Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123)

109. Mijil

1. datan wangwang dènira ajarwi (152) | tatasing wiraos |

--- 5-6 : 43 ---

wasi Wrêgasana lon dêlinge | yèn paduka tanya ngudi-udi | pakêming maharsi | kang sampun linuhung ||

2. kang ginulang jatining aguling | anggêgêrgrit totor | kang pinusthi anggusthi pêpêsthèn | kamulyane ing dalêm sawiji | nèng sajroning pati | patitising laku ||

3. kang tan nilib ngariloka benjing | wor jawata manggon | tunggal laku tunggal panuksmane | tunggal paribawa lan dewa di | kang kadya cakraning | gilingan lumintu ||[1]

4. ing dêlahan ing marcapadèki | pamilihing ênggon | ing bantala ngakasa tanpae | ingkang botên inang panuksmaning | Hyang Soman manjanmining[2] | manising[3] ratu ||

5. mila ratu punika linuwih (153) | punjul sakèhing wong | sabab jiwa jawata wèntèhe | jawata pan atmaning maharsi | wiwinih barêsih | sukêre wus tunu ||

6. suksmaning rêsi dadya badaning | ratu kang kinaot | suksmaning ratu Hyang Soman mêne | Narayana ya Hyang Wisnumurti | Janardana nitis | sup mapulung-pulung ||

7. maring ratu dadya nugrahaning | jawata winongwong | Hyang Manon mring ratu panjanmane | ratu ingkang wus badan suksmarsi | langgêng salamining | saturut kadyèku ||

8. wus lir satu lan rimbaganèki | rêsik lan Hyang Manon | tan lyan marang ratu panuksmane | mila maharsi anggêntur tapi | mumuja sêmadi | benjang muksanipun ||

9. supaya tan nilib ing panitis (154) | têtêse mring katong | andhingini dwija panusupe | jawata di nitik ing maharsi | maharsi anitik | panuksmaning ratu ||

10. yèn rêsi tan wagêd nèng nêrpati | luput ing pênggayoh | Hyang Manon tan kêrsa nuksma dhewe | yèn tan lambaran lawan maharsi | kalihe tan dadi | nuksmane mring ratu ||

11. marma gêntur ing sêmadi êning | pan tan kenging bengkong | ing panêkung jinukung pujane | datan bunar angênêr nêrpati | ing pati patitis | panitising ratu ||

12. dadya tan kêna ingaran mati | kewala ngalih gon | mila aran kêdhaton samine | lawan wana wilisan kang wingit | tan kenging ginampil | janma mring kêdhatun ||

13. lia kang wus winênang nêrpati | ngambah ing kêdhaton | sami lan ngambah wana wukire | kêratone maharsi ing wukir | wukir sup anitis | kadhatoning ratu ||

14. dening panitis isining wukir (155) | angkêre kemawon | ingkang nuksma mring kêdhaton rajê[4] | saisining nagri sining wukir | tan ana anilib | sêdaya mêriku ||

15. kerut maring panuksmaning rêsi | tan têlangke mawor | manon-manon ing lêbak pundhunge | masup dadya kagungan nêrpati | nyawaning maharsi | daya badan ratu ||

--- 5-6 : 44 ---

16. pan punika gêgathêkanèki | kang pra gêntur totor | tan pepeka tan nimpang pahume | Sèh Mongraga mèsêm ngandika ris | yèn mêngkono ugi | kawruhe wong gunung ||

17. luwih dening rêkasa binudi | wêkasane dhompo | tan maoni sun saking kèh-kèhe | kaulaning Hyang Kang Maha Suci | asnapun mawarni | titahing Hyang Agung ||

18. nora kaya agama jêng nabi (156) | dutaning Hyang Manon | nucèkake rahmating kêpatèn | Nabi Muhammad Rasululahi | tan mawi mimilih | wus pêpancèn sinung ||

19. ing ganjaran nut ahli tinaksir | kang ènthèng kang abot | datan kêna selak nampik milèh | ingkang kêdhik kathah anèng adil | kang akèh dosèki | agêng siksanipun ||

20. ingkang bêcik gêganjaranèki | anèng swarga manggon | tanpa kira-kira tanpa tondhe | nugrahaning pitung dunya iki | mêksih luwih ngakir | kang sinung swarga gung ||

21. nikmat bae langgêng ing kamuktin | tan kêcangkol-cangkol | tan rêkasa sêlawas-lawase | luput sukur luput ing sak-sêrik | barang kang kaèksi | tan ana kang saru ||

22. kang kapyarsa aririh dumêling (157) | tan blêbêgi rungon | kang binukti tan ana paite | kang ginanda tan ana mis bacin | kèh rasa tan risi | tan kêpalang kayun ||

23. warêg bae sêlaminirèki | nir tang walangatos | yèn wus luhung amal jariahe | kaote lan wong ahli ing ardi | mênggilingan nitis | susah nusup-nusup ||

24. yèn mungguha èlmu sarak nabi | ambêk kang mêngkono | luwih saking sasar pangidhêpe | owêl tapanira ingkang uwis | mungguha kaywaking | mung kari anunu ||

25. iba-iba wruha Pangeraning | kang amurbèng tuwuh |[5] baya-baya luwih utamane | kawruh rika iku ki wêwasi | lamun sisip-sêmbir | mati kaping pitu ||

26. krana èlmu ajar sun kawruhi (158) | kamuksan praptèng don | kaya nora kalêmpit ngong rêke | ingkang dadi ugêring kêdadin | duk lagi angikis | ing panggênturipun ||

27. cabar tiwas bênêr lawan sisip | anèng gantur[6] kono | nora kêna bêngkung salilabe | jroning gêntur amusthi sawiji | lir ulêr upami | lagya ambubuntu ||

28. angkêrira pinêpêt apipit | angin tan mêrojol | saking sangêt si ulêr sêdyane | bosên dadi ulêr ambêk pati | kêpati kêpengin | salin dadya kupu ||

29. pan anyuthêl pangan nyuthêl budi | anyuthêl lêlakon | dadya mungkêr saulêr nalare | nora mingsêr ngêningkên sêkalir | lagya madya sasi | gatra dadi antung[7] ||

30. prapta ing sêtêngah sasi malih (159) | pêndhak tanggal dados | ulêr mijil saking pang ênthunge | pêpak busana sungut larnèki | ambabar wus dadi | kukupu abagus ||

31. yèn tan rapêt amêpêtirèki |

--- 5-6 : 45 ---

ungkêre sumrowong | tanpa dadi ulêr pangênthunge | sabab mêksih kêpanjingan angin | têmah kanin posit | nora dadi kupu ||

32. kaya mêngkono uga rêsyardi | tan beda lan gêndhon | yên ta luput iku panggênture | yèn tan sura lêgawa ing pati | anguk ulêr bêcik | bisa dadi kupu ||

33. lamun ijih ajar ajêjêrih | nora wani obong | ajar nora manjing ajur ajèr | tan mituhu ujaring kêjatin | jatining panitis | têtêsing pênggayuh ||

34. ingkang lumrah pra ajar ingardi (160) | dènya samya obong | sauwise padhêm paobonge | amêmêkas duk mêksihe urip | yèn benjang sun mati | tununên ragèngsun ||

35. sapatine gêni awunèki | titikên ing kono | yèn awu iku ana tapake | tapak bayi arêpe mring ngêndi | yèku pêsthi mami | manitis ing ratu ||

36. lamun tapak janma iku mami | pan panitis ingong | maring patih mantri bêr-abêre | dene lamun lia tapak janmi | tapak sato pêksi | tununên dèn gupuh ||

37. lamun mêksih ya tununên malih | ping pitu angobong | yèn ta ilang ya uwis pêsthine | ulatana yèn sira sêdyapti | nut tapak kang kèksi | tandha panuksmèngsun ||

38. ya mêngkono punapi tan sisip | kang kadya ling ingong | Ki Wêwasi Wrêgasana sumèh | matur inggih sèstu yèn kadyèki | saryangling jro galih | ah èdi wong iku ||

39. surup tata sabasaning ardi (161) | anjantur lêlakon | sasuwene ujar tan acèwèng | Wrêgasana ewah dènya linggih | marèpèh sêmu jrih | pagutan pandulu ||

40. nundha atur mring Sèh Amongragi | kang mugi sang anom | kula nyuwun lajêngipun malèh | supaya trang tyas kaula myarsi | Sèh Mongraga angling | ujar kang puniku ||

41. pratingkahe kang samya ambêsmi | kêliru lè obong | tuna dungkap jênggan panitise | nora antuk pangupaya yêkti | karahayon yêkti | tuas dadi awu ||

42. atma sasar wiwinih anisir | sire tiba asor | sabab luput saking paobonge | atma dadi wuta nora titis | tapak molah-malih | tan kêna binêstu ||

43. prêtandhane tan bênêr kaèksi (162) | yêktine kêblaso | kêkandhangan iku yèn tiwase | nandhang mati kaping pitu pêsthi | rêkasaning pati | têmah bliwar-bliwur ||

44. yèn wus mati kaping pitu nuli | nitis maring uwong | wong ing gunung dadya tapa manèh | anggêgêntur pratingkah inguni | dene kang sun angling | pati kae mau ||

45. rupaning pati ping pitu iki | dadi kewan sato | pêksi nuli dadi sadhengahe | lalêr ulêr myang rêsrêsing bumi | salin rupa yèn wis | jangkêp kaping pitu ||

--- 5-6 : 46 ---

46. yèku cakraning gilingan pati | pati kang mêngkono | kangsi praptèng sêlawas-lawase | lamun tan kabênêran ing pati | mubêng bola-bali | kadya ika mau ||

47. ana ingkang mênggilingan bêcik (163) | mênggilingan awon | nora kêna binêstu bêcike | krana saking abote cinangking | wêgah anglakoni | ras-arasên nyangkul ||

48. wus mêngkono prêbawaning bêcik | sru saguhe linyok | kaya ia-iaa niate | nuli mêngkene bae ya uwis | arang kang nuhoni | mila sasar-susur ||

49. beda lan kang maharsi linêwih | tan ana pakewoh | ambêk sura lêgawèng patine | pangugêre anggêntur pangiksi | waskitha ring pati | tan inang sêrambut ||

50. yèn wus munthuk ing dina sawiji | tahên gya tinotor | pinauman gêntha kêkêlènge | puthut manguyu gocara cantrik | endhang angendhangi | rabuk ratus arum ||

51. wus rinukti sakèh cantrik-cantrik (164) | pêrantinya obong | sarta samya angastuti kabèh | samya santi thiri-thiri guthi | hong ilahèng ahing | hêm hêm pahum-pahum ||

52. sêdhêng andadi urubing agni | akatar tang totor | nir tang kukus urube anungge | sang maharsi nulya marêpêki | mring gêni sêmadi | ngêningkên pandulu ||

53. tan antara ana kang kaèksi | nèng sajroning totor | janma cahya awor lan urube | kawistara nêrpati mandhiri | nèng sajroning gêni | sakêprabonipun ||

54. kèksi wantah lir prabu tinangkil | maharsi duk anon | ingkang dadya dêlinge ciptane | tan têlangke umaksanèng agni | murub anguladi | angganya mahapuy ||

55. yèku gwaning panukmanira ring (165) | ratu kang kinaot | wus pancaka tan ana labête | nora ngangge tapak kang tinitik | sanalika wus nir | sampurna ingriku ||

56. nora kumalêndhang wus anunggil | panuksmaning katong | dadya nora samar panitise | maring ratu kang minulyèng bumi | manikingrat yêkti | panjênêngan ratu ||

57. kang mêngkono maharsi sêjati | wasis mrih tumuwoh | Wasi Wrêgasana nalikane | myarsa sabdaning Sèh Amongragi | gigal tyasirèki | kaluhuran wuwus ||

58. ngunandika jroning tyas ki wasi | sayêkti kinaot | kaya trahing maharsi kang gêdhe | tatas maring sabda ginêng nênggih | sun durung miarsi | kawruh kang linuhung ||

59. sira wasi Wrêgasana aglis | linggihe mêlorod | tunggil lungguh lan Jamal Jamile | saha sêmbah atur pati urip | panggusthining kapti | mring Sèh Amongluhung ||

60. aturira sarwi ngasih-asih (166) | dhuh giungan ingong | mulyakêna jiwamba ing mangke | sumanggèng kêrsa tuan asung sih | ing wong kawlasasih | tumutur sêkayun ||

--- 5-6 : 47 ---

61. kaula nut rèh paduka yêkti | sumarah kemawon | anêtêpna amêcata dene | pan kaula darmi anglampahi | ingkang mugi-mugi | asunga pituduh ||

62. Sèh Mongraga mèsêm lingira ris | mring ki wasi alon | yèn mêngkono karêpira kuwe | asalina ing agama suci | sarengating nabi | duta kang linuhung ||[8]

63. anêbuta ya kalimah kalih | ki wasi wus sagoh | gya winuruk agama Islame | wus mêngkana Islam ki wêsasi | Sèh Mongraga angling | ngaliha aranmu ||

64. sun arani sira Wrêgajati (167) | wus pantês mêngkono | Wrêgasana sêndika ature | pan sêkenjing dènira pêpanggih | kangsi asar ngakir | Sèh Mongraga wêktu ||

65. Wrêgajati umantuk sung warti | mring nak rayat kang wong | pan wus samya mangêrti tuture | sigra kinèn angrukti sêsaji | aresan mawarni | pala boga agung ||

66. kalih jodhang dènira miranti | rencange anggotong | praptèng sela prabakesa gwane | Sèh Mongraga ingaturan bukti | namung angenaki | sarat kusung-kusung ||

67. suruping surya asalat mahrib | Jamal Jamil wong ro | amuruki salat pratingkahe | maring Wrêgajati wus ginati | pan manut ingarsi | enggok-enggok lumbu ||

68. kunêng dalu kawarnaa enjing (168) | bakda wêktu suboh | Sèh Mongraga alon andikane | wus karia sira Wrêgajati | sun arsa lunga nis | anutukên kayun ||

69. Wrêgajati aturira aris | nuwun yêkti lumoh | datan nêdya kantun sêparane | amba sampun dhumatêng ing sakit | nadyan praptèng pati | kewala tumutur ||

70. Sèh Mongraga suka myarsa turing | Wrêgajati sagoh | tega tilar marang sêsanane | adan mangkat saking Pringgadani | ingiring santri tri | amirangrong laku ||

110. Wirangrong

1. mahawan sandhaping wukir | andulur nurut lalêmpong | minggah pèrèng jurang ing rurungkud | anètèr ing bambing | Wrêgajati nèngarsa | atuduh mêrga têrusan ||

2. prapta ing balumbang mêrgi (169) | mudhun mêngilèn mring Pancod | mêrganya abanar kèh kadulu | ing pêgagan asri | janma ing pêgunungan | mêruput mêgawe samya ||

3. mabang Hyang Aruna mijil | mingip sêparo mêncorot | ngênani kanangrat nir tang têdhuh | kaujwalwèng rawi | kêkaywan kaididan | ing angin sêdaya mobah ||

4. kèngêl kadya angindhani | tiunging pang kêtêring ron | lir enggar gêmbira kayu-kayu | kang katubing angin | surya pênthèr wèh raras | janma kèh samya kuduran ||

5. mêluku pangirid sapi | myang kang tugar amêmêncong | kang babad trataban glagah rayung | binubak pinurih |

--- 5-6 : 48 ---

dadya pangupajiwa | amanja têgal pêgagan ||

6. kang lagya nguluri wiji | jêwawut myang lombok terong | pan aneka-neka boga jagung | tiningalan asri | bêrambang ingêlaran | sapêndêlêng bêbajêngan[9] ||

