Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 708)

Judul
Sambungan
1. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 001–023). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
2. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 024–039). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
3. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 040–057). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
4. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 058–073). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
5. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 074–087). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
6. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 088–107). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
7. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 108–125). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
8. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 126–142). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
9. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 143–158). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
10. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 159–174). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
11. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 175–190). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
12. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 191–207). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
13. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 208–223). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
14. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 224–238). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
15. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 239–256). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
16. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 257–272). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
17. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 273–281). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
18. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 282–293). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
19. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 294–308). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
20. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 309–321). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
21. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 321–332). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
22. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 333–349). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
23. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 350–352). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
24. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 353–355). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
25. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 356). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
26. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 357–358). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
27. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 359–361). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
28. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 362–364). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
29. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 365–367). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
30. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 368–372). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
31. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 373–376). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
32. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 377–382). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
33. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 383–384). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
34. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 385–388). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
35. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 389–403). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
36. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 404–427). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
37. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 428–443). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
38. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 444–456). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
39. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 457–477). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
40. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 478–506). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
41. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 507–526). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
42. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 527–547). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
43. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 548–567). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
44. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 568–583). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
45. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 584–599). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
46. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 600–607). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
47. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 608–614). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
48. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 615–618). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
49. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 619–626). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
50. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 627–637). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
51. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 638–651). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
52. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 652–665). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
53. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 666–671). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
54. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 672–678). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
55. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 679–690). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
56. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 691–694). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
57. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 695–703). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
58. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 704–707). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
59. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 708). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
60. Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 709–722). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
Citra
Terakhir diubah: 26-06-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

708. Dhandhanggula

1. Tan cinatur kang dinutèng margi | kang kocapa krajan Wanamarta | Kae Bayi Panurtane | pan maksih rumbu-rumbu | lagya sênggang grahira kêdhik | wus catur madya wulan | dènnira angukut | ingadhêp pra arinira | Ki Suwarja Wiradhustha lan Panukmi | Panamar Kulawirya ||

2. Ki Jumêna Jêmpina Sêmbagi | Ki Lawatan Malangbong Lipura | Pangulu Basarodine | sadaya anèng ngayun | miwah garwa Nikèn Malarsih | Sumbaling lan Ni Daya | tansah anèng ngayun | Ki Suwarja lon lingira | kadipundi kakang-bok grahe (n)Jêng Kyai | paran wontên sênggangnya ||

--- 12 : 148 ---

3. Alon nauri Nikèn Malarsih | iya ana sênggange sakira | duk wingine wit sênggange | saprene datan rukut | mêndha dènnya apanas êtis | kang dadya jalarannya | iya mundhut rucuh | pêpêdhêsan rujak lumpang | kang kinarsan rucuh kluthuk babal cêngkir | kaduk asêm pêdhêsnya ||

4. Sun-palangi tan kêna pinênging | maksa bae kudu nadhah rujak | sapiring mêlêb (n)tèk dhewe | tan ana sisanipun | marmèng sun yèn muwuhi sakit | dadya kadya tatamba | rujak lir dhudhukun | rong wêngi rong dina nora | angop rumab pra nari umatur aris | kadya lajêng mulyanya ||

5. Ki Kulawirya angguguyoni | kados lamun lajêng asakeca | (n)Jêng Kiyai ing gêrahe | sampun kang gêrah wau | kula ingkang barêgas wiris | myarsakkên rujak lumpang | ngumêcêr ing idu | mundhak kêpengin angrujak | wong warasan wuwuh waras anyêgêri | cês ngilêr idunira ||

6. Ginaguyu pra kadangirèki | Nikèn Malarsih gumuyu mojar | lagi wong caturan bae | sira iku angilu | tarècèsan lir lare cilik | ambakna wong penginan | kêbangêtèn iku | Ki Bayi mèsêm ngandika | cilik mula yèn adhimu si Wuragil | doyanane rujakan ||

7. Nora etung wayah rina wêngi | bêdhug têlu bakda Subuh ngrujak | yèn awan lingsir srêngenge | wong wus luput ing sêmbur | nora lumrah angluluwihi | sadhengah kang pinangan | nganggo tawa amung | sabên iku mangsa rujak | nora nganggo tawa maring anak rabi | êntèk tan nganggo sisa ||

8. Samya gumuyu kang para ari | langkung lêga tyasira anyana | kang raka laju sênggange | Ki Bayi ris amuwus | wong wus tuwa mono yèn sakit | tan liya kang karasa | mung parêk ing kubur | kewala anyipta ngajal | arah kumambang ing pasthi karsaning Widdhi |[1] kagunganing Pangeran ||

9. Anging yèn ta kêna-a pinuji | nadyan kinarsaning ajalingwang | muga pinarêngna rêke | andulu marang sunu | kang samya nis salah sawiji | lamun tan mangkono-a | tansah dadya kalbu | prasasat tanpa tuduhan | woding pati awit panggrantêsing

--- 12 : 149 ---

kapti | tan wun papa ngakerat ||

10. Sadaya samya angrês ing galih | myarsa linge Ki Bayi Panurta | pra kadang kulawangsane | kèndêl samya wêtu luh | ketang dènnya awlas ningali | Nikèn Malarsih saya | marawayan kang luh | kathah kagagas ing driya | datan mulat ing suta jalu lan èstri | salah sawijinira ||

11. Tan antara kang lagya tyas kingkin | pan kasaru santri Luci prapta | umatur nèng paningrate | amba ngaturi wêruh | punika pun Nuripin prapti | lan santri Monthèl kadya | wontên kang ngautus[2] | Ke Bayi kagyat lingira | timbalana dèn-age Monthèl Nuripin | baya iya dinuta ||

12. Samya enggar sadaya kang galih | kang liningan Luci sigra mentar | nimbali Nuripin Monthèl | pangguh anèng ing pintu | lah suwawi adhi Nuripin | kalihe tinimbalan | mring ngarsa dèn-gupuh | Ki Luci arêrangkulan | lan Ki Monthèl Luci ngling (n)dika lujêng dhi | lujêng dhi lujêng (n)dika ||

13. Monthèl angling kang inggih kang inggih | Nuripin mojar ih nora jamak | smakeyan kang duwe ipe | (m)bagèkkên sungsun-sungsun | padha dene kang anauri | kaya wong nêmpur bêras | dhocêng mèlu payu | wawita êmpun dèn enggal | (n)dadak rêrangkulan nora uwis-uwis | kasuwèn yèn dinukan ||

14. Nulya samya kerit maring ngarsi | prapta samya nêmbah atur salam | miwah maring sadayane | binagyan kinèn lungguh | wusnya tata wong ro alinggih | Nuripin aturira | kawula ingutus | ing putranta Jayasmara | Jayèngraga lan garwa samya sung bêkti | katura ing paduka ||

15. Yèn ing mangke putra-dalêm kalih | lan kang garwa saking palêlanan | wus samya prapta samangke | akathah kang tut-pungkur | pra pandhita jalu lan èstri | myang santri kulawangsa | tiyang gangsal-likur | ing mangkya karsa araryyan | anèng ing pawisman-kawula saratri | dhukuh-dalêm

--- 12 : 150 ---

Pagutan ||

16. Kados mangke praptanya mariki | sira wau Ke Bayi Panurta | langkung cumêplong galihe | lawan sadayanipun | samya suka sukuring galih | Ni Malarsih karuna | myarsa aturipun | ngandika sarwi udrasa | dhuh sutèngsun êndi rupane kang prapta |[3] sêlak yun-yunên ingwang ||

17. Kae Bayi Panurta lingnya ris | (m)bok dèn sarèh kewala tyasira | cinging têmên sira Nikèn | mêngko rinêmbug patut | sabab sutanira praptèki | nora prapta priyangga | akèh kang tut-pungkur | jare padha pra pandhita | wajib kurmat marang ingkang sêdya prapti | malah mandar ngruktiya ||

18. Pasugatèng tamu kang prayogi | lêjar kang garwa sinabdèng raka | Ke Bayi ngandika manèh | ngrasa waras wakingsun | wus tan ana kang ngrasa sakit | pra ari aturira | mugi kang saèstu | putranta kalih kang prapta | aprasasat punika dadya usadi | anyarasakên lara ||

19. Anauri kaya iya ugi | pulunanira dadi tatamba | sih pitulunging Hyang rêke | alon malih amuwus | sapa pandhitane kang prapti | Nuripin aturira | kasupèn tan emut | ngriku dhi Monthèl matura | ing (n)Jêng Kyai (n)dika kang radi pratitis[4] | wruh saking ngrika mula ||

20. Kae Bayi Panurta nglingnya ris | iya sira Monthèl umatura | sapa kabèh pandhitane | santri Monthèl umatur | pra pandhita ingkang umiring | ing lampahe putranta | pan sadayanipun | rinta Kae Adimuncar | lawan rayi andika Ki Arsèngbudi | lawan Ki Cariksutra ||

21. Rinta Arundarsa lawan malih | putra tuwan Ki Sèh Malangkarsa | tuwin Sèh Mangunarsane | kalawan malihipun | Anggungrimang kapitunèki | lan mitra kulawangsa | kang sami tumutur | Sèh Modang Sèh Pariminta | Ki Piturun kalawan Ki Palakarti | pitu pawong santrinya ||

22. Pra waelanipun kawansiki | rubiyahira Ki Cariksutra | Nikèn Wilapa wastane | kalawan garwanipun | Anggungrimang Ni

--- 12 : 151 ---

Rancangkapti | lan rabinya Sèh Modang | (m)bok Plangi rannipun | Cênthini sakawannira | kang punika marma arinta pra sami | umarêk ing paduka ||

23. Andhatêngkên sih wulangunnèki | saking dahat rumêsêping driya | sabipraya ing ngunine | dadya mangke tumutur | ing salampah putranta mulih | angkating saking prênah | Wanantaka dhukuh | kang anguntap parah-paran[5] | mung kaè[6] Sèh Mangunarsa lan kang rayi | Rancangkapti Gungrimang ||

24. Jasad-kawula lawan Cênthini | Ki Piturun Palakarti ingkang | anganutkên ing lampahe | kang kinampiran laju | sadaya punika sami |[7] prapta narèhkên lampah | anèng wismanipun | Ki Nuripin ing Pagutan | enjingipun kawula kinèn tur uning | dhumatêng ing paduka ||

25. Kae Bayi angandika aris | dene panuju pangampirannya | tan kalintang sasikine | Ki Kulawirya matur | jamak mangkene wong tinuding | dadi wong amicara | lir Monthèl puniku | ature cêtha arata | aja kaya gêgabêre si Nuripin | nora pakra dinuta ||

26. Ting basèyol kaya ting barêndhil | dhasar pancèn wong nora micara | ature nganggo kasupèn | ragi kasupèn gêpluk | kayaimu ngapa si Ripin | digawe palawija | babo iku patut | tan kalêbu ing pakeyan | kajaba dikon angon bèbèk mring sabin | kambi amandhi sulak ||

27. Ki Nuripin tumungkuling ririh | kêmba uwang yèn nora (ng)gêgarap | maring wong moyoki bae | Ki Bayi mèsêm muwus | ya sabisa-bisanirèki | sabobote maningan | pilang-pilang tanduk | gumrah araling kawula | bênêr luput wah gingsir lali lan eling | gadhuhaning kawula ||

28. Ki Kulawirya anggrundêl ririh | andêlna yèn ngiloni santrinya | pan wus nora pilih wonge | bênêr luput winêngku | saking sihe maring ing santri | kae[8] Bayi Panurta | alon dènnya muwus | lah

--- 12 : 152 ---

uwus Ripin matura | marang para ngulama kang sêdya prapti | aturana dèn-agya ||

29. Mêngko manira anduta maring | wismannira ngaturi kang samya | sumêdya asih marang Ke | ingkang liningan gupuh | santri Monthèl lawan Nuripin | nêmbah lèngsèr sing ngarsa | karo gupuh-gupuh | Ke Bayi alon ngandika | yèn mangkono lah Kulawirya wong kuning | sira andhinginana ||

30. Mring Pagutan wismane Nuripin | aturana para mitranira | lan kapriye prayogane | mangsa bodhoa iku | ing patute pakurmat-mami | sarèhning kadhatêngan | ngulama linuhung | tur mitra saeka-kaptya | lan manira iku samya (n)dhatêngkên sih | -siniyaning agêsang ||

31. Samya umatur kang para ari | inggih sumangga karsa paduka | mrayogèkkên mring tamine | paran kang dadya kayun | kawula kang samya angrukti | Wuragil Kulawirya | alon nambung atur | kawula matur lumancang | lamun parêng ingkang karsa (n)Jêng Kiyai | papêthukan punika ||

32. Kawula kinèn mêthuk kariyin | mring Pagutan pinanggih sandika | rinta kakang sadayane | samya mêthukèng riku | nèng pêkên sarèrèyannèki | dèntên pra kalawangsa[9] | amêthuka iku | anèng lèpèn lan pra lurah | santri-santri sadaya mêthuka sami | paduka aywa têbah ||

33. Lawan para sêpuh sadayèki | kewala nèng kori peregolan[10] | Ki Bayi lon andikane | ya wus prayoga iku | rêmbugira mêthuk tatami | lah wus sira mangkata | mring Pagutan gupuh | nulya Kae Kulawirya | lèngsèr saking ngarsa sigra dènnya nuding | marang rèrèyanira ||

34. Angandika Kae Kyai Bayi | hèh Aluci sira nêmbêlèha | gudèl myang bèbèk ayame | pêdhèt tanapi wêdhus | sata biri kathik gulathik | aywa na kang kuciwa | sugataning tamu | santri Luci tur sandika | wau lampahira Ki Kulawiryèki | angirit pawongira ||

35. Myang rèrèyannira Jayèngrêsmi | wong sudagar miwah rèrèyannya | Jayèngraga wong cêngkunge | myang wong kang

--- 12 : 153 ---

bagoripun | samya ngiring mring Ki Wuragil | apan tigang rèrèyan | samyènggar kalangkung | umarêk lulurahira | ingkang lagya raryyan nèng Pagutan dèsi | wau ta lampahira ||

36. Santri Monthèl kalawan Nuripin | prapta ngarsanira Adimuncar | pra ngawirya sadayane | santri Monthèl umatur | amba sampun paduka tuding | mring krajan tur uninga | ing ramanta nêngguh | (n)Jêng Kyai Bayi Panurta | yèn paduka ing mangke wus karsa mulih | kèndêl anèng Pagutan ||

37. Tuwin angaturkên salamnèki | sadayanipun para ngawirya | winangsulan pasalame | ramanta sakalangkung | suka sukurira Hyang Widdhi | karsa nuduh pra kadang | myang kulawangsèku | tinata kang mêthuk lampah | kadi mangka wontên dutane (n)Jêng Kyai | ngaturi sadayanya ||

38. Wusnya umatur Monthèl Nuripin | tan adangu wau praptanira | Ki Ragil Kulawiryane | sadaya mingsêr lungguh | (n)jujug (ng)gyannya Ki Jayèngrêsmi | agupuh jawat-tangan | kang putra rinangkul | ingaras lungayanira | sinambrama sarwi binagyasmu tangis | kalihe ngêmu waspa ||

39. Winangsulan ing sabda basuki | nulya sung salam mring Jayèngraga | tan pae ararakêtane |[11] wusnya kabantu lungguh | Jayèngrêsmi umatur aris | marang Ke Adimuncar | kang punika nêngguh | kadangipun (n)Jêng rakanta | gangsal kang nèm piyambak amuragili | pun paman Kulawirya ||

40. Samya mangarti[12] sadayanèki | Ki Kulawirya gupuh tur salam | sarta lawan pambagyane | winangsulan kramayu | langkung rahabira ing galih | luwaring patêkêman | malih salamipun | marang Kae Arsèngdriya | gantya salamira Ki Cariksutrèki | miwah mring Arundarsa ||

41. Myang salam mring Sèh Malangkarsèki | salam kalawan Sèh Mangunarsa | tuwin Sèh Anggungrimange | myang ming kulawangsèku | Ki Piturun lan Palakarti | miwah Sèh Pariminta |

--- 12 : 154 ---

mring Sèh Modang wau | sung bagya mring pra waela | Ni Turida Rarasati angsung bêkti | ring paman Kulawirya ||

42. Ingancaran pasugatèng enjing | Ki Wuragil angalap nyamikan | wedang myang papanganane | sarwi mèsêm amuwus | marang ingkang putra kakalih | wusira antaranya | manira tan wêruh | marang karone anakmas | yèn tumrapa lagi pasanakan mèksi | kaya pangling tumingal ||

43. Kongsi gong-gong anggane mikuni | jawane saking lamyandon-paran | Ki Jayèngrêsmi ature | apan inggih saèstu | lami paman datan udani | (n)dawêg kewala kadya | wontên gangsal taun | mèh sakêdhik pêndhak mangsa | Ki Wirya ngling malah ya wus pêndhak warsi | iba ing laminira ||

44. Ramanira kakang (n)Jêng Kiyai | kalangkung wulanguning driya |[13] dhasar wus rong sasi kiye | kongsi tan bisa lungguh | lagi rada andhèngèk thithik | lagi sênggang rong dina | nuli sira rawuh | anduta atur uninga | ambêngênggèng[14] lir jajaka (n)Jêng Kiyai | mulya (n)dadak sakala ||

45. Kaya banjur sênggang (n)Jêng Kiyai | jalaran mulya saka ing sira | kadyantuk usada grahe | marma laju anuduh | mring manira laku ngong iki | dalah rèrèyannira | sarèrèyanamu | tyas samya lir punagiya | nora kongsi salin sabuk lan kulambi | lumayu dharakalan ||

46. Padha karêpe yun wruh sirèki | bêcik bêthèkên wong padha trêsna | Ki Jayèngrêsmi ature | miwah Jayèngragèku | apan inggih (ng)gihipun ugi | nulya ingawe samya | sadaya mangayun | rèrèyan wong sudagaran | samya nêmbah tur salam mring Jayèngrêsmi | miwah mring Jayèngraga ||

47. Miwah rèrèyanira pribadi | wong balantik panêgar lan dhalang | bagor badhur niyagane | samya akusung-kusung | dènnya yun wruh bandaranèki | samya lir punagiya | dènnira wulangan |[15] marang Kae Jayèngraga | para cêngkung myang kalulutira nguni | gagambyong ronggèng lanang ||

48. Samya nêmbah tur salamirèki | wus warata tan na kalintangan |

--- 12 : 155 ---

antara dangu nulya ge | Kulawirya umatur | marang Kae Dimuncar aris | lampah kula punika | dhapur dipun-utus | ing Kyai Bayi Panurta | wiyosipun kawula kinèn ngaturi | paduka mring karajan ||

49. Wanamarta sadayanirèki | sarênga ing salampah-kawula | rakanta sru pangtyan-tyane | ka-antu anèng pintu | saking dènnya amagut ing sih | wau Ki Adimuncar | alon dènnya muwus | singgih yayi Kulawirya | reyang tinimbalan ing kakang Kiyai | lan sagung pra ri putra ||

50. Singgih sumangga reyang umiring | lah suwawi yayi Arsèngdriya | lan yayi Cariksutrane | lan Sèh Malangkarsèku | Mangunarsa Gungrimang tuwin | ingkang para waela | tinimbalan laju | sadaya matur sumangga | sigra budhal lampahe kathah kang ngiring | mring krajan Wanamarta ||

51. Gumarêdêg lir ngarak pangantin | balabar nèng marga pasabinan | wong samya ingkang magawe | jalwèstri kang dèrèng wruh | apatakèn-tinakèn[16] sami | sapa kae ta baya | dèn-iring gumrudug | apa wong ngarak pangantyan | ana ingkang nauri iku kang prapti | Kae Sèh Amongraga ||

52. Lan kang garwa Tambangraras tuwin | Jayèngrêsmi lawan Jayèngraga | sagarwa myang Cênthinine | kang samya ndon ngalangut | maring pangumbaran wanadri | wus lawas mangkya prapta | pinapag ing laku | mangkana kang samya mojar | wong manca doh nuju papagan nèng margi | sumimpang ing dadalan ||

53. Gêgêdaban angêbêgi[17] margi | praptèng Kali Jamban pasabrangan | kang nèng pinggir lor kaline | wong kasêntanan mêthuk | myang pra lurah-lurahing santri | miwah wong kang niningal | jalu èstri agung | nèng gisik kali anjirab | samya sêdya tumingal kang lagya prapti | wau ta kang lumampah ||

54. Saking kidul akathah kang ngiring | nabrang kali gumrah karubyakan[18] | lir gêrah kambah ing kèh |[19] têkèng sabrang lèripun |

--- 12 : 156 ---

kapêthuk tur salamirèki | ngabêkti gantya-gantya | mring kang lagya rawuh | warata sadayanira | pra ngawirya dangu dènnya ananggapi | salame wong akathah ||

55. Sawusira santri atur bêkti | nulya laju wau lampahira | pra santri umiring kabèh | sêlur marga supênuh | lubèr ambèr maring ing sabin | padamèn sinasakan | ka-abyaging laku | (m)bêlasah dhadhahing sawah | lampahira praptèng anèng Pasar Paing | pra kadang kang nèng pasar ||

56. Ki Suwarja lan Wiradhusthèki | Ki Panukma lawan Ki Panamar | lan pra putranira kabèh | Gus Monot lan Gus Dawud | Bagus Kanji lan Gus Ngajuji | Gus Janawi Gus Imram | lan misananipun | Ki Malangbong lan Lawatan | Ki Ulangan Jagasatru Jagawèsthi | myang para rèrèyannya ||

57. Kae Jayèngrêsmi matur aris | punika pra kadange rakanta | sakawan myang pra putrane | gya Dimuncar lingnya rum | singgih Alkamdulilahi |[20] anulya Ki Suwarja | sakadangirèku | ramya gantya asung salam | anambrama winangsulan sabda yuning | sung salam mring kang putra ||

58. Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi | pinêngkul-pêngkul mring kang para paman |[21] èsmu waspa sadayane | saking dènnya wulangun | asih maring pulunannèki | wus kadya (ng)gènnya yoga | gantilaning kalbu | binagya putra ro nêmbah | miwah garwa Turida lan Rarasati | ngabêkti mring pra paman ||

59. Gantya pra putra misananèki | samya tur sêmbah mring pra pandhita | wus warata sadane |[22] gya laju lampahipun | praptèng padhadhahanirèki | masuk ing pakarangan | jibêg wong (n)dudulu | aturun têpining dhadhah | nut tikunge magêr dabag glamit mirit | sabên lawang keringnya ||

60. Reka-reka pan sami pinipil | samya sinung bale parèrènan | sarta lawan padasane | lawan paguponipun | lumrah sabên kang lawang kori | sami ukir-ukiran | jor-jinoran patut | mangkana ingkang lumampah | sampun parêk kapisan ing kori jawi | Kae Bayi Panurta ||

--- 12 : 157 ---

61. Dangu lênggah nèng pantining[23] kori | lawan kang para sanak pituwa | Ki Sêmbagi Jumênane | Jêmpina lan Ki Sampur | Ki Balongsong Gonjongcêlari | Sêmangko Onggadhuwa | Ki Dhawuk Ki Lêngkur | lawan Ki Kêrtisêdana | (n)Jêng Kiyai Bayi Panurta duk mèksi | samya wawasan tingal ||

62. Kae Adimuncar Arsèngbudi | Cariksutra lawan Arundarsa | lawan Sèh Malangkarsane | lah Sèh Mangunarsèku | Anggungrimang myang sadayèki | parêng nguluki salam | Ki Bayi agupuh | kalawan kang para tuwa | angabuli ngalaekumu-salami | laju kering[24] lampahnya ||

63. Kae Bayi Panurta nèng ngarsi | ngirit kang para tatamunira | têkèng tritis pandhapane | Ke Bayi lingira rum | lah Bismilah lajua linggih | gupuh kang ingancaran | sadaya alungguh | tata atap ing pandhapa | adu dhêngkul para tamunira sami | tinêpungan pra kadang ||

64. Miwah para pituwa nambungi | kulawangsa lurah santri kapang | nulya Adimuncar age | nêmbah tur salamipun | rinahaban basa basuki | pênêt ing patêkêman | nor sungku-sinungku | luwar sasalamanira | gantya Arsèngbudi sung salam basuki | tan pinae rahabnya ||

65. Wusnya nulya Ki Cariksutraki[25] | Arundarsa Ki Sèh Malangkarsa | Sèh Mangunarsa sawuse | Sèh Anggungrimangipun | Ki Piturun lan Palakarti | Sèh Modang Pariminta | sawuse pra tamu | nulya kang putra mangarsa | Jayèngrêsmi sarêng lan Ki Jayèngragi | nêmbah anguswa pada ||

66. Pajêngkuwanira kanan kering | kang putra rinangkul kalih pisan | Ki Bayèsmu-tangis linge | dhuh kulup sutaningsun | nora nyana sira ya mulih | bapakmu mèh pralaya | angantu sirèku | mêngko wus sinung mastara[26] | marang sira nadyan ana karsèng Widdhi | tyas-sun wus tan sumêlang ||

--- 12 : 158 ---

67. Ingkang samya myarsa ngrês ing galih | bela waspa tyas sami rumangsa | têpa-têpa sarirane | agung sutrêsna sunu | lir tan pae kadi Ki Bayi | kang putra kalihira | angaran[27] kang êmbun | wus kulup padha lungguha | nulya ingkang putra kalih samya linggih | gantya kang pra waela ||

68. Nikèn Wilapa lan Rancangkapti | Nikèn Turida lan Rarasatya | Pêlangi lan Cênthinine | samya tur sêmbahipun | Kae Rayi[28] Panurta mèksi | kalangkung asihira | marang putra mantu | ingaras lungayanira | sarwi ngêmbêng waspa magêp dènnira ngling | dhuh babo sutaningwang ||

69. Asih têmên sira karo nini | trêsna bêkti laki toh jiwangga | anokitkên ing lakine | Kamdulilah sirèku | tulus asih marang ing laki | wus nini alinggiha | wus padha rahayu | kang putra mundur sih waspa | Kae Bayi Panurta ngandika malih | mring santri Luci sigra ||

70. Luci undangên nyainirèki | maring ngarsa iya nêmonana | dhayohe lawan sutane | ingkang liningan gupuh | lèngsèr saking ngarsa (n)Jêng Kyai | malbèng wisma kapanggya | Malarsih alungguh | sadangunira angantya | tyas kadya drêng dènyarsa panggih lan siwi | mênggah ajrih ing raka ||

71. Anisani karsane ing laki | datan watak lumancang mancangah | kumambang rèhing lakine | ketang durakanipun | yèn anikêl nimpang ing tuding | tyas tan nêdya tumindak | lamun tan tinuduh | santri Luci aturira | nyai (n)dika tinimbalan ing (n)Jêng Kyai | manggihi tamu putra ||

72. Nulya lumaksana Nyi Malarsih | ingiring Ni Sumbaling Ni (n)Daya | tan dangu praptèng ngarsane | Ki Bayi ngandika rum | salamana lan rinirèki | gupuh Ki Adimuncar | atur salamipun | sadaya magantya-gantya | pra waela tur sêmbah salamirèki | kantun putra kalihnya ||

73. Nulya ingkang putra Jayèngrêsmi | Jayèngraga samya atur

--- 12 : 159 ---

sêmbah | Malarsih angrangkul age | pan sarwi karuna sru | barung Nyai (n)Daya Sumbaling | Rarasati Turida | samya udrasa sru | Cênthini milya karuna | myang sadaya pra wadon mèlu anangis | dadya samya gumêrah ||

74. Kae Bayi Panurta srêt angling | lah ta uwis aywa na karuna | sumêlang lir wong kapatèn | anangis barung umyung | datan etang ana tatami | Arsèngbudya Dimuncar | samya lon umatur | saking gung sutrêsnanira | asusuta lir pêjah amanggih urip | lami datan tumingal ||

75. Wangwanging tamu lir tiyang pundi | lamun èstri pan sampun mupakat | trêsnane anèng tangise | sampun mênggahing sunu | nadyan liyan lamun dadyapti | sih ya lantaran waspa | tandha sih kalangkung | Nikèn Malarsih tyasira | arapuh tan aring pangrêsirèng ati | kèndêl dènnira karuna |[29]|

76. Magêp-magêp binagyan kang siwi | samya uamtur[30] raharjèng titah | (n)Jêng ramèbu barêkahe | kang ibu lon amuwus | sokur Alkamdudilah[31] kaki | rinêksa ing Hyang Sukma | kaywanan sakayun | wus ginggang ing pasungkêman | sung salam ring kang Nini nDaya Sumbaling | pupuji ing kaharjan[32] ||

77. Nulya ingkang putra mantu kalih | Turida Rarasati tur sêmbah | angujung nguswa padane | kang putra ro rinangkul | samya asru karunanèki | winor pasambatira | dhuh sutèngngong[33] mantu | ayu têmên loro sira | ing sih bêkti sêtya tuhu maring laki | toh jiwa anrang baya ||

78. Angandhêmi lanja andêrpati | datan ana nini kaya sira | sokur bage sèwu dene | muga sira winahyu | santosèng tyas palaling Widdhi | wus lêjar marmèng suta | langkung sukèng kalbu | Ki Bayi aris ngandika | lah wus Nikèn Malarsih sira dèn-aglis | angruktiya sugata ||

79. Saanane ingkang sarwa suci | ngarah apa krana Lah kewala | samya mring kupune dhewe | ingkang garwa agupuh | lèngsèr

--- 12 : 160 ---

saking ngarsa anuding | marang pawongannira | jalwèstri gupuh |[34] samakta tata sugata | santri Luci Nuripin lan Jalalodin | nuduh pawong santrinya ||

80. Myang dhulang kang pinanggul ing èstri | kerit mring Ni Malarsih mangarsa | sasaji ring Kiyaine | tinata anèng ngayun | myang panatanira Ki Luci | pininta sa-ambêngnya | pakêmbulanipun | kang ponang tumpêng mêgana | sêkul golong liwêt pulên lan kabuli | angêt wuduk lan punar ||

81. Lalawuhan sangkêp amarnani | jangan mênir cupang kalamuncang | asêm bobor asêm bênce | bècèk tim ladha bubus | padhamara pindhang bang-putih | dhakohan plêpah kuwah | dhublêg gile[35] manggul | bêlothok brongkos kareyan | lam-ulaman dhèndhèng panjèn êmpal ragi | dhèndhèng age sujènan ||

82. Age tawon age lidhah ati | age umbut age tum-bêkakak | age ayam mêmonthoke | srêgan kalêpon kapur | ginjêl lawan babat limpèki | buntut paru lan utak | êmpal kisi pênthul | sate abon rêmus wayang | pal-puk duduh koyoran dhèndhèng karipik | gadhon gêcok-gênêman ||

83. Êtum mangut rêmpah srundèng gêbing | (n)dhog bêkamal pindhang cêmplok[36] dadar | cêrubuk krupuk-têrunge | pèspèsan tambra palung | opor bèbèk basêngèk pitik | lawan balêbêd banyak | suwab binatutu | kang pêtis lombok gulingan | ayêm tambra gorengan kathik gulathik | gangsir ampal andhungan ||

84. Sambêl-gorèng kacang dhêle wijin | sambêl kêmiri pêcêl tarancam | lalaban kacang kaceme | kacambah cipir timun | pête jengkol kara kêrai | gudhe kumalandhingan | ranti kêmangipun | terong glathik kukuluban | kathokolan kangkung lêmbuyung sêmanggi | pintên myang gagan-gagan ||

85. Gundha kêmbang turi adhêm mati | luntas papasan kapas rêmpêlas | pêtis kakas kêsru sambèng | pare godha rêmakjun | kudhu gondhong combrang sêmpirit | katu katumbar aha | rajun kimpol paung | rang-urangan raranggitan | sangkêp salirira lalawuhan bukti | aglar sumadyèng ngarsa ||

--- 12 : 161 ---

86. Nulya para wong amagêrsari | prapta ambêkta kandhurinira | panjang layah myang ancake | sadaya pan nêmlikur | pinasrah ring Ki Santri Luci | wontên malih ambêngan | papanganan munjung | rongpuluh ambêng kèhira | sidhêkahe pawong kulawangsa sami | ngalujêngkên kang prapta ||

87. Kae Bayi angandika aris | Dene ana nak-putu kang padha | akajad sidêkah akèh | mara ta kono gupuh | sambungêna dadi sawiji | padha kêpungên dhawak | sing padha akêpung | enak kêmbul aroyoman | santri Luci authi tata kêndhuri | tuding-tuding miminta ||

