Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 058–063)
1. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998. Kategori: Arsip dan Sejarah > Galeri. |
2. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 001–026). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
3. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 027–035). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
4. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 036–038). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
5. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 039–042). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
6. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 043–047). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
7. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 048–053). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
8. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 054–057). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
9. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 058–063). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
10. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 064–065). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
11. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
12. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 085–108). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
13. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
14. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 124–137). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
15. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 138–160). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
16. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 161–187). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
17. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 188–207). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
18. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 208–228). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
19. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 229–248). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
20. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 249–264). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
21. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 265–280). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
58. Kinanthi
1. ya ta wau lampahipun | sang pinangantyan samargi | ingarak lawan sêlawat | kêlangkung gumuruh atri | kang ningali rêbut papan | prapat manca lima prapti ||
2. kabèh sami ciptanipun (258) | pêngarakipun pêngantin | sabên ingundhuh dèn arak | mung kari sêpisan iki | pêngarake Tambangraras | kang rinêngga ing kamuktin ||
3. lir têmbene kang andulu | ajêjêl pipit-pinipit | tan pêdhot saking Kauman | têkèng korine Ki Bayi | latar mangu pananggungan | jro pisan wong niningali ||
4. jibêg sami ngurung-urung | alulurung kanan keri | randhat lampahe pêngantyan | samyonêng kang aningali | mring wênêsing cahyanira | sang pêngantyan Sèh Mongragi ||
5. Tambangraras angunguwung | cahyanira anêlahi | tan ewah busananira | pan sarwa seta rêspati | kadi duk panggih sêpisan | tan kêrsa lyaning seta di ||
6. tan kadi sêdayanipun | sabên-sabên ngarak sami | salin-salin kang pênganggya | saduwèk-duwèkirèki | tan wun kang wong nonton samya | ngangge-angge pamèr sami ||
7. mêngkana ta sang linuhung (259) | praptèng lawang jawi kori | kèndêl kampung pananggungan | nulya Jêng Kiai Bayi | lan garwa mêthuk kang putra | saking paregolanèki ||
8. natar pananggungan mangu | dènira cundhuk lan sarwi | nêmbah kang putra tur salam | kang rama gupuh ngrahabi | Tambangraras mêndhak nêmbah | kang ibu ngaras bunnèki ||
9. nulya kerid lampahipun | kang ramebu anèngarsi | masuk paregolanira | santri sêlawatan mêksih | rakit lir duk panggihira | kubêng tarubing pêndhapi ||
10. sajak asrakal gumuruh | ngadêg kewala anganti | wau ta sang pinangantyan | laju satêngah pêndhapi | tumamèng dalêm pajangan |
--- 3-4 : 77 ---
parèstri tita alinggih ||
11. ingkang asrakal saya sru (260) | gumuruh singir prapta kir | nabi arkam ajamingan | bijamingis salikati | pangalekal lahu sala | daiman tulad dukuri ||
12. wus antara nulya suwuk | maca sêlawat kaping tri | sêdaya gya tata lênggah | nèng pêndhapa amiranti | Ki Bayi mijil pêndhapa | sêdayobah mingsêr linggih ||
13. ki santri Luci abikut | ngatag kasinomanèki | saos patehan pahowan[1] | sêdaya sampun wêradin | nginum wedang wênèh nginang | nulya kêndhuri gêng mijil ||
14. wus pininta pandumipun | sêdaya tan ana kari | Ki Bayi lon angandika | èh pêngulu Basarodin | lah wis sira donganana | majêmukan kajatnèki ||
15. tur sêndika ki pêngulu | nulya donga majêmuki | amine ambata rêbah | wus nutug dènya dongani | wus ngacaran samya nadhah | rame swaraning abukti ||
16. kang nadhah samya pikantuk (261) | wus dangu luaran bukti | kêndhuri dipun bêrêkat | sampun rumat sêdèyèki[2] | Ki Bayi alon ngandika | kabèh anak putu mami ||
17. mêngko padha sira wangsul | kabèh aywa na kang kari | sêdaya matur sêndika | wus kalilan dènya pamit | jalu èstri abubaran | hyang arka wus tunggang ardi ||
18. wanci surup masjid agung | binêdhugan dhêng mahêrib | pra santri samya sêmbahyang | samya dan angalik-alik | masjid gêng myang mangu kêbak | langgar-langgar bêntêt santri ||
19. Ki Bayi sêmbahyang tajug | lan putra pêngulu ari | Sèh Mongraga dènya salat | nèng masjid pênêpèn wingking | angimami pra wanodya | wêwacaning salat mahrib ||
20. awal surat kulya-ayu (262) | idaja-a akirnèki | bakdaning mahrib pujian | swaraning èstri nyundari | bêbarungan pinracandha | nganyut-anyut langkung asri ||
21. sawuse pujianipun | lajêng mupid sunat wabin | wusnya kasud wiridira | nulya adan ngisa ririh | samya sunat kabliatan | nulya ngangkat pêrlunèki ||
22. sawusing patekahipun | surat jumngah awalnèki | surat munapèk akirnya | bakdanira apupuji | tuwin swabawaning kathah | kang pujian wênèh dikir ||
23. kang sarênti ana barung | ing sabakdanira dikir | kang makmum mundur sêdaya | kang kantun Sèh Amongragi | lawan Ni Kèn Tambangraras | kucumbu cèthi Cênthini ||
24. kalêngananing[3] asuhul | traping kasucian wirid | ing wanci wus bakda ngisa | para santri kabèh prapti | samyambêkta ting daluang | myang obor kang samya prapti ||
--- 3-4 : 78 ---
25. lajêng samya tata lungguh (263) | adulur wingking kang prapti | wus kêmput pêpak sêdaya | sudagar myang magêrsari | sêntana santri golongan | tan kaliru gènirèki ||
26. anggili wong kang dudulu | yêl-uyêlan sukup pipit | rame samya rêbut papan | tan carub jalu lan èstri | raryalit rêbut nèngarsa | ana turu anggulinting ||
27. wus pêpak tan ana kantun | nulya Jêng Kiai Bayi | bakdanira saking langgar | mring dalêm lênggah ngling aris | anèng ngêndi sutanira | wanci wus turu raryalit ||
59. Asmarandana
1. Malarsih umatur aris | putra tuan Sèh Mongraga | dèrèng bakda ngisa mêksèh | layap anèng kanyênyêtan | katri kucumbunira | anging ya wus bêgjanipun | sutanira Tambangraras ||
2. muga lulusèng akrami (264) | sun mulat lêga tyas ingwang | tan ana salayèng karo | lan apa iku uwus ta | carêm apêpasihan | Ni Malarsih ririh matur | yêktose dèrèng kasêtyan ||
