Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 138–160)
1. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998. Kategori: Arsip dan Sejarah > Galeri. |
2. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 001–026). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
3. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 027–035). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
4. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 036–038). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
5. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 039–042). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
6. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 043–047). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
7. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 048–053). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
8. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 054–057). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
9. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 058–063). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
10. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 064–065). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
11. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
12. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 085–108). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
13. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
14. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 124–137). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
15. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 138–160). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
16. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 161–187). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
17. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 188–207). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
18. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 208–228). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
19. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 229–248). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
20. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 249–264). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
21. | Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 265–280). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
138. Wirangrong
1. ya ta wau Jayèngragi | lêga tyasira duk tumon | aris wuwusira lah bok Êndhuk | dèn parêk lan mami | pêtêkên wêntis ingwang | sadhelang dhelang[1] gèr sun anendra ||
2. kang liningan gya têrampil | datan riringa sag-êsog | mêtêki wêntisnya nyêt-nyêt suku | mêngandhap mênginggil | Jayèngraga ris mojar | wus Endhuk gèr tuturona ||
3. sun kêmuli lawan mami (439) | sirèku karipan loyop | tinarik baunya datan ayun | mung ah ah turnèki | tansah ngarih-arihan | ni rara ajrih kewala ||
4. atine nora angêrti | mung jrih saking dèrèng pundhoh | pinêksa tan arsa lênggat-lênggut | amêrèngès suthik | Jayèngraga thêk-thêkan | kêpalang sih durung mangsa ||
5. sêkêdhik tan anglawani | krêkuhan tyasnya pêkewoh |
--- 5-6 : 123 ---
tan kêna winasa linging kalbu | kêprie ta iki | gêlême bae nendra | mung sun kêkêpe kewala ||
6. paran gèn ngakali iki | uga kêbacut ambengkot | sêkala kèngêtan bêkta sangu | arta rolas anggris | pinundhut saking êtas | rong real ginêgêm asta ||
