywa lali | dèn atata ing titi | iyèku têtulèng laku | nulya samya tur sêmbah | sumungkêm pada sang tapi | radèn putra ingusap-usap kiswanya ||

14. lah nyawa mugi ta sira | jinurunga ing Ywang Widi | sarta safangat jêng duta | wus wungu sah atur bêkti | mugyantuk barkat aji | pangèstu tuwan sinuhun | gantya Dyan Wirasastra | sumungkêm pada rama ji | poma-poma kaki aja bèncèng karsa ||

--- [f. 56r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 15 dari 106

15. mugyantuka sih nugrahan | aja wêdi anglakoni | kang putra sah aprênata | mugyantuka barkat aji | tumulya anungkêmi | ing padanira kang ibu | sori ngêmbêng waspanya | dèn bisa suwita kaki | ingkang putra tur sêmbah ibu sandika ||

16. ngandika arum sang tapa | sira ngabêktia kaki | iya marang ibunira | rahadèn nulya nungkêmi | pada ing ibu sori | kang ibu angupuk-upuk | ing wingkinge putranya | adhuh nyawa putra mi |[9] ingsun titip rabinira langkung mudha ||

17. tan sagêd amangsulana | cipta kawula bu sori | tan rumaos pan kawula | ing putra pada akrami | ngraos pinaring pripih | kapranan kabèh kang ngrungu | gumantya Sang Sujalma | nungkêmi pada sang yogi | angandika alon kangjêng sri nalendra ||

18. kaki sira kang atuwa | momonga rinira kadwi | andhêku tadhah mustaka | mugyantuka bart[10] aji |[11] mangrêrêpa ngabênti[12] | bêkti kewala mring ibu | ya ta putra katiga | wusing bêktya samya pamit | katri lèngsèr saking ngarsa sri nalendra ||

19. Dèwi Sunyagnyana lawan | Nikèn Rêtna Yu Supadni | nungkêmi padaning [pa...]

--- [f. 56v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 16 dari 106

[...daning] rama | gumantya mring ibu sori | kalihnya saryya nangis | sa[13] tapa tansah angimur | myang ibu sorinira | angimur angarih-arih | pirsakêna Ni Supadni Sunyagnyana ||

20. poma dèn abêkti krama | sacara cirining laki | ywa lênggana sira nyawa | miwah yèn ana prayogi | mungguhing jatukrami | ing priya dipun jumurung | ayya măntra rudita | yèku pratapaning èstri | dèn abangkit nini gènira akrama ||

21. yèn wanita kang utama | sadina-dina tan lali | angona liringi[14] priya | owahe nêtyaning laki | wêwah suruding kang sih | jiningglêng karsaning kakung | iku dèn awaspada | basa lawan ing prayogi | dèn atanggap ing krama sêmuning priya ||

22. tan kêna yèn lêledaa | nampani wangsiting laki | owahe dèn akawruhan | sanèse ingkang pinikir | sanèse dèn karêmi | luputa tampaning kalbu | têmah padudon karsa | dadya sêlaya ing budi | sira nyawa dèn waspada ing wêweka ||

23. panjrahe karsaning priya | bedane sawiji-wiji | wêdhare sira araha | titikên [titikê...]

--- [f. 57r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 17 dari 106

[...n] nêtyaning laki | pakewuhing akrami | dèn bisa mrih tyasing kakung | iku lungguh wanita | tanggap sasmitaning laki | dèn parimpên sira ngrêksa jiwa raga ||

24. èngêt-èngêt ing wanodya | pêcahe tom[15] ing lungid |[16] sêdhênge têmbung wus bisa | tanggap sêsmitaning laki | iyèku dyah nêstiti | dèn prayitnèng têmahipun | wurunge tingalana | yèn tan mêngkono sira dwi | dèn prayitna nyawa dènira akrama ||

25. asiha ing jawa[17] raga | priye têgêse basa sih | kang dhihin aja kainan | sabubuhaning wong èstri | kaping kalihe malih | aja kêna ing têlutuh | kaping têlune nyawa | aywa cênthula ing laki | lah ta uwis babo sira umangkata ||

26. kang kinon asmu sungkawa | byat ing trêsnèng yayah bibi | anging jrih lêngganèng rama | sang dyah kalih awotsari | ya ta samya lumaris | tiknya calaya[18] sêndhu |[19] gandrung-gandrung lumampah | tan kawarna sang dyah kalih | kang kocapa wadyabala wus sanega ||

32. Puh Pangkur

--- [f. 57v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 18 dari 106

1. lumrah ngungkurkên ciptanya | ing asrama ing praja kang kaèsthi | wus pêpêk wadya lit agung | ngumpul sêgalongannya | kadi binusanan rêngganing arga gung | dening gumêlaring bala | kang samya saos lumiring ||

2. jalwèstri rare mawênyah | rèhning bayong[20] pindha praja mangalih | apa duk pakramanipun | ramene ing aldaka | anglangkungi pangkataning raja pupuh | songsong tunggul warna-warna | Wiradi prapta rumiyin ||

3. Sutali miwah Pragalba | Dyan Prataliyuda Dyan Yudapati | tan pantara têtêg umyung | rahadèn kèn têngara | anggraita kang wadya orêg supênuh | liman tatiga binêkta | kuda kabèh tan akari ||

4. joli tandhu lan jêmpana | samya nganti wiyose radèn putri | rahina tadhahan mêtu | samya nadhah kêmbulan | ponang wadya jaltri[21] ngambêngan sampun |[22]

--- [f. 58r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 19 dari 106

wênah tumêkèng parêpat | carikan sanggène kari ||

5. ya ta midêr sabuk wastra | pinaryoga kang agêng lan kang alit | pasangone sampun dinum | parpat jêjarit arta | myang rabining wadya kabèh sami sinung | pêponjènnya tunggil sewang | kêbêk saliring wêwangi ||

6. cinawisan tigang lêksa | kèhing bala pêponjèn kirang jalmi | mêngkana Rahadèn Galuh | sampun nitih matêngga | akalihan lan raka sang abinagus | miwah Radèn Wirasastra | ambubarakên wadya lit ||

7. griting panggritan kalawan | ngrikning kuda angrok swaraning jalmi | panguwuh rowang kang kantun | gadêbêging lumaywa | anglir pendah kêtuging kisma kapitu | wor kumêbuting bandera | myang lêlayu kumbala sri ||

8. angêmandhang ing gêgana | angin lir anjurung lampah umidid | gumrêbêg nrang gunging taru | amêwahi ing swara | tanpa rungwan kriciking astra srang umyung | panguwuhing wong sauran | wadya kang anusul gusti ||

9. ya ta Radèn Wirasastra | sampun munggèng dipăngga pêlana di | kuda kinakarung ngayun | abang aran gurnita | gula gêsêng ingaran pun dewandaru | kang putih pun ariwigra | pan sami kuda ti-ati ||

10. lir dede turanggèng donya | gêng luhure bagus-baguse sami | kadi

--- [f. 58v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 20 dari 106

sèstuning pangapus | katri sinumbaga bra | tinon yayah andaru dulur lumaku | kang ngampil bagus taruna | kinarung sami nèng wajik ||

11. laris lampahe kang bala | yèn dinulu rapêt tan kêna pinrih | ingkang minăngka pênganjur | sira Kyai Pragalba | munggèng kuda birawa saha pêpayung | Dyan Yudapati ing wuntat | nitih kuda dèn payungi ||

12. Wiradi anata lampah | munggèng kuda ngatepang dèn payungi | dyan pêngantyan kalihan wus | nèng wahana dipăngga | ingaranan pun sapujagad gêng luhur | asring ginawe ayuda | duk maksih anèng nêgari ||

13. pêlana murub rinêngga | ing sêsotya seta pita bang wilis | rêm-rêm maring ing pandulu | lir surya tibèng kisma | rêbut sonar lan rawi ujyala wibuh | tinub ing wadya netyasan- | ira duk ngraja sang tapi ||

14. upacara munggèng ngarsa | kang parêpat samya anganan ngering | joli tandhu anèng pungkur | kuda kinarung ngarsa | ingkang abang pun wiragni wastanipun | ingkang cêmêng pun nênggala | pun pamugari kang putih ||

15. pun abramăngga kang janjan | kang dhawuk pun kaladuta rêspati | pêdhati kang anèng pungkur | rêrepot lan pikulan | Dyan Gusti Prataliyuda tindhihipun | nitih kuda pinayungan | Menak Sujalma nundhuli ||

16. nitih

--- [f. 59r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 21 dari 106

dipăngga kalihan | kuda kalih kang kinarung ing ngarsi | takuping tal ulêsipun | aran pun abrapuspa | ingkang abang pun pêcalang wastanipun | Ki Sutali munggèng wuntat | nitih kuda dèn payungi ||

17. kari sêpi ing asrama | sampun lêpas gamêlan asrang muni | kang tinilar samya ngungun | lir katilar ing pêjah | samya ngêmu waspa sah ênggone mangu | samya mênggah-mênggah mulat | ing paturon padha sêpi ||

18. miwah asrining asrama | titis dhangdhang agalok-galok muni | kadya nangis isthanipun | bêbidho kapênêtan | isthanya ngruk-ruk mraknya munya angungung | kadyanjêngêr kang kêkaywan | tan ana katub ing angin ||

19. kawarnaa kang lumampah | sampun lêpas gêndhing asrang kapyarsi | sêmana pan lumastantun | kèh dhêkah kainêpan | amrih toya samarga-marga kalangun | tan pêgat winarna dhahar- | ira wrata mring pêkathik ||

20. kamantyan sukaning wadya | lir ginêlak manahira kang dasih | wênèh ana ngajap mungsuh | ciptane nging tan mêdal | ing wêcana anging tyase padha kayun | saking tanbuh walêsêna | ing dana lan sihing gusti ||

--- [f. 59v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 22 dari 106

33. Asmaradana

1. alamèng marga winarni | sang tapèng giri prawata | sampun miyarsa yèn radèn | kalihan kondur ing praja | ya ta sang apandhita | sêmana pan arsa mêthuk | sagraha egaring manah ||

2. tyasing kênya brăngta nguni | anêlasakên tênaga | ajor-joran dyah pêpaès | tanapi busananira | kang tan darbe nyênyêlang | kang nrima dadak mêmasuh | ya ta wus samya lumampah ||

3. kapapag sira ing margi | sikêpan [sikêp...]

--- [f. 60r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 23 dari 106

[...an] sami suminggah | radèn sarêng katigane | têdhak sangking swandananya | sruning onêng rangkulan | nêlas sukaning nala pyuh | malah rawuh ing jro pura ||

4. pangrangkule nyai patih | ing radèn putri kalawan | Kèn Supadni atmajane | lir panggih jroning supêna | panêlasing sih trêsna | pan sampun samya pinêthuk | ing kampuh kang adi mulya ||

5. amêr binggêl lawan singsim | radèn paningsêt curiga | ya ta ingkang sami paès | sêdaya ngrusak sumbaga | merang ing sang kusuma | pan kasoran citranipun | dadya angungsut sêdaya ||

6. ngrewangi bêbêthak sami | nèng padharan umyang gumrah | ginawe-gawe sorane | saking tanbuh rasaning tyas | dan Ki Jagawasita | angirid jalma gumrudug | sakèh bêkêl padhêkahan ||

7. pikulan uwos anggili | kinêrig ing para dêmang | kêbo sapi ayam bèbèk | miwah menda lawan sangsam | awêlur tinuntunan | ingiring rêmbatan bumbu | kêlapa tanapi dêgan ||

8. tuntunan lajêng pinatis | kathah dinum mêmêntahan | Ki Jaga kang masrahake | mring Sang Sutali Pragalba | wusdene Ki Wiradya | wêratèng pêkathik jagul | wos bumbu lam malah turah ||

9. kamantyan [kamantya...]

--- [f. 60v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 24 dari 106

[...n] sukaning dasih | tan ana kang kaliwatan | wênah ing anak rayate | wusdene pisêgah dhahar- | ira sang rinarêngga | langkung tan kêna winuwus | mêdal kampuh saking pura ||

10. wradin dinum kang prayayi | wadya lit tan sinung wastra | pinaringan arta mawon | pan pirang-pirang gotongan | wus binage wêrata | alami sira nèng ngriku | pitung bêngi pitung dina ||

11. anutug sukaning dasih | tan pêgat sinuba-suba | anêlas tingkahing rèrèn | kang repot wus sami rikat | rèhning aso myang dandan | ya ta sêmana winuwus | sira Radèn Wirasêstra ||

12. ing uwa umatur aris | uwa anuwun kawula | putranta kangmas lampahe | sampun andika prih randhat | malah ta kajurunga | inggih wa dimèn lêstantun | mlasakên dasih andika ||

13. ingkang sami mawi èstri | ingkang sêpuh sapintêna | rare alit ting carêngèk | mlasakên dalah biyangnya | wantuning rare kathah | manggèn dede griyanipun | sarwi gumujêng rahadyan ||

14. yèn dalu tanapi enjing | kula tan sagêd miyarsa | angrês manah kula tumon | dene kang sih jêng kakang mas | miwah trêsna andika | gampil kêpanggih ing pungkur | benjing têmbe winangsulan ||

--- [f. 61r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 25 dari 106

15. gumujêng nêbda sang tapi | sarya angrangkul ing radyan | kang kayuh pungkurane |[23] adhuh gustiku bêndara | jimatipun pun uwa | anggèr galihe wus sêpuh | inggih mêngkêra ing benjang ||

34. Pangkur

1. lan radèn atur kawula | yèn andika anggèr jumênêng aji | dèn ngrêksèng kèh mudha punggung | limrah manah durjana | kaundhangna kah alapèng ngrèh rahayu | wênang nut mêmarènana | tingkah kang mungkar ing bumi ||

2. nêlasna pitutur radyan | ing saene sasolahing praja di | apan andika pinutus | ing susela tan kirang | ing wiweka tan wêlas ing krama tuhu | tapi radèn yèn andika | pitutur amarentahi ||

3. mring bal[24] dika sêdaya |[25] barang dika mrih pênêding pakarti | amrih utami tinêmu | sampun atilar sastra | inggih wajib sarat tiyang yun pitutur | piyambake nêtêpana | dèn panggah gèn anglampahi ||

4. yèn gèr sampun kalampahan | nguningani kalawan anêtêpi | botên angèl kang bala gung | sagung mantri punggawa | kyana patih patih kang mêmatah ratu | niku sami sagêdêna | ing rèh ayu kramaniti ||

5. wêtawis sarewang dika | sarerehan sêdaya yêkti pinrih | pan damêl l rahajêngipun | jêr wus nêtêpi radyan | pêndamêl kang pinituturkên [pinitu...]

--- [f. 61v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 26 dari 106

[...turkên] puniku | sang patih lawan punggawa | sagung wus sami nglampahi ||

6. samantra mantri wêrata | tiyangnya lit mongsontên purun kari | saanak sarabinipun | kêdah tumut sêdaya | nadyan praja tumut tangi nêdya ayu | marmane wajibing raja | agawe tuladha bêcik ||

7. yêkti tinelad sajagat | yèn ratune ing rèh wus dèn ugêmi | têtêg ing sêmadi tutug | sumêbar ing parentah | marma radèn dipun yitna yèn ing prabu | yêkti tinut ing sajagat | mênggahing rèh sae juti ||

8. alaa tiniru ala | yèn abêcik yêkti tiniru bêcik | anut sasolahing ratu | tiniru isining rat | lan dika èngêta nabi kita masku | andhêku radèn katiga | mugyantuka pangèstuning ||

9. sarta barkatipun uwa | sarya bêkti dyan tiga angling malih | sang tapa lah ta sang bagus | yèn dika mangku praja | ngultana[26] wadya sêtya wignya muwus |[27] kalawan wong awiwara | yèn sampun tuk mriha malih ||

10. tiyang tanggap ing smita |[28] kang ngawruhi lara inaning dasih | rumêksèng wiranging ratu | lan wrin ing kira-kira | kang tan lêngganèng karsandika puniku | lan kang uning ing wiweka | kang trêsna tuhu ing gusti ||

11. lan kang mot tiyang salêksa-lêksa |[29] lan tiyang mrat gangsal èwu lan malih [ma...]

--- [f. 62r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 27 dari 106

[...lih] | kang mrat tiyang tigang èwu | lan amrat kalih sasra | lan mrat tiyang sasra bilih sampun antuk | salusubna tiyang dika | kang sêtya kaworna nanging ||

12. uninganên sandhang têdha | ingkang sêtya ywandika sungi lali | nging dika kikita lamun | asêsèrèning wadya | bilih langkung kalih èwu sinalusub | ing warga tênayandika | kang sêtya ing dika ugi ||

13. maksih uga ngulatana | tiyang kang mêngkatên têbêri kardi | dika karya tingal tuhu | tampia duka dika | dados ajrih wadya andika sêdarum | yèn tan mêngkotên andika | dêrmane ingkang nguliwing ||

35. Durma

1. têtulanên dika nglêrêsakên karya | ywa salang cahak kardi | yèn anambut karya | sampun apiturunan | wontên kang tinahèng ati | cawêngah manah | tan eca ing pakarti ||

2. asung karya radèn dipun amrayoga | dipun sakuwawaning | kantênan kang tiwas | eca dika aniksa | kang bangkit linopa picis | sampun mraical | kabangkitaning dasih ||

3. yèn ing karya alit sampun kêkathahan | ingkang anambut kardi | yèn karya gêng aywa | kirang ingkang tumandang | sampun kabalibèng kardi | sampun pamaras | kinarya wadu ugi ||

4. sampun [sam...]

