Panji Marabangun, British Library (Or 15026), 1861, #1040 (Pupuh 18-36)

--- [f. 76v lanjutan] ---

18. Sinom

1. ya ta datan kawarnaa | Radèn Arya Wukirsari | wus manggung dènnya awayang | suluke agalik-galik | pinirsa angsung brangti | sasêndhone angsung wuyung | sagung wong kêradenan | ingkang mulat lênglêng brangti | kang anonton sêdaya sami kasmaran [kasmar...]

--- [f. 77r] ---

[...an] ||

2. lêlakone Narawăngsa | rahadèn dènnya aringgit | mujar Kuda Narawăngsa | lah ta yayi Gunungsari | sira lèrèna yayi | gonira amayang iku | ingsun pan nora mada | gonira carita yayi | iya uga mêksih kurang sêmonira ||

3. Rahadèn Wukirkusuma | sandika ature singgih | nulya lèrèn gènnya mayang | sira Wasi Jayèngrêsmi | wau ingkang gêntèni | anulya wau amanggung | Ki Kuda Narawăngsa | caritane galik-galik | sasêndhone kaya dhalang Salatiga ||

4. dhasar ladak kuwarisan | Ki Wasi Anjayèngrêsmi | paningsête jingga loka | rêspati kuluk barênci | dhuwung tinaturanggi | wêrăngka cêndhona arum | ukiran gigi liman | moglèng-moglèng amantêsi | dhasar ladak ki wasi wasis carita ||

5. rêspati anyêkêl [anyê...]

--- [f. 77v] ---

[...kêl] wayang | sulukira galik-galik | kang miyarsa lênglêng brăngta | dhatêng Wasi Jayèngrêsmi | wontên prawan sawiji | anangis sarya anggulung | biyang anjaluk krama | ingkang kaya Jayèngrêsmi | biyang-biyang suthik laki wong bêlayang ||

6. sêkathahe para inya | sêdaya prasamya kingkin | mulat Kuda Narawăngsa | sasêndhone dudut ati | wong jaba samya brangti | wêlanjar pêrawan kêncur | răndha miwah camahan | sêdaya sami prihatin | kang sawiji aniba sarya karuna ||

7. lakon Kuda Narawăngsa | kalane Ni Sêkartaji | musna sangking pagulingan | Sang Panji langkung prihatin | sagung ingkang ningali | sami ngêrês manahipun | Rahadèn Kasatriyan | kêrasa wau kang galih | gènnya crita anggêpok putri Jagalan ||

8. icale Căndrakirona | nênggih wontên kang winarni | putri sangking

--- [f. 78r] ---

Bêtjagalan[1] | wastane Ni Wadalwardi | punika ngunggah-unggahi |[2] mring Kasatriyan Sang Bagus | ngaku Căndrakirona | wêkasan sampun kêpanggih | langkung asih sira Radèn Kasatriyan ||

9. ing mangke putri Mamênang | kang noma Ni Sêkartaji | apan ta lagi sinamar | marang dewa ingkang luwih | ing besuk timbul malih | yèn wus dugi lakonipun | sapa ingkang wêruha | mung ki dhalang kang udani | awêkasan Dyan Panji alon ngandika ||

10. alon wijiling wêtcona[3] | sarwi ngayok-oyok[4] kêlir | yayi Kuda Narawăngsa | dèn tatak sira aringgit | nuli wêdalna aglis | manira pan arsa wêruh | Panji lawan Kirona | patêmone iku yayi | lah ta payo yayi Kuda Narawăngsa ||

11. ya ta asru angandika | Ki Wasi Anjayèngrêsmi | sapa ta wonge punika | ingkang ngoyok-ayok[5] kêlir | yèn rubuh kêlir mami | tur mêngko

--- [f. 78v] ---

sira sun suduk | kêris ingsun tinatah | mandine kêpati-pati | tatunira tur katutan gêtih nanah ||

12. mujar Radèn Kasatriyan | yayi Wasi Jayèngrêsmi | amung sira ariningwang | sêtjatine ingsun yayi | kang ngoyok-oyok kêlir | sêtjatine ayun wêruh | Panji lawan Kirona | sira wêdalêna yayi | anauri yayi Kuda Narawăngsa ||

13. lah durung wayahe uga | wêtune Kirona Panji | mêngko uga Kasatriyan | antèkna ing têngah wêngi | wêtune Kirona Panji |[6] mêngko uga têngah dalu | ya sira amênênga | aja ngaru-aru mami | aja sira angregoni wong awayang ||

14. kandhêk sang raja pinutra | ya ta Wasi Jayèngrêsmi | anutukakên carita | suwarane galik-galik | sagung ingkang ningali | sami brăngta manahipun | Jurudoh lan Pêrsănta | wong roro pating arêkis |

--- [f. 79r] ---

Ki Jurudoh gènnya ngantuk arenggotan ||

15. dèn sêbrot kopyahe kêna | Ki Jurudoh muring-muring | anulya asalin kopyah | Jurudoh angantuk maning | kopyahe dèn sêbrot malih |[7] Ki Jurudoh langkung nêpsu | dene kathah sêbrotan | Ki Jurudoh muring-muring | duk sêmana Jurudoh andarbe akal ||

16. dipun pulas gundhulira | ing ênjêt kêlawan kunir | sarta lawan angus lênga | samar tan ana udani | dèn nyana kopyah yêkti | nabuh kêtcèr manggut-manggut | pan sarwi asêsumbar | lah payo sêbrotên maning | Ki Jurudoh apan dadi gagujêngan ||

17. nulya ngantuk arenggotan | dèn arah dèn sêbrot malih | raine malah kalênggak | kopyahe pan nora kêni | Jurudoh asru angling | lah pindhonên kaping têlu | bangsate wong Sêmarang | julike kêpati-pati | dèn ping pata kopyahku [ko...]

--- [f. 79v] ---

[...pyahku] măngsa kênaa ||

18. sira Ki Menak Pêrsănta | kêlangkung panas kang ati | Ki Jurudoh langak-langak | nantang akèn nyêbrot malih | ya ta wau dèn incih | Jurudoh anulya ngantuk | apan ta arenggotan | Jurudoh pêngantuknèki | Ki Pêrsănta anulya wau prayitna ||

19. dipun thuthuk gundhulira | jumbul nulya ngantuk malih | dhangak-dhangak rarenggotan | anulya dèn thuthuk malih | angantuk-ngantuk dèn thuthuk |[8] maring Ki Pêrsănta iku | wau ta kagèt punika |[9] Jurudoh kaku kang ati | nulya niba anangis agagulungan ||

20. kang mulat padha alatah | sira Wasi Jayèngrêsmi | Ki Undhakan Narawăngsa | wau dènira aringgit | kang mulat sami brangti | akathah bêbanyolipun | kang tansah sinêmonan | amung Dèwi Sêkartaji | dadya merang mantuk [ma...]

--- [f. 80r] ---

[...ntuk] marang dalêm pura ||

21. Panji pan kantun priyăngga | tansah ngoyok-oyok kêlir | yayi Kuda Narawăngsa | pan ingsun arsa udani | Sarak kêlawan Panji | payo wêdalêna gupuh | lan malih arsa wikan | babare Kirona Panji | anauri Wasi Kuda Narawăngsa ||

22. lah ta Panji sabarêna | pan durung mangsane ugi | babare Căndrakirona | babare Sarak lan Panji |

[Ilustrasi:] Kuda Narawăngsa. Panji.
[Redaksi: Kuda Narawangsa berbincang-bincang dengan Raden Panji.]

--- [f. 80v] ---

pan mêngko lingsir wêngi | sayêktine wêtunipun | Panji sira mênênga | lah aja ngandhêk-andhêgi[10] | wong awayang bingung olihku carita ||

23. ya ta Radèn Kasatriyan | kang rayi dipun parani | wau dènira awayang | Sang Panji ngandika aris | dhuh ariningsun gusti | Ki Wasi Anjayèngsantun | mung sira ariningwang | pan ingsun arsa udani | yayi wasi babare Kirananira ||

24. Sang Panji tansah ngrarêpa | Ki Wasi Anjayèngrêsmi | sêmana arsa ingaras | mengo sarwi anginggati | Ki Wasi Jayèngrêsmi | asru dènira amuwus | Panji aja sumbrana | pan ingsun dudu pawèstri | sira aras manira măngsa gêlêma ||

25. tur mêngko kapêradangan | ingsun suduk sira mati | dhasar kêrisku tinatah | mandine kêpati-pati | mujar Rahadèn Panji | adhuh mirah ariningsun | gusti

--- [f. 81r] ---

iya pun kakang | apan ta arsa udani | ing babare lah yayi Kirananira ||

26. Wasi Kuda Narawăngsa | tansah amicorèng galih | kayaparan polah ingwang | dene ta mangke Si Panji | karsane anêmêni | angukih Kirananipun | dadi apa wak ingwang | yèn pinêksa mring Si Panji | dadi apa babar anèng ing wayangan ||

27. katok uga awak-awak ingwang |[11] mêmancah wong laki rabi | mendah ta ucaping jalma | baya sun pilaur mati | dèn ucap padha jalmi | baya ingsun plaur lampus | wirang padhaning jalma | yèn kêlakon awak mami | kêlakona babar anèng ing wayangan ||

28. Wasi Kuda Narawăngsa | wuwuse arum amanis | lah Panji ingsun karipan | wayahira wis awêngi | ingsun kaliwat arip | apan ta arsa aturu | sayêkti benjang-enjang |

--- [f. 81v] ---

ingsun tutugêne malih | pêsthi uga babare Căndrakirona ||

29. iya Panji bangun enjang | babare Kirona mami | lah Panji sira muliha | rabimu Si Sêkartaji | dangu dènnya ngantèni | lah iya si gajah abuh | mênawa banjur mêta | lah ta payo padha mulih | wis lêbaran sayêkti ing benjang-enjang ||

30. sun tutugêne awayang | panggihe Sarak lan Panji | bangun esuk nuli babar | lah ta payo padha mulih | ya ta Rahadèn Panji | alon dènira amuwus | lah iya ariningwang | yayi Wasi Jayèngrêsmi | padha mulih manira yayi karipan ||

31. nanging yayi benjang-enjang | sira tutugêna maning | manira pan arsa wikan | babare Kinona[12] Panji | Ki Wasi Jayèngrêsmi | alon dènira amuwus | ya Panji sabarêna | manira arsa aguling | rajaputra alon wijiling wêtcona ||

--- [f. 82r] ---

19. Mijil

1. lah ta payo yayi padha mulih | langkung arip ingong | nanging poma benjang enjang bae | tutukêna gènira aringgit | ya ta Radèn Panji | manjing ing kêtdhatun ||

2. atanapi Wasi Jayèngrêsmi | wus sami makuwon | ingkang nonton padha bubar kabèh | miwah para kadehane Panji | sêdaya wus mulih | mring pakuwonipun ||

3. kang kocapa sira Radèn Panji | ingkang angêtdhaton | datan pêgat angungrum garwane | Kusuma Yu Dèwi Sêkartaji | sangêt gènnya runtik | wau marang kakung ||

4. ingkang dadi runtike sang dèwi | gènira nênonton | datan pêgat pinoyokan bae | milanipun Sêkartaji runtik | ya ta Radèn Panji | tan pêgat angimur ||

5. nulya lênjar[13] manahe sang dèwi |

--- [f. 82v] ---

rinêpa sang sinom | kawarnaa Sang Panji ta mangke | sampun sare jalu lawan èstri | ya ta kang kawarni | sira sang abagus ||

6. ya ta sira Wasi Jayèngrêsmi | ingkang winiraos | sêsarean tunggal lan arine | ingkang aran Dèwi Ragilkuning | pan sampun aguling | pungkur dalêm kidul ||

7. pukul tiga wayahe kang wêngi | pan wus sidhêm kayon | pan wong dalêm sami turu |[14] miwah sira Dèwi Ragilkuning | pan sampun aguling | kusumaning ayu ||

8. pan tumurun Wasi Jayèngrêsmi | pan sarwi miraos | lah karia ariningsun anggèr | Ragilkuning sira ari mami | karia ta gusti | pun kakang anglangut ||

9. witning ingsun yayi Ragilkuning | bangêt trisnaningong | marang sira alah kaya priye | sampun prapta lêlakone yayi | iya awak mami | karia wong ayu ||

10. ingsun yayi arsa majang sari | awona [awo...]

--- [f. 83r] ---

[...na] anglamong | aja takon marang ingong anggèr | apan ingsun anèng ing wanadri | adhuh ari mami | karia wong ayu ||

11. wus tumurun Wasi Jayèngrêsmi | sangking ing pakuwon | mêdal lawang pêpungkuran mangke | apan anjog anèng taman sari | tan ana udani | wayah lingsir dalu ||

12. ya ta sira Wasi Jayèngrêsmi | sangking ing pakuwon | anèng pandhansurat ing pêrnahe | pan ing kono gènnya salin warni | Dèwi Sêkartaji | ruwat rupa jalu ||

13. sampun warni Dèwi Sêkartaji | warnane sang anom | nanging sang dyah asangêt wirange | yèn muliha anèng ing Kadhiri | utawane malih | mantuk ing kêtdhatun ||

14. upamane kaya awak mami | babar nèng kêtdhaton | mendah dene baya pocapane | amêmancah ing wong laki rabi | baya awak mami | bangêt wirang ingsun ||

--- [f. 83v] ---

15. ya ta sira Dèwi Sêkartaji | sang liring kêtdhaton | wus angambil Pandhansurat mangke | pan tinulis ing kênaka singgih | jawabe kang tulis | sun wikan ing wuyung ||

20. Asmaradana

1. Ki Wasi Anjayèngrêsmi | Ki Undhakan Narawăngsa | lah ta ika sêtjatine | Sêkartaji ingkang nyata | mulane Kasatriyan | manira pan angsung wêruh | yèn trisna sira nusula ||

2. ya ta Dèwi Sêkartaji | pêparab Citralangênan | wus kèngsêr sangking pêrnahe | busona sami tinilar | anèng ing pandhansurat | mangkana ingkang winuwus | kocapa Dèwi Onêngan ||

3. sang rêtna wau ngalilir | kagèt kadange tan ana | Ni Ragilkuning ta mangko | Wasi Kuda Narawăngsa | anulya ingulatan | anèng ing pêpungkuran wau |[15] ki wasi pan nora nana ||

4. pasêkaran dèn ulati | ki wasi pan nora [no...]

--- [f. 84r] ---

[...ra] nana | Ni Ragilkuning ta mangko | arsa matur mring kang raka | rajaputra Jênggala | manjing pêsareanipun | Sang Panji mêksih anendra ||

5. ingoyok padane kalih | lah kakang dika wungua | ari panduka ing mangke | kakang Kuda Narawăngsa | kakang pan nora nana | Radèn Panji kagèt wungu | ya ta nuli angandika ||

6. sira yayi Ragilkuning | yayi apa gawenira | sira anggugah maringong | apa yayi gawenira | matur Dèwi Onêngan | wau marang kadangipun | kawula atur uninga ||

7. kakang Wasi Jayèngrêsmi | lah ta inggih nora nana | kula tan wikan parane | kakang Kuda Narawăngsa | dene ta nora nana | Rahadèn Panji amuwus | yayi mênawa têtoya ||

8. marang ing bèji ta yayi | matur Ni Dèwi Onêngan | atur kawula wiyose | apan ta nora nana [na...]

--- [f. 84v] ---

[...na] |[16] sampun kula pariksa | Sang Panji alon amuwus | mênawa mring pêtamanan ||

9. matur Dèwi Ragilkuning | pêtamanan nora nana | kawula ulati kabèh | ya ta sang raja pinutra | nulya mêdal ing jaba | para kadeyan sêdarum | apan sami ingandikan ||

10. munggèng ngarsane Sang Panji | Ki Punta lawan Kêrtala | Ki Pêrmadi nèng ngarsane | mujar Radèn Kasatriyan | lah padha ulatana | yayi wasi dèn katêmu | anèng ing jro pêtamanan ||

11. sandika ature singgih | Punta kêlawan Kêrtala | anulya kesah ta mangko | angoyak ing pêtamanan | miwah raja pinutra | angulati arinipun | Wasi Kuda Narawăngsa ||

12. ing taman dipun ulati | kêlayan raja pinutra | Ki Pêrsănta lan Jurudoh | cêlak-cêluk anèng taman | ingkang para kadeyan [ka...]

--- [f. 85r] ---

[...deyan] | ya ta Radèn Marabangun | kèndêl anèng pandhansurat ||

13. sarwi wau aningali | busanane arinira | pan sarwi tinilar kabèh | anèng sore pandhansurat | nulya wau tumingal | sira Radèn Marabangun | saluhure pandhansurat ||

14. busananira kang rayi | wau tinumpangan layang | anulya winaca mangko | marang Radèn Kasatriyan [Kasatri...]

[Ilustrasi:] Bancak. Dhayok. Panji.
[Redaksi: Raden Panji sedang membaca surat, Bancak dan Dayok duduk dihadapannya.]

--- [f. 85v] ---

[...yan] | ungêle wus kadhadha | ingkang mindha warna kakung | èstu Ni Căndrakirona ||

15. ya ta sira Radèn Panji | sampunira maos sêrat | sumaput wau panone | niba anuli kantaka | Rahadèn Kasatriyan | purwa duksena tan emut | rajaputra ing Jênggala ||

16. Ni Ragilkuning anangis | nungkêmi padane raka | Ki Pêrsănta lan Jurudoh | kalihe sami karuna | galolo tangisira | anangisi gustinipun | Sang Panji mêksih kantaka ||

17. ya ta Radèn Wukirsari | kalih Radèn Carangwaspa | kalih sumungkêm padane | alara dènnya karuna | pangeran awungua | dhuh pangeran sanak ingsun | lah apa karane baya ||

18. para kadeyan wus prapti | Punta kêlawan Kêrtala | padha nungkêmi padane | ya ta sira Menak Punta | nora bisa [bi...]