3. paran tan mêlangatèni | sêmajade kaya nora | ya mung andodonga bae | kang garwa alon turira | kêlangkung sapunika | kadospundi malihipun | tiang sêpuh mrih raharja ||
4. nulya Jêng Kiai Bayi | mijil maring ing pêndhapa | mingsêr kang linggihan kabèh | Ki Bayipanurta lênggah | anèng lampit dêmangan | sigra sugata mangayun | pawohan lawan patehan ||
5. wus wêradin sêdayèki | jêng kyai alon ngandika | èh Luci mundhuta age | tarêbang nênêm dèn enggal | lan trêbange Jèngraga | si macan garungan gupuh | kang liningan sigra mentar ||
6. tan dangu katur ingarsi (265) | Ki Bayi alon ngandika | sarwi anêntak trêbange | padha wong tua narêbang | Ki Sêbagi Jumêna | man Lawatan lan pêngulu | man Mayabong man Jêmpina ||
7. Si Luci karo Nuripin | mêngko padha gantya emprak | Ki Jamil lan Widigunèk | Crêmasènèk lan Ki Jamal | ia sagêndhang[4] edhang | anulya lêkas atalu | abawa maca sêlawat ||
8. la illaha illalahi | Muhammadun rasulullah | Jêng Kyai Bayi ulone | grathul-grathul muluh rêmak | mêksih kêtarèng sajak | alon wilêt tungtung êmpuk | parigêl ukêling swara ||
9. sajak Bintara ngunani | tan ewah wantahing sajak | sêkar gadhung lêlagone | sinauran santri kathah | gumuruh swara rampak | tan sarênti barung umyung | trêbangira magênturan ||
10. panrêbange Kyai Bayi (266) | abêsus ngapipir kiprah | agaliwangan trêbange | tansah anglingling trêbangnya | dhasar macan garongan | pan amunggul swaranipun | ngêrobi asru piambak ||
11. kêmpyang bêm gumêmbrung bêning | gêdhugira asibêkan |
--- 3-4 : 79 ---
imbal ngapinjal babanggèn | pong pêk pong pêk dhêng dhung dhung brang | pyang pying pyêk brang prung prung brang | tong ting tong brung pong bur pong bur | byang pyuk byang pyuk brung brang brung brang ||
12. Ki Bayi singir angêlik | witana kaltubiasla | biarbabi sahodade | kadas samsu pi-ibêra | jihat tana kala |[5] wasirtu sarian nêngguh | pibutunita sarapat ||
13. santri kathah naurani | swara gumuruh gurnita | barung lan trêbang arame | ki santri Luci aemprak | lan Nuripin rewangnya | santri bleke emprakipun | tan ana cengkoking emprak ||
14. sumbu-sinumbu agênti (267) | kiwa têngên corongira | sêlomodan sakênane | gêni tana labêtira | apan asrêp kewala | mêngkana sêdangunipun | gya suwuk maca sêlawat ||
15. samya so angaring-aring | sêsambèn nyamikanira | nginum wedang myang kinange | Ki Bayi alon lingira | wong mono yèn wus tua | sêbarang tan pati kudu | êmbuh jawane kang mawa ||
16. antuk sêbabak asingir | ati nglokro nuli wêgah | tan kêduga nutugake | dene dhèk nom bièn ora | sabên bêngi tan kêndhat | apan sabêdhug-sabêdhug | nora wêgah nora sayah ||
17. Sêbagi nauri aris | alêrês kang pangandika | tiang wus sêpuh tan teang |[6] sêbarang pakaryanira | mung sakêdhap-sakêdhap | kajêntol kêdhik tan purun | rumaos repot kewala ||
18. Ki Bayipanurta angling (268) | wa dèntên sêmantên ua[7] | tan kenging binorong-borong | tiang mêkatên tan tuman | kang nate nambut karya | tan wontên kêraos angluh | sabab wus matuh kangelan ||
19. beda lan kang mukti kêdhik | tan tate rêkasèng badan | kang ginulang pakaryane | maoni lan pêparentah | gêng alit wus panduman | tiang alit gulangipun | lawa kasaning[8] badan |[9]|
20. gugulangipun kang mukti | lawan rêkasaning manah | saturute gêng alite | Ki Sêbagi tan bisojar | kaluhuran ing sabda | kang myarsa sami tumungkul | kasinggihan pangandika ||
21. Ki Bayi ngandika aris | ênya kie trêbangira | kono padha wong nom-anom | narêbang ngangkang aberag | ywa kênthêl tyas kayoman | Ki Jayèngwèsthi agupuh | nampèni trêbanging rama ||
22. lan kang rayi Jayèngragi (269) | sampun anyandhak têrêbang | myang para lurah santrine | wus samya gantyani nrêbang | Jayèngwèsthi abawa | lêlagon Jawa bayêm tur | sinauran santri kathah ||
23. Jèngwèsthi angêlik singir | hasalal kasduwal murad | waspal wêktu wal widade | wabiruk ya ya Muhammad | parkat anpusul ngibad | ramakata aminatu | Muhammadin bilbasara ||
--- 3-4 : 80 ---
24. santri kathah naurani | angantêp swara sru rampak | la illaha illalahe | Muhammadun habibulah | gumuruh kadi gêrah | jumêgur trêbang pipitu | rêbut berag kang narêbang ||
25. wong roro ingkang ngempraki | Ki Jamal lan Widiguna | asangli jogèd emprake | Widiguna bêksa wayang | Jamal emprak Bantênan | pan akathah solahipun | cara Karang bêbuyutan ||
26. mingkag-mingkug lir anglangi (270) | anglètèr mubêng kalangan | ambapang lir sandhang lawe | yèn ngringkus tindak kosrekan | nyidhang obang-abingan | mêncak lir êncik Mêlayu | dhêpan cih-cih incak-incak ||
27. angêre miring kikincing | angêcingcang bubuncangan | apasang tamberang sale | Ki Wiguna[10] atandang | acangcud saserongan | kawêng sabuk taliwangsul | cathokan sêt kêleweran ||
28. ngure rambut pinara tri | kêris pan moglèng mênthelang | cawêtan nyakot rambute | asaguh singgah ing tingkah | seblak bêksa kêlana | malang pasanging dhêdhêngkul | tungkak tumancêb agagah ||
29. gêcot naricig sisirig | akêsrug tanjak sigêgan | dhèblèg pacak gulu èjlèg | sakojur oklak-aklikan | ngalênggak langak-langak | tangan tampèl-tampèl pupu | ebat muwêr arenggotan ||
30. anggêdidang dingkik-dingkik (271) | kiprah gidrah runjah-runjah | ilo-ilo alêlathèn | ukêl tangkis salênthikan | amanthêng-manthêng tangan | maju ambanyak silulup | pèk-èpèk kêtêr kipatan ||
31. ambuntut bèbèk kikirig | kerogan aciciluman | Widiguna kèh polahe | kang myat sami sumyak-sumyak | gumuyu kalihira | arame sumbu-sinumbu | anutug dènira emprak ||
32. salin-sumalin kang singir | myang kang emprak gantya-gantya | Jamil lan Cêrmasanane | Jamal lawan Widiguna | myang santri arakitan | angêtog sasukanipun | sêsagêdira priangga ||
33. asuka Kiai Bayi (272) | myang sêdaya samya rahab | jalu èstri tan wun rare | bungah-bungah sahadaya | anulya malih lêkas | lagon Jawa Pêtungwulung | niba ginonjing gambuhan ||
60. Gambuh
1. Allah Allah Allahu | he ya Allah tabarakalahu | nulya santri kèh gumuruh naurani | barung lan tarêbang pitu | magênturan gurnitangrok ||
2. singiripun man mislu | ahmad pil kaone ninah wau | badru jamidul waraya pikusniki | tahuman mislu walahu | alkalaki sarapaho ||
3. tinampan santri umyung | tanpa rungwan myang kang andudulu | samya tumut ambyong sauran bawa tri | kêlangkung ramya gumuntur | angarug-arug swarèng wong ||
4. myang sruning trêbangipun |
--- 3-4 : 81 ---
mabyungan bêng pong ping pong pêk prong brung | pyang pyêk pying pyêk dhêng dhung dhung brêng tong ting tong gring | pong bêm pong bur pyak byang pyak byung | brêng prong prung brung prong bur brang brong ||
5. Ki Jamal lan Jamilun (273) | Crêmasana lan Widigunèku | kinèn emprak wong papat sarêng angibing | nulya ngadêg emprak gupuh | rekane samya dèn êtog ||
6. langkung lan gulêtipun | Jamal Jamil sami solahipun | Crêmasana Widiguna apan sami | kang sêlawatan saya sru | sêsêg trêbange anggobyog ||
7. kang emprak saya sêngkut | Crêmasana bêksa klana[11] kalihipun | Jamal wong ro emprak mêncak cara êncik | pamêncake cikat-cakut | samya têlorongan corong ||
8. ramya sumbu-sinumbu | Jamal Jamil awake sakojur | dadi gêni gumrubug[12] murub[13] mêdèni | ting sêmborot gumarubug[14] | sundhul usuke lir kobong ||