88. Wus cucukupan sakupênganèki |[37] Kae Bayi Panurta ngandika | lah Basarodin dèn-age | donganana Majêmuk | ngalujêngkên ring wong sadèsi | salamête kang prapta | wus manggih rahayu | rinêksa dening Hyang Suksma | gya pangulu Basarodin angadêgi | andongani ambêngan ||

89. Majêmuk Rajuk Tulak-bilai | Tawil-ngumur lan Salamêt mulya | Turun sih Sri Sêdanane | ingaminan gumrumung | asru barung kang amin sami | rambah ambata-rêbah | wus antara dangu | paragat pandonganira | Kae Bayi Panurta ris ngancarani | marang tatamunira ||

90. Lah suwawi awijikan sami | ing sawontênipun sumapala | krana Lah kewala rêke | lan pra waela ngriku | samya kêmbul bae kang bêcik | ingkang liningan sigra | samya atuturuh | (n)dan lêkas sarêng anadhah | apikantuk dènnira sami abukti | sira Nikèn Wilapa ||

91. Mênggah-mênggah dènnira abukti | ngonjot-onjot sêrêt ing êlêtan | Ki Bayi ngling andikane | e ya ta lah ipeku | akangèlan dènnya abukti | Malarsih apa sira | kalalèn ipemu | lalagèhane anadhah | kudu nora pisah-pisah lawan warih | kalêmuk nèng ngiringan ||

92. Biyèn kae duk sira-paranni | dene wus nunggal nadhah sa-ajang | mokal yèn laliya kowe | Ni Malarsih angungun | matur inggih kasupèn mami | gupuh nuduh pawongan | amundhut kalêmuk |

--- 12 : 162 ---

tan dangu katur ing ngarsa | punika bok-adhi pangunjukanèki | raka-(n)dika priyangga ||

93. Maklumipun kewala bok-adhi | saking kirang kêrahaban-kula | Nikèn Wilapa ature | kang botên-botênipun | dene kados tiyang ing pundi | kawula datan cipta | riringa ing kalbu | inggih angangkah punapa | tiyang sampun wontên janganipun mênir | tan susah nginum toya ||

94. Sajatinya samadèsmu isin | mring ngakathah tan mêdhar prasaja | Ki Cariksutra wuwuse | lah ora-a sirèku | bakayune amirantèni | de sira kakurangan | animbangi tanduk | marmanya sira sinungan | wus kuningan adate sira yèn bukti | tan kêna pisah toya ||

95. Ni Wilapa sinambramèng laki | rumangsa yèn kaluputannira | nulya tanduk lir sabêne | kokoh jangan nèng tuwung | lam-ulaman amêratani | cinaruh[38] rab-uraban | sapulukanipun | rong pulukan linut toya | Kae Bayi Panurta ngandika aris | manira yèn tumingal ||

96. Dènnira nadhah ya ipe-mami | bok Wilapa sawarêganeya | mèlu akèh panadhahe | ngapenginakên kalbu | mèlu enak manira bukti | drêku bok-ipe aywa | êngah dèn-anutug | wong wus wismane priyangga | Ni Wilapa mèsêm aturira aris | kados botên yèn êngah ||

97. Angandika malih Kyai Bayi | ênggèh ta lah yayi Cariksutra | bok aja ipeku kuwe | ingajak anut pungkur | adoh-adoh praptèng mariki | wus tan kengang lulungan | maningan puniku | awak lir tan kengang gawa | mandahane duk lumampah anèng margi | iba rêkasanira ||

98. Bok liyane bae salah siji | apan ipeku sapirang-pirang | dadak sing gêdhe awake | Cariksutra turipun | pan kumêdah-kêdah papanggya |[39] [...] |[40] ing paduka nêngguh | Ke Bayi mèsêm ngandika | ênggèh yayi kalangkung panrima-mami | dènnya sutrêsnèng kadang ||

99. Sadayanira ingkang mangarti | Nikèn Wilapa rubiyahira | sira Ki Cariksutrane | samya gawok andulu | ing gêdhene awakirèki |

--- 12 : 163 ---

sêmbada panadhahnya | cèkoh manganipun | akèh amicarèng nala | iya ta lah rabine Cariksutrèki | nglêmbarah nora lumrah ||

100. Kae Bayi tanpyantuk bukti |[41] sabab lagya nêmbene asênggang | dèrèng rumangsa ecane | miwah pra ngawiryèku | Adimuncar Ke Arsèngbudi | Kae Sèh Malangkarsa | Sèh Mangunarsèku | Cariksutra Arundarsa | Anggungrimang Jayèngwèsthi Jayèngragi | Turida Rarasatya ||

101. Samya wus rèpèh tan pati bukti | Kae Bayi Panurta lingira | wawi yayi sadayane | (m)bok kang samya pakantuk | rèyang dimèn eca abukti | akêmbul babancakan | lawan anak-putu | ingkang liningan turira | (ng)gih sumangga sasêlotipun abukti | dhatèng (n)dhèrèk kewala ||

102. Para kadang myang pituwa sami | amêmêne dènnira anadhah | angli ring tatakramane | ingkang para linangkung | datan pati sura abukti | dadya untap-untapan | kacicikanipun | pakantuk rasaning driya | kikmahing tyas dènnira sabar ing bukti | sor rasaning atadhah ||

103. Sira Ki Pangulu Basarodin | dènnira mangan sadangunira | ambungkik-bungkik puluke | Ki Kulawiryandulu | dènnya nadhah Ki Basorudin[42] | bibisik dènnya mojar | mèsêm èsmu guyu | kalawan Kyai Lawatan | lo puniku tênagane Basarodin | angaya-aya pangan ||

104. Ki Lawatan lawan Ki Sêmbagi | samya gumuyu sinamun nadhah | mulat mring Basarodine | Ki Kulawirya sêgu | sêgu watuk andhêdhèhèmi | winoring paliringan | paman dhawuh wau | adêrês gêng têlthokira[43] | kados banjir jawah tan ngarang-ngarangi | punapi mot lèpènnya ||

105. Ki Lawatan Sêmbagi nganthuki | Ki Basar ngling ririh garundêlan | andêlna Gus Wirya kuwe | anggêgarap wong tan wus | (n)dadak nganggo nyêman-nyêmoni | wong dhasar kêmba uwang | yèn tan angguguyu | Ki Kulawirya alatah | suwe lamun têtamuwan pra utami | Ki Bayi mèsêm tanya ||

106. Paran kang sira guguyu Ragil | matur punika pun kakang Basar |

--- 12 : 164 ---

amangan dadi wong bithèn | tanganipun abikut | datan kenging dipun-sêlani | kiwa têngên maragang | tan wontên gopipun | lir ngampêr bata ing linggan | Ki Baywa-ngling wong wus tandange abukti | maningan biyèn mula ||

107. Para tamu samya mèsêm mèksi | marang sêsambèn kang pêpoyokan | Ki Jayèngraga wuwuse | pantês têmên Ki Ngulu | maksih kadi adate nguni | sabên panggya lan paman | anggung dèn-wawangun | Ki Basar nauri sabda | (ng)gih puniku tan wontên luwasing gêtih | pamandika Ki Wirya ||

108. Kajawi padha mantun moyoki | yèn maksih sami gêsang mêsungsang | mangsa mariya medane | kang myat samya gumuyu | Ki Wuragil Kulawiryèki | alatah sarwi mojar | wakane Pangulu | kongsi jamurên maningan | nora uwis dadi poyokan Ki Rodin | pilang-pilang tan gêrang ||

109. Jêr wangune patut dèn-poyoki | badan sakojur tan kabênêran | (n)jêlèhi wajarane |[44] busana nora patut | mung yèn wuda anggigilani | ginuyu ing akathah | Ki Basar amuwus | non iku Ki Kulawirya | saknèh-nèhe ngaranni wong kaya jongkit | kathik nganggo wajaran ||

110. Saya ginaguyu rewange linggih |[45] wus antara dangunira nadhah | luwaran tuturuh kabèh | Ki Santri Luci gupuh | Jalalodin Nuripin aglis | nuduh pawong rowangnya | nyarik ambêngipun | sinungkên pamburinira | kandhurine dinum barêkatirèki | warata sadayanya ||

111. Gantya dhadharan lumadyèng ngarsi | sasaosanira Ki Panurta | pasugata ring tamune | kathah nyamikanipun | lah-olahan wowohan asri | sangkêp kang juwadahan | jênang dodol kênul | kolèh grêndul candhil caca | kalong sagu cinantèn brêm tumpu criping | kêpêl pang-limpung kupa ||

112. Manco cucur jalabiya rangin | mamêniran bantalan sêmpora | lèn-ulèn gêmblong lèmpènge | wug-awug apêm pasung | kocak kicak kanyut lan kèci | srikaya pipis tuban | rondhakèli mêndud | cêlorot gêthuk jumunak | sêmar-mêndêm garubi pêrnama utri |

--- 12 : 165 ---

wajik tape walangan ||

113. Sagon wayangan ledre surati | miwah pala-gumantung kasimpar | nangka pêlêm kuwènine | manggis duryan lan dhuku | pisang suluh salak kêcapi | balimbing lan talêbak | jambu lan kapundhung | kêrai timun sêmangka | talês kimpul katela uwi gêmbili | muncar munggèng rampadan ||

114. Kae Bayi Panurta ngling aris | singgih sumangga yayi punika | mamangsêgan tamba mise | awon kèndêl ing ngriku | sumapala ana misrani | karana Lah kewala | ing sawontênipun | ingkang liningan agêpah | samya ngalap nyamikan sasênêngnèki | wedang pangananira ||

115. Kae Bayi angandika malih | ingkang garwa lah Malarsih sira | dhayohmu pra waelane | iya sadayanipun | aturana maring wismèki | dimèn lêlêswan samya | Ni Malarsih muwus | sumangga yayi Wilapa | lan Palangi Turida lan Rarasati | Rancangkapti mring wisma ||

116. Nikèn Wilapa umatur aris | singgih sasêlotipun kewala | rêke agampil ing mangke | sawêg rêrêm alungguh | Ni Malarsih ngecani kapti | anulya ingkang prapta | wong Wanamartèku | pamagêrsari sudagar | jalwèstri[46] sarta lan kandhurinèki | liya punjungannira ||

117. Sêkul ulam dhaharaniyadi | kang wus kapanggya lan Jayasmara | pan samya mundur gagêntèn | kang samya yun papangguh | tur pupunjung miwah kêndhuri | sarya tur salam sêmbah | mring kang lagya rawuh | kêndhuri laju dinongan | kajatira ngalujêngakên kang prapti | punjungannya tinampan ||

118. Nyai-nDaya lan wadon Sumbaling | juru anampani pupunjungan | wong Wanamarta kajate | kang wus kapangguh wau | ulihira karya kêndhuri | sapunjungannira |[47] wangsul atur-atur | ingkang nampani ambêngan | santri Luci Nuripin lan Jalallodin | kinêpung nèng pandhapa ||

119. Kae Adimuncar Arsèngbudi | Arundarsa lawan Cariksutra | Carikmudha lan Kae Sèh | Malangkarsa puniku | Ki Sèh Modang

--- 12 : 166 ---

Parimintèki | Kae Sèh Mangunarsa | lan Gungrimang nêngguh | sadaya pra tamunira | mulat banjar wismane Kiyai Bayi | Panurta Wanamarta ||

120. Wus saengga pomahan bupati | datan ana wisma mangkana-a | gunge myang pasang rakite | ing patanêmanipun | tiris kitrinira mêpêki | papagêr pakêliran | gêbyognya klimis alus |[48] mawi natar pananggungan | masjid Mangu agênge sèbêt acèkli | gasik toya tumumpang ||

121. Samya micorèng sajroning ati | para tamunira samadaya | sukur pangalêmbanane | dene sarwa pinunjul | baya saking mangunahnèki | banjar pawismanira | kadi-kadi dudu | pasang anggoning ngulama | pantên[49] ênggon dalêming pra wirya mukti | wibawa ahli donya ||

122. Kae Bayi Panurta ngling aris | Kae Adimuncar Arsèngdriya | tuwin jêbèng sadayane | punika warninipun | garumbuling Wanamartèki | tinut nak-putu kathah | samya nut dudunung | nèng ngriki kêdah karasan | rêke kathah kewala pakantuknèki | samya jênêg gagriya ||

123. Dene wisma manira puniki | sagêd samantên agênging griya | manira darmi angangge | saking ing karsanipun | para anak ingkang bupati | urunan yasa wisma | sinungkên maring-sun | kinèn jênêg anganggeya | saput ingkang piranti yayasan sami | reyang kantun manggiha ||

124. Samya-ndhêku sadaya miyarsi | para tamu ing wau wuwusnya | (n)Jêng Kiyai Panurtane | samya sukuring kalbu | èsmu ngungun sajroning galih | mangkana Cariksutra | aris wuwusipun | dhuh kakang Bayi Panurta | wus sanyata antuk nugrahaning Widdhi | dadya pangayomannya ||

125. Sagung santri ing wetan pasisir | baya datan ana tumimbanga | ing tata miwah harjane | myang rakit-rakitipun | kadya praja datan na bêkti | lamun dhukuh ngasrama | wit katon gêngipun |

--- 12 : 167 ---

tan ana ingkang kuciwa | datan ana ing bang kilèn kang nimbangi | kalawan Wanamarta ||

126. Kyai Bayi myarsa angling aris | mung sadarmi kawula ing titah | Allah makatên karsane | inggih harkahing[50] napsu | mutmainah reyang antêpi | sumarah karsèng Sukma | ingidhêp ing kalbu | makatên salaminira | lampah reyang amung ngantêpi sawiji | mutmainah ing tekat ||

127. Cariksutra mèsêm aturnya ris | kadipundi kakang pandumira | kang napsu catur warnane | wus lami ulun-ngrungu | mung kèwêdan dènnira amrih | tataning linampahan | ing sadintênipun | yèn rina sajroning nala | kadi-kadi darbe gêsangira sami | arêbut lampahira ||

128. Kyai Bayi angandika aris | (ng)gih manawa katuju ing karsa | kang napsu patang warnane | mutmainah rumuhun | dadya jêjêr anggung mamardi | sakèh tyas kang mrih harja | bêkti myang sumungku | narima sarèh ing driya | satitahe ing karsa datan angudi | harda angangsa-angsa ||

129. Nanging anggung lir tinêmpuh jurit | dening napsu kang titiganira | sadina-dina arame | anèng jroning tyasipun | napsu katri kang langkung sakti | luamah lan amarah | supiyah trinipun | ari ratri lir ayuda | jroning nala kadya arêbut tatandhing | masesa driyanira ||

130. Kasaktène luamah abukti | ngangsa-ngangsa kadi ambebasna | mangan kèh sanalikane | lumuh kantuwa dangu | mumah mumuh turu abukti | pamirihira supaya |[51] kèh sumêngahipun | ngapêspês mring mutmainah | de amarah kasaktènnira mrih juti | nginggit harda druhaka ||

131. Rêngu-rêngu pan anguring-uring | riwut ngawut kadi anglêburna | kalawan rinêmêk bae | ngêngungakên[52] têkabur | sumbar ngina-ina sakalir | dènnira mrih pralaya | mutmainahipun | supiyah kasaktènnira | papenginan marang kang tan patut wajib | mamêksa papenginan ||

132. Tan cipta wrat angèl wêrit rungsit | kaya-kaya gampanga

--- 12 : 168 ---

ingalap | mangsa wurunga kadarbe | kusung-kusung milalu | mring kang datan layak binudi | kudu nuli-nuliya | kang tan kêna luput | anruwêng jubriyannira | amrih akêkêsa mutmainahnèki | sajuga binut tiga ||

133. Singgih pintên banggi dèn-ayunni[53] | tangèh kita lamun sumêla-a | saking babagan ngarale | kadi punêndinipun | yèku yayi Ki Arsèngbudi | binudi ingkang dadya | kalirahanipun[54] | wiwinih rubêd rubeda | saking pundi mutmainah kasirèki | katutup ing tri hawa ||

134. Anauri aris Arsèngbudi | yèn pamanggih manira priyangga | rubeda puniku èmèng | pangangge paminipun | bathik lurik wulung lan putih | singa kang dèn-anggeya | yêkti datan wurung | yèn ngangge seta (ng)gih seta | myang ngangge bathik lurik wulung bang kuning | singgih makatên uga ||

135. Sabab samantên kita puniki | lamun angilo paesan duryat | marga bab insan kamile | ngriku panglilingipun | saking akatdiyat wadati[55] | wakidiyat lan arwah | ajasam[56] puniku | alammis alam insan |[57] kamil pan wus purna dadining adadi | titah kita punika ||

136. Saking alam arwah kang nêngahi | pan akadiyat wujuding Êdat | wahdat wujud sipat rêke | wakidiyat asmèku | alam arwah apêngal nênggih | martabat tri kang awal | pan gaibul-guyub | akadiyat lawan wahdat | wakidiyat kang bangsa latakyun latib | martabat tri akirnya ||

137. Alam jasam[58] misan insan kamil | takyun sani nalirah kawijah | tri wiwinih hawa rêke | napsu luamah nêngguh | lan amarah supiyahnèki | dening ingkang kaucap | ing ngajêng puniku | tri wiwinih mutmainah | alam arwah wiwinih ihtiyar singgih | pamilihing apêngal ||

138. Pamilihe ing kalih prakawis | mring babagan budi klawan ala | kewala sami wênange | mungguh Hyang Kang Mahagung | datan nuduh datan pêpênging | mring sawijining titah |

--- 12 : 169 ---

sakayuning mahluk | bênêr luput nèng ihtiyar | marma kita kumêdah angati-ati | ywa korup maring hawa ||

139. Murka nadhah guling murka wêngis | murka papenginan mring rajah tamah |[59] punika pan sisingkêle | narik cipta tan tuhu | ngungas-ungas ngangas-angasi | tan kenging botên uga | pan duryat kadyèku | kadi-punêndi ing karsa | yayi Cariksutra ing ngriku tinuding | sami muwasaratan[60] ||

140. Ki Cariksutra lingira aris | kasinggihan sabdanta tetela | pan sampun makotên jume | ing agêsang puniku | datan wagêd[61] kita puniki | angirigakên hawa | bangsa ngam angumum | tumindak kalawan hawa | amung amimirit saking sidhang-siring | sarwa sakêdhik sewang ||

141. Purun maha kêdhik ênggah kêdhik | alam ahli swarga sumapala | ngalap naraka sêpèlèng | ènthèng-ènthèng sinangkul | swarga nraka narima kêdhik | ngangkat ingkang rêkasa | yèn tan lawan wahyu | sayêkti datan kaduga | kang lir caritane ki dhalang ngaringgit | lalakon srat Wiwaha ||

142. Dananjaya duk amangun-tèki | anèng (ng)graning Ancalendrakila | sang Dwija Mintaragane | angga tuhu lir tugu | manik datan sêdya bah osik | mamati jroning gêsang | anggêgêsêng kalbu | kang tan kêna winikalpa | alpaning tyas angilangakên sak-sêrik | sêrik lamun runtika ||

143. Anirakên suba-sukèng galih | cêngêng lêngêng ngêningkên nêngira | mung amasang lulungide | ing dalêm kalih pandum | angga malat gêgamannèki | Pasopati grannira | pyuh graning pandulu | lumancar anggroning grana | kang pinusthi papasthèn èsthining kapti | kapati bratèng laga ||

144. Amaladi si sêmadi êning | nêngèng karsa nêgêr karsaning Hyang | maksude pancadriyane | pinêlêng ing pandulu | dalaning kang sandining sêpi | titis grana gusika | pusakaning kayun | kayungyun kahyanganing Hyang | lêpasing tyas mêrana ngulati pati | patitis kang tan tiwas ||

145. Nalika wus kêncêng cêngêngnèki | tiwas pamawasing

--- 12 : 170 ---

kawaspadan | kalawan pucuk bèdhore[62] | sumungku-a sidêku | dêging jêmpol jari jêmparing | sêrêng lênging lêngira | paguting pandulu | dulu datan kadaliyan | lila lalu malulu lir socaning pring | nir pringganing wardaya ||

146. Yèn mungguh-a agamaning Nabi | êtrap ingkang makatên punika | kenging winastan wus kusne | khawasuning asuhul | bisa mêsat hawa tri juti | yèn tyas wus kadyèka |[63] pintên bangganipun | kita punika (ng)dungkapa | anirnakkên hawa kang angrêregoni | muslim mring kajatmikan ||

147. Samya suka mèsêm aningali | mring Ki Cariksutra dènnirojar | angondhèkkên pudyarsine | Ki Adimuncar muwus | Kae jêbèng Mangunarsèki | kadya paran karsanta | purnaning awuwus | supados dadosa palal | ing tyas kadung padungkapanirèng ngèlmi | kèndêling pandêlingan ||

148. Ki Sèh Mangunarsa angling malih | singgih rêke sampun kasinggihan | (ng)gyannipun ngibaratake | saèstu yèn kadyèku | kulaning[64] Hyang mukmin kang muslim | sadaya kang ingujar | tan na lêpatipun | pan sami ugi kewala | amung kaot sakêdhik jalarannèki | undha-usuk kang karsa ||

149. Ingkang sampun sinung bisa mèksi | ing kasidan sup nèng kagayuhan | hawa kang catur sikine | dados dadosanipun | nêpsu hawa kawan prakawis | luamah lan amarah | supiyah katêlu | pat kalawan mutmainah | dadya panguntaping tokit mring kadadin | saking kalawan hawa ||

150. Mokal bodho karsaning Hyang Widdhi | karya asor luhuring kawula | kalawan napsu hawane | yèn tan kalawan napsu | yakti titah datanpa kardi | sabarang rèh kitarsa | dadi lawan napsu | amarah murka atingal | tadhah guling rosa pangêlihirèki | suka bukti sapala ||

151. Amarah napsu awênga wêngis | krodha nênggala jrih mring niaya | dèn têkèng narima sarèh | rèrèh tan ngadhul-adhul |

--- 12 : 171 ---

sikaranya akait juti | rinosan sinêmbadan | lan tawêkalipun | tinawêkaling amarah | dèn-tumêkèng hawa dadi wahyu budi | kabudayèng wardaya ||

152. Napsu hawa supiyah papengin | kapengina marang kautaman | ingkang sipat linuhunge | tan pengin loba mumuh | krana dènnya nalikanèki | myang tadhah rajah tamah | pon datan kalulun | sirnane hawa tri loba | apan luluh anukma dadi sasiki | tri mutmainah uga ||

153. Datan paê panunggalanèki | mutmainah marang ing tri hawa | tri hawa mutmainahe | anèng ing dalêm kasdu | dènnya pagut atampa titih | aluamah amarah | lan supiyahipun | mangsud dadya mutmainah | kang makatên (n)dungkap kadadeyannèki | kang wus amintaraga ||

154. Lamun mutmainah mangsud maring | luamah lan amarah supiyah | dadya kèh loba kibire | agung têkaburipun | tan kabuka daliling ngèlmi | kang maring kamuksanan | dene jalaripun | kang wus sidik rasa sabda | ngujubriya têkabur sumêngah kibir | kang wukakên kadadyan ||

155. Wa-makatên kawulaning Widdhi | samya tinakdir pribadinira | ing dalêm ngagêsang rêke | datan ketang kinayun | kaya apa kayunning jalmi | pan wus samya kinarsan | dening Hyang Kang Agung | kalawan priyangganira | asor luhur wus dadya kaladuk nguni | sadèrèngipun bakal ||

156. Kae Bayi Panurta duk myarsi | sabdanira Ki Sèh Mangunarsa | kadya kinuras driyane | ana karasèng kalbu | mring putranya Sèh Amongragi | sasolah bawanira | lèlèjêming wuwus | wingiting pasêmonira | miwah rimbag ing warna datan nêbihi | saujunging sarira ||

157. Ciptaning tyas tan na paenèki | mring Sèh Mongraga myang Mangunarsa | kadya kinarya lirune | miwah sadayanipun | ingkang kadang kulawangsèki | samya mulung tyas trêsna | mring Mangunarsèku | mangkana ing wancinira | lingsir dungkap waktu Luhur kapara kir | kaecan ararasan ||

--- 12 : 172 ---

158. Saking dènnya rêna aniniling | ing murade Ki Sèh Mangunarsa | tan amapali jarwane | nadyan anom rinêngkuh | sasêpuhing mukmin khakiki | kang pangra tuwèng wayah | kang anom sumungku | mring Kae Sèh Mangunarsa | ingêgungkên tinamu-tamu utami | golonganing ngulama ||

159. Kae Bayi Panurta ngling aris | nakmas jêbèng Kae Mangunarsa | suwawi awêktu age | Lohor mring masjid Agung | miwah yayi sadayanèki | dhangan ingkang liningan | ingkang para tamu | mudhun saking palungguhan | maring masjid Mangu ngambil toyastuti | apan samya sêmbahyang ||

160. Kewala cukup tamunirèki | pra waela salat anèng langgar | pra kadang kulawangsane | salat nèng masjid Agung | ana ingkang banjur amulih | pra tamu ingkang salat | anèng masjid Mangu | Sèh Mangunarsa ngancaran | kinèn angimami wêkuning[65] ngabêkti | nulya Sèh Mangunarsa ||

161. Tan lênggana majêng angimami | wus antara danguning asalat | tartib tumêkèng bakdane | paragad sadaya wus | asalawat salaman sami | Kae Bayi Panurta | lon andikanipun | prayogi wangsul ing wisma | Kae Adimuncar aturira aris | pênêd akaliyêgan ||

162. Mring masjid Gêng kawula yun uning | Kae Bayi Panurta ris mojar | ênggèh langkung prayogine | nulya sami amudhun | pra tamunya kang sadayèki | maring masjid Gêng prapta | midêr andudulu | pasang rakiting patirtan | binotrawi toyanya kalangkung wêning | ngingonan ulam kathah ||

163. Bêbêngane balumbang ngubêngi | binêngawan têpining tinaman | sangkêp saliring sarine | myang patirisanipun | pala kitri gumantung asri | samya nêdhêng wohira | putya dênta sinung | pucang ranti rinambonan | tanjung sawo asinang wohira (n)dadi | tinumpak sinaciwah ||

164. Kae Adimuncar Arsèngbudi | Arundarsa Kae Cariksutra | kalawan pra tarunane | lan Sèh Malangkarsèku | Mangunarsa Gungrimang tuwin | Sèh Modang Pariminta | miwah Ki Piturun |

--- 12 : 173 ---

Palakarti pra santrinya | lawan Jayèngrêsmi Jayèngraga tuwin | Wuragil Kulawirya ||

165. Kang wus bakda salat anèng masjid | para kadang Swarja Wiradhustha | Panukma lan Panamare | miwah kang para sêpuh | Ki Pangulu lan Ki Sêmbagi | Ki Jumêna Jêmpina | Lawatan Malanggung | Luwaran Kardisêdana | samya mudhun sing masjid samya umiring | mring kang samya niningal ||

166. Kang pra tamu amicarèng ati | nora jamak Ki Bayi Panurta | mêtu têmên mangunahe | dudu prajaning dhukuh | lir karajananing bupati | kêtêbe wong mah-omah | kèh bêcik gung agung | kaya wong rongèwu ana | kathah wong kang kuwat-kuwat kang rijêki | malah asor wong kutha ||

167. Ngalim wus mijil mangunahnèki | samya pupuji sukuring driya | mring Ki Bayi Panurtane | nutug dènnya (n)dudulu | têpunggêlang ngubêngi masjid | ing wanci waktu Ngasar | samya mèt toyastu | kadas sami salat Ngasar | nèng masjid Gung sabakdanira ngabêkti | kondur maring ing wisma ||

168. Para kadang kulawangsa sami | umiring maring pawismannira | atata palungguhane | anèng pandhapanipun | sasajinya sampun miranti | wedang myang nyanyamikan | wus andhèr nèng ayun[66] | miwah kang para waela | Ni Malarsih Turida lan Rarasati | tamu Nikèn Wilapa ||

169. Ni Palangi lan wadon Cênthini | Nyai-nDaya Sumbaling tan têbah | Kiyai lon andikane | sumanggèng karsanipun | nyamikane ginape sami | kang liningan norraga | anginggihi wuwus | angalap sasênêngira | dene para magêrsari ingkang prapti | sarta lan kandhurinira |[67]|

170. Pupunjunganira tinup saji | mring Ki Jayèngrêsmi Jayèngraga | samya tur salam sêmbahe | Ki Bayi lon amuwus | marang santri Luci Nuripin | lah iku kandhurinya | nak putu kang kolur | padha kêpungên priyangga | lan wong akèh aja susah maring mami |

--- 12 : 174 ---

ing kono kumpulêna ||

171. Dèn-akapang angêpung kêndhuri | si Basarodin andonganana | kang kajat nyalamêtake | mêngko yèn ana kantun | ambêngane kumpulna dhingin | yèn wus sadasambêngan | donganana gupuh | lah ta wus kono Bismilah | Basarodin ngalih acêdhak kandhuri | anèng wetan kadohan ||

172. Mangulona ywa tambuh sirèki | nulya Ki Pangulu Basar sigra | ngalih mangulon ênggonne | Kulawirya gumuyu | kang Pangulu lèh impèn bêcik | kèh bêrkate angayang | layak payon wayuh | wolu kasanga lanangan | Ki Pangulu ngacêmut mèsêm anolih | dene kaya kambangan ||

173. Samya gumuyu ingkang miyarsi | para tamu mulat para kadang | rêsêp asih pandulune | rumêksa wong sadulur | maring kadang tuwa langkung jrih | sumungku kamawula[68] | anggêp angguguru | kang samya kajat sidêkah | dinonganan mring Pangulu Basarodin | nadhah gya pinarucah ||

174. Ki Wuragil Kulawirya angling | kang Pangulu Basar dènnya mangan | tumrapa pring ros bangkote[69] | kêrêp têmên amuluk | kongsi lali olèh ngitungi | pipirane amangan | tan kaduga ngetung | abênêr jarwa sutanya | ran pangulu tukang angulu sayêkti | suka sakèh miyarsa ||

175. Kae Bayi angandika aris | Swarja Wiradhustha lan Panukma | Panamar Kulawiryane | ring masjid Mangu iku | tarubana kang sarwa sri |[70] sungana patilaman | kang samêkta mungguh | sarwa sukci ywa kuciwa | (ng)gyannya kadangira ingkang samya prapti | para ri tur sandika ||

176. Samya mangsuli turira aris | lamun parêng ing karsa paduka | kawula nunuwun rêke | rinta sasikinipun | amba nuwun nèng wisma mami | pun adhi sadayanya | inggih anunuwun | mugi pinarênging karsa | pan kawula ingkang rumêksa supadi | ing tyas datan sumêlang ||

177. Ke Bayi mèsêm nauri angling | iya prayoga iku turira | samya amamanuhake | atêpung sih sadulur | mupung padha sinung

--- 12 : 175 ---

papanggih | singgih yayi Dimuncar | myang sadayanipun | pênêd samya kukupuhan | têmbe ngalap kadang sih-siniyan sami | utami rarakêtan ||

178. Andhaupkên sarasaning kapti | kang liningan samya nor turira | langkung samya pirênane | singgih sadèrèngipun | paduka ngling kawula kapti | nukêri pra arinta | ing sasikinipun | pan sampun kasêdyèng driya | langkung sukur suka pirênaning kapti | dumunung ing pra kadang ||

179. Kae Bayi Panurta ngling aris | e yayi sukur Alkamdulilah | sumêdya sih ring kadange | Ke Bayi malih muwus | lah Suwarja muliha dhingin | ruktinên wismanira | yèn mêngko kinayun | ring kakanta Adimuncar | ing karsanya dumunung wismanirèki | kang rayi tur sumangga ||

180. Angandika lah Wiradhusthèki | iya muliha dhingin ngruktiya | ing wismanira dèn-age | mêngko kakangirèku | Arsèngbudi yun awowori | rèrèh nèng wismanira | sanalikanipun | kang rayi matur sandika | ngling malih lah Panukma muliha dhingin | rumatana wismanta ||

181. Yayi Cariksutra kang ayun sih | wismanira mêngko dinunungan | Panukma sandika ture | lan Panamar sirèku | iya age muliha dhingin | rêsikana wismanta | ing mêngko kinayun | mring rakanta Arundarsa | dene sira Wuragil muliha dhingin | tata-tata-a wisma ||