--- [f. 62v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 28 dari 106

[...pun] malih wadung kinarya pamaras | radèn katri wotsari | wus winuruk tingkah- | ing aprang lawan cidra | dan sumurup sang ywang rawi | wusira dhahar | nulya dêdalon malih ||

5. radèn kalih samya ngaturan kondura | ya ta sami ngabêkti | kantun Ki Sujalma | sarwi winawarahan | tingkahing rumêksèng gusti | kaki ja lena | poma dèn ngati-ati ||

6. pakarya kang sira ulaha andina | sapta lêksana kaki | aja sambêrana | dèn wani lara mata | sakarsa-karsaning gusti | aywa lênggana | lakonana tumuli ||

7. lawan sira kaki ta dipun uninga | ing kagênganing gusti | lawan dèn waskitha | rèhning sira kinarya | sakèh kancanira kaki | gêng alit muwah | lêganana ing budi ||

8. wêdaling arta sawising nambut karya | kalahing mungsuh kaki | kênaa tidharsa | aparimpêna ngarta | salir sadana simpêni | iki karannya | kartaning kang nêgari ||

9. aja sira marêkakên wong durjana | ja rêp kambah kang têpis | wiringing durjana | yèn anaa sêsaba | sira wêruha prênahing | kang dipun saba | wruhèng lunga myang prapti ||

10. karane gêmah desa kalawan wana | asiha mring wong cili | lan dèn angapura | dèn rumêksèng kalihan | ja arêp darbening miskin | nadyan wiryaa | aja sira jaluki ||

11. aja nrapi yèn tan patut lawan sêstra | dening uwusing kardi | dèn asamudana | kalawan wong akathah | ja pêgat kêmbulan bukti | sanakên lawan | têtulanên ing kardi [kar...]

--- [f. 63r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 29 dari 106

[...di] ||

12. aja nyahak karya yèn kari rinêbat | pinidana kang kari | saunakaranya | yèn dalu pinirêna | aja na kang wikan sami | rinapèk manah | aja wèh uculing sih ||

13. pinidana kanthining anêrêg karya | kang glis linoba picis | kunêng kalah ingkang | mungsuhira ja pêgat | andumba ing mungsuh kaki | mungsuh ngungkulan | ing dana aja kaci ||

14. sacidraning mungsuhira kawruhana | aja mênêng angucik | aja sambêrana | dèn wani lara mata | anglarani balung dhiri | lan dananira | ja pêgat dipun mintir ||

15. lamun datan mêngkono sira tan enak | radèn jumênêng aji | tur sira kang tiwas | anadene nak ingwang | kabèh dadia kang kitri | aja ta sira | nglarangi wana ardi ||

16. dadèkêna kang sawah lawan pêgagan | inggahêna kang warih | ngulapana ama | ingkang ngrusak tanduran | sakèhing angèling cili | sira nănggaa | lakonana tumuli ||

17. barang karya têkaning padu wicara | lakonana tumuli | aja anglêlawas | rusak atining wadya | lan aptia krana yêkti | wêtuning arta | dèn basa[30] mrêdi picis ||

18. sêdayane sok sang ratu asugiha | nanging aja nglarani | nêgara myang desa | aywa kêtarèng ulah | dèn sabênêr-bênêr yêkti | dèn amrih lêga | têka lunganing picis ||

19. dèn amisra têkane nanging aja wrat | yèn lunga ja nglarani | kang kari lan aja | krasa lunganing arta | aja anggêdhongi picis | yèn durung padhang | aja nglungakkên picis ||

20. sauwising [sa...]

--- [f. 63v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 30 dari 106

[...uwising] kagêdhongan aja lunga | kêrana sira kaki | asimpêna arta | kêncana iku guna | akèh kasêktène kaki | kang sri sêdana | kalih puniku sêkti ||

21. têgêsing sri bêras pari pêpanganan | sêdana iku picis | wibuh lêngkaranya | wong tuwa lir taruna | lumpuh bisa lumaywa glis | adoh waspada | ala dadi abêcik ||

22. manèkakên maring wong awêdi bisa | mêdèkakên wong wani | sêtya dadi cidra | cidra pan dadi sêtya | kusuma dadi anisthip | nistha kusuma | matèni satru bangkit ||

23. dening kêna bênêraning aji darma | rahina lawan wêngi | sira aja lena | yèn katêkan wisesa- | ning Ywang lan aja ngêdohi | ing kapandhitan | ing pandhita dèn asih ||

24. dèn nyatèng Ywang sira dèn nyata ing duta | èstokna iku kaki | mapan ora wênang | salah siji lirêna | lan sira dèn wruh sêkalir | pakaryanira | tapa kharkat pribadi ||

25. dèn rumasa yèn kadi ringgit kinudang | ing dhalang sapolahing | iku aja lena | poma taki-takia | yèn wong ulah praja kaki | tinggal agama | tan akukuh ing jurit ||

26. lawan sira sun patyani yèn cidraa | ing gustinira kaki | iku wruhanira | jênênge gustinira | asor ingkang dhingin-dhingin | pan têmbe sira | kaki amêngku bumi ||

27. awotsêkar kang liningan dan Sujalma | rahina sampun amit | miwah

--- [f. 64r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 31 dari 106

radèn putra | putri amit lingira | sang tapa maring ing rabi | lah bêktakêna | kabèh êmas lan picis ||

28. pratiganên katura saduman sewang | sapa ngangge ing wuri | wurining rahadyan | lah ta anggèr kawula | angaturi wadu lami | tur têtêbusan | gungipun tigang biting ||

29. kang ngabani pun Nirbaya pun Nirpringga | kalawan pun Nirwèsthi | sami satus sewang | wadya ingkang kabanan | punika andika ambil | satunggil sewang | dalah kang dèn abani ||

30. pun Nirwèsthi anggèr katurèng paduka | Dyan Wirasêstra inggih | Nirpringga katura | dening kaki Sujalma | Si Nirbaya iku dening | sêdulur ingwang | amonga Ni Supadni ||

31. kang ngawruhi kulup marang rabinira | pamanta sundhulaning | dening ibunira | arane Ki Prabala | samyantuk asihing Widi | lan martèng duta | sami dadya narpati ||

32. samyambêkti katrine amit lingira | anitiha waniti | gumêdêr kang wadya | sêlur anglir sêlaba | wus lêpas munya kang gêndhing | măntra kapyarsa | sang tapa ing tyas kingkin ||

36. Asmaradana

1. kocapa ingkang lumaris | kalangkung asri katingal | pating palancur yèn tinon | Nirbaya pangirid marga | nèng kuda pinayungan | wong satus pêpangkonipun | sami adining prawira ||

2. Sutali ingkang nundhuli | sawadya asri atata | tansah munggèng ing kudane | wong sèwu padha prawira | pacara sri atata | Sujalma lan garwanipun | munggèng luhuring

--- [f. 64v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 32 dari 106

dipăngga ||

3. tandhu joli munggèng wuri | miwah pêpikul gotongan | Ki Prabala têtindhihe | munggèng kuda pinayungan | sumundhul wong kaputran | prasamya sudirèng kewuh | sèwu padha tus prawira ||

4. anggrêgut bêk praya mati | Wiradi wus munggèng kuda | Nirpringga munggèng wurine | wong satus sami prawira | ngwurine upacara | yèn tinon pating palancur | lir pendah wukir kusuma ||

5. sira sang nayakèng wukir | kalihan nitih matêngga | yayah duk kinare-kare | parpat padha pêpalaywan | tandhu joli jêmpana | pêdhati lawan pêpikul | asêlur ing wurinira ||

6. ingkang ngawruhi ing wuri | Dyan Gusti Prataliyuda | Dyan Yudapati ngwurine | angirid ingkang rêrêmbat | joli tandhu jêmpana | Nirwèsthi ingkang sumundhul | mangku wong satus prawira ||

7. Dyan Wirasastra wus mungging | dirada mênggêp sudira | tuhu amisani ing rèh | kang ngrêksèng wuri Pragalba | èstu digdayèng laga | sèwu wadya têguh timbul | sami utamèng wiweka ||

8. sangsaya wêwah awêning | kapandhitane sang tapa | wus dening kangjêng sang katong | duk karêksa ing balanya | kêna uga dèn ambah | ing dudu mangkya lagya yun | juti nyiptèng tyas kewala ||

9. tantara kêna ing wèsthi | miwah sêpining asrama | nguni rame ing jalma kèh | ing mangke kantun asonya | sonyane ingkang driya | nahan ya ta kang lumaku | samarga asuka-suka ||

10. dana lir wrêsa samargi | aglar wastra lawan boga | mas rêtnarta sapantêse [sa...]

--- [f. 65r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 33 dari 106

[...pantêse] | alami sira nèng marga | prapta ing Tambaksela | mondhok wanci misih esuk | wadya pan samya mrih toya ||

11. kadya sata ingkang kali | kang mina sami amijah | saliri lir badhèr bange | wagal kèh sajalma-jalma | urang ngintip pinggiran | mina lit tumpang asusun | rahadèn suka tumingal ||

12. sakèhing para pawèstri | wadya ingatag sêdaya | angirup mina rabine | kang mantri miwah lêlurah | sami angirup mina | pawèstri tustha kalangkung | tan kangkat padha satunggal ||

13. radèn tustha aningali | lèpèn kaèbêkan jalma | nêngna sêmana rahadèn | ingkang nêlani winarna | jalma ingkang tinumbas | pun Wirasmara rumuwun | têka anggraitèng manah ||

14. ing Sonyawibawa kingkin | dening kaecalan putra | dèn angên-angên driyane | madya latri kesahira | lan palihane ical | măngsa dudua rumuwun | ingkang angukuma ringwang ||

15. sêdhêng mêngko măngsa mami | sumusula ing rahadyan | malar anaa singgihe | nadyan ta mêngkono ingwang | pan sun utang koripan | lawan sêdhêng urupipun | yèn tumutura kang lunga ||

16. lawan ana atur mami | kang nêgara kadhatêngan | sura sêkti prangmukane | tutur pan ingsun wikan |[31] nulya Ki Wirasmara | nusul lampahe andarung | alama sira nèng marga ||

17. panêdhane siyang latri | samarga-marga manira |

--- [f. 65v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 34 dari 106

kêpanggiha gustiningong | Wirasmara duk uninga | pabarisan nèng marga | anulya ngampiran sampun | dènnya têtanya pan arsa ||

18. wruha jênênging prayayi | sêdyanira Wirasmara | kalangkung ing panamure | witning yitnaning kang wadya | ngasrama wruh ing gatya | tatas-têtêsing pakewuh | kacakêl[32] Ki Wirasmara ||

19. gya katur ing Sujalma glis | tinalenan Wirasmara | nulya katur ing rahadèn | Ki Wirasmara tan lepyan | ing citrane rahadyan | saya awas dangu-dangu | pan sampun angrasa gêsang ||

20. rahadèn ngandika aris | wong apa kang sira bănda | kaya ta wus wêruh ingong | Sujalma matur kawula | inggih kados uninga | pun Wirasmara rumuwun | Wirasmara ngrasa gêsang ||

21. radèn ngandika amanis | lah ta kakang uculana | digage aja kêsuwèn | ya ta sampun inguculan | sira Ki Wirasmara | nulya gêpah awotsantun | Wirasmara langkung tustha ||

22. mêngkana osiking ati | dhuh ya baya iki uga | kang putra kangjêng sang katong | Sinuhun Sonyawibawa | mirib ujaring warta | baya ta palihanipun | iya iki Dyan Sujalma ||

23. ngandika rahadèn mantri | yun mring ngêndi sêdyanira | kang liningan tur sêmbahe | kajêng amba saking griya | sumusul ing paduka | priki kawula pukulun | yun uning kang masanggrahan [masanggraha...]

--- [f. 66r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 35 dari 106

[...n] ||

24. tan dipe paduka gusti | kang rêrêb wontên ing marga | panggih lan gusti abdine | punapa saur kawula | gêsang saking paduka | ling radèn ngêndi dunungmu | saundurmu ngarsaningwang ||

37. Durma

1. inggih gusti griya ing Sonyawibawa | nging sang nata prihatin | kaecalan putra | orêm ing praja dalah | sagung dhusun brangti wingwrin | nênêdha praptan- | ing radyan lan kang wargi ||

2. kalud mangkya kadhatêngan paramuka[33] | gangsal ratu sinêkti | kagyat tyase radyan | kadya sinawatêna | kang sarira sruning marmi | lah Wirasmara | tutugêna kang warti ||

3. ratu ngêndi lan pira kèhe balanya | Wirasmara ngabêkti | inggih kang panuwa | Singasantun kang praja | Săntabuwana nama Ji | ing Pringgabaya | kang panênggak narpati ||

4. wastanipun Gusti Mahraja Dursănta | pêmadyaning Narpati | Sri Endrabuwana | kang nagri Wisantara | panêlanya kang nêgari | ing Sonyalaba | Endrakusuma nami ||

5. dening prajanipun kang waruju nata | winastan ing Tumasik | parabing nalendra | Mraja Dasakusuma | dening patihipun Gusti | Săntabuwana | pun Jarasănda Gusti ||

6. Singasantun kalangkung dening digdaya | dipati lêbêt nagri | gusti kalih wêlas | dening têlukan praja | pan gangsal wêlas nêgari | wastaning kitha | ingkang sami sumiwi ||

7. ing Kalayar Sidapêksa Pajarakan | Prabalingga ing Bangil |

--- [f. 66v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 36 dari 106

Ngrênun Ngwanasêkar | Gêmbong lan Pasêdhahan | Sarêngat Balitar Tubin | Bantal Dhomasan | Wajak lan Watuurip ||

8. sri nalendra kalangkung dening prawira | patihipun sinêkti | miwah kang dipatya | sami sudirèng laga | utawi ingkang prajurit | sami prawira | gungipun tigang kêthi ||

9. patihipun Sang Dursănta Pringgabaya | Suwănda kang wêwangi | astha kang dipatya | salêbêtipun praja | têlukanipun nêgari | pan pitung kitha | wastanipun nêgari ||

10. ing Sidajêng Ngrajêgtosan Kartasana | Padhangan Wirasari | Japan lan Balora | kang karèh Pringgabaya | prasamya prawirèng wèsthi | kang wadyabala | Pringgabaya sakêthi ||

11. Ngwisantara Mahraja Endrabuwana | patihipun kêkasih | pun Endrasuwarna | ambêk sudirèng laga | kalih wêlas pra dipati | dening têlukan- | ipun sangang nêgari ||

12. ing Trênggalèk ing Kincang lawan Kinandhang | ing Pace lan ing Curi | Cancangan Liyangan | Rêmbang Lasêm Pranggunan | prajuritipun ti-apti | kathahing wadya | nêm lêksa kang wadya lit ||

13. Natèng Sonyalaba Sri Endrakusuma | patihipun wêwangi | pun Endrawijaya | tuhu tamèng wiweka | sêdasa kang pra bupati | pan wolung lêksa | kathahipun kang dasih ||

14. Sri Tumasik Mahraja Dasakusuma | patihipun anami | pun Dasawikrama | bupati kalih wêlas | prajuritipun wrin gati | kathahing bala |

--- [f. 67r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 37 dari 106

kawan lêksa surapti ||

15. wontên dening ingkang kinarya bêbuka | gusti mila sang aji | ayun angrêbasa | dhatêng Sonyawibawa | Sang Nata ing Singasari | anglamar radyan | putri nanging tinampik ||

16. Wirasastra Sujalma andik bramatya | amiyarsa ing warti- | nira Wirasmara | radèn kalih turira | kawula anuwun amit | nêdya ngamuka | dhumatêng Singasari ||

17. kang kêpanggih etang kula sapênika | dadosa aling-aling | wondene paduka | kang mas manjingèng kitha | yèn sampun praptèng nêgari | sakarsa-karsa | andugèkkên ing jurit ||

18. lan sêdaya-daya kang dasih asoa | nanging kêpripun ugi | lah kakang Sujalma | yèn kangmas kauwakna | asangêt kuwatir mami | sumilih Radyan | Jayalêngkara angling ||

19. lah kèndêla yayi pun kakang yun tanya | Wirasmara kang êndi | ratu kang prawira | Ki Wirasmara nêmbah | kapănca sami prajurit | ingkang têtiga | mênggalaning narpati ||

20. kang pêmbajêng angandêlakên gêgaman | dana siyasat dadi | panênggak kang ulah | anamohakên wadya | dana marta sih kang dasih | gêgaman dadya | tate amunah jurit ||

21. kang pêmadya pariksa dana siyasat | mantrinipun jrih asih | datansah aulah | amêmurun kalintang | ratu punika yèn jurit | angamuk rampak | purun ayuda latri ||

22. datan pêgat amêmuning kang wadya |[34] dening sri narapati |

--- [f. 67v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 38 dari 106

kang panêla kirang | ka[35] purun ingalahan | anamohakên ing mantri | asih ing dunya | sing kawisayan bangkit ||

23. kang waruju arêmên ing wana toya | kasukan siyang latri | tansah ulah dhahar | anamohakên wadya | angapuntên dhatêng dasih | cèwèng nalendra | kalih punika sami ||

24. nanging ngangkah ing awon praptaning têmah | măngsa kantunèng jurit | mênggah angandika | Radèn Jayalêngkara | dhuh yayi mas kang pinanggih | pun kakang nêdha | ing Wa Pragalba ugi ||

25. dika utus yayi siwa nglêbêtana | nagri ing Singasari | awasèng sang nata | gêgamane lan wadya | kang prawira dèn udani | yèn sampun awas | asunga wruh tumuli ||

26. Radèn Wirasastra umatur sandika | Pragalba dèn dhawahi | uwa lah mintara | trapêna mau ika | rewangana ingsun iki | pan rika uwa | gêntine rama aji ||

27. awotsêkar Pragalba saha mangrêpa | kawula nuhun ing sih | pan kawula sêdya | pêjah gêsang katura | dhumatêng ing pada gusti | dadosa srana | anggèr tulusa aji ||

28. nadyan mati uwa barênga lan ingwang | besuk dadining jurit | uwa angamuka | yèn ana wangsit ingwang | dene tansah sun kongkoni | iki sakatya | êmas gawanên dhimin ||

29. Pragalba mit sampun anitih turăngga | sarya winêling-wêling | uwa ya umaha |

--- [f. 68r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 39 dari 106

pisan têkan bok uwa | wong sèwu bêktanên sami | têkan rabinya | sambata wong apurik ||