7. pangandikanira aris (440) | arta ingulungkên alon | nya kie karyanên jajan esuk | lah iki rong anggris | ni rara duk tumingal | bungah gya arta tinampan ||
8. anggris dèn iling-ilingi | dèn thinthing reale karo | sangêt bungahira gya kinandhut | uga dèn tingali | pan ginêgêm akêkah | Jèngraga lon wuwusira ||
9. mrênêa anggèr wong kuning | turuwèng kene lan ingong | ingikal astanya ni rarandhuk | tan rêndhêt tyasnèki | nurut sakêrsanira | anggêloso siningkêban ||
10. angling dèn mênjuluk thithik (441) | tan ilok turu anèng sor | nulya gêpah minggah wus mênjuluk | watês jangga ngarsi | kinapithing bok rara | ingênggèr-ênggèr lir suta ||
11. ni rara tan ika iki | trisna bungah lir mring êmbok | ni rara ingaras saminipun | ingaras mring bibi | tan mêngêrti ing tingkah | Jèngraga mathêm ing dria ||
12. kêsamur gêdêring jawi | dhasar tan tinunggon ing wong | bok rara tan polah kinuswa sru | pipinya pinidih | sarya lon wuwusira | sesuk sun wuhi wangira ||
13. ni rara umatur inggih | Jèngraga tyas kudu nêmpoh | ni rara tinimpah tanganipun | kinèn angêkêpi | ni raranut kewala | dhinêkêtakên angganya ||
14. tan dêrana Jayèngragi | nimbok rara wus kêpêngkok | winingkis kang sinjang ingapinjung | tunjung wungku kèksi | lir manggaring mancungan | rêngat pinarwasèng mangsa ||
15. wêntis wus linambang titih (442) | kengis lir pupus binêthot | lingkab wastranira warastra sru | makasnya amêsi | lêrês paguting gatra | sug sumèntêg kakêbêkan ||
16. bok rara kagyat ngunduri | lambung pinagolan kukoh | angongkrong kawêngkang lir kawêngku | cêthik methok nyênthing | kapunthêng binênthêngan | ni rara tan anggraita ||
17. saking durung wruh ing gati | dèn nyana tingkah guguyon | tyas rare sih bungah pawèhipun | kang arta rong anggris | bisa tuk winuwuhan | tutut bungah dening arta ||
18. bok rara rinêmih-rêmih | makas mêksih jathok nèng gon | tan pikantuk mapan namung mupuk | kabunton ing rêpit | kincip tangèh ing mangsa | sinêrod pandêdêlira ||
19. mak rêk katut kang pinidih (443) | singsal saking kasur wong ro | sik kêkêtan gonggang wangsul kasur | tan tumama mamrih | gatranya winatgata | tan mantra-mantra kawêngan ||
20. ni rara amuwus ririh | mring Jayèngraga têtakon | dika niku ramak andhosok sru |
--- 5-6 : 124 ---
dèn apakên mami | pêgêl wêlakang kula | êmpun dèn kotênkên ingwang ||
21. tangane dika ulapi | dadak kathik gêgêm gêmbok | ah ta mangke ramak dèn mêriku | lêngêne ambithi | Jayèngraga lingira | ya wis ta mênênga rara ||
22. ngunandika jroning galih | biang prie kie mêngko | lamun sun pêksaa mênawa sru | panjriting kapilis | têmah dadi prêkara | tan tutug apawong mitra ||
23. nulya ingunduran aris (444) | warastranira nêlosor | linumahkên sigra sira Endhuk | Jèngraga ngêpithing | ni Endhuk tan sêwala | warastrèng wêntis tumumpang ||
24. asta kerinira mêksih | gêgêm ngêlus-êlus gêmbok | asta kananira ngarangulu | sarya angarasi | pipi myang wonga-wonga | nyunyunge ingusap-usap ||
25. murinding amakenaki | bok rara angucap alon | lah puniku ramak raosipun | kêpenak kêpati | pêngrasaa[2] sêdinaa | rong wêngi sukak kewala ||
26. Jèngraga suka ngêkêti | sarya awêcana alon | ya anggèr mas ingwang sira Endhuk | wong ayu mrêk ati | bisa wèh larasmara | rara aja susah sira ||
27. boboconge dèn lawani (445) | ing lêmpir kunthingan alon | kagungan anglela katon muncu | rêngate amanis | mêmanas tyasing pria | pangusape Jayèngraga ||
28. rada masa-masa ririh | bok rara murinding angot | ngulèt pan angrasa rêsminipun | ni Endhuk ngrakêti | ngrangkul jangga sêsambat | ramak konokna kewala ||