7. ingarug pinggir arêsik (170) | risig pinagêran wuloh | kinalèn tungtasan buncang ranu | kinirih mring têmbing | sumrambah ing pakisan | rêna kang duwe brambangan ||

8. amarik muyêk awilis | pinalisir jagung ontong | sangkêp jêjanganan kacang wulung | kara lan kêcipir | linanjaran ing carang | biyêt ngêmohi wohira ||

9. kang duwe bungah ngundhuhi | bocah lan wong lanang wadon | ramya samyambêkta cêthing wakul | tumbu sênik rinjing | ngundhuh-undhuh kumrayap | asuka ngrêmbang têgalan ||

10. akathah kang dèn tingali | palêstrèn pèrèng sri tinon | lêstari lumampah nèng mêrga gung | kèh papaganèki | kang samya pêpasaran | andulur iring-iringan ||

11. ya ta Ki Sèh Amongragi (171) | asêngsêm lampahira lon | kathah kang kapyarsa kang kadulu | langêning samêrgi | myang têgal pêsawahan | pêpèrèng ingare desa ||

12. swarane ngabani sapi | kang maluku anggêgaron | kang tamping tulakan amêmacul | tan ana mangsèki | tandur malêncut mapak | sawênèh lagya gumundha ||

13. kang mrêkatak mêmping kuning | miwah kang wus panèn kang wong | kang lagya têbalan wênèh mupuk | myang wus lêbar dami | tan wus dèn ucapêna | langên mahawan mawarna ||

14. kêpungkur pèrènging wukir | wus langkung ing pasar Pancod | nabrang kali Sara laju ngidul | ngilèn anut mêrgi | sukuning ardi Kandhang | mrih mêrga cêlak pêdesan ||

15. tan kêrsa sup ing wanadri (172) | mahwan têgalan kemawon | kang wukir alitan ardi Bangun | nèngriku Mongragi | kêkênthang pucak ngarga | tan ana kêkayonira ||

16. antara sêtêngah sasi | dènira nimpang nèng kono | pucaking arga[10] santrinipun | tan tumut nènginggil | nèng dhusun ing Lêmahbang | ngubalakên èlmi ojrat ||

17. supaya ngupaya bukti | ngiras muruk Wrêgajatos | sarak guna Islam pan wus pundhuh | bisa anglakoni | sasurasèng sarengat | mêngkana wong desa-desa ||

18. kathah ingkang sami prapti | samya guguru mêrono | kèh mumulenira kêndhuri gung | angrasulkên sami | sêkul wuduk lêmbarang[11] | myang wowohan kang prayoga ||

19. gêdhang rambutan lan manggis (173) | pêlêm kuwèni lan sawo | kokosan srikaya myang kêpundhung |

--- 5-6 : 49 ---

tan tuang bên ari | siang dalu sidhêkah | wibawa Ki Jamil Jamal ||

20. kathah kang samya angaji | ojrat lanang miwah wadon | kang samya winulang ngèlmunipun | pan kalimah kalih | masalah sala-silah | ojrat samya linagonan ||

21. sêlawatan dèn èmpraki | lan trêbang gêng alit roro | kêlangkung ramyanya wong dêdulu | akathah kang prapti | sarta janma uninga | mring Ki Wasi Wrêgasana ||

22. mangke ngalih Wrêgajati | sangsaya kèh suyud kang wong | samya masuk ojrat ya ta wau | sira Jamal Jamil | mamèrkên pangeraman | gêgabus antêb-antêban ||

23. mangunah ingkang ripangi | wong desa katêmbèn tumon | raryalit wong tua anggêgabus | sênadyan pawèstri | samyemprak têb-antêban | kang pasah ana wêntala ||

24. kang mati bisa rip malih (174) | kang wêntala tan kêraos | kèh pêtinggi desa samya kerut | umasuk birai | asèlèh kabêkêlan | milulu ojrat dul-dulan ||

25. Jamal Jamil Wrêgajati | lir kêkaul mumah-mumoh | wus kasêbut kathah kyai guru | sira Jamal Jamil | minule mring pra sabat | samya mumucung punjungan ||

111. Pocung

1. sakêlangkung dènira mukti wong têlu | ing dalêm sêpasar | kabèh kang masuk birai | lamun siang winulang ing salasilah ||

2. lamun dalu lêlagon ripanginipun | samya sisingiran | sêlawatan dèn empraki | jalu èstri wor-winor tan winangênan ||

3. sabatipun wus ngêrti yèn kyai guru (175) | agadhah bêndara | awasta Sèh Amongragi | anèng pucak arga Binangun tirakat ||

4. kyai guru pan iku sêkabatipun | mring Sèh Amongraga | kang guru samya ngêntèni | pan sinambi mumulang anèng Lêmahbang ||

5. saya wuwuh pra sabat ing sungkêmipun | maring Jamil Jamal | samya tumut nganti-anti | mandah apa sêktine bêndaranira ||

6. ya ta wau kang anèng ing arga Bangun | Ki Sèh Amongraga | wus sapta ri sapta ratri | dènya jamak krasan tan batal wulunya ||

7. dènya nêkung sumungku ing siang dalu | angukih wêkasan | mulyane sajroning pati | jalarane manjanma jaman walikan ||

8. wali kutub kang kêtiban wahyu luhung | linurièng dria | mêngkana Sèh Amongragi | sanalika wontên sasmitaning Suksma ||

9. pan andulu tunjung pêsat saking ranu (176) | tumuwuh ing tawang | têrate sinurèng pati | uripira kang tunjung tanpa têlaga ||

10. bakda subuh sajroning bengat têpakur | poting kaênêngan | mêdhar panguswaning galih | nora gêlah-gêlah sêmoning sasmita ||

11. kêrsanipun tumurun saking ing gunung | lon-lonan dènira | tikungan lampahira ris | pan amiak gêlagah ruyung kewala ||

12. ardi Bangun alit numpêng patutipun | andêdêr dêgira | tinênggêl lampah tan kenging | munggah mudhun ing lampah kêdah luklukan ||

--- 5-6 : 50 ---

13. dènya mudhun praptèng ngandhap ardi Bangun | Ki Sèh Amongraga | raryan soring kayu wungli | wrêksa gêng kang wetan wrêksa kêlampean ||

14. tan adangu wontên wong sawiji mriku (177) | ningali sujanma | nèng sandhaping kayu wungli | wus dinuga ing tyas yèn Sèh Amongraga ||

15. sêmunipun kêwayon sarira lêsu | gya wangsul cêngkelak | gupuh prentah bojonèki | kinèn angêliwêt sêkêdhik rikatan ||

16. karo rabuk uyah gorèng bae uwus | lan dhèngdhèng bakaran | loro gêpukên kang garing | nulya nuding ing bocah mènèk dawêgan ||

17. tan adangu dènira angrukti sampun | binêkta priangga | nèng panjang ilang tup saji | sêkul anèng piring alit sinucenan ||

18. mundhuk-mundhuk prapta sila anèngayun | umatur punika | kaula nyaosi kêdhik | dhahar sêkul tanpa ulam sumapala ||

19. nulya gupuh binuka tup sajinipun (178) | kang lagya kaleswan | dènira ngandika aris | ia bangêt tarimèngong marang sira ||

20. dene pêrlu sih rika akusung-kusung | suguh ring manira | ingêndi wismanirèki | lan maninge ia sapa aranira ||

21. alon matur kaula inggih ingriku | dhusun ing Lêmahbang | santri kasêntanan nagri | milêt marang ing Pangeran Jayaraga ||

22. apan macung piambak kagunganipun | dèntên ran kaula | winastan pun Sutagati | awon-awon pêtinggi dhusun Lêmahbang ||

23. lingira rum ia paman bage sukur | sih rika maringwang | muga winalêsing wingking | tiningalan cangkingan sugatanira ||

24. kêndhi sêkul ulam dawêgan nèngriku | lan pisang sêlirang | suluh têlung ulêr kuning | Sèh Mongraga ragi dhangan kêrsanira ||

25. sêkulipun angêt lawan dhèngdhèng gêpuk (179) | rabuk yah gorengan | pikantuk dènira bukti | namung rabuk sarêm gorèng kang dhinahar ||

26. tan adangu bukti sangang puluk tuwuk | aturuh lantingan | nginum toyanya sêkêdhik | pisang raja sêtugêl ulêr tan têlas ||

27. kaduk tuwuk atobe kaping sêpuluh | alon angandika | paman pa wruh santri mami | wong têtêlu Wrêgajati Jamil Jamal ||

28. alon matur inggih uninga nèng dhusun | kula ing Lêmahbang | sawêg amumulang èlmi | amba nyabat mring Ki Guru Jamil Jamal ||

29. anak putu akathah ingkang guguru | ojrat salasilah | inggih sampurnaning pati | jalu èstri sêpuh anèm sami nyabat ||

30. mring Ki Guru Jamal Jamil pan sumuyud (180) | wus dêling pawarta | paduka nèng pucak wukir | samya sangêt ngarsa-arsa jêng paduka ||

31. yèn panuju ing kêrsa paduka nêngguh | katuran mring wisma | Sèh Mongraga ngandika ris | manira tan arsa nèng kene kewala ||

32. mung sirèku bae muliha mring dhusun | Sutagati sigra | anyarik dhaharan aglis | lèngsèr saking ngarsanira Amongraga ||

33. praptanipun ing wisma nulya umatur | mring guru Ki Jamal | wus katur sêdayanèki | Jamil Jamal agambuh lêga tyasira ||

112. Gambuh

1. alon dènira muwus |

--- 5-6 : 51 ---

yèn mêngkono iku sang linuhung | wus luaran dènya sênêt anrang kapti | nèng pucaking ardi Bangun | wus pitung dina samêngko ||

2. lah payo padha nusul (181) | apanjatan marang ardi Bangun | gya lumampah Jamal Jamil Wrêgajati | tan adangu praptèngayun | Sèh Mongraga mèsêm tumon ||

3. alon andikanipun | sira lagya pa anèng ing dhusun | Jamal Jamil umatur kaula inggih | amumulang awon nganggur | kang sami rêmên angaos ||

4. ing birai ojrat dul | ngalap bêrkah ing paduka nêngguh | jalu èstri kang samya masuk birai | pan sangêt sumuyudipun | Sèh Mongraga lingira lon ||

5. lah ia sakarêpmu | wong kang padha kajat ngaji èlmu | salasilah birai ojrat ripangi | banjurna gwanmu mumuruk | ing ilmu mring sakèhing wong ||

6. manira arsa wêruh | kumpulêna kabèh pra sabatmu | gêdhe cilik manira arsa udani | Jamal Jamil nuding gupuh | tinimbalan sêdaya wong ||

7. tan dangu prapta gupuh (182) | tua anom lanang wadon sampun | pêpak anèngarsane Sèh Amongragi | langkung bingah manahipun | Sèh Mongraga ngandika lon ||

8. èh Jamil kêrsaningsun | ingong arsa yasa masjid agung | kang supaya rahaba sakèhing santri | ya kabèh para sabatmu | iku kang wus padha mansoh ||

9. ia maring èlmu dul | ing salasilah ripangi iku | Jamal Jamil parentah sigra nandangi | karya masjid apan sampun | pagêr myang batur binanon ||

10. tan lami dadosipun | saengga pupujan masjid wau | sing katrimanira Ki Sèh Amongragi | dinarbo lajêng binatur | ing dintên Kêmis pinayon ||

11. pagêr bêlumbangipun (183) | ingilenan toya wêning sampun |[12] datan ana labête anyar kinardi | kadya wus dadya sêtaun | Sèh Mongraga nulya manggon ||

12. malêm Jumungahipun | inganyaran sêlawatan agung | wus kawarta ngakathah yèn Sèh Mongragi | amumuja masjid agung | ing sami sêdintên dados ||

13. mêngkana dalunipun | kathah kang prapta samyandudulu | dhusun kiwa têngên urut ing Mêtesih | mring Lêmahbang dalu-dalu | pêtêng samyambêkta obor ||

14. ing sontên wancinipun | bakda ngisa wus samya ngêlumpuk | santrinira sêdaya kang jalu èstri | nèng masjid sêdayanipun | apan kalih atus jodho ||

15. atarap kalang têpung | ingkang anèng pangimamanipun | Sèh Mongraga kinarya pupundhènèki | apan kang linuhur-luhur | kadya rinatu dening wong ||

16. langkung jrih sungkêmipun (184) | sêdayanya wus samya akêbut | pan Ki Agêng Amongraga ing Sitibrit | dadya panêmbahanipun | ing tanah Mateseh kono ||

17. Jamal Jamil amuwus | lah mara wong majua ringayun | ambukaa bengidira ing ripangi | nèng têngah sabojonipun | kang tinuding lanang wadon ||

18. nulya majêng ingayun | nêrbang nèng têngah sila sidhupuk | nulya winewehan jimat rajah sami | tinutupkên netranipun | rajah pêmbukaning raos ||

--- 5-6 : 52 ---

19. sigra lêkas sêdarum | adikiran kang lagonya landhung | sawusira lêlagon dikirirèki | arêmpêg swaranira sru | gya santak anduduk wuloh ||

113. Dudukwuluh

1. langkung ing panggêjêgipun rapal hu hu (185) | amêgêng napasirèki | sauni-uninya rusuh | tan sarêng samya sarênti | ak ak ik ik uk uk ok ok ||

2. asru sinru anêlaskên napasipun | têlasing swara kang muni | kari gobag-gabigipun | gya blag blêg samya gumlinting | tindhih-tumindhih carub wor ||

3. ujurira tan karuhan undhungipun | pating pêringkêl jalwèstri | wong nêm kang binuka wau | samya sru pamuwusnèki | minta apura dosèng wong ||

4. sêkathahing dosa ingkang uwus-uwus | barang kang wus dèn lakoni | ngomèl lir mêndêm kêcubung | dèn[13] bandrèk begal maling | miwah dènira nyonyolong ||

5. kêdhik kathah awone pêndamêlipun | sawusing têlas dènyangling | nulya nangis ting salênggruk | ningali Sèh Amongragi | munggwing dhampar mutyara byor ||

6. pan ingayap pra widadari yu-ayu (186) | myang janmanom adi-adi | sarwi ngandika dhêdhawuh | pangapura sadosèki | mring wong kang ambuka raos ||

7. sarta nuduhakên ing ganjaranipun | swarga mring kang buka dikir | katon sanalikanipun | mila sru nangis kêpengin | tumêkaa swarga kono ||

8. tan antara santri jalwèstri sêdarum | kang samya pana ing dikir | kang tangi kang mêksih kantu | sêdaya sampun anglilir | rumasa sampurnèng batos ||

9. wong nênêm kang tinutupan netranipun | rajah nèng dluang rong nyari | pan sêkilan panjangipun | tinutup prapta ing kuping | sauwusira mêngkono ||

10. ingulapan kang rajah mring Jamal sampun (187) | wong nênêm mêksih anangis | katonton ingkang kadulu | anèng sajroning adikir | Sèh Mongraga ingkang katon ||

11. wusnya aris dènya birai asuhul | Kyai Guru Jamal Jamil | amundhut têrbang pipitu | angklung nênêm kêndhang kalih | tan dangu prapta sumaos ||

12. wus sinêntak têrbang tinatab gumêmbrung | kandhang[14] ro wus dèn kêncêngi | wus kêtêmu gêdhugipun | adan lêkas Jamal Jamil | narêbang lawan wong wadon ||

13. wus miranti kang nêrbang ngêndhang kang ngangklung | lima kang nêrbang pawèstri | kapitu lan kyai guru | bawa singir Jamal Jamil | wis maca sêlawat alon ||

14. adan lêkas swara jalwèstri barung rum | lêlagon landhung mlas asih | lir kadêmung lan panêrus | nganyut-anyut dudut ati | aris rarase nyêlendro ||