30. tan kolihan ing gusti angalih praja | ngakua wong Ciamis | ya ta amit nêmbah | wus kesah saha bala | radèn angandika malih | kakang Sujalma | wongira Man Sutali ||

31. dutakêna maringa ing Pringgabaya | Sujalma angabêkti | ature sandika | lah ta paman Sutalya | sawong mringa Pringgawèsthi | apêsambata | yèn wong ing Cikumpai ||

32. iki karyanên sangu êmas sêkatya | dening sun kirim maning | dikaya si uwa | Pragalba mau ika | yèn sira apêrang wêngi | gêni rowangnya | nêmbah sampun lumaris ||

33. radèn angling malih kang Wiradi sira | sawongira ja kari | mringa Wisantara | ya kaya Wa Pragalba | lah iki êmas sêkati | sira sambata | yèn wong Cianjur purik ||

34. wus nêmbah Ki Wiradi sawadya budhal | kantun sèwu sikêping | Wirasastran ingkang | dèn rèh Dyan Yudapatya | wong Kradenan sèwu tindhih | Prataliyuda | Prabala wong Sujalmi ||

35. bêktan patih ngrèh wong satus lan têbusan | satus kang dèn abani | dening Ki Nirbaya | Nirpringga Wirasêstran | ing Karadenan Nirwèsthi | anyatus sewang | dasih kang dèn abani ||

36. Dyan Prataliyuda mangrêpa tur sêmbah | kawula munjuk gusti | manggya abdi pada | kang rêrêmbat salêksa [salê...]

--- [f. 68v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 40 dari 106

[...ksa] | kawan èwu rajapèni | kang sampun têlas | paduka karya paring ||

37. rêtna mas sêlaka busanarta boga | mangkya ngobèng kang dasih | yèn marêngi karsa | gusti sikêp punika | kagêntosna ing lampahing | wadya kang kesah | radèn katiga angling ||

38. katutupan ta paman wadya kang lunga | Prataliyudambêkti | inggih katutupan | pan langkung sikêp sasra | paman aprayoga ugi | sakalèng marga | puniku kang ngabani ||

39. Man Nirwèsthi Nirpringga lawan Nirbaya | ingkang sèwu dèn maksih | angobèng dadia | tundhane kang angrêmbat | nêmbah Prataliyuda glis | anata bala | mulya lir tan amijil ||

38. Mijil

1. Dyan Jayalêngkara ngandika ris | Wirasmara kinon | rumuhuna maturèng sang rajèng | mênawi sira tan kandêl iki | aturnèng rama ji | iya surat ingsun ||

2. sinung kampuh langsaran lan picis | nganjali sang kinon | ngaras pada mit enggal lampahe | siyang dalu datan karasa nglih | dera nauri sih | dan radyan amuwus ||

3. yayi radèn lan kakang Sujalmi | karan ingsun akon | maring mantri têtêlu sun êprèh | mumpung durung mambu wong rama ji | pan ing karsa mami | tan wurunga ripuh ||

4. lan wong Pringgabaya Singasari | tan ngluruga katong | pêsthi ingsun anglurug ing têmbe | dening uwus ambahak wong cilik | kalih atur bêkti |

--- [f. 69r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 41 dari 106

kawula jumurung ||

5. nulya budhal astra lir ing tulis | gumuruh ponang wong | asauran wong nguwuh rowange | brêdăngga munya manglangun asri | saruni angêlik- | êlik lawan barung ||

6. Kya Nirwèsthi pangiriding baris | sajru-juru galong | radèn putra tansah lan garwane | Prataliyuda tansah ing wuri | lir prêwata sari | srining kang lumaku ||

7. Sang Nirpringga ingkang anambungi | gambira ponang wong | Dyan Wirasastra nèng liman dhewe | Yudapati ingkang anèng wuri | Sujalma nundhuli | karon garwanipun ||

8. Ki Prabala Nirbaya ing wuri | barise ngatyatos | radèn putra lumarug lampahe | tansah angimur-imur kang dasih | dènnya angwêwuri | wulang sang palungguh ||

9. pawongan ingkang lumakwèng siti | padha pêpalayon | abra kumram dinulu sinjange | padha angrêbut puspita amrik | soka kalak wilis | kang tinandhu mudhun ||

10. padha giyak kang tumon ing sari | angsana bra tinon | apti nêmpal angsana arame | dyah angrêbut sêsêmpalan sari | parpat mènèk sari | mantri nom amupu ||

11. sawênèh salin sêkaring margi | langkung sukanya wong | lir kinare ingkang lampah radèn | pêparingan mring dasih samargi | satu dados wajik | kluwa lawan sabun ||

12. kang parêpat andum lan pamiji | padha pêpêlayon |

--- [f. 69v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 42 dari 106

binuwangan têkan wêwadhahe | ramya rêbut dêdrêg samya atri | samarga pêparing | miwah yèn alungguh ||

13. dan winarna Wirasmara prapti | kêpatihan gatos | sampun katur kang pitungkas radèn | kya patih têka aniti-niti | aglis atur tulis | patih nulya emut ||

14. kumêpyur driyanira apatih | wadya pan wus kinon | pêparentah mring kang gêdhe-gêdhe | sewakaa marang srimênganti | samya sapuniki | kang wadya lumayu ||

15. ting balêbêr wadyanira patih | sumêlang pakewoh | bok upayaning musuh bisane | bêk prayitna alanglang ing wèsthi | yitnanirèng patih | swega jaga satru ||

16. gègèr gumuruh wong sanêgari | padha sikêp rampog | kyana patih wus siyaga age | kang duta tansah tiniti-titi | mêngko anèng ngêndi | gusti sang binagus ||

17. Wirasmara matur duk sawingking | kula gusti mondhok | Tambaksela sing ngriki têbihe | lêlampahan pitung dalu margi | angrêrêbkên dasih | kya patih amuwus ||

18. lah payo sira miluwèng kami | sun sewakkên katong | tan winarna kya patih lampahe | kawarnaa sagunging anangkil | sêntana bupati | kang kari lumayu ||

19. sêk supênuh sêdaya ngatyati | pringganing prang papor | gupit-ginupita sakancane | ana jawil-jinawil misiki | gatining prakawis [praka...]

--- [f. 70r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 43 dari 106

[...wis] | kang wrin manthuk-manthuk ||

20. kya patih ing pra nyai wus wêling | unjuk ing sang katong | yèn wontên prapta dutane radèn | saha mawi pratăndha kintaki | katur ing narpati | kang nala kumêpyur ||

21. tantara miyos kangjêng sang aji | saking ing kêdhaton | orêg wadya wus lênggah sang rajèng | asasmita wadya tata linggih | tan ana kumlisik | kyana patih matur ||

22. pukulun kula kapraptan tulis | katurèng jêng katong | manggut sang nata mundhut tulise | èngêt ing sastra luwaran aji | tan winaos malih | kang nala agugup ||

23. winaos ing ngarsa pramèswari | myang kang putra karo | mungêl yèn wus akrama rahadèn | karane rêmbên lampahing èstri | pyuh sang padni sori | muwah sang aprabu ||

24. lir amanggih kumala sawukir | gêgêtun sang katong | tan kêna ngling sang padang suwene | pijêr jêngêr ningali palupi | mandahaning benjing | yèn andulwèng mantu ||

25. sang nata angandika mring cèthi | lah wèhana dadot[36] | lawan sabuk dutane ki radèn | lan dhawuh kakang patih benjing |[37] ja milu ing mami | tunggua kêdhatun ||

26. lan mataha wêdana kang kari | bisaa atanggon | bokmênawa kang mungsuh cidrane | aja dadi kuwuring wong cilik | kuwawa nadhahi | parangmuka rawuh ||

27. lan mataha bupati kang cawis | pasanggrahan ingong | lan konên karya pagragolane[38] | wong tuwaburu konên anggiring [ang...]

--- [f. 70v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 44 dari 106

[...giring] | sasining wanadri | sun karya sêsuguh ||

28. putraningsun ingkang nglaya bumi | lawan karsaningong | wong sanèpi ngalapa minane | isèkêna ing sakèh botrawi | sajron kênyapuri | dèn katêmu pênuh ||

29. kakang patih konên cawis èsthi | sesuk bubar ingong | tandhu joli cawisêna kabèh | dèn wèhana pêpikul pêdhati | sapi wotan kêrig | nêmbah kang ingutus ||

30. kêbat mijil cundhuk lan ki patih | Nyi Dêmang Sêmangko | kya patih dhêku angajêngake | ling nyai timbalan kya dipati | benjing enjing-enjing | tindaka sinuhun ||

31. saha putusa timbalan aji | patih sandika mot | nyat cangkelak nyi dêmang wangsule | manjing pura rêkyana apatih | wus parentah maring | wong sabuminipun ||

32. ingkang samya asaos piranti | myang kang agrong-agrong | adhi Mulyawêcana dèn age | umangkata adhi ing saiki | lawan Purbatiti | Urawan ja kantun ||

33. Jagalaya kapat sang tinuding | sarêng dènnya badhol | tuwaburu wus kinêrig kabèh | urunan mantri kêparak tuwin | gêdhong myang panumping | bumija wong sèwu ||

34. ingkang badhe andhèrèk narpati | kakang sira ngongkon | Maospati aja kaya rare | lan kang Tumênggung Mongyuda tuwin | Dêmang Mongpraja di | Răngga Wijaya tur ||

35. sandika kapat kang dèn dhawahi | sarêng mênyat badhol | kya dipati malih timbalane [ti...]

--- [f. 71r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 45 dari 106

[...mbalane] | kănca prajurit sêparo kari | kang nindhihi idhi | Radèn Dirgabau ||

36. kêndhuruan lawan ăndhamoi | pêpêk kang ponang wong | tandhu joli grêbong panggritane | kyana patih makuwon sitinggil | mrih yitnaning dasih | dana boja pênuh ||

39. Asmaradana

1. sêdalu akontrang-kantring | anggandhèk lawan kêbayan | wong praja tan bisa sare | adandan kaprajuritan | sanèpi ngrakad mina | ana kang amêpêk suguh | ana kang pêcalang marga ||

2. ing mangke wus bangun enjing | kyana patih kèn têngara | gumêr gumuruh swarane | paseban kidul kèbêkan | prajurit dalêm muntab | gangsal lêksa baris pungkur | pajêgan jur sênjatanya ||

3. tindhih Dyan Ywanjanasandi | lan Radèn Sujanasêstra | prayayi wêdana gêdhong | Panatasingron kêparak | sisih Răngga Tanpolas | samya tus prawira tuhu | kang tata baris palasta ||

4. witning kang lèr swaranya tri | baris sami gangsal lêksa | Răngga Sutikna tindhihe | lan Arya Amongwangsita | sami anata wadya | jajari tindak sang prabu | amarapit ngering nganan ||

5. wadya kang dhèrèk sakêthi | sajuru-juru atata | sami tusing prawira nom | sêdaya tate nrang pringga | têtindhihing lumampah | sira Radèn Dirgabau | ambêk sudira ing laga ||

--- [f. 71v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 46 dari 106

6. pêngajêng sampun lumaris | kang măngka panganjurira | Răngga Wijaya ngwurine | Kyai Dêmang Amongpraja | Ki Tumênggung Mongyuda | sami mêstiri baris gung | tataning bala prayitna ||

7. ya ta kangjêng sri bupati | miyos anganthi kang garwa | kang putra munggèng ngarsane | wus kinèn nitih turăngga | sira rahadèn putra | akampuh seta binaud | ing pêrada tulya abra ||

8. apaningsêt cindhe wilis | arja dhuwung kasatriyan | mêmêk awilis keswane | waja nglaring wilasita | lathi ingkang araras | kadyasmara yèn dinulu | wus munggèng kuda awasta ||

9. pun rêtnayuda bang tèji | wus laris sawadyanira | ki patih lumayu ngawe | akèn suminggah ing jalma | ja pêrak lan dirada | ponang èsthi kabèh jinrum | sang putri nitih matêngga ||

10. ingaran pun rarasati | pinanganggyan abra mubyar | sang rêtna mênggêp kampuhe | sêkalor mirir araras | cinitrèng pêrada bra | têbah jaja susun têlu | kilatbau sarpa raja ||

11. pramèswari nitih èsthi | èstri pun sêndrongkarura | sang dyah tan salin kampuhe | maksih satilaring putra | kangjêng sri naranata | nitih liman digbya anung | ingaran pun girisrêngga ||

12. êmban inya lawan sêlir | jinoli myang jinêmpana | cèthi grêbong panggritane | Ki Tumênggung Maospatya | wadyane sri atata | ingkang lumampah ing pungkur | ginêlak lampahing bala ||

13. anglarug sinrang kang baris | dènnya ge apêpanggiha |

--- [f. 72r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 47 dari 106

ing putra lawan mantune | mila sru anggêlak lampah | ki patih kantun praja | putusan dombani mungsuh | mênawa karya rubeda ||

14. rèhira rêkyana patih | amatah ingkang punggawa | Răngga Mongwangsita kinèn | pêcalang alanglang pringga | ing nêgara myang desa | mênawi cidraning mungsuh | binêktan wadya têbusan- ||

15. ira rêkyana apatih | tigang atus kèhing bala | kinèn nêba ing bandare | apatih prayitnèng baya | tan muhung turing bala | migati kridaning satru | dènnya mrih arjaning praja ||

16. Pênatasingron tinuding | ngirid sanèpi mèt mina | Răngga Sutikna karyane | minta sêsuguh ing marga | Arya Tampolas sinrah | rêrêsik jroning kêdhatun | Nitipraja Sandisêstra ||

17. kinèn tugur srimênganti | sakancane carik jêksa | ing srambi umung swarane | sakèh pradikan ngulama | lir gêrah ing kasapta | muji myang donga gumuruh | ki pangulu tanpa nendra ||

18. witning rêkyana apatih | yèn dalu tan arsa lênggah | tansah ngidêri kêdhaton | nêngna ingkang anèng praja | kocapa kang akarya | pasanggrahan jêng sang prabu | Tumênggung Mulyawêcana ||

19. Dyan Urawan Purbatiti | miwah Arya Jagalaya | Ki Wirasmara tinakèn | prênahe sang rajaputra | kang tinakèn saurnya | dugi kula ki tumênggung | tindakipun gusti

--- [f. 72v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 48 dari 106

kula ||

20. kados kalih dalu prapti | ki tumênggung lon ngandika | kang Jagalaya wadyane | kang karya panggung lirêna | adhi Dêmang Urawan | angrubuta jroning kuwu | kasêsa wêtawis kula ||

21. Purbatiti anauri | ki lurah dugi kawula | sang nata enjing rawuhe | kasaru sapraptanira | Ngabèi Wiryaduta | mirsa dèrèng sampunipun | pasanggrahan sri narendra ||

22. palasta pasanggran aji | kocapa kangjêng sang nata | wus tri dina nèng margane | lamat-lamat kapiyarsa | têngaranya dan para | punggawa mêthuk kadulu | bandera lir pêksi krêndha ||

40. Dhandhanggula

1. wus manjing kuwu jêng pramèswari | sri narendra pan lajêng pinarak | munggèng ing têtarub gêdhe | ngandika jêng sang prabu | hèh tumênggung paran wartaning | lakune kaki putra | apa ta mèh rawuh | tur sêmbah Mulyawêcana | putra dalêm rawuhipun benjing enjing | turipun Wirasmara ||

2. dutanipun putra paduka ji | sri narendra malih angandika | hèh ta sira bocah gandhèk | lan dutane si kulup | iku kang wruh margane ugi | milua ing Si Wirya- | duta ingsun utus | saênggonira kêpapag | enggalêna lan dhawuhana ki mantri | yèn bangêt onêng ingwang ||

3. myang ibune kangêne kêpati | mêngko iya padha milu mapag | wusdene [wu...]

--- [f. 73r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 49 dari 106

[...sdene] arine karo | lan salak padha yun wruh | ing bok mantu kang minăngka sih | pitulunging Ywang Sukma | maring putraningsun | myang sun age yun tămpaa | pasihane ki raka kang tapèng giri | ing asramèng Pamriyan ||

4. Angabèi Wiryaduta tuwin | Wirasmara manêmbah umêsat | sakancanira anggandhèk | sêpalih ingkang tumut | sêsandêran dènnya lumaris | ya ta jêng sri narendra | angandika arum | besuk esuk Maospatya | karsaningsun yèn ki putra sida prapti | ingsun tan arsa bubar ||

5. sakèhe bocah ingsun prajurit | anjajarana marapit marga | ngurung-urunga barise | têkane putraningsun | tur sandika Ki Maospati | lan sakèhing gurnada | sulêdên sêdarum | Ki Tumênggung Maospatya | atur sêmbah sandika sri narapati | kondur amêsanggrahan ||

6. aluwaran sagunging anangkil | sowang-sowang mapan pamondhokan | mung kantun wadya kang saos | wadya lit myang gumuruh | dandan-dandan pondhokan sami | sêdalu awurahan | ing enjing winuwus | sami saos asewaka | Ki Tumênggung Maospati Purbatiti | lan Kya Mulyawêcana ||

7. Kya Mongyuda Mongpraja Răngga Wi- | jaya Dyan Urawan Jagalaya | wus miyos kangjêng sang katong | Wiryaduta winuwus | sakancane sêdhêng lumaris | tuwin Ki Wirasmara [Wira...]