29. Jayèngraga duk miarsi | sambat pangucape wadon | tyasira kêrantan kusung-kusung | ingiringkên nuli | wêlakange winêngkang | sinlyan pupu rêp-arêpan ||
30. warastra ginathuk nuli | têngah rêngating don-adon | prênatan animpang prênahipun | kêbêk angêlèbi | warastranira sigra | dinêdêlakên ing gatra ||
31. sêg-sêg warastra tan mingip (446) | gathuke ing adon-adon | sinêrot pinêlak winasa sru | kontal singsal saking | kasur lan kajang sirah | rêg mênjuluk Endhuk ngucap ||
32. dadak dèn konokên malih | iki wêlakangku angloh | mangu Jayèngraga tyas bêliwur | wangsul kasur sari | mênggah-mênggah ing dria | kagagas raosing gatya ||
33. ingagag kewala ririh | tan inang nèng adon-adon | batêk warastranya kapit pupu | kêngkêng lir kaywaking | kumêsar limput ing tyas | kontrag rarasing asmara ||
34. wus tan kêna dèn sayuti | andrêng warastra mêcothot | mak brol galêgêgan ngathur-athur | drawas anggubrasi | wêntis wêlakangira | nyunyunge gêlaprut kama ||
--- 5-6 : 125 ---
35. langkung kathah dènya mijil (447) | dèrèng tungtas mêksih kêjot | lagya ngarang-arang ingaluntur | Jèngraga tan osik | kakêjon sariranya | mêksih marêp ring-iringan ||
36. grana kêrakêt ing pipi | angganya sêkojur rapoh | ros-rosaning tulang samya kêju | kadya dèn lolosi | kêndho pênggawenira | ni rara kagyat anjola ||
37. dening têlêse kang wêntis | lêr-lêran dêlèwèr kêpoh | sêngguh kaompolan duk ing wau | pêndhêsêking wêntis | nyana lêngên kewala | sag-sêg jorog ngambal-ambal ||
38. bok rara tanya akidih | niki napa kang mêlopor | jêmèk nèng wêlakang napa uyuh | têka mawi ayid | ês biang dene wrata | lah ramak niki punapa ||
39. Jèngraga sumaur ririh (448) | udun mêtêng makênêng brol | mêcah dêleweran lah wis Endhuk | susucia aglis | gya turuh anèng jogan | Jayèngraga sigra mêdal ||
40. têlèdhèk tan bisa linggih | tan kobêr dènira gambyong | kathah angsalira tombokipun | kang samya angibing | mèh bangun wancinira | sayah nulya abubaran ||
41. sangêt mêndêm ki pêtinggi | wong sêntanan ting gêloyor | mutah bulaeran kang tinuntun | mring bojone mulih | Jèngraga sigra mêdal | ambarêngi wong bubaran ||
42. wêdalira tan kêtawis | laju mring kali agupoh | Kyai Kulawirya sawusipun | bubaran kang ringgit | Kulawirya kèjêpan | mring ronggèng Gêndra kèn mêdal ||
43. gupuh sêsarêngan mijil (449) | ing wanci wus bêdhug suboh | nanging sih pêtêngan gya rinangkul | Gêndra kinapithing | binaktèng palindhukan | mring kandhang sor taritikan ||
44. ni Gêndra pinongah-pangih | kêsusu tyasira sompok | saking kadrêngira nekad nêmpuh | mring ronggèng rinêsmi | tan kongsi ngupayèng gyan | ngingkis sinjang rêp-arêpan ||
45. ronggèng wus pasang ing kapti | sêngadi suthik thok-ethok | atangkis rengkodan sarwi matur | bok mangke kang ririh | tan kongsi tatan-tatan | pêkèwêd cua dêg-dêgan ||
46. ngrika griane kang Cindhil | randha sêpên tan ana wong | nauri êm biang wong kêsusu | sêlak krinan iki | lah wis payo gage ta | dèn gagah bae sêdhela ||
47. Gêndra ngrangkul lambungnèki (450) | ing sabuk wontên mêndhokol | tinanggap yèn arta gya jinuput | sêdaya nêm anggris | wus kinandhut sêmatnya | nêlusur malih tanganya ||
48. wontên kanthoging kulambi | garênjêl sigra dèn rogoh | lopak-lopak slaka wus jinuput | bungah angling ririh | mangke ta kula nginang | Kulawirya tan dêrana ||
49. kêsusu tingkah saryangling | nginang-nginèng têmên mêngko | sarwi kêthikiran uthi bikut | mêngkang pupu mamrih | nulya wus linawean | sêmada ngingkrang pinapan ||