182. Kakangira Ki Carikmudhèki | lan Sèh Modang ingkang nèng wismanta | kang rayi sandika ture | de Pangulu sirèku | angruktiya wismanirèki | rinta Sèh Parinminta[71] | dimèn nèng sirèku | Ki Basar matur sumangga | nulya lèngsèr sadaya ingkang tinuding | mulih asowang-sowang ||

183. Angling malih maring santri Luci | lah ya Luci lan Nuripin sira | miwah pra lurah santrine | umiringa sirèku | mring riningsun ingkang sêdyapti | dumunung anèng wisma | -nira pra-kadèngsun | santri Luci tur sandika | kang pra tamu ingacaran mring Ki Bayi | amurih pajênêkan ||

--- 12 : 176 ---

184. Kae Adimuncar Arsèngbudi | Cariksutra Ki Sèh Arundarsa | Carikmudha tanapi Sèh | Modang Parimintèku | samya atur salam ngabêkti | wusing anjawat-tangan | nulya lèngsèr mundur | mring wismane para kadang | Kae Bayi Panurta maksih alinggih | lan Ki Sèh Malangkarsa ||

185. Lawan Ki Sèh Mangunarsa tuwin | Ki Sèh Anggungrimang lawan sira | Jèngrêsmi Jayèngragane | Palakarti Piturun | pra waela sadaya misih | Kae Bayi Panurta | angandika arum | lah Ke jêbèng Mangunarsa | yèn sêmbada ing karsa wontên ing ngriki | masjid Mangu kewala ||

186. Sampun kêtêbihên lawan mami | Sèh Mangunarsa matur norraga | sumanggèng karsanta rêke | Ke Bayi malih muwus | lah anakmas Malangkarsèki | prayoga arêrêba[72] | anèng wismanipun | arinta Ki Jayasmara | nak Sèh Anggungrimang padunungannèki | wismane Jayèngraga ||

187. Samya umatur sandika sami | nulya lumèngsèr kang ingancaran | mijil maring pawismane | sasantrinya tut-pungkur | sira Ki Sèh Mangunarsèki | lumèngsèr saking ngarsa | maring masjid Mangu | kang kantun para waela | ingancaran anèng dalêm wetan singgih | dalême Tambangraras ||

188. Pangandikanira Kyai Bayi | marang para waela sadaya | de sutaningsun katrine | sira kumpulèng ngriku | wismanipun Nikèn ing nguni | lamun arsa papanggya | lan kakungirèku | iya pangguha sadhela | krana padha rumêksa tamunirèki | kalawan ibunira ||

189. Ni Malarsih nambung wacana ris | pituhunèn linge bapanira | lawan sun iki katêmbèn | langkung wulanguningsun | lawan sira miwah (m)bok-yayi | mupung padha sinungan | bisa-a papangguh | gêlise satêngah wulan | sasêdhênge ana-a saka tri sasi | sukur salaminira ||

190. Apan paguywan sami pawèstri | nulya aluwaran alungguhan | kundur marang ing dalême | santri Luci aibut | lan Nuripin wadon

--- 12 : 177 ---

Sumbaling | angundur kang rampadan | sadayanira wus | gêdrahan wus kinêsudan | Kyai Bayi tulus mulyaning asakit | dening praptaning putra ||

191. Tan cinatur ing waktu Mahêrib | bakda Ngisa Ki Bayi Panurta | karsa anadar mumule | kataman Kur'an agung | santri Luci amandhegani | pragatan bèbèk ayam | menda gudèl lêmbu | angrèh wong magêrsarinya | lanang wadon Ni-Daya lawan Sumbaling | ngratêngi lah-olahan ||

192. Karya asahan ambêng kêndhuri | wau sira Ki Bayi Panurta | lênggah anèng pandhapane | wis rinumat sadarum | gagêlaran kalasa lampit | kang badhe palinggihan | -nira santri agung | wau Ki Sèh Mangunarsa | ingaturan tan dangu anulya prapti | lênggah assalaman |[73]|

193. Nulya Ki Sèh Malangkarsa prapti | lawan Jayèngrêsmi sarêngira | ingirit dening santrine | lênggah tur salamipun | gya Sèh Anggungrimang kang prapti | lawan Ki Jayèngraga | tur salam alungguh | kalawan kulawangsanya | Ki Piturun Palakarti anèng wuri | kinèn lungguh pra kula ||

194. Tan adangu ingkang samya prapti | Kae Adimuncar Ke Suwarja | Arsèngtyas Wiradhusthane | miwah Cariksutrèku | lan Panukma sarêngannèki | Rundarsa Ki Panamar | lan sasantrinipun | Ki Carikmudha Sèh Modang | sarêng lan Ki Wuragil Kulawiryèki | ingiring santrinira ||

195. Pariminta lan Ki Basarodin | sasantrinira wong Pakauman | ingkang prapta sadayane | samya tur salamipun | tata kêpungira alinggih | anulya ingkang prapta | pra kulawangsèku | Ki Sêmbagi lan Jumêna | Ki Jêmpina Lawatan Malangbong tuwin | Luwaran Jalipura ||

196. Kardisadana lan Jagapati | Singabarong Bêlongsong Ki Mandra | pra tuwa kulawangsane | pra kaponakanipun | Bagus Kanjir lan Gus Ngujajir | Gus Mèkèt Gus Sarakal | Gus Bahri Gus Dawud | myang pra lurah santrinira | samya kêpung akupêng jajar alinggih | supênuh ing pandhapa ||

--- 12 : 178 ---

197. Pra sudagar miwah magêrsari | kang samya pênêd angaji Kur'an | pan wus pêpak sadayane | Ke Bayi ngandika rum | paran uwis katog kang prapti | kang sêmada wus kêna | wawasanirèku | Ki Kulawirya turira | (ng)gih punika ingkang sring rahab angaji | Kur'an siyang dalunya ||

198. Iya sapa ingkang angimami | rawatib iki kataman Kur'an | kang miwiti prayogane | pra ari samya matur | anjawi paduka (n)Jêng Kyai | ingkang ambawanana | Ke Bayi amuwus | bênêr (ng)gyanta anduduga | nanging ora yèn mungguh ingong pribadi | Ke jêbèng Mangunarsa ||

199. Kang pra kadang sarêng turirèki | kasinggihan langkung utaminya | mapangat ngalap barkahe | Ke Bayi lingira rum | Kae jêbèng Mangunarsèki | pun bapa amiminta | karana Lah-ipun | jêbèng mugi andhangana | amba wani nadar kawula rawatib | kataman mukadaman ||

200. Ki Sèh Mangunarsa turira ris | amba maksih kuciwa taruna | utami kang sêpuh rêke | Ke Bayi lingira rum | nadyan anèm sampun utami | pan wus kapudyèng driya | angluwari wuwus | manadar sukuring Sukma | ing mangkin pun bapa sinungan pamanggih | lan jêbèng samadaya ||

201. Sarta rinta kalih sami prapti | kang pra tamunira anambrama | marang Sèh Mangunarsane | samya anjurung sukur | kang ngancaran tan nikêl tuding | Kae sèh gya amaca | Têkabal-lalahu | mikum[74] sinauran kathah | sadaya sru minna waminkum ya karim | nulya Sèh Mangunarsa ||

202. Amiwiti maca Bismilahi | kawiting juj surating saminga[75] | langkung pasèkat kir'ate | lagu Ambyola pemut | tunmènawèt sajak Klawirsin | lir tuwan wêton Ngarab | sadaya angungun | santri tuwa nom sadaya | cipta datan kadugi ngaji kadyèki | lir Ke Sèh Mangunarsa ||

--- 12 : 179 ---

203. Swara gêtas rênyah rum amanis | êmpuk mêmbat gêtêr muluh rêmak | karya kêsar tyasing akèh | antara akiripun | nuju têkèng apalirèki | ngalaika kibbulah | ala innalahu | umul muslikun anulya | binarungan sadayanira pra santri | tamat maca Takabal ||

204. Nulya Kae Dimuncar gumanti | surat Kasar[76] amaca Bismilah | ilhar kewala kir'ate | antara dangunipun | pan wus têkèng ayat kang akir | tamat maca Takabal | sinauran asru | tinampan Ki Arsèngdriya | Kur'anira wit winaca Bismilahi | apan surat Muskinah[77] ||

205. Sêdhêng kewala kir'atirèki | kadung kaduk ilhar wawacannya | mung mèt titis kalimahe | pan têkèng akiripun | tamat macaTêkabalnèki[78] | nulya Ki Cariksutra | gumantya andarus | apan kang Surat Jukinah[79] | wus antara tamat Takabal anuli | sira Ki Carikmudha ||

206. Apan Surat Mustakim[80] dèn-aji | wusnya tamat amaca Takabal | gya Ke Arundarsa rêke | tamat samwacanipun[81] | nulya Ke Sèh Malangkarsèki | apan Surat Jumungah | tamat Takabal wus | nulya Ki Sèh Anggungrimang | apan Surat Munapèk[82] ingkang ingaji | tamat maca Takabal ||

207. Nulya sèrèn mring Ki Jayèngrêsmi | Surat Takabun ingkang winaca | gantya Ki Jayèngragane | Surat Talak dinarus | nulya Ki Piturun angaji | Surat Takrim atamat | tumêkèng ing êjus | maca Pasankurusnawa[83] | akulu lakum paos wilu amri |[84] ilalah innalaha ||

208. Basirun ngiban barungan santri | lan pra santri kathah langkung ramya | gya Ki Bayi Panurtane | mundhut mukadamipun | wangsul katur marang Ke Bayi | Panurta gya

--- 12 : 180 ---

amaca | miwiti Surat juj | anuju Surat Mubarak[85] | Kae Bayi nulya maca Bismilahi | apan ilhar kewala ||

209. Anging cêtha kalimahanèki[86] | datan pati rikat nanging mapan | kewala kampil[87] dulune | antara dangunipun | tamat maca Takabal nuli | sinauran ing kathah | nulya Ki Pangulu | Basarodin maca Surat | Surat Êsun[88] ilhar wawacanirèki | rindhik rikuh kangèlan ||

210. Tan pati cêtha kalimahnèki | tinuntun sahipun ing kalimah | marang ing kiwa têngêne | Ki Wuragil gumuyu | lan rowange linggih ngling ririh | ta lah kang Ngulu Basar | (n)darus |[89] sêmada kapanca-baya | krêp kasandhung ing klimah tan na lêstari | kaya morod-moroda ||

211. Nora pati janji yèn angaji | pan namung (n)dongani kang ambêngan | ingkung kang dèn-jangjèkake | jawane kang Pangulu | saking krêpe andodongani | ambêngan dalu siyang | mring Kur'an tan wanuh | nèk ngaji kae jêg rikat | krêp ambiyak kêbètane ngong tan uning | yèn dèn-grêmêng kewala ||

212. Samya gumuyu ingkang miyarsi | Ki Pangulu dènnya maca Surat | langkung sangêt talèndhone | tan talatèn kang nuntun | sinêlak Ki Pangulu isin | tamat maca Takabal | nulya kang sumambung | kang andarus Ki Suwarja | Surat Kakah[90] arikat dènnira ngaji | pan ilhar kir'atira ||

213. Gya Wiradhustha Surat Mangarid[91] | antara tamat maca Takabal | anulya Ki Panukmane | kang winaca Surat Nuh[92] | tamat

--- 12 : 181 ---

gya Ki Panamar ngaji | Surat Tin[93] kang winaca | tamat Takabul[94] wus | anulya Ki Kulawirya | kang gumantya amaca Surat Mujamil[95] | tamat nulya Sèh Modang ||

214. Kang winaca pan Surat Munamir[96] | tamat nulya Ki Sèh Pariminta | apan Surat Kiyamah-e[97] | tamat ingkang sumambung | [...] |[98] Ki Sêmbagi Suratnya | Mursalat-ing gupuh | maca pamadat kupunya | wa akulu lakup paop wiluamri | ilalah innalaha ||

215. Basirun bil ngiban barung santri | kathah langkung gumuruh swaranya | Ke Bayi pangandikane | padha aso kuruhun[99] | kari sajus ngaringkên dhingin | lah Luci dèn-arikat | pupuluranipun | wedang lawan nyanyamikan | wêtokêna lan kêmbang borèh dèn-aglis | gupuh ingkang liningan ||

216. Nuding para kasinoman santri | kinèn mêdalakên pupuluran | rampadan papanganane | wedang pawohonipun[100] | sêkar konyohira tan kari | samya lumadyèng ngarsa | wrata sadayèku | Ke Bayi aris ngandika | ngancarani marang tamunira sami | miwah mring kulawangsa ||

217. Gupuh ingkang ngancaran anuli | pan samya ngalap sasênêngira | wedang myang nyanyamikane | ingkang nginang audud | boborèhan sami susumping | antara dangunira | dènnya kukurpulur | santri kèh pating kucapah | nutug dènnya sasambèn sami nyanyamik | tuwuk sadayanira ||

218. Kae Bayi Panurta ngling aris | paran wus nak-putu sadayannya | dènnya padha anggêgape | yèn wus padha anutug | lah Bismilah padha awiwit | sapa bênêre maca | pra kadang umatur | inggih pun paman Jumêna | Kae Bayi Panurta Têkabal nuli | sinauran ing kathah ||

--- 12 : 182 ---

219. Wit juj Surat Ngama[101] Suratnèki | gantya Ki Jêmpina ingkang tampa | apan Wanaji[102] Surate | tamat ingkang sumambung | Ki Lawatan ingkang angaji | apan Surat Ngabangsa[103] | tamat takabal wus | Ki Malangbong kang gumantya | Surat Ida-samsu kuwirat[104] anênggih | tamat gya kang gumantya ||

220. Para kapenakan Bagus Kanjir | Surat Ida patakun patapak[105] | tamat gya Gus Ngajujire | apan Surat Waèlul | mutapipin[106] tamat anuli | Gus Monot Surat Ida | Samangun sakat[107] wus | tamat nulya kang atampa | Bagus Bahri Surat Wassama ki natin | buruji[108] nulya tamat ||

221. Gus Sarakal Surat Sasamai | Patariki[109] Gus Dawud atampa | apan Sabikin[110] Surate | Ki Luwaran sumambung | Surat Alhataka[111] anuli | Ki Jalapura tampa | Surat Alpajli[112] ku | nulya Ki Kartisadana | Surat Lakuk[113] Ki Balongsong Suratnèki | Wasamsi walukaha[114] ||

222. Ki Singabarong Surat Walèlli[115] | Kyai Canthu pan Surat Waluka[116] | barung tinakbiran ngakèh | anulya Kyai Sampur |

--- 12 : 183 ---

Surat Alam nasrah[117] ingaji | gantya Ki Jagapatya | surat Watini[118] wus | Ki Genjong pan Sura Ikrak[119] | gantya magêrsari Pak Rajiyah ngaji | Surat Inna Anjalna[120] ||

223. Pak Juminah Surat Lam yakunil[121] | Pak Basiyah Idajul[122] Suratnya | Pak Radiyan pan Surate | Walngadiyadi[123] nêngguh | Pak Burerah gantya angaji | Pan Surat Alkapiyah[124] | nulya kang sumambung | Lurah santri Gus Munada | Surat Alhakumut[125] Gus Yasim Wal ngasri[126] | anulya Bagus Ilyas ||

224. Surat Wolul[127] nulya Gus Jamjani | Surat Lam-tara[128] nulya Swaka |[129] Surat li-ila[130] arèrèn | Kyai Muhkamat Yunus | Surat Araital[131] anali[132] | Ki Amat Mangawiyah | dènnira andarus | pan Surat Ina aktèna[133] | Ki Matngali Surat Kulya-ayu[134] singgih | nulyua Ki Amatdiman |[135]|

225. Apan Surat Idaja-a[136] nuli | Ki Monthèl wêkasan Surat

--- 12 : 184 ---

Tabat[137] | tinêbiran sru barung kèh | anulya Surat Kulhu[138] | barungan sakathahing santri | winaca kapling[139] tiga | Surat Kulhu-nipun | nulya Surat Palakinas[140] | lan Patekah wus tamat laju waratib[141] | [...] |[142]|

226. Asmangil Kusni[143] dipun-singiri | Sèh Mangunarsa Sèh Anggungrimang | amênyêt driya sajake | wong nonton èstri jalu | yêg-uyêgan têpung pandhapi | samya ngayun-hyun mulat | mring kang lagya rawuh | Jayèngrêsmi Jayèngraga | miwah marang pra pandhita kang pra tami | tumêkèng Wanamarta ||

227. Mangkya samya uning warnanèki | takon-tinakon lan rowangira | aranne siji-sijine | ana kang wus kèh tutur | angarani durung patitis | namane kang pandhita | misih salang sêngguh | sawiji kang wus tetela | mung Sèh Mangunarsa kang dèn-uningani | kabèh sapanontonan ||

228. Langkung pangalêmbananirèki | marang sira Ki Sèh Mangunarsa | rimbage paprèjèngane | satu pasêmonipun | lawan sang Sèh Adi Mongragi | wênèh ngaranni uga | yêkti lamun iku | lakine Ni Tambangraras | Sèh Mongraga dènnya lêlana wus prapti | sagarwa kadangira ||

229. Kang wus cêtha anjawil nuturi | wruhanamu iku mono uga | apan iya sapungkure | Sèh Mongraga kang nglangut | wasta Ki Sèh Mangunarsèki | kang tinuturan dhamang | sarwi manthuk-manthuk | sakèhe ingkang tumingal | jalu èstri pra santri gawok ningali | mring Ki Sèh Mangunarsa ||

230. Kadang kulawargane Ki Bayi | miwah para sadaya pandhita | samya jrih asih driyane | mring Sèh Mangunarsèku | rumangsa

--- 12 : 185 ---

yèn kasoran budi | tan ana lumawanna | sakêdaling wuwus | majêmukaning akathah | pan katongton kasingitanira[144] ngindhaki |[145] sumunu sênênnira ||

231. Ciptanya Ki Bayi Panurtèki | miwah pra kyai ing Wanamarta | mulat Sèh Mangunarsane | mangsup samya (ng)guguru | geyonganing kawruh sajati | tan pae mring Mongraga | nadyan-tuk liliru | lir datan kèlingan trêsna | suka sukur maring Sèh Mangunarsèki | tan wus kang ngalêmbana ||

232. Dènnya ratib Asmaul Kusna-ni[146] | (n)dungkap dhikirian[147] lan[148] agonan[149] | ngayun-yun pampêg swarane | asru langkung gumuruh | ramya rahab dèn-sisingiri | anganjat wiwiridan | tarki tinangajul | kang kalawan nafi isbat | wus antara dikir antuk kawan tasbih | bakda ing pajungkungan ||

233. Atawapul kusuk ing Hyang Widdhi | tratib[150] rikat winaca ing kathah | sami kewala rahabe | tamat dènnya asawub | laju maca salawat Nabi | atasing kulawarga | kêrasa sadarum | wusnya nulya maca donga | Ki Sèh Mangunarsa andongani Kamil | Aplal kataman Kur'an ||

234. Jayèngraga ingkang anasibi | imbal kalawan Sèh Anggungrimang | swara ro tambuh pinilèh | swara samya rumipun | kadya barung dèn-panêrusi | aminnira arambah | ambabata-rubuh | sakèhe wong Wanamarta | myarsa swaranira Kae Jayèngragi | lir agring antuk tamba ||

235. Nirnakakên rasaning kang sakit | saking dènnira asuka bungah | tan na winalang-atine | tamat pandonganipun | atakabul salawat Nabi | anulya sasalaman | angadêgi gupuh | makmum maring santri kathah | dêr-idêran dènnya tur salamirèki | mring Ki Sèh Mangunarsa ||

--- 12 : 186 ---

236. Wus warata sadayaning santri | wangsul tata palungguhanira | Kae Bayi Panurtane | pangandikanira rum | marang santrinira Ki Luci | lah wus Luci wêtokna | kandhurinirèku | ingkang liningan agêpah | santri Luci Nuripin lan Jalallodin | ngatak[151] pawong rencangnya ||

237. Nyaosakên kêndhuri ring ngarsi | ambêng gêng munggèng panjang-giri bang | miwah sarêrampadane | kang ambêng panjang agung | marang para (n)jêng kyai-kyai | kang ambêng lalayahan | rolas ambêng munjung | liya kang ancak supitan | miwah ambêng kang saking pamagêrsari | nèng dhulang tampi tampah ||

238. Ambêng papanganan anèng ngarsi | kinèn amrutah dinum barêkat | wus warata sadayane | ambêng lumadyèng ngayun | wus tinata pamintanèki | ambanjêng nèng pandhapa | ambêng kalih puluh | myang ambêng makmum sidhêkah | Kae Bayi Panurta ngandika aris | mring Ki Pangulu Basar ||

239. Lah wis donganana Basarodin | kajat majêmuk kataman Kur'an | akurmat Nabi mumule | mring pra oliya kang wus | sinung rahmat swarga donyèki | kalawan kirim donga | èstri lawan jalu | lan luwure wong sadesa | Wanamarta luware punagi-mami | salamête kang prapta ||

240. Sigra Ki Pangulu Basarodin | andongani amin ingakathah | ambata-rubuh amine | antaranira dangu | wus tamat dènnira (n)dongani | Ki Bayi angandika | hèh Luci sirèku | pètakên ambênganira | kang warata kabèh nak-putu ywa kari | jalwèstri kang niningal ||

241. Kang liningan tur sandika aglis | nulya dinuman sadayanira | jalwèstri tuwa nom rare | kêpung ambênganipun | sêkul papangananirèki | cukup tan ana kurang | papanthan (ng)gyannipun | Luci matur wus samêkta | Kae Bayi Panurta ngandika aris | marang pra tamunira ||

--- 12 : 187 ---

242. Sumangga jêbèng sami wawanting | tuwin yayi samadayanira | samya kêmbulan kêndhurèn | kang ingacaran gupuh | awawanting lêkas abukti | pakantuk dènnya nadhah | antaranya dangu | luwaran tuturuh asta | kandhurine samya cinarikan sami | dinum barêkatira ||

243. Sa-ambênge ngloroni nêloni | kang mapati akathah bêrkatnya | sêkul lan papanganane | mèh tan kêlar pinanggul | kacu amba kongsi jêmiwit | santri cilik adrêdah | rêrêbutan pandum | kapyukan sarundèng sêga | ting jalêrit sasabêtan sapit abing | gumêrah lês-ilêsan ||

244. Ana ngiloni anake nangis | mrambat salin babah padha tuwa | têndhang-tinêndhang arame | udrêg jagur-jinagur | tan karawun[152] ingkang pinêndir | krêngan awut-awutan | bithèn ting gêrabug | kang nèng natar kagègèran | ting jarêlih kèh wutah barêkatnèki | kang rinêbut ing rowang ||

245. Samya mudhun santri nèng pandhapi | andêlêng kang padha kakêrêngan | Ki Kulawirya ge-age | sarya ngling sru hus hus hus | ho yah ho yah thèthèkan santri | Cêmplon Singgang Sayadan | setan sapa iku | sing padha kêrah agidrah | mêngko ana uwong cocote dak-lêmbing | nèng kene kakêrêngan ||

246. Kênèng sibat angêgèt-êgèti | apa nora wêruh cêplose mana |[153] lagya (n)Jêng Kyai kêtamon | padha wong edan taun | nora angon tinon si Jopris | kang ingaruhan bubar | samya glis lumayu | ana kang matur punika | tan kantênan wiwitipun rare alit | nuntên dados wong tuwa ||

247. Samya sampun lumajêng mring jawi | Ki Bayi ngling alah uwis Wirya | ywa sasrêngên maningane | wong padha rêbut puluk | kaya aku biyèn dhèk cilik | arame rarêbutan | mangan kêmbul rusuh | wus adate santri bocah | kang pra tamu sami mèsêm aningali | mring Ki Bayi Panurta ||

--- 12 : 188 ---

248. Lingsir dalu wayahe kang wêngi | Kae bayi alon dènnirojar | anak putu sakabèhe | sêdhêng bubaran mundur | sesuk arêp anambut kardi | gupuh ingkang liningan | pra santri sadarum | myang magêrsari sudagar | gumarêdêg samya mundur bubar mulih | kantun kang para kadang ||

249. Miwah para tuwa samya linggih | Kae Bayi Panurta ris nabda | maring kang para kadange | padha majuwa lungguh | paparêkan bae abêcik | nulya samya mangarsa | kupêng têpung dhêngkul | Ki Suwarja Wiradhustha | Ki Panukma Panamar Kulawiryèki | Kae Pangulu Basar ||

250. Kang pra tuwa Jumêna Sêmbagi | Ki Jêmpina Malangbong Lawatan | myang para kaponakane | lungguh nèng wurinipun | uwakira Kiyai Bayi | Ki Sêndhi Kulawirya | mèsêm dènnya muwus | wakane Ki Ngulu Basar | barêkate rong ikêt mêlêp bak isi | cupêt sinambung tampar ||

251. Bok santrine kèn ngulihkên dhingin | angandhukur sinandhing kewala | Ka[154] Basar ngling hêng kajênge | Ki Wirya sru gumuyu | binarungan rewange linggih | Ki Bayi atatanya | apa kang ko(k)guyu | Ki Kulawirya turira | pan punika kang Pangulu Basarodin | tan pisah lan bêrkatnya ||

252. Angandhukur buntêlan nèng wuri | kawula kèn ngantukkên rencangnya | sauripun hêng kajênge | bangêt têmên kang Ngulu | dènnya datan ngandêl mring santri | Ki Pangulu anjola | ngalih dènnya lungguh | sarwi barkate ginawa | lêt patang wong (ng)gèn dalêm kula alinggih | sarwi agarundêlan ||

253. Yèn sandhingan lawan Ki Wuragil | jêlèh bosên wong sok pinoyokan | tan ana luwasing gêtèh | pancèn rada kêbanjur | anggêgarap mêndêng wong siji | (m)bok ya towang sapisan | sabên-sabên têmu | angajêg bae (ng)gêgarap | gur-anggure maring wong ajowal-jawil | tan kêna sinandhingan ||

--- 12 : 189 ---

254. Samya suka gumuyu kang myarsi | Ki Wuragil Kulawirya latah | e e kang Ngulu ngalih (ng)gon |[155] dèn-plalah usung-usung | ngungsèkakên bêrkate cicir | ambakna tan andêlan | dèn-êtohi lampus | iku sing diandêl sapa | têka bangêt têmên wong ing jirmujijir | cêthil nanging cêtholan ||

255. Saya (n)dadya paguywan Ki Rodin | Kae Bayi Panurta ngandika | wong wus watak mono priye | ya iku lungguhipun | wong narima rêjêkèng Widdhi | sukur rahmaning Sukma | panganing tumuwuh | iku kang bênêr maningan | pintêr ngati-yati sarating aurip | watir katilap pangan ||

256. Yèku ran ngandêl dina kang kèri | sesuk manèh ana kang pinangan | ngawruhi mutawatire | pamrih samono iku | pèndah nêngguhakên tyasnèki | kang supaya rosa-a | pangibadahipun | asarat kalawan pangan | pan utama wong gêmi marang rijêki | sêmpulur sandhang pangan ||

257. Ki Pangulu mèsêm namur liring | sêgu-sêgu sêmu tyase bungah | dèn-bênêrakên watêke | ngliringe anglêlêngguk | asasmita marang Ki Wragil | Ki Kulawirya mulat | anjêngèk gumuyu | i i bilah wakne Basar | dene muncu-muncu kaya ngêmut klênthing | èsême bêranahan ||

258. Pirang-pirang pènang ting kêcumik | gênti dhuwur pipine kang Basar | kongsi apego wangune | sadaya gêr mumuyu[156] | myat kang poyok dene patitis | cèplês kang pinoyokan | pantês ambubusur | yata wau pra waela | Ni Malasih Wilapa lawan Palangi | Turida Rarasatya ||

259. Mijil saking wisma mring pandhapi | sarwi ngirit kang nampa dhudhulang | rampadan dhadhaharane | laju tinatèng ngayun | Ni Sumbaling wadon Cênthini | samya ngandhèr rampadan | wusnya samya mundur | Ki Bayi alon ngandika | lah sumangga punika pangusap amis | won kèndêl mamangsêgan ||

260. Ingkang cinaran sadayanèki | samya angalap sasênêngira | wowohan sasêgêrane | Ki Bayi ris amuwus | Kae jêbèng Mangunarsèki | pun bapa atatanya | rèhne sampun sêpuh | kêdah

--- 12 : 190 ---

angupaya sabda | kang sanyata kawruh dènnya praptèng akir | sampurnaning agêsang ||

261. Kadi kang sampun kasêbat Kadis | têtêrusanipun kang mutêlak | mênggah tanggap kita rêke | pangandêl kang saèstu | kang kaucap ing kitab singgih | kang ingupamakêna | jalma ingkang luhung | kang dhingin ngandêl ing Allah | lan angandêl ing malaekating Widdhi | angandêl ing Utusan ||

262. Ngandêl ing kitab lan dina akhir | untung bêcik lawan untung ala | saking Allah iku rêke | singgih ingkang punika |[157] pan pun bapa dèrèng andêling | mênggah pangandêl kita | kadipundinipun | trap ngandêl mungguhing Allah | sadayanya ing pangandêl kadipundi | mugi andhanganana ||

263. Ki Sèh Mangunarsa turira ris | murading ngèlmi kang wus kaucap | ing kitab Sitin yaktine | mirat raosing ngèlmu | tan tanasup maring sawiji | sarak ingkang ahli kak | pae mangsudipun | kêdah lid kalih prakara | sarengatan kang ahli mangaripati | pan pae panganggêpnya ||

264. Yèn ing bangsa sarak agêmnèki | pangandêlipun mungguhing Allah | angandêl dening napine | pasthi kuwasanipun | karya titah lawan pribadi | gaib sakarsanira | tan kenging winêruh | akarya sapta bantala | sapta kasa dumadi saisinèki | datan lawan rêkasa ||

265. Sarta warna-warna malèkatim | seasya-adabah istitdêlal | jirim mukim makluk kabèh | sapangkat-pangkatipun | pae-pae paekanèki | tan wontên kang sarupa | solah-bawanipun | ambedakkên sèsining-rat | sarta datan kapindho karsaning Widdhi | dadi lawan sapisan ||

266. Nitah pati urip dan ming-kalih | karya elok tamating atitih |[158] lajêng tan ana sampune | kalawan malihipun | ngandêl maring malekat nênggih | latib sinung babagan | ingkang murakabun | sakawan pangibadahnya | Jabarail nurunkên wahyu nulisi | kang panggawe utama ||

267. Mikail kang nurunkên rêjêki | tuwuh kalawan siraming toya | Israpil pangaibadahe |[159] niyup sasangkanipun | amadhangkên

--- 12 : 191 ---

surya lan sasi | gêng aliting maruta | Ijrail kang juru | mêcat sakèh panguripan | nurunakên lalara tumêkèng pati | kang tan kêna tinambak ||

268. Kaping tri ngandêl Rasuling Widdhi | panjênênge Nabi kang kinarsan | pautusaning Hyang rêke | kang wus sinungan ngèlmu | tinurunkên saking Hyang Widdhi | kalawan amuruka | kwulaning Hyang Agung | kang bangsa mukmin kang ngaral | amardiya ing pakon kalawan sirik | kang mrih agama mulya ||

269. Anyêgaha panggawening eblis | atas kalawan winêruhêna | marang agama sukcine | rare tumêkèng pikun | pinandhitakakên ing Nabi | wong tuwa kang dadi Man | musanip dinunung | Nabi wrananing Hyang Sukma | kinarilan sasèrèn bakdaning Nabi | panjênênging narendra ||

270. Datan pae lan jênênging Nabi | pangastanira adil kukumah | anrapkên tan kêna mèngèng | miwah pamardinipun | maring dasih ywa tibèng nisthip | dosa durakèng Sukma | naraka tinêmu | rangu ngatokkên dadalan | maring ala bênêr bêcik lawan sisip | jrih sungkêm ing agama ||

271. Pangandikaning narendra pasthi | tunggil pangandikaning malekat | nabi wali sasamine | dadya idayat tuhu | sasat pangwikaning Hyang Widdhi | tan inang ing kahanan | ring dasih sawêgung | nabi wali lan malekat | kapat ratu kinarya badaling Widdhi | warananing Hyang Sukma ||