--- [f. 73v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 50 dari 106

[...smara] | mêngkana dyan sunu | taruna mêthuk dera gya | panggih ngraka nandêr nongklang kang turanggi | kèh kari wadyanira ||

8. parêpatnya papêlayon sami | suka asurak-surak samarga | sampun alêpas lampahe | nêngêna radèn sunu | ya ta Wiryaduta Ngabèi | kapêthuk lampahira | lan sungut panganjur | Nirwèsthi kèn nyimpang wadya | Wiryaduta tanya sintên kang wêwangi | ling pun Nirwèsthi kula ||

9. Wiryaduta ngling dika tur wrin ing | jêng gusti kula ngutus kang rama | cungkelak Nirwèsthi anyrod | praptèng yun nêmbah matur | dyan jrum liman têdhak sarimbit | katingal Wiryaduta | jlog sing kudanipun | ingawe majêng wotsêkar | têkên dêkung prak ngayun matur nganjali | kula ngutus ramanta ||

10. paduka ingayun-ayun gusti | myang ibu dalêm agyarsa panggya | tuwin kalih arintanggèr | kalangkung onêngipun | inggih dhèrèk amêthuk sami | rajaputra ngandika | ya tan beda ingsun | nanging rêmbên lakuningwang | ing wong wadon lah sira matura dhimin | ingsun ya nuli prapta ||

11. duta nêmbah têbih nyengklak wajik | sang kancane amupuh turăngga | wus laju nahan lampahe | Dyan Subêkti winuwus | duk ton raka têdhak sing wajik | palaywan praptèng ngarsa | kang raka agupuh | kang rayi nêmbah karuna | ngaras pada supe kang raka sarimbit | sruning wibuh trêsnanya ||

12. dangu radèn ing pada nungkêmi [nung...]

--- [f. 74r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 51 dari 106

[...kêmi] | emut kang raka sarimbit nulya | arsa mundura rahadèn | raka wrin wadinipun | kang rayi cinandhak lah yayi | barêng lan sun lumampah | sru kangên sirèngsun | kang rayi mangrêpa-rêpa | ingkang raka mèsêm angandika malih | baya ta yayi sira ||

13. merang myat duwe êmbok wong wukir | sapolahe tani durung wikan | kramèng praja pêsthi kacèk | lan wong nêgara tuhu | awidhung tur ala kang warni | kang rayi saya merang | tumungkul raka wruh | kêduwung tyas arinira | rinarapu ingarih-arih dhuh yayi | mas sun iki kalintang ||

14. kangên ing sira mung sira kèsthi | duk nèng paran ngong olèha dhimas | kuda papat anom-anom | pilihana riningsun | ingkang abang si wiragêni | si pamugari seta | kaladuta dhawuk | mangsi warih si nênggala- | kali si abramăngga janjan kuning |[39] pilihana yayi mas ||

15. nêmbah nuwun ature kang rayi | adangu dènnya sami lumampah | wus cêlak pêsanggrahane | ya ta ingkang winuwus | wadyabala ingkang jajari | praptèng kalih onjotan | marapit marga gung | tambur ruful lir rug arga | imbal munya salomprèt barung lan suling | kawarnèng pasanggrahan ||

16. wus sumahab kang gung-agung nangkil | bupati mantri sarêng katingal | radèn dan kêstabêl age | nyumbu mriyêm lir guntur | sêla lan drèl rahadèn nuli | sêdayanjrum matêngga | sarêng têdhak sampun | samyandhadhap praptèng ngarsa | ingawe prak majêng têkên dêkung sami | tan pêgat rèh rimbitan ||

--- [f. 74v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 52 dari 106

41. Mêgatruh

1. pijêr jêngêr nata myat binêktèn sunu | kagyat rinangkul kang siwi | binêkta kondur mring kuwu | jangganira radèn mantri | rinangkul kering sang katong ||

2. asta nata kanan nganthi rêtnèng gunung | astane kang kanan dadi | nèng kanan ragi kapungkur | nata tansah nolih-nolih | pandangunirèng dyah sinom ||

3. kathah-kathah pandangunira sang prabu | sang rêtna tansah wotsari | Supadni ngwingking dyah ing rum | tansah dinangu dera ji | praptèng kuwu lênggah katong ||

4. dan rahadyan mangrêpa nungkêmi suku | sang nata

--- [f. 75r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 53 dari 106

tan kêna angling | sruning gêtun ngungun-ngungun | rahadyan mundur tur bêkti | kumêmbêng waspa sang katong ||

5. ya ta radyan arsa ngabêkti ing ibu | sori gupuh angêbyuki | kang putra ginayuh-gayuh | miwah ta rahadèn dèwi | nungkêmi raka tan alon ||

6. sru karuna kang raka ngêlus kang pungkur | êmban inya kabèh nangis | wong dalêm nangis sêdarum | dyan ngrih-arih rayi lah wis | mindêla pan wis kêlakon ||

7. ya ta kèndêl radèn putri nulya wungu | sirêp kabèh kang anangis | tyasira sami sêsugun | nulya kusuma ing wukir | angabêkti ing sang katong ||

8. myang Supadni dyan wungu bêkti ing ibu | Dyah Supadni datan kari | pramèswari lon angrangkul | mring dyah mantunira kalih | sêsugun tyas sakèh tumon ||

9. sri narendra langkung dènnya ngungun-ngungun | ngênting sukanirèng galih | mêngkana cipta sang prabu | baya wus takdiring Widi | lêlakone putraningong ||

10. witning tyase pramèswari dahat ngungun | tumingal kusumèng wukir | astaning putra sinambut | kang padaka dèn racuti | pinaringkên mring pêmomong ||

11. sinalinan kalpika sami piturun | miwah êmêr sêngkang sumping | binggêl lawan sêkar suwun | tuwin kampuh sami salin | ayune saya kêtonton ||

12. myang Rêtna Supadni pinisalin sampun | tanbuh sukaning sri sori | sarta Supadni wus sinung | lancang myang dyan putri wukir | ardawalika [arda...]

--- [f. 75v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 54 dari 106

[...walika] rêtna byor ||

13. Dyan Rahadyan Jayalêngkara tur kampuh | kêtangi dhatêng rama ji | kampuh bèrêm mring kang ibu | kawula anuwun runtik | dening atur sêkêl katong ||

14. mèsêm ikang[40] rama nulya salin kampuh | ingkang ibu ngandika ris | kaki ingsun ora ayun | sira sungi kampuh iki | langsaran pêpantês ingong ||

15. dan rahadyan anulya asalin kampuh | langsaran katur ing sori | sampun kangge mring kang ibu | kalangkung pyuhing kang galih | sang nata suka duk anon ||

16. sumilih Dyan Jayalêngkara umatur | kang taklim rakanta aji | myang bok dalêm ing pukulun | lan ing paduka bu sori | kang salam raka sang kaot ||

17. wa patih jalwèstri sêmbah sungkêmipun | ing pada myang ibu sori | sri narendra manggut-manggut | pramèswari anganthuki | ya bangêt tarimaningong ||

18. sumilih sri narendra ngandika arum | mring kang putra radèn mantri | muni nglayange ling ingsun | duwe ipe sira kaki | dene ingsun durung anon ||

19. rajaputra atanggap nêmbah umatur | duk wau wontên ing jawi | pun Sujalma rencangipun | kalih yayi Mas Subêkti | ngandika kangjêng sang katong ||

20. timbalana ge putraningsun katêlu | atur sêmbah kang tinuding | nyai dêmang kêbat mêtu | nahan ta ingkang tinuding | ya ta sagung kang nèng wiyos ||

21. samya kacaryan mulat ing radèn gunung | myang para mantrine ngwukir | sêdaya asaguh-saguh | lênggah [lêng...]

--- [f. 76r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 55 dari 106

[...gah] ngayap radèn mantri | pantês kinanthi prang papor[41] ||

42. Kinanthi

1. nyai dêmang gya tumanduk | paduka ngandikan gusti | katri ing rama paduka | dyan katiga nulya sami | amaoni kampuhira | katêlu pan wus lumaris ||

2. duk katingal ing sang prabu | rahadèn alênggah katri | ingawe kinèn majênga | katiga samya tur bêkti | têkên dêkung lampahira | lênggah sandhaping taritis ||

3. padha sira lunggwèng dhuwur | katrine samya ngabêkti | lah kaki sira bagea | wotsêkar rahadèn wukir | rajaputra sung sêsmita | mring rayi radèn ing ardi ||

4. alampah bakong[42] umajung[43] | nungkêmi pada sang aji | wungu mundur apranata | angandika sri bupati | ngabêktia ngibunira | radèn ngabêkti gumanti ||

5. Sujalma ngabêkti kantun | radèn sampun pinisalin | sang nata angalêmbana | pantês yèn utamèng wèsthi | pangudasmara narendra | baya sun kinèn nauri ||

6. ing pasihane sang wiku | nanging tan măntra kawijil | pramèswari wus anêdah | mundhut sêsaosan aji | prapta sumaos ngarsendra | kang nămpa mundur wotsari ||

7. saosan asri kalangkung | miwah ingkang dhatêng jawi | sêlur saking pasanggrahan | kêbayan ingkang nampani | bupati mantri lêlurah | tuwin wadya ing asrami ||

8. wus ingambêngan sêdarum | wrata kang wadya prajurit | kumrêsêk swaraning mangan | wênah dhatêng ing pêkathik | kawarna dhahar narendra | kêmbul lawan radèn mantri ||

9. pramèswari wus akêmbul | lan mantu rêtna ngasrami | miwah

--- [f. 76v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 56 dari 106

Dyan Angragasmara | Nikèn Supadni tan kari | radèn putra kang katiga | kêmbul lan satriya katri ||

10. brêdăngga munya binandhung | lan bêktan sangking asrami | swara angentar wardaya | ngandika sri narapati | saparane barungira | swarane angentir ati ||

11. rajaputra lon umatur | kawastanan pun Pranati | kasora dèn barung ingwang | kon mênêng Si Rarasati | kariya Si Pranadarya | niyaga wus dèn dhawuhi ||

12. swaranya amanis arum | pinirsa angrujit galih | wusan ambêng linorodan | carikan pinangan cèthi | samya suka wijah-wijah | tansah ngungun jroning ati ||

13. prasamya tutur-tinutur | sapolahe duk ing nguni | ingkang tansah rinaosan | nanging dyan putri ing wukir | sêmune antêng jêtmika | tur alus widagdèng budi ||

14. miwah ingkang rayi kakung | pasang jêtmikane lungid | tan măntra saking aldaka | sêmune manas atèni | tanbuh ingkang tinampika | lawan putra sri bupati ||

15. angandika sang aprabu | sira kaki sun saosi | gragol saisining wana | ing benjing tumpunên kaki | ya kulup punaginingwang | kasukan lan sira ugi ||

16. radèn angabêkti nuwun | sandika karsa rama ji | ngliring mring kaparak jaba | nyai dêmang wus dhawuhi | sakèhing para bupatya | sêdaya saosa sami ||

17. nata ngling putrèngsun têlu | amondhoka sira kaki | apan padha sinaosan | katiga sami tur bêkti | tan winarna polahira | surup ywang arka dhadhari ||

18. wong wayang nutug sadalu |

--- [f. 77r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 57 dari 106

wadya sukan-sukan sami | wênèh ana tarêbangan | ringgit pruwa gêdhog krucil | wênèh ana abêbêksan | ana ngidung amênyanyi ||

19. sadalu umyang gumuruh | tanbuh sukanirèng ati | pan sampun bangun raina | mijil ywang prêtănggapati | prajurite wus mêlatar | palasta tinata baris ||

20. pra pratiwa kang nung-anung | pêpêk prasamya anangkil | miwah wadya sing asrama | sami siyagèng ajurit | budhal kangjêng sri narendra | tan pisah rahadèn mantri ||

21. putra katiga nèng ngayun | ya ta kangjêng pramèswari | putri katiga tan pisah | daut wong sadalêm puri | agêbagan arantaban | ing pagrogolan wus prapti ||

22. rakiting panggung gêng munggul | prasamya dipun aèsi | pinajang langse tinundha | pan sami mawi palisir | kinitir sutra dewăngga | cinêplok ing mas angrawit ||

23. pramèswari minggah panggung | putri katiga kinanthi | ingiring sêlir bêdhaya | êmban inya angampingi | manggung lawan pêpingitan | nyai dêmang kontrang-kantring ||

24. cèthi pinêngingan tumut | pan sinung panggung pribadi | wus minggah cèthi sêdaya | wurahan swaraning èstri | jajarane tundha sapta | Dirgabau kang ngabani ||

25. patahing kitha kadulu | langkung suka aningali | sang putri myang pramèswara | dene langên kang kaèksi | têtarube ingaesan | palisir sarwi lêlangit ||

26. tontonan asri dinulu | têpi gragol sêsak jalmi | pênuh ingkang sêkul ulam | dhêdharan awarni-warni | kawarnaa sri narendra | dyan putra dhèrèk ing wingking ||

--- [f. 77v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 58 dari 106

43. Pangkur

1. sa nata munggèng sêkatha | akalihan lawan rahadèn mantri | pangirid maesa anung | sami ulês gapila | kang rumêksa kawula sangking ing gunung | pun Nirbaya pun Nirpringga | kalawan sira Nirwèsthi ||

2. ngandika sri naranata | lah munggaha katêlu putra mami | dyan putra katiga nuhun | Radyan Jayalêngkara | lon umatur

--- [f. 78r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 59 dari 106

yèn marêngi karsa prabu | sêmunipun yayi tiga | yun tumut numpak turanggi ||

3. mèsêm sang nata ngandika | ya damène[44] kaki rinira katri | wong anom sinau pupuh | lah wis radèn nitiha | ing turăngga ngabêkti radèn katêlu | nata ngling lah nindhihana | wongmu kang padha nuranggi ||

4. katri mêsat rajaputra | angandika ririh Wirasmara glis | warahên kon yitnèng kewuh | paman Prataliyuda | Yudapati Prabala katêlu iku | angampingana yayi mas | Wirasmara wus lumaris ||

5. nata ngandika lah sapa | mau ingkang padha sira dhawuhi | rajaputra nêmbah matur | bêktan sangking aldaka | kang sêntana raka paduka sang wiku | manggut kangjêng sri narendra | ya luwih prayoga kaki ||

6. hèh dharat sira lakokna | dan lumêbêt sang nata ing piranti | ingiring wadya sing gunung | Nirbaya munggèng kanan | Anirwèsthi nèng kering Nirpringga pungkur | kêbo sapi lêlimbungan | samya ngarêpkên pêdhati ||

7. maesa wus pinarêkan | ngandika sang nata lah putra mami | sira manaha kang anung | matur rajapinutra | nuwun ajrih anglangkungana pukulun | kalih dening dèrèng praksa[45] | patitisipun jêmparing ||

8. mèsêm sang nata tumandang | mênthang raras kadi Sang Wisnumurti | gandhewa lir pendah putung | sigra panah lumêpas | ambênêri andaka pêpathakipun | andaka asru anjola | anggêro niba ngêmasi ||

9. suraknya kadya ampuhan | dan rahadyan sigra nyandhak jêmparing |

--- [f. 78v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 60 dari 106

langkap ngasta keringipun | mênthang raras pratama | lir pendah Parta duk sinrayèng dewa gung | sasolahe asung rimang | wus mêsat ponang jêmparing ||

10. singa kang katrajang tatas | surak ingkang wadya langkung mêlingi | banthèng kathah kalêlatun | wênèh ana kang pêjah | tan antara andaka sura manêmpuh | arsa ngêntasi sêkatha | kêbat Nirbaya nadhahi ||

11. winatang putung watangnya | anêrajang banthèng dipun tanggapi | sungunya pinêtêk asru | surak kadya ampuhan | langkung marma sêkathahe kang andulu | andaka nulya pinêdhang | pêgat gulunya ngêmasi ||

12. sang nata suka tumingal | angandika dhatêng rahadèn mantri | buron iki akèh tatu | wadya kang jêjaranan | lêbokêna ing mêngko wus sêdhêngipun | radèn angliring mangatag | Wiryaduta wus lumaris ||

13. sang nata ngingêr sêkatha | dan lumampah yitna wong magêrsari | wus praptèng ngarsaning panggung | dan wadya jêjaranan | dyan katri kang dhinawuhan wus lumêbu | lan sagung para dipatya | mantri prajurit pinilih ||

14. wus munggèng kuda sêdaya | dan kawarna sira Radèn Subêkti | anitihi kuda dhawuk | aran pun kaladuta | pinanganggyan giwang suwarna bra murub | bêbêktan sangking asrama | pinaringakên kang rayi ||

15. angagêm kaprajuritan | sikêp watang dhapur cèkèl pêngrawit | kinumbala sutra dadu | atêtunjung [a...]

--- [f. 79r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 61 dari 106

[...têtunjung] malela | asopal mas sinosotya[46] winawuku | amolahakên turăngga | angikal watang rêspati ||

16. sira Radèn Wirasastra | nitih kuda ulês gula kabêsmi | ingaran pun dewandaru | tate ingangge wana | pinanganggyan pêsaja rahab biludru | apan wus saekapraya | kudanira sampun wasis ||

17. mênggêp dyan aprajuritan | sikêp watang dhapur biring rêspati | kinumbala sutra wungu | asopal mas tinatah | sanosotya[47] atunjung malela pusuh | amolahakên turăngga | radèn sudira nulya mrih ||

18. Sujalma wus nitih kuda | sah busana sasikêping ajurit | takuping tal kudanipun | aran pun abrapuspa | arjagiwang suwarna rahab biludru | rêspati angagêm watang | kinumbala sutra kuning ||

19. sopal mas tunjung malela | mara ngarsa molahakên turanggi | sapolahe kaduk bêsus | Tumênggung Maospatya | sampun munggèng turăngga sikêping pupuh | Tumênggung Mulyawêcana | sikêp watang natih[48] wajik ||

20. Ki Tumênggung Amongyuda | munggèng kuda sikêp watang ngajrihi | tuwin Dyan Urawan sampun | lan Kyarya Jagalaya | nitih kuda sasikêping aprang pupuh | Arya Purbatiti nongklang | asikêp watang rêspati ||

21. Ki Gusti Prataliyuda | Yudapati sampun nitih turanggi | Prabala agya sumusul | prasamya [pra...]

--- [f. 79v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 62 dari 106

[...samya] tus prawira | mor lan Radèn Dirgabau agul |[49] myang Ki Dêmang Amongpraja | Răngga Wijaya tan kari ||

22. kalangkung gambiranira | pra pratiwa lir pendah singakarti | laminya angayun-ayun | ing karya kang apringga | dening arsa katona kasuranipun | saking tanbuh walêsêna | ing dana lan sihing gusti ||

23. sampun muni kang têngara | myang gamêlan garjita pra dipati | ingirid ing radyan sunu | sampun mara anêngah | pinêrêkan andaka kang anung-anung | kêbo sapi lêlimbungan | pan dèrèng kêna yèn pinrih ||

24. radèn akèn amisaha | kêbo sapi kang jalu lan kang èstri | sigra Wiryaduta sampun | dhawuhi Pangalasan | tuwaburu misaha èstri lan jalu | Tumênggung Mulyawêcana | angimêr maesa putih ||

25. lagya yun ingarah-arah | mesa galak anêrajang tumuli | tinampan watange putung | maesa sru sudira | ki tumênggung prayitna anarik dhuwung | sarya angêtab turăngga | panandêre anglir mimis ||

26. surak lir pendah ampuhan | dan sirarya Urawan anulungi | Dêmang Amongpraja nusul | amatang saking kanan | Dyan Uran[50] sing kering matang kêtanggung |[51] maesa balik anggudag | ki tumênggung wus angêris ||

27. maesa pan sampun rêbah | ya ta Radèn Wirasêstra lagyapti | ngarah maesa digbya nung | julig ulês kapila | lagya ngarah maesa sura manêmpuh | rahadyan yitna kinêtab | kudanira sampun wasis ||

28. anandêr [ana...]