9. malêngak kabèh dulu (274) | kuatir yèn lajêng kobongipun | Jamal Jamil wong ro samyemprak anjungkir | anjogèd sikil nèng luhur | anjêjêr murub lir obor ||
10. awake tan kadulu | kewala mung katon gêni murub | nganja-anja lumaku lir banaspati | Widiguna lir tinunu[15] | ing pêngabaran angobong ||
11. tan tumama ing latu | eca jêgligan apacak gulu | anêrècèt kikicatan acêcêngkig | binuka ing gêni murub | balêbêr sêg ngancik bokong ||
12. anjêjêr poking pupu | pupu murub ngapit awakipun | Widiguna ngancik wêlakang angibing | kang jungkir mêksih lumaku | Crêma wong ro bêksa gambyong ||
13. karyeram mring kang[16] dulu | samya katêmbèn sajêgjêgipun | dumèh durung mulguna[17] kang kadyèki | tan ana bosên andulu | rêmên mulat sarta gawok ||
14. ingkang aemprak gupuh[18] (275) | gya mudhun jlêg Widiguna murub | papat pisan samya murub dadi gêni | ulêng-ulêngan agapyuk | Jamal pundhake cinemplo ||
15. Jamil ngadêg ing pungkur[19] | Jamal anjêbèbèh tanganipun | Crêmasana Widiguna angênciki | sêmbari bêksa nèngriku | sinangga ing tangan karo ||
16. wong papat mêksih muruk[20] | [...] | Kyai Bayipanurta sukanya ngênting[21] | myang sêdaya èstri jalu | saking katêmbening tumon ||[22]
17. wong papat mêksih murub | kadya kir-ukiran gêni murub | Kyai Bayipanurta sukanya ngênting | myang sêdaya èstri jalu | saking katêmbène tumon ||
18. sêdangunira nutug (276) | nêlasakên guna karyèng gumun | wus mêngkana wangsul sawantahing warni | gêni tana labêtipun | emprak wêlakan kemawon ||
19. kang singir wruhing sêmu | nulya suwuk maca salalahu | ngalehiwasalam salalahu ngali | ngala Muhammad ping têlu | nulya rèrèn samya aso ||
--- 3-4 : 82 ---
20. Ki Bayi lon[23] amuwus | hèh Luci iki apa wus bêdhug | matur inggih sampun bêdhug malah lingsir | pênyanaku durung bêdhug | dene tan angrungu ingong ||
21. kados wau kêsamur | dene gumuruh ing singiripun | lah ya uwis Luci saosa kêndhuri | kang liningan mentar gupuh | marentah kasinoman wong ||
22. nulya ambênganipun | rinampa sinaoskên ingayun | rolas ambêng gotong pat gênging kêndhuri | kang santri sêdayanipun | panganan wus dinum kang wong ||
23. santri Luci angitung (277) | undha-usuke kèh kêdhikipun | wus mêngkana Ki Bayipanurta angling | wus donganana pêngulu | angrasulkên kajat ingong ||
24. lawan sêlamêtipun | pêngantène miwah anak putu | ing sêdesa Wanamarta kabèh iki | olèha sapangatipun | kangjêng nabi kang kinaot ||
25. ki pêngulu agupuh | matur sêndika ngususkên wuwus | kula turi anaidi sêdayèki | jêng kyai ing kajatipun | saurmanuk sêdaya wong ||
26. pêngulu gya taawud | maca pêtekah sêtamatipun | kulhu lan palak binas sêtamatnèki | amaca bismilahipun | nulya donga sru tumlawong ||
27. kabèh amin gumuruh | rêmpêg swarane ambata rubuh | sawusira andonga samya wiwijik | wanting ngumbah tangan wisuh[24] | dan lêkas nadhah aroyom ||
28. sami pikantukipun (278) | ragi katoran sêdangunipun | ragi kraos luwe sêkathahing santri | mila samya thêkul-thêkul | dhasar ulame kèh mopol ||
29. arame ting kêriuk | kriak krak-krak ambêkuk kêrupuk | serap-serop hê-êh kêcap ting karêcip | samya ngaya-aya puluk | kuwarêgên kèh kang ngêbrok ||
30. ngadidak ing gènipun | siningkang-singkang mring kancanipun | sami misuh bilah angambon-amboni | binut kèh pinaksa mêtu | nulya mundur medong-medong ||
31. santri cilik[25] arusuh | wus winekan tan winor wor sêpuh | nèng plataran sinung saambêng pribadi | agêdrah udrêg gumuruh | rêbutan ulam kumroyok ||
32. samya jagur-jinagur (279) | ting jalêrit pan pisuh-pinisuh | kêkapyukan sisiratan jangan ragi | Ki Bayi myat ngling gumuyu | wus adate rare rusoh ||
33. kang samya nadhah rusuh[26] | kêndhurinya wus kinèn angêdum | kang mapati moloni ingkang ngrolasi | santri kang kapesing wau | tan dinuman bêrkate wong ||
34. wus wêradin sêdaru[27] | nulya samya pamit mundur mantuk | wus linilan sêdaya bubaran mulih | mung pra lurah santri kantun | lan bêkêl ing dhukoh-dhukoh ||
35. wau ta sang linuhung | nèng masjid wingking panêpènipun | sawusira bakda tangat ingawêngi | pêragat tasbèh tahajud | nulya alinggar saking gon ||
36. alon ngandika arum | payo yayi maring dalêm agung |
--- 3-4 : 83 ---
Tambangraras umatur saha wotsari | sarwi angusap cêcênthung | lèngsèr aris sakaroron ||
61. Sinom
1. ya ta wau Sèh Mongraga (280) | tumamèng tilam seta di | wus tumangkêb samirira | parèstri sami[28] sumingkir | ngalêmpak gyan sawiji | sêdaya parèstri tamu | anèng gandhok kang wetan | Malarsih mijil pêndhapi | kêkalihan Jêng Kyai Bayipanurta ||
2. kang jênêk nèng patilaman | Cênthini tan kêna têbih | Sèh Mongraga ris ngandika | pyarsakna yayi kang gati | mungguh pati lan puji | iku pakewuh ing kawruh | kudu wêruh jatinya | kang puji kêlawan pati | nora kêna awor pisah[29] nora pisah ||
3. sadat kêlawan sêkarat | kaya ta daim lan kaim[30] | yèku tunggal jatineka | purnaning sadat sêjati | anèng daim lan hakim | ingkang sadat tanpa sadu | kumandhang tanpa swara | yèku pasênêtan pati | daim iku puji kang tan kêna pêgat ||
4. iku yayi dèn waspada (281) | yèn pêjaha roang sêrik | lamun tanpa roang kopar | yèn aningalana sêrik | yèn tan ningali kapir | lamun suwung iku kupur | tan ana dèn panggiha | gampang sampurnaning pati | luwih angèl yayi sampurnaning gêsang ||
5. gampang sampurnaning gêsang | angèl sampurnaning pati | gampang angèl anèng sira | piambak tan ana kalih | mung ngèlmi kang linêwih | jroning wisesa dinulu | lawan kang asung tingal | andêling maring kajatin | kadi sarêm sawuku tibèng sêgara ||
6. wus amor kamulyaning dat | sarêm iku roh ilampi[31] | kêjêp liyêp lêngut sirna | yèn ana[32] padhane sirih[33] | lamun ora asêpi | pisan iku dadi suwung | mokal yèn ngayawara | minangka ananing singgih | nora kêna cèwèng tunggal kênyataan ||
7. êdating Hyang ananira (282) | sipat Hyang uripirèki | asmaning Hyang kalbi kita | apêngal Hyang ngèlminèki | iku yayi ywa lali | lilingên ing siang dalu | iku kang ingaranan | sampurnèng puji lan pati | ya sampurnaning sahadat lan sêkarat ||
8. ugêr-ugêring agêsang | kang patitis maring ngèlmi | sarengat lawan tarekat | kakekat makripat yayi | kudu-kudu ngawruhi | ngèlmi sêkawan puniku | yèku sampurnanira | ing puji kêlawan pati | ngèlmi papat pètên pupuse kewala ||
9. pupuse ngèlmi sarengat | niat kudu anglakoni | pupuse ngèlmu tarekat | kudu kusus angyêktèni | pupusing kakekati | kudu têmên sarta tuhu | nyatakên kênyataan | pupusing makripat yayi | kudu maklum sarta sukur tan pepeka ||
10. iku wiwinih sêntosa (283) | sungut pradapaning wali |
--- 3-4 : 84 ---
yulah kêkandhanganira | wus mêngkono purwanèki | tan ana mêlang ati | kudu sumungku ingèlmu | upama wong ngawayang | ugêre jêjêr dèn apti | kudu akèh jêjanturaning pocapan ||
11. jêjêr rêraton minulya | sêbarang lêlakonèki | mijil saking jêjêrira | mêngko mungguh ingaurip | kudu mrih jêjêr dhingin | kang prayoga ing tumuwuh | kaya ta gawe wayang | wisesa corèkanèki | corèk Petruk apan tan dadi Rêjuna ||
12. pênatahe nut corèkan | tan nalimpang ing gêgarit | yèn corèkane Rêjuna | Rêjuna dadining ringgit | nulya dèn palimpingi | dinêling wuwuha sêmu | binodri wêwalêran | ulat cinawi ingukir | durung pulas rêspatine wus kawangwang ||