--- [f. 86r] ---

[...sa] karuna | dipun têbah jajanipun | hèh Panji sira wungua ||

19. ya ta sira Radèn Panji | wêtara tigang pandurat | anulya nglilir Rahadèn | Panji gènira kantaka | radèn sarwi sêsambat | sira Radèn Marabangun | asambat Citralangênan ||

20. adhuh mirah ari mami | marang ngêndi paranira | sira antènana ingong | panggene ta awak ingwang | lah yayi sira tilar | ingsun kari kawlasayun | amung sira jiwaningwang ||

21. ya ta Dèwi Ragilkuning | alon wau aturira | dhuh pangeran sanak ingong | pangeran dika èngêta | sampun asalah cipta | Sang Panji pan sampun emut | wau gènira kantaka ||

22. ya ta sira Radèn Panji | alon wau angandika | marang kadang kadehane | hèh sagunge sanak ingwang |

--- [f. 86v] ---

pa sira padha trisna | iya marang awak ingsun | manira pan arsa kesah ||

23. ingsun arsa tilar puri | ngulati Citralangênan | para kadang kadeyane | sêdaya ature padha | inggih awak kawula | pêtjah gêsang kula tumut | pangeran dhatêng panduka ||

24. malih ngandika Sang Panji | Pêrmadi Punta Kêrtala | padha sira ingsun kongkon | padha sira ngupayaa | banthèng sungu kêncona | kang angrusak taman santun | lah iku sira cêkêla ||

25. măngsa bodhoa sirèki | kadeyan matur sandika | têtiga pan awotsinom | Punta kêlawan Kêrtala | Pêrmadi munggèng ngarsa | anjujuk anèng kêtdhatun | kocapa kang anèng pura ||

26. Rêtna Dèwi Wadalwardi | sawungunira anendra | pêpungun ika manahe | dene wau ingkang raka | Panji pan nora nana | atakèn mring

--- [f. 87r] ---

para babu | sêdaya pan nora wikan ||

27. ya ta Dèwi Wadalwardi | manahe èsmu karuna | kêsaru ika praptane | para kadeyan têtiga | Pêrmadi munggèng ngarsa | Wadalwardi asru muwus | Pêrmadi kinongkon apa ||

28. kakang brangus anèng ngêndi | Pêrmadi alon aturnya | inggih kawula kinongkon | dhumatêng raka panduka | anèng ing pêtamanan | panduka kinèn anusul | lah ta sampun kêlayatan ||

29. agupuh Ni Sêkartaji | anulya mundhut jêmpana | gugup-gugup ing polahe | ya ta anitih jêmpana | Sêkartaji asuka | angucap cara Mêlayu | marang kang mikul jêmpana ||

30. apan sarwi malangkêrik | kaya jiprul ing Sumarang | Sêkartaji sêpolahe | gabêr-gabêr sarwi ngucap | lêkas jalan binatang | lêkas saya mau [ma...]

--- [f. 87v] ---

[...u] tau | di kêbon têmpatnya tuwan ||

31. pan kaya wong mêmayangi | sira Ni Rêtna Cindhaga | anèng jro jêmpona mangko | binêkta marang ing wona | lawan para kadeyan | Punta Kartala amuwus | wau marang kadangira ||

32. lah uwis sêdhênge iki | Pêrmadi lah lèrènana | sun rasakne tangan ingong | kaliwat panas kang manah | Pêrmadi wuwusira | dèn sabar ing ngarêp iku | akiwa pêrnahe kana ||

33. Rêtna Dèwi Wadalwardi | asru dènira ngandika | hèh Pêrmadi dilêlojèh | lah êndi pêrnahe baya | kakang brangus ing taman | langkung kangên awak ingsun | dene suwe nora prapta ||

34. Pêrmadi ika nauri | mêngko thithik kono prapta | lah ta iya ngarêp kono | pêrnahe raja pinutra | ya ta nuli lumampah | Ki Punta abêkah-bêkuh | angajak [ang...]

--- [f. 88r] ---

[...ajak] yuda kênaka ||

21. Pangkur

1. Ni Wadalwardi angucap | ingsun iki arsa gawa mring ngêndi | payo têmokêna gupuh | iya marang si kakang | kakang brangus anèng ngêndi pêrnahipun | payo ingsun panggihêna | kêlayan si kakang Panji ||

2. Pêrmadi asru ngandika | hèh mêtua lah sira Wadalwardi | iki uga pêrnahipun | ênggone lakinira | Menak Punta nulya kinêjepan wau | ya ta sira Menak Punta | bramatyanira tan sipi ||

3. sira Ni Rara Cindhaga | nulya mêdal sangking jêmpona aglis | dipun candhak rikmanipun | Ki Punta lan Kêrtala | kalih pisan apan ta sami anggêrgut | Ni Wadalwardi karuna | sosote apan durwili ||

4. si dikêpruk si dilabrak | si dipanjêr ditumbak didhadhuwing [didhadhu...]

--- [f. 88v] ---

[...wing] | sira kapakêna ingsun | ujarmu mangke ingwang | tinimbalan iya marang kakang brangus | mangko sira asikara | iya marang awak mami ||

5. yèn kakang brangus wêruha | pêsthi sira dèn tugêl gulunèki | Ki Pêrmadi asru muwus | aja atakon dosa | ingkang akon amatèni ing sirèku | rajaputra ing Jênggala | hèh sira ta Wadalwardi [Wadalwar...]

[Ilustrasi:] Cindhaga. Pêrmadi. Kartala.
[Redaksi: Dewi Cindaga dihukum dan akan dibunuh oleh Permadi dan Kartala.]

--- [f. 89r] ---

[...di] ||

6. luwih gêtdhe dosanira | dene sira mangke anyidra rêsmi | têka ngrusak pagêr ayu | ngaku Căndrakirona | adol noma sira bisa ngaku-aku | mangko sira rasakêna | sun pilara sira dhingin ||

7. ya ta amicorèng nala | sira wau Ni Rara Wadalwardi | nora lidok ujar ingsun | atiku nora salah | baya iki kêtthèk[17] Gunung asu Gunung | ingkang mêruhkên maringwang | si dipanjêr si didhahing ||

8. Ni Wadalwardi sêmana | dèn lêlarak sarwi dipun gêbugi | anangis agêro-gêro |[18] asambat ibu rama | Menak Punta Kêrtala ika anjagur | ambithi sarwi anêndhang | Ki Pêrmadi ingkang jênggit ||

9. Ni Wadalwardi karuna | sêsambate dhuh lae aku mati | adhuh biyang

--- [f. 89v] ---

jaluk tulung | buyut canggah tulungana |[19] adhuh bapa biyang kaki jaluk tulung | manira pan nora dosa | aku iki dèn patèni ||

10. apan aku nora dosa | lah panggene arsa dipun patèni | Menak Punta asru muwus | sundêl sira kêparat | lonthe tuwa sundêl jalang babi buntung | nganggo sira takon dosa | dosamu anyidra rêsmi ||

11. baya sira edan gila | mêngko uga bandhamu sun irisi | sun kêlèti babokongmu | sun êdol mring Pêcinan | Wadalwardi gabêr-gabêr tangisipun | dinulu pan kaya warak | sêsambate aku mati ||

12. angur nuli patènana | awak ingsun aja dêdawa sakit | Ki Pêrmadi pan sumaur | yèn ingsun patènana | apês [a...]

--- [f. 90r] ---

[...pês] sasat ingsun dhêmên ing sirèku | yèn rupanira ayua | pêsthi gêlêm sun matèni ||

13. dene rupanira ala | kaya babi têka bisa ngapusi | angaku-aku wong ayu | kala anèng ing pura | masang angkuh kaya bojone kumêndur | mangke uga rasakêna | wong angaku Sêkartaji ||

14. ya ta Ni Rêtna Cindhaga | dèn lêlarak sarwi dèn gêbugi |[20] dhasare lir gajah abuh | dèn larak dèn gulandhang | Ni Cindhaga tangise saya anggêro |[21] pan asambat kaki dewa | age tulungana mami ||

15. pêsthi mata aku uga | lamun nora dewa ingkang nulungi | mangkana ingkang winuwus | dewane Ni Cindhaga | akêkasih Yyang Pulunggona puniku | sira Sang Yyang Pulunggona | kang momong Ni Wadalwardi ||

16. ya

--- [f. 90v] ---

ta anèng awang-awang | Yyang Bêtthara Pulunggona ningali | marang pamomonganipun | apan ta pinilara | anèng wona dèn gawe satêngah lampus | mujar Sang Yyang Pulunggona | dhuh anggèr momongan mami ||

17. mangkana Rêtna Cindhaga | gêro-gêro wau gènira nangis | Ki Punta anarik dhuwung | lawan Menak Kêrtala | Ki Pêrmadi apan sami narik dhuwung | karsane Rêtna Cindhaga | kinarya jajalan kêris ||

18. sarêng arsa pinêrjaya | dipun rêbut Ni Rêtna Wadalwardi | wau marang dewanipun | Bêtthara Pulunggona | Wadalwardi ilang sangking astanipun | binêkta Yyang Pulunggona | Rêtna Dèwi Wadalwardi ||

19. ya ta Ki Menak Kêrtala | Menak Punta lawan Menak Pêrmadi | têtiga sami gagêtun | dene Rêtna Cindhaga | ilangira apan nora nana wêruh | musna sangking ngastanira |

--- [f. 91r] ---

binêkta mring dewanèki ||

20. têtiga sami anggona | ya ta kondur wau sangking wanadri | arsa matur mring sang bagus | Rajaputra Jênggala | apan mêksih kèndêl anèng taman santun | Ki Punta lawan Kêrtala | Pêrmadi pan sami prapti ||

21. katiga pan sami nêmbah | angandika alon Rahadèn Panji | kayaparan wartanipun | kakang sira ngong duta | atur sêmbah Pêrmadi lawan sang bagus | sêdaya ngaturkên tiwas | angaturkên pati urip ||

22. inggih Sang Rêtna Cindhaga | dupi arsa pangeran ngong patèni | musna sangking asta ulun | kados sinêndhal dewa | Wadalwardi tan kantênan purugipun | ya ta Radèn Kasatriyan | angungun sajroning galih ||

23. myarsa ature kadeyan | Wadalwardi musna datan kaèksi | Sang Panji aris amuwus | sagunge sanak [sana...]

--- [f. 91v] ---

[...k] ingwang | sapa trisna iya marang awak ingsun | manira pan arsa lunga | ngulati marganing pati ||

24. sagunge para kadeyan | aturipun pan botên wagêt kari | pêtjah gêsang kula tumut | dhatêng kanjêng pangeran | sêparane kawula tan wagêt kantun | sira Radèn Kasatriyan | apan sampun tilar puri ||

25. Sang Prabu Jênggala myarsa | yèn kang putra lolos sangking ing puri | sang nata kêlangkung ngungun | sang prabu ing Jênggala | angandika marang kyana patih wau | lah kakang Kudanawarsa | sêkathahe wadya mami ||

26. sêdaya sira sêbara | angulati marang sira Ki Panji | mênawa lamun katêmu | lah kakang anak ingwang | pan sandika kyana patih aturipun | sigra angundhangi bala | sagunge kang wadya alit ||

27. wadyabala ing Jênggala [Jêng...]

--- [f. 92r] ---

[...gala] | pan sinêbar ngulati Radèn Panji | nêngêna wau sang prabu | ingkang lagya sungkawa | kang kocapa Sang Panji lagya lumaku | ingiring para kadeyan | manjing satêngah wanadri ||

28. tanpa dhahar lawan nendra | siyang dalu wau gènnya lumaris | tan liyan sinêdyèng kalbu | amung Citralangênan | kang sinambat dhatêng sira sang abagus | dhuh gusti Citralangênan | yayi antènana mami ||

29. marang ngêndi ariningwang | adhuh gusti mirah ingsun wong kuning | kaningaya ariningsun | lunga nora pêpoyan | apa baya ingkang dadi cacatipun | dhuh ingsun angur matia | cabar têmên marang rabi ||

30. yèn gusti nora kapêtdhak | suka ingsun matia ing wanadri | adêlap ingsun tumuwuh | Panji angur matia | dèn undhaa banthèng ingkang galak ingsun [ing...]

--- [f. 92v] ---

[...sun] | dèn tubruka sima ingwang | dèn sarapa sarpa mandi ||

31. sagunge para kadeyan | sami matur marang Rahadèn Panji | suka lila awak ingsun | angur adunên aprang | bêtdhah[22] kutha amboyongi putri ayu | ya ta Radèn Kasatriyan | wus manjing dhatêng wanadri ||

32. cinatur satêngah wona | ana banthèng agênge gagilani | andaka panggenanipun | ana ing caturdhêndha | dhêndha dalan catur papat têgêsipun | anèng dalan pêrapatan | andaka kêlangkung julik ||

33. tan kêna ningali jalma | dipun sêrot jalma kathah kang mati | akathah têtiyang lampus | banthèng matèni dalan | malah pêtjah marga pêrapatan wau | tan ana sujalma liwat | ingkang marga malah mati ||

34. karya sudhung kang andaka | ing garumbul panggonaning

--- [f. 93r] ---

kang lungit | yèn mambu jalma ambêkus | jênggirat nuli mêdal | pan anyêrot marang jalma kang lumaku | sarwi gêtjuk-gêtjuk[23] lêmah | polahe datan ngunduri ||

22. Durma

1. kang kocapa sira sang raja pinutra | lampahe sampun prapti | pêrnahe andaka | anèng ing caturdhêndha | andaka sigra marani | lajêng tumingal | kêlamun ana jalmi ||

2. katingalan ingkang jalma katingalan | pan kathah rowangnèki | ya ta kang andaka | mulat jalma akathah | ambêkus jênggirat nuli | anggêtjuk kisma | ambêkus syaranèki ||

3. ri sêksana andaka anyêrêk ika | nyêrot kadeyan sami | nuju Wukirsêkar | binuru wus prayitna | banthèng sigra marêpêki | sigra cinandhak | sungune dèn cêkêli ||

4. tinêmpiling [tinê...]

--- [f. 93v] ---

[...mpiling] sirahe ingkang andaka | mring Radèn Wukirsari | andaka tan obah | kêlangkung dènnya panggah | sabêne Dyan Wukirsari | yèn nabok ika | banthèng sapisan mati ||

5. dipun undha Rahadèn Wukirkusuma | nèng nginggil sungunèki | ingulukkên wiyat | mumbul kadya kitiran | sira Radèn Wukirsari | muluk ing tawang | atêbah tibanèki ||

6. ya ta măngsa uripa ing tingalira | Rahadèn Wukirsari | tangi pan lumajar | lumayu mring gènira | wurine Rahadèn Panji | napasnya ilang | Carangwaspa ningali ||

7. gya sinêrot dene andaka punika | cinandhak sungunèki | binithi êndhasnya | mring Radèn Lêmpungkaras | lamun bithi kêbo singgih | muncrat palastra | mung mangke datan mati ||

8. punang banthèng [ba...]

--- [f. 94r] ---

[...nthèng] apan ta saya gambira | ingundha sang apêkik | munggèng sungunira | ingumbulakên sigra | mêsat têbih tibanèki | Dyan Carangwaspa | tangi lumayu gêndring ||

9. apan ngungsi ênggone raja pinutra | ya ta Ki Punta aglis | kêlangkung bramatya | gya ngêmbari andaka | pan karo asta pribadi | Ki Menak Punta | andaka mapak wani ||

10. gya ingundha Ki Punta datan [data...]

[Ilustrasi:] Banthèng. Andaga.
[Redaksi: Andaga melawan banteng di hutan.]

--- [f. 94v] ---

[...n] tumama | gumadul kulitnèki | tan busik wulunya | Punta langkung dikjaya | kang banthèng cinandhak wani | binithi sigra | mukanya kang dèn bithi ||

11. kang andaka kêlangkung prawiranira | apan ta nora busik | Ki Punta atiba | nadyan padha prawira | manungsa lan banthèng singgih | kaot rosanya | lawan banthèng puniki ||

12. ya ta sira Ki Menak Punta kasoran | nglêmpuruk dèn ulèni | mungsuh dede soma | ya ta Menak Kêrtala | gya tulung tumandang aglis | sinêrot sigra | banthèng cinandhak aglis ||

13. sungunipun cinandhak ing asta kiwa | binithi mukanèki | kumêpruk syaranya | banthèng datan tumama | Ki Menak Kêrtala singgih | yèn nabok mesa | pan mawur sirahnèki ||

14. mangke datan tumama saya gambira | Menak Kêrtala nênggih | ingundha [ingu...]

--- [f. 95r] ---

[...ndha] andaka | Kalang kaplèsèt tiba | Ki Menak Kêrtala singgih | tangi lumajar | amêmêt playunèki ||

15. Ki Pêrmadi apan ta sampun prayitna | narik curiga aglis | sinêrot andaka | sarêng arsa ingundha | malumpat wau angèri | ginoco inggal | saprandene tan busik ||

16. Ki Pêrmadi apan sangêt panggoconya | ingundha Ki Pêrmadi | bontit tibanira | tangi apan lumajar | angungsi mring Radyan Panji | para kadeyan | karuna aturnèki ||

17. pra kadeyan angajak lumayu inggal | Dyan Panji muwus aris | padha lumayua | dene mêmirang dewa | putra ing Jênggala mami | ajrih andaka | angur inggala mati ||

18. apan sira kabèh padha sumingkira | dimèkne banthèng prapti | anyêrot manira | sun tadhahane baya |

--- [f. 95v] ---

asuka ingsun amati | dèn undha daka | rajaputra ing Kêling ||

19. apan sampun angagêm punang sênjata | aran Sarutamèki | agême dyan putra | sêmana kang andaka | gibrah-gibrah nrajang wani | nyêrot dyan putra | Panji prayitnèng wèsthi ||

20. ya ta wau kang andaka gya nêrajang | dèn lêpasi jêmparing | dèn arah pathaknya | ampuhe kang jatmaka | sangking landhêpe jêmparing | kumêprak munya | andaka niba aglis ||

21. samya tulung kadeyan tumandang inggal | sinêrot banthèng aglis | pan sami lumajar | sagung para kadeyan | prasamya kawus ing galih | para kadeyan | ya ta Rahadèn Panji ||

22. ri sêksana amênthang malih jatmaka | lumêpas kadya thathit | banthèng anêrajang | sirahnya ingkang kêna | kumêplak [kumêpla...]

--- [f. 96r] ---

[...k] kinging jêmparing | banthèng aniba | pan lajêng bêbanyaki ||

23. pan adangu andaka lajêng palastra | kunarpanira singgih | apan lajêng musna | nèng ngarsane dyan putra | mêngkana Rahadèn Panji | gêtun kang manah | icale banthèng singgih ||

24. kawarnaa sagung kadeyan sêdaya | prapta ngarsane Panji | ya ta rajaputra | alon ing wuwusira | hèh sagunge sanak mami | payo lumampah | sêparan-parannèki ||

25. pra kadeyan ature dhatêng sandika | miwah Dyan Wukirsari | lawan Carangwaspa | Dyan Panji wus lumampah | Jurudoh Pêrsănta ngiring | anèng ing wuntat | anêmbang găndasuli ||

23. Asmaradana

1. nêngêna datan winarni | ingkang lagya alumampah | gêntia kang winiraos | sang prabu ing tanah sabrang | Kêlona Sowandona | dhingin [dhing...]