--- [f. 80r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 63 dari 106

[...ndêr] asmu ingampah | dadya rapêt buntut kalawan sapi | ingundha-undha saya sru | buntut anglir kumbala | pra dipati sêdaya ngalêm ing kalbu | surak lir pendah ampuhan | rahadyan gambirèng galih ||

29. malah prapta ing ngajêngan | Radèn Wirasastra dèrèng nglarihi | maras sagung para arum | sori marma ing nala | radèn putri ana kêrasa ing kalbu | mulat ing radèn ngasrama | ing manah asmu kuwatir ||

30. ngling Radèn Jayalêngkara | larihana yayi dèn apatitis | winatang andaka sampun | andhêman kawatgata | banthèng rêbah suraking bala gumuruh | langkung suka sri narendra | tumingal ing radèn wukir ||

31. wangsul molahakên kuda | ngikal watang sasolahe rêspati | kêna tyase kang nèng panggung | sêdaya ngalêmbana | dan Rahadyan Subêkti angangkuh-angkuh | wontên banthèng ulês ampal | galake kagiri-giri ||

32. lagyarsa ingarah-arah | anêrajang banthèng asru mangusir | pun Kaladuta sinêmu | nandêr lir pendah kilat | saking sangêt panandêring banthèng têmu | buntut ngasabi kêpala | marma sagung aningali ||

33. garjita Dyan Wirasastra | anyamêthi kuda nandêr ngampingi | lan Sujalma rowangipun | anandêr kering kanan | Yudapati Prataliyuda sumusul | surak lir pendah ampuhan | marma sagung para manis ||

34. gumêdêr ing pêpanggungan | radèn [radè...]

--- [f. 80v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 64 dari 106

[...n] putri langkung maras ing ati | sori angandika asru | dhuh lae putraningwang | lah adena[52] sadulurira ni mantu | padha dene Si Sujalma | pêgene tan dèn larihi ||

35. praptèng ngarsane kang rama | dan winatang maesa amranani | anggêmbor rêbah anjêrum | langkung suka sang nata | aningali ing putra prawiranipun | pan sami wangsul katiga | sarêng molahkên turanggi ||

36. wontên maesa gêng pêthak | lagya ngarah mring sagung pra bupati | langkung galaknya digbya nung | Menak Sujalma wikan | dan tangginas cinamêthi kudanipun | pun abrapuspa lir kilat | sarya watange kinincih ||

37. maesa sura nêrajang | pinarêngan winatang sangking kering | têtêpak watangnya putung | sangking mandining astra | kêbo sura anandêr sukune têlu | Sujalma angingêr kuda | maesa mati kinêris ||

38. surak lir pendah ampuhan | langkung suka sang nata ngalêm bangkit | pan datan kuciwèng lungguh | sandhaping para putra | Ki Tumênggung Amongyuda ngangkuh-angkuh | wontên maesa magalak | tan pêgat dèn kuliriki ||

39. ya ta lagyarsa winatang | kang andaka bêkos nêmpuh mangusir | tumênggung watange putung | tumancêb ing pêpathak | banthèng mamrih ki tumênggung narik dhuwung | sarta kudane kinêtab | rame kang wong alok mati ||

40. Ki Tumênggung Jagalaya | arsa tulung kudane cinamêthi | lêmbing pasikêpanipun | pun wiratha lir kilat | wusnya parêk

--- [f. 81r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 65 dari 106

andaka sigra dinuduk | kang banthèng asuku tiga | Kyamongyuda wus angêris ||

41. kang andaka wus palastra | Ki Dipati Urawan nguliriki | wontên banthèng sudigbya nung | ulêsnya asmu pêthak | sing tinêmpuh bubar tan ana atangguh | Urawan nyamêthi kuda | punika andêling jurit ||

42. pun dhêdhali anglir kilat | banthèng sura bêkos nêmpuh mangusir | Dyan Urawan ningkur dhuwung | kuda asmu ingampah | panandêre banthèng rapêt lawan buntut- | ing kuda krura anyudhang | Dyan Urawan tan kuwatir ||

43. sarêng prapta ing ngajêngan | Radèn Jayalêngkara ngandika ris | paman dèn kêbat anglawung | Dyan Urawan amatang | banthèng rubuh suraking bala gumuruh | mèsêm kangjêng sri narendra | suka sagung aningali ||

44. wontên banthèng kalêlatwan | sru karuna gênge kagiri-giri | ingarah pra niyaka gung | tan kêna pinêrêkan | kang sinandêr prasamya amawut-mawut | Prataliyuda uninga | kudanira cinamêthi ||

45. pun mayăngga asmu galak | pan wus tate ingabên lawan sapi | anandêr sêka ring ngayun | banthèng sura manyudhang | parêng nêmpuh kudanya anaut gulu | andaka ngundha andhêman- | ing kuda pan ora titis ||

46. rame kang wong alok pêjah | Dyan Prataliyuda anjog ing siti | andaka cinandhak asru | sungunira pinêtak | banthèng sura asêrêg-sinêrêg dangu | surak lir pendah ampuhan | andaka mati cinundrik ||

47. langkung suka sri narendra | ningali prakosanira

--- [f. 81v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 66 dari 106

Pratali | tuhu yèn jalma gul-agul | dan Dêmang Amongpraja | lagya ngarah maesa wus kalêlatun | Răngga Wijaya atandang | anandêr sêka ring kering ||

48. lagyarsa ngulungi watang | kêbo balik panandêre kêpati | amatang katanggung sungu | watang putung kasingsal | ki tumênggung nyamêthi kuda katanggung | kudane dhongkah kasingat | Purbatiti anulungi ||

49. amatang sêka ring kanan | maesa kras Purbatiti ingusir | Prabala anandêr asru | tulung ing kadhiminan | dening Radyan Dirgabau sru anduduk | maesa asuku tiga | Răngga Wijaya anglêmbing ||

50. surak kadya langit rêbah | Maospati bramêtyanjog ing siti | tangginas kêbo sinusul | sarwi narik curiga | sru anggoco maesa rêbahirambruk | surake datanpa rungwan | marma kangjêng sri bupati ||

51. surake ambal-ambalan | Dyan Subêkti sinrang banthèng ingusir | Dyan Yudapati tumangguh | tinumbak mêksa anyrang | watang putung Yudapati narik dhuwung | Prataliyuda tumingal | kudanira cinamêthi ||

52. anandêr sigra amatang | banthèng akras bêkos datan anolih | Yudapati wus kaprangguh | banthèng kakot[53] lan kuda | jog tumurun Yudapati nyandhak sungu | banthèng ginarok[54] adêgan | marma sagung aningali ||

53. andaka niba wus pêjah | samya sayah kudaning pra dipati | kuda Maospati lampus | Yudapati duk nunggang | tinêrajang ing banthèng sura digbya nung | Dyan Yudapati sinudhang | atadhah [ata...]

--- [f. 82r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 67 dari 106

[...dhah] datan gumingsir ||

54. Arya Maospati mulat | dya amatang banthèng asru ambalik | Yudapati nyandhak suku | ngwingking suku kang kiwa | Maospati buwang watang nyandhak sungu | andaka sura rinujag | patine dipun cundriki ||

55. surake datanpa rungwan | dahat marma pawèstri ting jalêrit | miwah ingkang para arum | sori marma ing putra | sri narendra ngandika mring radèn sunu | kaki radèn arinira | sira undurêna aglis ||

44. Durma

1. amlasakên kaki kuda akèh sayah | lan sagung pra dipati | radèn lon ngandika | hèh sira Wiryaduta | dhawuhana ri mas kalih | myang pra pratiwa | timbalan jêng rama ji ||

2. kabèh padha andikakakên mundura | ngasokakên turanggi | nêmbah Wiryaduta | wus anitih turăngga | agya nandêr andhawahi | mundur sêdaya | Wiryaduta wus bali ||

3. angabêkti Rahadèn Jayalêngkara | matur ing rama ririh | kawula sumăngga | ing karsa jêng paduka | bujêngan punika taksih | kathah karura | tanapi ingkang èstri ||

4. mèsêm kangjêng sri narendra lon ngandika | ya sakarsanta kaki | pan sun nyuguh sira | ngabêkti rajaputra | animbali wadya katri | lah Man Nirbaya | Nirpringga Man Nirwèsthi ||

5. sira paman pinundhut pakaryanira | dening kangjêng rama ji | dikakkên ngêntèkna | sakèh buron alas |[55] sandika katri ngabêkti | sakancanira | katiga angabani ||

6. hèh sakèhe kănca manira [mani...]

--- [f. 82v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 68 dari 106

[...ra] sing arga | sira ingayon sami | dening gustinira | buron kinèn ngêntèkna | aja lêleda ing kardi | dan mangkat bayak | atayungan sami |[56]|

7. onclang watang angidung agiyak-giyak | rêmên ingkang ningali | arampak kewala | Nirbaya munggèng kanan | Nirpringga kang anèng kering | Nirwèsthi têngah | wênèh ana mênyanyi ||

8. tigang atus kathahe wadya ngasrama | lyan brêngose pinuntir | onclang watangira | ana gêrêng alatah | watange ngêmbat kumitir | apacak jăngga | sarwi anaut rawis ||

9. kêbo sapi sêdaya sampun aringas | sigra nêrajang wani | wadya ing asrama | tan ana gumingsira | watang putung anarik kris | ana amêdhang | kang sawênèh anyundrik ||

10. ting sulayah andaka kathah kang pêjah | surak mawanti-wanti | Nirpringga tinrajang | banthèng asru karura | winatang asru mangusir | watang blah nyandhak | sungu pinêtêk anjrit ||

11. pan adangu Nirpringga dêdrêg-dêdrêgan | ing panggung ting jalêrit | sang dyah sami marma | Nirpringga sru sudira | dhinêngkul andaka mati | polo mancurat | gawok sagung ningali ||

12. dan Nirwèsthi adangu udrêg-udrêgan | lan maesa gêng putih | anging wus katalang | ngundha-undha tan kontal | loking wong Nirwèsthi mati | wus olih papan | maesa tinampiling ||

13. polonira mancurat maesa pêjah | surak mawanti-wanti | Anirbaya [Anir...]

--- [f. 83r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 69 dari 106

[...baya] kagyat | tinrajang saking kanan | Sang Nirbaya kasuliring | tiba kajêngkang | Nirbaya dèn ulèni ||

14. loking bala Nirbaya pan sampun pêjah | marma sagung bupati | pan wus olih papan | Nirbaya rada bênggang | andaka nulya binithi | poking talingan | andakanjrit ngêmasi ||

15. suraking kang wadya lir pendah ampuhan | suka sri narapati | wong Sonyawibawa | langkung ebat tumingal | ya ta wong asrama maksih | ulêng-ulêngan | watang crah dèn buwangi ||

16. kang sawênèh ingundha tiba malêsat | tangi anarik kêris | sing wuri ambyuk mrang | kêkêcèt ing maesa | ana kang angrujag wani | banjur anunggang | maesa dèn sêsampil ||

17. kang sawênèh ingundha muluk ing watang | tibane nunggang gigir | mesa sinudukan | dèn byak sing kering kanan | matine dipun suduki | anjog kang nunggang | surake wanti-wanti ||

18. kang sawênèh ana kang tiba kalumah | banthèng sura ngakahi | ginêlut gulunya | ginarok saking ngandhap | ana nyandhak sikil buri | akaroncalan | mati ginarok cundrik ||

19. tanpa rungwan surake ambal-ambalan | suka sri narapati | miwah pramèswara | putri rêmên tumingal | parèstri gawok ningali | tutur-tuturan | atuding-tinudingi ||

20. akèh [a...]

--- [f. 83v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 70 dari 106

[...kèh] warnane kang tarung lan maesa | lyan ngundha mring wiyati | kombul narik pêdhang | banjur tiba anunggang | andaka dipun pêdhangi | kang saking wuntat | buntute dèn gendholi ||

21. rêbah ingkang andaka pan pinêdhangan | lyan ingundha ya inggil | têka latah-latah | tiba tinampan singat | tangginas gendholi kuping | binêkta bêdhal | tansah akonthal-kanthil ||

22. tinututan ing rewang buntut maesa | cinandhak dèn suduki | maesa wus rêbah | tustha sang nata mulat | angartika jroning galih | tuhu prawira | alwat-alwat tan titis ||

23. baya-baya wus pitulunging Ywang Sukma | dadi pikukuh nagri | praptane ki putra | wadyane wirèng baya | baya wus têkdiring Widi | nak sun mas benjang | dadya têpa palupi ||

24. sirna gêmpang andaka miwah maesa | kari bêburon alit | narendra ngandika | hèh Wiryaduta sira | dhawuhna wadya ngasrami | padha mundura | banjura andhawuhi ||

25. sarupane bupati ya urunana | wong malêbèng piranti | mantri jênêngana | sikêp kang dèn lêbokna | nyêkêl sangsam kidang kancil | sarta saosa | pikulan dhadhung tali ||

26. nêmbah mêsat Wiryaduta nitih kuda | tinitir ing camêthi | dan wus dhinawuhan | mundur wadya ngasrama | ya ta lajêng andhawahi |

--- [f. 84r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 71 dari 106

sagung bupatya | wadyane kinèn manjing ||

27. nyêkêlana kidang kancil lan mênjangan | wadya malbèng piranti | kèh tanpa wilangan | samya grêgut asurak | sulung-sulung anusuli | gumêr gumêrah | myang canggah dhadhung tali ||

28. pan buyar kang kidang kancil lan mênjangan | surak lir karngèng langit | bêburon wus sayah | wus kêna jinirêtan | akèh wong tiba kuwalik | abiyang-biyang | ana katunjang sikil ||

29. babak bundhas ana kang kêrangkang-rangkang | binêkta milar kancil | wênèh nyak sangsam |[57] suku ngwingking rinujag | dhinabyang ing kanan kering | akaroncalan | ana kuwalik-walik ||

30. kathah pêjah kidang kancil lan mênjangan | nging kèh kang kêna urip | suka sri narendra | mulat polahing wadya | miwah radèn putra putri | myang pramèswara | dening kèh kang kaèksi ||

31. angandika arum kangjêng sri narendra | hèh ta gandhèk dèn aglis | kaum pêpardikan | lah sira dhawuhana | kêbo banthèng lan jêjawi | dèn sunatana | kidang mênjangan kancil ||

32. nêmbah mêsat Wiryaduta sêsandêran | sampun dipun dhawuhi | kaum pêpardikan | kathahe kawan dasa | sampun malêbèng piranti | sigra tumandang | nêmbêlèh kêbo sapi ||

33. kathah polahe kang nambêlèh [na...]