--- 5-6 : 126 ---
50. wus bênêr anjathok mathis | ngêlayang sêsèndhèn palon | gya nganjat dèn padal nêd grêgêl sru | anglud blês poknèki | Gêndra api gêronjal | batin kur lothung kewala ||
51. tan kongsi gêlur ping kalih (451) | bêdêdêng banjur brol mukok | angglêgêk kêjotan amêrkungkung | ngêdên tan kêna ngling | pan wus sasontên mila | dènya noncong mêsi akas ||
52. mila glis mijil raswèki | tan kongsi angonjot-onjot | sawusira tungtas angêlumpruk | gumrèwèl agampil | luar dènya cawelan | Ki Kulawirya asigra ||
53. laju kewala anggêndring | mêngidul mring kali gupoh | apan tan kèngêtan darbèkipun | lopak-lopak kari | kêsusu pan kêrinan | dènya lumayu aingkag ||
54. kaprêgok lan Jayèngragi (452) | nèng kali wus dènya suboh | kang paman tan nyana yèn kang sunu | andhêro[3] nèng kali | Ki Wirya gya jinabat | Ki Jayèngraga agiak ||
55. kang paman nauri bêlik | ya padha bae wus jumboh | sawusnya janabat[4] nulya subuh | bakdanya gya panggih | sami apopoyokan | kang paman anjumbul mojar ||
56. e lah kêtiwasan mami | lopak-lopakku kalolos | rada kadhedhelan lêbur tumpur | dhuwitku nêm anggris | tan sêsangu tentekan | wus mangsa bodhowèng mêrga ||
57. titip badanku sadêmi | rumangsa nèng paran repot | Jèngraga alatah paman ngringkus | pasrah pati urip | Kulawirya wuwusnya | bêcike bali mring wisma ||
58. katêmu lan kang pêtinggi (453) | Jèngraga nauri mopo | o ah botên paman lamun wangsul | kula ragi isin | yèn wontên cêcaturan | alêrês pajare paman ||
59. sangêt rêkasaning rêsmi | arêpit sangêt kabunton | tangèh ingalukar sakêlangkung | pakèwêd ingudi | kajudhêgan ing lampah | luar jêjawèn kewala ||
60. langkung wrat prêbawanèki | badan sêkojur lir theklok | Ki Wirya alatah o lah tanggung | nora kongsi muntir | kang lilikasan mana | wor prêmbèh-prêmbèh anggronjal ||
61. kapêtêk thithik anjêmpling | Ki Jayèngraga anjorog | sarya ngling alatah gih puniku | kang kula wigihi | tan wande agêmporan | mandah dukane kakang mas ||
62. sêmèntên niki kuatir (454) | rumaos lêpat kemawon | kang paman wuwusnya sun ya gêtun | èh tuas bêrindhil | tan ana rong grêg-grêgan | basa blêng banjur brol mêdal ||
63. sing dèn anu nora gati | enak-enak nginang nyah-nyoh | Jayèngraga latah rwa gumuyu | ya ta ki pêtinggi | kang mêndêm ngathang-athang | anèng pêndhapa ginugah ||
64. mring bojone kinèn tangi | nulya tangi mutah sak-sok | sarwi rinaupan gya kêkêmu |
--- 5-6 : 127 ---
bojone ngling aris | dèn age têmonana | dhayohmu kang anèng langgar ||
65. sigra dangdan amarani | ikête mêksih bra-ebro | ing pênyananira dhayuhipun | ngalumpul[5] nèng masjid | nulya prapta gyanira | Jayèngrêsmi lon ngandika ||
66. man pêtinggi manira mit (455) | samyandum lujêng kemawon | sun arsa umangkat mupung esuk | pêtinggi turnya ris | inggih sumanggèng kêrsa | nuwun apuntên paduka ||
67. saking kêkirangan mami | maklum paduka kemawon | Jayèngrêsmi marma lon amuwus | inggih sami-sami | umatur malih tanya | rinta lan paman paduka ||
68. dene tan wontên ing pundi | Jèngrêsmi nauri alon | ngrumiyini lampah ngiras subuh | rèrèn anèng kali | lamun ngêntèni paman | mênawa yèn kêsiangan ||
69. ki pêtinggi matur inggih | andhèrèk lujêng kemawon | gih paman sun trima nulya gupuh | umangkat Jèngrêsmi | Nuripin wus pamitan | angiring mring mas kumambang ||
139. Maskumambang
1. ya ta laju lampahe Ki Jayèngrêsmi | Nuripin tan têbah | mêrgi nut pemahan mripit | wus mêdal jawining dhadhah ||
2. mudhun pèrèng palêstrèn pinggiring kali (456) | kang anèng ing sela | Kulawirya Jayèngragi | sêmu rikuh kêlimputan ||