272. De angandêl ing dina kang akir | singgih ngagêsang kita punika | wêkasan pati tan wande | muslim ing dalêm kubur | tampi purbanira Hyang Widdhi | siksa lawan ganjaran | ing sakadaripun | mung tênêrsandha kewala | ingèngèyan mangke maksih angêntosi | (n)dungkape dina bangas ||

273. Anèng ngriku panêksiring Widdhi | kathah kêdhik ngamaling ngagêsang | miwah lawan kiyanate | pan samya tinaraju | ing pasiksanira pribadi | kang êntèk anèng bangas | miwah ingkang durung | bisa êntèk anèng bangas | têtêp kêkêl anèng sajroning yomani | lan kang pinanci swarga ||

--- 12 : 192 ---

274. Wontên têlas nèng bangase kèksi | wontên têlas siksa nèng kuburnya | wontên têlas duk donyane | nir tan na dosipun |[160] tan pae lan kang ngadosèki | siniksa duk nèng donya | têkèng siksa kubur | kongsi têkèng dina bangas | laju têtêp nèng nraka salaminèki | mêntas-mêntas yèn pasa ||

275. Untung ala lawan untung bêcik | pan kagunganing sira Pangeran | kang sipat kamurahane | asih ing akiripun | langgêng datan kênowah gingsir | kita kulaning[161] Sukma | tan ngrasa angaku | pan kumambang ing wisesa | mung Alkamdulillahi rabbil ngalamin | wala-wala kuwata[162] ||

276. Illa hilabil ngaliyil ngalim[163] | pan makatên lir murading makna | kabastu ing têrtamtune | kang mungayaning ngèlmu | Kadis kadi saraking Nabi | Kae Bayi Panurta | myang sadayanipun | ingkang amiyarsa sabda | cipta sakalangkung tan bisa ngundhaki | titise liding murat ||

277. Nadyan sami bisa amuradi | maknani lapal Kadis nèng kitab | pan kaot dhèmês amoncèr | tan amapali wuwus | marang Ki Sèh Mangunarsèki | ramping rampungannira | Ki Bayi angungun | miwah ingkang para kadang | myang pra uwa cipta tan ana bedaning | mring sang Sèh Amongraga ||

278. Dadya samya wêwah jrihira sih | marang sira Ki Sèh Mangunarsa | miwah Ki Bayi angêne | kadya maksih kadulu | putra mantu sira Mongragi | cumêplonging wardaya | susurupaninpun[164] | miwah kang para waela | Ni Malarsih sumêdhot raosing galih | myat ring Sèh Mangunarsa ||

279. Datan siwah lan Sèh Amongragi | salêkêring pamuluwanira | mung swara manis arume | saratane pamuwus | sakalire datan ngêdohi | Kae Bayi Panurta | ris andikanipun | Kae jêbèng

--- 12 : 193 ---

Mangunarsa | langkung mindhak dhangane raosing kapti | miyarsa liding murad ||

280. Kadi alit satunggile malih | padhangêna jêbèng ta pun bapa | Sèh Mangunarsa ature | ambêg pangandêlipun | ingkang ahli mangaripati | mangandêle ing Allah | dene ananipun | alawan pribadinira | ingkang datan kalingan raina wêngi | tan kalingan ing padhang ||

281. Tan kalingan ing papêtêng tuwin | tan kalingan ing bantala kasa | sèsining rat sadayane | tan kalingan sa-amun[165] | siring[166] angin pon tan ngalingi | pan maujud balaka | pan tansah kadulu | ing dalu kalawan siyang | tansèng tingal tan kawêran ingêksi |[167] tan kalingan ing aran ||

282. Katon bae tan ambêloloki | saparanne kang tanpa pinaran | katon saparibawane | tur langgêng ananipun | salaminya datan kasilib | saking sakêdhap netra | êkak ananipun | tan ninang kaanannira | anganakkên anane ingkang dumadi | jumênêng dhawakira ||

283. Pangandêle para malekati | pan angandêl ing pangucapira | kang tan kalawan lathine | singgih sakawan dunung | myarsa tanpa karnanirèki | ningali tanpa netya[168] | ngambu tan granèku | rêke sami babagan kak | amastara ing dhiri lawan pribadi | amanat rasa sabda ||

284. Pamiyarsa kang muntalèk dêling | paningal kak kawasing kasidan | kang mutlak wujud mokale | wus talèk ing pangambu | kang minangka wanana-dhiri[169] | dhadhar kalawan dhawak | pangandêling Rasul | karsa rasaning alapa | surasaning tahên galinggang inapti | ciptamayèng wardaya ||

--- 12 : 194 ---

285. Cipta ripta rasa budi singgih | alantaran lan pribadinira | angandêl dina akire | ing agêsang puniku | datan ana patinirèki | lamun ta yèn matiya | tan na uripipun | angandêl ing urip kita | urip ingkang datan ambêg srana bukti | angujlat nadhah brangta ||

286. Pati tan kingang ingaran mati | rêke kewala ngalih panggonan | kalawan ing pribadine | untung ala lan ayu | saking dhawakira priyanggi | wus kawas sing kasidan | muhung ing Hyang Agung | mardika sasamèng titah | datan cawuh ing sawênyahipun jalmi | wus wisuswaning Sukma ||

287. Wa-punika sumangga ing kapti | rèhne atanggap dungkaping rasa | pinardyèng tyas kajatène | Ke Bayi Panurtèku | duk miyarsa wêdharing pangling[170] | sarya nor wuwusira | sumangga ing kalbu | rêke andhèrèk kewala | rèhning sampun purna surasaning ngèlmi | kadadyaning kasidan ||

288. Ewa samantên ing ngriku sami | yayi Adimuncar Arsèngdriya | lawan para sadayane | singgih manawinipun | taksih wontên raosing galih | sumangga winardiya | surasaning wuwus | sadaya samya norraga | turira tan wontên sumêlanging kapti | rèh wus sampurna sabda ||

289. Kang pra kadang myang pra tuwa sami | langkung dènnira narimèng driya | sarta pangalêmbanane | mring Sèh Mangunarsèku | kang wus putus ing kawruh jati | kang sampurnaning rasa | sabda kang linuhung | cipta anggugu sanyata | tan pae lan mring sang Sèh Adi Mongragi | samya sudud[171] ing driya ||

290. Kae Bayi Panurta ngling aris | marang sira Ki Sèh Mangunarsa | Ke jêbèng saupamine | pun bapa yun papangguh | lan rakanta Sèh Amongragi | saking dahat pun bapa | wulangun kalangkung | punapi singgih sagêda | Ki Sèh Mangunarsa aturira aris | mring Ke Bayi Panurta ||

--- 12 : 195 ---

291. Mênggah karsa paduka (n)Jêng Kyai | kadi dèrèng kenging kinantêna | sabab wus babagan sae | sampun mangsa sah-alus | datan cawuh sasamèng janmi | ginanaling dadakan | tan bastu ing kayun | wontên ing priyangganira | kêdah mawa adudupa ing ngasêpi | anèng ing pasimparan ||

292. Pan kinayun kalawan prihatin | sarat benjing ing malêm Jumuwah | angayun-hyun manawine | wontên karsanya rawuh | Kae Bayi turira aris | singgih jêbèng sumangga | kewala tumutur | paran kang dadya rèhanta | Kae Adimuncar lan Ke Arsèngbudi | miwah Ke Cariksutra ||

293. Carikmudha Arundarsa tuwin | Sèh Malangkarsa samya ris nabda | marang Sèh Mangunarsane | yèn pinarênging kalbu | singgih kula puniki sami | dahat ayun papanggya | marang kang maha-lus | nujêmba Sèh Amongraga | mugi Kae jêbèng sung jalar udani | sakêjat[172] ing paningal ||

294. Sèh Mangunarsa nauri aris | mugi-mugi samya sinêmbadan | kayuwanan pangahyane | sawusira samya yun | Kae Bayi Panurta angling | sêdhêng sami luwaran | wus lingsiring dalu | kewala enjing wangsula | majêmukan sarèhne nêmbe papanggih | yayi kalawan reyang ||

295. Kang liningan tan lêngganèng kapti | samya tur salam sadayanira | lèngsèr mijil mring dununge | Ki Bayi Panurtèku | maring patajuganirèki | para waela marang | dalême anêngguh | wismane Ni Tambangraras | tan cinatur ing dalu kang samya guling | enjing bakdaning salat ||

296. Wusing Subuh nulya Kae Bayi | pan pinarak anèng ing pandhapa | samêkta gagêlarane | mijiling surya mèru | Kae Bayi nuding mring santri | kinèn angaturana | sadaya pra tamu | agupuh ingkang liningan | santri Luci Nuripin lan Jalalodin | Monthèl samya lumampah ||

--- 12 : 196 ---

297. Tan na dangu ingaturan prapti | sira Ki Sèh jaka Mangunarsa | ngancaran lênggah nulya ge | samya sung salamipun | lênggah nulya wau kang prapti | Jayèngrêsmi kalawan | Sèh Malangkarsèku | tur salam nulya kang prapta | Ki Sèh Anggungrimang lawan Jayèngragi | tur bêkti tata lênggah ||

298. Tan na dangu ingkang samya prapti | Kae Adimuncar Arsèngdriya | Rundarsa Cariksutrane | Carikmudha tan kantun | Ki Sèh Modang Parimintèki | Ki Piturun kalawan | Palakarti pungkur | miwah ingkang para kadang | Ki Suwarja Wiradhustha lan Panukmi | Panamar Kulawirya ||

299. Miwah Ki Pangulu Basaroddin | pra tamu samya tur salamira | tur sêmbah para kadange | têpung tata alungguh | nulya para tuwa kang prapti | Ki Sêmbagi Jumêna | Jêmpina tan kantun | Malangbong lawan Lawatan | Jagacatur Jagipura Janggapati | lawan Kartisapala ||

300. Ki Bêlongsong Ki Gonjong Ki Tamil | Ki Luwaran miwah Ki Abungan | myang kang pra kaponakane | tur bêkti samya lungguh | atap andhèr anèng pandhapi | miwah kang pra waela | marêk anèng ngayun | Nikèn Malarsih Wilapa | Ni Palangi Turida lan Rarasati | Malarsih nuding rowang ||

301. Nyai-nDaya Sumbaling Cênthini | kinèn nyaoskên nyamikanira | ingkang ingatag nulya ge | miwah pra santrinipun | jalu èstri samya ngladèni | dhadharan (n)jing-enjingan | rarampadan agung | Sumbaling Cênthini-nDaya | kang anata lancaran anèng ing ngarsi | wedang pawohanira ||

302. Nyanyamikanira amêpêki | carabikang lan juwadah jênang | dodol kupat balendrange | kêtan kalawan madu | gêmblong lèmpèng ulèn gulali | ledre lan puthu mayang | jêmunak wug-awug | bakaran dhèndhèng gêpukan | gêgorèngan prit-pêking kathik gulathik | rèngan gangsir ampalan ||

303. Wusnya tata mundur kang ngladèni | nulya rubiyahira pra-kadang | prapta tur dhadhaharane | laju tinatèng ngayun | kabantonan ambêng kêndhuri | kang dèrèng tur punjungan |

--- 12 : 197 ---

sa-ambênganipun | [...] |[173] ingkang sampun nadar maring putra kalih | nadar mring Mangunarsa ||

304. Miwah randha ingkang sugih-sugih | samya tur kêndhuri punjungan |[174] anggili sarêng praptane | anèng pandhapanipun | kinumpulkên para kêndhuri | Kae Bayi Panurta | lon andikanipun | sumangga kang pasèmèkan | sumapala (ng)gyanningsun ngukus pribadi | (m)bomkayu[175] jêngandika ||

305. Kang ingancaran umatur inggih | samya angalap sasênêngira | wedang myang nyanyamikane | jalwèstri samya mulung | pupuluran sasukanèki | Kae Bayi Panurta | angling mring Pangulu | lah Basar wus donganana | salamête nak-putu kajat kêndhuri | Pangulu tur sandika ||

306. Sarwi angalih (ng)gyannira linggih | amangulon mêdhaki ambêngan | Ki Kulawirya guyune | angguguk sarwi muwus | i i bilah kang Basarodin | mak blênyêng lèhe lunga | tan kongsi tinuduh | akêbat cukat tangginas[176] | bagas kuwarasan yèn ana kêndhuri | asrigak[177] tandangira ||

307. Sakèhing lara sami abali | sakèh lêsu-lupa sami lunga | nangguh ambêngan dulune | sakèh boja tan luput | ingkang êmpuk milihirèke |[178] suwe-suwe mêraman | kan sing atos katut | kang Basar lamun dèn-undang | yèn tan nganggo ambêng glis jare panastis | rumab adhêrodhogan ||

308. Gêr gumuyu sakèh kang miyarsi | Ki Basarodin agarundêlan | andêlêna yèn angomèh | ngladèni wong kêbanjur | kêmba uwang yèn tan moyoki | angur mênêng kewala | adawa nyang umur | anulya amaca donga | sangsaya sru sadaya tan kobêr amin | tamat pandonganira ||

309. Kae Bayi Panurta ngling aris | Luci yèn ana ambêng prayoga | têka têlung ambêng bae | santri Luci agupuh | milih ambêng kang panjang giri | apan wontên sakawan | sinaoskên ngayun | kang kari pinandum kathah | wong sawidak ambênge angloloroni |

--- 12 : 198 ---

maksih lanjar ambêngan ||

310. Sinungakên ing santri pamburi | Ki Pangulu angambil kewala | barkat têlung ambêng dhewe | nadhah milya ing ngayun | barkat kinèn dinoking wuri | awor lan Ki Lawatan | dènnira alungguh | Ki Bayi mèsêm ngandika | bok ing kono tunggal dhi-adhimu linggih | awora padha tuwa ||

311. Ki Pangulu umatur o inggih | ngriki kewala sampun sakeca | tan wontên kang ngorèg-orèg | kaop sami balilu | asandhingan tiyang anglungit | jrih mring kang angrêncaka | tan wande dèn-wangun | Ki Kulawirya alatah | ih du-bithi mêtu gagambènirèki | kathik nanggo[179] mrênjaya ||

312. Dene kaya wong pujangga wasis | ulah prana nabda kawirêja | tur ta tan wruh pa [pa][180] pincange | muwuskên luhung-luhung | ngêgèt-gèti kumêrki dhidhis | yèn kang Pangulu Basar | guna-gunanipun | amandêng wong dundum bêrkat | papanganan kacèk kalècane[181] siji | umrês dadi prakara ||

313. Ngaku balilu Ki Basarodin | nèng (ng)gon-kulon lèh bêrkat wutuhan | ngetan mèlu mangan kene | singgane nganggo dinum | barêkate pan olèh maning | dhèk makotên kang Basar | dobol (ng)gih kang Ngulu | gêr ginuyu ing ngakathah | Ki Pangulu mèsêm anggarundêl ririh | ambakna wong nanêrka ||

314. Kêbangêtên dadi wong Ki Sênji | têmên kabacut olèh[182] sêmbrana | mêmoyok anjêlirake | têkan kang tan kawêtu | tan kawasa simpên dudugi | giniyarakên kathah | pèk makotênipun | pan wus limrahing ngakathah | dadi kula makotên karêpanèki | drêma dèn (ng)go paguywan ||

315. Mèsêm sadaya ingkang miyarsi | têka kumêcêg[183] pamoyokira | Ki Bayi lon andikane | ya wus bênêr sirèku | priye manèh wong angingoni | anak rabi maningan | Ki Basar umatur | o inggih mila punika | kadar pintên tiyang amlang angulati | rijêkining Pangeran ||

316. Kae Bayi Panurta ngling malih | lah suwawi sami wiwijikan |

--- 12 : 199 ---

kêmbul sasèmèkan rêke | ingkang liningan gupuh | jalu èstri sami wawanting | kêpung ambêng priyangga | pra waela kakung | (n)dan lêkas sami anadhah | apakantuk dènnira sami abukti | kalawan santri kathah ||

317. Ting kucapah pra santri gêng alit | wus antara dangunira nadhah | luwaran turuh astane | ambêngannya pinandum | wus antara sadayanèki | Ki Pangulu ambêrkat | sa-ambêng dhewe gung | Kulawirya gumuyo-jar | lah ta apa bêrkate kang Basarodin | gênêp bojone papat ||

318. Patang ambêng lan sakacu mlipis | dudu kacupan ikêt balaka | kongsi jêmiwit buntêle | Ki Pangulu amuwus | dhasar tukang ngaruh-aruhi | nora (n)dadèkna bêlang | ngur mênênga uwus | ngladèni wong kêmba uwang | karêpane angguguyu wong malênthi | bungahe wong saomah ||

319. Kae Bayi Panurta ngling aris | iya bênêr si Rodin maningan | wong padha mikir pakolèh | lan wus mèluwa Ngulu | suwe-suwe mênèk garipis | yèn gêrang kaya wungkal | uwakmu kang lêmu | wis ta muliya dèn-kêbat | lan (ng)gawa-a manèh panganan nêm piring | Ki Pangulu agêpah ||

320. Ngling lah inggih anuwun (n)Jêng-kyai | nulya ngambil nêm piring sinuntak | ginembol nèng kulambine | Kulawirya gumuyu | lo lo dadak amimilihi | bok aja sing nak-enak | bae kang dèn-jupuk | pêlêm dodol jruk pacitan | manggis duryan surabi bang lawan wajik | juwadah puthu-mayang ||

321. Ki Basarodin mèsêm nauri | dandanan wong wontên yèn pakangsal | sapintên niki sapele | taksih kathah kang kantun | rêjêkine (n)Jêng-Kyai Bayi | sarwi ngadêg kabotan | (ng)gawa bêrkatipun | ambêntoyong sagembolan | kang binuntêl ing srêbèt ginawa santri | lawan patang ambêngan ||

322. Ginaguyu mring sakèh kang uning | myang santri sadaya abubaran | sami anggawa bêrkate | kantun kang para tamu | miwah kadangira para ri | angingkup palungguhan | têpung adu dhêngkul | Ki Wuragil Kulawirya | anêmbrama nor patanyanira

--- 12 : 200 ---

aris | mring Kae Cariksutra ||

323. Aminto-jar ngong kakang Kiyai | amyarsakkên ling paduka kakang | duk wingi paduka rêke | saking jujuling kalbu | dèrèng pati (n)dungkap tyas-mami | sadalu (ng)gèn-kawula | angraoskên wuwus | kakang Kae Cariksutra | angondhèkkên srat Wiwaha pun-purwani | Parta Amintaraga ||

324. Madyèng mamati jroning ngaurip | kadhatêngan cobaning Bathara | wranggana sapta sikine | tyasnya têguh tan keguh | datan lèmèr mring widadari | juwêt samya-(n)jajawat | jawata tan uwus | anggodha sang Dananjaya | Sang Hyang Gurupati Hyang Maha Pramèsthi | rupa Kilatarupa ||

325. Nukmèng kasantikanira pinrih | mêtyag ganal akral kara-kara | kêrangkus mijil batine | Jagadnata linuhung | ingubayan Parta naguhi | ngênirkên gar sukêrtan[184] | -nira jawata gung | kalêngsananirèng[185] aprang | soring ripu dur mati pinasopati | rêksasa tanpa sesa ||

326. Wusing ganjur ginanjar apsari | sakêthi dyah wrangganèng Kaendran | nèng Tejamaya kayange | pura mangka swarga gung | sinung têngran Prabu Kalithi | syu[186] Kumbang-alinglingan | antuping ngapupuh | tulus muktyèng Ngendraloka | Janaloka Sang Karithèng Suranadi | tumunlyan[187] laku lara ||

327. Ingkang punika kakang Kiyai | kadipundi dhadhaupanira | trap tingkahipun samangke | ingkang sèstu kadyèku | jarwakêna ingkang patitis | sidadari lirira | kajateyanipun | myang dewa kajateyannya | lawan Dananjaya nèng Tejamayadi | tan anèng Marcapada ||

328. Anèng pundi sajatinirèki | sakalangkung kawula tan (n)dungkap | ondene ngèlmu lèjême | Cariksutra gumuyu | de pêrmana têmên dhi Ragil | atanya kajatènan | andhèyaning[188] ngèlmu | kula ragi kakirangan | paribasan dhadhalang tan wruh ing ringgit | dadya dongèng kewala ||

--- 12 : 201 ---

329. Kae Bayi Panurta ngling aris | kasinggihan Kae Cariksutra | lêrês rinta patannyane | singgih patannyanipun | angindhaki kikmating ati | amanggihakên dhangan | susurupanipun | mèsêm Kae Cariksutra | pan sumangga ing ngakathah amastani | kawula nut kewala ||

330. Kae Adimuncar angling aris | Arsèngbudi Kae Malangkarsa | samya ris pangandikane | mangga sami winuwus | patannyannya yayi Wuragil | supadi musawarat | surasaning wuwus | Ki Cariksutra ris nabda | yayi Kae Wuragil Kulawiryèki | bisa gawe kangèlan ||

331. Kawruh misih sruwang-sruwanging ngling | dèrèng kenging winatês jatinya | amung omong-èmèng bae | mangkya rampunganipun | nèng Kae Sèh Mangunarsèki | ngong grabahi kewala | wawadhaganipun | dèrèng darbe kakêncêngan | mugi mangke kang sami nêdya maoni | marma ing kasisipan ||

332. Kang miyarsa mèsêm nauri ris | inggih yayi Kae Cariksutra | aywa sandiyèng driyane | ing sapikantukipun | inggih sami rinêbating ngling | kadi datan salaya | papagutanipun | Ki Cariksutra ris mojar | yayi Sêndhi mungguh palimpinganèki | sang dwija Mintaraga ||

333. Lirnya dènnya amamati-ragi | pandak amidak ing dukacipta | alanggat pasêmadine | kawidikaning wahyu | ayuwa na saking dur-wèsthi | waskithaning Bathara | thikaning driyèstu | inastuti tataning tyas | wus kawawas ing wêkasan wus matêsi | têgêsing kasantosan ||

334. Nir sariranira liru dhiri | dhiri Sukma jiwangganta raga | ngalela tanpa awêne | pendah sela tumugu | têgêl lalis kalis salirning | jati jalma jatmaka[189] | linang Sukma tuhu | sarira mari karênga | sang dwija nung manêkung nis ing pangikis | anukma ring Sukmana ||

335. Para rum-raya ningali ringgit | lawan Ki Jatar manjur-mangunjar | yèn pisah lan pulunane | yayi ingkang puniku | widada ri lamun ingringgit[190] | datan tumamèng karsa |

--- 12 : 202 ---

maring sang amêngku | ing (n)don muga kasamana | inggih sawêg kulinèng pangèksi nunggil | ingkang dadya panggotan ||

336. Sangkan paran kang karasa dening | cacangkoke saking panggaotan | kêsêl linu lupa cape | yèku dadya pamurung | kang pangrusaking tapa yayi | Ki Kulawirya mojar | sarwi wor gumuyu | yèn kadi makatên kakang | kadulu salêmut mangka widadari | kang pra endah namanya ||

337. Samya suka gumuyu pra sami | Ki Kulawirya malih tatanya | mungguhing karêp bontose | Ki Cariksutra muwus | kang jumênêng iman sajati | pan datan mong saêrah | lêmbut jatènipun | sipat langgêng kawujudan | mijil saking pangayunaning kapti |[191] pawitèng brantaning tyas ||

338. Pan sakawan bangsaning dumadi | undhuking tawang tumamèng nir tyas | pêncar sakawan paranne | kawiluting ngawuyung | tan lyan margèng saking pangèsthi | anrusing iman raga | luhunging pandulu | maot yèn wus kajumbuhan | sinung rahmat kang badhe sujanma luwih | gadhangan bangsa klimah ||

339. Têguh cêngêngira tan mèngêti | nging sakalir kang was wus kawawas | dadya tama salawase | sakèh mosiking laku | kayangane Teja-maladi[192] | jumênêng Hyang Surasa | jalma kang wus luhur | kèksatmata niring tingal | langlang datan campuh sasamining janmi | dunung kradyaning swargan ||

340. Ajujuluk sang Prabu Karithi | Kombang ngali-yali têgêsira | karsa kang binagusake | niringrat kang rahayu | datan ninang karsaning Widdhi | sakyèh barang pratingkah | wiji wisesaku[193] | tunggal tan salayèng karsa | ganal alit linukita sangsayaning | mung Hyang Latawal Ujwa ||

341. Winong ing sakayunirèng osik | dèn-mangrêp sang syuh Kumbang-ngalingan | klilan ngrurah rum-arume | sasmitaning aluhung | ngingsêp madu mungêling sari | sari ruru ring kisma | kantun ganda marbuk | puspita kari anggana | Dananjaya

--- 12 : 203 ---

winong (ng)gyannya (n)dan-mangungsir | ngingsêp maduning sêkar ||

342. Ambêking dyan ring sasana adi | kadi punapa lamun unggula | puspita ring brêmarane | katingkês rèhning[194] kayun | jalma ulah utamèng lungit | tan wrin sakèhning gama | angulapi luhung | kang endah-endah kaèstha | yêkti mokal sinistha bisa abêsmi | kaluhuran wus tama ||

343. Sampun bêdhol rêrasan upami | mangsa-borong pan sumanggèng karsa | kita mung rêke andhèrèk | paranên mênggah etung | sami ugi kajatyannèki | sumangga ngewahana | sukur ing pamuwus | kadi ta toya sumrambah | Kae Kulawirya langkung sukèng galih | marang Ke Cariksutra ||

344. Basa-thika wau kang ginupit | wau amawi thikaning driya | kêkêling rasa lawase | yèn thikaning driyèstu | wahananing tyas ngati-ati | Bagawan Mintaraga | lèlèjêming sêmu | yèku tulising wardaya | singgih pan wus tètèse prana kang adi | carita jro wardaya ||

345. Kulawirya gumuyu sarya ngling | nora jamak Kae Cariksutra | nglêngês wilêt ngês jarwane | alêbda para tangguh | sor dhadhalang amanggung ringgit | tan kewran ing lampahan | gal-lêmbut winêngku | ring prana kasatmata-a | kaecanên myarsa swara kang mamanis | Ki Sêndhi Kulawirya ||

346. Dene suka myarsakkên rêrasih | punapi yayi botên angumpak | dene asuka guyune | nadyan sayêktinipun | mung kinarya ondhe upami | sadaya kang miyarsa | pan sarêng gumuyu | Ki Kulawirya alatah | e jawane kasisipan suka mami | saking nrus sukèng driya ||

347. Botên ngumpak sayêktose naming | saking kalajêng manah pasaja | panuntune tyas lajêre | pra kadang anèm sêpuh | Ki Suwarja lan Palakarti | Jêmpina lan Panamar | samya nambung wuwus | e anak Ki Cariksutra | yèn arinta pun Sêndhi lahan sayêkti | myang kadang sadayanya ||

--- 12 : 204 ---

348. Langkung sami trusthanirèng galih | wawatake ingkang lalajowan | ênggèh kewala balèkèn | anggèr trusên ing wuwus | andêlêna sirèku Sêndhi | watakmu tan wang-wangan | kabudaning dangu | lêng-lênging sagara wiyar | sing pangrasa pangan wus sêptanèrèki[195] | murad karana Allah ||

349. Singgih yayi Ke Cariksutrèki | arinta Ke Sêndhi Kulawirya | katêlah kala alite | sangêt marusulipun | karêmane ningali ringgit | lawan Ki Jayèngraga | pupundhuhanipun | tan pisah lan pulunannya | marmanipun yèn wontên carita ringgit | tan brèbèl amiyarsa ||

350. Inggih botên cotho ing agami | malah ragi amêmpan piyambak | mring kitab murat lokate[196] | nging sêngsêm maring Suluk | dèn-gêgaol ing siyang ratri | yèn nuju dhadhayohan | angraoskên Suluk | kalamun arêbat rasa | pundi wontên jagongan kongsi rong bêngi | nglalah tinggal sêmbahyang ||

351. Samya gumuyu kang samya sinung-ling |[197] mulat mring Ki Sêndhi Kulawirya | pra-tamu karênan kabèh | ngalêmbana ing kalbu | rahab amicara patitis | samya ngling jroning nala | layak Ki Waruju | andêle kakang Rundaya | wong sêmbada ekal-ekal duwe budi | micara lêlêmbutan ||

352. Kae Cariksutra angling aris | singgih kakang Ke Bayi Panurta | rinta Ke Kulawiryane | [...] |[198] kadi pantês ngêntasi kardi | watak cêkak-aosan | gathèk gathuk rampung | akase dadya pikulan | lêmêsipun (ng)gih pantês dadya tatali | gal lêmbat kacakupan ||

353. Ki Kulawirya anjola angling | lah apa ta nuli kawalêsan | dene mangkene rasane | kaya wong kajalungup | mak-sar liyan ati atitir | mèsêm sarwi lon mojar | sang Cariksutrèku | sadaya-daya êboda[199] | rèhne ta kanggonan tutunggangan dhingklik | luhung nuntên wangsula ||

--- 12 : 205 ---

354. Samya gumuyu kang amiyarsi | Ki Wuragil Kulawirya latah | kapagut tyas kaprananne | dènnya muwus wor guyu | kakang kae dhasar mêdèni | tan kaop ngarah-arah | manawa kaladuk | Ki Bayi suka miyarsa | dènnya samya rahaban condhonging kapti | apundhuh kêbyantonan ||

355. Kae Bayi Panurta ngling aris | bok suwawi won kèndêl ingalap | punika nyanyamikane | kang liningan lon matur | singgih mapan sampun dumugi | salong sami angalap | nyanyamikanipun | Ki Wuragil Kulawirya | mèsêm matur ring raka Kiyai Bayi | rinta Ki Cariksutra ||

356. Kaèngêtan kula duk ing nguni | kala lêlana mring Galèkwulan | ing Lêmbuasta prajane | kang sring kawula matur | rinta Kidang Wiracapèki | lawan Ki Cariksutra | tan na kaotipun | lan Ke Kidang Wiracapa | tungtumane ukara dènnya muradi | dhangan cêtha arata ||

357. Datan wontên kojah kang kalêmpit | tuwin kaol kang magol pinapal | aramping karampungane | wasis wuwusira lus | tutug[200] guyu ambêbanyoli | aparap paringgitan | sasènggolanipun | alêbda panabdanira | mantri dhasar ngulama apramakawi | sarwa sarwi sêmbada ||

358. Kadumugèn tan ana nimbangi | lir Ki Rangga Kidang Wiracapa | tanah ing Galèkwulane | Ke Cariksutra muwus | Wiracapa sintên dhi Sêndhi | Ki Bayi gumuyojar | punapi tan emut | Kidang Wiracapa (n)dika | duk samya lit sami ngaji maring Bangil | tunggil saekapraya ||

359. Dene andika kang mamarabi | Gus Daka Ke Kidang Wiracapa | wit dening akas dhangane | dadya katêlahipun | karan Kidang Wiracapèki | ing mangke dados dêmang | ngiras amumuruk | anèng krajan Lêmbuasta | tanah ing Galèkwulan jênêng Ngabèi | kang tinutur arinta ||

--- 12 : 206 ---

360. Punapinggih kasupèn ta sami | Kae Cariksutra Adimuncar | Arsèngbudi Rundarsane | miwah Carikmudhèku | samya (n)jola gumuyu angling | e inggih kaèngêtan | kawula ing dangu | Gus Daka kang pinaraban | Kidang Wiracapa sakathahing santri | alulut binanyolan ||

361. Yèn muradi caritaning tapsir | lambung tangane polatanira | tinêpa winayangake | cucut bisa mèt kalbu | sring sinêndhu mring gurunèki | dènnya carita wayang | Ki Guru tan rêmbug | nging santri kèh samya rêna | kasinggihan panggunggungipun Ki Adhi | mring Kidang Wiracapa ||

362. Sabarang ngèlmu datan tinampik | dhasar nglangkungi rumiyin mila | iba indhakipun mangke | Ki Kulawirya (ng)guyu | inggih ta lah kakang Kiyai | lamun kula tumingal | ing mimitranipun | rakanta (n)Jêng Kyai kakang | pan sadaya tan wontên ingkang sor budi | numbras sami utama ||

363. Mèsêm angling Ki Cariksutrèki | e Ki Adhi (ng)gih-(ng)gihipun uga | kula pajar sadayane | puniki ingkang lungguh | Kyai Muncar Ki Arsèngbudi | lan manira punika | Ki Carikmudhèku | kalima Ke Arundarsa | Sinduraga Wargasastra Tekawardi | Ki Datuk Danumaya ||