15. singirira ojrat mêrambat ing kayun (188) | ya hu Allah ya illahi | ngulatana èlmu luhung | pusakane ingaurip | ya hu Allah sauran wong ||

16. nyai-nyai wong wus tua aja tungkul |

--- 5-6 : 53 ---

golèka èlmu sêjati | ya hu Allah ya illahu | sêlawase ya illahi | anèng donya rewa-rewo ||

17. kang dêlanggung roro parane tan wurung | siji marang ing swarga di | siji marang nêraka gung | ya hu Allah ya illahi | babadên ing èlmu raos ||

18. èlmu rasa kang kêrasa ing sirèku | rasakêna kang hakiki | wong aurip ya illahu | badan roh nyawa suksma di | angiloa ing pasêmon ||

19. Allah-Allah ya hu Allah ya illahu (189) | gudhe pandhak janur kuning | pandam têlas urubipun | pupuse sajroning pati | tan ana kara kêraos ||

20. siti lumèng surya kêmbar wêdanèku | kali tan kalaban warih | kasatmata ing swarga gung | ya hu Allah ya illahi | aramya sauran ing wong ||

21. panêrbange imbal lêlamban ajêgur | kêndhang ro ambêbagèni | tampelan kêmpyang lan gêdhug | angklungnya gêjogan ngênthir | anjurudêmung sri tinon ||

114. Jurudêmung

1. kang nonton uyêl-uyêlan | samya karênan andulu | kapengin mèlu masuk dul | jare ngilangkên duraka | olèh ganjaran swarga gung | saikine katingalan | sajroning dikir ingriku ||

2. mêngkana dènya samyojrat (190) | nutug sababakan suwuk | angaring-aring sêdarum | nulya mêdalkên ambêngan | kêndhuri rolas ngêndhukur | miwah wedang pêpanganan | nulya dinungan majêmuk ||

3. kyai guru kang andonga | amine ambata rubuh | sawusnya donga ki guru | parentah mring santrinira | lah mara padhaa kêpung | ambêngan kono bismillah | ywa etung èstri lan jalu ||

4. lanang wadon tan prabeda | ya lanang ya wadon iku | aran padha tunggal ngèlmu | kang liningan langkung bungah | anggêpe samya nyêdulur | tan ana sumêlanging tyas | nutug royoman akêmbul ||

5. sawusnya samya anadhah (191) | ambêngan nulya ingêdum | wêrata sêdayanipun | mung kari wedang panganan | jaga nyênyamikan kantun | mung sêkul kang binêrkatan | wus samya wangsul gènipun ||

6. kyai guru Jamil Jamal | lêkas sêlawatanipun | lagu gêndhing sêkar gadhung | berag santrine sêdaya | samya angantêp swara sru | arêmpêg gêng alit sora | la illaha ilêlahu ||

7. Muhammadun rasululah | rampak tan ana barênjul | gumêr gora sru gumuruh | wor têrbang pitu gênturan | abarung kêndhang myang angklung | tung ting tung pyêk byang prung prung brang | pêp pêp bah bah bah gur bah gur ||

8. thung plêk thung plêk dhêng dhung dhung grang | plak blang plak blang klur klur thir thur | nampani singir wong pitu | jalu kalih èstri gangsal | kang sami narêbang bêsus | swarèstri gêtas arênyah | anglik mêrit manis arum ||

9. lir panêrus binarungan (192) | ing gêndèr lawan kadêmung | pating salênthuk angguguk | ngapipir tangane kiprah |

--- 5-6 : 54 ---

kang emprak nêm somah maju | liru rakit bojonira | pan samya anyêpêng sumbu ||

10. arame dènira emprak | sêjodho sumbu-sinumbu | sêjodho têb-têban watu | sêjodho agêgabusan | sêjodho pênthung-pinênthung | sêjodho urêk kris pêdhang | sêjodho awake murub ||

11. sêkathahe kang tumingal | suka gêgêtun agumun | kagawokan ing pandulu | sajêge tan wruh tontonan | kang èdi-èdi kadyèku | eram sakèh kang umiat | sêdaya samya kayungyun ||

12. wus dangu antaranira (193) | nulya salin sajakipun | sêsêg têrbang kêndhang angklung | myang kang emprak salin sajak | carub wor dènira barung | tan etang kacuwanira[15] | arusuh mungsuh-minusuh ||

13. kang ningali giris mulat | tan mantra yèn karya guyu | wus lir prang sayêktinipun | sura sru samya bramatya | sawiji èstri sinuduk | jaja trus marang walikat | niba blêg rahnya sumêmbur ||

14. siji wong lanang pinêdhang | mring èstri gulunya rampung | tugêl bêt pisah lan gêmbung | kêpalane gêlundhungan | gêladrahan gêmbungipun | sasomah kang kêkêprukan | ing lilinggis wêsi sampyuh ||

15. kumêpruk polone muncrat | rênyêk bêbathuke sumyur | jur mumur gêtih sumêmbur | sasomah bakar-binakar | gosong awake sakojur | ambune sangit kêliwat | kumronyos umob akumyus ||

16. wong myat kèh kalêngêr niba (194) | kamirurusên andulu | wênèh kang nangis gumrumung | myang kang mambu sanakira | ana kang ambêngok asru | e e e e Allah-Allah | biang-biang prie iku ||

17. wênèh lumayu umpêtan | tan tahan ningali marus | samya jrih gila andulu | tyase samya têrataban | tan duwe ati salugut | sêdaya ulate bias | samya micarèng jro kalbu ||

18. sabêne nora kadyèka | kangsi samya têkèng lampus | adat padha têguh timbul | tan ana braja tumama | ih nora dhêngêr sêtêngu | têka mêngkono akalnya | tan ana bisa cêlathu ||

19. kamitênggêngên sêdaya (195) | dalah têrbang kêndhang angklung | suwuk cêp nora tinabuh | tan ana walang sisikan | mêngkana kiai guru | nuduh pawèstri sajuga | kinèn ngidêri atêpung ||

20. sarta singir nabuh têrbang | lan wong lanang siji tumut | nèng pungkur anabuh angklung | kang liningan sigra mentar | angêlik swara mrit arum | têrbang nibani irama | angklung lamba ngêthur-êthur ||

21. mêngkana sisingirira | ana tangis layung-layung | tangise wong wêdi lampus | ya hu Allah gêdhongana | kuncènana dèn akukuh | ing pati mangsa wurunga | santri kwèh nauri barung ||

22. landhung arêmpêg swaranya | hu Allah ya hu Allahu |

--- 5-6 : 55 ---

gya singir anganyut-anyut | ya nabi sêlawatulah | ing sakate ya illahu | kêramate waliulah | jalma luwih mêrga ayu ||

23. ayu-ayu ya hu Allah (196) | mêngkana sisingiripun | ngubêngi kang samya lampus | têpung gêlang kaping tiga | anulya kiai guru | amundhut padupanira | kang mênyan ingobar murub ||

24. urube akatar-katar | sangsaya gêng urubipun | gumrêbêg sundhul masjid gung | nunu bangke ing kalangan | swaranya pating jarêblug | angimpun urubing brama | pan wus antaranya dangu ||

25. bêbangke mulya sêdaya | latu sirêp urubipun | kang emprak pulih lir mau | malah wuwuh rupanira | barêsih lir mêntas adus | gya têrbang brang brung barungan | sauranira gumuruh ||

26. kang nonton abungah-bungah (197) | alatah-latah gumuyu | ya talah ih sukur-sukur | pênyanaku banjur modar | nyata èdi kyai guru | bisa gawe salah endah | mandah jêng ki agêngipun ||

27. ing sêktine baya ana | pitung guru wolung guru | gumêtêr nauri catur | e lah mêsthi ta karuhan | yèn ngluwihi kyai guru | sumaur hêng êh karuhan | wong sabate mono iku ||

28. ya ta wau wayahira | wus lingsir mèh bêdhug têlu | samya bubaran sêdarum | kang nonton mulih sowan[16] |[17] salong lajêng nginêb kantun | ingkang mêntas sêlawatan | laju dikiran sêdalu ||

29. kang mulih ya didikiran | ting kêrolah ting karêhu | kang mêngalor wismanipun | kang ngulon mêngidul ngetan | dikiran turut dêlanggung | kangsi praptèng wismanira | mênêng tan dikir yèn turu ||

30. pan mêngkana lumrahira (198) | adikir ing siang dalu | sênadyan garu mêluku | pon tan pêgat dikirira | [...] |[18] [...] |[19] samya wirangrongan èlmu ||

115. Wirangrong

1. ya ta Kyagêng Sèh Mongragi | anèng pangimanan manggon | pan kinarobongan pêthak alus | rinangkêp gubah brit | jênêk nèng pangimanan | sinaji dhahar dhêdharan ||

2. sabên wayahing abukti | awis dhinahar tan kalong | lêt rong dina kadhang sêkulipun | kalong sêkêmiri | tan rêmpit rampadanya | ulam dhêdharan mung pisang ||

3. sêtugêl ulêr binukti (199) | tilas lir sisaning codhot | tan kêrsa umêdal lamun ayun | ngandika mring santri | kewala nèng krobongan | matur sajawining gubah ||

4. ing nalikanira enjing | Jamal Jamil ingayap wong | anèng pêlataran sandhapipun | ingkang kayu wungli | Jamal Jamil paprentah | mring sakèhing santrinira ||

5. pan samya dipun arani |

--- 5-6 : 56 ---

Jatiraga sawênèh wong | Ragajati miwah Jatiwuyung | wênèh Darmajati[20] | Têlêngjati kêlawan | Ragasukma Sukmaraga ||

6. Langgêngjati Tuturjati | Mintajati Jatilewo | Ragalewo lawan Jatitupu | miwah Dulêngjati | kang kinarya lulurah | dinum sarerehanira ||

7. sabat kawan atus nênggih (200) | pinara sangalas rêko | lurah lerehanya anyêlikur | langkung wong sawiji | koyuping lurah ngarsa | sêdaya nuwun sêndika ||

8. kang winênangakên sami | ambuka ing dikir raos | amulang ing sabat ngayut-ayut | mrih masuk birai | mangka ki guru Jamal | Jamil Wrêgajati samya ||

9. yèn dalu ojrat ripangi | yèn rina akarya gawok | pangeraman sulap sarat masrut | singluning pangiksi | amêdhar èlmu karang | kabuyutan kang giniar ||

10. wong tani bêntil bêtitil | ing rêpit rikoh tan wêroh | mung macul kewala garu mluku | kapintêranèki | ing èlmu tan kabuka | manut margèng kagawokan ||

11. wau ta ki guru kalih (201) | akêrsa karya guguyon | anuding ro bocah samya gundhul | umur limang warsi | thèsèl pancèn kêpalang | ingundang prapta ingarsa ||

12. mêthêkêl awake kusi | ran Si Thêngul lan Sêntolo | kang rare kalihnya rada mrusul | kinèn mangan sami | kang sêga ramês pindhang | athêkul rare ro mangan ||

13. binênturan blag blêg kêni | bathuk rai wêtêng bokong | tan obah tan jingkat eca nyamuk- | nyamuk nyangga takir | watu bata myang padhas | samya sumyur tan kêrasa ||

14. ana ngunus tumbak kêris | pêdhang kêlewang myang bandhol | sigra barêng mara sami nyuduk | mêdhangi nglewangi | kang rare samya latah | kapingkêl gumuyu suka ||

15. kêri lir dèn ilik-ilik (202) | alèkèk-lèkèk mêrongos | cape tanganira kang ambêntur | dhengah wong bênturi | watu lir dhêmpo kumba | sumyur pêcah anggalêpang ||

16. rare roro kinèn ngambil | ambrengkal watu sêgênthong | sigra binêrengkal wus kajunjung | gya têb-têban sami | kadya kapuk sêlamba | watu ingumbulkên tawang ||

17. muluk angungkuli krambil | tinadhahan gigir bokong | miwah tinadhahan mring gugundhul | myang sinikut bali | kinarya gêgathengan | kang watu sagênthong ampang ||

18. tinonton sakèhing janmi | dhengah mulat gawok-gawok | tan dangu gegeran kêbo ngamuk | kèh curnan binijig | sinundhang ing maesa | usus mrobol kulaweran ||

19. wong akèh pating jalêrit (203) | sru gumuruh lanang wadon | ki guru angatag lah dèn gupuh | bocah ro sirèki | papagna kêbo gidrah | anglêburakên wong kathah ||

--- 5-6 : 57 ---

20. gya tandang rare ro nuli | mapag abijig lan kêbo | ingêlokên kathah sru gumuruh | kang jêblès abijig | binut ro kang mae |[21] kang siji gujêngi kêkah ||

21. sikiling kêbo kang wingking | tan bisa gronjal si kêbo | ngarêp binijigan mring Si Thêngul | dhag-dhêg dèn jêblèsi | sunguning kêbo pokah | gigal karo tibèng lêmah ||

22. kêbo ambruk jrum ing siti | pêcah êndhase mêlopor | poloning maesa lajêng lampus | andêladag gêtih | dhas ajur li[22] ginêcak | bathang kêbo gya binuang ||

23. jinunjung sikile buri (204) | sinawatakên tibèng doh | mêlongok kang mulat gya kang tatu | anyuwun jêjampi | apan tiang sêkawan | tatu tri pêjah sêtunggal ||

24. ingaturkên guru kalih | sarwi tinangisan kang wong | sigra tinambanan wong kang tatu | marang Jamal Jamil | mênyêt indrênging pisang | ingusapakên minantran ||

25. kang kanin mulya lir nguni | kang mati ginudag kêbo | nulya ingusadan gya sinêbul | bun-êmbunanèki | rinaupan ing toya | ginugah nulya gumregah ||

26. mulya kadya duk winuni | kang umiat kabèh jomblong | kêgawokan marang kyai guru | nguripkên wong mati | misuwur ing akathah | èdi sêktine gurunya ||

27. sanake bungah kêpati (205) | mulya saking guru karo | mêngkana kêrsanya kyai guru | mundhut wêlulang glis | dhadhalang kinèn natang[23] | jaran mawi lar kang kathah ||

28. mêngkana kabèh wus dadi | jaran wêlulang rongpuloh | pinaringkên lurah sêdaya wus | kinèn anunggangi | jaran wêlulang sigra | ginêtak pan kinêplokan ||

29. gya mabur bêr ngawiati | têgar pucaking kêkayon | sêdaya kang nunggang raosipun | pan jaran sêmbrani | ulês ijo mawi lar | pakane prêdapa kêmbang ||

30. tutug sakêrsanirèki | mayêng-mayêng mibêr adoh | kitêr nèng kêkaywan sabatipun | gèdhèg-gèdhèg sami | agawok eram mulat | agiris mring gurunira ||

116. Girisa

1. ya ta kang sami têtêgar (206) | mring awang-awang polatan | wus dangu antaranira | samya maniup mêngandhap | prapta anèngarsanira | ing guru santri sêdaya | mudhun saking panunggangan | wus mulih jaran wêlulang ||

2. uwus kawêntar ing desa | kang doh-adoh sami prapta | pan anyabat masuk ojrat | kapengin sampurnèng titah | tinêkan sêkajatira | kang linêwih ingakathah | saking tuajuh angalap | bêrkahe kangjêng ki agêng ||

3. kang minulya ing Lêmahbang | Ki Agêng Sèh Amongraga |

--- 5-6 : 58 ---

ki guru kinarya lantar | wakil winênang mumulang | kyagêng ngidini kewala | mêngkana ki guru Jamal | Jamil akêrsa sêsawah | loroging Lêmahbang gènya ||

4. mêluku tanpa maesa (207) | wêluku brujul priangga | singkal mingêr bêludhusan | macule sami gacrokan | amalik nampingi bubak | sêdina dadi leleran | sêdina ngurit samingkal | sêdina dhaut banjaran ||