3. Jayèngrêsmi mèsêm angandika aris | lah seawi[6] paman | umangkat mupung aenjing | payo yayi Jayèngraga ||
4. wa mêngkono sira yèn mikir angari | nèng Kêplêng kewala | besuk bae sun ampiri | kang rayi gumujêng latah ||
5. Ki Nuripin nambung atur mring Jèngragi | prayogi kantuna | nèng dhusun langkung utami | apan benjing ingampiran ||
6. Jayèngraga nauri gumuyu angling | lo milu mêmada | si dilêlèngèng Nuripin | tak sêbrak jenggotmu jêngat ||
7. Ki Nuripin ngêlècêm sarwi anglirik (457) | mring Ki Kulawirya | sarya sêgu andhèhèmi | Ki Kulawirya alatah ||
8. ih si cêblung lirike dadak mratani | mringong amêmada | matur sintên kang madani | lah gene dêlêng maringwang ||
9. gih punapa tan kenging tiang ningali | angangkah punapa | mangsi ngicalêna anggris | lan lopak-lopak sêlaka ||
10. gêr ginuyu marang ingkang putra kalih | kang paman alatah | sarwi nyirati Nuripin | mukane kêbês lumajar ||
11. sru gumuyu gêrundêlan ah niwasi | lah kêbês apa ta | esuk-esuk anyirati | adhême nora kêjamak ||
12. Jèngraga ngling apa wruh sira Nuripin | matur inggih priksa | kaula lir anênggani | kula sêne dhatêng kandhang ||
13. yun lumajar kula jrih yèn jêjaruhi (458) | lêrês nèng sor palang | dhodhok ing palon tan osik | apênêd lir tiang tanjak ||
--- 5-6 : 128 ---
14. mawi kêprak sêpindhah tan malih-malih | nuntên sami bubar | sarêngan pêlajêngnèki | lir peyor kucing gandhikan ||
15. Kulawirya sigra amburu Nuripin | kang binuru kêbat | ngêmpêt sarwi dèn bandhêmi | wang-wêng indha datan kêna ||
16. Kulawirya ngling sru guyu-guyu runtik | si dicêprot edan | dadak mêlèhkên wong isin | wangsul ginuyu kang putra ||
17. nulya samya laju dènira lumaris | nabrang kali Konta | tan ajro toya tês cêthik | ngêbyak praptèng brang kidulan ||
18. Jayèngrêsmi nguwuh-uwuh mring Nuripin | dèn aglis nabranga | Nuripin mlajar nututi | ge-age cingcing angêbyak ||
19. pra ngawirya wus munggah pêpèrèng kali (459) | Nuripin sih ngêbyak | Kulawirya aningali | Nuripin nèng têngah toya ||
20. dèn bêbajong ing watu saking inginggil | kiwa têngênira | Nuripin ajêlah-jêlih | gih sampun kapok kaula ||
21. samar-samar pyar-pyur atine Nuripin | yèn kêna dhasira | kapak-kapok aturnèki | sêpindhah niki kewala ||
22. byar raina soroting surya mranani | kirnaning kanangrat | kêpraban ujwalèng rawi | ruwiting patra katrapan ||
23. dening hèr bun lir pruntusing grana rungih | karongèh katrêsan | ron kitri kêdarus ngangin | lir tangkis-tangkising asta ||
24. panêngkahing wanita pinrêpèng rêsmi | sunguting prêdapa | kadya dyah angrêrêngoni | akathah langêning awan ||
25. ya ta wau lêstari dènya lumaris (460) | tan arsa nut mêrga | agêng pinggiring bênawi | nusup ing wana wulusan ||
26. gêng bondhotan kadhang manggih mêrgi alit | yèn judhêg gya nasak | wana Bêgêndul langkung writ | pra kirna sangkêp sarwana ||
27. Jayèngrêsmi raryan sasoring kusambi | samyeca amucang | aring kasisiring angin | Ki Jayèngrêsmi ngandika ||
28. inggih paman sami rêraosan ngilmi | mênggah ing agêsang | dununging kawan prêkawis | mêrganing nikmat kiparat ||
29. rahmat lawan musibat puniku pundi | paman Kulawirya | sêwawi nèh mumuradi | kang tan inang sayêktinya ||
30. Kulawirya alon dènira nauri (461) | ya mangsa bodhoa | angêmpèk kewala mami | Jayèngrêsmi lon lingira ||
31. mêrginipun kiparat pan anggêgampil | mring kukuming sarak | ngêbot-bot pênggawe tipis | têmahan kenging kiparat ||