364. Kidang Wiracapa sadasèki | sawêlasipun raka andika | Kae Bayi Panurtane | pan samantên puniku | rimbag budi asatu kapti | tan wontên salayèng[201] tyas | kupu sabiyantu | tan na kadung kakadangan | lami-lami samya mêncar (ng)gyannirèki | bagi wus karsaning Hyang ||

365. Nambung wuwus Ki Kulawiyèki | lêrês paduka pajar punika | pra mitranta sadayane | kawula wus anjujug | duk dinuta ing (n)Jêng Kiyai | angupaya putranta | Sèh Mongraga nêngguh | kang mentar tilar sasana | kalampahan kawula lan Jayèngrêsmi | katri Ki Jayèngraga ||

366. Lawan santri satunggil Nuripin | mendra paran ring wana Wulusan | pawukiran guwa-rèjèng | jurang ingkang asamun |

--- 12 : 207 ---

têkèng tanah kitha Kêdhiri | ngilèn Selamanglèngan | wontên jalma luhung | nèng (ng)graning wukir Klêlêngan | adhedhepok paparab Sèh Ragayuni | ahli sabda sasmita ||

367. Tan-pati tyas kula andungkapi | amung lèjême sampun amêca | tan mêdhar kajatèhane | laju lampah andarung | têkèng tanah ing Pranaragi | kapanggya lan pandhita | anèng ngardi Tajug | wasta Kae Sinduraga | inggih mitra-paduka wau dèra ngling | kandêl agaminira ||

368. Parêk pura pêngkêr kitha lami | nulya kapanggih malih pandhita | nèng ngarga Padhangehane | Wargasastra rannipun | ahli sastra Jawa Rab wasis | tunggil mitra-paduka | ran Sèh Sidalaku | dènnira angalih aran | laju ngalih maring arga Bayangkaki | kapanggih lan pandhita ||

369. Nèng Marantèn lambung Bayangkaki | wasta Kae Datuk Danumaya | sarwi èdi panabdane | anulya malih laju | maring Lêmbuasta ing Galik | pangguh lan Kae Kidang | Wiracapa nêngguh | apan ragi karèrèyan | anèng Lêmbuasta langkung kurmatnèki | wus kadya darbe karya ||

370. Ambaladhah wisma lan pandhapi | atatarub sarta tutuwuhan | anguyu-uyu gangsane | salendro pelogipun | andhatêngkên suruhanèki | langên suka pirêna | nutug karsanipun | antawis sadasa dina | siyang dalu tan pêgat mumulang ngèlmi | mring kula lan putranta ||

371. Pan angangge sajaking priyayi | anging tan kêndhat ibadahira | rarasan sajroning rame | asangêt dènnira lul | kang katingal ingkang kapyarsi | pinèt rasaning murad | kasampurnanipun | jinarwan sadayanira | sakathahing pandamêl dipun-kawruhi | Ke Kidang Wiracapa ||

372. Ki Wuragil sinasmitan liring | maring kang putra Ki Jayèngraga | manawa ngandhar wadine | kang paman wruh ing sêmu | pan cinêndhak tuturirèki | tan kawistarèng sabda | dènnya nambung wuwus | nuntên kawula sadaya | pamit laju umangkat lampahira glis | panggih malih pandhita ||

--- 12 : 208 ---

373. Pan awasta Ki Sèh Tekawardi | mung saratri kathah wulangira | enjing umangkat lampahe | laju sami umantuk | Kae Cariksutra ngling aris | sukur yayi kapêndhak | dene sakalangkung | ing lampah mundhak utama | Kae Bayi Panurta ngandika aris | nêdhêng sami rèrèyan ||

374. Mangke kewala bakda Ngasêri | sami wangsula malih papanggya | nèng riki laju Magribe | lamun saèstunipun | amimidik anèng panêpin | ring pungkur Pasimparan | ngayun hyun yan rawuh | sang Sèh Adi Amongraga | sarat andodonga pinarêngna ugi | praptane kang sinêdya ||

375. Kang liningan samya sukèng galih | para kadangira bibisikan | pan wus dadya ing rêmbuge | Ki Suwarja umatur | mring kang raka Kiyai Bayi | lamun pinarêng karsa | rinta sadayèku | nuwun andhèrèk nanimpar | sakalangkung rinta sadaya yun panggih | lawan putra-paduka ||

376. Kae Bayi angandika aris | kadipundi jêbèng Mangunarsa | pamanta pan sadayane | samya hajat papangguh | sakalangkung wulangunnèki | Kae Sèh Mangunarsa | aturira arum | inggih prayogi kewala | apupuji ing ratri marang Hyang Widdhi | mugi pinarêngêna ||

377. Wus mangkana samya atur pamit | kang para tamu asasalaman | wusnya sasalaman lèngsèr | luwaran sadayèku | maring pamondhokanirèki | ingkang para waela | maring ing wisma gung | Ke Bayi maksih alênggah | nèng pandhapa kalawan Ki Santri Luci | Sumbaling Nyai-nDaya ||

378. Samya angundur sasajwan ngarsi | rèrèbètanira kinêludan | Ki Baywa-ngling mring santrine | Luci undangên gupuh | Ki Wuragil Kulawiryèki | Ki Luci sigra mentar | animbali gupuh | tan adangu nulya prapta | nêmbah lungguh Ki Bayi ngandika aris | marma sira sun-undang ||

379. Rêsikana ing panêpèn wuri | jroning tajug langsènana seta | prayoganên ing patute | ingkang samya alungguh | sakabèhe dèn-sarwa suci | mangsa bodhowa sira | kang rayi umatur |

--- 12 : 209 ---

sandika nuduh mring rowang | lan wus payo Luci kalawan Nuripin | undangên lurah-lurah ||

380. Santri têka rolas bae aglis | santri Luci tinuding gya mentar | Ki Kulawirya nulya ge | maring panêpèn pungkur | lan pra kaponakanirèki | myang lurah santrinira | anambut karyèku | ing panêpèn tinaruban | pinalisir linungsir sarwa seta di | sri patilamanira ||

381. Akarya kêmbang mayang sarakit | tuwuhan pisang gêmandarasa | cêngkir têbu-rêjunane | soring wrêksa trênggulun | pinagêran bêtepe[202] asri | sajrone ginêlaran | lampit kêlasa lus | sajawine tinaruban | rinêsikan sinapon sêla-sêlaning | ingkang pasêsêkaran ||

382. Kae Bayi lan Nikèn Malarsih | anjênêngi lan kang nambut-karya | Malarsih alon wuwuse | ingkang nambut-karyèku | apa nganggo ngingon-ingoni | Kulawirya turira | inggih-inggihipun | sayah ingkang nambut-karya | Ni Malarsih anuduh maring Sumbaling | kinèn mundhut ingonan ||

383. Wadon Sumbaling lan Santri Luci | mundhut bubucu lan pupuluran | wedang rokok lan kinange | tan adangu prapta wus | pan tinata sadayanèki | wontên malih ambêngan | saking (n)jawi (n)dulur | nêm ambêng sêga panganan | kang ajakat ngalujêngakên kang prapti | Malarsih mèsêm mojar ||

384. Wêruha yèn ana ambêng prapti | tan sun-wêtokakên pupuluran | Ke Bayi lon andikane | bêcike kang awuwuh | rijêkine kang nambut-kardi | warêg olèhe mangan | kèh barêkatipun | hèh Luci tatanên pisan | ambênganmu sapa kang duwe kêndhuri | matur king pangindhungan ||

385. Wus kinumpulakên ambêngnèki | gya Pangulu Basarodin prapta | Ki Bayi ngling lo lah kene | kabênêran sirèku | têka anêmoni kêndhuri | Ki Sêndhi gumuyojar | ih wakne Pangulu | kang dadi têluh ambêngan | nora kêna layah tampah dèn-sasabi | bêdhêngul nuli prapta ||

--- 12 : 210 ---

386. Ambakna wong awas maring takir | kumliwêr saênggonne kawruhan | wus matêng têmên etunge | ayake kang Pangulu | mêngkonone iku wus ngaji | pagandam[203] mring Madura | katêmu ingambu | nadyan ambêng dèn-pêndhêma | pan konangan mring Pangulu Basarodin | sêga panganannira ||

387. Ki Pangulu mèsêm anauri | panyana-kula Ke Kulawirya | ana ing kono ênggone | wus dèn-incih ing kalbu | saparanku dipun-anani | mung pêrlu anggagarap | maring ngong tan uwus | apa wus dèn-jênthot mana | kêbangêtên ambakna wong amrangguli | tan na kêmlèthonira ||

388. Ki Bayi ngling mring Ki Basarodin | lah wus donganana salamêtan | nulya dinonganan age | kajat salamêtipun | sadayanya brayat sadèsi | sawusira dinongan | (n)dan lêkas akêmbul | aroyom nadhah ambêngan | tutug samya warêg sadayaning santri | ambêngipun barêkat ||

389. Pan wus dadya dènnya nambut-kardi | ing panêpènira pinrayoga | rampung sakaliring gawe | Ke Bayi lon amuwus | yèn wus padha bubara mulih | matur Ki Kulawirya | apan inggih sampun | pra santri kang nambut-karya | samya abubaran mêtu padha mulih | mampir ring masjid salat ||

390. Sawusira Lohor tan winarni | mangkana ing wanci bakda Ngasar | Kae bayi Panurtane | anèng pandhapanipun | lawan santrinira Ki Luci | tata gêlarannira | lampit kalasa lus | miwah kang para waela | Rancang[204] kapti Wilapa lawan Palangi | Turida Rarasatya ||

391. Nikèn Malarsih umatur aris | punika rinta Nikèn Wilapa | kalawan (m)bok Palangine | lamun kaparênging hyun | pan tumutur nimpar ing ratri | kalangkung pahyunnira | dènnya ayun pangguh | lan putranta Sèh Mongraga | saking dèrèng uninganipun ing warni | langkung kumêdahira ||

392. Kae Bayi angandika aris | iya mêngko manira popoyan | maring Sèh Mangunarsane | lamun parênging kalbu | sutanira lamun nglilani | payo padha pinaran | maring masjid Mangu | kang

--- 12 : 211 ---

garwa sumanggèng karsa | Kae Bayi nulya tindak maring masjid | Mangu ing Pananggungan ||

393. Nulya tindak wau Kae Bayi | maring masjid Mangu Pananggungan | pra waela ing wurine | Luci Nuripin sukur | sarwi (m)bêkta sêlpanirèki[205] | tan dangu nulya prapta | ing masigid Mangu | kokobok toyèng balumbang | Ki Sèh Mangunarsa mulat mring Kiyai | Bayi Panurta prapta ||

394. Angingsêri (ng)gyannira alinggih | lênggah atata sasalaman |[206] pra waela nèng keringe | Ke Bayi lon amuwus | Monthèl Luci lawan Nuripin | lampit kalasanira | ing pandhapa mau | gêlarên kene kewala | lamun ana kang prapta dimèn mariki | ingkang luwih prayoga ||

395. Ingkang samya liningan nulya glis | mundhut gagêlaran nulya prapta | rinakit lampit klasane | Ke Bayi lon amuwus | Kae Jêbèng Mangunarsèki | bibinta samadaya | samya yun papangguh | mring rakanta Sèh Mongraga | alon matur singgih kawula utami | pra bibi yun papanggya ||

396. Lêga tyasira sami pupuji | tan adangu wau ingkang prapta | Kae Sèh Malangkarsane | lan Jayèngrêsmi nêngguh | Anggungrimang lan Jayèngragi | Piturun Palakarta | atur salamipun | ngabêkti putra kalihnya | nulya Kae Adimuncar Arsèngbudi | Suwarja Wiradhustha ||

397. Prapta atur salam tata linggih | kang rayi nêmbah nulya kang prapta | Rundarsa lan Panukmane | miwah Carikmudhèku | lan Panamar Sèh Modang tuwin | Ki Pariminta miwah | Kiyai Pangulu | Basarodin atur salam | ring Ki Bayi para ari angabêkti | samya tata alênggah ||

398. Ni Malarsih anuduh Sumbaling | kinèn naoskên dhadharanira | wedang lan nyanyamikane | ingkang lininngan gupuh | naosakên sugatanèki | cumaos anèng ngarsa | prapta amakêndhung | rampadan anjrah nèng ngarsa | cinarakkên angalap sasênêngnèki | anadhah dhadhaharan ||

--- 12 : 212 ---

399. Kae Bayi Panurta ngling aris | kadipundi yayi Adimuncar | ing panêmbah katrimane | miwah puji kang katur | maring Allah Kang Maha Sukci | surasaning panêmbah | kadospundinipun | kang utama linampahan | manirèki ywa kongsi tumêkèng sirik | purna-a ing panêmbah ||

400. Kae Adimuncar turira ris | inggih utami sabdanta kakang | sarèhning sami anganggo |[207] sunat kalawan parlu | majibakên naoskên bêkti | yèn ing kula priyangga | kang kapyanggèng[208] kalbu | wikanta lamun mêmpana | lan kêmule wontên wasesaning takdir | karsèng sira Pangeran ||

401. Pangintèning kang rèh maring tokit | kawajiban ngèlmi rasa tunggal | tan kengang mamak gaibe | anèng wasesanipun | Maha Suci Hyang Maha Jati | rupa wasesa kayan | molahkên rohipun | marah rupa samadiyah | amêpêki uripipun ing sabumi | urip kahar sampurna ||

402. Akmalul ngèlmi pan saking tokit | tokit dadya tètèbènging ngadam | singgih makripat tokite | Nabiyolah (ng)gyannipun | larèrahe nèng donya singgih | yêkti kang kinawruhan | kang dumadi nênggah |[209] saha Dad tigang prakara | mutanikirah mutawasitah tuwin | sadad muta-awilah ||

403. Muta-awilah punika gaib | anêksèni marang dhawakira | nêksèni sinaksèn dhewe | tan na Pangeranipun | anging Allah Pangeran jati | karêm mutawasitah | Allah ngawruhi ku | angawruhi pribadinya | tan kakalih mungguhing Allah naksèki | kalawan pribadinya ||

404. Angawruhi Muhkamad puniki | kinon Sukma kang mutanakirah | kang sahadad mukmin rêke | mutawasitahipun | sadadipun kang para wali | sadad muta-awilah | Nabi ingkang (ng)gadhuh | duk dèrèng jagad gumêlar | awang-uwung ngandika Hyang Maha Sukci | nabda mring alam arwah ||

--- 12 : 213 ---

405. Dudu ingsun Pangeranirèki | sakèhing duryat martabat insan | atut amba panêmbahe | nêmbah ring Hyang Maha Gung | kadi rontal tan mawi tulis | paran baya budinya | yèn muniya suwung | sêrik sirik yèn muniya | wêkasannya aroro Pangeran jati | sasar yèn dèn-rorokna ||

406. Ungêlipun apan tan kakalih | kalle langgêng kewala satunggal | kadya wawadhah pamine | gung pênuh isinipun | kawadhahan mutakirahi | dadya mukmin kalbunya | pan jujulukipun | ingaran hidayatolah | kang punika dadya papan mawa tulis | tulis punika kodrat ||

407. Dadosipun sing sêmbah lan puji | kalbuning mukmin pan kanugrahan | sêmbah puji ing amore | dadya Mukhamad tuhu | ing wujude tan kêna gingsir | singgih Nabi Mukhamad | pan omahing ngèlmu | ngèlmu omahing Pangeran | pan Pangeran omahing jalma sayêkti | kula[210] jatining Sukma ||

408. Kêmbul jiwa tan na wujud kalih | wêkasing tingal dadya tan ana | non-tinon dhirinya rêke | tan na kadudonipun | Maha Sukci jênênging latip | apan tanpa sasama | saking kang Maha Gung | tasbihira Hyang Wisesa | datan kadya tasbihing sawiji-wiji | ing wujuding ngapiyah ||

409. Dad mutêlak Maha Sukci nênggih | ngèsthi jiwa rihing dhawakira | lêstari ing lalakone | anglaut tanpa banyu | pan adharat datanpa bumi | muluk tanpa gagana | muksa tanpa samun | langgêng nami isbatira | datan owah kidam bakane wus pasthi | sampurna jiwaraga ||

410. Wa-punika sumangga ing kapti | mangsa-borong rêke ing ngakathah | manira têka andhèrèk | Ke Bayi manthuk-manthuk | pan karênan dènnya miyarsi | anandhês rasa sabda | surasaning wuwus | murade Ke Adimuncar | langkung dènnya kamasuk raosing galih | atêrang tan sumêla ||

411. Myang pra kadangira ngling ing kapti | èstu lamun tuhu pinandhita | amêdhar rasa wuwuse | Ke Bayi ngandika rum |

--- 12 : 214 ---

marang sira Ke Arsèngbudi | yayi kadi punapa | rarakitanpun |[211] kang lir nglinge Kya-Dimuncar | mugi samya andhanganakên ing kapti | ngalap kasil utama ||

412. Ki Arsèngbudi turira aris | singgih sampun tan wontên kumlamar | lir kang wus winuwusake | Ke Adimuncar wau | purnanipun sêmbah lan puji | pan wuwus karungsitan | apan panukmèng Hu | sinukma sajroning Sukma | amrih nulya dulu-dinulu pribadi | lir andulu paesan ||

413. Sêdya andulu ing rupanèki | apan andulu ing wawayangan | amalêsi pandulune | tan lyan ingkang pandulu | pan andulu lawan pribadi | ngaranni ingarannya | lawan dhawakipun | tan liyaning ngarannira | anêksèni sinêksèn priyangganèki | ambuka lêlarangan ||

414. Kang ginêdhong kinêkêr piningit | manunggale rasa sajatinya | kajatèn saksi karsane | karsa ingkang saèstu | tunggaling Dad wisesa jati | singgih tunggaling nama | ajal jatinipun | têgêse ajal wiwitan | datan wontên ingkang amiwiti dhingin | pan ananing kapurba ||

415. Saniskara dèrèng wontên mosik | Sang[212] Maha Karsa wus sêdya murba | mojud pêsthi ing anane | lawan pribadinipun | singgih ananipun pribadi | karya têtelaning Dad | jujuluk wahdatu | nyata anèng wakidiyat | karsa sêdya nama tunggal jatinèki | latip sadat mutêlak ||

416. Anêksèni sinêksèn pribadi | têgêsipun pan purwaning ajal | datan ana kawitane | Pangeran kang Maha Gung | tan na lawas tan na kang dhingin | tan na wujud kang purba | ing purwakanipun | apan purbanira dhawak | purba rupa purba wujud purba dhiri | kalawan purba ngajal ||

417. Purba purwa purba wêsanèki[213] | purba wahdat kang tan kenging rusak | kang tunggal kajatèhane | saha Dad jatinipun | ing anane jatining saksi | naksèni namanira | ing pribadinipun |

--- 12 : 215 ---

Dat rasa tunggal priyangga | nir syuh sirna lêbur kang jagad dumadi | ana tanpa wêkasan ||

418. Purbaning Dat purbaning Sipati | purbaning Asma purbaning Apngal | Dat ana tan ana rêke | Sipat rupa kang bêstu | tanpa rupa Asma namèki | tan anduwèni aran | Apngal panggaweku | kang tanpa panggawenira | apan purba-wasesa kan[214] catur siki | alanggêng ananira ||

419. Nyata ingèski[215] hirabbi Datti | wus tan wênang wênyah kanyatahan | ayun wruha ing anane | anèng ing dhawakipun | tanpa karya kita puniki | datanpa wujud kita | ananing Dat tuhu | Sipat tanpa rupa kita | Asma tanpa aran kita Apngal singgih | tanpa panggawe kita ||

420. Suhul tunggal jatinipun pasthi | batin sanyata ing lahirira | masuk ing lair batine | batin Dat Kang Maha Gung | tan sawênyah ingkang ngawruhi | tan lyan sang Maha-karsa | -nira dhawakipun | kakalih karsanirèng Dat | kaelokan ing batin karsanirèki | Dat ngèsthi Nur Mukamat ||

421. Jinatèning Hyang Kang Maha Sukci | kajatèyanira kinon nêmbah | rahsa jati suhul Date | pan jatining pangutus | nyata tunggal sêmbah lan puji | sira duk jatining Dat | sanalikanpun |[216] tan gênti kula Pangeran | pamujining Sukmaning Dat kang Ma-Suci | puji jatining wus man ||

422. Pan makatên ing sêmbah lan puji | lir pêksi pêrkutut amêrdangga | dêrkuku munya asèngsèng | asênggani munya gung | tan prabeda nêngira singgih | sosiknya[217] datan liyan | pujinya anguyu | apan pujining kawula | kang pinangka lantaraning jomblah ngèsthi | ing wawalêsaning Hyang ||

423. Pan punika kawula sarèhning | kapiyambak yèn dèrèng muayan | ing ngakathah mutamate[218] | ing raos kususipun | ngriku yayi Cariksutrèki | sami (ng)gih minuradan | suraosing wuwus | Ke Bayi nambungi sabda | inggih yayi Cariksutra ingkang mugi |

--- 12 : 216 ---

sami musawaratan ||

424. Kae Cariksutra turirèki | bab sêmbah puji kita punika | pintên banggi katrimane | ing kasampurnanipun | ing atitah ngakên punapi | dene ta bara-bara | katrimèng Hyang Agung | angaku dede pantêsnya | sêtun namung tèlat dhadhalang ngaringgit | inggih ingkang ingucap ||

425. Kilap dora lan yaktose sami | miwah lêrês lêpate punika | tuwin kirang lan langkunge | yêktos lan botênipun | pan wus anèng caritanèki | amung ngalap sambada | -nipun ingkang mungguh | carita sakèh nagara | tanah sabrang ing prang sor ungguling jurit | kang dadya lalampahan ||

426. Cinaritakakên Dhalang ngênting | tur ta Ki Dhalang durung lêledhang | mring kang cinaritakake | mung lêrêsing panggayuh | cêlak têbih kenging binudi | lèn sèsining bantala | winêngku kawêngku | ginraita lan prayoga | rarambatan wiwinih carita nguni | pinèt sambunging kata ||

427. Pinatut lawan sasêndhon gêndhing | pangayuting tyas marang kadewan | kinahanan ing wujude | myang pakayanganipun | pra jawata ing Suranadi | kacupaning Ki Dhalang | anggunggung sawêgung | kang ganal rêmpit winêdhar | purbaning tyas lan kang purbaning sakalir | salir sêmbahing Dhalang ||

428. Ajujuluk ing Dhalang-sajati | siniliyan wênang sih-siniyan | pon wus tan kêna pindhahe | lan Sukma Kang Maha Gung | karane bisa angringgit |[219] ingaranira dhawak | Datira Hyang Agung | agung kang misesèng jagad | wayang kang wus wujud anyata kaèksi | lalakon takdirolah ||

429. Sang Dhalang Agung Sukma sajati | murwa carita madya wusana | andora tan na gorohe | sisilihing Sukma gung | karya lèjêm lakuning urip | kabèh dadya sasmita | titis tan ana wuk | pratingkah lampahing sêmbah | ing atuwa guru ratu ing Hyang Widdhi | lantaring kaluhuran ||

430. Tuwin kang tan wruh pmnganjali[220] |[221] marang ing dunung catur panêmbah | nistha papa ing uripe | druhaka sor ing tuwuh | pan

--- 12 : 217 ---

gagêdhêg apês ing budi | kabuncang tan kawilang | ing Sang Maha Catur | prakara dununging sêmbah | marma parlu ngagêsang tata ngabêkti | maring wau punika ||

431. Ingkang anduwèni pangabêkti | datan liyan ing catur prakara | karya sidaning kadadèn | karya wurunging tuwuh | rêke bisa karya ngabêcik | jalaring kawurungan | saliring ngaluhur | wajib utama bêktiya | ing patuwanira guru ingkang muslim | ing narendra kang nyata ||

432. Kaping catur mring ratu kang luwih | jêr punika badaling Pangeran | sor rucah kauripane | tan kanjating ngaluhur | nisthip bae akêthip-kêthip | sojare Kae Dhalang | dènnya mèt sasêmu | sing sapa tumumyèng[222] sêmbah | ginantungan ing kabêcikanirèki | thikil wiji utama ||

433. Mijil saking sêmbah lawan puji | tatkalanipun ing elingira | anêbut eling namane | tatkalan[223] paminipun | nêbut ing piyambakirèki | iman tokit makripat | paranning panêbut | sinungkên nugrahaning Hyang | pan nugraha puniku sajatinèki | ingkang aduwe aran ||

434. Angaranni aranne pribadi | ingkang aran sajatining jalma | akathah tètèbèngane | rinasa ing ngalangut | paran sakecaning angalinggih |[224] paran ecaning pangan | ecaning aturu | paran ecaning lumampah | paran ecanipun ngagêsang puniki | paran ecaning pêjah ||

435. Paran wuwus winuwus ing lathi | paran wuwus winastarèng tingal | paran wus pinirsakake | paran uwus dinulu | paran uwus dipun-ulati | pinanggih tinambuhan | pundi kang binastu | wus pinacak ing lampahan | pundi Dhalang kang sajati amumpuni | sajatining nugraha ||

436. Nugraha aranne kang sinung sih | anugraha aranne kang ngaral | pan ana dudu rupane | ranne dudu rupèku | karyane dudu

--- 12 : 218 ---

rannerèki[225] | ana ran dudu rupa | ran dudu karyèku | iya aran iya rupa | iya karya datanpa kaanannèki | yèn nora na arannya ||

437. Kang tanpa rupa tanpa karyèki | tanpa aran tanpa karyanira | dinalih awang-uwunge | ana dinalih suwung | dalih suwung ananirèki | dadya sêmbahnya sasar | sinoring pangridhu | sêmbah kêdah kang waskitha | pan dede maha sukci kita puniki | pan pangayunaning Hyang ||

438. Rêke dene urip kita singgih | têgêsipun pakaryaning Sukma | dede mulya kita rêke | anane Sukma luhung | naim kaim punika singgih | wus karsaning wisesa | katêtêpanipun | têtêping kita ya sira | iya iku ing sanyatanira iki | dadi sira siniyan ||

439. Wus siniyan kita aran mami | ihtiyarira tuladhaning Hyang | kang luwih anèng jagade | Sukma ro tanpa tutur | padha Sukma atunggal dhiri | lirpendah madukara | mamanisanipun | amuji pinuji dhawak | apan sêmbah sinêmbah pribadinèki | tan pae pinaeya ||

440. Kang punika ing pamanggih-mami | sawêg samantên kapadungkapan | sumangga lalawêdane | nak Sèh Malangkarsèku | tuwin jêbèng Mangunarsèki | kula kumambang karsa | kewala nêbaruk | Ki Bayi Panurta nabda | singgih nakmas Kae Sèh Mangunarsèki | kadipundi rujuknya ||

441. Ki Sèh Malangkarsa turira ris | pan wus tan ana kang kêkirangan | paripurna sadayane | sami kewala rujuk | sêtun pae pangambilnèki | (n)dungkape tan prabeda | surasaning ngèlmu | alêrês Ke Cariksutra | ing ngagêsang ngawruhi salir dumadi | patitising panêmbah ||

442. Patitising sêmbahyang dèn pasthi | kang bênêr supaya kawêca-a | ingandêla upamane | maring kang karya tuwuh | mulyèng titah lamun ngabêkti | pan paugêrannira | ngagêsang puniku | wajib sami ngangkah-angkah | patitising niyat patitising puji | patitising ngèlmunya ||

443. Patitising ngidhêp kang khakiki | lan patitisipun ing kasidan |

--- 12 : 219 ---

patitise pati rêke | kang pitung prakarèku | yèn tan wruha patitisnèki | kainaning ngagêsang | kadya paksi pingul | atilar patuting seta | saba toya malêcit wêktu binukti | tan wruh ing batal-karam ||[226]

444. Liring puji kang tan salah-kardi | sumungkune sukuring panrima | liring niyat kang anongge | maring dalan rahayu | aywa wèngwèng wêngkuning kapti | liring ngèlmu dèn-panggya | susurupanipun | kang tan tumpangso ing sabda | liring ngidhêp kang sanyata idhêpnèki | kang datan kumalamar ||

445. Liring kasidan angati-ati | kang datan sêlaning pandaliyan | liripun amati rêke | kang sura surasèng hyun | anglêgawakakên ing pati | mamati jroning gêsang | pajununannipun | tan ana panyananira | ing wiwilangane kang awarni-warni | mêngakkên tutuping tyas ||

446. Yèn sampun mênga tutuping ati | (ng)gih punika kantiling nugraha | punapi rinaosake | wus kanyatahan tuhu | kadya mangkya dipun-ulati | tan wruh yèn sumandhinga | kang dèn ayun-ayun | anrang ngulati Hyang Sukma | wruh ingaran tan wruhing rupanèki |[227] anggung angaya apa ||

447. Kang wus buka ing dalêm sawiji | sarwa sarwi ing pribadinira | kayuwanan ing kayunne | angêningakên wujud | angênêrkên ingkang majaji | dudu iku ing-iya | iki jatinipun | kang akantha iya kita | tan sanepa ibarat ondhe upami | wus pon pandhawakira ||

448. Manawi ta kang makatên ugi | sungapipun (n)dungkaping panêmbah | wa-punika lamun dèrèng | kawula kewala nut | rèhning sami ngraoskên ngèlmi | ing ngriku pan sumangga | yayi kalihipun | Jayèngrêsmi Jayèngraga | anauri kawula dhatêng umiring | rèh tan wontên kuciwa ||

449. Ki Sèh Malangkarsa sasmita ring | Ki Sèh Mangunarsa angandika | rêke tan wontên pinae | ulam upaminipun | sakarsane dènnya ngolahi | sampurnaning panêmbah | tan kenging dinunung | apan kahananing jalma | anon-tinon marmanya tan

--- 12 : 220 ---

aningali | kalingan ing paningal ||

450. Tidhêm kayun tidhêming ngabêdkti[228] | datan wontên ingkang katingalan | pan amung anane dhewe | wujud kang lêngêng lêngut | tan mulat tan paja mugani | monêng ing marga sonya | nugrahaning ngèlmu | ing sajati datan bakal | sanalika pagut lan pribadinèki | pan tan lawan kinarya ||

451. Saking parêng tunggal sihing Widdhi | kalawan ing piyambak priyangga | nging mangsa tan kenging pinèt | dene pamujinipun | tatakrama lampahnya singgih | sêmbahyang dèn-lumunta | têtêping ngawêktu | pangartinya ing kapurnan | asasadu aling-aling ambodhoni | datan liliyèng lampah ||

452. Linampahan sandining utami | sukur tapakur pana bêktinya | tinungalkên ing kalihe | tan wiyah ing pandulu | pandalihe datan gumingsir | muhung Hyang Maha Mulya | singgih ananipun | ingkang datan kawikanan | yèn tan wikan maring ananing ngasêpi | lan sêpining kaanan ||

453. Mungguh lirnya aningali sêpi | pangucap kang tan kalawan lesan | Sumkma-jati[229] pangintêne | ing panunggalanipun | ananira ing oranèki | pan tan ora tan ana | nalirahanipun | lirnya sêpining kahana | apan wujud kang sêpi datan kakalih | kang tan kalawan badan ||

454. Tunggal pangintêne Sukma-jati | kajumbuhan ran kêna ran tunggal | tan kêna ranne rorone | pasthi sawijinipun | sêpinira kahanannèki | ya sêpiya kahana | ya Hyang Kang Maha Gung | kang katon lan kasatmata | kang tan kèksi ingkang tansah kapandêling | lawan pribadinira ||

455. Sampurnane sêmbah lawan puji | tan andulu anane sarira | lêbur jati ing anane | lêburing tulisipun | kahanannya tan ana kari | pan wus anèng Pangeran | paran kang winuwus | pan tan wontên paran-paran | kula[230] Gusti nyatèng pribadinirèki | katingal kang sampurna ||

456. Sampun ngantos klèntu anampèni | wadinipun mubarang

--- 12 : 221 ---

kahanan | lan kang ati santa rêke | norannpun puniku |[231] dening noranipun pribadi | ananipun priyangga | tan saèngan sêngguh | purnaning ro maha juga | wus kawêngan kalawan tutuping ati | waluya jati Sukma ||

457. Rèhning anèm sumangga ing kapti | marmanya yyan karoban ing riya | maklumipun sadayane | lêstarinirèng wuwus | manawi ta tumibèng sisip | sarèh ing wirayatan | punika rahayu | singgih nut-tinut kewala | aywa ngantya kang riyonan saliring ngling | dipun mutabangatan ||