5. sêdina kudur tanêman | sêdina nglilir gumundha | sêdina gumadhung mapak | sêdina mlêncut uraban | sêdina angêmping jênar | sangang dinane panenan | sabên-sabên dènya sawah | sangang dina pêpanenan ||

6. dadya bungah ingakathah | sêbarang kang tinandura | pitung dina bae genjah | mêdal woh tulus andadya | nanêm jagung patang dina | miwah nanêm terong kacang | janganan nèng patêgalan | kang terong rong dina awah ||

7. kabèh para lurah-lurah (208) | kang wus samya kinalilan | sami kewala sêsawah | genjah amung sangang dina | lawase nêmbêlas dina | anulya mêtu wohira | tuwuk kang sami tinêdha | sarwi ngêmohi sêdaya ||

8. wong desa asuka rêna | karya tan pati rêkasa | mung manggung dikir kewala | tan pêgat dalu lan siang | mênêng-mênêng lamun nendra | tan pati angupajiwa | barang kang cinipta dadya | nadyan nanêm anèng jogan ||

9. wohe genjah anèng têgal | wus gumyah mangunahira | sawabe jêng kyai agêng | kang ngangsu mring sêndhang-sêndhang | jalu èstri miwah bocah | toyanira sinundukan | myang ngangsu pikulan banyu | miwah kathah pangeraman ||

10. wong wadon kêkêmbênira | kinarya anggorèng kacang | ana satêngah akêlan | banyu ginembol ing sinjang | wus matêng jangan pinangan | wus lumrah kabudayanya | mêngkono wong pirang desa | kiwa têngêning Lêmahbang ||

11. uruting Matesih samya (209) | katutugan sêkadarnya | kang mêncul agêgêmblungan | pênjawile pêthung[24] pêdhang | pênyêluke bandhil balang | jalwèstri lan bocah-bocah | tansah anêbut kalimah | lumrah umah anèng sawah ||

12. tan ewah kang salasilah | satêngahe mamah-mamah | katêlah ulah kalimah | amrih gênahing mangunah | bungah luwih ingakathah | tan ana kang solah salah | tan susah dènira sawah | agenjah pêndhak Jumungah ||

13. atuah wohnya akathah | tanah desa ing Lêmahbang | agêmah ripah wong kathah | santrine sangsaya wêwah | pengin nyabat masuk ojrat | mêngkana sêdina-dina | gumyah wong sawah tan susah | yèn dalu samya slawatan ||

14. yèn raina bubungahan (210) | kyai guru Jamil Jamal | tan marentah mring sabatnya | sadhengah kinongkon dadya |

--- 5-6 : 59 ---

uncêg pangot bae mara | nadyan kêbo bèbèk ayam | kenging kinongkon sêdaya | dêlah kayu watu lêmah ||

15. kewala kenging dinuta | ki guru ingayap sabat | pra lurah-lurah sêdaya | ki guru alon ngandika | èh ani-ani ta sira | sun kongkon têgorên enggal | kae kayu nangka kawak | dèn kêbat ywa kêlayatan ||

16. ani-ani sigra mentar (211) | opang-aping lampahira | ki guru asru lingira | hus hus ni-ani balia | bok aja nganggo pan-apan | gumagus akêtewongan | tinggalên pan-apanira | ngrubêdi nora cancingan ||

17. copotên pan-apanira | lah wis dèn kêbat mangkata | ni-ani sênthiyêng mêsat | tinutakên mring wong kathah | ni-ani anêgor nangka | rinubung sakèhing janma | ni-ani anggêgês nangka | rong pranggul gênge wit nangka ||

18. blas-blês bisa nêbal tatal | ginuyu marang wong kathah | ngêsorkên wadung nêmbêlas | tatale sami malêsat | anyiprati kang niningal | wus mênggik panêrêsira | amubêng panggêgêsira | kumrêtêk dhoyong kang wrêksa ||

19. gumêbrug rêbah ngrêbatang (212) | ni-ani tumumpang nglekar | sawusnya rêbah kayunya | kyai guru sigra prapta | gupuh piak sabatira | kiai guru ngandika | aranmu ni-ani ala | tan duwe pêngrasa pisan ||

20. jêmak pang-êpange ika | padha dèn tutuhi samya | nora nguwisi dinuta | ni-ani ajrih dinukan | sigra nutuhi pang-êpang | gêng alit rampung sêdaya | ngling malih iku wasisan | dêlêge sira tugêla ||

21. sêdhêpa bae kang papak | ni-ani gêgêsi sigra | wrêksa wus tugêl sêkala | sêdaya gumuyu latah | majat ni-ani tan bisa | anêgor kayu wit nangka | ki guru nulya ngandika | mring wong nini-nini tua ||

22. kêmpong untune wus gêmpang | ki guru aris ngandika | e lah sira nini tua | kayu iki garotana | bakal sun karya klowongan | bêdhuge masjid gêng ika | dadia padha sêdhela | mêngko kanggoa Jumungah ||

23. sigra nini-nini tua (213) | anggaroti kayu nangka | temal-temol apilaran | myang tatale akêmahan | anêmên nyakoti wrêksa | tan dangu dadya klowongan | tabêt alus lir pinasah | datan mantra cinakotan ||

24. sampun dadya kalowongan | kyai guru ngambil bocah | cilik mêksih sinusonan | nulya prapta lan biangnya | ki guru alon lingira | lah bocah bayi ta sira | wangkisên bêdhug sêdhela | anuli kanggo dèn kêbat ||

25. bocah ingkang sinusonan (214) | tangi saking pangojongan | mudhun mring lêmah lumampah | lumayu mêsat sêkêdhap | tan dangu anulya prapta | ngirid bocah bayi kathah | sami pasuson slawe prah | pating carêngik swaranya ||

--- 5-6 : 60 ---

26. kang gawa bèji wêlulang | binayang ing rare bajang | siji norana bêrangkang | mangkis bêdhug kêlowongan | sumriwêd gêdrah grêjêgan | akale asor wong gêrang | wêlulang jinèrèng kathah | binèjèn sêgadugira ||

27. bèji manjing ginandhenan | ingubêngakên supaya | èndhèk dènya nambut karya | ting gêrathok thag-thêg ramya | acêngekan bayi kathah | kongkon tuding-tinudingan | esthane atag-ingatag | sêngkud dènya nambut karya ||

28. tan dangu anulya dadya (215) | wangkisan singsêt bêkayang | wus garing sami sêkala | bêdhug cinoba tinêmbang | jumêglung kadya gong monggang | janma kèh ngling biang-biang | nora jamak uninira | nulya laju kinèn bêkta ||

29. sigra bayi sêlawe prah | bêdhug ingangkat ing kathah | para bayi jabang-jabang | sinunggi binayang-bayang | ampang lir gawa dêluang | pra jabang lakune gancang | sêlang tunjang tan sumêlang | lajêng pinasang anganggrang ||

30. sêdaya abungah-bungah | sakèhe sabat kang anyar | gèdhèg nêbut tobat-tobat | eram gumun gawok mulat | samya gunggung gurunira | èdi sêktine kaliwat | cipta krasan nèng Lêmahbang | kêpengin gampang pinangan ||

31. kang bêdhug wuse pinasang (216) | santri kwèh ajumungahan | kumêrut kabèh santrinya | jalwèstri rare nèm tua | mring masjid ajumungahan | agêng alit winêtara | kalih bêlah èwu ana | srambi èstrin keri kanan ||

32. supênuh masjid mêlapar | kêbak dêlah pêlataran | Ki Agêng Sèh Amongraga | ngimami nèng pangimaman | pan mêksih kinêrobongan | guru Jamal mangasiral | guru Jamil ingkang kutbah | praptakir bakda Jumungah ||

33. kêndhuri kêlangkung kathah | godhong ancak kadya sarah | bêlabur sêkul lan ulam | wêradin warêg ambrêkat | mudhun bubar bar Jumungah | sami mulih soang-soang | sêmbari adidikiran | nut panjang wêtuning napas ||

34. wênèh dikir nut tindaknya (217) | myang lagon sasênêngira | wus lumrah wong pirang desa | gumrêmêng dalu lan siang | satêngahing nambut karya | santri èstri kang wus bisa | samya karya pangeraman | èstri barang karyanira ||

35. anutu adang akêlan | namung tinunggu kewala | sarwi dikir Allah-Allah | kang nutu asangga uang | alune gêjug priangga | tampah nampèni kêpyakan | yèn wus rêsik anèng wadhah | miwah ingkang olah-olah ||

36. anjêngglu jangur kewala | mung nyalumik didikiran | kang la illaha-illalah | ana illalah-illalah | myang kang dikir Allah-Allah | miwah hu hu dikirira | kang angi enthonge bisa | anglèr sêga bêludhusan ||

37. ilirnya kopat-kapitan | irus solèt munthunira | samya kluthukan priangga | myang kayu sumugu dhawak |

--- 5-6 : 61 ---

kabèh tan susah anggrayang | rampung dhewe pirantinya | kang dadya kasukanira | kang santri-santri sêdaya ||

38. salurah-salurahira (218) | ngadu-adu pangeraman | cêmpe bijig lan maesa | myang kancil kêlawan macan | gêmbar-gêmbor sima kalah | kodhok ingabên lan ula | ula dèn êmplok inguntal | kodhok bêdhudhug sêblungkang ||

39. kyai guru Jamil Jamal | nuding raryalit sêtunggal | ingacêng-acêng dakarnya | pêlinya bocah amêkar | ambêdêdêng mulur dawa | malêmbung padha sêdhela | dinêlêng katon undhaknya | pêkênêng-pêkênêng mêkar ||

40. dawa kangsi limang dhêpa | dêdêlêge gêng sêkêndhang | mung pawakane kewala | kêjaba gêgalêngira | amêdhok rah-irahira | jêlèbère bulêtira | sêpayung bèbèk bawera | kêngkêng atos ambêngkayang ||

41. manggat-manggut ablag-blêgan (219) | anggute sumèlèh nglêmah | dadi rubungan ing kathah | samya myat ing poting bocah | ki guru Jamal ngandika | lah mara padha nungganga | ing guthule mot wong pira | pra lurah gumuyu latah ||

42. sêndika sigra anunggang | sag-sêg samya jèjèr wayang | raosing wêlakang mangang | mot wong sêlawe boncengan | pan mêksih kêpara longkang | ingsad-ingsêding lungguhan | watês githoking lingiran | ki guru Jamal lingira ||

43. lah mara dhêngal-dhêngalna | badhamu[25] kang limang dhêpa | matur inggih sarwi latah | nulya potinge anjêngat | angadêg têlung gêgantar | wong sêlawe kudhampêlan | ngêthapêl dhogol kang mêta | kang lungguh cêngêling guthul ||

44. gendholan ikut akêkah (220) | sarwi jêlih-jêlih samar | awang-awangên yèn tiba | pating barêngok sêdaya | kêsêl ngemplok ing guthulnya | ki guru alon lingira | tiungna bêncolèngira | nulya tinungkulkên sigra ||

45. sumiut wong slawe maras | kuatir mênawi tiba | lah wis congcongên kewala | dhêngalna ing sawêtara | dimèn kang nunggang sêkeca | lumakua sisirigan | tur sêndika bocah mentar | kinèn mubêng pêkarangan ||

46. inganggut-anggut guthulnya (220a) | sêdhêng dènya dhêngal-dhêngal | wong sêlawe cikrak-cikrak | enak edhul nunggang guthul | dèn iring ing santri kathah | lir wong angarak pêngantyan | gar-gêr samya sumyak-sumyak | nèng lurung ngubêngi desa ||

47. kêpapag kêbo bayakan | kêbo sapi bubar-bubar | wor sinurak ingakathah | saya lumayu ambêdhal | giras anêlasak dhadhah | wêdi mring guthul tan lumrah | kang ngarak abungah-bungah | gumêrah ngêbêki sawah ||

48. tan adangu nulya jawah | guthule saya sumringah | mêngangah kaya kinumbah | wong kathah alatah-latah | kang nonton sangsaya gêdrah |

--- 5-6 : 62 ---

nora mundur drêsing jawah | potinge ngadêg andhêngal | samya nguthapêl kang nunggang ||

49. lir bencok rèmbèl nèng papah (220b) | nèng githok tênggoking dakar | ngaubi thothok kang mêkar | wong sêlawe tan kodanan | lir ngangge payung kambangan | wong akèh ngaub rêbutan | nèng bongkot adhêdhêsêkan | midêr mêrgi turut dhadhah ||

50. dhogol ngadêg sring kapêlag | ing papringan palêthosan | wangsul praptèngarsanira | ki guru aris ngandika | wus trang guthulmu tungkulna | sigra potinge anglayang | alon sumèlèh ing lêmah | mudhun sêdaya kang nunggang ||

51. pan sarwi gumuyu suka | ki guru malih ngandika | potingmu guyangên kana | ing kali bandhul kang bêna | wong sêlawe ngosokana | guthule dimèn sêmbrana | bisa bigar mrana-mrana | wong sêlawe tan lênggana ||

52. sêndika mangkat sêksana (221) | potinge ngadêg anulya | sampun mentar saking ngarsa | papringan kêkayonira | kang magoli urut mêrga | pang-pang sêmpal wohnya gigal | kêpranggal guthul andhêngal | kumrutug kadya bêrangkal ||

53. praptèng kali Bandhul enggal | ginuyang wong sêlawe prah | kinosokan ing gêlagah | dhogole arunjah-runjah | silulup kêdhung mêntêngah | satêngah padhang abêtah | tangi niba nêbah-nêbah | lir bocah arunjah-runjah ||

54. guthul sru dènira polah | lir kinêbur muncrat wutah | kêbajong dhogol jêlampah | toya gung sakêdhung bubrah | poting ngolang-aling rêbah | yèn janmaa kiprah-kiprah | anglumba-lumba gigidrah | ngalobak sêpolah-polah ||

55. bocah poting nangis susah (222) | agila ginawa solah | si bocah langkung garêsah | jêrit-jêrit mêksa tansah | potinge sigra gumregah | angodor adrêng mring dhadhah | kêpapag ing kêbo ranggah | sinondhol kêlumah-lumah ||

56. dhogole gêgabul lêmah | sinurak-surak ing kathah | jalwèstri nonton gumêrah | poting mring wong wadon ngangkah | dèn sundhul kêlumah-lumah | polahe guthul tan lumrah | agawe sadhengah-dhengah | gobag-gabig mutah nanah ||

57. ambêlasak maring omah | kang ambabah bubrah-bubrah | abudi tan kêna ngampah | kang duwe omah malêpah | mupus tan rumasa gadhah | pratingkah saking parentah | ciptane samya sumarah | ing manah sampun nêlalah ||

58. potinge tan sayah-sayah (223) | kang andulu samya wêgah | mring poting adadah-dadah | wong kathah gêdrah gumêrah | guthul bisa ngarah-arah | mêngkana ki guru Jamal | potinge binalang sêpah | poting mungkrêd kadya lintah ||

59. mulih sauruting bocah | gêgêtun gumun sêdaya | mangunahe gurunira | ginugu sêdina-dina | tan dangu ki guru Jamal | santrine matur gurunya | paduka pan tinimbalan | gupuh ki guru lumampah ||

--- 5-6 : 63 ---

60. ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | kang tinuding praptèngarsa | ngandika nèng jro kêrobongan |[26] èh Jamil manira tanya | wus pirang dina samangkya | nèng ardi Bangun Lêmahbang | Jamal Jamil aturira | èngêt kaula ingetang ||

61. sampun kawan dasa dina (224) | kaprie saiki padha | sabat-sabatmu pêpakna | sun arsa nutugkên lampah | linggar saking ing Lêmahbang | kabèh padha poyanana | kang liningan tur sêndika | gya amêpak sabatira ||