--- [f. 96v] ---

[...in] ingkang ngêluruk |[24] marang nêgari Jênggala ||

2. kawon gènira ajurit | mêngsah putra ing Jênggala | dene arine sang katong | Sang Kêlona Wanèngbaya | pêtjah wontên Jênggala | milanira sang aprabu | lumayu ngungsi ing wona ||

3. ing mangke sri narapati | Sang Kêlona Sowandona | sampun alaju lampahe | arsa bêdhah ing Ngurawan | sampun angêpung kitha | mêsanggrahan sang aprabu | anèng sajawining kitha ||

4. ing mangke sri narapati | apan miyos siniwaka | anèng têratak rambate | ingkang rayi munggèng ngarsa | Kêlona Tunjungseta | sakèhe para tumênggung | pra mantri andhèr ing ngarsa ||

5. sagunge para bopati | samya andhèr munggèng ngarsa | ting pêrngagah busanane | sang nata eca sineba | ya ta ningali teja | ya ta kang

--- [f. 97r] ---

cahya sumunu | wau ta kang punang teja ||

6. sang nata ngandika aris | mara wau arinira | mara pariksanên age | lah êndi ênggone uga | kang teja nyatakêna | apa ta rupane iku | manira pan arsa wikan ||

7. ya ta nulya atur bêkti | Ki Kêlona Tunjungseta | para raja ngiring kabèh | budhal sangking ing pêseban | bala ing tanah sabrang | arsa mêspadakên[25] iku | pêrnahe kang punang teja ||

8. wus manjing anèng wanadri | tinurut pêrnahe teja | dupi prapta antarane | wus cakêt kang punang teja | kinêjepakên ilang | punggawa sabrang gagêtun | sêdaya kari anggona ||

9. ya ta ingkang wadya mantri | sami sinêbar sêdaya | ngulati teja pêrnahe | ya ta wau cinarita | ingkang amawa teja |

--- [f. 97v] ---

nênggih kusumaning ayu | Ni Dèwi Citralangênan ||

10. jatine Ni Sêkartaji | ingkang lagya bêntur tapa | anèng têngah wona mangko | sira Ni Citralangênan | agung bantêr tapanya | mulane kusuma ayu | apan ta ambêntur tapa ||

11. mêngkana sarêng ningali | wadyabala tanah sabrang | wanodya ayu kinaot | dipun nyana wong andaka | pêpara anèng wona | wantune wong sabrang iku | dhasar lami angumbara ||

12. mangke ningali pawèstri | anèng satêngahing wona | kêlangkung ayu warnane | wong sabrang pating tarunjang | sêdyanira ngêrbuta | kanan kèri pan anubruk | tubruk-tinubruk pan samya ||

13. wong sabrang pating gulinting | apan sami kêna tulah | sêdaya pating kêlèsèt | wênèh ngadêk wayangannya | sumingêp kalesetdan[26] | ana ingkang anglêmpuruk [anglêm...]

--- [f. 98r] ---

[...puruk] | ana ingkang jumpalikan ||

14. ana ingkang mutah gêtih | ana ingkang mutah tenja | ana ingkang mutah cècèk | ana kang mutah rampêla | ana kang mutah limpa | ana ingkang mutah usus | ana amutah kuwaya ||

15. tan kêna dipun pêrpêki | kusuma kang bêntur tapa | kêlangkung gêtdhe tulahe | nulya katur gustinira | Kêlona Tunjungseta | asru dènira amuwus | mêngko sira sumingkira ||

16. ingsun dhewe kang mêrpêki | aja na pating gureyak | mêngko ingsun pariksane | Ki Kêlona Tunjungseta | sigra marêk sêksana | marang kusumaning ayu | Ni Dèwi Citralangênan ||

17. angadêk pan nora angling | Ni Dèwi Citralangênan | pan nora ajrih manahe | ningali jalma akathah | Kêlona Tunjungseta | langkung ajrih

--- [f. 98v] ---

manahipun | mindhik-mindhik awotsêkar ||

18. luputa ing tulak sarik | ratu mas awak kawula | arsa matur mring sang sinom | lan malih inggih kawula | ratu mas atêtanya | dhumatêng sang liring santun | ing pundi ingkang pinăngka ||

19. lawan kang sinambat ing sih | kawula pan arsa tanya | inggih dhumatêng sang sinom | mujar Ni Citralangênan | ingsun tan darbe omah | saênggon-ênggon dumunung | aran Ni Citralangênan ||

20. ya ta matur awotsari | Sang Kêlona Tunjungseta | atur kawula wiyose | ratu mas dhatêng panduka | lamun wong ayu karsa | pan kawula bêta mantuk | sun caosakên sang nata ||

21. sang aprabu tanah kawis | Sang Kêlona Sowandona | ratu prawirèng palugon | ing sabrang tan ana sama |

--- [f. 99r] ---

ratu asugih bala | lamun panduka sang ayu | katura panduka nata ||

22. mendah bungahe sang aji | puruna botên puruna | kawula bêta sang sinom | mujar Ni Citralangênan | sênadyan ingsun katura |[27] ya ta kusumaning ayu | Ni Dèwi Citralangênan ||

23. ya ta amicorèng galih | osiking manah mangkana | upamane awak ingong | rosa sapira wanodya | lamun pinaripêksa | pan iku araning ratu | agung ingkang wadyabala ||

24. angur sun mèlua ugi | tan dadi runtiking nala | sun ecanane manahe | sang prabu ing tanah sabrang | Kêlona Sowandona | ya ta ngandika sang ayu | lah iya lamun mangkana ||

25. arsa anggawa mring mami | nanging ta pênjaluk ingwang | lamun mangke sang akatong | andarbe karsa mangkana | nanging dèn [dè...]

--- [f. 99v] ---

[...n] sabar uga | anadene awak ingsun | pan lagya amangun tapa ||

26. apan mangke awak mami | nora kêna pagêpokan | kêlawan ing priya mangko | sêtahun manira tapa | kirang sêparon warsa | alon wau gènnya matur | pun Kêlona Tunjungseta ||

27. sokur bagi ni mas gusti | kawula ingkang matura | inggih dhumatêng sang katong | ing

[Ilustrasi:] Tunjungseta. Sekartaji.
[Redaksi: Tunjungseta menghadap Dewi Sekartaji.]

--- [f. 100r] ---

mangke karsa panduka | pêsthi anut sang nata | ing karsanira sang ayu | suwawi kawula bêta ||

28. sang rêtna ngandika aris | iya apa karsanira | ingsun mèlu sira mangko | Sang Kêlona Tunjungseta | ngandika marang bala | hèh sakèhe balaningsun | kabèh dandana jêmpana ||

29. sagunge wadya puniki | wus sami dandan jêmpona | wus cumaos nèng ngarsane | sang rêtna nulya lumampah | wus numpak ing jêmpona | gêntia ingkang winuwus | Rahadèn Malangsumirang ||

30. wus panggih lan Radyan Panji | Rahadyan Malangsumirang | atur kawula wiyose | mila kawula pangeran | malih dadya andaka | dene kawula pukulun | purun marang wong atuwa ||

31. kawula dugal kêpati | dene ta pakaryaningwang | angècu lawan begale | jêng rama kaku manahnya |

--- [f. 100v] ---

kawula sinupatan | mangkana pangucapipun | anak ngong Malangsumirang ||

32. nora kêna ngong tuturi | têka wani marang ingwang | kaya banthèng tênagane | anulya awak kawula | inggih dados andaka | timbalanira sang wiku | anak ngong Malangsumirang ||

33. yèn sira mangke puniki | arsa ruwat rupanira | sira angadhanga mangko | anèng dalan pêrapatan | pêsthi yèn benjang ruwat | nuli radèn awak ingsun | anèng dalan pêrapatan ||

34. ing mangke gusti wak mami | ruwat sangking ing panduka | dhuh pangeran gustiningong | kawula anut ing pêtjah | gusti dhatêng panduka | mila kawula sang bagus | arsa angabdi panduka ||

35. ya ta sira Radèn Panji | langkung gêtun manahira | amiyarsa ing ature | Rahadèn [Rahadè...]

--- [f. 101r] ---

[...n] Malangsumirang | Sang Panji angandika | lah ta iya ariningsun | sira ingsun aku kadang ||

36. balik karsanira yayi | arsa tut wuri maringwang | dene lakunira radèn | tan karuwan kang sun sêdya | anut paraning manah | yèn sira mèlu maringsun | abangêt tarimaningwang ||

37. nanging lakuningsun iki | nora nana kang sun sêdya | sêtjatine awak ingong | arsa angulati garwa | ilang datan karuwan | rahadèn ika umatur | ature lir gula drawa ||

24. Dhandhanggula

1. ya ta matur sarya awotsari | sira wau Dyan Malangsumirang | atur kawula wiyose | pangeran kula tumut | pêjah gêsang kawula gusti | tumut sabaya pêjah | dhatêng sang abagus | nanging ta atur kawula | lamun karsa panduka kula aturi | minggah anèng [a...]

--- [f. 101v] ---

[...nèng] andaka[28] ||

2. marêk dhatêng rama sang palinggih | apan nuwun pitulung sang tapa | jêng rama têrus tingale | raose atiningsun | kados rama sampun udani | dhatêng awak kawula | sarta sang abagus | Rahadèn Panji sêmana | anuruti ing karsanira ta singgih | Radèn Malangsumirang ||

3. angandika alon Radèn Panji | iya payo yayi padha minggah | anèng pêrtapan ta mangko |[29] seba marang sang wiku | apan ingsun arsa udani | marang sang apandhita | radèn awotsantun | sumăngga gusti pangeran | Radèn Panji sêmana nulya lumaris | lawan para kadeyan ||

4. ênêngêna wau kang lumaris | ingkang arsa minggah ing andaka[30] | ya ta gênti winiraos | kocapa sang awiku | kang palênggah anèng ing wukir | pêrtapan Ardi Muncar | sira sang awiku [a...]

--- [f. 102r] ---

[...wiku] | Sang Bêgawan Ciptarasa | sang pandhita wau tingale wus sidik | wikan durung winarah ||

5. milanira wau sang palinggih | apêparab Wiku Ciptarasa | barang dadi saciptane | sagunge kang tumuwuh | sang pandhita wus nguwikani | barang ingkang sinêdya | sang tapa jumurung | èstijrat pandunganira | sang pandhita pasang ciptanira dadi | winênang mring juwata ||

6. apan iku pandhita sêtjati | apan olih jênênge pandhita | apadhang panggrahitane | dhuwur pangawruhipun | sêtjatine prapta ing tokit | sampun angraga sukma | sira sang awiku | tuhu yèn wiku sudikbya | Ciptarasa arasa ingkang sêtjati | ginunggung pra pandhita ||

7. cinarita wau sang palinggih | gya pinarak wau sang pandhita | ya ta anèng panirate | para cantrik nèng ngayun | pan aseba dhatêng sang yogi [yo...]

--- [f. 102v] ---

[...gi] | manguyu lan jêtjanggan[31] | kuncara paputhut | andhèr kang parang sunggatan | sami seba ing ngarsanira sang yogi | Bêgawan Ciptarasa ||

8. lagya eca pagunêman kawis | pan ta sira Wiku Ciptarasa | arum ing pangandikane | marang cêtcantrikipun[32] | lah ing mangke ta putra mami | kaki Malangsumirang | ruwat warnanipun | pulih warnane manungsa | malah ana kanthine ta anak mami | Rajaputra Jênggala ||

9. para endhang sampun dèn prentahi | marang sira sang maha pandhita | kinèn akarya sêgahe | yèn badhe ana tamu | dhayohira sang maha yêkti | Rajaputra Jênggala | kusuma di luhung | mila sagung para endhang | wau kinèn samya padha acêtcawis[33] | badhe kinarya sêgah ||

10. duk sêmona sira sang palinggih | gya tumêdhak sing lênggahanira | sang tapa mêthuk [mê...]

--- [f. 103r] ---

[...thuk] karsane | dhumatêng rajasunu | Radèn Panji marêk tumuli | dhumatêng sang palênggah | prapta munggèng ngayun | pan sarêng ayun-ayunan | rajaputra kêlawan sang apalinggih | ya ta raja pinutra ||

11. sarêng wau arsa angabêkti | gya cinandhak astane rahadyan | adhuh radèn putraningong | sampun-sampun sang bagus | angabêkti dhatêng sang yogi | panduka trah nalendra | pan ratu linuhung | kang amutêr tanah Jawa | Radèn Panji sigra ingaturan nuli | pinarak dhepokira ||

12. sampun prapta ing dhepok tumuli | apan sami atata alênggah | Dyan Panji munggèng ngarsane | Rahadèn Wukirsantun | lawan Carangwaspa nèng ngarsi | Punta lawan Kartala | Pêrmadi tan kantun | andhèr samya munggèng ngarsa | Ki Jurudoh Pêrsănta tansah nèng wuri | ya ta Malangsumirang [Malang...]

--- [f. 103v] ---

[...sumirang] ||

13. atur sêmbah ing rama sang yogi | anungkêmi padane kang rama | pan sarwi lara tangise | ngandika sang awiku | wus mênênga anggèr nak mami | sokur sira waluya | karsane dewa gung | rahadèn sigra tur sêmbah | sang pandhita sigra angandika malih | marang raja pinutra ||

14. adhuh anggèr nyawa putu mami | lah punika sasunggatan ingwang | mugi dèn dhahara radèn | sak [sa...]

[Ilustrasi:] Bêgawan Ciptarasa. Dhayok. Panji. Bancak.
[Redaksi: Raden Panji, Dayok dan Bancak menghadap Begawan Ciptarasa.]

--- [f. 104r] ---

[...k] wontên-wontênipun | bawinira wontên ing wukir | ya ta raja pinutra | aturipun nuwun | sêksana samya dhaharan | sampunira prasamya amucang sami | sampun wradin sêdaya ||

15. angandika malih sang ayogi | adhuh anggèr nyawa putuningwang | pun kaki tambêt wiyose | lawan sinêdyèng kalbu | sapa sintên ingkang wêwangi | matur raja pinutra | kawula pukulun | anênggih putra Jênggala | wasta kula anênggih Rahadèn Panji | dene wingking kawula ||

16. ari kula punika sang pêkik | kang awasta Radèn Lêmpungkaras | Wukirsari sanunggale | nênggih kang tiga wau | kang sawiji Menak Pêrmadi | Punta lawan Kartala | anênggih puniku | kadang kadeyan kawula | lawan malih wulucumbu kula kalih | wasta Menak Pêrsănta ||

17. Sadulumur nênggih kang satunggil | sang

--- [f. 104v] ---

awiku malih angandika | punapa anggèr karsane | marak pun kaki wau | rajaputra umatur aris | măngsa borong panduka | prakawis puniku | lêlakone awak kula | ing tyas lamun sang wiku sampun udani | surasane tyasira ||

18. ya ta mèsêm sira sang palinggih | alon wau dènnya awêtcona | amanis arum dêlinge | dhuh anggèr putuningsun | yèn tan wikan dèrèng ningali | tanpa gawe atapa | dhadhepok ing gunung | angur aja bêgawana | yèn tan tokit ing tapa punika kaki | tanpa gawe nèng arga ||

19. dene karsanira wong asigit | nênggih minggah anèng ing aldaka | arsa atakèn wartane | kêlawan awak ingsun | pêrkawise garwa sang pêkik | kusuma ing Mamênang | musna kala dalu | lolos sangking pagulingan | pan ing

--- [f. 105r] ---

mangke tan kinging dipun ulati | anggèr rayi panduka ||

20. kala mangke Dèwi Sêkartaji | apan lagya kinuncang ing dewa | radèn alêkik ênggène | datan kinging linuru | nanging radèn dhuh gusta[34] mami | pun eyang angsung têtdah[35] | dhatêng gustiningsun | lah panduka lampahana | sangking tuduh kawula punika gusti | andika ngawulaa ||

21. lawan prabu ing Ngurawan gusti | pan ing mangke nêgari Ngurawan | kinêpung mêngsah nak anggèr | ratu prawira agung | ingkang ngêpung Ngurawan gusti | awasta pun Kêlona | Sowandona iku | nalendra ing tanah sabrang | balanira tanpa wilangan sang aji | angêpung ing Ngurawan ||

22. pan ing ngriku margane kêpanggih | garwanira Ni Căndrakirona | kang murca sangking purane | nanging ta sang abagus | jêngandika kula

--- [f. 105v] ---

parabi | amrih samar ing tingal | anamur pandulu | anèng nêgari Ngurawan | pêparaba Panji Angrungdayapati | dene lagya katrisnan ||

23. marang garwa kang sungkawèng galih | pan sêmbada pêparab mêngkana | kêlangkung ing prayogyane | dene rayi sang bagus | Carangwaspa ingong parabi | Undhakan Astradona | dene arinipun | Rahadèn Wukirkusuma | pêparaba Ki Astracapa prayogi | Ki Pêrmadi punika ||

24. pêparaba Maesa Giyanti | anadene Punta lan Kartala | Kêbo Pênggagar arane | kêlawan Macan Gugur | Ki Jurudoh ingong parabi | aran Mega Pangraras | iku aranipun | dene Ki Menak Pêrsănta | pêparaba inggih pun Mêndhung Pangriris | langkung dening prayogya ||

25. Ki Jurudoh latah sarya angling | pêsthi pantês aku aran Mega [Me...]

--- [f. 106r] ---

[...ga] | dakar kawula wiyose | ingkang dadi kêluwung | uyuh dadi udan puniki | anibani wong gaga | endhang padha jêblung | Ki Jurudoh latah-latah | para ajar padha suka aningali | Jurudoh lan Pêrsănta ||

26. Radèn Panji suka ingkang galih | dene angsal duduhe sang tapa | dadya apadhang driyane | mangkana sang abagus | Radèn Panji anuwun pamit | dhatêng sang apandhita | pan sampun lumaku | anèng nêgari Ngurawan | sang pandhita wuwuse arum amanis | lah anggèr lumampaha ||

27. pan anuju dinane Rêspati | pan Kaliwon pasarane ika | apan nêmbêlas panggihe | iku lakuning banyu | pêsthi adhêm rasaning galih | upoma wong lumampah | sayêkti rahayu | ya ta Radèn Kasatriyan | nuwun pamit dhatêng wau sang palinggih | têdhak saking aldaka ||

--- [f. 106v] ---

28. Radèn Malangsumirang tan kari | kinèn tumut sang raja pinutra | sang pandhita ing karsane | mêngkana sang abagus | sampun têdhak sangking ing wukir | Rajaputra Jênggala | lêpas lampahipun | ya ta malih kawarnaa | pun Kêlona Sowandona kang winarni | kang sami ngêpung kitha ||

29. Sang Kêlona Sowandona singgih | Sang Kêlona bungah manahira | dene sira sang akatong | manggih wanodya ayu | warnanira lir widadari | manggih nèng têngah wona | kusumaning ayu | apan ta sinung pêparab | Dèwi Têmon pêparabira sang dèwi | wus munggèng dhatulaya ||

30. kusuma yu Dèwi Sêkartaji | kang pêparab Ni Citralangênan | pinaraban sang akatong | Dèwi Têmon puniku | pan sineba ing dalêm puri | kêlayan para inya | kocapa sang prabu | Sang Kêlona Sowandona | manjing pura angungrum dhatêng [dha...]