13. gya pinulas pinêrada (284) | dhasar pamulase apik | dhêdhasar kêncanan mubyar | wus dadi babaran ringgit | asigit cinêmpurit | Rêjuna tuhu binagus | kae dhalang kasmaran | anopèkkong marang ringgit | sabab dening kabênêran dadinira ||
14. tur ta kang gawe ki dhalang | pinulas dèn cêmpuriti | mangka ki dhalang mangeran | mring gaweane pribadi | panggarape aririh | jroning tyas asuhun-suhun | mêngkono ing tumitah | rêbuta jêjêr kang bêcik | supayane kaya ki dhalang lan wayang ||
15. mepu tyasnya Tambangraras (285) | agêsêng matêng ingèlmi | mungal ing rasa waskitha | rumaos dèn cêcawangi | kêraton akerati | sang ayu lir kayu gapuk | tinètèp ing dahana | kumutug mentar amintir | kawistara tarunaning aolia ||
16. wau Ki Sèh Amongraga | angikal astaning sori | tiniung[34] lungayanira | mrih dhêkêt dènira linggih | Tambangraras mangarsi | tyasnya wantah wus rahayu | wus datan anêratab | ringga riringa tan mawi | myat ing raka cipta samining wanita ||
17. ingêlus srinatanira | mring raka sarwi angaksi | ingusap larapanira | uning ing garwa tan wigih | pae lan wingi-wingi | mêksih labête kumêpyur | ing mangkya wus tan taha | Sèh Mongraga ngandika wis | sukur yayi sira ngalamat santosa ||
18. tandhane tyasira rara (286) | tan kadya sabêne yayi | muga sira pinarêngna | palaling Hyang Maha Suci | têguhe tyasirèki[35] | kondur saking mêsjid mangu | lan putra Sèh Mongraga | ingiring pra lurah santri | miwah putra kaponakan rêruncungan ||
62. Pocung
1. ki pêngulu lajêng umiring ing pungkur | prapta ing pêndhapa | Malarsih sampun angrukti | saosane dhêdharan enjing-enjingan ||
2. tan adangu nulya pra kadang kang rawuh | tanapi kang putra | sagarwa lir sabênèki | samyambêkta rampadan sêkul panganan ||
3. praptèngayun dhêdharan tinampan gupuh | pan lajêng tinata |
--- 3-4 : 85 ---
Ni Sumbaling lan Cênthini | nglêladèni wong roro atata-tata ||
4. nulya wau ingkang prapta nyai Jambul | Ni Burad Ni Jêbad | nyai Soyi Ni Kasturi | nyai Bobot Ni Kinjêng Jayamênggala ||
5. nyai Kupu sami[36] sarêngan mêrtamu (287) | kabèh samya[37] randha | randha tua sami sugih | saryambêkta rampadan ajojodhangan ||
6. duk andulu Ki Bayipanurta muwus | ingriki cêlakan | lan putrandika Malarsih | ua Jêbad wa Bobot lan bibi Burat ||
7. samya majêng sêdaya wus nunggil lungguh | lan nyai Panurta | kang bêktan wus dèn tampèni | apan lajêng samya tinata nèngarsa ||
8. piringipun rampadan lancaran Jêpun | ingisenan muncar | ulam panganan mawarni | lah-olahan adi-adi myang wowohan ||
9. sêkulipun aputih pangajêng bucu | mêgana lan pênak | liwêt pitik myang kêbuli | sêkul gorèng wuduk lan kupat lêgandha ||
10. ulamipun pan akathah warninipun | kang bêkakak menda | opor bèbèk bêsngèk pitik | panggang lawar bêtutu balêbêd banyak ||
11. pal puk duduh dhèngdhèng age abon rêmus (288) | panjèn susujenan | gorengan kathik gulathik | age ati age srêgan lawan lidhah ||
12. dhèngdhèng gêpuk cêrubuk kêrupuk têrung | gêcok gênêm utak | gandhon dhèngdhèng pal puk ragi | pêncok srundèng sambêl gorèng pêcêl tambra ||
13. pèsan palung bothok jambal mangut surung | munjit lan bêlendrang | lombok kêncêng lawan pêtis | jangan ladha bobor loncom brongkos pindhang ||
14. dadar sawut bêkamal lan cêplok untup | miwah juwadahan | têtêl jênang lan surabi | gêmblong lèmpèng ledre lan bakaran pisang ||
15. jênang sagu caca kukus jênang grêndul | grubi kêtan kolak | êbrêm tumpi lan cêriping | carabikang kêtan komoh puthu mayang ||
16. talês kimpul wi gêmbili gêdhang suluh (289) | jruk kêprok rambutan | pêlêm nangka lan kuwèni | manggis duryan kêpundhung dhuku pijêtan ||
17. sawusipun dhêdharan tinatèngayun | Ki Bayipanurta | ngling lah payo mumpung enjing | padha sèsèmèkan royoman wong kathah ||
18. samya gupuh sêdaya sigra tuturuh | dan lêkas anadhah | pikantuk samya abukti | jalêr èstri tan taha kêrana Allah ||
19. êlung-linung pribadi sapênêdipun | punapa sêptanya | tan cua sami pakolih | sabên-sabên nadhah royom kanikmatan ||
20. èstri jalu samya dhokoh thêkul-thêkul | mung Sèh Amongraga | wus adat tanpantuk bukti | kêpêlipun gênge sawidara bajang ||
21. lan sang ayu Tambangraras tan pikantuk (290) | dènira adhahar | lir kang raka Sèh Mongragi | wus tan pati ulam kêdhik mung lalaban ||
22. sapikantuking jariji tri amuluk | pan wis kawistara | ing mangkya kalis ing bukti | wus sêbagi lan kang raka Sèh Mongraga ||
23. samya ngungun sêdaya myat ing sang ayu | dalah kucumbinya | cèthi Cênthini tan pati | antuk nadhah wus kadi bêndaranira ||
--- 3-4 : 86 ---
24. samya sukur mring Tambangraras jumurung | dènya palakrama | lêgêd tan siwah ing batin | Tambangraras rarase bisa akrama ||
25. wus anutug kang samya nadhah sêdarum | nulya aluaran | kêndhuri kinèn ambagi | wus wêrata jalu èstri tan prabeda ||
26. gantya maju dhêdharan nyamikanipun | samya mêmangsêgan | sapikantukira bukti | ngeca-eca nutug ing sasukanira ||
27. nulya sampun binagi nyamikanipun (291) | pan sami kewala | kathahe barêkatnèki | rinumatan barêkat wus binuntêlan ||
28. alon muwus Kyai Bayipanurtèku | marang santrinira | Luci iku Si Nuripin | apa nora mulih-mulih ing wismanya ||
29. apa tugur de siang dalu kêdulu | Luci aturira | tingal kula kados inggih | botên mantuk lajêng angrungkêp kewala ||
30. kawitipun kala putra dalêm rawuh | jujugakên lampah | mring wismane Jayèngragi | dumadakan kêlantur anyangkul karya ||
31. botên kaur dalah mangke dèrèng mantuk | wrat-wrating parentah | ajrih lamun tilar kardi | lah botên ta mêkatên dhi awak dika ||
32. lon sumaur inggih lêrês gyan umatur (292) | jrih kulèng parentah | kanca kula bêkêl wingking | wusing karya kathah ingkang mantuk samya ||
33. rêmbagipun samya gilir gantya mantuk | tiang kalih dasa | sabên ari jaga kardi | namung kula piambak datan giliran ||
34. yèn datan[38] wus ludhang pisan dèrèng mantuk | Luci saurira | he lah kadospundi pundi | Kyai Bayipanurta èsmu wlas mulat ||
35. ciptèng kalbu jêng kyai runtuh sihipun | mring Nuripin sabab | kang dadya jalaranèki | Sèh Mongraga praptane nèng Wanamarta ||
36. sasat asung kautaman kang linuhung | Ki Bayi ngandika | Nuripin sira saiki | gêdhe cilik têgêse sira sun ganjar ||
37. wong ing padhukuhan ya limalas dhukuh | ing Jaha ing Putat | ing Kalisat ing Sulatri | ing Wanasri ing Pasarèn ing Patoman ||
38. ing Sêmpulur ing Galur lan ing Têlutur (293) | ing Natar ing Pancar | ing Tèmpèl ing Têmuwangi | ing Cabakan gênêpe dhukuh limalas ||
39. dadi iku nêmbêlas karo dhukuhmu | dhewe ing Pagutan | pêtinggi ing dhukuh sami | iku sira Nuripin kang parentaha ||
40. pan sun gadhuhakên mring sira sêdarum | barang sêsangganya | mêtua saking sirèki | pajêg puluh bau-suku saking sira ||
41. Nuripin sru nêmbah-nêmbah matur nuwun[39] | kapundhèng mustaka | pasihanipun jêng kyai | botên sagêd kaula darmi kewala ||
42. pêtinggiku Luci timbalana gupuh | padha pasrahêna | mring Nuripin dipun aglis | dimèn mulih kon ngiring lurahe anyar ||
43. Luci gupuh nimbali pêtinggi gupuh[40] (294) | tan adangu prapta | pinasrahakên Nuripin | pra pêtinggi sêdaya wus dhinawuhan ||
--- 3-4 : 87 ---
44. amangulu mring Nuripin barang tuduh | kinèn umanuta | marang Nuripin kang bêcik | pra pêtinggi sêdaya matur sêndika ||
45. wusnya sinung Ki Nuripin kinèn mantuk | nêmbah lèngsèr nulya | ingiring para pêtinggi | gumarudug kadi dadya[41] dêmang anyar ||