62. kang samya lurah sangalas | tan dangu prapta sêdaya | mring masjid lir jumungahan | dhinawuhan sêdayanya | yèn kangjêng kyagêng samangkya | kêrsa linggar sing Lêmahbang | nulya kyagêng bantu kêrsa | kabèh santri-santri sira ||

63. lah uwis padha karia | sun arsa andon lêlana | nutugkên paraning kêrsa | andum sêlamêt kewala | ingkang liningan sêdaya | kèndêl tumungkul tan nabda | ki guru nambungi sabda | mring pra sabat kang liningan ||

64. lah mara padha matura | mring kangjêng ki agêng samya | mêngkana kang para sabat | samya umatur prasêtya | ature samya lênggana | kaula tan purun tilar | kêdah tumutur ing tuan | manggiha lara lan pêjah ||

65. tan nêdya amba suminggah (225) | sênadyan tan linilana | kaula mêksa tut wuntat | mêngkana aturnya samya | ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | ngandika mring Jamil Jamal | èh santri ro kêrsaningwang | mring tanah nagri Mêtaram ||

66. wus mêngkono têlênging tyas | takona mring sabatira | yèn ana kang wus angambah | ing tanah Samparpalihan | pasisir sapêngulonnya | Ki Jamal nulya têtanya | mring sabatira sêdaya | samya matur tan uninga ||

67. Ki Wrêgajati asojar | manira bièn wus ninga | Sèh Mongraga lon ngandika | ia lakon pirang dina | têka ing kene Lêmahbang | Wrêgajati aturira | apan tigang dalu mêrga | mênawi lampah lancaran ||

68. saking nagri Ngaksiganda (226) | pan sêdalu margi prapta | Sèh Mongraga angandika | yèn mêngkono Jamil Jamal | mêngko ing latri kewala | sun linggar saking Lêmahbang | dene sabat-sabatira | ya sêkadare priangga ||

69. sêdhidhik[27] sênadyan kathah | jalwèstri anom myang tua | kon dandan saiki padha | ing mêngko ratri umangkat | kang liningan tur sêndika | sabat samya lèngsèr sigra | mulih dandan soang-soang | tan etang ingkang tinilar ||

70. pomahan tanduranira (227) | kang kuat kêbo sapinya | namung sangu kang ginawa | bumbu bêras lawan arta | samyayêg sêdayanira | Sèh Mongraga angandika | sira pinaring dening Hyang | sabat dadya kanthinira ||

117. Kinanthi

1. ya ta wau wayahipun |

--- 5-6 : 64 ---

bakda ngisa para santri | sampun samêkta sêdaya | santrinya jalu lan èstri | kang para lurah sangalas | tan ana kang nêdya kari ||

2. namung sabat-sabatipun | kang tumut wontên kang kari | kathah kang samya nut lampah | mring Kyagêng Sèh Amongragi | kathahira winêtara | tigang atus jalu èstri ||

3. mêngkana Sèh Amongluhung | anglela dènira linggih | umijil ing kêrobongan | ingayap santri jalwèstri | sêdaya gawok tumingal | ing cahyanya Amongragi ||

4. awênês jêtmika ruruh (228) | sumilak pasêmon wingit | jalwèstri tyasnya kakênan | sumungkêm samya jrih asih | toh jiwambêk lara pêjah | kukuh rêngkuhe anggusthi ||

5. Sèh Mongraga ngandika rum | mring ki guru Jamal Jamil | paran wus samya samapta | kabèh sanak-sanak santri | kang padha brangtèng Pangeran | mrih utamaning aurip ||

6. Ki Jamal Jamil umatur | katiga Ki Wrêgajati | punika sampun sêdaya | sêkathahing para santri | angantos kêrsa paduka | umiring tan nêdya kari ||

7. ki agêng malih amuwus | mring lurah santri sawiji | èh Ki Tisnaraga sira | karia aywa umiring | rêksanên patilas ingwang | ngimamana santri-santri ||

8. jumungah ing masjid agung (229) | supaya kang kari-kari | padha sêngsêm ing agama | lan saturunira benjing | ajênêng nganggoa Raga | nak putumu ing Lêmahbrit ||

9. kamituane ing Bangun | poma aja walangati | kang liningan saha sêmbah | mring guru ingkang ginusti | mênggah-mênggah Tisnaraga | sêdyamba tan nêdya kari ||

10. pan ajrih wêwalêripun | Ki Agêng Sèh Amongragi | umatur salurahira | yèn parêng dalêm lilani | tumutur sêparan tuan | pêjah gêsanga tut wuri ||

11. Sèh Mongraga lon amuwus | ya wus sun trima sirèki | lamun ana kajatira | nusula kewa[28] bêcik | yèn uwis têmtu gwaningwang | praptaa ing Wanagiri ||

12. kang sinungling nêmbah matur (230) | sêndika tan walangati | ngling malih mring Jamil Jamal | katri lan Ki Wrêgajati | lah mara payo bismillah | umangkat kang nglêlana nis ||

13. sapa kang wus wruh ing laku | anggrêmanana ing mêrgi | sigra nuduh Jamil Jamal | marang santrine kêkalih | Ragajati Jatiraga | pinatah lumakwèngarsi ||

14. adan mangkat Sèh Mongluhung | saking dhusun ing Lêmahbrit | ingiring santrinya kathah | mêrgi nut kêndhiting ardi | dulur lampah sêsêmutan | sêdaya sami adikir ||

15. tan rêmpêg sêkadaripun | dikir sasênênge muni | ririh bawane wong kathah | gumêr lir gêdhor kang siti |

--- 5-6 : 65 ---

antara pitung pêmbalang | ulure ingkang lumaris ||

16. wus kapungkur ardi Bangun (231) | tidhêm kayon samya tistis | tan ana angin sumrabat | anjêgrêg datan kasisir | kadya gêgêtun sungkawa | wêwêngkon wukir Bangun gring ||

17. nir kêkênyêpira samun | ardi Bangun lir ngêmasi | kanisan suksma sêkala | singsal sêsananing urip | lir dyah kapugutan trêsna | anjêtung sèsining wukir ||

18. kadya belaa tumutur | mring sang andon lêlana nis | kup-angkupan munyèng wrêksa | lir panjriting kang raryalit | kilayu nguwuh sudarma | sinauran ing kêdhasih ||

19. angalik-alik mlas ayun | lir dyah angoso ing siwi | wis cêp mênênga ywa beka | tan kêna sira klayoni | sêpuluh milu-milua | wus tan sira tan tinolih ||

20. dolana bikiran tandhu (232) | lir sunu kang saya nangis | têkèk nèng gowok sru munya | lir mêdèni rare budi | bangkong munya nèng pangrongan | kadya kakine ngaruhi ||

21. ênêng-nêngana anakmu | budi kilaywèng sudarmi | bapakmu lagya lêlana | nora lawas nuli bali | yèn janmaa esthanira | sêdaya mêngarang kingkin ||

22. tan wus ucapên ing gunung | kang karya upamèng kawi | ya ta kang lagya mahawan | ing ardi Bangun Lêmahbrit | lêlêngkèh ing pangarean | mêrgi gêng anjog Mêtesih ||

23. samya kumpul lampahipun | adulur lumakwèng wuri | tanapi nèng keri kanan | Jatiraga Ragajati | mêcalang lumakwèngarsa | kang dadya gêrmaning mêrgi ||

24. lêpas lampahe andarung | adikir samêrgi-mêrgi | praptèng dhusun Sugatsalam | angidul ngilèn lêstari | rêrêb wana Jatisaba | wanci gagat bangun ratri ||

25. mondhok anèng Banalindhu (233) | pra santri dènya miranti | anèng ra-ara bêbangkan | supênuh jalu lan èstri | kupêng dènya majêmukan | adikir ojrat ripangi ||

26. ting garelo guyêng junun | sêdaya buka pribadi | jalwèstri atutup muka | ing jarit putih rong nyari | sinêrat ing rajah muka | pambukaning roh ilapi ||

27. samya sru paguyêripun | wang-wêng gêdhêg gobag-gabig | manthuk krêp narêthêk nyêngka | napas winotan ing dikir | sèwu kalimah sanapas | kèh unèn-unèn ing dikir ||

28. la illaha illalahu | haillalah illalahi | wênèh Allah Allah Allah | kang hu hu hu hi hi hi hi | e e i i u u a a | la la la la hak hik hak hik ||

29. sarêng panarima junun (234) | ting karingkêl anggulinting | saujur-ujure niba | wor-winor jalu lan èstri | aundhung bantal-binantal | tan ana walang asisik ||

30. sêsangat dènira kantu | dènya kalêngêr tan eling | wus dangu antaranira |

--- 5-6 : 66 ---

kang samya pana birai | tangi saking pajununan | salong mêksih anggulinting ||

31. sidhêkus miwah sijujur | kang wus tangi samya nangis | kang katon sajroning pana | gurune ingkang ginusti | Ki Agêng Sèh Amongraga | lênggah ing dhêdhampar rukmi ||

32. sarwi kinêbutan babut | ingayap pra widadari | andum nuduhkên sawarga | cêcadhanganira benjing | ing pati manjing sawarga | janma kang ambuka dikir ||

33. saban-saban kang kadulu (235) | datan ewah ing pangiksi | tan kirang sêcacahira | mêksih kadya wingi uni | wuse nglilir sêdayanya | pra santri jalu lan èstri ||

34. samya nangis ting salênggruk | wau Kyagêng Amongragi | karya wêkasan ing lampah | amiwal sarengat nabi | sarate tan kêwanguran | limang wêktunira haib ||

35. karya ampinganing èlmu | ngungaskên kêrana lair | suprih kawêntar supaya | winahon ing hukum aji | numpak ing antara mangga[29] | mèsi pungkasing kêdadin ||

36. dadya tan ngibadah wêktu (236) | namung anggung guyêng dikir | amrutahakên mangunah | tan lyan ciptane sang yogi | sayoga nèng Ngèksiganda | kamulyane katon gaib ||

37. ya ta wau Sèh Mongluhung | ngandika mring santri-santri | rêrêb nèng kene kewala | kang jênêk rèrèn saari | ing ratri bae lumampah | padha agawea bukti ||

38. saanane kang tinêmu | sakèhe iku rêjêki | lah padha kukus-kukusa | sêmbari bengat adikir | kyai guru Jamil mojar | payo kono santri-santri ||

39. lah-olaha sêkadarmu | sêga jangan kang miranti | santri kang tan sangu bêras | sukêt-sukêt bae dadi | sêga panganên ya enak | tan beda lan bêras pari ||

40. gya santri pawèstri gupuh (237) | pasang dhingêl[30] ngrêratêngi | kang sangu bêras dèn êdang | akêlan ngêliwêt sami | ngêlandêng akêkêbula | kang mêlarat santri miskin ||

41. angliwêt lang-alang rumput | bathok blungkang dadi kêndhil | myang dadi kuali wajan | godhong dadya ian ilir | toya kang minangka lênga | pan dadya lisah sayêkti ||

42. kiwa têngêne andulu | mring tingkahe santri miskin | matênge nora prabeda | lan bêras kang dèn pususi | sêdaya ciptaning dria | brêkahe kyagêng linuwih ||

43. samya kêpengin kadyèku | kêduwung sangu bras pari | anulya sami anadhah | anutug dènira bukti | kyai guru kang dhinahar | punjunganing para santri ||

44. wus luaran samya tuwuk (238) | nulya trap majêmuk dikir | akupêng kêpung kalangan | amasang tutup pangèksi | ing jarit miwah dêluang |

--- 5-6 : 67 ---

pambukaning dikir supi ||

45. angguyêr |[31] kèh warnane solahnèki | angêdên nênggak asantak | myang uninya warni-warni | pan kongsi sêdina bênthang | dènya guyêng ahli dikir ||

46. ingkang wus kalêngêr dangu | tangi nangis dikir malih | pating jakêngkêng kang pana | wênèh mêksih gobag-gabig | kèh warnane solahira | sakèh santri jalu èstri ||

47. wusing asar surya seub | samyaso angaring-aring | adikir lir saban-saban | kang tan kêna pot amuni | kêjawi wêktu ambuka | ambatêk dikir ripangi ||

48. samya ngayêm-ayêm kayun (239) | mentar mijil sing wanadri | anunggang jaran wêlulang | miwah nunggang jaran ilir | wênèh nunggang jaran tampah | kayu-kayu wilah dadi ||

49. tinunggangan bisa mabur | anapak kaywan wanadri | pêngrasanira sêdaya | anunggang jaran sêmbrani | têtêgar muluk ing tawang | kêdulu langêning bumi ||

50. kang bêblês mring mega biru | wêruh saisining langit | limrah kêkayon lir teja | ngunguwung prêdapa sari | jarane mangan prêdapa | ning kayu teja ngramêsi ||

51. saciptanira pan tutug | arikat lir kilat thathit | kang endah-endah ajangkah | pra santri jalu lan èstri | tinimbang lan swarganira | bêcik swargane pribadi ||

52. wus lumrah pêngrasanipun | tan ana gèsèh kadyèki | tur ta puniku jatinya | pratingkahing santri-santri | anunggang jaran wêlulang | wilah ilir tampah tampir ||

53. mubêng kewala lumaku (240) | nèng ara-arèng wanadri | lir wong nêgara sêtonan | têpung gêlang wira-wiri | kêluyuran bêng-ubêngan | salin pêndêlênganèki ||

54. pêngarase bisa mabur | mumbul maring awiati | lamun mundur lampahira | pêngrasa mêsat mring langit | yèn maju dènya lumampah | pêngraos niup mring siti ||

55. mêngkana wanci mèh surup | pra santri sêdayanèki | mudhun sing turangganira | kabèh jarane wus mulih | jaran wêlulang bêlaka | ingkang ilir mulih ilir ||

56. wilah kayu mulih kayu | tampah tampir mulih tampir | trêkadhang wong pêdhusunan | uning wong ahli birai | dhasar wus ngrungu pawarta | samya kèlu masuk murid ||

57. wong papat lima nêm pitu (241) | anyabat malbu birai | kêpencut mangunahira | kasêbut jalma linuwih | sarwa dadi kang sinêdya | tua anom-anom prapti ||

118. Sinom

1. ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | dènya rêrêb nèng wanadri | bêbangkan ing Jatisaba | wana lit trataban kêdhik | bakda ngisa kang wanci | Sèh Mongraga lon amudhun | lah payo Jamil Jamal |

--- 5-6 : 68 ---

umangkat mupung wus ratri | kang liningan matur sêndika sumangga ||

2. adan samya lumaksana | ingiring sakèhing santri | ngidul ngilèn lampahira | anyabrang ing kali Samin | angidul ngêncêng mêrgi | ngidul ngilèn malih maju | angambah pasawahan | adulur lampahing santri | atikungan lir têksaka gêng lumampah ||

3. samya dikir lilirihan (242) | gumêr gumalêgêr kadi | pangakaking naga lanang | anglud mêmangsan tan kenging | ya ta nabrang bênawi | gya prapta ardi Sapikul | ing wanci bangun enjang | rêrêb sêkathahing santri | nèng pucaking pupunthuk ardi Sarêmbat ||

4. samya dikir buka rasa | majmuk kupêng jalu èstri | ramya angantêp kang swara | sru gumuruh manêngkêri | wukir lir mogak-magik | ginora wong têlung atus | kêlangkung rahabira | dènya bubuka ripangi | war-wêr mungsêr angguyêr kêpalanira ||

5. wus kaduk pêndadakira | blag-blêg tiba anggulinting | kang kaglundhung ing perengan | tibèng sor mêksih tan eling | kathah ingkang kadyèki | myang kang ngundhung sungsun timbun | angglasah lir babadan | saujur-ujurirèki | mati atap kadya bangkening paprangan ||