--- [f. 107r] ---

[...têng] sang putri | Kêlona Sowandona ||

31. adhuh mirah gusti wong akuning | wong alênjang mirahipun kakang | wong gandêrs salêlewane | mung sira jiwaningsun | lah sapanên pun kakang prapti | kawula pun Kêlona | marêk ing wong ayu | ya ta Ni Inya Sudarsa | ya ta matur marang kusumaning puri | Dèwi Citralangênan ||

32. ya ratu mas kawula tur pêksi | raka dika Sang Prabu Kêlona | arsa marak sang lir sinom | sang rêtna alon muwus | lah ta bibi matura aglis | marang sri naranata | dèn sabar rumuwun | dene mangke awak ingwang | mêksih kirang tigang căndra awak mami | gon ingsun amêrtapa ||

33. lamun prapta tigang căndra benjing | iya biyang mangke awak ingwang | salira sapa kang duwe | payo matura gupuh | iya marang sri narapati | ya ta ni

--- [f. 107v] ---

babu inya | mapak sang aprabu | pukulun jêng sri nalendra | pan kawula ingutus rayi sang dèwi | atur wikan sang nata ||

34. rayi dika asumados gusti | tigang căndra luware kang tapa | lamun prapta antarane | ature sang dyah ayu | kang sarira sintên darbèni | yèn dedea panduka | nanging ta pukulun | panduka dèn sabar uga | sri nalendra sarêng wau amiyarsi | ature babu inya ||

35. lah ta iya biyang ingsun anti | ing karsane aringong Ni Citra | dimèkne tutuk lakune | ya ta wau sang prabu | Sang Kêlona kondur tumuli | anèng ing pênangkilan | sira sang aprabu | apan lajêng akasukan | lan sagunge wadyabala tanah kawis | bakal yuda kênaka ||

25. Pangkur

1. ingkang lagya akasukan | kawarnaa

--- [f. 108r] ---

wau sri narapati | lawan sagung balanipun | ya ta malih kocapa | sri nalendra ing Ngurawan Sang Aprabu | Mahraja Lêmbu Angarang | pan lagya sêngkêlan galih ||

2. ing mangke Prabu Ngurawan | atamuan parangmuka sang aji | ing sabrang araning mungsuh | Kêlona Sowandona | ingkang ngêpung kutha Ngurawan puniku | wadyabala ing Ngurawan | kêlangkung ngêkês kang galih ||

3. mangkana Prabu Ngurawan | sri nalendra enjing miyos tinangkil | andhèr kang bala supênuh | Patih Jayakacêmba | ingkang tansah munggèng ngarsane sang prabu | sang nata alon ngandika | wau marang kyana patih ||

4. kaya paran budinira | bapa patih prakarane ing jurit | wong sabrang kaliwat agung | balane Sang Kêlona | prajurite akathah kang sami ratu | upoma yèn pinaguta | tan wande rêmpu kang jurit ||[36]

--- [f. 108v] ---

5. Sang Kêlona Sowandona | wus kaloka ratu prawirèng jurit | wong sabrang kaliwat agung | balane Sang Kêlona | prajurite akathah kang sami ratu | pilih tandhing ing ayuda | paran budinira patih ||

6. kyana patih atur sêmbah | dhuh pukulun atur kawula gusti | nênggih kala wingi dalu | wontên satriya prapta | alêlona warnane anom abagus | pan kadi Sang Yyang Asmara | pantês prawira ing jurit ||

7. wasta Radèn Angrangdaya[37] | sêdyanira ngawula ing sang aji | lêlima kadeyanipun | kados sami prawira | kula andhêk ing Ponaraga kang dhusun | pukulun lamun sêmbada | kula caoskên sang aji ||

8. sri nalendra ing Ngurawan | sarêng mirsa ature kyana patih | alon ngandika sang prabu | lah patih timbalana | dèn akêbat patih anèng ngarsaningsun [ngarsaningsu...]

--- [f. 109r] ---

[...n] | ki patih matur sandika | mundur sarya awotsari ||

9. lèngsèr sangking ing ngajêngan | kyana patih pan lajêng alumaris | ing Ponaraga jinujuk | Patih Jayakacêmba | sampun prapta ing Ponaraga kang dhusun | mring pondhokira rahadyan | wau ki rêkyana patih ||

10. ya ta wau kang kocapa | ingkang anèng ing dhusun Ponaragi | Angrungdaya kang winuwus | sineba pra kadeyan | sami andhèr ing ngarsane sang abagus | kêsaru kang lagya prapta | sira ki rêkyana patih ||

11. cumundhuk anèng ngajêngan | Radèn Panji wau sarêng ningali | kyana patih alon muwus | anak ngong Angrungdaya | pêkênira tinimbalan sang aprabu | sarênga salampah ingwang | agupuh Rahadèn Panji ||

12. ature inggih sandika | wus adandan nulya wau lumaris | para kadeyan [ka...]

--- [f. 109v] ---

[...deyan] tan kantun | sami ngiring sêdaya | tan kawarna lampahipun sang abagus | rajaputra ing Jênggala | tumamèng ngarsa sang aji ||

13. sang aprabu sarêng mulat | ing citrane wau Rahadèn Panji | langkung rêsêp manahipun | ilang prihatinira | rajaputra ginunggung sajroning kalbu | iki silih sinatriya | citrane bagus linuwih ||

14. lir Bêtthara Komajaya | kaya pantês lamun dadi prajurit | citrane anom abagus | pantês trahe nalendra | rajaputra angabêkti ngaras suku | sang nata alon ngandika | lah sira lungguha kaki ||

15. nyawa anèng ngarsaningwang | Radèn Panji ya ta wau alinggih | munggèng ngarsane sang prabu | Rajaputra Jênggala | dènnya lênggah rahadèn ika tumungkul | kadi konjêm ing pratala | sang nata ngandika aris ||

16. lah ta kaki [ka...]

--- [f. 110r] ---

[...ki] anak ingwang | ingsun tanya marang ing sira kaki | sangking dene tambêt ingsun | lah sapa aranira | lawan malih ing ngêndi pinangkanipun | manira pan arsa wikan | mara matura sayêkti ||

17. kaki radèn putraningwang | lah matura marang pun bapa kaki | Rahadèn Panji wotsantun | ature ing sang nata | dhuh pukulun atur kawula sang prabu | kawula tiyang alasan | tanpa rama lawan bibi ||

18. kawula datanpa wisma | angumbara sak ênggèn kula kampir | wontêndene wasta ulun | Sang Panji Angrungdaya | yèn sêmbada arsa angabdi sang prabu | angladosi ing sang nata | sêpakon datan gumingsir ||

19. sang aprabu ing Ngurawan | ya ta mèsêm sarwi ngandika aris | èsêmira sang aprabu | èsmu bungah kang manah | adhuh nyawa sokur bage anak ingsun | sira ngawula [nga...]

--- [f. 110v] ---

[...wula] maring wang | sun ambil putra sayêkti ||

20. ingong nora duwe putra | lawan malih ingong paringi linggih | sira arana tumênggung | anèng ing Ponaraga | lawan malih sira sun paringi juluk | nyawa sira pêparaba | Kaki Panji Ponaragi ||

21. sagunge mantri Ngurawan | apan sira ayugya mêdanani | para punggawa sêdarum | asraha marang sira | pan sayogya sira kang angrèh sêdarum | manira pan wis pitaya | marang sira kaki Panji ||

22. balik radèn mangke sira | kang katêmpuh prakarane ing jurit | mungsuh wong sabrang puniku | kang padha ngêpung kutha | ngong têmpuhkên marang sira anak ingsun | nêgaraningsun Ngurawan | ngong pasrah mring sira kaki ||

23. ala bêcike nêgara | măngsa bodho radèn ing sira iki | Rahadèn Panji wotsantun [wotsa...]

--- [f. 111r] ---

[...ntun] | ature pan sandika | pêtjah gêsang sumăngga karsa sang prabu | nanging kang kawula têtdha | angsala sawab sang aji ||

24. ya ta wau cinarita | Radèn Panja[38] pinêrnah dalêmnèki | ing Ponaraga kang dhusun | Rajaputra Jênggala | pinaraban Panji Ponaraga iku | sang aprabu ing Ngurawan | langkung sihira sang aji ||

25. marang Panji Ponaraga | pan ingambil radèn putra sayêkti | lawan malih sang abagus | angrèh para punggawa | sinung wênang angukumi pra tumênggung | ya ta prabu ing Ngurawan | kondur malêbêt ing puri ||

26. bubar kang sami aseba | sêkathahe punggawa para mantri | Rahadèn Panji winuwus | kondur mring dalêmira | mêsanggrahan ing Ponaraga kang dhusun | sapraptane pêsanggrahan | para kadehane Panji ||

27. Sang Panji lajêng pinarak | pra kadeyan munggèng ngarsane Panji |

--- [f. 111v] ---

Panji Ponaraga muwus | marang para kadeyan | hèh sakèhe para kadang-kadang ingsun | padha ingsun tari sira | apa mèlu baya pati ||

28. iya marang jênêng ingwang | dene ingsun pinasrahan sang aji | prakarane aprang pupuh | amapak mungsuh sabrang | para kadang kadeyan sêdaya matur | pangeran atur kawula | pêtjah gêsang datan kari ||

29. ing dunya têkèng dêlahan | sampun pisah lawan panduka gusti | nadyan silih praptèng lampus | datan gingsir ing tingal | nadyan silih awuwuha ingkang mungsuh | barênga sabaya pêtjah | lawan pangeran dipati ||

30. ya ta inggar manahira | Radèn Panji sarêng wau miyarsi | para kadang aturipun | dene para kadeyan | sami purun yèn ingabê[39] aprang pupuh | ya ta Panji Ponaraga | pangandikanira aris ||

--- [f. 112r] ---

31. mring Undhakan Astracapa | iya yayi pan sira ingsun tuding | anêlika ingkang mungsuh | lah sira waspadakna | Sang Kêlona sêpira ta balanipun | lawan gêgamaning yuda | lawan ambêke nêrpati ||

32. yayi măngsa bodho sira | dipun awas polahira anêlik | yayi gêlare prang pupuh | poma dipun waspada | Ki Undhakan Astracapa aturipun | sandika [sa...]

[Ilustrasi:] Astracapa. Astradona, Panji Ponaraga.
[Redaksi: Astracapa dan Astradona menghadap Radèn Panji Ponaraga.]

--- [f. 112v] ---

[...ndika] ing aturira | ya ta nulya awotsari ||

33. rahadèn lajêng lumampah | sira wau Rahadèn Wukirsari | sêdya andombani mungsuh | anêlik ratu sabrang | tan kawarna lampahira sang abagus | ya ta malih kawarnaa | ingkang lagya brăngta kingkin ||

26. Asmaradana

1. kocapa sajroning puri | kusuma Rêtna Kumuda | kêlangkung dening ayune | putri adi ing Ngurawan | Rêtna Kumudaningrat | tuhu yèn ayu pinunjul | lir Dèwi Ratih suwarga ||

2. midêra sèwu nêgari | anênggih măngsa antuka | angulatana warnane | kadi kusuma Ngurawan | Rêtna Kumudaningrat | apan dadi kêmbang kidung | kêlawan para bujăngga ||

3. pan dadi kidung kêkawi | sagunge para satriya | sangking ayune warnane | pan kinarya têtêmbangan [têtêmbanga...]

--- [f. 113r] ---

[...n] | Dèwi Kumudaningrat | tuhu sêtjatining ayu | ayune tanpa tandhinga ||

4. yèn bisa nyăndra kang nulis | kaya ta dipun anggita | warnanira sang lir sinom | rikma wilis andhan-andhan | sêsinom micis wutah | upoma lamun dinulu | lir liris kalingan mega ||

5. bathuke nila cêndhani | alise angroning imba | jait alindri netrane | idêpe tumênggèng tawang | pipi durèn sasigar | grona rungik asung wuyung | lathine manggis karêngat ||

6. talingan ngêmbang giyanti | wajane anglaring kumbang | anglunging gadhung tênggake | baune kadi gandewa | darijine alantas | kênaka tètèsing madu | mendah lamun dèn pacara ||

7. pêrmbayun sumanggèng karsi | pan kadi maja kêncana | mêmêt abundêr mêntêre | nyamate mung samêrica | pan kadi mirah

--- [f. 113v] ---

selan | yèn dinulu asung wuyung | akèh lêbe banting dhêstar ||

8. akèh santri lali dhikir | kasmaran Lara Kumuda | santrine wong jaman mangke | padha goyang manahira | lamun dulu wanodya | sêmbayange lingak-linguk | katon răndha sugih băndha ||

9. kaume wong jaman mangkin | api-api kêmul pêthak | atine katon donyane | lamun dulu răndha kaya | dipun dhèdhèki ika | pan iku kaum kêpaung | kaum amangeran donya ||

10. mênawa ana kêndhuri | nora susah dipun undang | apan padha têka dhewe | yèn linggih tanpa dêrona | amilih anèng têngah | yèn kirang bêrkate iku | angumyang samarga-marga ||

11. mangkana kusuma dèwi | Sang Rêtna Kumudaningrat | pinarak anèng kêtdhaton | lawan sang pandhita lara | Nyai Agêng Pucangan | tansah wau apitutur [apitu...]

--- [f. 114r] ---

[...tur] | dhumatêng ing putranira ||

12. mila sang aguru putri | manjing anèng dhatulaya | sangking karsane sang katong | kinèn wau amulanga | dhatêng Rêtna Kumuda | guru putri aris muwus | adhuh nini putraningwang ||

13. sira acawisa nini | gănda wida lawan burat | sira aturêna anggèr | marang Panji Ponaraga | karsane ramanira | adhuh nini putraningsun | pan sira pinacang-pacang ||

14. marang Panji Ponaragi | karsane wong tuwanira | arsa dipun panggihake | lawan Panji Ponaraga | iku pacanganira | ingarah nini ta besuk | yèn uwis kartaning jaman ||

15. sira pinanggihkên nini | matur Ni Kumudaningrat | atur kawula wiyose | jêng uwa lumuh kawula | dèrèng sêdya akrama | awèta dadi sêdulur | Radèn Panji Ponaraga ||

16. saèstu kusuma dèwi | adhuh radèn putraningwang | milane sira

--- [f. 114v] ---

mangkono | apa ingkang sira wada | Si Panji Ponaraga | satriya bagus tur tulus | dhasar sêti măndraguna ||

17. Dèwi Kumuda nauri | kawula pan botên mada | nanging sêmantên karsane | inggih kang kawula têdha | awèta dadi kadang | inggih uwa sang abagus | dadia sêdulur tuwa ||

18. milane kusuma dèwi | darbe paturan mangkana | wontên kang dados manahe | Ni Dèwi Kumudaningrat | kang dados manahira | ingkang rayi sang abagus | Ki Undhakan Astradona ||

19. kang kacipta jroning galih | marang Radyan Astradona | lan malihe sang lir sinom | Ni Dèwi Kumudaningrat | milanira mangkana | nênggih kusumaning ayu | Dèwi Unon titisira ||

20. Ni Dèwi Unon kariyin | pawonganira sang rêtna | Ni Dèwi Êsri arane | Ni Dèwi Sri

--- [f. 115r] ---

duk ing kina | nitis Căndrakirona | Ni Dèwi Unon puniku | anitis Kumudaningrat ||

21. milane kusuma dèwi | Sang Rêtna Kumudaningrat | tan arsa mring Panji mangko | yêkti yèn nora dhêmêna | nênggih Rêtna Kumuda | eling lamun gustinipun | Sang Rêtna Căndrakirona ||

22. ya ta sang aguru putri | apamit dhatêng sang rêtna | wis karia anak ingong | ingsun mulih mring Pucangan | poma ta wêkas ingwang | dèn pintêr mirah wong ayu | marang Panji Ponaraga ||

23. nêngêna kusuma dèwi | ya ta malih kawarnaa | kocapa sira sang katong | sang aprabu tanah sabrang | Kêlona Sowandona | sêmana sira sang prabu | apan lagya siniwaka ||

24. anèng pasowan sang aji | andhèr kang para punggawa | para raja pêpêk kabèh | jêjêl anèng ing ngajêngan |

--- [f. 115v] ---

bala ing tanah sabrang | busanane abra murub | sagung kang para punggawa ||

25. tanapi kang para mantri | pan kadi sêkar sêtaman | warna-warna busanane | surêm sang yyang diwangkara | kasênênan busana | dinulu pating pêlancur | busanane abra sinang ||

26. kang munggèng ngarsa sang aji | pun Kêlona Tunjungseta | ingkang dadi pêtarène | dhumatêng sri naranata | kang dipun tuwa-tuwa | lan sagunge para ratu | tanapi para punggawa ||

27. prasasat sira sang aji | pun Kêlona Tunjungseta | apan dipun wênangake | nugêl janggane nalendra | Kêlona Tunjungseta | pan dadi wakil sang prabu | ya ta ingkang kawarnaa ||

28. ya ta kang lagya lumaris | kang sêdya anamur lampah | Ki Astracapa arane | sêdyane anamur kula | marang wong tanah sabrang | sêmana sira sang bagus | jumrojok tanpa larapan [larapa...]

--- [f. 116r] ---

[...n] ||

29. pan lajêng marêk sang aji | Ki Undhakan Astracapa | tumamèng ing byantarane | pun Kêlona Sowandona | sarêng wau tumingal | marang sira sang abagus | têka rêsêp manahira ||

30. angandika sri bopati | Sang Kêlona Sowandona | alon ing pangandikane | hèh satriya êndi sira | marêk ing ngarsaningwang | warnamu anom abagus | lah ta sapa aranira ||

31. ya ta matur awotsari | Ki Undhakan Astracapa | alon wau ing ature | pukulun sri naranata | gusti atur kawula | dene ta kêkasih ingsun | Ki Undhakan Astracapa ||

32. kawula punika gusti | tiyang papa kawêlasarsa |[40] tanpa wisma sak ênggène | mila marêk ing panduka | gusti awak kawula | arsa angabdi sang prabu | suka karyanên tamtama ||

33. ya ta sang sri narapati | langkung

--- [f. 116v] ---

bungah manahira | tumingal marang sang anom | Ki Undhakan Astracapa | pantês lamun prawira | warnane anom abagus | pantês prawirèng ayuda ||

34. angandika sri bopati | lah ta iya Astracapa | yèn sira ngawula ingong | iya radèn sun tarima | ingsun gawe tamtoma | lah ta iya ariningsun | sira sun gawe kêpala ||

35. pan sira ingkang nglurahi | sagunge prajurit sabrang | sira ingkang angrèh kabèh | benjang yèn magut ing yuda | măngsa bodhoa sira | apan sandika turipun | Ki Undhakan Astracapa ||

36. datan kawarna ing nguni | Ki Undhakan Astracapa | anglurahi tamtamane | kêlangkung dening pêrcaya | sang prabu tanah sabrang | abangêt pracayanipun | mring Undhakan Astracapa ||

37. dadya sira

--- [f. 117r] ---

sang apêkik | Ki Undhakan Astracapa | rahadèn padhang manahe | wikan wadyane sang nata | apan sampun waspada | wong sabrang sêdayaipun | angalêm ing pungkurira ||

27. Pangkur

1. Sang Kêlona Sowandona | angandika wau dhatêng kang rayi | kapriye ta ariningsun | sang prabu ing Ngurawan | pan alami sun anti [a...]

[Ilustrasi:] Klona Sowandona. Astracapa. Klona Tunjungseta.
[Redaksi: Prabu Klona Sowandona sedang dihadap oleh Raden Astracapa dan Klona Tunjungseta.]

--- [f. 117v] ---

[...nti] pan nora nungkul | apa nora magut yuda | paran karsane sang aji ||

2. lah ta yayi Tunjungseta | wus sêdhênge yayi amagut jurit | yèn sang nata sêdya nungkul | kala wus kêlampahan | ingsun anti sang nata pan nora tundhuk | payo padha undhangana | sagung wadyabala mami ||

3. gêmpurên kitha Ngurawan | lah ta yayi rêbutên wani aglis | wong Ngurawan dimèn mawur | kang rayi atur sêmbah | pan sandika kang rayi ing aturipun | miwah Radèn Astracapa | wus sami amêpêk baris ||

4. datan kawarna sêmana | bala sabrang sêdaya dèn undhangi | kang bala sajuru-juru | agung bala ing sabrang | para raja ing Siyak miwah Têrngganu | ing Pohang lawan Mêlaka | ing Gêtdhah[41] kêlawan Ngacih ||

5. mangkana kang para raja | wus amêpêk [amêpê...]