46. wusnya pungkur Ki Bayi malih amuwus | mring kang putra miwah | para kadang sêdayèki | aprakara ragangane Si Murtala ||
47. ya ta[42] gupuh yèn wus prêkarane gupuh[43] | aywa kêlayatan | iku bodholên tumuli | ngupayaa dinane ingkang prayoga ||
48. undhagimu Si Kriamênggala iku | lan Si Kriatruna | Kriapatra lan Ki Wêrni | sanak Kalang Ki Prakosa Bauyuda ||
49. dadi iku anggarap wisma têtêlu (295) | masjid gandhok umah | pikirên barênge dadi | kono adêge barênga ing sadina[44] ||
50. omah têlu rayapên ing wong sêdhusun | supaya glis dadya | lan pilêstère dèn dadi | sun wangêni sêsasi dadining wisma ||
51. lah wus gupuh rêmbugên dhewe kang rampung | myang kulah pêkiwan | sapa tukange kang bêcik | reka-reka kêmbang-kêmbanganing kulah ||
52. samya matur sêndika sêdayanipun | tan lêngganèng kêrsa | Ki Bayi ngandika aris | saiki banjura ambodhol ragangan ||
53. pênggarapmu ing kono bae sor tanjung | natar Pênanggungan | kabèh kang anambut kardi | besuk dêge lor wetan gandhok pungkuran ||
63. Pangkur
1. Jayèngwèsthi Jayèngraga[45] (322) | myang pra ari Swarja Wiradhusthèki | Panukma lawan Panamur | miwah Ki Kulawirya | samya matur sêndika gya pamit mundur | linilan nulya bubaran | sêdaya jalu myang èstri ||
2. Jêng Kyai Bayipanurta | lan kang garwa myang putra Sèh Mongragi | samya malbèng dalêm agung | Mongraga Tambangraras | sakucumbi cèthi Cênthini tan kantun | mring pênêpèn pupungkuran | wus rinukti sarwa adi ||
3. linangse seta lus raras (323) | tinaruban ginaribig gumrining | sang ro wus jênak nèngriku | ing tajug panêgêsan | datan arsa anèng jro tilam wisma gung | kewala mu[46] têrkadhangan | mring pêndhapa masjid jawi ||
4. wau ta kang para kadang | kumpul anèng wismane Jayèngwèsthi | Jayèngraga wus nèngayun | samya apirêmbagan | rêragangan wismane Murtala wau | Jayèngwèsthi lon lingira | mring kang paman sêdayèki ||
5. mênggah trapipun ing karya | punapinggih êbyokan sêdayèki | punapa ta samya urun | apan nyêdasa soang | anuri para pamanira anut |[47] datan lêngganèng parentah | sakarsanira pan dadi ||
6. byokan sênadyan urunan (324) | wong sêdesa kêrsane jêng kiai | gêlise bae pinundhut | sumangga ing parentah | Ki Wuragil Kulawirya nambung wuwus | ki raka mênggah ing kula | kang kêpanggih rêmbag mami ||
--- 3-4 : 88 ---
7. prayogi byokan kewala | sêkathahe anak putu kinêrig | sêdaya tiang sêdhusun | pênêd sami rumagang | dadya samya kêtingal ing dalêmipun[48] | dhokoh ing kathah supaya | lêga galihe jêng kyai ||
8. gih tumuntên kêlampahan | mangke gampil etang kêpanggih wingking | pêngraos kula pikantuk | Jayèngraga lingira | rêmbagipun paman punika ngong tumut | prayogi datan kuciwa | nulya sêdaya ngrêmbagi ||
9. wus dadya gènya bicara (325) | nulya Jayèngwèsthi ngandika aris | inggih suawi dèn gupuh | ambodhol kang ragangan | dimèn nuntên kêtingal nèng natar mangu | lan malih ing rêmbag kula | sami bubuh ambumèni ||
10. kula ambumèni langgar | paman Swarja gandhok kalih bumèni | paman Wiradhustha sumur | kulah lawan pakiwan | man Panukma ambumèni gêbyogipun | man Panamar bumènana | ngukir têbêng kori lêmpit ||
11. dene paman Kulawirya (326) | ambumèni èsèl kang wêsi-wêsi | Jayèngraga bumènipun | gêndhèng sawuwungira | kaki Sêbagi Jumêna bumènipun | sakèhe wong kasêntanan | mêstèr jrambah sêdayèki ||
12. pagêr jaro gulamitan | lawan kitri kang patut anèngarsi | lawan kaping kalihipun | pun paman Kulawirya | lan si adhi Jayèngraga kula tuduh | dadia kulmaking karya | lurah tukang sêdayèki ||
13. kabèh drêma bae mragang | kang misesa kang ngreka rakit-ngrakit | kang nyêpêng patarènipun | sakèhing tukang-tukang | mung Jèngraga lan paman Kulawiryèku | kang ngrampungi parentahan | pasang patut kang prayogi ||
14. Jayèngraga Kulawirya (327) | tur sêndika myang kabèh anjurungi | wusira mêngkana wau | samya ngatag rerehan | kinon bodhol ragangan mring wismanipun | Murtala nulya sêdaya | pra rerehan mangkat aglis ||
15. Jayèngwèsthi Jayèngraga | miwah ingkang para pamanirèki | samya marang natar mangu | nèng kampung Pênanggungan | wus miranti ginêlaran kasah agung | nèngriku para ngawirya | tugur anjênêngi kardi ||
16. samya ambêkta kiriman | patehan myang sêkadar-kadarnèki | tan dangu kang ngurung-usung | ragangan kang rinayap | prapta kabèh lajêng cinathok nèngriku | natar mangu Pênanggungan | têlas tan kongsi mangsuli ||
17. miwah kang ngusung gêbingan (328) | wênèh gêbyog lakar dêlurung takir | asêlur samya sung-usung | gêng alit panjang cêndhak | wusnya prapta kajêng sêdaya gumlundhung | ajajar wontên ing natar | wus tinampan ing undhagi ||
18. pan lajêng binêlandhongan | kang pinaju sami ambalêdhagi | noncong kang nugêli wadung | anggraji wanèh nêbal | ting kêramplong rame swarane kang madung | kang lagya nigaran tatal | ana lagya marèjèngi ||
19. wahipun saka panirat | myang têrumpah jêjênêng kori lêmpit | ingkang amasah gêbyog pluk | kang mipit têbêng lawang | ingkang karya talundhag canthelanipun | kêndhiting gêbyog pulêtan | kang angragang gandhok kalih ||
20. myang kang karya sumur kulah (329) | wus pinêrnah sêdaya dèn kênthêngi |
--- 3-4 : 89 ---
miwah ukuring bêbatur | winindu bata lepa | dhudhukaning sumur karya rug bêbatur | tuwin kang lagya angranggang | langgar rinakit lir masjid ||
21. mêngkana kang nambut karya | anarêmpê[49] bang enjing bang mahêrib | kèndêl-kèndêl lamun wêktu | enjing wanci byar surya | surya nglarap dènira sami akukut | natar mangu tinaruban | supaya yêm nambut kardi ||
22. natar mangu Pênanggungan | kadya pasar saking kèh nambut kardi | kang masah mêthèl mêmadung | anggraji manglus natah | nyathok blandar anganjingkên ganda maru | angrapêt abên-abênan | kang ngêpluk bulêd angêlis ||
23. sêdaya kang nambut karya (330) | jawi lêbêt kathahe winêtawis | apan wontên tigang atus | ingkang anambut karya | dene wong ing Wanamarta kang tan milu | sêdaya amèt bubuhan | amêdalakên kêndhuri ||
24. pan datan pinarentahan | samya têpung kajatira pribadi | sidhêkah tumpêng myang wuduk | panganan dhawêt rujak | sabên dina giliran sidhêkah satus | satus ambêng pinra tiga | tigang dasambêng tri enjing ||
25. tigang dasambêng tri sia[50] | tigang dasa tri ambêng sontênèki | gênging ambêng undha-usuk | ragi mêskin lan kuat | para randha kang sugih gêng ambêngipun | ing sabên dina tan oah | traping ambêng traping kardi ||
26. tan prabeda rahabira (331) | datan ana ngrêsula kang sak-sêrik | adhangan sêdayanipun | sarwa datan rêkasa | saking dening jêng kyai pangunahipun | tan duwe manah kang arda | dumadak tatrap pribadi ||
27. Jêng Kyai Bayipanurta | dènya paring boja ing sabên ari | limalas gêng ambêngipun | limang ambêng enjingnya | limang ambêng siang miwah wontênipun | wedang panganan sêgêran | datan kêndhat sabên ari ||
28. kajat anglujêngkên samya | asung dhahar mumule jêng pra nabi | tuwin mule ing luluhur | sêdaya mawi pendah | Kyai Bira[51] kadhang mijil mring mangu |[52] ningali kang nambut karya | tuwin warnining kêndhuri ||
29. jêng kyai aris ngandika (332) | mring kang putra myang marang para ari | ya ambêng sêmono iku | manira durung dhamang | paran samya mêtu saking parentahmu | Jayèngwèsthi aturira | kaula tan mêrentahi ||