6. mung Ki Agêng Sèh Mongraga (243) | Jamal Jamil Wrêgajati | kang mêksih lênggah tan rêbah | ajênak dènira dikir | sakèhing para santri | kang samya kalêngêr dangu | antara wus sêsangat | pra santri samya anglilir | ting salênggruk lir saban pênangisira ||

7. kang samya kaglundhung jurang | ngêrèkèl ngumpul mênginggil | wus pêpak somah-somahan | samya ngrêratêngi bukti | wêradin jalu èstri | samya ngukus ting karêlun | samya abungah-bungah | sadhengah kang dèn olahi | datan susah bêras ingkang pinususan ||

8. sukêt gêlagah lang-alang (244) | kinuwêl dipun liwêti | sapraboting olah-olah | sêbarang cinipta dadi | tan pae lan bras pari | mindhak wangèn raosipun | miwah boja nyamikan | bêrangkal cinipta gêndhis | dadi gêndhis godhong ciut dadi amba ||

9. miwah wingka kang cinipta | dadi ajang panjang piring | sawusnya kinarya nadhah | mulih dadi asalnèki | sabên-sabên kadyèki | sabat kang anyar andulu | kêlangkung kagawokan | sangsayu[32] suyud amurid | tan sumêlang kandhêm kèrêm anyênyabat ||

10. mêngkana ing wanci siang | sêdintên bêngkêlêng dikir | yèn wus samya abubuka | wus ing wanci asar akir | samya angaring-aring | dodolan mabur mindhuwur | nunggang jaran wêlulang | ilir têdhok tampah tampir | kayu wilah-wilah padha tinunggangan ||

11. kumêrab jaran-jaranan (245) | sawiji tan ana kari | jênak dêlênge kêpenak | lênggak-lênggak malangkêrik | obah dhadha sisirig | bêng-ubêngan maju mundur | tan owah pêngrasanya | lir saban nitih turanggi | wit sawising asar kongsi surup surya ||

--- 5-6 : 69 ---

12. mudhun saking panunggangan | pra santri samya alinggih | tansah amaca kalimah | ririh ukur angalêsik | Kyagêng Sèh Amongragi | pangandikanira arum | lah payo Jamil Jamal | umangkat sêdhêng wus ratri | kang liningan samya umatur sêndika ||

13. adan umangkat saksana | sira Kyagêng Sèh Mongragi | ingiring santrinya kathah | lir sabên dènya lumaris | mêngilèn urut mêrgi | ing Kabasêng menggok ngidul | manjat ardi Pyahilang | Kêndhêng ardi kidul nênggih | lêngkèh ardi Gajahmungkur kilènira ||

14. ngidul ngilèn lampahira (246) | lulukikan jurang ardi | pan sarwi adidikiran | swara sru gora ing ratri | buron wana kèh wingwrin | kêbrasat samya lumayu | banthèng kidang mênjangan | sak-sakan kagyat anggêndring | jrih miarsa swaraning santri dikiran ||

15. myang sima tinggal mêmangsan | anggro sru lir ambarungi | mêlumpat tinggal glagahan | lutung gègèr gorèh ajrih | gumrah wurahan wingwrin | anuntung êpanging kayu | swarane agegokan | ramya lir bantoni dikir | mêrak ngakak mabur angalih pencokan ||

16. wau Kyagêng Sèh Mongraga (247) | ingkang mahawan ing ratri | anusup wana wulusan | randhat dening mêrgi rumpil | asiluk-siluk sungil | pêtêng mangêb dening singub | pandam wulan ping sanga | rêmu rêmênging pangèksi | ngulap-ulap ing mêrga miat lang-alang ||

17. mêrgi rupak mung sêpêcak | ulur tan kêna wong kalih | ulur siji sêsêmutan | ingarsa lan wingking têbih | titikungan wêtawis | dohira sangang panyêluk | tan ana pêdhotira | tungtunan jalu lan èstri | kang bubulên grigah-griguh napak krakal ||

18. suprandene tan ngrêsula | saking maksude birai | abungah nêbut kalimah | tan ana sangsayèng mêrgi | puput tunggangan ardi | tumurun suku kang kidul | angambah pangempehan | angidul ngilèn lêstari | nabrang Oya ngidul praptèng dhusun Sampak ||

19. maksi[33] ngidul malbèng wana (248) | wana Jatigonjing[34] nênggih | wontên bêbangkan awiar | têngahing wana miranti | sêndhangira umili | kinubêng wit gayam agung | Kyagêng Sèh Amongraga | raryan nèng ra-ara radin | bêbangkaning wana Jatigonjèng gènya ||

20. ing wanci bangun raina | dènya rêrêb wus miranti | majêmukan kêpung kapang | nulya trap ambuka dikir | langkung ramenirèki | lir makêtêr wukir rigung | kagyat wong prapat desa | samya prapta aninitik | ingkang dadya gumêrah têngahing wana ||

21. ya ta kang samya bubuka | matyatap sungsun atindhih | adangu kalêngêrira | wor sayah dènya lumaris | kongsi siang ngalilir | kanikmatên dènya kantu | wus tangi sêdayanya | nguculi tutup pangiksi | nulya samya olah-olah sêga jangan ||

--- 5-6 : 70 ---

22. abusêkan kadya saban (249) | barang kang cinipta dadi | sangkêp ulam rêrampadan | myang mêmangsêg warni-warni | wowohan samya prapti | pribadi pating gêlundhung | pra samya winadhahan | ing dhulang myang panjang piring | sing lèr wetan kidul kilèn prapta dhawak ||

23. wong desa-desa kang samya | anonton santri birai | sami agawok tumingal | waune tan kêlah-kêlih | sêkala rumat sami | ajang panjang piring tuwung | prabot pawon tan susah | sêdhengah cinipta dadi | datan susah kang pinangan santri kathah ||

24. sami kenyut manahira (250) | tua nom jalu lan èstri | samyambyuk umasuk sabat | mring ki guru kang sinêkti | samya tan ana mulih | malah mulih ngait batur | sêbrayat masuk ojrat | awon mimikul angarit | ngur masuk dul kang tan susah ngupajiwa ||

25. mêngkana sangsaya kathah | wong kang malêbu birai | kawarta sakèh padesan | akathah kang sami prapti | wong rusak dadya sêkti | barang saciptanya sinung | mulya dunya akerat | amukti tan nambut kardi | pan mêngkono wartane kang dadya ojrat ||

26. ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | nèng Jatigonjèng miranti | dènira rêrêb tri dina | sangsaya kèh santrinèki | kathah pinangkanèki | sauruting ardi kidul | samya kerup anyabat | mring ki guru Jamal Jamil | wus pinatah winuwuhkên ing lulurah ||

27. matang puluh salurahnya (251) | gunggung santri sêdayèki | pan pitung atus sêwidak | kang sami masuk birai | lajêng kewala dikir | ing Jatigonjèng supênuh | sêdaya wus sinungan | rajah pambukaning dikir | tutup mata ing sinjang rong nyari pêthak ||

28. sawênèh ingkang dêluwang | rajah tutuping pangèksi | janmanyar nora bêbakal | laju kang sinêdya dadi | tan pae lan kang lami | samya wruh sawarganipun | cêcadhangane benjang | katon sadurunging mati | saikine barang kang sinêdya dadya ||

29. mila tan ana sumêlang | sumungkêm ing lair batin | mathêm gegeonganira | ya ta Kyagêng Sèh Mongragi | angling mring Jamal Jamil | sun dulu santrimu wuwuh | kang liningan turira | inggih kathah ingkang prapti | gunggungipun pan pitung atus suwidak ||

30. mêksih wontên ingkang prapta (252) | lirna kang sêtunggil kalih | kang dèrèng kaula petang | kyagêng angandika malih | yèn mêngkono inganti | titane kang padha rawuh | têka rong dina êngkas | sêdhêng rêrêm para santri | anèng Jatigonjèng bêbangkane wiar ||

31. araryan ing patang dina | lan kurang pira singriki | ing tanah Samparpalihan | umatur Ki Wrêgajati | kirang sêdalu mêrgi | lamun lancaran ing laku | yèn kadya lampah tuan | kados tigang dintên prapti | yèn mêngkono payo nyêngka sawêtara ||

32. yèn wus ing rong dina êngkas | mêndhane santri kang prapti | umatur inggih sumangga |

--- 5-6 : 71 ---

ing karsa amba umiring | mêngkana para santri | kêlamun ing wanci bangun | kabèh samya bubuka | bakdanya kongsi byar enjing | laju samya olah-olah kang tinêdha ||

33. tan owah lir sabênira (253) | dhêmênên sakèhing santri | dadi kêlawan cinipta | sawarnane kang binukti | datan cua ing ati | enak tur anutug tuwuk | yèn wus samya amangan | dikir sru kangsi saari | tan kêrasa panas anèng ara-ara ||

34. praptèng wanci bakda ngasar | samya têgar ngawiati | anunggang jaran wêlulang | sadhengah kang dèn tunggangi | pêngrasanira dadi | jaran sêmbrani linuhung | ulês ijo mawi lar | mabur bêblês maring langit | busanendah ngujwala abra markata ||

35. pan wêruh saliring paran (254) | adi-adining pangiksi | bayakan abêbarêngan | ngêmbara mring awiati | tan ana angling lining | kewala sêdaya minggu | lir tingkah jroning nendra | tumon tan nêdya ngaruhi | jroning pêngrasa têkan ingkang pinaran ||

36. sayêktine badanira | tan lunga-lunga nèng siti | mubêng ngubêng[35] kewala |[36] ing ara-ara aradin | ingkang maju lumaris | ana kang lumaku mundur | samya jaran-jaranan | wit nyemplo paningal salin | wus mêngkono trape wong ojrat dul-dulan ||

37. yèn wanci suruping arka | rèrèn sêdaya alinggih | pan sami pêngrasanira | mudhun jog prapta ing siti | tungganganira mulih | maring dhapure kang mau | lulang mulih wêlulang | sêdaya lir wingi uni | lamun dalu ojrat emprak gêgabusan ||

38. têb-têban bakar-binakar (255) | tan ana kang miatani | kadhang kang gamoh kewala | pinêdhang sinuduk mati | binakar gêsêng posit | kang kinêpruk ajur lampus | gêtihe dêladagan | wus mati bisa rip malih | pan tan ana sumêlang tumêkèng tiwas ||

39. mêngkana Sèh Amongraga | sawusnya ing kawan ari | anèng bêbangkaning wana | ing Jatigonjèng miranti | angling mring Jamal Jamil | payo sêdhênge lumaku | iki wus bakda ngisa | mupung sih sore lumaris | samya matur sêndika nulya parentah ||

40. lah dèn age lurah-lurah | tatanên kancamu santri | kang dhudha randha bènèhna | lan kang sosomahan sami | aywa wor ing lumaris | sêndika ingkang tinuduh | sampun samya samêkta | sêkathahing santri-santri | dan umangkat wau Kyagêng Sèh Mongraga ||

41. angidul bênêr lampahnya (256) | asêlur kang santri-santri | ingarsa têbih lampahnya | kang wingking têksih alinggih | kêmputira lumaris | saonjotane wong mikul | gumrêmêng gêlêgêran | santri kang lumampah dikir | gumaredêg kadya prahara manampak ||

42. panjatan wana Jakêtra | têrataban wana alit | prapta ing ardi Pagutan | wit tanah ardi Sakêthi |

--- 5-6 : 72 ---

nurut tikungan ardi | laju lampahe mêngidul | ardi kang kêliwatan | ardi Lêndrêk ardi Kiping | ardi Munthil ardi Bawak ardi Bungkak ||

43. ardi Mathak ardi Bangak (257) | ardi Tundha ardi Tandhing | ardi Lok ardi Jimbaran | ardi Sangkal ardi Bangir | ya ta lampahirèki | prapta ing ardi Kamadu | mêngidul malih manjat | rêrêp ardi Sambiradin | amêlapar kuwu anèng Sambirata ||

44. ing wanci bangun raina | sami bubuka pra santri | sangsaya sru swaranira | kang samya abuka dikir | uning mangsa pribadi | saban wayahipun wêktu | pan sami trap priangga | tan kongsi dèn parentahi | para santri arahab dènya bubuka ||

45. sawusnya samya lah-olah | sasênêngira ngratêngi | ayêm atêntrêm tyasira | sêkathahing para santri | Kyagêng Sèh Amongragi | nèng Sambirata tri dalu | kathah kang sami prapta | wong desa ing kanan keri | saturute wong pawukiran kèh prapta ||

46. samya masuk nyabat ojrat (258) | nora kêna dèn sayuti | lakon saonjotan prapta | jalwèstri mring Sambiradin | wêwahira winilis | têlung atus pitung puluh | gunggung sêdayanira | lan santrinira kang lami | apan sèwu langkung satus tigang dasa ||

47. mêngkana Sèh Amongraga | dènya rêrêb kalih ratri | anèng ardi Sambirata | kathah wêwahe kang santri | andikanira aris | marang santrinira têlu | payo sêdhêng umangkat | kurang lakon pirang ari | pan umatur kirang kalih dintên prapta ||

48. Wrêgajati aturira | ing lampah lamun marêngi | prayogi siang kewala | paduka maklum ing santri | luhung rêrêb ing ratri | bêrkate ngambah mana[37] gung | dadya randhat ing lampah | mênawa lumampah ratri | santri èstri lan rarywalit kang musakat ||

49. Sèh Mongraga lon ngandika (259) | bênêr ture Wrêgajati | ing wêngi nadyan padhanga | amamar ngupayèng mêrgi | matur Ki Jamal Jamil | inggih lêrês aturipun | mindhak dhangan ing manah | kang badhe tuan kêrsani | gèning santri supaya krasan kasmaran ||

119. Asmarandana

1. ya ta Kyagêng Sèh Mongragi | lêga tyasira ngaturan | wusana ngandika alon | ya mêngko bangun kewala | sawise padha buka | ilmu rasaning pandulu | lan padha dimèn sêsarap ||

2. lah wus tatanên kang bêcik (260) | santrimu salurah-lurah | pandumên sarerehane | samya umatur sêndika | mundur samya memetak | santri ing salurahipun | anglimang puluh sêsanga ||

3. nalikanira ing ratri | samya ojrat lêlagonan | anêlasakên sukane | kang emprak èstri lan pria | samya agêgabusan | têb-têban sumbu-sinumbu | sasuka-sukane dadya ||

--- 5-6 : 73 ---

4. ingkang mati urip malih | kang wêntala tan kêrasa | barang tumamèng anggane | kabudayan pangeraman | tan ana susah ing tyas | amangan[38] luru-luru | pan wontên sami sêkala ||

5. sêbarang pratingkahnèki | tan bêbakal amilala | dadi saking cipta bae | tur ta sayêktine padha | bêbêthak olah-olah | sangu bêras gendhong mikul | kimpul wi jagung kêtela ||

6. tan ngrasa pratingkahnèki (261) | ngrasa yèn dikir kewala | wus matêng karêpe dhewe | mila sêdaya kêrasan | rinasa tan rêkasa | kerup manahe kaincup | mring ki guru Jamil Jamal ||

7. ing wanci wus pajar gidib[39] | ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | angling mring Jamal Jamile | lah payo padha umangkat | kang liningan sêndika | sigra ingundhangan sampun | Sèh Mongraga dan umangkat ||

8. ingiring sakèhing santri | adulur gêdab rantaban | sêrsêg tan ana pêdhote | lir sêlaba abubulan | gumrêmêng adikiran | ing wingking pan dèrèng kêmput | mêksih eca abêbêthak ||

9. gumriwis lampahing santri (262) | gumrêdêg santri sahasra | pan wus kêmput sêdayane | lampahira titikungan | kumrap ngêbêki mêrga | sumêngka minggah tumurun | tan pêgat samya dikiran ||