--- [f. 118r] ---

[...k] rakite ing ajurit | sami nata balanipun | sagunge para raja | pan sêdaya sami prawira ing kewuh | wong sabrang angangah-angah | yèn dinulu angajrihi ||

6. Ki Kêlona Tunjungseta | ingkang dadya têtindhihing ajurit | Astracapa sisihipun | dadya cucuking yuda | anindhihi bala tamtoma sêdarum | Ki Undhakan Astracapa | ginunggung sakèh prajurit ||

7. ya ta budhal balakosya | wong ing sabrang polahe gagirisi | lir rasêksa yèn dinulu | tinon angangah-angah | wadya sabrang tandangira pan anggêrgut | ya ta ingkang kawarnaa | kocapa sri narapati ||

8. Sri Naranata Ngurawan | duk sêmana arsa miyos tinangkil | kyana patih munggèng ngayun | lan Panji Ponaraga | datan pêgat munggèng ngarsane sang prabu |

--- [f. 118v] ---

eca timbalan wêtcana[42] | kêsaru gègèr ing jawi ||

9. Kyai Dêmang Tanpanaha | atur sêmbah dhatêng sri narapati | mêngsah sabrang sampun rawuh | arsa anggêmpur kitha | têpis wiring dipun obongi sêdarum | sang nata alon ngandika | marang ki rêkyana patih ||

10. payo bapa undhangana | sêkathahe bala Ngurawan sami | sira maguta prang pupuh | Ki Panji Ponaraga | atur sêmbah arsa magut ing prang pupuh | tanapi para kadeyan | bubar dènira tinangkil ||

11. sira Panji Ponaraga | lajêng wau anata balanèki | para kadeyan sêdarum | sami siyagèng yuda | wong Ngurawan wadyane sajuru-juru | mantri kêlawan punggawa | sami siyaga ing jurit ||

12. Radèn Panji Ponaraga | ingkang dadya senapatining jurit | wong Ngurawan sami gêrgut |

--- [f. 119r] ---

ya ta anulya budhal | syaranira ingkang wadya pan gumuruh | kadya ombaking samodra | piniyarsa gêgilani ||

13. budhal kang bala pangarsa | sangking kitha ambrubul bala alit | kadi laron yèn dinulu | wadyabala Ngurawan | pan asêlur untabe kang bala agung | andulur lampahing bala | pan kadya sela blêkithi ||

14. blêkithi sêmut upoma | sela watu kadya sêmut lumaris | anèng saluhuring watu | andulur lampahira | kang prajurit lir wêrdu ăngga kadulu | wêrdu lintah saupoma | ăngga banyu pan upami ||

15. lir lintah sèwu kumêlap | apan sarêng lampahira lumaris | wong Ngurawan sami purun | Ki Panji Ponaraga | nitih kuda pan dhawuk bang ulêsipun | pan sami ayun-ayunan | mungsuh sabrang lan wong Jawi ||

16. wong sabrang sami tumingal [tu...]

--- [f. 119v] ---

[...mingal] | wong Ngurawan pan sami mapak jurit | wong sabrang sami anggêrgut | sagung para panglima | kadi buta sêdaya tênaganipun | ningali prajurit Jawa | wong sabrang anyêrot wani ||

17. wus nêmpuh gènira yuda | bala sabrang kêlawan wadya Jawi | arame gènnya prang pupuh | rame sêrang-sinêrang | apan sami arame buru-binuru | arame-arame ulêng-ulêngan |[43] agênti bêtdhil-binêtdhil ||

18. wong sabrang sami sudira | pan sêdaya sami wantêr ing jurit | sêdaya samya angamuk | wong Jawa nyêrêk kang yuda |[44] sampun awor arame amuk-ingamuk | wong Jawa wantêr kang yuda | arame agênti kêris ||

19. sawênèh pêtdhang-pinêtdhang | kang sawênèh ana cundrik-cinundrik | wong Ngurawan kathah lampus | wadya sabrang sudira | wong Ngurawan sami maras manahipun [manahipu...]

--- [f. 120r] ---

[...n] | kalindhih bala Ngurawan | ya ta sira Radèn Panji ||

20. angatak para kadeyan | apan sami kinèn umagut jurit | tatulung mring balanipun | ya ta Kêbo Pênggagar | Macangugur pan sami magut prang pupuh | Maesa Giyanti samya | tan sêdya mundur ing jurit ||

28. Durma

1. sarêng mangsah para kadeyan têtiga | angamuk silih ukih | pun Kêbo Pênggagar | sêmana tandangira | yèn dinulu angajrihi | lir liman mêta | polahira ing jurit ||

2. Macangugur polahe lir singa lodra | tandangira ing jurit | wong sabrang kang mapak | akathah ingkang pêtjah | kang katrajang akèh mati | pating sulayah | kadya babatan pacing ||

3. Ki Undhakan Astradona sigra mangsah | tandangira ngajrihi | Radèn Astradona | lir banthèng tawan [ta...]

--- [f. 120v] ---

[...wan] brona | rahadèn prawirèng jurit | pêngamukira | binendrong dening bêtdhil ||

4. dipun rampok ing bêtdhil Ki Astradona | tulup lawan suligi | kadi Panjangputra | sinosok ngalang-alang | malèsèt datan nêdhasi | bala ing sabrang | kathah longe kang mati ||

5. ya ta Radèn Panji Ponaraga ika | tandange ing ajurit | kadi Partasuta | tangkêpe ing ayuda | kadi saradola wani | dhasar prawira | datan pasah ing wêsi ||

6. lir juwata sira Panji Ponaraga | tandangira ing jurit | wadyabala sabrang | kathah longe kang pêtjah | mangkana datan winarni | pun Astracapa | anglambung sangking wuri ||

7. mawut-mawut wong sabrang kathah kang pêtjah | alok kalêbon maling | ingkang para raja | miwah para panglima | sami tumulung ing jurit | ngagêm kalewang | sarêng mangsah [mang...]

--- [f. 121r] ---

[...sah] ing jurit ||

8. campuh awor sagunge para panglima | lawan para prajurit | campuh ing ayuda | sami silih prajaya | prajurit sabrang lan Jawi | sami prawira | rame ngrok silih ukih ||

9. Macanlaut kuwêl lan Kêbo Pênggagar | rame dènira jurit | rame yudanira | akuwêl gagêlutan | Macanlaut kasêliring | nulya binuwang | tibane anjumpalik ||

10. kêmpis-kêmpis karingête areweyan | tingalira pan adik[45] | Macanlaut sigra | apan ngunus kalewang | apan sarya bali malih | ingkang kocapa | sira Mêndhungpangriris ||

11. anyêlamur marang mungsuh bala sabrang | mindha pandhita luwih | ngadêk ngarsanira | macungul anèng ngarsa | Macanlaut aningali | kagèt anjola | pan sarwi kirik-kirik ||

12. asru mujar Macanlaut wuwusira [wuwu...]

--- [f. 121v] ---

[...sira] | apa sira pênyakit | lah wong ngêndi sira | dene agawe gita | gawe kagète kang ati | anjumbul ingwang | lah ta sira wong ngêndi ||

13. angakua tur mêngko ingsun kalewang | Mêndhungpangliris angling | lah aja mêngkana | thole aku pandhita | Tuwan Sapanyana mami | pratapaningwang | Guwa Gêrowong dhingin ||

14. aku uga aran Ajar Sapanyana | lah iya awak mami | pagurune uga | mungsuhira ayuda | mulane mungsuhmu iki | rosa dikjaya | ajine têka mami ||

15. ingaranan aji Pandung[46] Băndawasa | iku adat wong ngaji | dikjayane ika | utawa yèn arosa | apan iya mawi aji | lamun ta sira | arsa mangke mandhingi ||

16. karosane wong Jawa mungsuhmu yuda | gaguru maring mami | sun wuruk ta sira | karosan kadikjayan [kadikjaya...]

--- [f. 122r] ---

[...n] | Macanlaut anauri | dhuh kakang ajar | kula dika wuruki ||

17. aji Bandung lawan aji Katêguhan | kapingin rosa mami | kadi tiyang Jawa | lah ta dika wuruka | pintên wêragate ugi | dèn aranana | pan nora wêdi mami ||

18. anauri sira Ajar Sapanyana | thole ingong tuturi | wêdjanine[47] uga | keblat papat ta nyawa | Ki Macanlaut nauri | tuwan manira | apan botên mangarti ||

19. têgêsipun ing keblat papat punika | nênggih dika pajari | Tuwan Sapanyana | aris ing wuwusira | kebêlat papat ta kaki | têgêse uga | patukon karta[48] kalih ||

20. pêsthi uga iku patutupe karna | iku ringgit kêkalih | lawan tutup netra | ringgit kêkalih ika | tutup grona ringgit kalih | tutup talingan [taling...]

--- [f. 122v][49] ---

[...an] | kathah ringgite kaki ||

21. iku uga ingaranan wêtu wuntat | kathahe sangang ringgit | pan dadi limolas | nênêm kêlawan songa | apan iku wus barêsih | Macansêgara | langkung suka ing galih ||

22. Macanlaut gumuyu alatah-latah | èmèng sanggane ugi | pan ringgit limolas | padhane karo sigar | kêropyok wus dèn bayari | ringgit limolas [li...]

[Ilustrasi:] Macanlaut. Mêndhungpêngriris.
[Redaksi: Macanlaut berguru kesaktian pada Mendungpengriris.]

--- [f. 123r] ---

[...molas] | Jurudoh anampani ||

23. tinampanan ki ajar nulya angucap | lah thole sun tampani | sarat durung ana | pênajêm rupa gaman | têgêse pênajêm kaki | tajême japa | gêgaman tumbak kêris ||

24. lamun nora duwe kêris lawan tumbak | kêlewang pêsthi dadi | niki babutuwan | nênggih kalewang ingwang | inggih sun karya wêtjani[50] | sarat gêgaman | tuwan ingkang darbèni ||

25. dèn pitaya aja angitung gêgaman | yèn dhasar bisa aji | Bandung Băndawasa | pêsthi rosa prawira | iku mungsuhmu ajurit | sira cêkêla | kupinge nora osik ||

26. Macanlaut langkung bungah manahira | ênya kalewang mami | măngsa sun emana | iku agême raja | rong atus ajine ringgit | nora sun etang | yèn bisa ingsun aji ||

27. wus tinampan [tina...]

--- [f. 123v] ---

[...mpan] marang Ajar Sapanyana | kalewang dèn sangkêlit | angandika sira | Ki Ajar Sapanyana | lah payo sun wuruk kaki | sira nuruta | lawan sauni mami ||

28. Macanlaut saure inggih sandika | pêsthi anurut mami | sangking uninira | Ki Ajar Sapanyana | anulya wau muruki | payo nuruta | mangkene uninèki ||

29. kulbot rena alah iya rah adusa | yèn gêrah sira kaki | anuli adusa | tismu lah iku uga | yèn atis kêmula nuli | têngmu lèhana | lamun wêtêngmu ngêlih ||

30. kêbat kaki nuli sira amangana | aja kasèp ta kaki | utawa kasèpa | pêsthi lumparên sira | wong ngêlih amêlarati | têngmura singa | yèn wêtêngira sakit ||

31. dèn akêbat thole sira angisinga | lêga [lê...]

--- [f. 124r] ---

[...ga] têmahe kaki | basa kulbot rena | yèn mikul abot lèrèna |[51] sayah alèrèna dhingin | kasusu apa | kang awak nora sakit ||

32. pakgal jiwa tapak tinggal driji gawa | nulya lumayu gêndring | Ki Jurudoh ika | mêmêt pêlayunira | Macanlaut kêmpis-kêmpis | datan anyana | ki ajar angapusi ||

33. sakêlangkung gagêtun ing manahira | dene dipun apusi | kêna kêmat Jawa | arsa dipun susula | pêlayune wus atêbih | pan lamat-lamat | dinuga tan nututi ||

34. narik pêtdhang Macanlaut mangsah yuda | sêdya apulih gêtih | wus ayun-ayunan | lawan Kêbo Pênggagar | pamêtdhangira[52] anitir | Kêbo Pênggagar | apan ta tan gumingsir ||

35. dipun bithi Macanlaut mukanira | muncrat polone mati |

--- [f. 124v] ---

bala sabrang mulat | andêlira ayuda | kathah padha angêmasi | sami puyêran | dene kêsaput wêngi ||

36. mungsuh rowang sami mundur mêsanggrahan | wong sabrang lan wong Jawi | wadya ing Ngurawan | samya mundur sêdaya | Rahadèn Panji ingiring | para kadeyan | kang mulat brăngta kingkin ||

29. Asmaradana

1. mêngkana Rahadèn Panji | lajêng marêk ing sang nata | kadeyan angiring kabèh | kocapa Prabu Ngurawan | pinarak ing paseban | kyana patih munggèng ngayun | datan pêgat pagunêman ||

2. sêdaya wus atur bêkti | marang prabu ing Ngurawan | miwah Dyan Panji ing mangko | sang nata alon ngandika | dhuh kaki putraningwang | paran baya wartanipun | gonira amagut yuda ||

3. asor [a...]

--- [f. 125r] ---

[...sor] unggule kang jurit | lah radèn sira matura | nyawa lêgane tyas ingong | Radèn Panji Ponaraga | matur sarwi wotsêkar | atur kawula pukulun | sangking pangèstu panduka ||

4. kados unggul ing ajurit | pukulun bala ing sabrang | langkung kathah pêpatine | kados alit manahira | nênggih Prabu Kêlona | Prabu Ngurawan angrungu | ature raja pinutra ||

5. kêlangkung suka ing galih | Sri Naranata Ngurawan | alon ing pangandikane | lah kakang Jayakacêmba | putra ngong Ponaraga | ingsun namani tumênggung | salêksa babêngkokira ||

6. anèng desa Ponaragi | sagung punggawa Ngurawan | putraningong wêdanane | sun kawênangakên uga | angrampungi prakara | mangkana sira sang prabu | Sri Naranata Ngurawan ||

7. lajêng kasukan [kasuka...]

--- [f. 125v] ---

[...n] sang aji | lan sagung para punggawa | samya ngèstrèni jênênge | Ki Tumênggung Ponaraga | pan sampun ingestrenan | wadya Ngurawan sêdarum | mantri lan para punggawa ||

8. sêdaya sami ngèstrèni | marang Panji Ponaraga | jinunjung wau lênggahe | lawan prabu ing Ngurawan | sawusira mêngkana | nulya jêngkar sang aprabu | Sri Naranata Ngurawan ||

9. sagunge punggawa mantri | wus sami bubar sêdaya | Panji lawan kadehane | kondur anèng pêsanggrahan | ya ta ingkang kocapa | sang rêtna sêkar kêtdhatun | Ni Dèwi Kumudaningrat ||

10. wayahe rumaja putri | kusuma Kumudaningrat | lir Dèwi Ratih citrane | pan lagi birai sandhang | putri adi Ngurawan | angrasani kakung bagus | kalane sang dyah uninga ||

11. lawan sira Radèn Panji [Pa...]

--- [f. 126r] ---

[...nji] | sarta lawan Astradona | sira Radèn Panji Anom | Ni Dèwi Kumudaningrat | rasane manahira | sang dyah kang kaciptèng kalbu | amung Radèn Astradona ||

12. sang rêtna sampun pinêsthi | marang ing dewa bêtthara | sang rêtna ika jodhone | Rahadèn Selakêndhaga | baya pasthining dewa | wus pinêsthi jodhonipun | kusuma di ing Ngurawan ||

13. ni inya matur ing gusti | ratu mas atur kawula | ingutus marang sang katong | karsane rama panduka | kinèn ngaturi têtdhan | wowohan lan burat arum | dhatêng Panji Ponaraga ||

14. dene mêntas mangun jurit | ratu mas raka panduka | malah ta mênang yudane | sang rêtna alon ngandika | biyang aja dèn ucap | apan wus sadhiya ingsun | burat lawan gănda wida ||

15. mangkana kusuma

--- [f. 126v] ---

dèwi | kinèn wau ngaturana | patêtdhanira rahadèn | inya kalih kang dinuta | ngaturkên gănda wida | lawan sira sang abagus | Radèn Panji Ponaraga ||

16. ya ta malih kusuma di | angutus mring babu inya | kêkalih ingkang kinongkon | ngaturakên kang wowohan | burat lan gănda wida | marang sira sang abagus | mring Undhakan Astradona ||

17. ya ta wau kang winarni | Ki Tumênggung Ponaraga | sineba lawan balane | Ki Jurudoh lan Pêrsănta | kang tansah munggèng ngarsa | Mesa Giyanti nèng ngayun | lawan Maesa Pênggagar ||

18. ya ta wau ingkang rayi | Ki Undhakan Astracapa | apan tinanggap ature | dènnya nêlik mungsuh sabrang | Kêlona Sowandona | wus pratela aturipun | Ki Undhakan Astracapa ||

--- [f. 127r] ---

19. kang kacipta jroning galih | aturipun Astracapa | garwanira sang akatong | angsale manggih sang nata | anèng satêngah wona | warnane kêlangkung ayu | asor Dèwi Wilutoma ||

20. putri angsale amanggih | anèng satêngahing wona | Citralangênan arane | nanging mangke pinaraban | marang Prabu Kêlona | Dèwi Têmon aranipun | nanging dèrèng sacumbona ||

21. kêlayan sri narapati | Sang Kêlona Sowandona | apan dèrèng sapatêmon | ya ta Panji Ponaraga | sarêng wau miyarsa | ing aturira sang bagus | alêga rasaning nala ||

22. kêsaru wau kang prapti | utusan sangking jro pura | inya kêkalih ta mangko | angaturakên wowohan | borat lan gănda wida | Panji Ponaraga muwus | marang kang para utusan [utu...]

--- [f. 127v] ---

[...san] ||

23. lah mara matura bibi | marang kusuma Ngurawan | abangêt tarimaningong | pasihanira sang rêtna | marang awak manira | inya kalih awotsantun | mundur sangking ing ngajêngan ||

24. mêngkana Rahadèn Panji | bubar gènira sineba | ya ta gênti winiraos | kocapa Prabu Kêlona | sabubare sineba | ya ta manjing ing kêtdhatun | arsa marêk garwanira ||

25. kusuma Dyah Sêkartaji | kang pinupu mring sang nata | Dèwi Têmon pêparabe | dene tinêmu mring wona | nanging Prabu Kêlona | sêlaminira katêmu | apan dèrèng sapocapan ||

26. tansah dipun sêmayani | marang Ni Citralangênan | apan sira sang akatong | pun Kêlona Sowandona | marang kusuma rara | mila sira sang aprabu | kang manah wayang-wuyungan [wayang-wuyunga...]