30. tuwin paman tan parentah | inggih saking kajatipun pribadi | mantuk ing piambakipun | tan tumut nambut karya | samya kajat sidhêkah kêndhurinipun | sami têpangan piambak | samya gilir sabên ari ||
31. ambêng agêng kathahira | ing sadintênipun mêdal ping katri | Ki Bayi lingira arum | sukur alkamdulilah | aja gawe susah sakèhe nak putu | jabakna karêpe dhawak | saking kêrana'llahnèki ||
32. sakèhe kang nambut karya (333) | ingubêngan marang Kiai Bayi | tanya lan pêngalêmipun | apike pênggarapnya | santri Luci bikut ngajêngi andundum |
--- 3-4 : 90 ---
Kulawirya lir kapinjal | jaba jro dèn pariksi[53] |[54]|
33. bêdhug rèrèn samya nadhah | Kyai Bayi nèngriku arsa bukti | lan putra ari akêmbul | sarêngan lan wong kathah | sawusira nadhah lajêng samya wêktu | anèng masjid mangu salat | wênèh salat nèng gonèki ||
34. wusnya bakda nambut karya | Kyai Bayi alênggah nèng surambi | putra ri samya nèngayun | Ki Balon[55] ngandika |[56] lagi pirang dina gèn nambut karyèku | matur kang samya liningan | sawêg kalih dasa ari ||
35. ngling malih karananea (334) | ingkang dadi kulmaking nambut kardi | kang anyêkêl barang rampung | Jèngraga lan Si Wirya | ing saiki lagi apane kang uwus | apa tangèh apa enggal | Jayèngraga matur aris ||
36. punika sampun sêdaya | namung kantun kang rèmèh-rèmèh kêdhik | tuwin ingkang karya sumur | bêbatur mêstèr kulah | wus sêdaya namung kantun akingipun | kados yèn botên sumêlang | rampung salêbêting sasi ||
37. punapi gih mêkatêna | atur kula paman mara[57] Jêng Kyai | Kulawirya naur saguh | ia bênêr turira | wong wus kabèh kari remehane durung | sun duga sêpasar êngkas | rampunge jaba jro uwis ||
38. Ki Bayi alon ngandika (335) | kang anambut karya bobote gêlis | sêdaya nginggihi atur | saking bêgja paduka | majadipun kalih wulan botên sampun | mangka tan kongsi sawulan | yêkti sawabe jêng kyai ||
39. Ki Sêbagi nambung sabda | inggih talah trape kang nambut kardi | arikat apik kêlangkung | kabèhe barêng dadya | Kyai Bayipanurta lingira arum | rêmbugên kono adêgnya | etunge dina kang bêcik ||
40. kêrsèngsun yèn pinarêngan | ta[58] kêpalang petang kang mêlarati | besuk tanggal wolu likur | nuju dina Jumungah | apa bêcik ya ing tanggal wolu likur | dospundi ingriku ua | yèn awon milih punêndi ||
41. Ki Sêbagi nulya ngetang (336) | kathuwêlan drijine angetangi | pan kalêrêsan puniku | nuju dintên patekah | langkung pênêd Jumungah ping wolu likur | datan asangar myang nangas | etang Jumngah Buda Paing ||
42. limalas lakuning surya | pancasudanipun gih tunggak sêmi | buta gajah watu wuku | dhawah ingkang prayoga | nanging wuku dhawah endra aryang wurung | punika ragi sumêlang | watêk kasusahan pikir ||
43. Ki Bayi alon ngandika | angsal datan nangas sangar wus bêcik | sawabing Jumungah cukup | awona sawêtara | tan ngapaa prie ing kono pêngulu | ngalap bêrkahing Jumungah | kabèh anjurung utami ||
44. inggih prayogi kêrsanta (337) | namung mêndhêt sangat ingkang utami | ya bênêr sirèku wuwus | sawabing sangat tama | wayah apa Ahmade ing wolu likur | lah mara etungên samya | kowe kono Basarodin ||
--- 3-4 : 91 ---
45. ki pêngulu aturira | Amadipun pêcak sêdasa enjing | Ki Kulawirya amuwus | ambakna wong ngaetang | bliwar-bliwur pêcak sêdasa prèhipun | dika wiwiti punapa | lêrêse enjing Ibrahim ||
46. Yusup Ijraile siang | Achmadipun bakda Jumungah lingsir | sangat tanggal wolu likur | Ibrahimipun enjang | lah botên ta mêkatên pangetangipun | ki pêngulu ngling anjola | e inggih kêsupèn mami ||
47. Ki Kulawirya anabda (338) | winor guyu kalingane Ki Rodin | kêjaba donga majêmuk | kang tan kenging kalepyan | ngulihakên barêkatan kongsi wisuh | tangan mêksih gêbèl upa | kêsusu-susu amulih ||
48. ginaguyu ingakathah | Kyai Bayi gumujêng sarya angling | gêbèl upa prie mau | kang rayi aturira | pan punika inggih pun kakang pêngulu | dènya andongani ajat | tan kantos dèn undang prapti ||
49. sabên dintên datan tuang[59] | sagêd nangguh pêpake kang kêndhuri | sampun wêradin sêdarum | sami gilir sidêkah | ingkang dèrèng sidêkah mung kang pêngulu | ki pêngulu mèsêm mojar | niat kula benjing-enjing ||
50. gêgêtun kula kêlintang (339) | ngong wastani datan mawi kêndhuri | kêlorog sêdasa dalu | botên uningèng ajat | mila kula sarêng mirêng gupuh-gupuh | ajat mawi dinonganan | maune ngong dèrèng mikir ||
51. Ki Bayi gumujêng nabda | ia talah dadi guyon Si Rodin | lan malih etungên mungguh | lawang pinara sanga | Ki Sêbagi Jumêna matur gih sampun | mèt dhawahe kawan lawang | winastanan olèh bakit ||
52. Ki Bayi alon ngandika | kadipundi ua petanganèki | Ki Sêbagi aturipun | pagêr pinara sanga | kang ingetang kawit wetan pagêr ngayun | punika ingkang winastan | lawang olèh anak salih ||
53. ping kalih tan darbe utang (340) | kaping tiga duka cipta kang kori | ping pat olèh pintêr ngèlmu | panca lawang kêpatyan | ping nêm lawang ati kêras rosa bêndu | sapta lawang lèh sugihan | wolu cacading nêrpati ||
54. ping sanga lèh batur kathah | jangkêp sanga pêngalère binincil | wit ingetang saking kidul | lawang lèh arta ala | ping kalih lawang sarwolih sugih ayu | ping tri lawang sugih anak | pat lawang mênang ngangkuhi ||
55. panca lawang kêmalingan | ping nêm lawang lèh sugih suka ati | ping pitu lawang lèh bêndu | wolu lawang lèh warta | kaping sanga lawang gêringan sru wuyung | wus jangkêp nêk[60] mangetan |[61] pagêr lèr ngetang kilèn wit ||
56. lawang kapisan gêringan (341) | kaping kalih lawang kèh tamunèki | ping tri lawang sugih sunu | pat lawang kèh ngalanan | kaping lima lawang kêmalingan iku | ping nêm lawang olèh karya | jajalaran saking siwi ||
57. sapta lawang budi rosa | wolu lawang lèh dosa saking siwi | ping sanga mêlarat muput | jangkêp malih ingetang | pagêr wetan wit saking lèr etangipun | lawang dosa saking lia | ping ro lawang lèh èstriyadi |[62]|
--- 3-4 : 92 ---
58. ping tri lawang lèh bujana | ping pat lawang olèh sampurnèng kardi | panca sugih srananipun | ping nêm lawang rusak tyas | kaping wolu lawang asri tukang padu | ping sanga lawang malingan | wus jangkêp têpung binincil ||
59. inggih mangsa borong uang[63] (342) | wajibipun têkiar[64] amrih bêcik | hèh Kulawirya sirèku | rêmbaganing ngakathah | prayogine ya ing besuk wolu likur | wis padha nambuta karya | gêlakên kang durung uwis ||
60. kondur Jêng Kyai Panurta | tan winuwus sêkantune wus dadi | ya ta ing nalikanipun | praptèng sawiji dina | Jumungah Paing tanggal ping wolu likur | latar mangu Pênanggungan | jêjêl jalma lèbèr jawi ||
61. Jêng Kyai Bayipanurta | nèng pêndhapa lênggah lawan Mongragi | Malarsih lawan kang sunu | Kèn Rara Tambangraras | cèthi Cênthini ngladèni abikut |[65] dhêdharan enjing-enjingan | bikut lawan Ni Sumbaling ||
62. Ki Bayi alon ngandika (343) | Luci sira timbalana dèn aglis | anakmu lawan kyaimu | kang padha anèng jaba | santri Luci tur sêndika sigra mêtu | nimbali putra kalihnya | pra ari myang kyai-kyai ||
63. nulya kerid lampahira | praptèngarsa ngabêkti tata linggih | wênèh atur sêlamipun[66] | tarap anèng pêndhapa | Kyai Bayi aris dènira amuwus | paran wus pêpak sêdaya | anak putu sêdayèki ||
64. lawan kang sinambut karya | apa uwis kabèh tan ana kari | umatur sêdaya sampun | kantun ngusung kewala | iku mêngko arahku Jumungahipun | ana ing kono kewala | bêbatur wisma wus dadi ||