10. luk-lukan lêngkèhing ardi | tinut lampahing athah[40] | asri tinon sêdayane | lir nagaraja mahawan | ngubêdi pawukiran | swara gumalêgêr asru | kadya rul[41] lampor wanarga ||

11. wus lêpas lampahirèki | mêngilèn manjing ing wana | pêjatèn dhusun ing Bogor | punthuk kang wus kaliwatan | Sakêthi pawukiran | ardi Bugêl ardi Cumpung | ardi Andha ardi Duta ||

12. ardi Kêndhit ardi Suling | ardi Galur ardi Tua | ardi Tênggak ardi Moglèng | ardi Bara ardi Gambang | ardi Wrat ardi Lancar | ardi Jênu ardi Rungrung | ardi Crêma ardi Wayang ||

13. ya ta Ki Sèh Amongragi (263) | rêrêb nèng ardi Mêgora | kadya pinapar pucake | wiar mot santri sanambang | asimpar papan rata | pêtêng pêngayomanipun | trênggulun kusambi baga ||

14. jati bêndha lan[42] bibis |[43] gêng-agêng kêkayon tua | suka dènya samya rèrèn | ing wanci wus ngandhap ngasar | santri-santri sêdaya | abubungah tyasirayun | angayêm-ayêm têtêgar ||

15. kêbut tan ana kang kari | pan samya jaran-jaranan | wêlulang tampah tampire | ilir kayu wilah papah | sêdhengah tinunggangan | irus solèd enthong munthu | cinengklak katontun[44] turangga ||

--- 5-6 : 74 ---

16. samya bêng-ubêngan sami (264) | anèng ing ardi Mêgora | dhasar awiar papane | jalwèstri rare nom tua | anètèr sisirigan | kang maju kang samya mundur | angalênggak langak-langak ||

17. amêthèngkrêng malangkêrik | manggut-manggut obah dhadha | lir ulah bêsus mêthethe | pêngrasanira anunggang | jaran sêmbrani samya | praboting turangga murub | busanane dhewe mumpyar ||

18. kabungahanira ngênting | bisa mumbul ing gêgana | awor lawan mega bule | myang mring mega biru pisan | akèh kang tiningalan | kitri manguwung linuhung | katon dalane mring swarga ||

19. nutugi karêpirèki | angosak-asik ing tawang | kang kadya kabungahane | wêruh saisining tawang | katêmbèn dènya mulat | tan inang pêngrasanipun | mila mantêp masuk odjrat ||

20. wus antara surup rawi (265) | kang samya jaran-jaranan | niup mêdhun pêngrasane | anglêr lir kuntul anglayang | mencok marang dharatan | sêdaya lampahe maju | samya ngunyur saubêngan ||

21. nulya kèndêl para santri | mudhun saking panunggangan | byar wêlaka paningale | wus tata linggihanira | nèngarsane gurunya | jaran mulih asalipun | sêdhengah mulih sêdhengah ||

22. nulya samya ngrêratêngi | panganan sêkul lan ulam | padha olah-olah kabèh | wus matêng samya pinangan | arame ting kucapah | sangêt suka rênanipun | santri jalu èstrinira ||

23. mêngkana Sèh Amongragi (266) | dènya nèng ardi Mêgora | tanah Samparpalihane | dènira rêrêp rong dina | akathah ingkang prapta | ing Ponjong Sima Sumanu | prapta ing Samparpalihan ||

24. samya umasuk birai | ojrat kang kaliwat-liwat | èdi asêkti gurune | bisa nguripkên wong pêjah | yèn pêjah munggah swarga | tan susah adang anutu | sêgane matêng priangga ||

25. barang saciptane dadi | bisa mibêr ngawang-awang | mêngkono gumyah wartane | mila wong urut gunungan | ambyuk samya anyabat | tan ana ingkang kaetung | kudu mring ardi Mêgora ||

26. kathahira winêtawis | kawan atus pitung dasa | sèwu wolung atus kabèh | ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | sawusing kalih dina | ngandika mring santrinipun | Wrêgajati Jamil Jamal ||

27. èh Wrêgajati sirèki (267) | iki wus prapta ing Sampar- | palihan ia tanahe | tan pati jênak manira | kadohên lan samodra | kang dadya jênak tyas ingsun | kang parêk têpi samodra ||

28. umatur Ki Wrêgajati | yèn ta sampuna kuciwa | ing kêrsa têksih amilèh | ingriki langkung prayoga | pikantuk papan ngarga | padhusunan agung-agung | tan susah toya tumumpang ||

--- 5-6 : 75 ---

29. anambung atur Ki Jamil | punika sabat kaula | pun Jiwayuda wastane | lamun paduka akêrsa | ngupaya lian tanah | punika kang sampun wêruh | nitik milih-milih tanah ||

30. Sèh Mongraga ngandika ris | êndi sabatmu kang warta | kang wus wruh jajahan kene | konên umatur maringwang | Ki Jamil sigra ngatag | mara majua umatur | mring ki agêng kang pratela ||

31. kang liningan majêngarsi (268) | umatur Ki Jiwayuda | sarwi cedhokan sêmbahe | pukulun andangu tanah | urut Samparpalihan | inggih sapêngilènipun | kang cêlak pinggir samodra ||

32. lamun parêng sang ayogi | tanah ing Giring bungasnya | kang wêkas kidul parêdèn | angungkang pinggir samodra | dhusun ing Kanigara | kathah pasênêtanipun | gua kang kêr-angkêr samya ||[45]

33. titiga gua kang wingit | gua Mawanti wastanya | kêlawan pun gua Cêlor | gua Songpati katrinya | pan ngokop ing samodra | ing wana Giring puniku | akathah tilas prêtapan ||

34. punika ingkang prayogi (269) | pan ing dhusun Kanigara | tan cua ing sêmbarang rèh | ewamêkatên sumangga | tuan ingkang kinêrsan | pêngraos kaula amung | ing dhusun pun Kanigara ||

35. Sèh Mongraga ngandika ris | yèn mêngkono Jiwayuda | sun sênêng aturmu kuwe | ya desa ing Kanigara | duwe gua prayoga | pira doh cêdhake iku | lan kutha ing Ngèksiganda ||

36. matur lampahan saari | singriki inggih sêdina | kaot sêkeca mêrgine | Mêgora mring Kanigara | lawan dhatêng nêgara | rumpil lêmpitaning gunung | kêpara têbih mring kitha ||

37. malih angandika aris | ya wus prayoga turira | ing Kanigara kinuwon | sêdhêng dohe lan nêgara | olèh sêmada kiwa | Jamal Jamil nambung atur | inggih langkung kasinggihan ||

38. sumangga kêrsa sang yogi (270) | kang dados parênging kêrsa | Sèh Mongraga andikane | sarèhna ing pêndhak dina | ana kêrsa manira | arsa karya masjid agung | sukuning ardi Mêgora ||

39. lan Jiwayuda sirèki | sira sun wènèhi aran | ya Si Gorajati bae | lan sira undhang-undhanga | kabèh nak putunira | papaning masjid desamu | ing Mêgora pan prayoga ||

40. Jiwayuda kang sinung sih | nuwun-nuwun aturira | acecedhokan sêmbahe | nulya malih angandika | mring guru Jamil Jamal | lah mara kabèh santrimu | padha konên nêgor wrêksa ||

41. kang gêdhe dadia masjid (270a) | kang rumat sêdayanira | ngadêga sêpasar kiye | Jamal Jamil tur sêndika | ngundhangi santrinira | sêdaya sêndika gupuh | wus samya mundur singarsa ||

--- 5-6 : 76 ---

42. anêgori kayu jati | agêng-agêng rinêbahan | rinayap ing santri akèh | ing karya nora rêkasa | sinambi didikiran | ènthèng kang sarwa jinunjung | êmpuk kang sarwa pinêrang ||

43. agampang dènya nyotoki | lir kayu randhu kewala | bonggol gadêbog pamane | ngadoni[46] anjingan | rapêt tan ana rênggang | rong dina rinagang sampun | tan ana ingkang kuciwa ||

44. laju ingadêgkên aglis | sêrambi myang gandhokira | bêrukut lan bêlumbange | miwah bêdhuge wus dadya | santrine gawok mulat | tan nyana glis dadosipun | majade tan bisa dadya ||

45. tan mantra yèn mêntas dadi (270b) | labêting anyar kinarya | lir wus têtaunan windon | nuju ing dina Jumungah | masjide inganyaran | supênuh pra santrinipun | ambèr marang pêlataran ||

46. mêngkana ki guru Jamil | Jamal ingkang mangasiral | Jamil kang kudbah mimbare | kyagêng ngimami Jumungah | praptèng akiring salat | wus bakda Jumungahipun | akathah kêndurinira ||

47. kinêpung ing santri-santri | rame dènira amangan | wusnya dinum barêkate | santri kèh wus bubar mêdal | mring gone soang-soang | kari kang pra pinisêpuh | kang mêksih sami nèngarsa ||

48. ya ta Kyagêng Amongragi | ngandika mring Jamil Jamal | katri mring Wrêgajatine | pilihana sabatira | padha wèhana aran | Jamil Jamal sêndika wus | sabate sinungan aran ||

49. Mintaraga Mintajati (270c) | Mulyajati Jatimulya | Sênêngjati Jatimêne | Awasjati Jatipura | Sukajati kêlawan | Rênukjati Jatiliwung | Dewajati Jatijiwa ||

50. kang sami dipun arani | sawêlas pinatah lurah | wus mêngkana ing kêrsane | ngandika mring Jamil Jamal | lah payo padha mangkat | ananggung bae ing laku | satutuge anèng mêrga ||

51. dene sira Gorajati | yèn wus praptèng Kanigara | sira anulaka bae | muliha marang Mêgora | rêksanên tilas ingwang | têtêpe Jumuahipun | yèku ywa kangsi muadah ||

52. sun silih lakunirèki (270d) | nuduhkên ing Kanigara | kang liningan tur sêmbahe | lamun parêng kinarilan | kaula tan nêdya sah | lumados ing siang dalu | ya wus bênêr sun tarima ||

53. rêbut pêrlu kang utami | Gorajati tur sêndika | ngling malih mring santri karo | lah payo Ki Jamil Jamal | nanggung bae lumampah | Gorajati kon nèngayun | adan umangkat saksana ||

54. adulur sêlur samêrgi | wus matuh samya dikiran | wong sèwu wolung atuse | kadya wong ngili gegeran | santri kèh warna-warna |

--- 5-6 : 77 ---

ana gegendhong myang mikul | ting karuwèg ngêmban anak ||

55. ana ingkang nyangking gêndhil[47] | kudhung tarik[48] myang capingan | payung kang kudhung bêbêde | têkên dholog nocol kisa | wênèh kêmbu kêranjang | isi cowèk lèmpèr irus | sadangdananing bêbêthak ||

56. jarite pating bêtitil (271) | buntêlan bêras lan karag | ana kalung bêbêd lêgèh | kang wuta tuntun-tuntunan | kang ribung bubul bêlak | lakune pating gêriguh | para rêpot rerendhonan ||

57. sêprandene eca dikir | tan etang lara sinêngka | saking kadêrêng karêpe | batine kaya yo-yoa | wus luput ing duraka | olèh gegeyongan guru | bisa nuduhkên sawarga ||

58. mila sêkathahing janmi | sêdya andhêm kèrêm nyabat | tan wruh sinulap kawruhe | cinathok pêngrasanira | gunane Jamil Jamal | ngêmpakakên èlmu cinthung | wong desa asalangtunjang ||

59. wus lêpas lampahirèki (272) | rêrêp kêdalon sakêdhap | anganti wulan dhadhare | anèng lêlêngkèh tunggangan | ing ardi Jakatua | santri sèwu wolung atus | agêbèl[49] ngêbêki papan ||

60. samya bêbêthak ngratêngi | wus matêng samya mêmangan | sapundhuhe dhompolane | tan ana kang kaliwatan | sawusira mêngkana | samya bubuka sêdarum | rahab angguyêr kêpala ||

61. sawusnya mêngkana sami | antara wijiling wulan | sigra umangkat lampahe | ngidul ngilèn ngambah wana | pêjatèn grêng rungkudan | wana Giring sapêngidul | sapêngalor pêngulonya ||

62. tandhês wukir Imagiri (273) | pèrèng sukune kang wetan | ardi Sakêthi pungkase | Imagiri wêkasannya | ya ta ingkang lumampah | santri kwèh gumêr gumuruh | wor gora alun samodra ||

63. wus mêdal saking wana writ | ngambah alas têrataban | bêbangkan gumuk parêdèn | alas grèngsèng garêmbêlan | liwat desa ing Mula | myang desa ing Gunungpuyuh | ing Panitèn Jatiwêkas ||

64. ing Sêmamar Wanasari | ing Taruka Kêlampean | rêrêb anèng ardi Cêlor | ing wanci pajar sidik byar | santrinira mêlatar | lajêng abubuka junun | war-wêr angguyêr kêpala ||

65. samya kalêngêr gulinting | gêlasah lir binabadan | blag-blêg saujur-ujure | wus dangu antaranira | kang samya nênggak napas | nulya tangi ting badhêngul | laju samya abêbêthak ||

66. ya ta Ki Sèh Amongragi (274) | alon dènira ngandika | Gorajati sun têtakon | iki ingêndi arannya | umatur kang liningan | ardi Cêlor namanipun | guane kang kidul wetan ||

67. yèn mêngkono Gorajati |

--- 5-6 : 78 ---

aywa mulih mring Mêgora | sarèhna dhingin nèng kene | manira ayun anjajah | patilasing prêtapan | Wrêgajati lan sirèku | Si Jamal Jamil karia ||

68. momong sabat santri-santri | manira ayun tirakat | samya sêndika ature | dan umangkat piambakan | anjajah pêtilasan | santrinira kang tut pungkur | kêkalih tan kêna pisah ||

69. Wrêgajati Gorajati | kêrsanira Sèh Mongraga | lumêbêt ing gua Cêlor | sêdintên sêdalu dènya | anèng sajroning gua | langkung rêpit silukipun | nulya mêdal saking gua ||

70. laju ngalèr mring wanadri (275) | gua Manganti pinaran | ardyalit pinggiring lèpèn | lèpèn Oya ingongkangan | lêlawanganing gua | majêng ngalèr ngilèn sintru | kêtalib pangoling sela ||

71. legok tikunganing kali | kali Oya cêlangapnya | kang kidul têmbing bambinge | tumawing ngungkuli Oya | ngisoring lawang gua | ulêkan toya anikung | angèl mêrgine mring gua ||

72. maripit anurut bambing | kang pinancad ginujêngan | watu ingkang mongol-mongol | ya ta Ki Sèh Amongraga | tan wangwang sungiling lwah | anjurang trêjung nyêkêdhung | lon-lonan dènya tumama ||

73. angayut oyod inapti (276) | wus prapta lawanging gua | ningali pasang rakite | pantês dadya pasênêtan | dinulu alimutan | Sèh Mongraga sigra laju | santri roro ruruncungan ||

120. Pocung

1. ya ta wau Sèh Mongraga dènya masuk | lawan santrinira | anèng ing gua Manganti | jroning gua mulêk ganda rum angambar ||

2. Sèh Mongluhung sasmita mring santrinipun | samya anoraga | ing sêmu sampun andugi | limutira ing gua sêmada padhang ||

3. rakitipun sajroning gua apatut | sela blêk kewala | gogodhagane pêsagi | pan sisinggêt ing têngah kori sajuga ||

4. wiaripun mung sasêta sapêndhuwur | nulya linêbonan | langkung pêtêng anglimputi | pan sêsangat wus antara saya padhang ||