458. Tan sinatmatan ing sabda liring | samyang[232] nor jiwa sadayanira | Kae Bayi Panurtane | langkung tyasira sukur | alon dènnya wijiling kang ngling | kalangkung karahmatan | saraosing kalbu | pun bapa langkung pirêna | aprasasat antuk idayating Widdhi | linging para ngulama ||

459. Para kadangira Kae Bayi | Ki Wuragil lawan Wiradhustha | Panukma lan Panamare | manut kahananipun | marang para tamunirèki | kang sami ararasan | sarasaning ngèlmu | Ki Wuragil Kulawirya | mèsêm nabda sarya nor sasmita liring |[233] mring Kae Cariksutra ||

460. Singgih ta lah Ki Cariksutrèki | langkung sae saraosing sabda | wau kang kawuwusake | murad surasèng ngèlmu | asenggolan janturan ringgit | dadya ondhe upama | lèjême tumuwuh | yèn kados makatên kakang | singgih kula sadaya punika sami | kalêbèng wawayangan ||

461. Kang lir wayang rêngon lawan sigid | dudugangan dhagêlan lan buta | wangunnya salalakone | ketang pinèt ing ngriku | baya kakang Cariksutrèki | sun-duga yèn mungguha | wawayanganipun | pantês lir Krêsna micara | kae[234] Cariksutra anjola ngling aris | dene botên kadosa ||

462. Jêngandika Ki adhi Wuragil | ngentha-entha ring kula Sri Krêsna | ya têka dede sepane | ing agêsang punika |[235] yêkti kadya ringgit nèng kêlir | tumindak lan pangucap | saking dhalangipun |

--- 12 : 222 ---

amolah lamun pinolah | ugi sagêd kumèdhêp myarsa ningali | iya kalawan dhalang ||

463. Ngong puniki sêtun-sêtun kadi | parampogan abyaganning kathah | sarêmpah lumampah kabèh | tan kawilang sadarum | tan kacrita jênêngirèki | payo-payo ing kathah | abyung maju mundur | Ki Kulawirya alatah | samya suka sadaya kang aningali | sabda tan tilar rasa ||

464. Dangu dènnya ararasan ngèlmi | wus antara wanci Hyang Karaba | titih ing ancala sore | Ke Bayi lon amuwus | lah sumanga[236] sami abêkti | dhangan ingkang liningan | samyarsa mrih wêktu | nyamikannya cinarikan | sinungkên mring santri pamburi waradin | tuwuk tan ana kurang ||

465. Kae Bayi Panurta ngling aris | Luci Nuripin lan Monthèl sira | wong tri maringa panêpèn | ngruktiya ratus rabuk | pakutugan cawisna dadi | kang ramut samadaya | ywa kongsi kaliru | sira nang kana kewala | ing panêpèn sakathahing hari mami | maranga palanggatan ||

466. Wus kinumpul para kadang-sami | miwah wau kang para waela | kundur maring pawismane | mriksa sasajinipun | ingkang dèrèng pantês rinukti | ing mangkya dènnya salat | kewala ing tajug | sira Ki Bayi Panurta | anèng masjid Mangu lan pra tamunèki | samya maring mahèran ||

467. Sêdhêng wanci ing wêktu Mahêrib | wusnya ngambil toyastuti kadas | miwah santri sadayane | kang dahat swaranya rum | wusnya sunat ramya pupuji | anulya kinamatan | ngangkat waktu parlu | Sèh Mangunarsa ngancaran | angimami yun lênggana pinêksa glis | gya angimami salat ||

468. Ngangkat usalinira patitis | anêkani kasdu takrullira | yaktine niyat parênge | nuju lapal Allahu | pangikale tibaning takbir | -ratulekram lir-pendah | Sudama sumunu | sapandulon lawan Arka | nis tilême Sudama tan dadi Rawi | kagêntyan tranging Surya ||

469. Ikram munajat lawan tubadil | ikram cêngêng tubadil kagantyan | munajat sapocapane | yêktinya kang Maha Gung | angandika

--- 12 : 223 ---

tan lawan lathi | elok ananirèng Hyang | muwus tanpa wuwus | tubadil gantya tan panggya | Allah saking aksara THA kang pinusthi | wus dinaskithèng[237] driya ||

470. Kang Alip mutakalimun wakit | Lam-tabêngil lawan Lam-jaidah | He ukat Lip lan Tamsure | Kap-kabirah Be-suhu | biyah Re rapingul drajadi | purna lawan sapisan | pan kapindho ing hyun | dumadi jênênging salat | bar-jumungah wus tadaim ismu ngalim | lawan mulyaning niyat ||

471. Sadaya samya tumutur takbir | wusnya ing kalbèng wajah iptitah | gya amaca Patekahe | pasêkhat kir'atipun | tan ninang-mat lan karsanèki | myang kandêl tipisira | kalimahanipun | sakathahe kinawruhan | nuju lapal wallala landhung awasis | lir pêksi birmadhala ||

472. Wusing Patekah sunatirèi[238] | Kulya-ayu rêkangat kang awal | rêkangat akir surate | wusing Patekah wau | nulya Surat Birabinnasi[239] | antaranira salat | tumulya asujud | gya maca Kamas-waeta[240] | nulya salam bakda laju apupuji | barung lan santri kathah ||

473. Alalegon[241] pujiyan adhikir | antara-ntuk catur tasbèh purna | andonga limang waktune | pragat sunatira wus | laju salat kang sunat Wabin | nêm rêkangat tri salam | bakda gya tujunun | kadi patatus anulya | wêktu parlu panjinging Ngisa nulya gilis |[242] adan gya kinamatan ||

474. Andadèkkên niyat kamulyaning | lêngênging takbir sarêning niyat | pyuhing karsa upamine | lir (m)bun tumibèng ranu | tan kengang ngisayèng pangèksi | rêke kewala juga | kajumbuhanipun | tan bakal[243] jênênging salat | sida luluh tan-polih wujuding Widdhi | Maha Kasucinira[244] ||

475. Wusnya tumaninahira tartib | rêkangat awal wusing Patekah | Surat Jumungah ayate | rêkangat akiripun | aran Surat Munapèk[245] singgih | têkèng patang rêkangat | asalam bakda

--- 12 : 224 ---

wus | antaranira gya sunat | wus parapat Minal-Witri Ngatal-Witri | pra santri samya bubar ||

476. Gya Ki Bayi lon panabdanèki | samya ngaturan marang ing wisma | nulya kerit[246] sadayane | malêbèng dalêmipun | tata têpung dènnira linggih | kadang myang pra waela | tansah anèng ngayun | sarwi naoskên pawohan | Kae bayi[247] Panurta ngandika aris | yayi Kae Dumancar[248] ||

477. Paran mangke lan tumuntênèki | marang pungkur langgar pasimparan | Ke Adimuncar ature | sumanggèng karsanipun | aKae[249] jêbèng Mangunarsèki |[250] yèn ta amba priyangga | luhung nuntênipun | Sèh Mangunarsa ris nabda | lamun èstu ing karsanta (n)Jêng Kiyai | mêmidik ing pasimpar ||

478. Utami mupung awaling ratri | Kae Bayi aris dènnirojar | sukur sumanggèng karsane | lah wis Wirya dèn-gupuh | lumakuwa anèng ing ngarsi | kan[251] rayi tur sandika | lan pra kadêngipun[252] | mring panêpèn mawa pandam | nulya lumaksana sadayanirèki | mring tajug pamidikan ||

479. Para kadang apan datan kari | korinya wus sinorog binuka | samya malbèng panêpènne | asri pangrêngganipun | para tamu rêna ing galih | panti prantining tilam | tutuwuhan tarub | suluhing pandam lir rina | kêmbar mayan[253] ngapit ing langse seta di | dupa mrik rum angambar ||

480. Langkung rêsêpira aningali | para tamu mulat ing parênggan | ing langgar reka-rekane | samya micarèng kalbu |[254] sagêdira Kiyai Bayi | karya wuryaning tilam | pahyun-hyuning kalbu | pratandha sih asusuta | pakurmate kadya wus ana alinggih | ingkang pininta prapta ||

481. Kae Bayi Panurta ngling aris | sumanggèng Ke jêbèng Mangunarsa | ing pamudya prayogine | prayogi kang saèstu | rakanta sang Sèh Amongragi | kang wus ahli nujêmba | gongsul ngalamipun | mugi karsa kamastara | anêkani kahyun-hyuning kawlas-asih | sung pangèdhènganira ||

--- 12 : 225 ---

482. Ki Sèh Mangunarsa turira ris | manawi parêng lawan bêgyanta | kadhatêngan sakajate | ingkang pinudya rawuh | putranta sang maha-lul-wingit | sahagra[255] siswanira | rinasan sing kayun | lir pendah sêmi maruta | aplalunya kaluwiyaning sakalir | kinarsan Hyang Wisesa ||

483. Kae Bayi anauri aris | inggih sumangga borong ing karsa | kewala andhèrèk rêke | sasmita ring sadarum | samya abipraya ing kapti | wawi samya karsanta | kewala jumurung | ngrasèhkên condhonging karsa | (n)dan trap dènnya ingamilakên rawati | tan asru barung swara ||

484. Sèh Mangunarsa ingkang ngimami | pra waela makmuming apriya | pinyyarsa asri swarane | anganyut-anyut arum | kadya suling dèn-panêrusi | singir Aswanul-kusna[256] | sajak amlas-ayun | tan sarênti alonnira | wusnya ratib laju trap sasilah[257] dhikir | abengat kawiritan ||

485. Makam satariyah nakisbandi[258] | barjah jalalah pangguyêrira | anulis sastra ubêde | anor jiwaragèku | angakêni mupid muktadi | lawan panarikira | napi ibatipun[259] | sarta pangucap kalimah | lailaha-ilalah tanajul tarki | lawan pambukanira |[260]|

486. Ingkang lawang-ati kang puat nênggih |[261] panganjate mring nakisbandiyah[262] | sipat jamal pangguyêre | srah jiwaraganipun | yèku murid kang mutawasik | lawan panarikira | napi jinisipun | tan kêna kinaya-apa | ngucap kalimah ilalah ilalahi | anging Allah naminya ||

487. Pambukaning lawang ati-siri | panjawate mring wirit barêjah | tulise rêke guyêre | rumangsa raganipun | angakêni yywan

--- 12 : 226 ---

murid kamil | lawan panarikira | isbate Hyang Agung | ananing Hyang tan karana | pan angucap kalimah Allah Allahi | lawan pambukanira ||

488. Pan lawang-ati kang puat nênggih | panganjate mring wirit jalalah | tulise nêtu guyêre | wruh ing jiwaragèku | akên murid amil-muhamil | lawan panarikira | Dad wajibulwujud | anane tanpa upama | lawan kasdu ngucap hu hu hu hu tuwin | Allahu lan Huallah ||

489. Pambuka lawang ati-maknawi | panganjatira ring ripangiyah | tulise aib guyêre | lêngêng jiwangganipun | wus ta murid-minurid singgih | lawan panarikira | tan ana kasamun | iya napi iya isbat | lan amuni a a i i ih ih ih ih | hoh hoh hi hi èh èh ha ||

490. Pan kalawan pambukaning nênggih | iya iku lawang-ati puat | kalimputan ing anane | tan wimbuh tan kawimbuh | wus tan kengang dinugèng kapti | pon jiwaraganira | kusuk junun suhul | (m)brastha pancadriyanira | kusuk junun suhul Hyang Kang Maha Sukci | tan kawêran warana ||

491. Wau kang ngabèngrat wirid dhikir | samya anyantêr pangguyêrira | (n)dungkap panaul-banane | antaranira kantu | anggulinting pendah kaywa king | winot sèwu kalimah | ing sanapasipun | lagya[263] toh jiwangganira | tanpa kasdu sanalikanira ningrat |[264] kang pra priya waela ||

492. Enêngêna kang apana guling | yata wau kang ingucapêna | kang nèng jaman kanêngane | sang mahatul bangsa lus | wus nujêmba bongsul ngalami | sênêt ring kasamunan | -nirèng Jurang Jangkung | Kae Sèh Adimongraga | tansèng graha Ni waela Selabrangti | ya Nikèn Tambangraras ||

493. Tansah lawan siswanta sasiki | pari-mitranira sang Nubaya | pawitrèng deta[265] tapake | Ragasmara rannipun | dera santya

--- 12 : 227 ---

budya-mbêg suci | priyastu animpuna | tar liyan dinulu | lan bangsa lul di nujêmba | ahli kikmah lan sartane ahlul-ngakli | tan adoh dening asya ||

494. Adunung tanpa dunungannèki | basluning karsanèng pribadinya | sadaya dadya alame | mangkana Sèh Mongluhung | angandika arum mring rabi | yayi Kèn Tambangraras | wruhanta ing kalbu | ana kawulaning Sukma | subrangtèng tyas sumêdya minta ring kami | saêstu lan angganta ||

495. Amimidik anèng (ng)gyan kang sêpi | pasimparan langgar pakadharan | ramanta lan ibu rêke | kèh rowange (m)biyantu | rinta karo lan pra ngulami | katrima pamudyanya | maring Hyang Maha Gung | utama padha tinêkan | jalma luwih kang ahyun marang sirèki | kalawan angganira ||

496. Miwah manèh ta Ki Ragarêsmi | payo yayi lumaksanèng pana | nêkani pudya kang nunge | maring Wanamartèku | Tambangraras turira aris | amba kumambèng karsa | saking kang linuhung | sung sih tyas kang sukarêna | nadyan yèn tinuding supyèng jro yomani | dasihta tan sumimpang ||

497. Saha manganjalèng gurulaki | katarimèng tyas nulya wisata | tansèng siswa sasikine | kunêng kanênganipun | sanalikanira duk prapti | nèng made pamidikan | magut kang langgat hyun | patêmyan nèng ka-alusan | kang sinidhi widagda mêdhar pangaksi | nèng sajroning kanêngan ||

498. Paiksanira ing dalêm ngarip | cipta riptamira[266] samadaya | pendah wantah pandalihe | marang ing sang Maha Lul | tan rasa ywa pandulyèng jêrnih | asukur sukarêna | pamulyaning kalbu | rahab pasalamanira | sadaya wus binagyan samya pupuji | miwah para waela ||

499. Bakda salamira nakisani[267] | madyanirèng pajununannira | kang para ngulama rêke | tarkinira tanajul | wangsuling sawênyahirèki | pangikale salsilah | uculing ngasuhul | sambunging napas listara | tan kêsotan miwah tingalnya lêstari | tan sêlaning paningal ||

--- 12 : 228 ---

500. Lan paningalira jroning arip | anging saking pasuhullanira | tan na owah pandulune | maring kang lagya rawuh | ing kahanan tan na ngêgèti | saprênahing alênggah | sira maksih tuhu | sang Sèh Adi Amongraga | graha siswa Tambangraras Ragarêsmi | nèng madyaning papajang ||

501. Mêdhar karamatirèng pangaksi | ambuncang cipta surasèng driya | kang gung brangta wulangune | tyasing kang marang sunu | mangka mangke mangkana panggih | têkane pajununan | têkèng bakda suhul | tan pae paèksanira | surasèng tyas kadi tan rumangsa ningit | dene tanpa antara ||

502. Miwah tuwukira mulat kadi | wus satata kulina andina | andoning (n)don lir sabêne | tan suka datan wuyung | amung panarimanirèki | kang wantah kadya saban | wus tan sangsayèng hyun | luwar kung rimanging driya | santri Monthèl Nuripin Cênthini Luci | angrukti pakutugan ||

503. Datan kêndhat kêluning dupa mrik | mrik saji-saji samya binuka | Cênthini marêk sang Nikèn | acadhang sakarsèng hyun | wau ingkang para ngulami | sira Ke Adimuncar | lawan Arsèngkalbu | miwah Kae Cariksutra | myang Rundarsa Carikmudha têmbe mèksi | maring Sèh Amongraga ||

504. Samya gawok dènnira ningali | sênênning cahya gumilang-gilang | pamulu jênar rumêmbe | wingit pasêmonipun | kèksi paenira ngaluwih | samya tan na kawawa | paguting pandulu | sêmune lan waelannya | cahyanira lir lintang parak ing sasi | kèsisan ing jalada ||

505. Tuwin para kadangira sami | mulat marang pupulunanira | Nikèn Tambangraras rêke | kalangkung saenipun | kaidayat marang ing laki | ahotaning wanita | lakine linuhung | samya micara ing nala | apandudu[268] kaote lawan duk nguni | ing mangkya wus minulya ||

506. Ana sujalma pêdhêk sasiki | baya apane têmbe tumingal | angèmpêri pasêmone | paran siswanirèku | kulawangsa sami pra sami | pawitra tansèng wuntat | akukula tuhu | marang sang adi-utama | dulunira lir wus tan tinahèng kapti | bêgyantuk[269]

--- 12 : 229 ---

paripurna ||

507. Sang Kae Sèh Adi Amongragi | arum wijiling pangandika |[270] mring garwa lah sira Nikèn | ngabêktiya ramèbu | Tambangraras nulya ngabêkti | marang ing ibu rama | ingaras kang êmbun | pupuji sukur ring Sukma | myating putra wus sampurna ing kajatin | babare jalma tama ||

508. Ke Dimuncar lawan Arsèngbudi | Arundarsa Kae Cariksutra | samya micorèng jro tyase | sukur samya papangguh | lan Kae Sèh Adi Mongragi | palaling Hyang ring kita | gegeyonganipun | watês wêkasaning sabda | padungkaping kasidan maring kadadin | sampurnaning agêsang ||

509. Sèh Mongraga angandika aris | singgih utami apaparêkan | kewala lalênggahane | samya talabul ngèlmu | parlu sarta wajibing urip | arahab kang liningan | samya ngaju lungguh | miwah kang para waela | Ni Wilapa Pêlangi gawok ningali | maring sang maha prapta ||

510. Sarira rum angambar kasturi | cahyanira sumunu anawang | tahu[271] binagus warnane | lawan rubiyahipun | yu utama Ni Selabranti | tunggal sênênning cahya | anrang ing pandulu | lir tan bisa-a-tumingal | marang kalihira sang maha awingit | kang misesèng kamuksan ||

511. Ratri ing wanci kaluruk siji | ingkang samya majêmuk animpar | anèng sanggar panêpène | sadaya kang nèng ngriku | tridasa tri jalma jalwèstri | lan Ki Bayi Panurta | Jayèngrêsmi nêngguh | kalawan Ki Jayèngraga | lan pra kadang Suwarja Wiradhushèki[272] | Panukma lan Panamar ||

512. Lawan Ki Sêndhi Kulawiryèki | Ki Pangulu Basarodin miwah | kang pra tamu sadayane | Dimuncar Arsèngkalbu | Cariksutra Carikmudhèki | Arundarsa Sèh Modang | Sèh Parimintèku | Sèh Mangunarsa Gungrimang | kulawangsa Piturun lan Palakarti | lawan santri Monthèlnya ||

--- 12 : 230 ---

513. Santri Luci kalawan Nuripin | sang Kae Sèh Adi Amongraga | siswa Ragasmara rêke | kang pra waelanipun | Tambangraras Nikèn Malarsih | Rarasati Turida | Ni Wilapa tamu | Palangi Cênthini miwah | Nyai-nDaya kalawan wadon Sumbaling | dene kang dèrèng wikan ||

514. Marang Kae Sèh Adi Mongragi | ngulama lima lan ro rubiyah | Dimuncar Arsèngbudine | lan Ke Cariksutrèku | Arundarsa Carikmudhèki | Ni Palangi Wilapa | dadya wong pipitu | kang samya katêmbèn mulat | wruh ing aran durung wruh warnanirèki | ing mangkya amastara ||

515. Langkung dènnya kayungyun ing brangti | ningali sang Adi kang winus man | pra ngulama kalimane | lir pendah prawan kêncur | sêdhêng mêpêkira birai | paês paèksanira | branta maring kakung | tyasira widhak-widhikan | angahyun-hyun karsane priya priyanggi | anjatèni duhkita ||

516. Adimuncar nêmbrama turnya ris | dhuh sang Kae Sèh Adi Nujêmba | pun bapa tuwèng wayahe | rasèng noming pamuwus | tyasing duwul awawaling ngling | wicaling pakaolan | kathah kang karungu | mugi tuwan tuduhêna | ing cipta-yu supadi angga kitèki | wruhing tata dungkapan ||

517. Sèh Mongraga angandika aris | singih apêllal langkung utama | ngagêsang punika rêke | wau ta sadayèku | samya bukuh (n)dêlingkên angling | tanggaping tyas cacadhang | tibaning pamuwus | kang supaya kadriya-a | pangalape bêrkah wiwinih ing jêrnih | andhêdhêrring wardaya ||

518. Pan tumungkul tumuhu ing kapti | wau sang Aotadi Mongraga | arum ing pangandikane | singgih kang para lul[273] | ing ngatitah rêke puniki | sèstuhèng priyangganta | kang pinêlêng ing hyun | tan kêna ginampangêna | yêkti angèl yèn kinarya ngèl pribadi | gampang angèl nèng kita ||

--- 12 : 231 ---

519. Kadi ta rèh ngagêsang puniki | angrasani Hyang Kang Maha Mulya | amurba kajatèhane | lawan pribadinipun | akukula kang langgêng Gusti | Maha Suci Wisesa | rêke dhawakipun | awimbuh tan kawimbuhan | sasolahe lir nopèng tingal sajati | dulu-dinulu juga ||

520. Panglonging Hyang Sukma Purbajati | muksèng ana nir tanpa tuduhan | tan yuwana ing kayunne | kandhêging tingal luhung | paran marganipun pinanggih | kraya-raya rêkasa | saking pucuk gunung | anrang kalêngkaning jurang | sing lulungan kapati dènnya ngulati | tan wruh yèn juga dhawak ||

521. Kang ngulati mèlu angulari | kandhêg laju parah[274] saparannya | marang ingkang nama rêke | tan wruh ing kawruhipun | yèn nutake kang dèn-ulati | adat tan wruhing ngulat | dadya angêlangut | lir kikinjêng tanpa soca | maksa nêmên mawas angiling-ilingi | brantaning kawuyungan ||

522. Kêdah wuyunge narik mring supi | supinira pan kinon ing wahya | jatmika liring-liringe | aywa liring kalurung | nêrak larangane pribadi | têmah anir gaibnya | pêsamudanipun | kandhêg nèng pasinang kita | kadyanggane kang sêkar kentir ing warih | nir gandaning puspita ||

523. Muwus linakon kalawan lair | kalawan mandêng imaning driya | pintên bangginipun têmbe | pangguh kajatènipun | Sukma datan adoh lan dhiri | makuwoni kanêngan | ramening ngasamun | atêbih yèn tinêbihna | singgih cêlak yèn cinêlakana ugi | marma tan kaduluwan ||

524. Kandhêg kasêlak wimbuh ing Widdhi | pangadhang ngêrat kadaliyan |[275] tan wun doh tan na wangêne | luwih parêk tan rangkul | panggih sasat datan pinanggih | nèng jro kadhaton mulya | prana jêrnihipun | kalingan dening suweda | kita pendah pandung katungkul ingkang sir | tinêkêk tan uninga ||

--- 12 : 232 ---

525. Utami telat tuladan yêkti | wruh èmpêre kang ingèmpêr dhawak | nêtêpi tatakramane | sarengat kang linuhung | lan tarekat panggèndèngnèki | maring ing kajatmikan | kakekat kang nuduh | mring èmpêring kajatènan | kang makripat nampurnakkên kang pandêling | èmpêr sajuga rupa ||

526. Anging tutup ingèmpêr sajati | maha kasuciyaning Hyang Sukma | kang kabênêr utamane | sarengat pan rarungkut | tarekat marga jro ngati |[276] kakekat suluhing tyas | kanyatahanipun | makripat waspadèng tingal | ing Dattolah isbat nèng sajroning napi | tuntuming paêsêman ||

527. Ewa punika osikên malih | Sukma purba dèn-pratelakêna | padungkapaning jatine | Sukma purba puniku | sajatine jênênging bêcik | ingkang luwih utama | kasuciyan ayu | kalintang parêk atinya | anglimputi wimbuh sèsining dumadi | kasukmèng Suksma purba ||

528. Murdaningkung kang wus wruh ing wangsit | lir dom ingobong cinlup ing toya | kêdah ingucap kang rinèh | tan anèng swara sêru | sabab sabda rungsit arêpit[277] | pawore rasa swara | lan kumandhang nguwung | nguwunge yêkti ngumandhang | jati rasa tanpa rasa anggrantêsi | tumamèng angganira ||

529. Trusing rasa punika Kiyai | pan kakekating bantala kita | kalawan uripe dhewe | rip tan kênane luluh | wawayanganing Dat sajati | jati-jatinipun Sukma |[278] Ywang ingkang Murba Gung | awayangan Dat Mutêlak | ingkang pasthi anane lawan pribadi | maujud datan ngadam ||

530. Rêke trusing kang swara puniki | pan makripat ing akasa kita | kêjèpe pati uripe | paluluting ngalêngut | satyèng pati sajroning urip | langgêng kahananira | Hyang ingkang Maha Gung | awayangan napi salat | apan pasthi napi tan kalawan wiji | nis nir tanpa tuduhan ||

531. Rasa lan swara têrusnya salir | limput tyasnya condhong kajumbuhan | bantala ngakasa rêke | pan suhul batinnipun | têtêp-tinêtêpan Kiyai | akasa lawan kisma | kajatèyanipun | datan

--- 12 : 233 ---

kengang pinaeya | kang bantala anukma jroning wiyati | kasa nukmèng jro kisma ||

532. Bumi sapta langit pitu nênggih | ingisènan swarga lan naraka | loh kalam dhindhing jalale | têrus kajatènipun | sampun dening Sukma nur singgih | ing ngriku manawia | cêlak èmpêripun | têtèbèng gêdhonging Sukma | kang jinêman langkung agêng wêrit rungsit | tan kengang ginampang |[279]|

533. Lamun tan wruha puniku kapir | yèn ta lamun awêruha kopar | pon sampun gagantungane | marmanta ing tumuwuh | tansah pangguh rubeda dening | apêse tyas kang ina | saking mahanipun | piyambak cakêp tan (n)dungkap | ingkang samya myarsa tumungkul sarya ngling | nuwun nuwun kewala ||

534. Saking karikuhanira sami | Kae Adimuncar Arsèngdriya | katri Ke Cariksutrane | samya nor lon umatur | marang Kae Sèh Amonggragi[280] | papangkalaning sabda | dadya kapir kupur | kang uning tan uning juga | ing liripun punika ta kadipundi | pun bapa minta warah ||

535. Sèh Mongraga angandika aris | kita punika yèn datan wruha | dadi yakti balilune | tan wruh pisan ing ngèlmu | pêpêt datan salir mangêrti | sampun takdir tan bisa | kapire tan wêruh | ing ngèlmu rasaning kata | kapiripun satata lan sato najis | de tan na pangidhêpnya ||

536. Kang sampun wruh dadya koparnèki | sabab wus wruh surasaning swara[281] | gampile lawan angèle | lohat lan muradipun | wruh êlide lan muradnèki | kalle datan sumêdya | anglampahi ngèlmu | karêp kang maring kasidan | amung wêruh ing bêbasan milang-milih | kumawon[282] ginawokan ||

537. Jalma kang ahli micarèng ngèlmi | ujaring wong ahli sarengatan | langkung dening utamine | tinimbang lan kang busuk | luhung ingkang pintêr abêcik | pae lan kang ahli kak | tan micara ngèlmu | milang milih kalal karam | cêgah pakon wus tan

--- 12 : 234 ---

nêdya angingusi | lamun kalabêtana ||

538. Mung anungge brantinirèng Widdhi | ingkang tan lawan kêcaping lesan | sêdya anêkani rêke | ring niyat ingkang luhung | purbaning tyas maring kadadin | tan ayun ahli kata | sanalikanipun | dènnira andhêdhêr niyat | tumanême cukup nèng lèlèran tokit | tanpa mandêng ing tingal ||

539. Tingal jati anirnakkên liring | liring awas murcitèng paningal | sung sinunge tingal mangke | marmanya tan dinulu | tingal jati kandhêh tan liring | katingal kang sung tingal | luhung kang kadulu | inggih ugi dhawakira | kang kadulu lan dinulu tan kakalih | layap paranning tingal ||

540. Sampurnane tingal lan papalih | tan mulat ing nala jiwaraga | tingale wus brastha kabèh | kabèh luyut tan emut | kandhêg tingal ing karsa jati | sakarsa dera molah | kajatèyanipun | singgih ugi kang wasesa | dasih awas tansah pinolah ing jati | amawas winaspadan ||

541. Wontên pralambi dhalang wignya di | anukma sêdya sakarsanira | tan ana wruh ing anane | tar wikan wontênipun | wruhing dhawakira pribadi | wruhing saparipolah | kawignyan myang kahyun | lawan wruh solahing wayang | sadèrèngipun wontên wayang lan kêlir | tansah dènnya awayang[283] ||

542. Wawayange tan suka tan kingkin | wayang akingkin suka priyangga | cinatur guna bisane | ing ngriku duk angaku | lamun dhalang wignya di luwih | dhalang amêdhar karsa | wus sinamuting hyun | anyatakkên ing sarira | nyatèng wayang nyataning dhalang nèng ringgit | sampurnaning paningal ||

543. Dhalang wayang tan suka prihatin | dening sirna paningaling wayang | kèsthi kang ngamayang sihe | marmanipun angayut | jiwa raga datan kaèsthi | dhalang kanguningana[284] | wus kalimput ing hyun | kandhêg ing asmaranala | lênglêng mangu sukma-jati anggantyani | dhalang Sukma-wisesa ||

--- 12 : 235 ---

544. Datan ana sêmbah kang kaèsthi | tan lyan muhung kahananing Sukma | tan wrin ing ala bêcike | pan anggung branta wuyung | tan mastara kawula Gusti | anane anèng Sukma | -jati lulut-luyut | wus luluh sajroning karsa | karsa jati anirnakakên ing kapti | kapti anunggal karsa ||

545. Waluya rêke kadi duk nguni | tan ngukumi sêmbah kang sinêmbah | anirnakkên sakalihe | tan wontên wikan tan wruh | kandhêg kèrêm ing jalanidhi | dadya têmahan bathang | kang kagayuh alus | tingkah lan polah tilarsa | malbèng karsa ing ngriku amanggih urip | urip tansèng hèrnawa ||

546. Sukma langgêng rip tan kênèng pati | kang tan lyan sih sahe kang mong-raras | sapocapan jro ênênge | anangis jroning guyu | driya mendra lagi ing kapti | tan ana sinangsaya | mung wignya mong lulut | lir palwa drês kapawanan | tan uninga parannya ing drênging angin | tan kengang winangênan ||

547. Liyan lêngut anane tan kèsthi | tanpa jiwa datan amangeran | -jati minangka jiwane | raga jiwa tan nuwus | layap laut[285] aliru dhiri | parau mot sagara | kawimbuhan lulut | asmara kandhihan[286] raras | kang andulu kadulon kang angsung liring | larangane Pangeran ||

548. Yèn tan sapandulon tan pribadi | nihan pancadriya dèn-karêksa | dasa-ndriya dèn-katalèn | ywa wèng-wèng dèn akukuh | kinirangan bukti lan guling | rumêksèng rajah-tamah | manah asêdya-yu | ring rubeda karêksa |[287] pasimpanganing takiyur dèn-atokit | dèn-wikani pinangka ||

549. Pinangkaning sêmbah sêbut puji | datan liyan rêke kawisesa | kang tansah amurba ing rèh | anduming ala ayu | kang aniksa angganjar ing sih | ambagi ka-akiran | swarga naraka gung | ing dalêm dunya akirat | kang alanggêng ing karsa tan na ngowahi | tan gingsir tan awêwah ||

--- 12 : 236 ---

550. Rupaning kêlir tan kita jati | marmanipun sinung-jati awas | ing rupa kadi rupane | rupa jro carmin agung | kanyatahan ing rupa jati | rurupan katitipan | tan beda rupèku | dene akêmbar lan Sukma | rupa-jati tansah rupa Maha Sukci | tan wontên sanepanya ||