--- [f. 84v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 72 dari 106

[...mbêlèh] maesa | banthèng miwah jêjawi | kidang lan mênjangan | kang misih karoncalan | ana ingkang dêdagangi | ki lêbe mênggah | padha pating pandiring ||

34. ana ngucap tan sêmbada yèn ambrêkat | mrêgagah amêthingkrik | amaca bismillah | tumandang ngunus gobang | sungu ingidêk ing sikil | wus kinakahan | banthèng wus dèn sunati ||

35. ana ingkang rinujag kinaroronan | sungune dèn cêkêli | amaca bismillah | gulu ginarok gobang | ana ingkang dèn kapati | abubar-bubar | ana dèn sêdasani ||

36. kang sawênèh ana dadak luru canggah | dhadhung miwah têtali | ana kaum ladak | angucap sru anêntak | apa gunamu ki santri | santri kêraca | dayamu mung ngruk intip ||

37. sigra mara sarwi amaca bismillah | kêbat gobang tinarik | na banthèng wus rêbah | nanging durung palastra | ki lêbe amarêpêki | janggirat gêbras | kagèt lumayu ngênthir ||

38. gudandapan lah kănca sun tulungana | ana dhèndhèng bayani | mlayu nunjang-nunjang | samya suka kang mulat | anunjang cèlèng andhêlik | ki lêbe tiba | kalumah dèn kakahi ||

39. biyang-biyang ki lêbe tiafar sarta | kondhole dèn kêpithing | ngudubilah setan | iki cèlèng kaparat | baya tan akulak warti | sun sugih donga |

--- [f. 85r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 73 dari 106

tate ingsun nalêkim ||

40. ngluhur panggung sami myat guyu gumêrah | ngandika narapati | lah wis kaki putra | buron sakarsanira | rajaputra angabêkti | gya lon ngandika | hèh Wiryaduta aglis ||

41. dhawuhêna timbalane kangjêng rama | mring sagung pra bupati | padha parentaha | kabayane anduma | dèn bagea kang wêradin | cawis dumana | nêmbah sang kinon mrêgil ||

42. sri narendra nimbali parêkan jaba | Sêmangko gya ngabêkti | sira dhawuhana | Dirgabau nataa | sakèhe wadya prajurit | pan ingsun arsa | masanggrahan tumuli ||

43. Sêcanama matura ing gustinira | ni sori lan ni putri | banjur masanggrahan | nyai kalih tur sêmbah | lèngsèr saking ngarsa aji | jêng sri narendra | tan adangu gya mijil ||

45. Mijil

1. sampun tata kang wadya prajurit | tan owah ing ênggon | wadyèng arga nèng wuri lampahe | tan kawarna satingkahing margi | pasanggrahan prapti | pramèswari laju ||

2. lan kang putra radèn putri katri | warnanên sang katong | wus pinarak ing têtarub gêdhe | kang putra tan kêna sah sanyari | Rahadèn Subêkti | jajarira lungguh ||

3. Wirasastra Sujalma kawuri | Dirbau rada doh | Tumênggung Maospati ngarsane | Tumênggung Mulyawêcana sisih | Mongyuda asisih | Urawan Tumênggung ||

4. Jagalaya Arya Purbatiti | Mongpraja tan adoh | nuli Răngga

--- [f. 85v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 74 dari 106

Wijaya sandhinge | ing wurine mantri agêng alit | ngandika narpati | bok sira angrungu ||

5. mungsuhira paran ingkang warti | umatur wotsinom | dèrèng obah sangking nêgarine | Mulyawêcana matur ngabêkti | pêcambêng bahaki | mangkya sami mundur ||

6. seje sun wicara Maospati | êmbèn bubar ingong | dhawuhana wadyaningsun kabèh | angabêkti sagung pra bupati | karan sun tambani | kuda akèh lêsu ||

7. sapa ingkang duwe kuda mati | dyan putra wotsinom | pun Paman Maospati wondene | Mulyawêcana rêmpu kang wajik | Man Mongpraja inggih | kudanipun tatu ||

8. nata ngandika lah ta ki mantri | sapa crah kang waos | rajaputra ngabêkti ature | Paman Mongyuda waose palih | Jagalaya inggih | rêmpu dhuwungipun ||

9. kang Sujalma waosipun palih | Răngga Wijaya sok | kang waos crah Mongpraja dhuwunge | Purbatiti suku kang kasungit | nanging tan mranani | sri narendra manggut ||

10. gumrudug prapta wadya ngasrami | tinon sagoh-sagoh | prênata-tata lêlinggihane | ingawe dening sri narapati | prasamya tur bêkti | majêng mundhuk-mundhuk ||

11. kinèn piyak wadya kang nèng ngarsi | pan wus sami lunggoh | sapa rane kang nèng ngarêp dhewe | ingkang brêngos ragok-ragok kuning | dyan matur Pratali- | yuda namanipun ||

12. kang sudara raka paduka ji | nging kaprênah anom | manggut nata ngling pantês [pantê...]

--- [f. 86r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 75 dari 106

[...s] sêmune | lah kang irêng godhèg wok Dyan Bêkti | Paman Yudapati | inggih tunggilipun ||

13. ingkang rada lutih-lutih kuning | dhêdhampak bêrongkol | arang abang apanjang brêngose | pun Prabala ipenipun dening | pun wa ing Dipardi | Prawata palungguh ||

14. kang nglênging ula dumung netrandik | dyan putra wotsinom | pun Nirwèsthi punika wastane | pun Nirbaya kang dhêdhampak kuning | pun Nirpringga lêncir | bang-bang awakipun ||

15. sri narendra ngandika rum manis | bagya sanak ingong | basuki ta kabèh sakancane | tur sêmbah sagung kang sinungan ling | parêngan nuhun sih | mangrêpa sêdarum ||

16. adhi sira sun bisani kalih | arja ringong karo | Dyan Pratali Yudapati ture | sah ambêkti sumungkêm ing siti | mangrêpa dyan kalih | jrih andhêku-dhêku ||

17. atur sêmbah pun patik nuhun sih | lêbu pada katong | kapundhi mastaka sêbda rajèng | pan kacancang sapucuking wèni | kapêtêk ing galih | pasihan kang dhawuh ||

18. manggut sang nata nganan angliring | muni kang ponang gong | sêsaosan wus katur ing rajèng | nêmbah mundur kang anglêladèni | asêlur ing wingking | kang mring bupatyagung ||

19. radèn katiga wus dèn saosi | ngandika sang katong | Ki Pratali miwah sakancane | apa uwis padha disaosi | nêmbah Maospati | sampun jêng pukulun ||

20. kêbayan [kê...]

--- [f. 86v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 76 dari 106

[...bayan] kang dum mring para mantri | miwah prajurit tos | prawirandêling kanan keringe | wus dhahar kangjêng sri narapati | wadwa samya bukti | wênah ulam sêkul ||

21. wusnya dhahar amucang prasami | wadwa sami nglarod[58] | awurahan dasih mangan kabèh | anglir pendah kang wrêsa kintaki | swaraning abukti | pikul sami pikul ||

22. wus pinaring wadwa ing asrami | arta sabuk dadot | pra bupati kang mati kudane | pan sami pinaringan turanggi | tumbak tuwin kêris | sri narendra kondur ||

23. tan winarna pan wus kalih latri | kèn têngara katong | wus lumaris cucuking lampahe | Răngga Wijaya kang anèng ngarsi | sawadya myang mantri | atata asêlur ||

24. Amongpraja ingkang anundhuli | wadyane agalong | Amongyuda măngka têtindhihe | Wirasastra sarêng Dyan Subêkti | pan samargi-margi | sêsirig ing ênu ||

25. Menak Sujalma anitih èsthi | tansah akararon[59] | dyan putra wus munggèng wahanane | liman aran pun wanara srênggi | kangjêng pramèswari | tan pisah lan sunu ||

26. miwah kang rayi dyan putri tuwin | garwa tan kêna doh | sri narendra nitih liman dhewe | prajurit dalêm nganan angering | ingkang anindhihi | Radèn Dirgabau ||

27. wadwa ngasrama kang anèng wuri- | nira jêng sang katong | Tumênggung Maospati ngwurine | sawadwane sami ati-ati | Mulyawêcana Di- | pati ngwurinipun ||

28. sawadwane sami yitnèng wèsthi | samarga agalong | wus lumarug narendra tindake | Arya Jagalaya [Jagala...]

--- [f. 87r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 77 dari 106

[...ya] kang nundhuli | sawadyane ngiring | sudirèng pakewuh ||

29. Kya Purbatiti pinatah ngiring | sakèhing rêrepot | tandhu joli miwah rêmbatan kèh | Dyan Urawan anèng wuri têbih | pacalang nyanguki | wadwa putus-putus ||

30. sawadwane langkung yitnèng wèsthi | tan kêna cinarok | dening mungsuh wus lêpas lampahe | sing kamargan kêrig aningali | alami nèng margi | kangjêng sang aprabu ||

31. duta dhimin awèh wruh si patih | esuk praptaningong | duta cundhuk patih ngrèh kancane | tata suguh lan ngundhang-undhangi | mêthuk ing narpati | wong praja sêsugun ||

32. orêg ing kitha miwah ing jawi | samyarsa nênonton | sami paès abêbrêsih kabèh | lyan kasusu kampuhe dèn irid | akampuh ing margi | agêlung ing ênu ||

33. ana lathi lagirêng sasisih | kasusu nênonton | na kampuh ing marga sarwi ngure | kang sawênèh kêkêmbên kulambi | dèn sêngguh jêjarit | padha dèn gêguyu ||

34. ana lumayu ngure kang wèni | lukar tan winaon | nging santêne kinêmpit tan awèh | kêkêmbêne lukar kang sapalih | ngure koplak-kaplik | tan kobêr apinjung ||

35. padha suka kabèh kang ningali | tan kêrasa nimbok | rika iku lali adêduwe | saur guyu wusing sun kuncèni | lawang lawan pêthi | kadut wus sun barut ||

36. cinablèk wakane apa iki | dene anêlasor[60] | latah-latah baya

--- [f. 87v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 78 dari 106

iki suwe | kang sawênèh wong anêningali | amondhok ing margi | angliwêt ambubur ||

37. kang lêlakon tigang dina prapti | dhingin ciptaning wong | apunagi ingkang rawuh radèn | kaping kalih arsa wruh ing putri | dadya sami prapti | ing tyase sêsugun ||

38. amapag suguh samargi-margi | jruk manggis lan wunglon | dêgan năngka sêmăngka sandhinge | lêgèn wragang pêlêm lan kuwèni | gênuk urut margi | têtêl ulam sêkul ||

39. arame wong kang anêningali | atakon-tinakon | êndi silih radèn mantri gone | kang tinanya ngling lah ika gusti | kang kêmba lan èsthi | lan ri myang jêng ratu ||

40. kang nèng kuda lan Radèn Subêkti | ika Radèn Ino | kang sawênèh angling dudu radèn | mapan ingsun tan pangling mring gusti | ingkang nitih èsthi | lawan garwanipun ||

41. anèng ngarsane sri narapati | ika Radèn Ino | mapan uwus akrama rahadèn | ngling kang tanya ragane jêng gusthi[61] | dhuh putri sing wukir | dènnya yu kalangkung ||

42. ingkang wikan angling dudu gusti | ingsun wus wêspaos | kang nitih liman lawan garwane | nèng wingkinge kangjêng sri bupati | kang putra kya patih | Dyan Sujalma iku ||

43. ingkang mojar dhimin anauri | iya bênêr ingong | ingkang nitih kuda akêkanthèn | lan Dyan Subêkti ika jêng gusti | kang wruh anauri | dudu rajasunu ||

44. ika uga ingkang ipe gusti | pan kaprênah anom | Radèn Wirasêstra kêkasihe | sagung mulat gawok aningali [aning...]

--- [f. 88r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 79 dari 106

[...ali] | dhuh dene asigit | dyan putra ing gunung ||

45. samya angling êndi silih gusti | angling kang tinakon | ingkang nitih liman lan garwane | katiga lan kangjêng pramèswari | sakawan dyan dèwi | putri sang aprabu ||

46. sarawuhe kang raka sing wukir | datan kêna adoh | lan kang rayi tuwin lan ibune | langkung onêng kangjêng pramèswari | miwah radèn mantri | rawuhe sing gunung ||

47. sami kasmaran kang wong ningali | maring Radèn Ino | lirna sang dyah ing arga ayune | kadi kêmbar lan radèn putri |[62] tanbuh kang pinilih | sami wancinipun ||

46. Sinom

1. nanging sada anom muga | Dèwi Ragasmara dhidhik | kang warna èstu lir kêmbar | yèn aja kèha udani | tan idhêp siji-siji | nahanta ingkang winuwus | praptèng jaran sundhulan | wadya sewagara sami | wong saragni ambêksa muni kang tinggar ||

2. kadi bêrondong swaranya | pêtêng dening kukus bêdhil | dan gumanti wong anutra | drèl gênti lir numpêt kuping | bêksane ngrêspatèni | wong namèngyuda drèl kumrug | bêksane anggêgila | mangsah kang wadya tamtami | nyangkragnyana bêksane gancang tangginas ||

3. akathah kang tiningalan | bêksane wadya pinilih | nulya wadya ing asrama | ambêksa sikêping jurit | sawongira Pratali | tinitir kang kalaganjur | sami watang-winatang | akathah lawung kang palih | kagawokan sêkathahe kang tumingal ||

--- [f. 88v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 80 dari 106

4. Ki Gusti Prataliyuda | Nirpringga lawan Nirwèsthi | sabature abêbêksan | watang-winatang tan titis | sèlèh watang angêris | adangu suduk-sinuduk | gègèr kang wong nêningal | pawèstri pating jêlêrit | sri narendra kalangkung suka ing nala ||

5. ciptaning tyas sri narendra | wuwuh kukuh kang nêgari | tumingal wadya ngasrama | muwah sagung pra bupati | padha ngalêm ing ati | tuhu prakosa atêguh | angrasa olèh rewang | mêngkana ciptèng bupati | sampun prapta sang nata ing pagêlaran ||

6. maksih nèng luhuring liman | tansah anggugu ing galih | wêwah kêkahing prajanya | sarawuhe ingkang siwi | antuk wadya ti-ati | miwah ta rahadèn gunung | pasêmone prawira | tan winarna sukèng galih | sri narendra sampun lajêng angêdhatyan ||

7. mantri aglar ing paseban | kunêng nyai patih prapti | myang sagung para bupatya | kang èstri sami angiring | kèndêl ing srimênganti | anganti kang dèrèng rawuh | myang garwaning sêntana | pinêpêk ing srimênganti | canthèl atur marang kangjêng pramèswara ||

8. wus katur sami ngandikan | dyah ing sêntana bupati | manjing ngaturi pamapag | ing radèn putri tur sarwi | anuwun Kèn Supadni | wus kering binêkta mantuk | dhumatêng kêpatihan | sêsugunira tan sipi | sakathahing kagêngan sinung sêdaya ||

9. kunêng Radèn Wirasêstra | wus sinung dalêm pribadi | sawadya sinung

--- [f. 89r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 81 dari 106

pondhokan | ya ta ponang lèlèr mijil | tinampèn Dyan Pratali | daragêm lawan pêpêlung | bèrêm maring rahadyan | mas rêtna sêlaka picis | mantri praja busana lan bauwarna ||

10. bubaran wong kang nêningal | tan lyan dèn ucap samargi | amung dyah ayu ngasrama | dene tanbuh kang pinilih | lawan rahadèn putri | mêngkan putra ing gunung |[63] pantês yèn apanggiha | kalawan rahadèn putri | mandahane panyikute ing asmara ||

11. dhuh bangkit rika mêmacang- | akên rika ta ni ari | lakinira tuna sêstra | angling sarwi karig-kirig[64] | sêstra siji tan uning | aja si wêkêl ambêrung | yèn arêp wêwêdhusan | arêp ora têka nyobi | êmbuh sringe sun pèlèti pêliridan ||

12. adhuh dene rika gandhang | adoh lan rahadèn putri | dhuh dudu rika wicara | padha suka rowangnya ngling | tangèh warnanên malih | lingira wong kang dêdulur | kawarnaa rahadyan | praptèng pura wus dwi latri | tan kêna sah lawan ibu sorinira ||

13. sadina-dina kasukan | angirup mina botrawi | miwah yèn angrujag sangsam | anyukakkên sang dyah wukir | tan kengang pasang wèni | ingkang kadhatêngan mantu | ginurah mring paprêman | langkung kang sih pramèswari | mring kang mantu sangsaya ngunduri suka ||

--- [f. 89v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 82 dari 106

47. Durma

1. ênêngêna nêgari Sonyawibawa | gêntya winarna nênggih | nagri Singapuspa | julukira nalendra | Prabu Săntabuwana Ji | dêdêg sang nata | agêng inggil rêspati ||

2. ratu agung sugih tur gagah prakosa | kinajrihan samya ji | lima saudara | sami jumênêng nata | kapănca prawirèng jurit | anrang larangan | wicitra ngrêrusuhi ||

3. sri nalendra

--- [f. 90r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 83 dari 106

mangkya lagyarsa sineba | kya patih lagya nangkil | pan pêparabira | Apatya Jarasănda | gagah prakosèng ajurit | jinrihan wadya | tate ambayong putri ||

4. Ki Dipati Prabalingga kang kinarya | lêlurah pra dipati | tate bêdhah kutha | angganthol kapurancang | tau mathol[65] dhas prajurit | jêjulukira | Ki Dipati Pêsagi ||

5. Ki Tumênggung Sindura kang munggèng kanan | lan Arya Widandini | Dêmang Anurwenda | Răngga Andanurdara | tate ngrangsang balowèrti[66] | padha lwat-alwat | tate tos datan titis ||

6. ingkang kering Tumênggung Binarong rannya | lan Kyarya Măndrapati | Dêmang Jathasura | lan Ki Răngga Durjaya | punggawèng jro Ki Dipati | Purbanêgara | lan Arya Salyarini ||

7. Dêmang Jaya Wilacipta gul prawira | Kya Pramusita dening | kang amangku praja | sakèh para dipatya | Kya Dipati Wanasari | myang ing Pajrakan | miwah Dipatyèng Bangil ||

8. Adipati ing Rênun lan ing Kalayar | Sidapêksa Dipati | Gêmbong Pasuruan | Sarêngat lan Balitar | Bantal Padhomasan tuwin | Dipati Tuban | Wajak lan Watuurip ||

9. salawase paseban tan kadya mangkya | jêjêl ing păncaniti | miyos sri nalendra | orêg

--- [f. 90v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 84 dari 106

para dipatya | upacaranira asri | pêdhang sênjata | angapit kanan kering ||

10. wus pinarak sang nata anèng bacingah | prajurite abaris | ganjur marti kosa | endhe wong anirbita | ambêstrong wong tanpakering | wong nyakrayuda | tumbak sulam abaris ||

11. nata nêbda hèh patih paran kang warta | kya patih atur bêkti | dhêdhêp sapunika | datan wontên kang kabar | manggut sang sri narapati | matur kya patya | gusti amba tur pêksi ||

12. pan kawula gusti kadhatêngan jalma | saking nagri Ciamis | congkrah lan kadangnya | awasta pun Pragalba | sumêdya suwitèng gusti | bodhol sarayat | sumonggèng karsa gusti ||

13. angandika sang nata sun arsa wikan | ngabêkti kyai patih | ngwingking punika ta | manggut nata tarima | seje kang ingsun rasani | paran wartanya | Si Măndrabuwana ri ||

14. atur bêkti Kyai Patih Jarasănda | yèn rayi paduka ji | Gusti Ngwisantara | uni tan darbe karsa | lah kadipundi ta yayi | ing Prabalingga | matur Arya Pêsagi ||

15. lagya eca ngandika sri naranata | wontên cundaka prapti | kang kinèn andhustha | maring Sonyawibawa | kagyat sang nata ningali | iku [i...]