5. pan kadulu jroning gua wênganipun (277) | ingkang kidul wetan | wontên toya anêritis | sanginggiling kumênclèng tibèng bêlikan ||

6. kilènipun wontên sela gilang alus | kandêle saasta | rong dhêpa panjangirèki | wiaripun sabêlah kang sela gilang ||

7. ya ta wau Sèh Mongraga duk andulu | tilasing gêdubang | mêksih têlês durung aking | nèng jêrambah larasan sêmprit rong lêmbar ||

8. lawan susur sajêbug têmbako alus | myang têgêsan sadak | anjrah pugutan lir sari | kadya dèrèng kang mucang nising sêsana ||

9. gandanipun saya mêlêk marbuk arum | anduk jêjêbadan | sumêrbêt ratus kasturi | Sèh Mongraga ririh dènira ngandika ||

10. lah ya iku ana tilasing aluhung (278) | sirating pamucang |

--- 5-6 : 79 ---

mêksih mukêt sun tingali | santrinira mêlongok matur noraga ||

11. alon matur bisik-bisik wartinipun | ing gua punika | sring-asring dipun têdhaki | inggih marang ing kangjêng sinuhun sultan ||

12. milanipun ing gua Mênganti nêngguh | tan kambah ing janma | kang dhihin dhasare wingit | kaping kalih linarangan mring kang ngrêksa ||

13. sababipun pan inggih punika wau | asring tinêdhakan | marang kang darbe nêgari | lamun botên punika marêngi têdhak ||

14. tandhanipun kêtawis ganda marbuk rum | apa mêngkonoa | kaula dugi mênawi | nadyan yaa manira angalap bêrkah ||

15. pan rong dalu Sèh Mongraga anèngraku[50] (279) | tan susah we kadas | nèng sela gilang amupid | pamaguting rasa têlênging kamulyan ||

16. tyas pinuntu ing tanajul tarkinipun | marang kajumbuhan | dhauping kêdhap pinusthi | ing pangèksi sisiku ing Ngèksiganda ||

17. supaya sung wêwaon jalaring rampung | pungkasing kasidan | mêngkana ambuntu budi | budi tungtum nyamlêng tan kêrasa-rasa ||

18. angganipun mitênggêng antêng lir watu | pan antaranira | rong dina tan obah osik | Wrêgajati Gorajati nora têbah ||

19. anèng pungkur ngandhêp kang kagya manêkung | sawusnya mêngkana | wanci bakda subuh enjing | Sèh Mongraga ririh maca salam bakda ||

20. lingira rum Mongraga mring santrinipun (280) | lah payo umêdal | saking ing gua Manganti | santrinira karo umatur sêndika ||

21. nulya mêtu saking kori têngah wau | santri nolèh wuntat | pêtêng malih anglimputi | namung kori jawi katon mêlong padhang ||

22. ya ta wau Sèh Mongraga praptèng pintu | wus mijil ing gua | malipir pipining bambing | lampahnya lon dulur anjuru dêmungan ||

121. Jurudêmung

1. ya ta wau Sèh Mongraga | laju ngalèr lampahipun | nabrang Oya kêrsanipun | ngalèr ngilèn mring Maladan | wisan gawe praptanipun | wontên watu itêm gêngnya | kêkalih bundêr sagênuk ||

2. nangsang kadya sinalangan | ing oyod mandira agung | sela lus kadya pêrunggu | ngandhap sitinya mêlatar | sumilak rêsik kêlangkung | lir kambah janma andina | kayoman ing wrêksa agung ||

3. tan ana kêliang tiba (281) | winêtara agêngipun | witing wrêksa rolas prangkul | rakit tambining mandira | lir kêkobong tilam arum | têngah sela sumayana | alus kadya akik wulung ||

4. kanan keri anjêrambah | pêtêng kinubêng ing sulur | tataning tambing bêrukut | awiwara kadya gua | tambining oyod nyêkêdhung | ngêthuwêng têpung nyêlangap | sitinya angêtuk ranu ||

5. tambi lir windoning sêndhang | awêning toyanya agung | kêlangkung asri asingub | Sèh Mongraga myat karênan | ing Maladan rakitipun | nulya tumamèng gigilang | sênêt sêdintên sêdalu ||

--- 5-6 : 80 ---

6. enjing mijil sing gigilang (282) | nèng oyod tumpang alungguh | ana wong sawiji rawuh | ngêthuyuk kêpara tua | saking dhusun ing Parampung[51] | Baulapa namanira | mrêpêki amundhuk-mundhuk ||

7. prapta tapsila nèngarsa | Mongraga ngandika arum | paman ingêndi sirèku | lawan sapa aranira | ingkang liningan umatur | kaula pun Baulapa | dhusun kaula ing Prumpung[52] ||

8. kang têtêngga ing Maladan | won-awon jrukuncinipun | pundhèn Maladan puniku | Sèh Mongraga angandika | manira tanya yun wêruh | caritanira kang kuna | ing Maladan adatipun ||

9. umatur ing[53] Baulapa | lamun paduka andangu | ing Maladan adatipun | sela undhi sayêmbara | sintên kang kuat anjunjung | kang sela nèng pêsalangan | manggul ngubêngi wrêksa gung ||

10. dèn kangsi atêpung gêlang (283) | utawi mubêng ping têlu | winangsulkên ing gwanipun | tinêkan barang sinêdya | lamun tan kawawyanjunjung | pan lêpat ingkang sinêdya | yèn kuat anggambuh pupuh ||

122. Gambuh

1. mêngkana adatipun | tiang tirakat ngriki puniku | kêdah sayêmbara pratignya jangjèni | punapa sasêdyanipun | têtanèn dagang buburoh ||

2. kang sêdya sugih ilmu | sugih dunya miwah waris wayuh | sugih sunu kang sêdya dadi priayi | kang amrih mênang prang pupuh | kang sêdya durjana kang wong ||

3. sênadyan ambuburu | sato pêksi barang kang kinayun | anggêr kuat anjunjung kang watu undhi | sampun mêkatên puniku | wus luluri praptèng mêngko ||

4. dene kang watu wau (284) | duka dalêm pan sampun kadyèka |[54] dadya sayêmbara ingkang watu undhi | katrima sasêdyanipun | tan ana ingkang mêlendo ||

5. kaula kang tutunggu | anaidi wong kang darbe kayun | lamun wontên inggih kêdhik kalih kêdhik | sêkadar wêjaninipun | panêbasing jambe suroh ||

6. pun bapa criosipun | duk jênate pun kaki rumuhun | angladosi Jêng Panêmbahan Mêtawis | Senapati dènya nêkung | nèngriki Maladan manggon ||

7. anèng gigilang ngriku | dènya sumungku pan tigang dalu | pan pun kaki ingkang ngladosi dupa mrik | tanpa kanthi sang aulun | kèh tanya kalamun[55] katong ||

8. Mongraga ngandika rum | yèn mêngkono Maladan puniku | tilasnya Jêng Panêmbahan Senapati | apan kang sinuhun-suhun | wong ngalap bêrkah kemawon ||

9. sawabe kang linuhung (285) | lah paman Baulapa sirèku | wus karia sun laju anutkên kapti | Ki Baulapa umatur | punapa sampun ambopong ||

10. sela undhi puniku | Ki Sèh Amongraga mèsêm muwus |

--- 5-6 : 81 ---

nora susah anjunjung kang watu undhi | ngalap bae bêrkahipun | kang karya tilas kinaot ||

11. panrimèngsun wus cukup | Baulapa sumangga turipun | sawusira karia andum basuki | sun arsa nutugkên laku | amêgat sih Sèh Mongkaot ||

123. Mêgatruh

1. kang liningan tumungkul alon umatur | lamun parêng sang apêkik | kaula sumêdya tumut | Sèh Mongraga ngandika ris | ya paman sukur kemawon ||

2. nulya mangkat Sèh Mongraga laju ngidul (286) | dadya têtêlu kang ngiring | Baulapa anèngayun | sêdya kampir ing Drêkaki | kêdhung ing Oya anyarong ||

3. ingudhunan pinggiring kali tumurun | kathah ulame kaèksi | tan lian tambra lit agung | liwêran kèh tanpa wilis | ambubul mêdal saking rong ||

4. Sèh Mongraga ngandika mring santrinipun | anèh têmên kêdhung iki | banyune ngisor lan dhuwur | padha buthak banyu putih | mung sakêdhung bae nyarong ||

5. Baulapa iki paran marmanipun | kali Oya ing Drêkaki | dene tan buthak kang ranu | beda kang ngisor myang nginggil | Baulapa matur alon ||

6. duka dalêm apan wus kang wau-wau (287) | kêdhung Drêkaki awingit | tan ana kang purun-purun | tan ketang wadêr sênyari | sintên kang mêndhêt wurung wong ||

7. lajêng edan trêkadhang kang apês lampus | mila tan wontên kang wani | anjawi kangjêng sang ulun | inggih kang darbe nêgari | yèn kêrsa mundhut ulam loh ||

8. gih puniku ing Drêkaki ulamipun | mundhut kalih wontên kalih | mundhut pitu wontên pitu | mundhut kathah apan inggih | kathah ulame kang katon ||

9. lia saking pundhutan dalêm puniku | tan kenging tiang ngêpakpik | apan angkêre kêlangkung | inggih pun kêdhung Drêkaki | langêning ratu kinaot ||

10. pan puniku prênah pinarakanipun (288) | nanging tan wontên udani | tinêrka wong awon nganggur | soring klampean sauwit | Sèh Mongraga ngandika lon ||

11. manira yun payo mêrono alungguh | ngalap bêrkah sang winingit | gya minggah ing bambing wangsul | santri titiga tan kari | anèng sandhaping kêkayon ||

12. pan sêdintên sêdalu dènya nèngriku | byar enjing umangkat aglis | nabrang Oya lajêng ngidul | ngambah wana jurang ardi | nut agiraning lêlêmpong ||

13. pawukiran alit-alit ting pêcucu | lêstari lampahira ris | laju mring pêsisir kidul | santrinira tansèng wuri | kang kinanthi lêlanandon ||

 

---

1	Mulai bait ini berisi uraian ajaran atau ilmu kesempurnaan hidup dalam rangka mencapai kesejatian (menurut ajaran Buda). (kembali) Mulai bait ini berisi uraian ajaran atau ilmu kesempurnaan hidup dalam rangka mencapai kesejatian (menurut ajaran Buda).
2	§ langkung sawanda, kabucal: ning. (kembali) § langkung sawanda, kabucal: ning.
3	§ kirang sawanda, kawêwahan: mring. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: mring.
4	§ utawi: rajèng. (kembali) § utawi: rajèng.
5	Biasanya guru lagu o: tuwoh. (kembali) Biasanya guru lagu o: tuwoh.
6	§ prayoginipun: gêntur. (kembali) § prayoginipun: gêntur.
7	ênthung. (kembali) ênthung.
8	Mulai bait ini Wrêgasana diganti nama Wrêgajati dan masuk agama Islam, Jamal, Jamil menjadi guru agama Islam di sekitar gunung Bangun (Lêmahbang). (kembali) Mulai bait ini Wrêgasana diganti nama Wrêgajati dan masuk agama Islam, Jamal, Jamil menjadi guru agama Islam di sekitar gunung Bangun (Lêmahbang).
9	§ prayoginipun: bêbanjêngan. (kembali) § prayoginipun: bêbanjêngan.
10	§ kirang sawanda, kawêwahan: de. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: de.
11	§ utawi lêmbaran. (kembali) § utawi lêmbaran.
12	7. (kembali) 7.
13	§ kirang sawanda, kawêwahan: nya [dènnya]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: nya [dènnya].
14	§ kêndhang. (kembali) § kêndhang.
15	§ prayoginipun: kancuhanira. (kembali) § prayoginipun: kancuhanira.
16	§ prayoginipun: soangan. (kembali) § prayoginipun: soangan.
17	Kurang satu suku kata: kang nonton mulih sowangan. (kembali) Kurang satu suku kata: kang nonton mulih sowangan.
18	§ mêngkana sêlaminipun. (kembali) § mêngkana sêlaminipun.
19	§ wong kathah dènya dikiran. (kembali) § wong kathah dènya dikiran.
20	Damarjati. (kembali) Damarjati.
21	§ kirang sawanda, kawêwahan: sa. [Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: binut ro kang maesa]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: sa. [Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: binut ro kang maesa].
22	§ prayoginipun: lir. (kembali) § prayoginipun: lir.
23	§ prayoginipun: natah. (kembali) § prayoginipun: natah.
24	§ prayoginipun: pênthung. (kembali) § prayoginipun: pênthung.
25	§ prayoginipun: bandhamu. (kembali) § prayoginipun: bandhamu.
26	Lebih satu suku kata: ngandika nèng jro krobongan. (kembali) Lebih satu suku kata: ngandika nèng jro krobongan.
27	sêthithik. (kembali) sêthithik.
28	§ kirang sawanda, kawêwahan: la [kewala]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: la [kewala].
29	§ prayoginipun: mangsa. (kembali) § prayoginipun: mangsa.
30	§ utawi: dhingkêl. (kembali) § utawi: dhingkêl.
31	§ kirang gangsal wanda, kawêwahan: dikiranipun. Kurang lima suku kata, dan biasanya guru lagu u: angguyêr dhikiranipun]. (kembali) § kirang gangsal wanda, kawêwahan: dikiranipun. Kurang lima suku kata, dan biasanya guru lagu u: angguyêr dhikiranipun].
32	§ prayoginipun: sangsaya. (kembali) § prayoginipun: sangsaya.
33	§ prayoginipun: mêksih. (kembali) § prayoginipun: mêksih.
34	§ prayoginipun: Jatigonjèng. (kembali) § prayoginipun: Jatigonjèng.
35	§ prayoginipun: ubêngan. (kembali) § prayoginipun: ubêngan.
36	Kurang satu suku kata: mubêng ngubêngan kewala. (kembali) Kurang satu suku kata: mubêng ngubêngan kewala.
37	§ prayoginipun: wana. (kembali) § prayoginipun: wana.
38	§ kirang sawanda, kawêwahan: tan. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: tan.
39	kidib (dan di tempat lain). (kembali) kidib (dan di tempat lain).
40	§ kirang sawanda, kawêwahan: ka [akathah]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: ka [akathah].
41	§ prayoginipun: rug. (kembali) § prayoginipun: rug.
42	§ prayoginipun: lawan. (kembali) § prayoginipun: lawan.
43	Kurang satu suku kata: jati bêndha lawan bibis. (kembali) Kurang satu suku kata: jati bêndha lawan bibis.
44	§ langkung sawanda, kabucal: tun. (kembali) § langkung sawanda, kabucal: tun.
45	Mulai bait ini diceritakan nama-nama tempat di pegunungan Wanagiri dengan keadaannya. (kembali) Mulai bait ini diceritakan nama-nama tempat di pegunungan Wanagiri dengan keadaannya.
46	§ kirang kalih wanda, kawêwahan: anjing [anjing-anjingan]. (kembali) § kirang kalih wanda, kawêwahan: anjing [anjing-anjingan].
47	§ prayoginipun: kêndhil. (kembali) § prayoginipun: kêndhil.
48	§ prayoginipun: jarik. (kembali) § prayoginipun: jarik.
49	§ prayoginipun: anggêbèl. (kembali) § prayoginipun: anggêbèl.
50	§ prayoginipun: ngriku. (kembali) § prayoginipun: ngriku.
51	§ Parumpung? (kembali) § Parumpung?
52	§ nginggil mungêl: Parampung. (kembali) § nginggil mungêl: Parampung.
53	§ prayoginipun: ki. (kembali) § prayoginipun: ki.
54	§ prayoginipun: kadyèku. (kembali) § prayoginipun: kadyèku.
55	§ prayoginipun: tan nyana lamun. (kembali) § prayoginipun: tan nyana lamun.