551. Tanpa sasama ananing Widdhi | datan miyat datan kalamangsa | saking prênah parênahe | mangka duk rapalipun | yèn dinulu dera Hyang Widdhi | tan dihat tan musapat | wontên kan[288] andulu | tan wontên kulon lan wetan | êlor kidul ing têngah ngandhap myang nginggil | Hyang Maha Sukci juga ||

552. Ing ngagêsang punika Kiyai | tan sampurna angaji sêmbahyang | anêbut myang muji rêke | andodonga Tawasul | dèn-kongsi mênirên kang lathi | sêmbahyang dèn-kongsiya | bênjut bathukipun | datan antuk wawangsulan | kang angaji gumrêmêng punika sami | lan wong omong-omongan ||

553. De kang antuk wangsulan kang jati | ngirigakên[289] sakèhing Apêngal | ing kasab pangibadahe | suku bau calathu | datan ayun aminangkani | mung sèstuning wardaya | ginulang ginêlung | aningsalakên kal donya | maha sucèkakên niyat mring kajatin | tan cambor ing panyipta ||

554. Miwah tan pepeka ing pangaksi | datan sêlan marang pandaliyan | pasèdhènganing awèngwèng | têbih saking takiyur | tyas numama maringi[290] napi | tan ana inisbatan | mung napi sinungku | tinokitakên ing driya | tan kumlamar kumalêndhunging pangèksi | angomplangakên cipta ||

555. Pan wus tanpa sêmbah tanpa puji | tanpa solah muni lawan muna | tan nadhah tan nendra rêke | tan sêksi tan sung-sinung | ing sasaminirèng dumadi | amuhung pribadinya | tanjul ing panaul | lalyèng toh jiwangganira | kawaspadan tan ana ingkang kaèsthi | mung tunggal ing panunggal ||

556. Sukma rimbag wutuh dèn-tingali | saosike ya Sukma bêlaka |

--- 12 : 237 ---

wujuding Sukma tan-pae | wus tan kengang binastu | woring jati kula[291] lan Gusti | Maha Gusti ta kula[292] | sih kajatènipun | lamun kita tan kadyèka | kula[293] misih kula[294] Gusti misih Gusti | tan kengang wor-winoran ||

557. Jalma ingkang ahli Sukma singgih | tan sawênyahira ing panêmbah | kalawan Dad lesanane | pan namung bangsa kalbu | ing kanênganipun ginanti | baksana inalapan | sabusananipun | mênêng sakaliring karsa | tanpa pepeka marang ing sakaptinèki |[295] ngêningkên ênêngira ||

558. Nalikanya ing dalêm sawiji | paalêmanipun ing antara | sapta sasi sasikine | sumungku ing ngalimut | sêlan sira tingkah ing nguni | tan ngunandikèng driya | sara surasèng hyun | ywa kadadyaning kawukan | muhung kadungkapanira ing kadadin | sumêdya purnèng karsa ||

559. Wondening[296] kang winastan ingangling | sajatine ngèlmu yêkti niyat | niyat kang brangta angluwe | tawêkal ing pangridhu | tyas kang sura lêgawèng pati | papa pantakèng driya | santosa ing kalbu | jatmika tan kajaruhan | menak tadhah tahên mung sariring angin | sor kulup kang rinasa ||

560. Ingkang sinasmitaning pandêling | samya anor palungguhanira | angapurancang jarine | Ke Bayi manthuk-manthuk | andhêkoni tasbèh winilis | sadaya ingkang myarsa | aniniling wuwus | sami nyathêt ing wardaya | sira Kae Adimuncar Arsèngbudi | miwah Ke Cariksutra ||

561. Samya ngunandika jroning ati | tuhu lamun winus-man ing Sukma | arampung ramping aranne | lir kang ingucap wau | mungguh Allah kang Maha Sukci | jumênêng lawan hawa | ing kahananipun | yèn na kaya Asmanira | dadi Ingsun iki Hyang Kang Maha Sukci | dene tan jênêng Allah ||

562. Têka samya mèsêm jroning ati | wau sira Ki Sèh Amongraga | kapatu jroning driyane | amanggut sik-ing kalbu | mèsêm pangandikanira ris | Kae Sèh Adimuncar | Kae Arsèngkalbu | katri

--- 12 : 238 ---

lan Ke Cariksutra | cipta lamun yèn ingsun iki Hyang Widdhi | de tan inguwuh Allah ||

563. Cipta ingkang makatên Kiyai | apan botên singgih jatinèka | mungguhing Allahu khake | nèng wujud kita tuhu | kang kadulu pribadinèki | tan lyan kang amastara | dhawak kang maujud | sawêktu kanênganira | ngèsthi suci kang mulya tan ana malih | rupa rupaning Allah ||

564. Allah dede rupa kang kaèksi | dede badan kita kang kawulat | angga jiwa raga dede | Dat ingkang Hyang Maha Gung | ênêng kita ingkang mustakik | mukik kang kak mutêlak | langgêng jatinipun | ing jaman kanêngan kita | pan kanêngan puniku wujuding napi | tan kengang kinaya pa ||

565. Mahasukci nucèkkên pribadi | kang wus (n)dungkap ngèsthining[297] kanêngan | mulya kadi duk orane | ing nguni datan suwung | mangke kita tan anggêdêri | ing têmah kajêrnihan | tan rame tan samun | sêpi samya sanalika | ing sakêdhaping[298] netra salaminèki | tan kêkêl lan sakala ||

566. Anèng dalêm sawijining gaib | marma kita tan anjênêng Allah | saking napine Hyang rêke | saking saèstu bastu | ing (m)botêna lan wontênèki | anane nanging ora | orane ing wujud | wujude tanpa karana | pasthi anèng pribadinira Hyang Widdhi | dhawakira ya kita ||

567. Kang puniku tan kengang ngakêni | Asmaning Hyang sawênyahing jalma | kaanan sapapadhane | laranganing Hyang Agung | nakdirkên ing dalêm sawiji | sanadyan kang sampun man | ing Hyang kang Maha Gung | pon uga tandha ga asma | yan muayat sajuga sayêkti gidib | goroh pangakênira ||

568. Langgar kewala soso[299] dera ngling | ngaku anung kasiku ing sarak | myang wajar ahli balade | kawisesa ing ratu | kang rumêksa saraking Nabi | anrapakên kukumah | panjênêngan ratu |

--- 12 : 239 ---

kakisas sarana donya | mring wong ahli nunggal Asmaning Hyang Widdhi | ratu kang kawajiban ||

569. Nampurnakkên donya praptèng akir | panguntape mungguh ing kasidan | nirkên gidib lairahe | têkèng kamulyanipun | jalma yyan kadyèka Kiyai | wus jomblah ing surasa | lan ingkang sinuhun | samya babagan manpangat | wontên emba singgih kawulaning Gusti | kadi-kadi kadyèka ||

570. Jalma ahli wingit tur akunci | amamanggut surasaning driya | kang dadya pangahyun-hyune | maring kamuksanipun | minta jalaring nayarati | kasiranning kadadyan | ayun wruhing dunung | jiyarah têpyang samodra | alalanggat lawan siswanya kakalih | ngalairkên salsilah ||

571. Tan na lami janma kang ataki | wêntar kaèksan ing Ngaksiganda | dening siswa ro gumyahe | pinulung wèng[300] sang ratu | janma taki linanggat ing sih | sasiki tanpa siswa | pinardikèng luyut | dinunung nèng ing Tunjungbang | wus kapadhaning karsa sang ginastuti | datan antara muksa ||

572. Têtêp kamulyanira inapti | rahmat dhatêng padungkapanira | sang Sinuwun pangatêre | kang agung maha luhung | aminihi kusuma-aji | amanat jiwa Sukma | ngudanèni kalbu | tan silong ing samar-samar | suprandene datan arsa angakêni | pan panunggaling Asma ||

573. Wontên malih kawulaning Widdhi | anglairkên panunggaling Asma | angakêni sawantahe | lamun pribadinipun | pasthi Allah Kang Maha Sukci | kawêntar ing Bintara | majêmukanipun | pra ratu wali mong sarak | wus tan kilap kang minta (n)dungkap ing akir | Ki Ngabdul Siti Jênar ||

574. Sinampurnakakên ing kajatin | kisase agama lan gagaman | marga mring kasuciyane | brastha sasiswanipun | lawan pangadilanira ji | rumêksa ing sarengat | sarta lawan hukum | marma titahing ngagêsang | lamun malih dèrèng santosa ing tokit | tokit maring kanêngan ||

--- 12 : 240 ---

575. Kang kanêngan punika Kiyai | ngudi agama kang kinarêpan | sumungku tan wangwang-wèngwèng | punapi prabotipun | mapan sampun wontên pribadi | sarengat lan maripat[301] | pae ahlinipun | wontên tokite priyangga | tata sarak tan kengang ngucap pribadi | kêdah ngumum muayan ||

576. Lawan ngibadah tartip kang suci | anglampahi sukur suka-rêna | janji cêgah lan pakonne | Adalil Kadisipun | ngutamèkkên agama Nabi | Islam ingkang minulya | ayuning tumuwuh | kalawan nyandhang amangan | ingkang sarwa-kal marganing pakarti |[302] supadi santosa-a ||

577. Pangibadahira ing Hyang Widdhi | amangeran isbat napining Hyang | anane mung isbat bae | anêbut ing Hyang Agung | anarima napining Widdhi | kang nora warna rupa | tan kengang kinalbu | untung bêcik lawan ala | saking Allah Tangala ingkang (n)darbèni | sakèhing puji sêmbah ||

578. Tarekate sarengat puniki | atakabul ngèlmu ing punggahan[303] | ayun wruh têgês-têgêse | Dalil madêlulipun | pangalaping Kadis kudêsi | Ijêmak lawan Kiyas | wajan mutadèku | angêkèh-kèhkên ngibadah | ngêkèh-kèhkên puji dikir pangabêkti | sumêdya ahli gama ||

579. Kakekate sarengat kang ngèlmi | anyatakkên ing panêmbahira | sunat kalawan parlune | ing siyang dalunipun | ngêkaskên utamining ngèlmi | tan sêdya jamak ala[304] | tan sêdya pot wêktu | sumêdya brangtèng panêmbah | maring Allah kang asipat murah asih | angêgungkên Asmanya ||

580. De makripating sarengat nênggih | maha-nucèkakên ing panêmbah | kalawan eklas jêrnihe | suci badanirèku | lawan tumaninah kang tartip | sucine lesanira | amicara ahlul | katri suci atinira | lawan mukaranatuhu[305] ing Hyang Widdhi | tan

--- 12 : 241 ---

angloro Pangeran ||

581. De ta tokit ing makripat nênggih | anirnakkên ing paningalira | (m)brastha tyas toh jiwanggane | nala nalikanipun | datan mangkya datan ing nguni | tan mulat ing Pangran |[306] tan mulyat[307] lyannipun | ring badanta pon tan mulat | pangulate mosik kalawan pribadi | datan lawan kinarya ||

582. Sarengate makripat Kiyai | anggigalkên ngamal ing kal-donya | cêgah nadhah lan gulinge | lumuh misil donyèku | miwah rajah tamah kawuri | tan ana kinarêpan | papaès myang puluk | rasaning boga tuwuhan | datan ngingus andadarus ngaji jilid | kitab kalawan Kur'an ||

583. Tarekate makripat puniki | amèndra nis ngikis ing sasana | nimpar tan bastu unggyanne | andhewe dhawakipun | tan sêdya wor marang sasami | tan sukur wèh-winèhan | asêlang pamuwus | sapandulon lawan jalma | solah muna-muni sênênge[308] pribadi | beda badan budinya ||

584. Kakekat makripat kang yakti |[309] angyaktèkkên khake dhawakira | tan ana pandalihane | kang lyan-lyan ing pandulu | tan kadulonnirèng pandêling | mangeran ing dhirinya | pribadi dinulu | maha sukci priyangganta | datan tawang tuwang tuwin jirim mukin | wontêna[310] dhawakira ||

585. Makripating makripat kang ngèlmi | rila dharat wiyat tan winulat | mulya suwung kajatène | plêng komplang angga muncu | tan angêntha ing badan budi | wus tan mangeran ing Hyang | Ingkang Maha Agung | tan mangeran ing dhawaknya | tan mangeran ing dalêm sakalir-kalir | ênêng tanpa karana ||

586. Kang makatên punika Kiyai | datan kengang camboring panduman | salaya lawan takdire | tan wontên kikmahipun | lamun maksih anandhang bukti | tansah ring rajah tamah | misil

--- 12 : 242 ---

kal-donyèku | kumêdah wruhing Dattolah | lir padhati agiling[311] anèng jaladri | palwa ngambah ing lêsta ||

587. Pinèt lampahe ingkang lêstari | saking punapi lamun sagêda | anggampilakên kang angèl | tuwas tiwas tan ayu | lir bintaro kèli ing kali | tinututan nèng dharat | pundi marganipun | bintaro yèn kagayuha | atèn-atèn luhung lir rayap prayogi | anêlatèni pangan ||

588. Wrêksa kisma rijêkinirèki | tan melik mring panganing manungsa | saking mukul[312] panrimane | bali wruh takdiripun | tinitah kalawan abukti | makatên malih uga | ahli sarak Rasul | dèn-anungge ing sarengat | cêgah miwah pakon mokal lawan wajib | tinuhon linampahan ||

589. Anging wontên wajibing aurip | parlu amrih ngèlmuning Pangeran | angguguru ngaji rêke | kitab Kur'an dinarus | narik bodho mring pintêrnèki | ngupaya pangulatan | ngulama gung jamhur | Sarapdin ahli mumulang | anêlaskên sarasaning ngèlmu wajib | marma sami rinasa ||

590. Samya enggar tyasira kang myarsi | dènnya kagunturan sabdatama | pan sadaya wardayane | kathah paedahipun | kadya papan cinitrèng sungging | tuturutaning pulas | tan na kang tan surup | raosing tyas kagawokan | ing wuwuse Mongraga anuju kapti | sing ngarsa dèn-lakokna ||

591. Dhininganan[313] ing pamuwus aris | samya anggalih dening mangunah | wruh durung winuwusake | saosikirèng kalbu | sinauran kalawan angling | tanggap pasang surupan | -nira tan kaliru | tyasnya kadya sinuluhan | mèdèt mentar kabuka kabuling kalbi | kababaring wacana ||

592. Lir wuwuse wau Sèh Mongragi | amayangga sêmining Tunjungbang | anyenggol paliringane | tan dinoh ing asêmu | ngêkêr dhiri mukir ngêngkoki | nata ing Nayaganda | cihnane

--- 12 : 243 ---

ngapulung | lèjême jaman biragat | Ki Lêmahbang kinambang anèng para ji | ajiwa Sukma mulya ||

593. Limang siki siswanta kaswasih | kaèsisan sukaning mabèlan | purna pupul kamulyane | pranyata ahli luhung | Sèh Mongraga jalma-di luwih | lèlèjêmirèng sabda | tan mantra ing sêmu | lumuh kawanguraning lyan | langkung dening kawêrit wingit akunci | pacuhan kaoncèkan ||

594. Sira Kae Bayi Panurtèki | mulat ing putra tyasira kadya | tan anglala ing praptane | sing pangumbaranipun | datan pae kadya duk misih | anèng ing Wanamarta | lawan antênipun | miwah pra kadang sadaya | tan prabeda lan cipta kadya Kiyai | tan nyana mêntas ngendra[314] ||

595. Alon matur Kae Arsèngbudi | tuwan Kae Sèh Adi Nujêmba | maklum tuwan mring ngong rêke | pun bapa pan kumudu | minta rèhing sang Adiluwih | sampurnaning ngagêsang | supadi ywa mangguh | kadudoning dalêm titah | pintên banggi swarga kir yuning yomani | maniking kanikmatan ||

596. Sèh Mongraga angandika aris | singgih rêke Kae Arsèngdriya | kewala ing sasênênge | ing agêsang puniku | pundi ingkang dadya wiwinih | manah prênahing titah | tinuhoning kalbu | nut palalirèng Hyang Sukma | punapi ta sarengat paranning branti | paran branti makripat ||

597. Lamun branti ing sarengat singgih | dèn-maksud wajibing Rasullolah | kang sidik amanat tablèk | lawan mokaling Rasul | gidib kyanat kikmat puniki | lirning sidik dèn-nyata | ring tri prakarèku | kang bênêr solahing badan | pangibadahipun salat kang asukci | tatakramèng panêmbah ||

598. Bênêr solahing lesan puniki | kang asuci pangucaping salat | myang pamuji panêbute | sakêcapirèng ngèlmu | kang abênêr solahing ati | amung karanat tuhu |[315] kasuciyanipun | asalat kalawan driya | manggut ikram mirat munajat tubadil | nalika nèng kanêngan ||

--- 12 : 244 ---

599. Lire amanat kapracayanèki |[316] dèn-pracaya badannira salat | kalawan dhangan rahabe | anêkani ing waktu | tumaninahipun kang tartib | tan ngênêngakên solah | pangibadahipun | tan molahakên kanêngan | sarta datan andhinginakên kang kèri | tan sumêlang ing tingkah ||

600. Kang pracaya ing lesanirèki | anuhoni saunining sastra | kir'at sarta pasêkate | suci barang winuwus | wuwus kang tan andurakani | juwêt anêbut Asma | ingkang agung-agung | anyêgah catur alahan | rêke karêp kewala misiling ngèlmi | kang kalawan utama ||

601. Kang kapracaya marang ing ati | datan ninang tanggaping wacana | parênging batin laire | tan salaya ing kalbu | lawan lesan badanirèki | kang dêling anèng driya | muna-muninipun | ing waktu ngibadah salat | ing pratingkah anêbut muji Hyang Widdhi | kalawan dhawakira ||

602. Lirnya tablih kang ngandêl kang ngèlmi | mungguh ing badan kangge sasalat | sêmbahyang pangibadahe | ngumut asihing wêktu | datan wontên poting ngabêkti | antênging palungguhan | kuwat pangguh tamu | arosa tapakuring Hyang | angluluri linakon tan angêlongi | santosa ing agama ||

603. De kang ngandêl lesanirèki |[317] ingkang ngutamèkkên ngèlmu sarak | mijiling Dalil Kadise | Ijêmak Kiyasipun | tan kalêmpit murat rasèki | wruh surasaning sastra | kitab agung-agung | anggunggung Asmanira Hyang | atawasul ngamalakên ngèlmi salih | ngêgunghakên Hyang Sukma ||

604. Kaandêle mungguh mara-ati | mantêp dhatêng kal ngibadah moka[318] | salat wujude Hyang rêke | tokit kalbuning Rasul | maha sucèkakên Hyang Widdhi | mantêp iman Pangeran | Agung Maha Luhur | kang asipat bijaksana | tyas sru masud ing agama sarak Nabi | Mustapa dutaning Hyang ||

--- 12 : 245 ---

605. Lirnya mokal ing Rasul pan gidib | kiyanat kikman[319] ingkang punika | mokal yèn kinarsakake | goroh palacidrèku | lan angumpêt liripun nênggih | apan gorohing badan | mangan mumah mumuh | anêdya sirih puwasa | angalibi tyas maring mungsuhing Widdhi | amor agamanira ||

606. Palacidraning badan puniki | karêm anendra dalu lan siyang | narajang wayah wêktune | tan kabuka ing ngèlmu | tan sinungan akal tan salih | meda lara dumadak | pot wêktuning ngudur | badan tan têkèng utama | rêke andhap kewala agamanèki | tansah dadya paguywan ||

607. Lire anyumpêt badanirèki | lamun sêngsêm karêm ing sahuwat | dening istijla junube | angêndhak cipta luhung | kasuciyanira mring Widdhi | anggung kula kulina | kalangênanipun | mring wanodya dadya sudra | agamanya tan (n)dungkap manggaripati | yèn sisip ngro Pangeran ||

608. Dènta goroh ing lêsanirèki | pangucapira tan linaksanan | (ng)guguyu kèh lêlahane | tan sêmbada ing wuwus | ngaji tutur tan wruh ing tulis | dadya tuna dungkapan | tan titis ing ngèlmu | de palacidraning lesan | pangucape anggêgawok paksa luwih | wuwus kudu gumisa ||

609. Tur tan rujuk sambunging angling |[320] ngarat-arat lumaku tinut-a | ujare kang angèl anèh | yèn tinut-a tur kumprung | karya samar kang bodho ngèlmi | limya[321] ngumpêt kang lesan | micara kang dudu | angangèl-angèl kang gampang | anggampangkên kang angèl kinarya gampil | ya tanggung donya kerat ||

610. Wani katêmpuh dènnya matêsi | langar langguk majibkên kang mokal | mokalkên kang wajib rêke | gumaib ningit wuwus | pan lumaku dèn-guguroni | sayaktine angupa | jiwa kang kadyèku | aramban sandhang lan pangan | wondene kang agoroh mungguhing ati | ambatalakên niyat ||

611. Niyat kang marang agama sukci | datan yuning[322] niyate kang

--- 12 : 246 ---

tama | pan akèh-akèh dinalèh | pan muhung ing aluhung | lamun ati pasangan Widdhi | tansah akaya-kaya | kang angêthul kalbu | takiyur agamanira | dene palacidra kang mungguhing ati | pepeka sêlanyana ||

612. Ura rubeda ngalih pandalih | dadya tan (n)dungkap maring kanêngan | mamang sêmang-sêmang wèngwèng | saking tyas tan pituhu | ning sir êsir rarai eblis | ikrame karameyan | tan pintêr tapakur | kur-ukur agamanira | wondene kang angumpêt mungguhing ati | takaburing panyipta ||

613. Amaido salirirèng osik | ngunandika nukarta ing nala | datan wontên nalikane | tan angèl mung tinuhu | tan na laku kang ginagati | tan wruh ing kasisipan | -nira ing tumuwuh | tuwah[323] tuwas katiwasan | kang makatên puniku Ke Arsèngbudi | tan dadya kasidannya ||

614. Marma sarak sarengating Nabi | kêdah kita mawas nokitêna | ngèlmu kang pinarlokake | wajib mokaling Rasul | ingkang mangsub marang ing wajib | kang kipat marang mokal | tan arus angingus | ambatalakên agama | kang liningan Adimuncar Arsèngbudi | katri Ke Cariksutra ||

615. Samya anor tumungkul sinung ling | saking kasinggihanirèng sabda | pra tuwa sukur ciptane | Mongraga malih muwus | de kang ahli mangaripati | tan ngudanèni kabar | ring sastra kang agung | ya mung sabar lan tawêkal | rila sukur marang ahline sakalir | sakalir wus takdirnya ||

616. Tan wor lan wong kang agama Nabi | pan wus karsa ajaman priyangga | anungge ing pribadine | mung tuhu kang binastu | salat mati sajroning aurip |[324] kang urip tan kalawan | langgêng jatinipun | aurip sajroning pêjah | tan kêna dinunung ingaranan pati | patitising kasidan ||

617. Kewala ngalih panggonannèki | datan pae ing wau ing benjang | ing sih wus tan na wangêne | paran sakarsanipun | apan sarwa kewala dadi | langgêng tan winangênan | suwungira mujud | mujude tan kasamunan | wus tan kengang kinaya-pa ing

--- 12 : 247 ---

pandalih | juga tan paja muga ||

618. Wontên sanepa emba pralambi | tunjung tuwuh anèng madyantara | awungkul nanduk gandane | ing warna tan saèstu | kaêlêban ing jalaniddhi | laute tanpa tirta | hawa tanpa uwung | asênêt tanpa sasana | ganda milêg tanpa ambu anglabêti | nyataning kanyatahan ||

619. Anèng pambukaking manah êning | marma jalma kang ahli makripat | sênêt nèng kaelokane | tan bastu ing padunung | amêmutung pribadinèki | tan wikan ing priyanggan[325] | -nira wus maha gung | tan ayun kawangurana | maha nucèkakên kalawan pribadi | abadan budinira ||

620. Lir patanyaning jalma kang luwih | ahli rasa surasaning sabda | wus amêngku saliring rèh | pan kalih prakarèku | kang tinanya marganing pati | lan ênggoning patinya | pundi sèstunipun | lamun ta datan wêruha | ing agêsang punika sirik tur kapir | patine siya-siya ||

621. Ke Cariksutra kapranan kapti | osiking tyas yun tinanyakêna | ing mangke winêdharake | asru suka gumuyu | winantonan ing guyu sami | ing rasa wus anduga | kapatujon kalbu | Ki Cariksutra ris nabda | kasinggihan sang Adi nujwa dènnya ngling | kadipunêndinira ||

622. Sèh Mongraga angandika aris | singgih linge Kae Cariksutra | dadalane pati rêke | alul[326] iman ing ngèlmu | kang tan samar paningal ngèsthi | hu êlaking mubarap | kalaratul[327] maut | pasthèning duryat wêkasan | datan wontên ing marga simpanganèki | kêncêng donya ngakerat ||

623. Lêstari marga gung ingkang suci | gamblang apadhang tan kumalêndhang | ajêmbar tan na sikune | tanpa pinggiranipun | myang tan ana lyan kang lumaris | amung pribadinira | alampah ing ngriku | tan ana pancabayanya | lêlampahan limangatus taun naming | salayaping paningal ||

--- 12 : 248 ---

624. Langkung endah marga gung mring ngakir | botên (n)dêlarèh lir marga donya | margendah saupamine | marga ahlining ngèlmu | ngèlmi patang prakara nênggih | marga Dalil akerat | kabar yakin tuhu | wiwinih ngèlmu sarengat | ngènul[328] yakin wiwinih tarekat nênggih | khakul-yakin winihnya ||

625. Kakekat lawan akmayul-yakin[329] | wiwinih ingkang ngèlmu makripat | ing pati wus bisa dhewe | datan lawan dinunung | babing pati wus anduwèni | ing karahmatanira | langgêng tan na uwus | kakyun-yakin[330] pan wus nyata | angêngkoki uripe prasasat pati | sakêjale paningal ||

626. Ngênul[331] yakin sayêktine pati | datan owah sawênyahing titah | sampurna kauripane | wontên pribadinipun | ing pamanggihirèng pangaksi | kabar yakin punika | warta ingkang tuhu | ing pati wus kadalilan | Ijca Kiyas tan ninang mungguhing pati | pamanggihing ngakerat ||

627. Ngèlmi patang prakara pan dadi | dadalaning pati tan utama | kalawan iman kang salèh | krana dadalan agung | pangingkuping marang ing napi | ing kalanggênganing Hyang | kajumbuhanipun | nèng jaman kanêngan baka | sakèh makluk gêng alit jalu lan èstri | tunggal sawiji patya ||

628. Makluk kang sinung nraka lan swargi | lagi (n)dungkap lan pati pan padha | andhap lan luhur tan pae | kang sasar kang marga-yu | datan wontên prabedanèki | pan sami kawimbuhan | sadayane makluk | ing pati tan kêna ora | mungguh ta kita ki pamanggihing ngèlmi | sayêkti beda-beda ||

629. Punapi takdirira pribadi | takdir nabi takdir waliolah | takdir ratu nurbuwahe | takdire pra mukminun | takdir Islam lan takdir kapir | punika pamanggiyan | -nira bakdal-maut | pangucape kang sarengat | (ng)gonning mati nèng kubur makam paraki | pangguh swarga naraka ||

--- 12 : 249 ---

630. Kang tarekat tur ênggonne pati | apan anèng kubur makam jamak | manggya lalan yune reke | kakekat pan anyatur | (ng)gonning patinèng kubur singgih | makam jaminul jamak | mangguh lali emut | ucape kang mangaripat | (ng)gonning pati kubur makam baka singgih | urip tan kênèng pêjah ||

631. Marma langgêng kewala ing akir | kang cinatur mungguh swarga nraka | ngibarat upama bae | rêngganing janma luhung | lan rêngganing janma sor urip | kang maksih sinung hayat | kauripanipun | wênang akarya penginan | lawan wênang ing sorah karya wêwêdi | supadi praptèng tama ||

632. Pinindi ing ngèlmi pat prakawis | sarengat lan tarekat kakekat | makripat rêke tan pae | ing kajatèyanipun | kang mangka idayattolahi | purbaning ngèlmu papat | pedah apituduh | marang ing agama mulya | supamine sujalma sinuprih luwih | punjul samèng tumitah ||

633. Krana ngèlmi wus nampik amilih | ngèlmi kang pedah mring kaluhuran | wahyu donya akerate | kikmah kamulyanipun | lan ngèlmi mrih sosoring urip | pituduh kang agiwar | mring Sang Maha Catur | ngèlmining Hyang Kang Minulya | yakti dadya dadalaning pati urip | pamanggiyan kamulyan ||

634. Miwah pamanggiyan durakèki | datan kêna linyok ing panduman | ala kalawan bêcike | pasthi mijil sing ngèlmu | wulang wuruk tuduh bibisik | pan saking ngèlmu uga | tan lyan saking ngriku | ihtiyar pamilihira | swarga nraka ala ayuning pamanggih | ing kauripanira ||

635. Miwah pamanggih sawusing pati | inggih ingsa[332] Allahu Tangala | wa hu-aklam[333] pambagine | ala kalawan ayu | pasthi datan uwus pinanggih | kadi banyoling murat | wawadhaganipun | dalaning pati ginawa | mring dalanggung gêdhe ywa nimpang ing margi | kang tutug ing kuburan ||

--- 12 : 250 ---

636. Lamun nimpang satêngahing margi | ambêlasak marang ing pomahan | ambubrah dhadhah myang bêthèk | ngambah dudu dalanggung | pasthi nêmu srêngêning jalmi | dèn-balak ingakathah | sêdya ambabêntur | malah patut binlojodan | babathange kinèn ngèlèkkên ing kali | kang gawa jinêmalan[334] ||[335]

637. (ng)Gonning pati linuwang ing bumi | tinunggilkên kuburing wong kathah | dèn-atulus pamêndhême | ewa makatênipun | anggènnira amêndhêm jisim | anèng natar pomahan | tuwin joganipun | amêsthi manggih babaya | malah-malah rinampas sadarbèknèki | bangkene kinèn (m)buwang ||

638. Jisimira sami lawan wêrjit | pati siya-siya anggagawa | marang bilaining akèh | Kiyai kang puniku | datan têbih raosing ngèlmi | ingkang sampun kacupan | kadya ngajêng wau | marma kang samya narima | sarta lila ing driya marang ing ngèlmi | agal alusing sorah ||

639. Lir puniku guguyoning alim | karya lèlèjêm saruning sorah | wus maklum ngèlmu kabèhe | prèjènganing aluhung | datan ninang kajatyanèki | nadyan nistha èng[336] sabda | utami tinêmu | lah duk sawiji ing tangat | ing manpangat mèngêti angaramati | marang bangsa agama ||

640. Ke Cariksutra mèsêm angliring | kagawokan surasaning nala | kacupan sakarêntêge | kalancanganing wuwus | asasmitèng Kulawiryèki | kang sinasmitan tanggap | ing naya apagut | gumuyu Ki Kulawirya | binayantu sadaya suka ing galih | kalêjaraning driya ||

641. Têrang jêrnihira binarêsih | dènnira sang Sèh Adi Nujêmba | lir kitri katranganing we | mangka kadrêsan jawuh | sêgêr ronnya ngudaya sêmi | kêmbang mèsi mardapa | enggal hyunnya tuwuh | tyase kang para ngulama | pendah ratri kadipan dening Hyang Rawi | kawulat sèsining-rat ||

--- 12 : 251 ---

642. Tuwin pra waela mulyan kapti | kadya mina katêlêngan tirta | jêmbar kalautan tyase | tan na sangsayèng kalbu | rasa kaidayating ngèlmi | minulyakakên dènta | kasuciyanipun | katarik katrakanira | padungkapaning tyas tan malangatèni | jalwèstri samadaya ||

643. Yata ing wanci kaluruk ratri | ratri poting palilah ijabah | (n)dungkape wêktu Subuhe | samya kinèn awulu | mring pahèran mèt toyastuti | sawusnya samya kadas | asêmbahyang Subuh | sira Sèh Adi Nujêmba | angimami ing asalat Subuh nênggih | andadèkakên niyat ||

644. Tan rêkasa ing karsa lêstari | parênging takbir wus tan kinarya | lir alun lan samodrane | toyane tan kawuwus | kawimbuhan jênêng jaladri | kaobaning sagara | kulatan rah makluk | slira Pangeran balaka | datan Sipate Asma Apêngalirèki |[337] pon Maha Sukci juga ||