--- [f. 128r] ---

[...n] ||

27. sang nata manjing ing puri | apan sarwi ngundang-undang | adhuh mirah jiwaningong | Ni Citra gonku ngawula | gusti wong awibawa | wong ayu ayu anulus | ayunira lir pêrada ||

28. wong kuning kuning amanis | manise agawe brăngta | kêlimis têkan wêntise | gusti mirahipun kakang | wong ayu kula êmban | êmban dodot êmban sabuk | êmban udhêt êmban kopyah ||

29. sang nata ngandika aris | wau marang babu inya | biyang matura dèn age | marang gustimu Ni Citra | ingsun marêk Ni Citra | babu inya awotsantun | manjing marang dhatulaya ||

30. marêk marang gustinèki | kusuma Citralangênan | ni inya alon ature | ratu mas atur kawula | gusti raka panduka | Prabu Kêlona sang ayu | arsa marêk ing panduka ||

31. sang dyah angandika aris | kusuma [kusu...]

--- [f. 128v] ---

[...ma] Citralangênan | biyang matura dèn age | sang nata dèn sabar uga | ingsun arsa têlasan | kirang sadintên sêdalu | benjang ing Buda Cêmêngan ||

32. ingsun biyang acêtcawis | ing karsanira sang nata | payo matura dèn age | ni inya nulya wotsêkar | matur dhatêng sang nata | prapta ngarsane sang prabu | babu inya atur sêmbah ||

33. sang nata ngandika aris | lah kêpriye biyang inya | gustinira sang lir sinom | apa uwis tatêlasan | matur ni babu inya | atur kawula sang prabu | rayi panduka sang rêtna ||

34. kantun sadintên sawêngi | ênggènipun tatêlasan | nulya caos sang lir sinom | punapa karsa panduka | ature sang kusuma | ya ta mênggah sang aprabu | sêmona ing manahira ||

35. pan arsa nora dèn anti | dene ta kurang

--- [f. 129r] ---

sadina | nulya mênggahing manahe | ya ta sang prabu Kêlona | alon dènnya ngandika | lah sira matura babu | ingsun anganti sadina ||

36. nulya kondur sri bopati | ingiring para pawongan | kocapa sira sang sinom | Ni Dèwi Citralangênan | langkung dene sungkawa | angêrdatin manahipun | kondurira sri nalendra ||

37. sang rêtna micorèng galih | kaya ngapa polah ingwang [ing...]

[Ilustrasi]
[Redaksi: Emban menghadap Prabu Kelona Sowandona.]

--- [f. 129v] ---

[...wang] | benjang prapta wêkasane | Sang Kêlona Sowandona | yèn nora tinurutan | bangêt cuwane tyasipun | sang nata amawa duka ||

38. ya ta wau kusuma di | Ni Dèwi Citralangênan | sêmona wau karsane | sang rêtna arsa mêmuja | nanêtdha[53] mring juwata | sira kusumaning ayu | pan arsa amuja brăngta ||

39. angandika kusuma di | wau marang para inya | padha acaosa kabèh | lênga lulur lawan lăndha | ingsun arsa têlasan | pan arsa adus ping pitu | akuramas anggêgănda ||

40. sakathahe para cèthi | ature dhatêng sandika | pan sampun cumaos kabèh | punapa arsa panduka | Dèwi Citralangênan | akuramas kaping pitu | nulya wau anggêgănda ||

41. anggêgănda marbuk wangi | amênganggo sarya

--- [f. 130r] ---

seta | karsanira sang lir sinom | pan arsa amuja brăngta | anêtdha mring juwata | ya ta nalikaning dalu | sang dyah arsa pati raga ||

42. ni inya sampun acawis | ing karsanira sang rêtna | pan sampun sumêta kabèh | pasang rakite mamuja | anèng jro pêsarean | mênyan binêsmi kumutuk | kadi dhandhang awurahan ||

30. Dhandhanggula

1. ênêngêna kang amuja brangti | kawarnaa Panji Ponaraga | wau kang anèng dalême | tan pêgat brăngta wuyung | ingkang dadya puyênging galih | ature Astracapa | ginagas ing kalbu | Sang Ayu Citralangênan | pan kawarta anèng dalême sang aji | Kêlona Sowandona ||

2. dadya sira wau Radèn Panji | manahira awayang-wuyungan | kaya age wruh warnine | garwanira sang prabu | putri angsalira mêmanggih |

--- [f. 130v] ---

Ki Panji Ponaraga | alon dènnya muwus | marang Ki Menak Pêrsănta | lah[54] Jurudoh payo padha amêmaling | anèng pura ing sabrang ||

3. pan sandika ature mring gusti | Ki Jurudoh lawan Ki Pêrsănta | kalih sandika ature | mangkana sang abagus | musna sangking ing dalêm puri | Dyan Panji Ponaraga | lawan wulucumbu | anèng pura kasabrangan | kang sinêdya garwanira sri bopati | Kêlona Sowandona ||

4. têngah dalu wayahe kang wêngi | ya ta sira Panji Ponaraga | kadi juwata lampahe | pakuwon kang jinujuk | lampahira Rahadèn Panji | apan kadi juwata | asêti kêlangkung | tan adangu nulya prapta | ki tumênggung pan anèng pakuwon singgih | tan ana kang kacipta ||

5. pukul tiga wayahe kang wêngi | Radèn Panji manjing dalêm pura |

--- [f. 131r] ---

sêmona awas tingale | tumingal sang dyah ayu | Sêkartaji muja sêmèdi | sidhakêp ngèstupada | darijine ngrayung | baune mindha gandhewa | talingane sang rêtna ngêmbang giyanti | yèn tinon angsung brăngta ||

6. kusuma yu Dèwi Sêkartaji | pan sêsambat marang kaki dewa | padha turunana ingong | bêtthara ingkang luhung | age turunana wak mami | Bêtthara nawa songa | myang kaki tumurun | age sira turunana | lamun nora dewa ingkang anuruni | têtulung marang ingwang ||

7. datan wande ingsun angêmasi | marga sangking Sang Prabu Kêlona | aparipêksa maringong | ingsun pêlaur lampus | yèn pinêksa marang sang aji | ya ta kang mindha dewa | angêrs[55] manahipun | mirsa wuwuse sang rêtna | Radèn Panji angadêk anèng ing wuri | Dyan Panji Ponaraga ||

--- [f. 131v] ---

8. ya ta wau angandika aris | sira wau kang mindha juwata | amanis arum dêlinge | dhuh nini putuningsun | kêkasihe dewa linuwih | apa karane baya | nini putuningsun | sira nyawa muja brăngta | amêmuja marang juwata kang luwih | apa kang sira sêdya ||

9. lah matura babo mring pun kaki | apa baya ingkang sira têtdha | adhuh nini putuningong | mung sira putuningsun | aja sira muja sêmèdi | yèn sira muja brăngta | dewa padha bingung | Sêmarang akèh lêlara | padha atis watuk panas bari ngising | jalma pating sulayah ||

10. kêrantêne nyawa putu mami | lah matura nyawa mring pun eyang | ingsun jurungi karsane | aja ta sira minggu | luwarana amuja brangti | sira mudhara asta | babo putuningsun | ya ta Ni Căndrakirona | sarêng myarsa [myar...]

--- [f. 132r] ---

[...sa] wuwuse juwata luwih | nulya amudhar asta ||

11. gya tumênga Dèwi Sêkartaji | aningali kang mindha juwata | alon amudhar astane | sang dyah ika tumurun | kusuma yu Ni Sêkartaji | ngabêkti ngaras pada | alênggah tumungkul | mujar kang mindha juwata | pa karane putuningsun nini putri | sira amuja brăngta ||

12. pa karane putuningsun nini |

[Ilustrasi:] Panji mindha dewa. Sêkartaji.
[Redaksi: Panji menyamar menjadi dewa dan mendatangi Sekartaji yang sedang bersemedi.]

--- [f. 132v] ---

dene sira nanêtdha mring dewa | lah nani[56] apa karane | payo ta putuningsun | lah matura marang pun kaki | apa kang sira têtdha | babo putuningsun | ya ta Ni Căndrakirona | awotsêkar ature amêlasasih | dhatêng kang mendha dewa ||

13. dhuh pukulun dewa kang linuwih | pan kawula pan arsa têtanya | sintên baya kêkasihe | juwata kang tumurun | anuruni mring awak mami | sintên wastane baya | yyang kaki pukulun | mujar ingkang mindha dewa | lamun sira apitambuh marang mami | ingsun Sang Yyang Asmara ||

14. milaningsun nyawa anuruni | marang sira dene amêmuja | apa ta baya karsane | sang dyah alon umatur | mila ulun muja sêmèdi | nanêtdha marang dewa | yyang kaki pukulun | ulun kasêngkêlan manah | dene arsa rinaroda mring sang aji |

--- [f. 133r] ---

Kêlona Sowandona ||

15. upamine inggih awak mami | kêlampahan dipun paripêksa | dhatêng Sang Kêlona mangke | suka pêtjah wak ingsun | marang dewa ingkang linuwih | lamun awak kawula | maro ing pandulu | lawan putra ing Jênggala | ingkang mindha juwata mèsêm nauri | dhuh nyawa putuningwang ||

16. luwih bêcik putuningsun nini | akramaa lan Prabu Kêlona | aja dèn pikir lakine | Rahadèn Marabangun | Radèn Inu ing Kartapati | kaki putra Jênggala | pêrmona yèn lampus | mati satêngahing wona | Radèn Panji dèn măngsa garangan putih | jisime nora nana ||

17. atur sêmbah Dèwi Sêkartaji | dhuh pukulun sang dewa bêtthara | yèn èstu lamun wiyose | Rahadèn Marabangun | sayêktine kula belani | Rajaputra Jênggala | lamun èstu

--- [f. 133v] ---

lampus | kawula măngsa kantuna | pan kawula asangêt lumuh akrami | liya putra Jênggala ||

18. upamine babo putu mami | nini putri sira akramaa | ingkang padha sajajare | satriya ingkang bagus | kang prawira amangun jurit | kayadene ki putra | wong bagus anulus | ing rat jagat nora nana | iya iku gagêntènira Dyan Panji | Tumênggung Ponaraga ||

19. lamun sira gêlêm anglakoni | olih marang Panji Ponaraga | abêcik pêsatohane | panggih èstri lan jalu | apan panggih sanggar waringin | ujare kang petangan | padha karsanipun | sandhungane nora nana | praptèng sêpuh awèt kramanira nini | donya têkèng dêlahan ||

20. ya ta mèsêm Dèwi Sêkartaji | aturira sarwi awotsêkar | atur kawula wiyose | sênadyan luwih bagus | anglangkungi [anglang...]

--- [f. 134r] ---

[...kungi] marang Dyan Panji | Tumênggung Ponaraga | ulun datan ayun | kawula pêlaur pêtjah | batên sêdya kawula akrama malih | liya putra Jênggala ||

21. wangsul ulun atakèn ing warti | lamun èstu putra ing Jênggala | pêmona[57] inggih pêtjahe | kawula tumut lampus | ambelani dhatêng pun Panji | ya ta kang mindha dewa | alon dènnya muwus | pêsthi yèn mati têmênan | nora nana dewa watak anggorohi | yèn dewa suralaya ||

22. balik sira nini Sêkartaji | alakia Panji Ponaraga | abagus anom warnane | yèn mêksiha lakimu | pan wis tuwa iya Si Panji | lawan duwe lêlara | watuk laranipun | lan malih sukak sêretan | tadhahira sadina lawan sawêngi | siwang pik ing gang têngah ||

23. gawe apa nini Sêkartaji |

--- [f. 134v] ---

laki lawan Inu Kasatriyan | Si Panji ala warnane | barêng nyêrèt puniku | apa kowe kêlar ngladèni | mring ki putra Jênggala | yèn mêksiha iku | balik sira akramaa | ya oliha kang maca bae abêtcik | dhasar anak Sêmarang ||

24. ya ta sira Dèwi Sêkartaji | duk miyarsa wuwuse juwata | sang dyah sumaput panone | sang dyah pan ucul gêlung | ngasta patêrm[58] pabelan nênggih | pan arsa tuwêk raga | bela kakungipun | angunus patêrm pabelan | ingkang mindha juwata kagèt ningali | kumêtjot[59] manahira ||

25. gya cinandhak kusumaning adi | ingkang mindha dewa wuwusira | adhuh putuningsun anggèr | alyaa gita putu | nini sira arsa belani | apan durung karuwan | bok warta kêsawur | mêngko nini lakinira | kaki putra pan sampun kawarta mati | sun petangane [petang...]

--- [f. 135r] ---

[...ane] uga ||

26. têmên nora lawan angêmasi | sun etange dina lan pasaran | iku ingkang mêruhake | yèn ganjil panggihipun | pêsthi goroh wartane iki | ujare kang petangan | lakinira iku | pêsthi lamun mêksih gêsang | kaki Panji pêsthi yèn manggih basuki | pêrnahe lakinira ||

27. anèng gunung sukma katon nini | ing pêrnahe nyawa lakinira | tanpa wangênan adohe | paran tunggal pandulu | lamun nora trisna kêpati | nyawa ing lakinira | sayêktine putu | yèn prapta ngabêktènana | pan sandika ature Ni Sêkartaji | lamun èstu mangkana ||

28. pan kawula ulun ngabêktèni | sadhatênge putra ing Jênggala | yèn prapta padha sêmangke | kang mendha dewa muwus | nora goroh sira ta nini | yèn prapta lakinira |

--- [f. 135v] ---

rangkulên dèn gupuh | babo nini putuningwang | kaki Panji ing mêngko ana sêtjati | warnane kaya dewa ||

29. duk tumênga Dèwi Sêkartaji | aningali ingkang mindha dewa | nyata si lamun lakine | toh sêpah kasraban rambut |[60] katon mancur dipun tingali | Dèwi Căndrakirona | wirang manahipun | lèngsèr sangking palênggahan | kusuma yu angrungkêp ing kasur sari | ya ta kang mindha dewa ||

30. anututi ing garwa Dyan Panji | pan rinangkul Ni Căndrakirona | kinusya-kusya padane | dhuh mirah jiwaningsun | amung sira langêning ati | gusti mirah kawula | wong ayu anulus | kang angsung rarasing driya | ayunira tansah agawe wiyadi | sang dyah mijil kang waspa ||

31. Mijil

1. kusuma yu Dèwi Sêkartaji | kumêsar tyas kang wong | amicorèng sang dyah ing kalbune | nora [no...]

--- [f. 136r] ---

[...ra] wurung ingsun angêmasi | sangking wirang mami | dhuh kapriye ingsun ||

2. Radèn Panji wau anungkêmi | ing pangkon sang sinom | amlasasih rahadèn wuwuse | adhuh mirah gusti wong akuning | sêtyanana mami | yèn maro pandulu ||

3. amung sira mirah ingsun gusti | kang angsung wirangrong | sêtyanana pun kakang wiyose | pêrsamakna kadi wêrjit cacing | ping sapta dêdasih | gusti mirahingsun ||

4. osiking tyas mêngkono sang dèwi | paran polah ingong | iya paran polah ingsun mangko |[61] wus pinêsthi mangke awak mami | karsane dewa di | anyar kang sun dulu ||

5. Radèn Panji tansah angrarêmih | angimur sang sinom | lir bêrmara anukma sarine | dènnya amrih madune kang sari | ya ta kusuma di | alênjar tyasipun ||

6. Ki Pêrsănta lan Jurudoh singgih | anèng jaba [ja...]

--- [f. 136v] ---

[...ba] kang wong | padha lunga sangking ing pêrnahe | kang kocapa sira Radèn Panji | anèng tilam sari | karsane sang bagus ||

7. karsa kondur sira sang apêkik | kang garwa pinondhong | Sêkartaji wus ingêmban mangko |[62] nulya musna sangking dalêm puri | sira Radèn Panji | sêtine kêlangkung ||

8. Ki Pêrsănta lan Jurudoh singgih | anyaut wong wadon | para nyai ing sabrang ta mangko |[63] dipun pondhong apan angijèni | kang pinondhong nangis | sambat jaluk tulung ||

9. dhuh wong jaga tulungana mami | sun dèn gawa lampor | gêro-gêro ika pênangise | sanak kampung tulungana mami | nora wurung mati | dèn gawa gandruwo |[64]|

10. tan kawarna sira Radèn Panji | prapta ing kêtdhaton | anèng desa Ponaraga mangke | kusuma yu Dèwi Sêkartaji | pan eca aguling | sinarèkkên kasur ||

--- [f. 137r] ---

11. ya ta sira wau Radèn Panji | lêga tyase kang wong | dene sampun kêpanggih garwane | mila radèn suka ingkang galih | ya ta Radèn Panji | alon dènnya muwus ||

12. marang sira kadeyan ta singgih | sagung sanak ingong | payo padha kasukan ta mangko |[65] anabuha gamêlan Sêkati | Si Pênggagar singgih | nabuh gala ganjur ||

13. angrok lawan gamêlan Sêkati | inggar para sinom | ki tumênggung pan inggar manahe | nora mambu wong lagi ajurit | têka inggar sami | suka manahipun ||

14. ênêngêna sira Radyan Panji | lan kadeyan kang wong | ingkang padha kasukan arame | kang kocapa ing sabrang sang aji | Sang Kêlona singgih | sêdya nêmbang pangkur ||

32. Pangkur

1. kocapa Prabu Kêlona | karsanira arsa [ar...]

--- [f. 137v] ---

[...sa] umanjing puri | kêsaru ni inya rawuh | apan atur uninga | lamun garwa sang nata binêkta pandung | Ni Dèwi Citralangênan | musna sangking dalêm puri ||

2. ilang sangking pêsareyan | lawan inyanira gusti kêkalih | kados yèn binêkta pandung | gusti rayi panduka | Sang Kêlona Sowandona sarêng ngrungu | ature ni babu inya | sang nata

[Ilustrasi:] Klona Sowandona. Para inya.
[Redaksi: Para emban melapor kepada Prabu Kelana Sowandana bahwa Dewi Citralangenan telah hilang.]

--- [f. 138r] ---

duka tan sipi ||

3. jaja bang mawinga-winga | tingal adik pan kadi wora-wari | ciptanira sang aprabu | lir nuwêk tanpa dosa | Sang Kêlona Sowandona asru muwus | timbalana ariningwang | dèn kêbat ing ngarsa mami ||

4. akêbat ni babu inya | animbali wau dhatêng kang rayi | wus munggèng ngarsa sang prabu | Kêlona Tunjungseta | atur sêmbah munggèng ngarsane sang prabu | sang nata asru ngandika | wau marang ingkang rayi ||

5. hèh Kêlona Tunjungseta | mau bêngi aku kalêbon maling | lah ta yayi rabiningsun | Dèwi Citralangênan | apan ilang yayi binêkta ing pandung | prajurite wong Ngurawan | kêlangkung dene asêti ||

6. Sang Kêlona Tunjungseta | duk miyarsa andikane sang aji | ing pura kalêbon pandung | Kêlona

--- [f. 138v] ---

Tunjungseta | èsmu kagèt rahadèn ing manahipun | angrasa kêna ing cidra | tiwas angraksa sang aji ||

7. Sang Kêlona Sowandona | angandika payo dandana yayi | ingsun magut ing prang pupuh | arsa tumandang yuda | ariningsun arsa tandhing ing prang pupuh | lawan prajurit Ngurawan | sun ujane padha siji ||

8. Sang Kêlona Tunjungseta | sakêlangkung duka yayah sinipi | apamit dhatêng sang prabu | arsa anata bala | sêkathahe bala ing sabrang sêdarum | apan sampun ingundhangan | sêkarine ingkang mati ||

9. panggêtdhe para panglima | para raja wus sami dèn undhangi | akarsa magut prang pupuh | Kêlona Sowandona | sêdya ngantêp ing yuda ta karsanipun | kawula bala ing sabrang | kêlangkung suka [su...]