65. gawea mimbar sêdhela | lir kokobong bae linangse putih | ngiras ngalap bêrkahipun | Jumungah dadya tulak | supayane supangat mungguh ingèlmu | ing masjid gêdhe suwungna | ngalang Jumungah sawiji ||
66. samya umatur sêndika (344) | winor guyu sarwi sasmitèng linggih | gya Nuripin praptanipun | ngirid rerehanira | sarwi bêkta uwos tigang dasa pikul | thil-inthil pala pêndhêman | tela kimpul wi gêmbili ||
67. gumarudug dèrèng prapta | matur nêmbah ngaturkên wong binaris | Ki Bayi gumujêng muwus | ia bangêt trimèngwang | kabênêran Nuripin têkanirèku | aturna mring nyainira | sira banjura ngladèni ||
68. nèng pawon sêkancanira | aywa milu sira anambut kardi | kabèh iku wong ing dhukuh | nèng pawo[67] tugurêna | Ni Malarsih alon dènira amuwus | Nuripin sira banjura | maring pawon bae aglis ||
69. Nuripin matur sêndika (345) | sarèh andika lajêng juroni |[68] ya ta jêng kyai amuwus | lah wis payo bismillah | angkatêna kabèh kang padha sung-usung | kang liningan tur sêndika | putra miwah para ari ||
70. samya ngatag rerehannya | sarêng mundur putra ri saking ngarsi | kang dadi mênggalanipun | ki ragil Kulawirya |
--- 3-4 : 93 ---
dan ingangkat saka bêlandar dêlurung | andêr molo pangrêt serang | usuk wuwung lawan takir ||
71. kumêrab asêsêmutan | pan anggili kang ngusung manjing mijil | sakenjing rame adulur | pinetak prênahira | wisma gandhok kêkalih katri lan tajug | tan kêliru adunira | sêdaya wus dèn angkani ||
72. kang sêsaka sami saka (346) | ingkang ricik sêdaya sami ricik | wus gêmah samya tinumpuk | têlas kang ingusungan | Kulawirya mubêng nitik angkanipun | kêpanggih lêrês angkanya | nulya Jêng Kiai Bayi ||
73. mriksani kang nambut karya | sarwi mrênahakên pangimbar êpring | sêdhênge panggonanipun | pra ari kang mêragang | sampun sami prayogi panggènanipun | nulya wus linangse pêthak | miwah panggonane èstri ||
74. pan wus ingalingan kajang | Ki Baywangling hèh Luci dèn agêlis | wêtokna wedangmu bubuk | lawan juadah[69] jênang | kang wêrata sakèhe pra anak putu | santri Luci sigra mèntar | mubêng angingon-ingoni ||
75. ngling malihe Kulawirya (347) | mêngko yèn wus padha wedangan sami | undangana sêdayèku | samya bar jumungahan | anèng kene bae kang padha maujud | Kulawirya tur sêndika | nulya samya dèn undangi ||
76. saur manuk sêdayanya | nulya kondur asiram jêng kiai | mêngkana sêdayanipun | sawusira ngingonan | samya adus susuci mèt banyu wulu | tan dangu nulya ngalêmpak | nèng batur wisma arêsik ||
77. pênuh lèbèr pêlataran | jalu èstri sunat sukril wuluki | miwah tahyatul masjadu | Kyai Bayipanurta | lan kang putra Sèh Mongraga praptèngriku | Malarsih Kèn Tambangraras | Sumbaling cèthi Cênthini ||
78. miwah para èstri kathah (348) | wusnya kabèh sunatan darus ngaji | nalikane manjing mêtu | jumungah binêdhugan | masjid agung lawan bêdhug masjid mangu | kêputran myang Pêkauman | tuwin bêdhuging pra ari ||
79. gumêmplang panasing surya | sêprandene kang salat sêdayèki | tan angraos panasipun | malah srêp sawêtara | jalu èstri anèngriku ciptèng kalbu | majade panas grahuyang | prandene datan manasi ||
80. baya sawabe Mongraga | sêkalihan sawabe jêng kiai | ya ta antaraning bêdhug | bêdhug wus sinalahan | sakèndêling bêdhug cêp tana kêrungu | Kyai Swarja Wiradhustha | Panukma Panamar tuwin ||
81. Kulawisya[70] samya adan (349) | ya ta adan kang adan sri kapyarsi | wong lima barung swara rum | wuse sami asunat | nulya êcis sinungkên tinampan sampun | gya sira Ki Jayèngraga | nulya mangasiral aglis ||
82. wusnya sira mangasiral | Sèh Mongraga ingkang kutbah anuli | munggah sêlawat ping têlu | Jangwèsthi nulya adan | adan ririh gumarênggêng tan asêru | wusnya nuli Sèh Mongraga | tangawudira matitis ||
83. apan kutbah wali sana | swara ririh ruruh alêp ngalap sih | sajak Jaman manis-arum | wilête ambiola |
--- 3-4 : 94 ---
amlas asih sêmbada lan kutbahipun | ingkang wus sumurup makna | angrês tyase lir kêpatin ||
84. kang durung wêruh ing makna (350) | ngondhok-ondhok de swara ngasih-asih | Tambangraras luh tumuntur | myarsa raosing kutbah | jalu èstri kathah samya ngêmu êluh | mêngkana akiring kutbah | wus tamat gya dèn tamati ||
85. Jêng Kyai Bayipanurta | angimami Jumungah nulya têkbir | usali takbir sêdarum | surat wusing patekah | apan surat watini ing awalipun | akire ina anjalna | sarta mawi dèn kunuti ||
86. wus prapta akiring tahyat | salat bakda slawat lajêng pupuji | gya dikir ambata rubuh | lajêng amaca donga | wus pêragat slawat salaman sampun |[71] kêndhuri apêm dinongan | wusnya binage wêradin ||
87. miwah kang sêlawat arta (351) | jalu èstri rong kèthèng tana kari | bakda bar Jumungahipun | parèstri wus bubaran | jêng kyai ngling mring putra myang arinipun | lah mara payo bismillah | sakane guru dèn aglis ||
88. kabèh padha jathokêna | kang liningan padha angatag jalmi | sigra sêsaka jinunjung | pangêrêt myang bêlandar | saka goco pêngiwa lan andêripun | punang saka pat ingangkat | sarêng adêgira sami ||
89. swarane kang nambut karya | pan gumuruh aloke ting jalêrit | wus ngadêg sêsakanipun | sigra blandar ingangkat | linagarangakên sarta alokipun | kang raka pinarentahan | gandhok pinrih sarêng dadi ||
90. Ki Suarja sigra ngatag (352) | nusul[72] ngadêg gandhok kêkalih | lan malih mring putranipun | Jèngwèsthi pinarentah | kinèn ngadêgakên aglis tajugipun | kang putra sigra angatag | mring wong myang undhaginèki ||
91. sêdaya sarêng tumandang | wisma langgar lawan gandhok kêkalih | rame swara sru gumuruh | barungan tanpa rungwan | Kyai Bayi lan Ki Sèh Mongraga luhung | lênggah bale tinaruban | sêsajèn dhêdharan ngarsi ||
92. Kulawirya lir kekean | anyakupi sakèhe nambut kardi | bancang pat parentahipun | ngungkuli para kadang | cèkèh cikat cêlingkrik mènèk mêndhuwur | saruale kombor pêthak | tudhung basunanda prêkis ||
93. tan wigih ing pepenekan (353) | ngetan ngulon lumayu turut takir | maoni kang durung mungguh | watak nora sêranta | tinandangan dhewe sapakolihipun | takir pinilês dèn wawal | kancing-kancing sampun manjing ||
94. usuk serang caluringan | manying[73] kabèh pacêking wus kinancing | topèng pinritgantil kukuh | serang wus ingingkaban | bêlandar kinêlaming ura-ura duk | takir ambangkok nèng gimbal | inggil-inggilan wus dadi ||
95. wisma gandhok lawan langgar | apan sarêng wuse panjingan inggil | Ki Kulawirya glis mudhun | lajêng apêparentah | gêbyog-gêbyog kinèn angêtrapkên gupuh | cakut kang pinarentahan | sambunge wus has[74] dèn angkani ||
--- 3-4 : 95 ---
96. samya sarêng mara mragang (354) | tinrapakên sakèhe pra undhagi | kang sêdaya gêbyogipun | pan wus atrap sêdaya | Kyai Bayi alon dènira amuwus | hèh Jèngwèsthi Jayèngraga | lan pamanmu kon mangarsi ||
97. gupuh marêk kang liningan | atêtanya Ki Bayi lan kang rayi | hèh Wirya apa ta uwus | kari apane ingkang | durung atrap Ki Kulawirya umatur | wondene kang dèrèng atrap | kantun têbêng kori lêmpit ||
98. kang nginggil gêndhèng êrèngnya | ingkang dèrèng Ki Bayi angling malih | ya wus lèrèna sêdarum | arêbut wêktu ngasar | apa mangan dhisik apa pêrlu wêktu | rèhning rada akir ngasar | Kulawirya matur aris ||
99. aluhung rêbat sêmbahyang (355) | yèn wus salam mangke sami abukti | ki pêngulu nambung wuwus | mênggah rêmbag kaula | luhung nêdha rumiyin prayoginipun | ngling Suarja Wiradhustha | ngong rêmbag amangan dhingin ||