--- [f. 91r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 85 dari 106

[...ku] wong apa | kya patih atur bêkti ||

16. gih punika pukulun abdi paduka | kang kotus andombani | ing Sonyawibawa | ngandika sri nalendra | lah majua sun takoni | pun Sandiprana | majêng saha wotsari ||

17. inggih sampun pukulun dasih kaduta | mangkin Sang Sri Bupati | ing Sonyawibawa | gusti aminta sraya | satriya nom saking wukir | ingkang dinuta | putranipun sang aji ||

18. dupi myar sri nalendra langkung duka |[67] apan anglir sinipi | awinga jajanya | sumuk ingkang wêdana | kumêdut padoning lathi | andik kang netra | muka bang pindha rawi ||

19. rawis ngada brakuthu anggigit waja | nyurêng sirung mawêngis | angawêt lathinya | gumêtêr kang sarira | kumyus swaning ăngga mijil | asru ngandika | sapa rane kang prapti ||

20. lawan gunung ngêndi pinangkaning sraya | apa lungguhing jalmi | kang anggêr wong pira | matur pun Sandiprana | sapamyarsa kula gusti | suwuring kathah | sutaning pandhita ji ||

21. ing Pamriyan kêkalih ingkang satriya | wastanipun satunggil | Radèn Wirasastra | lawan Menak Sujalma | dene putrane sang aji | kang cinundaka [cinu...]

--- [f. 91v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 86 dari 106

[...ndaka] | aminta sraya gusti ||

22. akêkasih Rahadèn Jayalêngkara | kang ginadhang gumanti | jumênêng nalendra | wontên Sonyawibawa | putra pêmbajêng kêkasih | dinama-dama | manggut sri narapati ||

23. lah balane pira kèhe Sandiprana | Sandiprana tur bêkti | wêtawis kawula | gusti sèwu kang wadya | alatah sri narapati | anampèl pupya | awèh ulat sang putri ||

24. wis jamake wong ayu sok alêlewa | amrih sêngkud ing laki | iya sun tarima | ora ngapaa uga | golongan nyumbagèng rêsmi | yèn kabênêran | măngka pamapag bêkti ||

25. hèh apatih age sira parentaha | sakèhe wadya mami | yèn ing besuk tanggal | ping têlu bubar ingwang | ngabêkti kyai apatih | matur sandika | ngandika sri bopati ||

26. hèh Tumênggung Purbanêgara sun duta | mringa Pringgabaya glis | sira dhawuhana | si adhi Pringgabaya | yèn ing besuk tanggal ping tri | gon ingsun budhal | timbalana ri mami ||

27. kon samêkta sakêpraboning alaga | dirada rikat ugi | aja kalayatan | barênga lawan sira | warahên sun arsi-arsi | amit anêmbah | Tumênggung Purbanagri ||

28. sigra lèngsèr saking ngabyantara [ngabya...]

--- [f. 92r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 87 dari 106

[...ntara] nata | nata ngandika malih | Răngga Pramusita | miyanga Sonyalaba | dhawuhana ari mami | Endrakusuma | yèn sun bubar tumuli ||

29. nanging gustinira warahên yèn ora | sun ajak andon jurit | sun gênaha jaga | ingkang kari ing praja | ya ing Wisantara nagri | kang dèn jagaa | konên angati-ati ||

30. iya sarta samêktaa ing ayuda | ewuhayèng nêgari | aja apêpeka | warahên ariningwang | poma-pomanên dèn apti | sabudhal ingwang | aja talendhor ugi ||

31. yèn wus dhawuh timbalan ingsun banjura | sira maring Tumasik | sira dhawuhana | ya kaya mau ika | lamun sira besuk kari | sira banjura | atunggua ing puri ||

32. atur sêmbah sira Răngga Pramusita | saking ngarsa narpati | nata malih nêbda | lah patih karsaningwang | Sandiprana konên bali | lan kanthènana | kyana patih ngabêkti ||

33. wontên lurah kajinêman kang prayoga | sumăngga karsa aji | ran pun Wangsèngtingal | nata manggut dan samya | linèlèr busanarta kris | duta dwi mêsat | nata ngandika malih ||

34. mêngko mayo drawina dipati samya | sandika kondur aji | bubar gung sewaka | prasamya pradandanan | wadya na tumbas turanggi | myang mangun wata | ana mijilkên bêdhil ||

--- [f. 92v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 88 dari 106

48. Mijil

1. sigêgên nagri ing Singasari | ingkang winiraos | ing Sonyawibawa pan ing mangke | nuju ari Somarsa tinangkil | kangjêng sri bupati | ing paglaran pênuh [pê...]

--- [f. 93r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 89 dari 106

[...nuh] ||

2. pêpêk kabèh wadya kang anangkil | tan owah ing ênggon | kadi sabên wus wruh pasebane | dhatêng ing srimênganti ningali | lampah para nyai | tan kadi ingutus ||

3. anamun tingal amitambuhi | bangkite kang kinon | ing liring pilih wikan wadine | tan adangu dènira ningali | matur ing narpati | wadya wus sêk pênuh ||

4. kyana patih pan lagya anangkil | akampuh biyabon | apaningsêt pitarja angêne | Kya Patih Jayasănta pratami | wasis anampèni | sasmitaning ratu ||

5. ingkang kanan jajar lan apatih | kang măngka kaliwon | Tumênggung Mulyawêcana jèjèr | Arya Jagalaya kang nambungi | Dêmang Mongprajèki | Răngga Sutiknèku ||

6. kang kering Tumênggung Maospati | Urawan sandhing gon | gya Ki Răngga Wijaya sandhinge | Dêmang Tisnawijaya nambungi | ing jro kang sumiwi | Mongyuda Tumênggung ||

7. Arya Tampolas lan Purbatiti | Dêmang Pênatasron | pra sêntana nêpungi linggihe | Dyan Sujana Wisêstra anuli | Dyan Ywanjanasandi | Radèn Dirgabau ||

8. Ki Ngabèi Sandisastra carik | rumêksa ing wados | lantip tampi sasmitaning rajèng | pringganing praja wus dèn artèni | pakewuhing nagri | sêdaya winêngku ||

9. Kandhuruan lawan Ăndhamohi |

--- [f. 93v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 90 dari 106

Mongwangsita tan doh | Pêcattăndha nambungi linggihe | Pêngalasan lawan Waduaji | Wiryaduta cawis | sowan sitiluhur ||

10. anjagani utusan narpati | sakancane galong | mantri anom kang mor pasebane | mantri-mantri jajar banjêng parik | kêparak atunggil | gêdhong kêbayan gung ||

11. kalang gawong kêmasan undhagi | êmpu sayang nanong | pangukir suranata tunggil gèn | ngampil nyrigan gamêlan sêrati | jaid lan garêji | kang jajari pênuh ||

12. wong maundara lan judhipati | tanuastra dêmon | sêk pupênuh[68] jantaka jajare | wong jagabaya prayitnèng wèsthi | nyangkragnyana mrapit | pinilih sumambung ||

13. wirabraja brajanala malih | patrayuda nawok | mantri jêro ing ngarsa prênahe | martalulut lan singanêgari | kêstabêl saragni | mraki mriyêmipun ||

14. priyăntaka nèng ngarsa amalih | magêrsari nongsong | wong brajakilat ngapit prênahe | wong anutra nèng kanan lan kering | jagasura ngwuri | asisih lan mandhung ||

15. kyai pangulu pênatagami | nèng surambi andon | nitipraja nèng pajêksan gène | kang sinandhing dening sri bupati | bilih supe aji | punika sumambung ||

16. sang prabu akampuh datan apti | ingkang kagêm pindho | sampun aès [a...]

--- [f. 94r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 91 dari 106

[...ès] lir citrèng baguse | dening ingkang putra sampun prapti | yun miyos tinangkil | upacara ngayun ||

17. banyakdhalang lawan sawunggaling | ardawalika byor | kacumas kidangrukmi jajare | lantaran rinênggèng suwarna di | kuthuk lawan kandil | ajajar lan saput ||

18. pakojokan jajar lan cêpuri | dhampar sinotya byor | kêbut lar dewata papat jèjèr | pêdhang sêrampang sami ingampil | gandhèk sinotya di | myang sênjata jêpun ||

19. waos agêm ingampil sarakit | talêmpak tan adoh | sami piturun nata kinane | endhe gandhewa sami ingampil | pangunjukan aji | nèng bakor[69] mas tatur ||

20. kang anămpa padha nom yu luwih | kampuh jingga abyor | sami samir wali jêne kabèh | sami sêngkang panunggul hèr agni | bêdhaya marapit | sinome winangun ||

49. Sinom

1. nêngêna sri naranata | kocapa rahadèn mantri | amit dhatêng ibunira | kang pangandika sri sori | iya sebaa kaki | sun wangêni suwenipun | sapamucang kondura | mèsêm radèn atur bêkti | wus akampuh saroja cinitrèng warna ||

2. paningsêt renda asmara | dhuwung wêrăngka tinulis | kandêlan malat prabata | sinasawud ing hèr thathit | mangêbêl rêtna prapti | ing soran praptèng wêripun | sêkar tatrap sri karsa | căndra winangun nêlahi | têbah jaja kadi Bathara Marmata ||

3. lathi ngingking [nging...]

--- [f. 94v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 92 dari 106

[...king] imbuh raras | yayah tumètèsing gêndhis | keswa mêmês wuryan tirta | awilis gănda mênuhi | sarira mawantah ing | wênah ing apulang lulut | lir murca kinêdhèpna | èsême amindha thathit | sêmunira angalap yuswaning kênya ||

4. anulya amit ing garwa | dhuh gusti ratuning Ratih | sinukana mit kawula | sowan ing ramandika ji | punapa ta sang uning | dasih asewakèng prabu | yèn tan wontên sih dika | kang abdi wande anangkil | sang dyah mèsêm kadi ladhu madu kilang ||

5. sang kakung angling mangaras | panêbdanira nrang gêndhis | intêne Jayalêngkara | sangonana kang pêkathik | gantènira mas gusti | yèn tan tulusa murtèng rum | sihe mring kawulanya | kadi botên dadi jalmi | yèn pisaha sapadang pun kakang pêjah ||

6. mèsêm ratuning puspita | tutug amucang tumuli | kinênyoh dènnya sung gantyan | sang kakung anêcêp lathi | dyah mengo asmu isin | linud ingaras sang arum | kasmaran singa mulat | marang sang ujunganing sih | rajaputra amisik amit ing garwa ||

7. angandika ratuning dyah | sampun tindak kaki lamis | duk mênyat kakung angaras | tindak tansah nolih-nolih | ingkang kari ciptaning | kanala kadya tut pungkur | wadya pêpak sêdaya | gusti Pratali Nirwèsthi | wus lumampah upacara munggèng ngarsa ||

8. myang wadya lami wus tata | rahadèn [rahadè...]

--- [f. 95r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 93 dari 106

[...n] sampun anitih | kuda bang pun abra măngga | arahab biludu[70] wilis | wadya saking asrami | gambira ing manahipun | radèn praptèng paglaran | jêngêr sagunging anangkil | padha lèngsèr kabèh saking palinggihan ||

9. kabèh mandhêg lir tinata | utawi Radèn Subêkti | Wirasastra myang Sujalma | samya anyawisi liring- | ira sang rajasiwi | mangkya kaparêng andulu | katiga atur sêmbah | dinuk ing sêsmita manis | wus pinarak sêdaya para punggawa ||

10. tan dangu jêng sri narendra | mêngkana pan lagya mijil | orêg sagung wadyabala | pangurakan dèn inêbi | sagung para bupati | andhadhok wadya sêdarum | wus lênggah sri narendra | ing bangsal mangu pêngrawit | asasmita wadya wus linggih sêdaya ||

11. nata lênggah ing dhampar mas | sinawud ngrêtna nêlahi | lêlèmèk babut sinulam | lir pendah Sang Wisnumurti | putra tan kêna têbih | lênggah ing kering sang prabu | ari rada kawuntat | sira Rahadèn Subêkti | Wirasastra Sujalma jajar sêntana ||

12. kyana patih munggèng ngarsa | jajar kang para bupati | mantri-mantri anèng wuntat | jêksa carik kanan kering | jêjêl kang wadya alit | dhayong[71] wancaksujinipun | kabèh sami mangrêpa | rêp tan ana kumêlisik | dan rahadyan pinapag sipta dèn nata ||

13. radèn tanggap ing sêsmita | mangrêpa sarya tur bêkti | sang nata alon ngandika | linggiha ing dhuwur kaki | ajajara lan mami | rahadèn [rahadè...]

--- [f. 95v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 94 dari 106

[...n] ature nuhun | lênggana jajar rama | dadya jajar lan kang rayi | dyan katiga kasmaran sagunging mulat ||

14. mangkya kadi binusanan | kang panangkilan asari | kasênênan cahyanira | dyan putra katiga nangkil | ingkang minăngka sari- | ning praja rahadèn sêpuh | lawan radèn taruna | lan radèn putra ngasrami | kang minăngka prêdapa Radèn Sujalma ||

15. saya wênês kang paseban | surêm sagunging anangkil | kalangkung tustha sang nata | angandika sri bupati | lah ta anungsung mami | antuk-antukira nglangut | mangês ing liring wana | midêr ing nuswa rat bumi | mêngko radèn ingsun pan arsa wêruha ||

16. rahadyan atur prênata | nuhun-nuhun patik aji | paduka nata suhunan | patikbra atuwas anglih | kawula ingkang juti | alpèng budi dahat punggung | kadi-kadi antuka | cipta graita kang luwih | saking pada tan antuk atuwas lapa ||

17. patikbra ngidêri jagat | manjing wana munggyèng ardi | lumêbèng guwa siluman | miwah praja pan katapis | tan wontên anglangkungi | ing cipta kawan sêmu |[72] paduka yèn manggiha | kramèng nata sasat luwih | botên antuk ratu memba jêng paduka ||

18. ing tata titi myang jaya | miwah kapandhitan aji | botên wontên kang miriba | sakathahing pra narpati | nanging jêng sri bupati | saèstu nata piturun | sangking

--- [f. 96r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 95 dari 106

swarga pinrênah- | akên ing jagat kinardi | surya căndra ing bumi sura kyèhing rat ||

19. dados patikbra kang bonggan | angulatana kang mirib | ing padu brama pan măngsa | manggiha ingkang ngèmpêri | mèsêm sri narapati | amiyarsakakên atur- | ira raja pinutra | angandika jroning galih | baya akèh tuk-antuke anglêlana ||

20. dadya patih tiningalan | rêkyana patih tur bêkti | singgih agunging kang indhak | myang sagung ingkang anangkil | padha muji ing ati | kabèh kapranan ing atur- | ira raja pinutra | angandika sri bupati | mring kang putra kaki sun dahat tarima ||

21. saking ing pamujinira | sira gungakên ing kami | rahadyan atur prênata | pukulun saèstuning ling | mangkya kapranan malih | pra mantri ngalêm ing kalbu | wagêde amrayoga | wêcana lawan patitis | astanane wasita prana pêsaja ||

22. mangkya sang nata ngandika | ingsun katiwasan kaki | rumêksèng nêgaranira | sira tinggal tan kuwawi | nora manggiha bêcik | ing sapungkurira nglangut | agawe satrunira | tur ratu gagah prajurit | limang praja ingkang dadi mungsuhira ||

23. purwane iku anglamar | ing arinira sun tampik | karane ingsun tan arsa | mêne sira tan suwawi | rahadyan atur bêkti | sampun ta pun yayi Galuh | pan seyosing sarira | nadyan nyawa patik [pati...]

--- [f. 96v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 96 dari 106

[...k] aji | kapundhuta patikbra botên lênggana ||

24. dening sih paduka nata | nuhun-nuhun patik aji | iya ki radèn mêngkana | marmane tan têmah jurit | angrasa kasor mami | dening ta kakehan mungsuh | ingong karya upaya | arine panêngah kaki | sun kêkirim sun pacangkên arinira ||

25. nging Măndrabuwana wikan | kaki ing upaya mami | nora angladèni karsa | nging mêksa tansah sun kirim | wastra kêncana dadi | kacorah ya ta misuwur | kawarta ingkang tuwa | aran Săntabuwana Ji | bêndu maring adhi-adhine sêdaya ||

26. ya ta ngandêl ing sêtyanya | nanging maksih sun kêkirim | măngka kaplêtik ing warta | kakangane amasangi | ing marga duta sami | abali ewuh ing ênu | ya ta ngong cidrèng surat | muni pakiriming Aji | Wisantara sarta pakirim busana ||

27. mêngkana duta kapêgat | malayu caraka mami | tulis kari lan busana | katur maring Singasari | nuli dèn taha maning | dadi tan kandêl ing wuwus | nging Sang Măndrabuwana | tan ngandêl dêlasan mangkin | nora nana wong cilik saba-sinaba ||

28. mêngko arsa nglurugana | mring sira ratu kang kalih | Singasari Pringgabaya | dene ratu kang kêkalih | Sonyalaba Tumasik | dèn kon ajaga ing pungkur | jagani Ngwisantara | dadyendrabuwana mangkin | enak mênêng dening lagi nora molah ||

29. mêngko manêng[73] têlung praja | kaki mungsuhira [mung...]