--- [f. 139r] ---

[...ka] ing galih ||

10. wus sami tata gêgaman | bala sabrang sagung para prajurit | sêbala sajuru-juru | rakite wong ayuda | wadya sabrang sagêgamaning prang pupuh | pêtdhang kêlawan kêlewang | lêmbing tanapi suligi ||

11. wus rakit gêgamanira | wadya sabrang sêdyane andrah pati | nulya budhal bala agung | sêdya mangsah ing yuda | kang kocapa wau sira ki tumênggung | sira Panji Ponaraga | pan sampun amirsa warti ||

12. lamun bala tanah sabrang | mangsah yuda ya ta Rahadèn Panji | para kadeyan sêdarum | kinèn amapak yuda | anindhihi wadya Ngurawan sêdarum | Ki Undhakan Astradona | wau kang tinuduh kardi ||

13. datan kawarna sêmana | sêkathahe para kadeyan Panji | wus anata bala agung | wadyabala Ngurawan | ingundhangan [ingundhanga...]

--- [f. 139v] ---

[...n] sêdaya magut prang pupuh | tinata sagamanira | wong Ngurawan kabèh wani ||

14. wus tata bala Ngurawan | sêkathahe punggawa lawan mantri | sabala sajuru-juru | anggêrgut tandangira | miwah para kadang kadeyan sêdarum | ambakoni ing payudan | wus budhal sagunging baris ||

15. wong sabrang sampun sêtdhiya[66] | wong Ngurawan pan sampun amiranti | ayun-ayunan prang pupuh | rame surak-sinurak | sami wani arame sudirèng pupuh | kang wadyabala sumahab | anulya bêtdhil-binêtdhil ||

16. wastane têtiyang Jawa | aprang watang repot yèn aprang bêtdhil | wong sabrang wus karyanipun | aprang olah sênjata | wong Ngurawan akathah kang nandhang tatu | wadyabala kasabrangan | polahe anggêgilani ||

17. mêngkana para kadeyan |

--- [f. 140r] ---

aningali balane akèh mati | wong Ngurawan kathah lampus | Undhakan Astracapa | lawan Radèn Malangsumirang angamuk | lawan Maesa Pênggagar | miwah Maesa Giyanti ||

18. Ki Macangugur umangsah | pra kadeyan sami ngawaki jurit | pan sarêng asarok[67] amuk | anêsêk bala sabrang | pan ingêdrèl kadeyan anurut kukus | angamuk lawan curiga | tan ajrih katiban mimis ||

19. Ki Punta lawan Kêrtala | wong kêkalih angamuk ngobrak-abrik | bala sabrang kathah lampus | ingkang katrajang bubar | aprang rukêt wong sabrang pating bilulung | ingamuk para kadeyan | pêpati susun matindhih ||

20. wong sabrang pating tarunjang | ting balêbêr playune rêbut dhingin | Kêbo Pêrdanggi tinandhu | dening bala ing sabrang | ya ta sira Hèrmada winuwus [wi...]

--- [f. 140v] ---

[...nuwus] |[68] aprang lan Kêbo Pênggagar | arame asilih ukih ||

21. apanggih padha prawira | pan arame sami ukih-ingukih | pêtdhang-pinêtdhang asaguh | ya ta sira Hèrmada | dipun bithi sirahira apan rêmuk | amuncrat ludiranira | sira Hèrmada ngêmasi ||

22. gègèr bala kasabrangan | panggêtdhene apan sami kalindhih | pun Gagakrimang winuwus | aprang lan Astracapa | pan arame uthik tumbak kalihipun | arame tumbak-tinumbak | Gagakrimang kasêliring ||

23. tinumbak lambunge dhungkah | Gagakrimang aniba anjumpalik | Sang Gagakrimang kêsambut | gègèr wong kasabrangan | Sang Kêlona Sowandona sarêng dulu | lan Kêlona Tunjungseta | prajurite akèh mati ||

24. Sang Kêlona Tunjungseta | sakêlangkung dukanira [du...]

--- [f. 141r] ---

[...kanira] tan sipi | anulya asarok amuk | lawan sabalanira | sikêp panah angajrihi dènnya buru | wadyabala ing Ngurawan | pan samya mundur kang jurit ||

33. Durma

1. wong Ngurawan katrajang kathah kang pêtjah | punggawa kathah mati | wadya ing Ngurawan | datan măngga puliha | punggawane akèh mati | pating sulayah | kang mara-mara mati ||

2. anêrajang sira Maesa Pênggagar | arsa ngêmbuli jurit | Klona Tunjungseta | sigra nyandhak jatmaka | Pênggagar dipun jêmparing | santêring panah | sangking wulêting kulit ||

3. nora pasah aniba kêrasa lara | asangêt datan eling | ya ta ginosongan | ing wadyabalanira | Macangugur aningali | kadange tiwas | lajêng apulih gêtih ||

--- [f. 141v] ---

4. anêrajang mring Kêlona Tunjungseta | dèn lêpasi jêmparing | ya ta kapêrjaya | Macangugur aniba | sangking wulêtding[69] kang daging | pan nora pasah | aniba nora eling ||

5. Ki Pêrmadi sigra anulya nêrajang | linêpasan jêmparing | niba kapidhara | lali purwa duksena | sangking mandine jêmparing | para kadeyan | tan kuwawa nadhahi ||

6. Astradona tumingal sigra tumandang | umangsah ing ajurit | Klona Tunjungseta | ya ta mênthang jatmaka | Astradona dèn lêpasi | Dyan Astradona | prayitna anadhahi ||

7. dyan cinandhak buntare ingkang jatmaka | wong sabrang alok mati | pan sarwi asurak | sira Ki Astradona | ingêlokakên ngêmasi | prajurit sabrang | sumbare angajrihi ||

8. duk tumingal [tu...]

--- [f. 142r] ---

[...mingal] pun Kêlona Tunjungseta | tan wurung sira mati | kêna ing sênjata | măngsa silih mindhoa | panah ingsun luwih mandi | pilih kang kêlar | prajurit anadhahi ||

9. asru mujar Ki Undhakan Astradona | baya atismak dhingklik | tismak bathok sira | lah mara tingalana | dèn awas sira ningali | jatmakanira | sun tugêl dadi kalih ||

10. duk tumingal Sang Kêlona Tunjungseta | duka yayah sinipi | hèh nyata prawira | Undhakan Astradona | sira amanaha malih | jatmakanira | pêsthi lamun ngêmasi ||

11. Astradona wau ingudanan panah | apan nora gumingsir | Radèn Astradona | polahe kadi pêrjak[70] | ingudanan lan jêmparing | pun Astradona | lir dhali nampar warih ||

12. èsmu kewran Sang Kêlona Tunjungseta [Tunjung...]

--- [f. 142v] ---

[...seta] | lah malêsa dèn aglis | asru angandika | Kêlona Tunjungseta | jêmparingira wus ênting | agênti manah | ingsun arsa ngicipi ||

13. anauri Ki Undhakan Astradona | lah iya dèn abêcik | sira tadhahana | mêngko pêmalês ingwang | anulya ngagêm jêmparing | panah ingasta | nulya dipun ayati ||

14. kang dèn arah jajane

[Ilustrasi:] Astradona. Klana Tunjungseta.
[Redaksi: Astradona membidikkan panah pada Klana Tunjungseta.]

--- [f. 143r] ---

Sang Tunjungseta | ya ta sampun matitis | apan nora pasah | nanging ta kapêrwasa | sangking santêring jêmparing | nadyan wulêta | kulite kang prajurit ||

15. pêsthi rêmpu balunge kang jêro ika | milane nora eling | anulya sinurak | dening bala Ngurawan | gègèr sagung bala wingwrin | sami puyêngan | gustine dèn gosongi ||

16. dipun bêta lumajar mring balanira | wong Jawa ngukih wani | bala kêsabrangan | sami bubar sêdaya | angungsi maring sang aji | Prabu Kêlona | duka yayah sinipi ||

17. sri nalendra sigra magut ing ayuda | sêdya apulih gêtih | lawan balanira | Kêlona Sowandona | nanging kasaput ing wêngi | kêndhak manahnya | dadya kèndêl sang aji ||

18. wong Ngurawan [Ngu...]

--- [f. 143v] ---

[...rawan] kundur sami mêsanggrahan | ya ta wau sang pêkik | Radèn Astradona | lawan sêbalanira | arsa marêk ing sang aji | pun Astradona | arsa atur upêksi ||

19. kang kocapa sira Sang Prabu Ngurawan | munggèng ing păncaniti | lagya apinarak | lan Panji Ponaraga | atanapi kyana patih | munggèng ngayunan | eca agunêm kawis ||

20. duk kêsaru praptane Dyan Astradona | sang nata sarêng ningali |[71] sarwi awotsêkar | Undhakan Astradona | sang nata ngandika aris | mring Astradona | têka rêsêp kang galih ||

21. angandika sang aprabu ing Ngurawan | dhatêng Rahadèn Panji | iku apanira | kang mêntas magut yuda | warnane sun dulu sami | kêlawan sira | matur Rahadèn Panji ||

--- [f. 144r] ---

22. atur sêmbah Radèn Panji Ponaraga | pukulun sri bopati | Radèn Astradona | èstu ari kawula | ulun karya wakil jurit | angrèhkên wadya- | bala Ngurawan sami ||

23. sri nalendra sarêng wau amiyarsa | ature Radèn Panji | lamun Astradona | nyata yèn kadangira | sang nata rêsêp ing galih | mring Astradona | kang manah brăngta kingkin ||

34. Asmaradana

1. mêngkona sira sang pêkik | Ki Undhakan Astradona | ginunggung marang sang katong | abagus prawirèng yuda | Undhakan Astradona | kadi kêmbar yèn dinulu | lawan Panji Ponaraga ||

2. angandika sri bopati | marang Panji Ponaraga | arum ing pangandikane | alah Panji Ponaraga | dhuh radèn putraningwang | iku kaki sêdulurmu | Ki Undhakan [Undhaka...]

--- [f. 144v] ---

[...n] Astradona ||

3. ingsun nora angawruhi | lah radèn măngsa bodhoa | arinira angrèhake | sira Radèn Astradona | sumungkêm ing pratala | asangêt panuwunipun | wau dhatêng sri nalendra ||

4. ngraos tan wagêt mangsuli | sihira Prabu Ngurawan | Dyan Astradona ing mangke | kadi konjêm ing pêrtala | miwah raja pinutra | asangêt panuwunipun | Radèn Panji Ponaraga ||

5. mangkona sri narapati | sang aprabu ing Ngurawan | anulya jêngkar ngêtdhaton | bubar ingkang sami seba | sagung para punggawa | Rahadèn Panji winuwus | apan sampun mêsanggrahan ||

6. para kadeyan angiring | rahadèn lajêng kasukan | kêlawan para kadange | Ki Undhakan Astradona | antuk sihe sang nata |

--- [f. 145r] ---

jinunjung ing lungguhipun | anglurahi mantri jaba ||

7. sagunge punggawa mantri | sami anggugung[72] sêdaya | wau kêlawan rahadèn | ya ta malih kang kocapa | kusuma ing Ngurawan | sang rêtna sêkar kêtdhatun | Ni Dèwi Kumudaningrat ||

8. lagya pinarak sang dèwi | lan sagunge para inya | andhèr munggèng ing ngarsane | Ni Dèwi Kumudaningrat | lah biyang ingsun tanya | kayaparan wartanipun | kakang êmas Astradona ||

9. antuk pêngalêm sang aji | kakang êmas Astradona | apan jinunjung linggihe | kinarya lurah punggawa | bagus dhasar prawira | dadya andêling prang pupuh | mungsuh bala wadya sabrang ||

10. larut datan ana kari | katonton prawiranira | milane sira rahadèn | angsal sihira sang nata |

--- [f. 145v] ---

malah sinung palênggah | anglurahi mantri agung | wadya Ngurawan sêdaya ||

11. karèh marang sang apêkik | Ki Undhakan Astradona | ingkang dadi wêdanane | mèsêm kusuma Ngurawan | pan sarwi angandika | mendahane saya angkuh | si dhungkah kêlarah-larah ||

12. agawe rasaning ati | kakang êmas Astradona | benjang yèn karta jamane | sun têdha marang juwata | kakang mas Astradona | muga wêlasa maringsun | sun rewangi lara lapa ||

13. biyang lungaa dèn aglis | maring dalêm kêradenan | aturêna pawoh ingong | maring kakang Astradona | burat kêlawan wida | atanapi jêbat arum | lawan sumping gagubahan ||

14. sarta busona kang adi | sapêngadêk aturêna | warahên pêparing ingong | lawan iki [i...]

--- [f. 146r] ---

[...ki] aturêna | bibi layang manira | katura marang sang bagus | kakang êmas Astradona ||

15. babu inya matur aris | ature inggih sandika | têtiga ika rowange | sêdya marang kêradenan | ya ta ni babu inya | duk sêmona lampahipun | prapta anèng kêradenan ||

16. kocapa sira sang pêkik | Ki Undhakan Astradona | pinarak anèng dalême | sineba ing punakawan | sami munggèng ngajêngan | pan sami makani puyuh | ana kang makani jalak ||

17. ana marangi jêmparing | sawênèh marangi tumbak | ana kang gêbêk bêtdhile | sami munggèng ing ngajêngan | kêsaru praptanira | utusanira sang ayu | kusuma sêkaring pura ||

18. babu inya awotsari | alênggah anèng ngajêngan | Dyan [Dya...]

--- [f. 146v] ---

[...n] Astradona wuwuse | hèh biyang kinongkon apa | dhatêng sang liring pura | babu inya awotsantun | rahadèn lampah kawula ||

19. ingutus dhatêng sang dèwi | angaturakên dhaharan | burat atanapi gantèn | sarta kêlawan busona | pêngange adi mulya | lawan malih sang abagus | inggih pinaringan sêrat ||

20. ya ta sira sang apêkik | Ki Undhakan Astradona | langkung kumênyut manahe | dene kusuma Ngurawan | sangêt pasihanira | sigra tinampanan sampun | sêrate kusuma rara ||

21. sinăngga ing asta kalih | wau kang punang nuwala | sinuwun-suwun rahadèn | kang surat sigra binuka | tansah sinawang-sawang | dhatêng sira sang abagus | kusuma di ing Ngurawan ||

22. dene

--- [f. 147r] ---

asih marang mami | apa ta baya têmênan | trisnane mring awak ingong | sokur bage gustiningwang | asih wong kawlasarsa | anulya winaca gupuh | wau kang punang nuwala ||

23. pèngêt bêrbukaning tulis | punika sêrat kawula | kusuma sêkar kêtdhaton | katura dhatêng panduka | kang êmas Astradona | wiyosipun awak ingsun | milane atur uninga ||

24. dhatêng kakang mas wong sigit | Ki Undhakan Astradona | inggih radèn awak ingong | rahadèn atur kawula | inggih dhatêng panduka | kawula angawu-awu | dhatêng panduka rahadyan ||

25. nanging ta panêtdha mami | ing dewa lawan bêtthara | mugi wêlasa rahadèn | wong bagus dhatêng kawula | benjang kartaning jaman | sun têdha mring dewa luhung | tulusa amanggih

--- [f. 147v] ---

arja ||

26. yèn benjang manggih basuki | muga ta kakang tulusa | asih dhatêng awak ingong | sokur bage yèn panduka | têtinjo maring pura | dene panduka wong bagus | eman yèn tan kêlakona ||

27. sumêtdhot raosing galih | Ki Undhakan Astradona | sangsaya agêng manahe | dene wau amiyarsa | ungêle kang nuwala | pan ing mangke sang dyah ayu | kusuma adi Ngurawan ||

28. kêlangkung asih ing galih | Ki Undhakan Astradona | èngêt wau prasêtyane | Ki Undhakan Astradona | ngadêk suraning nala | ya ta ngandika sang bagus | marang kang punang utusan ||

29. lah mara matura bibi | dhatêng kusuma Ngurawan | abangêt tarimaningong | datan wagêt mangsulana | pasihane sang rêtna |

--- [f. 148r] ---

lah pirabara ing besuk | yèn ingsu[73] manggih raharja ||

30. măngsa wurunga pinanggih | yèn jamane sampun karta | ing mangke nuwun ature | kawula ajrih kalintang | dhatêng kanjêng pangeran | sarta inggih sang aprabu | kawula ngêmban parentah ||

31. babu inya atur bêkti | mundur sangking ing ngajêngan | katiga ika rowange | Ki Undhakan Astradona | angungun manahira | datan kawarna ing ênu | lampahe inya têtiga ||

32. kocapa sri narapati | Sang Kêlona Sowandona | kang lagya asor jurite | sira Sang Prabu Kêlona | sangêt duka ing manah | dene sira sang aprabu | balane kathah kang pêtjah ||

33. para raja kathah mati | tanapi para panglima | punggawane sirna kabèh | miwah mangke Sang Kêlona | kang rayi Tunjungseta | apan [apa...]

--- [f. 148v] ---

[...n] apês juritipun | dènira yuda kênaka ||

35. Pangkur

1. Sang Kêlona Sowandona | sang aprabu sangêt duka ing galih | sumêdya asoroh amuk | Kêlona Sowandona | ingkang manah pan sampun anyipta lampus | wirang yèn ingsun uripa | dene akasoran jurit ||

2. kêlangkung wirang wak ingwang | lamun ingsun lumayua ing jurit | baya sun pêlaur lampus | wirang marang juwata | apan ingsun kaloka ratu pinunjul | mangke anèng tanah Jawa | ratu lumayu ing jurit ||

3. ya ta Sang Prabu Kêlona | sigra nêmbang têngara ing ajurit | têrsăndha magut prang pupuh | sumêrk[74] bala ing sabrang | samya kumpul sêkarine ingkang lampus | wong sabrang samya gumbira | pan sami anderah pati [pa...]