100. pakolih maklum ing kathah | Kulawirya gumujêng nambung angling | batos kula gih kadyèku | nanging sampun kêtingal | bujêng bukti jêng kyai angling gumuyu | bênêr si pêngulu Basar | rodin ngur madhanga dhingin ||
101. kang rayi matur sumangga | nulya nuduh Ki Bayi marang Luci | mara wêdalna ambêngmu | santri Luci asigra | ngatag marang Nuripin sêkancanipun | anata kêndhurinira | jinèjèr wus winêtawis ||
102. rolas ambêng wrat gotongan (356) | tuwin rampèn kêndhuri saking wuri | ambêng têlung puluh têlu | dhulang myang layah tampah | wus pinetang sêdaya kêpunganipun | sêkawan ambêng ingarsa | kêndhuri nèng panjang giri ||
103. wusnya rumat ambêngira | Ki Baywangling marang Ki Basarodin | lah donganana majêmuk | mule kang akal bakal | lan slamête kang nambut karya sêdarum | sêlamête wong sêdesa | nak putu Wanamartèki ||
104. ki pêngulu tur sêndika | nulya donga sinauran gêr amin | gumuruh ambata rubuh | sawusnya dinonganan | samya wijik dan lêkas nadhah sêdarum | pan sami pikantukira | nutug samya dènya bukti ||
105. nulya samya aluaran (357) | ambêng dinum cinarik wus binagi | wêradin sêdayanipun | lajêng samya bubaran | Kyai Bayipanurta aris amuwus | mring kang putra myang rinira | pikirên prayoginèki ||
106. arahku besuk Jumungah | pêndhak kiye kênane dèn pindhahi | bisaa rampung sêdarum | jêro lawang korinya | rêsikane pisan pêlataranipun | kitrine ingkang prayoga | gawea balumbang mili ||
107. nyidhata banyu srewehan | joging tajug laju mring jamban mili | yèku prihên bisa rampung | ywa kongsi pindho karya | ingkang putra lan para ri samya matur | kados botên pindho karya | tamtu rampung sêdayèki ||
108. lah ia alkandulillah[75] (358) | payo bubar rêbut wêktu wus akir | Kyai Bayi nulya kondur | putra ri sarêng mêdal | Sèh Mongraga lajêng mring panêpènipun | kang rama mring langgar ngarsa | ing latri datan winarni ||
--- 3-4 : 96 ---
109. enjingipun kang winarna | bakda subuh kawit anambut kardi | nutugakên ingkang durung | têbêng kori lêmpitnya | myang gêdhongan kokobong lan ambènipun | nambal jrambah kang dhinungkar | ing saka pinêstèr malih ||
110. sêdaya kang bibal-bibal | tinambalan apan pinulih malih | ginêblèg gangsur cinupu | ginarit jojobinan | miwah kowèn-kowèn tilas ngudhak labur | wus rinadin rinêsikan | kanan keri saking wuri ||
111. mêngkana ing sabên dina (359) | pan ginêlak prape[76] kang nambut kardi | rèng gêndhèng tanapi wuwung | jaro gapit jêjêtan | lawang kori kang garap bêlumbang tajug | ingilèn toya gumantar | mili angubêngi masjid ||
112. kêbon wingking pananisan[77] | mawi langgar alit binata inggil | mrapat dhak-undhakanipun | ngegla tan ginêbyogan | kitri sêkar pacar cina pacar kuku | tayumas patra mênggala | andong bang lan kayu puring ||
113. sikatan dêlima wantah | anggrèk wulan argula wora-wari | kênanga cêpaka wungkul | tongkèng lan sêkar dangan | inganjangan pinalêngkung mlathi mênur | rekane Ki Kulawirya | sinêkar sêt tan[78] asri |[79]|
114. putêran kitri tumruna (360) | jram pacican purut pêcêl wêtawis | pucang sêlan tiris puyuh | pinutêr ingantêban | kitri ngayun sawo pêlêm dodolmadu | santog lan jambu drêsana | myang kêlampok arum manis ||
1 | § prayoginipun: pawohan. (kembali) |
2 | sêdayèki. (kembali) |
3 | § prayoginipun: kalangênaning. (kembali) |
4 | § prayoginipun: sagêndhing. (kembali) |
5 | Kurang satu suku kata: jihat tanna an kala. (kembali) |
6 | § prayoginipun: tèyèng. (kembali) |
7 | tuwa. (kembali) |
8 | § prayoginipun: lawan rêkasaning. (kembali) |
9 | Kurang satu suku kata: lawan rêkasaning badan. (kembali) |
10 | § kirang sawanda, kawêwahan: di [Widiguna]. (kembali) |
11 | § langkung 2 wanda, kabucal: klana. (kembali) |
12 | § pag. 297 r. 15 murub. (kembali) |
13 | § pag. 297 r. 15 gumrudug. (kembali) |
14 | § pag. 298 r. 1 gumarudug. (kembali) |
15 | § pag. 298 r. 9 tinunung. (kembali) |
16 | § pag. 299 r. 3 ka. (kembali) |
17 | § (mulat guna), pag. 299 r. 4 durung mulat pagunan ing. (kembali) |
18 | § pag. 299 r. 7 nutug. (kembali) |
19 | § pag. 299 r. 11 luhur. (kembali) |
20 | § (murub), pag. 299 r. 15 kadya kir-ukiran gêni murub. (kembali) |
21 | § No. 16 Zie No. 17. (kembali) |
22 | Duplikat bait: lihat bait 17 berikut. Bait ini tidak ada dalam Kamajaya (1985). (kembali) |
23 | § pag. 300 r. 10 alon. (kembali) |
24 | § pag. 301 r. 7 nipun. (kembali) |
25 | § pag. 302 r. 6 cili. (kembali) |
26 | § pag. 302 r. 14 nutug. (kembali) |
27 | § pag. 303 r. 3 sêdarum. (kembali) |
28 | § pag. 304 r. 1 samya. (kembali) |
29 | § pag. 304 r. 10 nora kêna pisah. (kembali) |
30 | hakim. (kembali) |
31 | § pag. 305 r. 15 lapi. (kembali) |
32 | § pag. 306 r. 2 padha anane. (kembali) |
33 | § pag. 306 r. 2 sêrik. (kembali) |
34 | tiniyung (dan di tempat lain). (kembali) |
35 | § murih têrang suraosipun utawi botên adhapur jugag: ya ta Kiai Bayi. (kembali) |
36 | § pag. 312 r. 4 samya. (kembali) |
37 | § pag. 312 r. 5 sami. (kembali) |
38 | § pag. 318 r. 7 dèrèng. (kembali) |
39 | § pag. 319 r. 15 nuhun. (kembali) |
40 | § pag. 320 r. 6 dhukuh. (kembali) |
41 | § pag. 320 r. 13 dadi. (kembali) |
42 | § pag. 321 r. 1 ya dèn. (kembali) |
43 | § pag. 321 r. 2 rampung. (kembali) |
44 | § pag. 321 r. 10 ing sadina kono adêge barênga. (kembali) |
45 | § Saking kaca 296 wontên lêmbar ingkang kothong 5 lêmbar. Saking kaca 296 dumugi kaca 321 sami kalian kaca 272 dumugi 295, namung wontên bedanipun sakêdhik, kados ingkang kasêbut ing nootipun piambak-piambak. (kembali) |
46 | § prayoginipun: mung. (kembali) |
47 | Kurang satu suku kata: anauri para pamanira anut. (kembali) |
48 | § prayoginipun: damêlipun. (kembali) |
49 | § prayoginipun: anarêmpêng. (kembali) |
50 | § prayoginipun: siang. (kembali) |
51 | § prayoginipun: Bayi têr. (kembali) |
52 | Kurang satu suku kata: Kyai Bira têrkadhang mijil mring mangu. (kembali) |
53 | § prayoginipun: pariksani. (kembali) |
54 | Kurang satu suku kata: jaba jro dèn pariksani. (kembali) |
55 | § prayoginipun: Baywalon. (kembali) |
56 | Kurang satu suku kata: Ki Baywalon angandika. (kembali) |
57 | marang. (kembali) |
58 | § prayoginipun: tan. (kembali) |
59 | tuwang (dan di tempat lain). (kembali) |
60 | § prayoginipun: nêkuk. (kembali) |
61 | Kurang satu suku kata: wus jangkêp nêkuk mangetan. (kembali) |
62 | Lebih satu suku kata: ping ro lawang lèh èstryadi. (kembali) |
63 | § prayoginipun ua [uwa]. (kembali) |
64 | têkiyar (dan di tempat lain). (kembali) |
65 | Kurang satu suku kata: cèthi Cênthini nglêladèni abikut. (kembali) |
66 | salamipun. (kembali) |
67 | § prayoginipun: pawon. (kembali) |
68 | Kurang satu suku kata: sarèh andika lajêng anjuroni. (kembali) |
69 | juwadah (dan di tempat lain). (kembali) |
70 | Kulawirya. (kembali) |
71 | Kurang satu suku kata: wus pêragat sêlawat salaman sampun. (kembali) |
72 | § kirang kalih wanda, kawêwahan: nuntên. (kembali) |
73 | § prayoginipun: manjing. (kembali) |
74 | § langkung sawanda, kabucal: has. (kembali) |
75 | alkamdulillah. (kembali) |
76 | § prayoginipun: trape. (kembali) |
77 | § prayoginipun: paninisan. (kembali) |
78 | § prayoginipun: sêtaman. (kembali) |
79 | Kurang satu suku kata: sinêkar sêtaman asri. (kembali) |