--- [f. 97r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 97 dari 106

[...suhira] nanging | kang rong praja aja weya | mungsuhira sura sêkti | gêgamane wus dadi | tate prang amunah satru | mêngko mêthèt wus kathah | kang rong praja patang kêthi | tosing sikêp pan winarêg danakrama ||

50. Asmaradana

1. mantêp siyasate ugi | sang nata kaki ulahnya | apa karsanira radèn | aja prasendhe maringwang | sun tog ing karsanira | rahadèn nêmbah umatur | singgih kawula tan kengang ||

2. anyiptaa anyanggupi | pan kawula kadi sarah | anging Sukma wisesa ngrèh | punika ingkang kuwasa | rèhning tiyang kinrana | antuk tantuk inggih magut | sakuwawi ngina sraya ||

3. anarah karsaning Widi | yèn mêngsah ngangkên kuwasa | wisesa sing piyambake | sakayunipun atămpa | nanging pangraos kula | dede saking pyambakipun | dede punika kang ngrisak ||

4. sintên angrisak narpati | yèn sawêg wontên sihing Ywang | punapa kuwat sang katong | yèn rinisak ing Pangeran | tan wontên kêdhik kathah | bilih rinêksèng Ywang Luhur | sartantuk martaning duta ||

5. punapa jrih patik aji | dede punika jinrihan | kang kinajrihan Ywang Manon | punika angkah kawula | bilih dipun kêrana | tan wontên ajrih pukulun | tan sangking karsa paduka ||

6. langkung suka sri bupati | miyarsa aturing putra | dadya ngandika sang katong | ing mêngko radèn ta

--- [f. 97v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 98 dari 106

sira | gantyanana narendra | wus antuk pariksaningsun | lan ingsun radèn wus tuwa ||

7. pupus ngunduri kêlari | yèn suryaa wus gumiwang | ingsun pan arsa arèrèn | amung amadhêp ing lina | lamun tan ana karsa | sun nênêdha ing Ywang Agung | tulusanira narendra ||

8. rahadyan matur wotsari | nuhun kawula lênggana | dèrèng mangsanipun mangke | paduka asêsèrèna | dening ngajêngkên yuda | kawula pae lan prabu | sampun kapracayèng wadya ||

9. wadyabala ajrih asih | ing paduka jêng ramendra | pra mantri jrih asih yêktos | merang tilara ing karya | paduka bên ngalaga | ngling nata bênêr nak ingsun | lah mêngko ingsun atanya ||

10. paran karêpira kaki | ingsun ayun amiyarsa | nêmbah umatur rahadèn | yèn parêng karsa paduka | dêdamêl pinra sapta | acawis ing langlang dalu | pinrih sami prayitnaa ||

11. angandika sri bupati | iya bênêr karêpira | acawis rina wêngine | dene mêngko wadyanira | kaki sira tataa | sakêthi kèhe wong kidul | limang èwu sun wêtara ||

12. wong kang limang èwu kaki | amungsuha têlung lêksa | nora dèn adani radèn | dene wus sun gulang-gulang | sun adu lawan macan | dèn saut malês anaut [a...]

--- [f. 98r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 99 dari 106

[...naut] | tan ana gingsiring karya ||

13. sun jajal têka sawiji | ngling radèn wastaning wadya | sun arani atusan wong | tanuastra pêpilihan | sèwu kang jagasura | sèwu manèh ran wong mandhung | sèwu maundara sasra ||

14. sèwu maning sun arani | atusan wong jayantaka | gênêp limang èwu kèhe | dene sikêp sing ayuda | iku sêpuluh warna | sadhapure nglimang atus | ingkang sakêthi kêjaba ||

15. bisane sun tika siji | ambêdhil ninggar amanah | angrangin lawan marise | angganjur kang sikêp tumbak | anulup sikêp pêdhang | sabêksane sikêp putus | tate aprang ing dharatan ||

16. aprang baita pratami | miwah prang luhuring kuda | saprayogane wus tate | salir gonira ayuda | tan ana amilih gyan | karan sun tate dêdimun | ing têmah ora kewuhan ||

17. iku ta sun sukma kaki | kabèh tan ana uninga | sabên wêngi pamarêke | sun umahakên ing desa | sun sungi pangan mêntah | kang matêng sun wèhkên dalu | kabêh ingsun aku sanak ||

18. nora sun wèhi angantih | kabèh anak rabinira | nênun myang lir gawening wong | sun simpên kaliwat-liwat | wong limang èwu uga | mêngko tatanên sakayun- | ira radèn pamukira ||

19. ingkang sun kon angawruhi | paman ta Sujanasêstra [Sujanasê...]

--- [f. 98v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 100 dari 106

[...stra] | măngsa bodho sira radèn | rahadèn atur pranata | inggih sampun prayoga | kang paman dinuk ing dulu | andhêku Sunasêstra |[74]|

20. ngabêkti radèn nuhun sih | sri narendra angandika | kang rong lêksa iku radèn | sun bêbungah sandhang pangan | têkan anak rabinya | tan nyandhang mangan sawêgung | antuke dagang sêsawah ||

21. kang salêksa kang ngawruhi | Ywanjanasandi wakira | anadene salêksane | Dirgabau pamanira | ingsun wus tan uninga | măngsa bodho sira kulup | martikêlakên ing pringga ||

22. iku tatanên sakapti- | nira rahadèn tur sêmbah | kawula nuhun sang katong | kawula dutakkên wadya | sèwu mring Pringgabaya | Singasantun inggih sèwu | dhatêng Wisantara sasra ||

23. inggih kang kawula lami | raka paduka ngasrama | sêdaya timbul sayêktos | saanak semah binêkta | sumawitèng sang nata | kula kèn awas sakayun- | ipun tata titi nata ||

24. kajêng kawula narpati | kang kawula kèn anduta | bilih kang têlik kawêlèh | kuwawia angamuka | rêna sri naranata | kapambêngan nuli rawuh | kengkenanira Pragalba ||

25. lan dutanira Wiradi | dutane Sutali prapta | sami ingandhêg lampahe | alon ngaturi pratela | mring Dyan Prataliyuda | Dyan Prataliyuda [Pratali...]

--- [f. 99r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 101 dari 106

[...yuda] matur | bisik ing Dyan Wirasastra ||

26. kadêngangan ing sang aji | radèn sira micara pa | dyan mangrêpa tur sêmbahe | abdi dalêm kang dinuta | punika aputusan | rajaputra ngandika rum | yayi sira timbalana ||

27. manêmbah Gusti Pratali | Yudapati gya lumampah | parêng ingandikan kabèh | katiga samya tur surat | sami wêwêr-wêwêran | sampun katampan katêlu | kang surat dhatêng rahadyan ||

28. radèn matur ing rama ji | punika dutaning wadya | kang dhatêng ing para katong | sami angaturi surat | suka sri naranata | lah wacanên suratipun | rahadèn amaca surat ||

29. kunêng bêbukaning tulis | pun uwa gusti tur surat | lawan sêmbah kawulanggèr | kawula tur wrin paduka | angutus mring pun uwa | sumawitèng para ratu | mangke sampun kapracaya ||

30. kèdhêp satur kulèng aji | langkung sang nata pracaya | kaping kalihipun anggèr | pun uwa atur uninga | mênggah mêngsah paduka | sampun rêmbag bubaripun | tanggal ping tri gènnya budhal ||

31. sampun tan pracaya gusti | rêmbagipun sri nalendra | ambanon rêbah karsane | punika atur kawula | sajawinipun surat | wontên ing ijêmanipun | rahadèn alon ngandika ||

32. lah padha matura aglis | sawêkase gustinira | kang duta manêmbah kabèh | utusanira [utusa...]

--- [f. 99v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 102 dari 106

[...nira] Pragalba | aran pun Mirmagatya | inggih gusti Sang Aprabu | Pringgabaya ingkang rêmbag ||

33. arsa anjura ing latri | nanging maksih asawala | lan Natèng Singasantune | nging gusti dipun prayitna | mêngsah paduka kathah | dana lan siyasat agung | rahadyan alon atanya ||

34. pira kèhing kang bupati | umatur pun Mirmagatya | gangsal wêlas gusti anggèr | punika kang ngrèh nêgara | kang kinarya wêdana | Prabalingga prajanipun | langkung saking măndraguna ||

35. wasta Dipati Pêsagi | bupati salêbêt praja | kalih wêlas sadayane | nanging tinilar sêkawan | walu[75] kang prêdandanan | prasamya surèng pakewuh | rahadèn alon ngandika ||

36. paran gêgamane ugi | kang dèn adèkkên ing kana | singgih kawula angêre | salêksa ingkang sanambang | ingkang dados pangarsa | sanambang munggèng gêgulu | ing wurine tumbak sulam ||

37. kang wontên ing kanan kering | awêtara kawan nambang | punika ingkang akêre | karakêt lawan sang nata | ambêkta tamèng pêdhang | lêmbing pasikêpanipun | lawan waos cêcêndhêkan ||

38. prasamya akêre wêsi | kathahipun tigang nambang | jangkêp salêksa kang kêre | bupati jro wontên ngarsa | ingkang pangawat kiwa | para dipati gung-agung | punika atur kawula ||

39. tur sêmbah dutèng Sutali [Suta...]

--- [f. 100r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 103 dari 106

[...li] | wasta pun Kartisampeka | inggih atur kawulanggèr | mêngsah paduka akathah | bupati kang ngrèh praja | walu anggèr kathahipun | bupati salêbêt praja ||

40. kalih kang têngga nêgari | nênêm kang tumut ayuda | punika samya tos-atos | gunggungipun kalih wêlas | sami tate ayuda | rahadèn ngandika arum | pira kèhe prajuritnya ||

41. Kartisampeka tur bêkti | pangeran mêngsah paduka | sakêthi tuwuk danane | jrih ing wadya ing siyasat- | ipun sri naranata | salêksa pangayunipun | angangge kêre sêdaya ||

42. pangawat kanan lan kering | punggawa sêla dipatya | sinalusuban wargane | angkahipun prit anêba | nanging suwalèng karsa | lan Bathara Singasantun | milane wande kang tata ||

43. duta Wisantarambêkti | pangeran mêngsah paduka | sakêthi tuwuk danane | jrih ing wadya ing siyasat- | ira sri naranata | salêksa pangayunipun | angangge kêre sêdaya ||

44. pun Endrajala ngabêkti | pangeran kathah dipatya | sami angrèh nêgarine | gusti apan kalih wêlas | kang kinarya wêdana | ing Trênggalèk prajanipun | pêparabipun dipatya ||

45. Dipati Cabolèk gusti | akras sudirèng alaga | dening salêbêt nagrine | kang bupati kalih wêlas | sami tate nrang pringga | pêpatihipun [pêpatih...]

--- [f. 100v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 104 dari 106

[...ipun] atêguh | wasta pun Endrasuwarna ||

46. kalangkung jinrihan dasih | miwah kang para dipatya | salêksa pêpêthingane | sikêpe tate ayuda | têtêp tan asiyasat | atata pranitinipun | apêrang latri utama ||

47. ngandika rahadèn mantri | iku ta milu ngluruga | ature utusan kabèh | botên tumut pan tinaha | karanipun nêgara | kêkalih tan tumut-tumut | anjagi pun Wisantara ||

48. mênawi adarbe budi | punika kang sagah jaga | Natèng Sonyalaba kalèh | Natèng Tumasik kang tanggah | pun Endrajala nêmbah | inggih karanipun asru | tampine ratu sakawan ||

49. dening punika acawis | sangu gantungan sang nata | sadintên-dintên ambêndhe | angêngisik ing wadyanya | karsanipun sang nata | ajêng abela tumutur | yèn wontên asoring yuda ||

50. ratu punika sêtya sih | gènipun adarbe kadang | nanging sru ingatèn-atèn | nanging ta gusti paduka | sampun kirang prayitna | ratu punika yêktyayun | anglurugi ing paduka ||

51. rahadèn ngandika manis | aywa ta kurang prêcaya | wis padha muliha kabèh | i[76] kêncana nyêkatya |[77] sewang sira aturna | ing gustinira katêlu | iku arta maring sira ||

52. wis padha mintara aglis |

--- [f. 101r] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 105 dari 106

warahên wa dèn prayitna | lan aja dhimini gawe | dene ana têngran ingwang | bêndheningsun si jimat | yèn muni têngêran ingsun | aja têlangke ngamuka ||

53. têngran sun yèn durung muni | nadyan ramea kang yuda | aja kagèt aja gègèr | milua prang poma-poma | mênawa ta kacirnan | yèn andhiminana ngamuk | anging poma têngaraa ||

54. dening ingsun ora ganti | lan sira padha matura | marang gustinira kabèh | yèn ana guyuning rowang | dèn age lumayua | maring Wisantara gupuh | dèn kaya kaburu aprang ||

55. dèn araga wong angungsi | yêkti kandêl gustinira | dene wonge kakangane | yèn wis kalêbu ing kutha | nuli enggal ngamuka | kalamun sira angamuk | lan sarta ngobong-obonga ||

56. wis padha mangkata aglis | duta tri nêmbah wus mêsat | rahadèn matur ing katong | pukulun paduka nata | sampun tumut ayuda | paduka srah ing Ywang Agung | pracayaa ing satitah ||

57. iya kaki sadurunging | sapa maning goning pasrah | nanging kayangapa radèn | gon ingsun pisah lan sira | rahadèn tur prênata | punika karantênipun | paduka srah ing Ywang Sukma ||

58. dene agung trêsna aji | dados mungguh luhur tuwan | katingal pracaya katong [ka...]

--- [f. 101v] ---

Jayalêngkara Wulang, British Library (MSS Jav 24), 1803, #1035 (Pupuh 29–50): Citra 106 dari 106

[...tong] | dhatêng wisesaning jagat | dening tuwan pracaya | katingal sura pukulun | ling nata ya sakarsanta ||

59. nanging tatanên ta kaki | glarira sun arsa wikan | matur anêmbah rahadèn | pukulun anuhun duka | yèn suwawi patikbra | pun wa patih munggèng ngayun | kawula wontên ing kanan ||

60. bapa dêmang lawan malih | Paman Răngga sami kanan | dening man tumênggung gène | ing kiwa kalawan |[78] Amongyuda lan para | mantri-mantri kang sumambung | lan Man Dipati Urawan ||

61. sami atêpunga baris | Man Dipati Jagalaya | lan dèn emut ing jangjine | kadipundi wa apatya | ing karsa pêkênira | bilih tur manira lupun[79] | ling patih artatanira[80] ||

 


Kurang satu suku kata: mring Sutali Pragalba. (kembali)
Kurang satu suku kata: prasasat wani maringwang. (kembali)
Kurang satu suku kata: lah kaki dhingin mandhêga. (kembali)
wong. (kembali)
Kurang satu suku kata: lan sira amêngkua nêgara. (kembali)
Kurang satu suku kata: aniksaa wadyanta sakèhing. (kembali)
Lebih satu suku kata: dadya kèdhêp kang parentah. (kembali)
Kurang satu suku kata: tan gingsir ing wisesaning. (kembali)
Kurang satu suku kata: adhuh nyawa putra mami. (kembali)
10 barkat. (kembali)
11 Kurang satu suku kata: mugyantuka barkat aji. (kembali)
12 ngabêkti. (kembali)
13 sang (dan di tempat lain). (kembali)
14 liringing. (kembali)
15 tămpa. (kembali)
16 Kurang satu suku kata: pêcahe tămpa ing lungid. (kembali)
17 jiwa. (kembali)
18 salaya. (kembali)
19 Kurang satu suku kata: titiknya salaya sêndu. (kembali)
20 boyong (dan di tempat lain). (kembali)
21 jalwèstri. (kembali)
22 Kurang satu suku kata: ponang wadya jalwèstri ngambêngan sampun. (kembali)
23 Kurang satu suku kata: kang kinayuh pungkurane. (kembali)
24 bala. (kembali)
25 Kurang satu suku kata: mring bala dika sêdaya. (kembali)
26 ngulatana. (kembali)
27 Kurang satu suku kata: ngulatana wadya sêtya wignya muwus. (kembali)
28 Kurang satu suku kata: tiyang tanggap ing sasmita. (kembali)
29 Lebih dua suku kata: lan kang mot tiyang salêksa. (kembali)
30 bisa. (kembali)
31 Kurang satu suku kata: tutura pan ingsun wikan. (kembali)
32 kacêkêl. (kembali)
33 parangmuka. (kembali)
34 Kurang satu suku kata: datan pêgat amêmuning ingkang wadya. (kembali)
35 kang (dan di tempat lain). (kembali)
36 dodot (dan di tempat lain). (kembali)
37 Kurang satu suku kata: lan dhawuha kakang patih benjing. (kembali)
38 pagrogolane (dan di tempat lain). (kembali)
39 Kurang satu suku kata: kali si abramăngga janjan akuning. (kembali)
40 ingkang (dan di tempat lain). (kembali)
41 popor. (kembali)
42 bokong (dan di tempat lain). (kembali)
43 umaju. (kembali)
44 dimène. (kembali)
45 priksa. (kembali)
46 sinasotya. (kembali)
47 sinasotya. (kembali)
48 nitih. (kembali)
49 Kurang dua suku kata: mor lan Radèn Dirgabau agul-agul. (kembali)
50 Urawan. (kembali)
51 Kurang satu suku kata: Dyan Urawan sing kering matang kêtanggung. (kembali)
52 adene. (kembali)
53 kokot. (kembali)
54 ginorok (dan di tempat lain). (kembali)
55 Kurang satu suku kata: sakèhe buron alas. (kembali)
56 Kurang satu suku kata: atêtayungan sami. (kembali)
57 Kurang satu suku kata: wênèh nyandhak sangsam. (kembali)
58 nglorod. (kembali)
59 akaroron (dan di tempat lain). (kembali)
60 anêlosor. (kembali)
61 gusti. (kembali)
62 Kurang satu suku kata: kadi kêmbar lan rahadèn putri. (kembali)
63 Kurang satu suku kata: mêngkana putra ing gunung. (kembali)
64 kirig-kirig. (kembali)
65 mothol. (kembali)
66 balowarti. (kembali)
67 Kurang satu suku kata: dupi myarsa sri nalendra langkung duka. (kembali)
68 supênuh. (kembali)
69 bokor. (kembali)
70 biludru. (kembali)
71 dhoyong. (kembali)
72 Kurang satu suku kata: ing cipta kalawan sêmu. (kembali)
73 mênêng. (kembali)
74 Kurang satu suku kata: andhêku Sujanasêstra. (kembali)
75 wolu (dan ditempat lain). (kembali)
76 iki. (kembali)
77 Kurang satu suku kata: iki kêncana nyêkatya. (kembali)
78 Kurang dua suku kata: ing kiwa kalawan Paman. (kembali)
79 luput. (kembali)
80 artatinira. (kembali)