645. Kang mangkono salating ngaluwih | datan ngêngkoki datan apasrah | tan mokal lan Kalèk rêke | lir tan kêna dinunung | pacampuhing kawula Gusti | lir sastra kinakata | datan kasaliru | ranning sastra lan uninya | sadurunge ngunèkkên uni wus muni | anèng piyambakira ||

646. Ikram kasuciyaning Hyang Widdhi | tubadilira wajah istitah[338] | mukramahe Patekahe | pasêkat kir'atipun | sakathahe datan kalêmpit | swaranya rum kajiman | tan na imbanipun | wawacane wus Patekah | apan surat Sujada awalirèki | rêkangat sinujudan ||

647. Wusing Patekah rêkangat akir | Surat Kasar[339] dêge Kinunutan[340] | gya tahyat akir tartibe | lan tumaninahipun | salam bakda laju pupuji | dikir purna anulya | donga limang wêktu | tawasul Asmakul-kusna[341] | wus paragat salawat salaman sami | warata sadayanya ||

--- 12 : 252 ---

648. Wangsul tata palungguhanèki | sang Sèh Adi Nujêmba ngandika | yèn parêng rêke ing mangke | singgih Kae ramèbu | kawula yun ngèski[342] kawingkis | jiyarah ring kanêngan | mupiting ngasamun | lan putranta Ni Waela | Salabranta[343] kang darbe siswa sasiki | panêngran Ragasmara ||

649. Paduka sami kantun basuki | andodonga kuwating ngibadah | ngutamèkkên pamujine | ingkang sukuring ngèlmu | atêpakur marang Hyang Widdhi | nuwun salamêt donya | myang akeratipun | tuwin Kae Adimuncar | Arsèngbudi Rundarsa Carik Sutrèki | miwah samadayanya ||

650. Samya anor jumurung turnya ris | singgih sumangga sakarsa tuwan | sang Adi Nujêmba ring rèh | sami anor tumungkul | nulya asung salamirèki | mangarsa mring kang rama | nulya sadaya wus | Jayèngrêsmi Jayèngraga | Ki Sèh Malangkarsa Sèh Mangunarsèki | lawan Sèh Anggungrimang ||

651. Samya nguswa ing pada ngabêkti | mring kang raka Sèh Adi Nujêmba | Sèh Mongraga lon dêlinge | marang ing garwanipun | Nikèn Tambangraras sirèki | lan siswa ngabêktiya | marang rama ibu | Ni Waela Selabranta | tur pranata mring rama Kiyai Bayi | ngaras êmbuning putra ||

652. Atur sêmbah ring ibu Malarsih | saha kinuswa lungayanira | gantya mring pra waêlane | pan asung salamipun | Ni Wilapa wadon Palangi | Rarasati Turida | Rancangkapti tan wun | samya nêmbah maring raka | nulya siswa Ragasmara atur bêkti | mring Ki Bayi Panurta ||

653. Miwah mring ibu Nikèn Malarsih | tumulya tur salaming sadaya | sawusnya kadyèka rêke | sang Sèh Adi Mongluhung | uluk salam sanalika nis | sagraha siswanira | wisatèng ngasamun | mursita ing palungguhan | sinauran ngalaekumu-salami | kang nis tan kaduluan ||

654. Wus mangkana wau kang alinggih | katilaring sang Adi Nujêmba | kamangunahan driyane | lir galinggang tinunu | mèntèr antèr antaranèki | mongah-mongah awangwa | marab

--- 12 : 253 ---

mawa urup | tan kocor tahên matarang | pra ngulama tyasnya kadi bisa ugi | anganjat kajatmikan ||

655. Turun sata mèh raina enjing | karukrukan sawung kaswabawa | atêtêgar ring natare | amèt cucukanipun | barung asri swaranya asri | jalak thilang kapodhang | cocak mrak manguwuh | nyangungong ngakak jag-jagan | tuwu hantu wantu nèng wrêksa gung inggil | kokolik guligikan ||

656. Kadya bantu pangènggaring galih | pra ngulama kang katranganing tyas | lir wastra binarsihake | tan na guguluhipun | pantên[344] lamun kangge tumuli | mangkana isthanira | myang srining kang dhukuh | karajaning Wanamarta | kadya agring ing mangkya antuk usadi | myang lya cêcêning[345] desa ||

657. Mabang kambanging taruna[346] mijil | ring pracima nitih (ng)granning arga | nirat sèsining rat kabèh | kitri katrangan nrawung | kakajêngan wuryaning rêsmi | tiris dênta myang pucang | ambabar mayang rum | lumrang sinranging sadpada | sari wêgar-wêgar kawêdharan dening | kaèngêl ing jarahan ||

658. Akêtêran kairiting angin | tiyunging pang pradapa ngalayang | adhodhor ronnira rongèh | lir milya suka sukur | kêkêjale kadya nganthuki | mring kang antuk sih sabda | -nirèng jalma luhung | pala gumantung ngungalwah | kadi-kadi atuduh raganya manis | supadi binuktiya ||

659. Yata wau kang samya alinggih | nèng panêpèn langgar pasimparan | Kae Bayi Panurtane | ngandika mring pra tamu | pênêt lunggyèng maring pandhapi | sadaya kang liningan | tan lêngganèng kayun | nulya mijil sing sasana | mring pandhapa atata dènnira linggih | pra waela ring wisma ||

660. Ngrukti pasugatèngirèng[347] tami | wus samêkta samadayanira | anuduh pawong rowange | ingirit marang ngayun | santri Luci wadon Sumbaling | Malarsih praptèng ngarsa | Ni-nDaya

--- 12 : 254 ---

abikut | anata rampadanira | pasèmèkan sarwa angêt sadayèki | andhèr anèng ing ngarsa ||

661. Kae Bayi alon ngancarani | sumangga sami tuturuh asta | sasarapan sawontêne | kewala sami kêmbul | kasayahan anatas ratri | ingkang liningan agya | jalwèstri tuturuh | (n)dan lêkas sami anadhah | apakantuk dènnira sami abukti | sarwa ngêt (n)jing-enjingan ||

662. Wus antara nutug dangunèki | aluwaran dènnira anadhah | turuh asta sadayane | ambêng cinarik sampun | sinungakên santri pamburi | anadhah ting kucapah | wradin samya tuwuk | nulya dhadharan mangarsa | cinarakkên punika pangusap amis | adhahar mamangsêgan ||

663. Kang ingancaran samya angambil | nyanyamikan ing sasênêngira | myang pra waela anggape | wau ta para tamu | Adimuncar Ke Arsèngbudi | Rundarsa Cariksutra | myang Carikmudhèku | lan Kae Sèh Malangkarsa | lan Sèh Modang lan Ki Pariminta tuwin | Kae Sèh Mangunarsa ||

664. Sèh Gungrimang lan Kulawangsèki | Ki Piturun Palakartinira | paguting tyas sasmitane | kang samya ning asêmu | Kae Adimuncar ngling aris | kakang Kae Rundaya | yèn parênging kalbu | kawula yun papamitan | miwah para rinta sadayanirèki | minta madal pasilan ||

665. Mapan sampun kalampahan mangkin | kajat papanggya lawan paduka | kaidayat ing wulang rèh | sasurasaning ngèlmu | gêgeyongan sinungan dening | sang Sèh Adi Nujêmba | nampurnakkên kawruh | aprasasat kakang uga | kang asung rahmating tyas ing pandêling |[348] jalar pangguh paduka ||

666. Sagêd patêmyan lan jalma luwih | marang sang Sèh Otadi Mongraga | nujêmba gosul ngalame | gawe wruh sung pitutur | Kae Bayi nauri angling | singgih saking bagyanta | priyangga amangguh | wulang mangunahing driya | pan manira amung darmi anaidi | mugi pinarêngêna ||

--- 12 : 255 ---

667. Sru kacaryan ingkang para tami | (n)dan samapta pakartining lampah | Ki Bayi kèh pisungsunge | pan santri têlung puluh | kang mimikul sanguning margi | miwah pakintunira | gya budhal lumaku | warata (ng)gyan jawat-asta | sukèng driya wau kang arsa lumaris | nadyan ingkang tinilar ||

668. Pan wus laju kang arsa umulih | maring dhepokira sowang-sowang | tarlèn karantan driyane | anawung sukèng kalbu | ing samarga anggung dhinisik | cipta antuk nugraha | wahyuning Hyang Agung | kang lumantar sang Nujêmba | Amongraga mong kawêkasing panggusti | wus sampat paripurna ||

669. Tan winarna roroncèning margi | lalangêning marga têba-têba | kasongan ing tyas sukane | nanging datan winuwus | lampahira sang Amongbrangti | tan ana ngrasa sayah | sadaya kang laju | lêrême mung yèn asalat | lamun ratri sipêng satibaning margi | kawilut ararasan ||

670. Ngècèr laku ingkang wus aprapti | dhèpokira nênggih sowang-sowang | susugun maring tamune | tan inang lan ing dangu | enjangira laju lumaris | ingkang anglantun lampah | maring dunungipun | mangulon tujuning sêdya | saya suda lampahe kang arsa mulih | pamungkas Wanantaka ||

671. Pan pinugut wêdharing palupi | punang Sêrat Canthini karannya | wawêjangan pamungkase | mamardi marang kawruh | ing kajatèn jatining urip | wikanne rèh kahanan | ananing Maha Gung | sajati-jatining jalma | wus jinajah jêjêring janma majaji | kang jinurung ing sêja ||

672. Kadarpaning panggalih sang aji | kang jinumput wêjanganing kata | tinaliti saturute | têtelane tinutur | titi tatas tataning gati | sakwèhning kang kinata | wus samya ingimpun | ala ayuning pakaryan | kawruh miwah ngèlmuning kang lair batin | winêdhar mring pra mudha ||

--- 12 : 256 ---

 


Lebih satu suku kata: rah kumambang ing pasthi karsaning Widdhi. (kembali)
§ Prayoginipun | angutus |. (kembali)
Biasanya guru lagu i: prapti. (kembali)
patitis. (kembali)
§ Prayoginipun | paran-paran |. (kembali)
Kae. (kembali)
Kurang satu suku kata: pan sadaya punika sami. (kembali)
Kae. (kembali)
kulawangsa. (kembali)
10 pêregolan. (kembali)
11 Lebih satu suku kata: tan pae rarakêtane. (kembali)
12 § Prayoginipun | mangarsi |. (kembali)
13 Kurang satu suku kata: sakalangkung wulanguning driya. (kembali)
14 ambêgènggèng. (kembali)
15 Biasanya guru lagu u: wulangun. (kembali)
16 apitakèn. (kembali)
17 § Prayoginipun | angêbêki |. (kembali)
18 karubyukan. (kembali)
19 Kurang satu suku kata: lir gêrah kambah ing akèh. (kembali)
20 Kurang satu suku kata: singgih Alkamdulilahimi. (kembali)
21 Lebih satu suku kata: pinêngkul-pêngkul mring kang pra paman. (kembali)
22 Kurang satu suku kata: wus warata sadayane. (kembali)
23 § Prayoginipun | têpining |. (kembali)
24 § Prayoginipun | kerid |. (kembali)
25 Cariksutrèki. (kembali)
26 Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali)
27 § Prayoginipun | ingaras |. (kembali)
28 Bayi. (kembali)
29 § Kakathahên sawanda, prayoginipun | dènnya |. (kembali)
30 umatur. (kembali)
31 Alkamdulilah. (kembali)
32 kraharjan. (kembali)
33 sutèngong. (kembali)
34 Kurang satu suku kata: jalwèstri agupuh. (kembali)
35 gule. (kembali)
36 cêplok. (kembali)
37 Lebih satu sukukata. Wus cukupan sakupênganèki. (kembali)
38 cinarub. (kembali)
39 Biasanya guru lagu i: papanggih. (kembali)
40 Kurang satu gatra: 7a. (kembali)
41 Kurang satu suku kata: Kae Bayi tanpa antuk bukti. (kembali)
42 Basarodin. (kembali)
43 tlêthokira. (kembali)
44 Kurang satu suku kata: anjêlèhi wajarane. (kembali)
45 Lebih satu suku kata: Saya ginuyu rêwange linggih. (kembali)
46 jalu èstri. (kembali)
47 Kurang satu suku kata: lan sapunjungannira. (kembali)
48 Lebih satu suku kata: gêbyognya klimis lus. (kembali)
49 § Prayoginipun | pantês |. (kembali)
50 barkahing. (kembali)
51 Lebih satu suku kata: pamrihira supaya. (kembali)
52 ngêgungakên. (kembali)
53 § Prayoginipun | dèn-ayomi |. (kembali)
54 kalimrahanipun. (kembali)
55 § Prayoginipun | akadiyat wahdati |. (kembali)
56 § Prayoginipun | ajêsan |. (kembali)
57 Kurang satu suku kata: alammis alame insan. (kembali)
58 § Prayoginipun | ajsan |. (kembali)
59 Lebih satu suku kata: murka penginan mring rajah tamah. (kembali)
60 musawaratan. (kembali)
61 sagêd. (kembali)
62 bedhore. (kembali)
63 Kurang satu suku kata: 7a. (kembali)
64 § Prayoginipun | kwulaning |. (kembali)
65 wêktuning. (kembali)
66 ngayun. (kembali)
67 § Kakathahên sawanda, prayoginipun | sarta kandhurinira |. (kembali)
68 kumawula. (kembali)
69 bongkote. (kembali)
70 Kurang satu suku kata: tarubana kang sarwa asri. (kembali)
71 Pariminta. (kembali)
72 § Prayoginipun | arêrêpa |. (kembali)
73 Kurang satu suku kata: lênggah asasalaman. (kembali)
74 § Prayoginipun | Takabal-lalahu, minkum |. (kembali)
75 § 1) = Surat 58: Mujaadalah; ayat 1: ungêlipun: Qad sam'allaahu. (kembali)
76 § 2) = Surat 108: Al Kautsar. (kembali)
77 § 3) Sêbutan Surat Muskinah botên wontên ing dalêm Kur'an. [Asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini]. (kembali)
78 § Prayoginipun | Takabal |. (kembali)
79 § 4) Sêbutan Surat Jukinah botên wontên ing dalêm Kur'an. [Asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini]. (kembali)
80 § 5) Sêbutan Surat Mustakim botên wontên ing dalêm Kur'an. (kembali)
81 samacanipun. (kembali)
82 § Surat 63: Al Munafiquun. (kembali)
83 Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali)
84 Kurang satu suku kata: akulu lakum paos wilu amêri. (kembali)
85 § 7) Surat 67: Al Mulk; ayat 1 ungêlipun Tabaarakal ... . (kembali)
86 § Prayoginipun | kalimahirèki |. (kembali)
87 § Prayoginipun | gampil |. (kembali)
88 § 8) Prayoginipun Surat Ênun = Surat 68: Al Qalam; ayat 1 ungêlipun: Nuun ... . (kembali)
89 Kurang empat suku kata: 6u. (kembali)
90 § 9) Surat 69: Al Haaqqah. (kembali)
91 § 10) Surat 70: Al Ma'arij. (kembali)
92 § 11) Surat 71: Nuh. (kembali)
93 § 12) Surat 95: At Tiin. (kembali)
94 § Prayoginipun | Takabal |. (kembali)
95 § 13) Surat 73: Al Muzzammil. (kembali)
96 § 14) Prayoginipun | Surat Al Mudasir = Surat 74: Al Muddatstsir. (kembali)
97 § 15) Surat 75: Al Qiaamah. (kembali)
98 Kurang satu gatra: 9i. (kembali)
99 karuhun. (kembali)
100 pawohanipun. (kembali)
101 § 16) Surat 78: An Naba'; ayat 1 ungêlipun: 'Amma ... . (kembali)
102 § 17) = Wannaazi'aati gharqaan = Surat 79: An Naazi'aat. (kembali)
103 § 18) Surat 80: 'Abasa; ayat 1 ungêlipun: 'Abasa watawallaa. (kembali)
104 § 19) Surat 81: At Takwiir; ayat 1 unglêlipun: Izasysyamsu kuwwirat. (kembali)
105 § 20) = 'Izasy samaaun fatharat, ayat 1 Surat 82: Al Infithaar. (kembali)
106 § 21) = Wailul lil muthaffifin, ayat 1, Surat 83: Al Muthaffifin. (kembali)
107 § 22) Surat 84: Al Insyaqaaq; ayat 1 ungêlipun: Izas samaan-un syaqqat. (kembali)
108 § 23) Surat 85: Al Buruuj; ayat 1 ungêlipun: Wassamaai dzalil buruuj. (kembali)
109 § 24) Surat 86: Ath-Thaariq; ayat 1 ungêlipun: Wassamaai wath-thaarig. (kembali)
110 § 25) Surat 87: Al A'laa; ayat 1 ungêlipun: Sabbihisma rabbikaal a'laa. (kembali)
111 § 26) Surat 88: Al Ghaasyiy'ah; ayat 1 ungêlipun: Hal ataaka hadisul ghaasyiyi'ah. (kembali)
112 § 27) Surat 89: Al Fajr; ayat 1 ungêlipun: Wal fajri. (kembali)
113 § 28) Surat 89: Al Balad; ayat 1 ungêlipun: Laa uqsimu bihadzaal balad. (kembali)
114 § 29) Surat 91: As Syams; ayat 1 ungêlipun: Wasysyamsi wa dhuhaa-haa. (kembali)
115 § 30) Surat 91: Al lail; ayat 1 ungêlipun: Wallaili idzaa yaghsyaa. (kembali)
116 § 31) Surat 93: Adh dhuhaa; ayat 1 ungêlipun: Wadhdhuhaa ... . (kembali)
117 § 32) Surat 94: Al Insyirah; ayat 1 ungêlipun: Alam nasyrah laka shadrak. (kembali)
118 § 33) Surat 95: At tiin: ayat 1 ungêlipun: Wattini wazzaitun. (kembali)
119 § 34) Surat 96:Al Alaq; ayat 1 ungêlipun: Iqra'bismi rabbikal ladzil khalaq. (kembali)
120 § 35) Surat 99 Al Qadr;ayat 1 ungêlipun: Innaa anzalnaahu fii lailatil qadr. (kembali)
121 § 36) Surat 99: Al Bayyinah: ayat 2 ungèlipun: Laam yakunil ladzinaa ... . (kembali)
122 § 37) Surat 99: Al Zalzalah; ayat 1 ungêlipun: Idzaa zulzilaatil ardhu zilzaalahaa. (kembali)
123 § 38) Surat 100: Al'Aadiyaat; ayat 1 ungêlipun: Wal'aadiyaati dhab-haa. (kembali)
124 § 39) Surat 101: Al Qaari'ah: ayat 1 ungêlipun: Al Qaariah. (kembali)
125 § 40) Surat 102; At Takaatsur; ayat 2 ungêlipun Alhaakumut takaatsur. (kembali)
126 § 41) Surat 103: Al'Ashr; ayat 1 ungêlipun: Wal'ashri. (kembali)
127 § 42) Surat 104: Al'Humazah; ayat 1 unglêlipun: Wailul likulli humazatil lumazah. (kembali)
128 § 43) Surat 105: Al Fiil; ayat 1 ungêlipun: Alam tara kaifa fa'ala rabbuka biash-haabil fiil. (kembali)
129 Kurang satu suku kata: Surat Lam-tara anulya Swaka. (kembali)
130 § 44) Surat 106: Al Quraisy; ayat 1 ungêlipun: Li-iilaafi quraisyin. (kembali)
131 § 45) Surat 107: Maa'un; ayat 1 ungêlipun: Ara-aital ladzlii yukadzdzibu biddiin. (kembali)
132 anuli. (kembali)
133 § 46) Surat 108: Al Kautsar; ayat 1 Ungêlipun: Innaa a'thaainakal kautsar. (kembali)
134 § 47) Surat 109: Al Kaafiruun; ayat 1 ungêlipun: Qul yaa ayyuhal kaafiruun. (kembali)
135 Lebih satu suku kata: nulywa Ki Amatdiman. (kembali)
136 § 48) Surat 110: An Nashr; ayat 1 ungêlipun: Idzaa jaa-a nashrullaahi wal fath. (kembali)
137 § 49) Surat 111: Al Lahab: ayat 1 ungêlipun: Tabbat yadaa abii lahabiw watabb. (kembali)
138 § 50) Surat 112: Al Ihlaash; ayat 1 ungêlipun: Qul huwallahu ahad. (kembali)
139 kaping. (kembali)
140 § 51) Surat 113 lan 114: Falak-Binnaas, i.p.: Surat 13: Al Falaq. ayat 1 ungêlipun: Qul a'uuzu birabbil falaq, Surat 114: Surat An Naas ayat 1 ungêlipun: Qul a'uuzuu birrabin naas. (kembali)
141 rawatib. (kembali)
142 Kurang satu gatra: 7a. (kembali)
143 § 52) Prayoginipun | Asmaa'ul Husna |. (kembali)
144 § Prayoginipun | kawingitanira |. (kembali)
145 Lebih satu suku kata: 12i. (kembali)
146 § Prayoginipun | Asmaul Husna |. (kembali)
147 dhikiran. (kembali)
148 lawan. (kembali)
149 § Prayoginipun | lagonan |. (kembali)
150 § Prayoginipun | tartib |. (kembali)
151 § Prayoginipun | ngatag |. (kembali)
152 § Prayoginipun | karuwan |. (kembali)
153 Lebih satu suku kata: apa nora wruh cêplose mana. (kembali)
154 § Prayoginipun | Ki |. (kembali)
155 Biasanya guru lagu e: (ng)gèn. (kembali)
156 gumuyu. (kembali)
157 Biasanya guru lagu u: puniku. (kembali)
158 Biasanya guru lagu a: atitah. (kembali)
159 Lebih satu suku kata: Israpil pangibadahe. (kembali)
160 Kurang satu suku kata: nir tan na dosanipun. (kembali)
161 § Prayoginipun | kwulaning |. (kembali)
162 § = la haula wa la quwata. (kembali)
163 § = illa bi lahil'aliyil' adhim. (kembali)
164 susurupanipun. (kembali)
165 § Prayoginipun | asamun |. (kembali)
166 § Prayoginipun | sliring |. (kembali)
167 § Prayoginipun | ing pangèksi |. (kembali)
168 § Prayoginipun | netra |. (kembali)
169 § Prayoginipun | wahana |. (kembali)
170 § Prayoginipun | angling |. (kembali)
171 § Prayoginipun | sujud |. (kembali)
172 § Prayoginipun | sakêjab |. (kembali)
173 Kurang satu gatra: 8a. (kembali)
174 Kurang satu suku kata: samya atur kêndhuri punjungan. (kembali)
175 (m)bokayu. (kembali)
176 § Prayoginipun | trangginas |. (kembali)
177 § Prayoginipun | asigrak |. (kembali)
178 Biasanya guru lagu i: milihirèki. (kembali)
179 nganggo. (kembali)
180 Kurung besar berisi aksara Jawa pa. (kembali)
181 kalecane. (kembali)
182 § Prayoginipun | lèhe |. (kembali)
183 kumrêcêg. (kembali)
184 § Prayoginipun | sukêrta |. (kembali)
185 § Prayoginipun | kalêksananirèng |. (kembali)
186 Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali)
187 tumulyan. (kembali)
188 § Prayoginipun | ondheyaning |. (kembali)
189 § Prayoginipun | jatmika |. (kembali)
190 § Prayoginipun | angringgit |. (kembali)
191 § Kirang sawanda, prayoginipun | pangayunanirèng |. (kembali)
192 Teja-mayadi. (kembali)
193 wisesèku. (kembali)
194 § Prayoginipun | rèhing |. (kembali)
195 § Prayoginipun sêptanirèki. (kembali)
196 § Prayoginipun | logate |. (kembali)
197 Lebih satu suku kata: Samya gmuyu kang samya sinung-ling. (kembali)
198 Kurang satu gatra: 7u. (kembali)
199 § Prayoginipun | êbota |. (kembali)
200 § Prayoginipun | tuntung |. (kembali)
201 sulayèng. (kembali)
202 blêktepe. (kembali)
203 pagandan. (kembali)
204 Rancangkapti. (kembali)
205 § Prayoginipun | slêpanirèki |. (kembali)
206 Kurang satu suku kata: lênggah atata asasalaman. (kembali)
207 Biasanya guru lagu e: angangge. (kembali)
208 § Prayoginipun | kapanggyèng |. (kembali)
209 Biasanya guru lagu u: nêngguh. (kembali)
210 § Prayoginipun | kwula |. (kembali)
211 Kurang satu suku kata: rarakitanipun. (kembali)
212 § Prayoginipun | Kang |. (kembali)
213 § Prayoginipun | wisanèki |, saking: wisesa [sebaiknya: wasanèki, sebab konteksnya: purba purwa]. (kembali)
214 kang. (kembali)
215 ingèksi. (kembali)
216 Kurang satu suku kata: sanalikanipun. (kembali)
217 § Prayoginipun | osiknya |. (kembali)
218 § Prayoginipun | muktamate |. (kembali)
219 Kurang satu suku kata: karanane bisa angringgit. (kembali)
220 pamanganjali. (kembali)
221 Kurang atau salah ketik asli: Tuwin kang tan wruh pamanganjali. (kembali)
222 tumusèng. (kembali)
223 § Prayoginipun | tatkala |. (kembali)
224 Lebih satu suku kata: paran sakecaning alinggih. (kembali)
225 § Prayoginipun | rannirèki |. (kembali)
226 Nomor bait asli: 343, diganti menjadi 443 sesuai dengan urutannya. (kembali)
227 § Kirang sawanda, prayoginipun | rupanirèki |. (kembali)
228 ngabêkti. (kembali)
229 Sukma-jati. (kembali)
230 § Prayoginipun | kwula |. (kembali)
231 Salah cetak atau kurang suku kata: noranipun. (kembali)
232 § Prayoginipun | samya |. (kembali)
233 Pada naskah asli, gatra-9 tercetak dobel: mèsêm nabda sarya nor sasmita. (kembali)
234 Kae. (kembali)
235 Biasanya guru lagu u: puniku. (kembali)
236 sumangga. (kembali)
237 winaskithèng. (kembali)
238 suratirèki. (kembali)
239 § = Surat An Naas. (kembali)
240 Kamas-laeta. (kembali)
241 Alêlagon. (kembali)
242 Lebih satu suku kata: wêktu parlu panjinging Ngisa nulya glis. (kembali)
243 batal. (kembali)
244 § Prayoginipun | Kasuciannya |. (kembali)
245 § = Surat Munafiquun. (kembali)
246 kèrit. (kembali)
247 Bayi. (kembali)
248 Dimuncar. (kembali)
249 Kae. (kembali)
250 Lebih satu suku kata: Kae jêbèng Mangunarsèki. (kembali)
251 kang. (kembali)
252 kadangipun. (kembali)
253 mayang. (kembali)
254 Pada naskah asli, gatra ini tercetak dobel: samya micarèng kalbu (lebih satu gatra). (kembali)
255 § = sagarwa. (kembali)
256 § Prayoginipun | Asmaul Husna |. (kembali)
257 § Prayoginipun | salsilah |. (kembali)
258 § Prayoginipun | naksabandi |. (kembali)
259 § Prayoginipun | isbatipun |. (kembali)
260 Pada naskah asli, nomor 10 tercetak dobel: lawan pambukanira (lebih satu gatra). (kembali)
261 Lebih satu suku kata: Ingkang lawang-ati puat nênggih. (kembali)
262 § Prayoginipun | naksabandiyah |. (kembali)
263 § Prayoginipun | lalya |. (kembali)
264 Biasanya guru lagu i: tanpa kasdu sanalikaningrat yêkti. (kembali)
265 dera. (kembali)
266 riptanira. (kembali)
267 Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali)
268 apan dudu. (kembali)
269 bagyantuk. (kembali)
270 § Kirang sawanda, prayoginipun | pangandikanya |. (kembali)
271 tuhu. (kembali)
272 Wiradhusthèki. (kembali)
273 § = ahlul. (kembali)
274 § Prayoginipun | paran |. (kembali)
275 Kurang satu suku kata: tan pangadhang ngêrat kadaliyan. (kembali)
276 Kurang satu suku kata: tarekat marga jroning ngati. (kembali)
277 arêmit. (kembali)
278 Lebih satu suku kata: jati-jatining Sukma. (kembali)
279 Kurang satu suku kata: tan kengang ginagampang. (kembali)
280 Amongragi. (kembali)
281 § Prayoginipun | syara | = sarak. (kembali)
282 § Prayoginipun | kumaton |. (kembali)
283 § Prayoginipun | amayang |. (kembali)
284 § Prayoginipun | kauninganana | [kauningana]. (kembali)
285 § Prayoginipun | luyut |. (kembali)
286 § Prayoginipun | kadhêhan |. (kembali)
287 § Kirang sawanda, prayoginipun | karêksa-a |. (kembali)
288 tan. (kembali)
289 § Prayoginipun | ngêrigakên |. (kembali)
290 § Prayoginipun | maring ing |. (kembali)
291 § Prayoginipun | kwula |. (kembali)
292 § Prayoginipun | kwula |. (kembali)
293 § Prayoginipun | kwula |. (kembali)
294 § Prayoginipun | kwula |. (kembali)
295 Lebih satu suku kata: tan pepeka marang ing sakaptinèki. (kembali)
296 § Prayoginipun | Wondene |. (kembali)
297 § Prayoginipun | ngèskining |. [Sudah benar]. (kembali)
298 § Prayoginipun | sakêdhèping |. (kembali)
299 § Prayoginipun | dhoso |. (kembali)
300 § Prayoginipun | ing |. (kembali)
301 § Prayoginipun | makripat |. (kembali)
302 § Kirang sawanda, prayoginipun | marganirèng |. (kembali)
303 § Prayoginipun | ingunggahan |. (kembali)
304 § Prayoginipun | jamak kala | = jamak kadha Ar. (kembali)
305 § Prayoginipun | mukaranatuha |. (kembali)
306 Kurang satu suku kata: tan mulat ing Pangeran. (kembali)
307 § Prayoginipun | mulat |. (kembali)
308 § Prayoginipun | mênênge |. (kembali)
309 Kurang satu suku kata: Kakekat makripat kang sayêkti. (kembali)
310 § Prayoginipun | pon tan na |. (kembali)
311 § Prayoginipun | anggiling |. (kembali)
312 § Prayoginipun | mungkul |. (kembali)
313 § Prayoginipun | dhinginanan |. (kembali)
314 § Prayoginipun | mendra |. (kembali)
315 Biasanya guru lagu a: tuhu amung karana. (kembali)
316 Lebih satu suku kata: Lir amanat kapracayanèki. (kembali)
317 § Kirang sawanda, prayoginipun | ngandêl mring |. (kembali)
318 § Prayoginipun | moga |. (kembali)
319 § Prayoginipun | kikmat | [kitman]. (kembali)
320 § Kirang sawanda, prayoginipun | sambungirèng |. (kembali)
321 lirnya. (kembali)
322 § Prayoginipun | uning |. (kembali)
323 tuwuh. (kembali)
324 Lebih satu suku kata: salat mati sajroning urip. (kembali)
325 § Prayoginipun | priyangga |. (kembali)
326 § Prayoginipun | ahlul |. (kembali)
327 sakaratul. (kembali)
328 § = 'ainul. (kembali)
329 § Prayoginipun | akhakkul-yakin |. (kembali)
330 § Prayoginipun | khakkul-yakin |. (kembali)
331 § = 'ainul. (kembali)
332 § Prayoginipun | insya |. (kembali)
333 § Prayoginipun | wa-hu-'alam |, saking: wallohu'alam. (kembali)
334 § Prayoginipun | jinêmpalan |. (kembali)
335 Nomor bait asli: 646, diganti menjadi 636 sesuai dengan urutannya. (kembali)
336 § Prayoginipun | ing |. (kembali)
337 Lebih satu sukukata: datan sipat Asma Apêngalirèki. (kembali)
338 § Prayoginipun | iptitah |. (kembali)
339 § = Al Kautsar. (kembali)
340 § = dipun-dongani Kunut. (kembali)
341 § = Asma'ul Husna. (kembali)
342 ngèksi. (kembali)
343 Selabranta. (kembali)
344 § Prayoginipun | pantês |. (kembali)
345 Teks asli ada tanda tanya (?) pada akhir kata ini. (kembali)
346 Aruna. (kembali)
347 § Prayoginipun | pasugatanirèng |. (kembali)
348 Kurang satu suku kata: ingkang asung rahmating tyas ing pandêling. (kembali)