--- [f. 149r] ---

[...ti] ||

4. bubar bala kêsabrangan | praptèng rana sami asilih-ukih | wong sabrang anantang mungsuh | ya ta bala Ngurawan | duk tumingal kang mêngsah anantang mungsuh | Ki Undhakan Astradona | pan sampun anata baris ||

5. wadyabala ing Ngurawan | kang tumingal sêdaya sami wani | sumahab pan samya purun | para kadang kadeyan | pan sêdaya sami siyaga ing pupuh | pan anggêrgut tandangira | anêdya apulih gêtih ||

6. sêmana anulya budhal | wong Ngurawan ayun-ayunan jurit | kang yuda anulya campuh | wadyabala Ngurawan | lan wong sabrang arame amuk-ingamuk | wadya Jawi lawan sabrang | pan sami wantêr ing jurit ||

7. wadyabala tanah sabrang | sampun têlas sakarine kang mati | mungsuh wong

--- [f. 149v] ---

Ngurawan agung | wadyabala ing sabrang | apêrsasat wau karubuhan gunung | wadya sabrang kathah pêtjah | akathah kang nandhang kanin ||

8. Sang Kêlona Tunjungseta | lan kang raka sumêdya andrah pati | kalihe asoroh amuk | Kêlona Sowandona | lan kang rayi Tunjungseta barêng ngamuk | wadya Ngurawan kèh pêtjah | pan kadi babatdan[75] pacing ||

9. tandang kang para kadeyan | pan sêdaya sami amagut jurit | wadya sabrang langkung pêngkuh | Kêlona Tunjungseta | pêngamuke duk sêmana sampun ribut | wus panggih ayun-ayunan | lan Kêbo Pênggagar singgih ||

10. sira Sang Kêbo Pênggagar | dèn sênjata salira ngrasa sakit | Sang Kêbo Pênggagar mundur | angrasa yèn kêlaran | Macangugur tumandang

--- [f. 150r] ---

apan wus pangguh | Sang Kêlona Tunjungseta | têngginas nyandhak jêmparing ||

11. Macangugur dèn sênjata | jaja gêsêng aniba datan eling | Macangugur wus rinêbut | ingundurakên bala | ingkang raka Mesa Giyanti têtulung | nulya wau dèn sênjata | aniba pan nora eling ||

12. Ki Astracapa bramatya | anêrajang nulya nyandhak jêmparing | sinênjata radyan bagus | kêna lambunge niba | sêprandene nora pasah datan emut | ingundurakên balanya | gègèr wong Ngurawan gusis ||

13. Ki Undhakan Astradona | aningali kadange padha ngisis | bramatya ing tandangipun | nulya nyandhak jatmaka | dèn dhingini dipun panah jajanipun | jatmaka nulya cinandhak | dipun putung dadya kalih ||

14. Sang Kêlona [Kêlo...]

--- [f. 150v] ---

[...na] Tunjungseta | dipun walês radèn sigra jêmparing | ambênêri jajanipun | Kêlona Tunjungseta | kapidhara aniba pan nora emut | ingundurakên kang bala | kang raka sarêng ningali ||

15. ingkang rayi kapidhara | Sang Kêlona duka yayah sinipi | sigra umangsah Sang Prabu | Kêlona Sowandona | dèn sênjata marang sira

[Ilustrasi:] Astradana. Klana Sowandona.
[Redaksi: Astradana membidikkan panah pada Klana Sowandona.]

--- [f. 151r] ---

sang abagus | dèn arah ing jajanira | apan kêna amatitis ||

16. Sang Kêlona Sowandona | apan kêna jajane sri bopati | lajêng niba sang aprabu | Kêlona Sowandona | wus kantaka sinurak ing bala agung | sêmana Prabu Kêlona | kasilir maruta ngidid ||

17. Sang Kêlona Sowandona | tatunira mulya jênggèlèk tangi | sang nata lajêng umagut | Undhakan Astradona | sigra nyandhak jatmaka malih sang bagus | ingarah Prabu Kêlona | camah tibaning jêmparing ||

18. kang panah nora tumama | sri bopati ingudanan jêmparing | Sang Kêlona datan mundur | Kêlona Sowandona | pan angrasa sayah tandange prang pupuh | dene Sang Prabu Kêlona | ing manah anyipta pati ||

--- [f. 151v] ---

19. Rahadèn Selakêndhaga | jatmakane agêm pan sampun ênting | sigra nulya narik dhuwung | lajêng rukêt yudanya | ya ta kuwêl Sang Kêlona lan sang bagus | Rahadèn Selakêndhaga | ginoco tinitir-titir ||

20. nanging ta datan tumama | Sang Kêlona winalês anggulinting | sang prabu pan sampun lampus | pêtjah dening curiga | asêsumbar Astradona nguwuh mungsuh | lah payo wong tanah sabrang | tan ana mundur ing jurit ||

36. Durma

1. cinarita Sang Kêlona Sowandona | apan andarbe aji | aran păncasona | mila tan wagêt pêtjah | wus palastra urip malih | yèn tatu sira | kasilir dening angin ||

2. tatu rapêt sang nata lajêng

--- [f. 152r] ---

agêsang | anulya pulih gêtih | Radèn Astradona | anulya tinêrajang | wong sabrang apulih gêtih | Dyan Astradona | panggah datan gumingsir ||

3. pan arame gènira abăndayuda | agênti salin kêris | asurak-sinurak | wadya Jawi lan sabrang | agênti ukih-ingukih | Prabu Kêlona | sami prawirèng kalih ||

4. lawan sira Rahadèn Selakêndhaga | rame agênti kêris | Radèn Astradona | kuwalahên ngayuda | dene mungsuhira jurit | luput ing pêtjah | wus mati urip maning ||

5. sêmu sayah Ki Undhakan Astradona | ya ta kèngsêr ing jurit | Radèn Astradona | giris nulya lumajar | sêdya matur Radèn Panji | nora kuwawa | mêngsah mring sri bupati ||

6. Sang Kêlona tuhu kêlamun prawira |

--- [f. 152v] ---

dene luput ing pati | Sang Prabu Kêlona | tuhu lêpat ing pêtjah | milanira sang apêkik | Dyan Carangwaspa | ing ajurit kalindhih ||

7. wadya sabrang surake lir gunung rêbah | Prabu Kêlona angling | payo sinatriya | aja sira lumajar | dèn pondhèh sirèng ajurit | padha prawira | payo aja gumingsir ||

8. atêngginas Radèn Panji Ponaraga | miyat ari kalindhih | aprang mring Kêlona | Sang Panji èsmu duka | anulya nyandhak jêmparing | Prabu Kêlona | linêpasan jêmparing ||

9. jajanira sang nata kang kapêrjaya | lajêng niba ngêmasi | Sang Prabu Kêlona | pan kadi Dasamuka | sang nata luput ing pati | kala sêmana | păncasonanya dadi ||

10. sri nalendra kasilir ing samirona | jênggèlèk nuli tangi |

--- [f. 153r] ---

Sang Prabu Kêlona | mangsah ing adilaga | sang nata apulih gêtih | pêngamukira | sri bopati angukih ||

11. ginarumung dening bala ing Ngurawan | sarwi binendrong bêtdhil | Sang Prabu Kêlona | tan kandhêk tandangira | pan angamuk karo kêris | pating sulayah | wadya lit kathah mati ||

12. langkung duka Radèn Panji Ponaraga | balane akèh mati | mêngsahe ngayuda | pan nora kêna pêtjah | ya ta malih dèn jêmparing | Prabu Kêlona | jajanira kang kêni ||

13. kapêrjaya aniba lajêng palastra | sinurak bala alit | tan dangu sêmona | kasilir samirona | tatu mulya urip malih | Prabu Kêlona | angamuk ngobrak-abrik ||

14. wong Ngurawan sami kêkês manahira | dene sri narapati | datan bisa pêtjah |

--- [f. 153v] ---

langkung dening prawira | mati mati urip maning | Prabu Kêlona | langkung èmêng kang galih ||

15. mêngsahira dikjaya luput ing pêtjah | Tumênggung Ponaragi | pêtêng manahira | ya ta Menak Pêrsănta | nungkêmi padane Panji | dhuh gustiningwang | milane sang apêkik ||

16. angandika Radèn Panji Ponaraga | dhuh kakang sanak mami | paran budinira | dene Prabu Kêlona | lah kaki luput ing pati | tan bisa pêtjah | wis mati urip maning ||

17. kayaparan mêngko kakang budinira | dene wong luput pati | bokmênawa ana | lah kakang dayanira | Menak Pêrsănta tur bêkti | dhuh gustiningwang | lawan dèn paekani ||

18. langkung gampil paekane păncasona | sênadyan luput pati | lamun pinaekan | pêsthi lamun palastra [pala...]

--- [f. 154r] ---

[...stra] | dene paekane gusti | wong luput pêtjah | dèn lêbêtakên jadhi ||

19. dipun bubur pêsthi moprol balungira | daging dadi gulali | pêsthi lamun pêtjah | upami tan matia | punapa têdhaking bêlis | sênadyan setan | binubur mêsthi mati ||

20. ya ta mèsêm Radèn Panji Ponaraga | apa mêngkono ugi | lah kakang Pêrsănta | sun rasa bênêr sira | Menak Pêsona[76] nauri | lamun lêpata | wong tuwa tanpa kardi ||

21. ya ta sira Radèn Panji Ponaraga | nulya mundhut jêmparing | sênjata wasiyat | panah rante turunan | ingasta Rahadèn Panji | punang jatmaka | anèng asta kumrincing ||

22. asêsumbar Sang Kêlona Sowandona | lah payo padha bêcik | alah ta tadhahana |[77] lah Panji Ponaraga | yèn [yè...]

--- [f. 154v] ---

[...n] nyata sira prajurit | aja lumajar | payo padha wong bêcik ||

23. anauri Ki Tumênggung Ponaraga | nora lumayu mami | hèh Prabu Kêlona | tan ajrih marang sira | alah payo padha bêcik | lah tadhahana | iki jêmparing mami ||

24. anauri Sang Kêlona Sowandona | payo tibakna aglis | Panji Ponaraga | lah sira mêtdhatiya[78] | bungsur kêlawan jêmparing | măngsa gingsira | lah payo padha bêcik ||

25. Radèn Panji anulya mênthang gandhewa | sarwi ngandika aris | payo tadhahana | tibane panah ingwang | sigra lumêpas tumuli | ingkang jatmaka | panah rante kumrincing ||

26. kang dèn arah jajane Prabu Kêlona | jangganira matitis | wau kang jatmaka | anggubêt marang jăngga | marang asta angrèmbèti | kêkalih [kêka...]

--- [f. 155r] ---

[...lih] pisan | kêrangkus dèn talèni ||

27. praptèng suku Prabu Kêlona aniba | pan nora bisa osik | sinurak ing bala | gumêr bala Ngurawan | samya bungah ingkang ati | Prabu Kêlona | kabuntêl ing jêmparing ||

28. Sang Apanji langkung bungah manahira | andulu sri bopati | Klona Sowandona | dene sampun kabănda | panah rante

[Ilustrasi:] Klona Sowandona. Panji.
[Redaksi: Prabu Kelana Sowandana tersungkur terkena panah rante milik Radèn Panji Ponaraga.]

--- [f. 155v] ---

analèni | Prabu Kêlona | pan nora bisa osik ||

29. Ki Pêrsănta amarani bari bêksa | anjogèt cara Bali | lah payo budia | babo Prabu Kêlona | yèn nyata prajurit sêti | sira sun bănda | tan wurung sun bèthèti ||

30. nora wurung sira ingsun rajang-rajang | ingsun cawisi kunir | sira ingsun masak | cowan-cowan ta sira | bokongira ingsun êtim | pan atinira | sun kêla brambang kunci ||

31. sami suka sagunge bala Ngurawan | mulat sri narapati | Sang Prabu Kêlona | kapupu yudanira | Ki Pêrsănta asêsirik | Prabu Kêlona | netranira mêtcicil[79] ||

32. angandika Ki Tumênggung Ponaraga | babo sri narapati | Sang Prabu Kêlona | lah apa karsanira | apa sira jaluk urip | mênawa sira | ing mêngko jaluk mati ||

--- [f. 156r] ---

33. angandika Sang Kêlona Sowandona | lah patènana mami | dene amêmirang | ingsun têluk mring sira | age patènana mami | lan maning uga | apa gawe matèni ||

34. ingsun iki manungsa luput palastra | tan pasah dening wêsi | Panji Ponaraga | alon ing wuwusira | aja sira nantang pati | pan nora nana | jalma luput ing pati ||

35. nyawanira wus kagêm ing astaningwang | Tumênggung Ponaragi | alon wuwusira | kakang sira karyaa | ingkang kinarya matèni | Menak Pêrsănta | sêndika aturnèki ||

36. Ki Jurudoh wus angambil jadhi sira | anulya dèn gênèni | umop ingkang toya | Kêlona Sowandona | sigra dèn andhang-andhangi | wusnya mêngkona | anulya dèn lunasi ||

37. dipun goco jajane Prabu Kêlona | rahnya tan tibèng siti |

--- [f. 156v] ---

milane palastra | wau sri naranata | linêbêtakên ing jadhi | wus ginênenan | kang toya molak-malik ||

38. dadya losoh sang nata anèng jro kawah | ajur kulit lan daging | wus ajur sêdaya | balunge padha pisah | gawok kang sami ningali | bala Ngurawan | kang manah brăngta kingkin ||

 

---

1	Bêjagalan. (kembali) Bêjagalan.
2	Lebih satu suku kata: ika ngunggah-unggahi. (kembali) Lebih satu suku kata: ika ngunggah-unggahi.
3	wêcona (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) wêcona (dan di tempat dan bentukan lain).
4	ngoyok-oyok. (kembali) ngoyok-oyok.
5	ngoyok-oyok. (kembali) ngoyok-oyok.
6	Lebih satu suku kata: wtune Kirona Panji. (kembali) Lebih satu suku kata: wtune Kirona Panji.
7	Lebih satu suku kata: kopyah dèn sêbrot malih. (kembali) Lebih satu suku kata: kopyah dèn sêbrot malih.
8	Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu i: tuk-ngantuk dèn thuthuki. (kembali) Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu i: tuk-ngantuk dèn thuthuki.
9	Lebih satu suku kata: wau kagèt punika. (kembali) Lebih satu suku kata: wau kagèt punika.
10	ngandhêg-andhêgi. (kembali) ngandhêg-andhêgi.
11	Lebih dua suku kata: katok uga awak ingwang. (kembali) Lebih dua suku kata: katok uga awak ingwang.
12	Kirona. (kembali) Kirona.
13	lêjar (di tempat dan bentukan lain). (kembali) lêjar (di tempat dan bentukan lain).
14	Kurang dua suku kata, dan biasanya guru lagu e: pan wong dalêm sami turu kabèh. (kembali) Kurang dua suku kata, dan biasanya guru lagu e: pan wong dalêm sami turu kabèh.
15	Lebih satu suku kata: anèng ing pungkuran wau. (kembali) Lebih satu suku kata: anèng ing pungkuran wau.
16	Kurang satu suku kata: apan ya ta nora nana. (kembali) Kurang satu suku kata: apan ya ta nora nana.
17	kêthèk. (kembali) kêthèk.
18	Biasanya guru lagu u. (kembali) Biasanya guru lagu u.
19	Lebih satu suku kata: buyut canggah tulunga. (kembali) Lebih satu suku kata: buyut canggah tulunga.
20	Kurang satu suku kata: dèn lêlarak pan sarwi dèn gêbugi. (kembali) Kurang satu suku kata: dèn lêlarak pan sarwi dèn gêbugi.
21	Biasanya guru lagu u. (kembali) Biasanya guru lagu u.
22	bêdhah. (kembali) bêdhah.
23	gêjuk-gêjuk (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) gêjuk-gêjuk (dan di tempat dan bentukan lain).
24	Kurang satu suku kata: dhingin ingkang angêluruk. (kembali) Kurang satu suku kata: dhingin ingkang angêluruk.
25	mêspadakkên. (kembali) mêspadakkên.
26	kalesedan. (kembali) kalesedan.
27	Lebih satu suku kata: nadyan ingsun katura. (kembali) Lebih satu suku kata: nadyan ingsun katura.
28	aldaka. (kembali) aldaka.
29	Biasanya guru lagu e: mangke. (kembali) Biasanya guru lagu e: mangke.
30	aldaka. (kembali) aldaka.
31	jêjanggan. (kembali) jêjanggan.
32	cêcantrikipun. (kembali) cêcantrikipun.
33	acêcawis (dan di tempat lain). (kembali) acêcawis (dan di tempat lain).
34	gusti. (kembali) gusti.
35	têdah. (kembali) têdah.
36	Di bait 4 ini dan bait 5 berikut, gatra ke-3, ke-4, dan ke-5 sama. (kembali) Di bait 4 ini dan bait 5 berikut, gatra ke-3, ke-4, dan ke-5 sama.
37	Angrungdaya. (kembali) Angrungdaya.
38	Panji. (kembali) Panji.
39	ingabên. (kembali) ingabên.
40	Lebih satu suku kata: tiyang papa kawlasarsa. (kembali) Lebih satu suku kata: tiyang papa kawlasarsa.
41	Gêdhah. (kembali) Gêdhah.
42	wêcana (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) wêcana (dan di tempat dan bentukan lain).
43	Lebih tiga suku kata: arame ulêng-ulêngan. (kembali) Lebih tiga suku kata: arame ulêng-ulêngan.
44	Lebih satu suku kata: wong Jawa nyêrêk yuda. (kembali) Lebih satu suku kata: wong Jawa nyêrêk yuda.
45	andik (dan di tempat lain). (kembali) andik (dan di tempat lain).
46	Bandung. (kembali) Bandung.
47	wêjanine. (kembali) wêjanine.
48	arta. (kembali) arta.
49	Penomoran teks asli halaman 121 dua kali, pada halaman 121v dan 122v. (kembali) Penomoran teks asli halaman 121 dua kali, pada halaman 121v dan 122v.
50	wêjani. (kembali) wêjani.
51	Lebih satu suku kata: yèn mikul bot lèrèna. (kembali) Lebih satu suku kata: yèn mikul bot lèrèna.
52	pamêdhangira. (kembali) pamêdhangira.
53	nanêdha (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) nanêdha (dan di tempat dan bentukan lain).
54	lan. (kembali) lan.
55	angrês. (kembali) angrês.
56	nini. (kembali) nini.
57	pêrmona. (kembali) pêrmona.
58	patrêm (dan di tempat lain). (kembali) patrêm (dan di tempat lain).
59	kumêjot. (kembali) kumêjot.
60	Lebih satu suku kata. (kembali) Lebih satu suku kata.
61	Biasanya guru lagu e: mangke. (kembali) Biasanya guru lagu e: mangke.
62	Biasanya guru lagu e: mangke. (kembali) Biasanya guru lagu e: mangke.
63	Biasanya guru lagu e: mangke. (kembali) Biasanya guru lagu e: mangke.
64	Biasanya guru lagu u. (kembali) Biasanya guru lagu u.
65	Biasanya guru lagu e: mangke. (kembali) Biasanya guru lagu e: mangke.
66	sêdhiya (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) sêdhiya (dan di tempat dan bentukan lain).
67	asorok (dan di tempat lain). (kembali) asorok (dan di tempat lain).
68	Kurang dua suku kata: ya ta sira Hèrmada ingkang winuwus. (kembali) Kurang dua suku kata: ya ta sira Hèrmada ingkang winuwus.
69	wulêding. (kembali) wulêding.
70	prênjak. (kembali) prênjak.
71	Lebih satu suku kata: nata sarêng ningali. (kembali) Lebih satu suku kata: nata sarêng ningali.
72	anggunggung. (kembali) anggunggung.
73	ingsun. (kembali) ingsun.
74	sumrêk. (kembali) sumrêk.
75	babadan. (kembali) babadan.
76	Pêrsănta. (kembali) Pêrsănta.
77	Lebih satu suku kata: alah tadhahana. (kembali) Lebih satu suku kata: alah tadhahana.
78	mêdhatiya. (kembali) mêdhatiya.
79	mêcicil. (kembali) mêcicil.