32. dening mêrginipun ing nikmat puniki | kang rosa cêcêgah | ing rasa ingkang binukti | supaya pinrih lupaa ||
33. angsal ngêlèh pikantuk ingkang binukti | tan ketang sêpala | têmtu yèn nikmat sayêkti | dening mêrganing musibat ||
34. pan amaha nêrak laranganing ilmi | ngaramkên kang kalal | ngalalkên kang karam najis | wus wruh sajangjining sarak ||
35. nora busuk nora pêngung nora lali | kudu nêmpuh maha | puniku kang dèn arani | musibat nut jajalanat ||
--- 5-6 : 129 ---
36. mêrginipun ing ramhat puniku asih (462) | asih ing lèkira | nyrêtu turu siang latri | pinrih asru aripira ||
37. ingalayap lêse sadurunge ngimpi | punika babagan | ing layap kawan prêkawis | kang dhihin layaping nendra ||
38. kaping kalih layaping sahwat ing gati | ping tri layapira | ingasalat ingkang muslim | kang têkèng sêjatinira ||
39. ping sêkawan layaping sêkaratnèki | kang kêlawan iman | sami prasanaking pati | sêdaya lèjêming pêjah ||
40. datan wontên sêkêdhik kang dèn antèni | myang tan milih papan | sagone tibaning takdir | datan antara ing mangsa ||
41. lir mêkatên ugi brangti mring pawèstri | drênging karsasmara | tan kongsi nèng kasur sari | kang samya kayuyunira ||
42. wontên sanggèn-ênggèn dènira pulang sih (463) | tan ngêntèni papan | tan pae lawan wong bukti | yèn sangêt pangêlihira ||
43. datan kongsi ngêntèni ajang kang bêcik | tan kanti angolah | ulam-ulaman kang adi | lawuh siji thil aeca ||
44. Kulawirya noraga angrasa sisip | miwah Jayèngraga | tumungkul angrasa ajrih | rumaos yèn kalêpatan ||
45. mila kêdah ing dalêm gêsang puniki | nungge ing apêngal | kipayah kêlawan ngilmi | yèn ta lamun maro karya ||
46. ing kal dunya lan kal arat[7] wus bagi | kina[8] tan kengang | pênggawe kalih prêkawis | tan kenging yèn pêpekaa ||
47. pan ambuburakên ing ganjaranèki | yèn apngal kal dunya | kang sumungku ing pakêrti | tan melik apngal akerat ||
48. Kulawirya èsmu merang ngraos sisip (464) | miwah Jayèngraga | sakêlangkung jrihirèki | Nuripin watuk ampêtan ||
49. Kulawirya tanggap watuke Nuripin | Nuripin binalang | ing susur têlês kang mandi | tèplêk kêna matanira ||
50. Ki Nuripin anjola mire gonèki | sarwi gêrundêlan | gugujêngan sok nglarani | dhuh biung pêdhês matèngwang ||
51. susur têlês idu têmbakone mandi | Kulawirya latah | ngling gene dadak matuki | Nuripin gumuyu suka ||
52. kêkêl ucêk-ucêk mata sarwi angling | ih ambakna lantap | landhêp ing pasêmon osik | tan kêna kêmrêki obah ||
53. ia talah awak mono yèn ta lagi | mêtu cilakanya | kudu kèh mênganing sisip | watuk bae dadi dosa ||
54. kêdumêlan rada guyu-guyu nangis (465) | mata bang mêrbabak | kumocor amrêbês mili | Jayèngraga angandika ||
55. ênjêt bae Nuripin lethokna bêcik | Nuripin plêrukan | ka dene iku sawiji | ngling lah botên mindhak lara ||
56. Jayèngraga suka gumuyu sarya ngling | ia yèn sing lara | sisihe kang nora sakit | matur ah dede pabênan ||
--- 5-6 : 130 ---
57. Jayèngrêsmi mèsêm ningali Nuripin | sarwi angandika | yèku ko yèn mari sakit | rasane matamu padhang ||
58. bêtahêna bae mêngko nuli mari | lah suawi paman | mangkat sêdhênge wus aring | anulya sami lumampah ||
59. nurut pinggiring wêlahar murang mêrgi | angsal saonjotan | ngidul ngilèn lampahnèki | ngambah bêbangkaning wana ||
60. têrataban bêbondhot gêmbêlan alit (466) | kèh buburonira | banthèng kênthus lan jêjawi | kancil myang kidang mênjangan ||
61. wana ing Sêlambur kathah isènèki | lutung wêrangutan | wauwa bajing trênggiling | kuwuk landhak lan adhapan ||
62. rase lingsang garangan buron kasturi | kikik ajag yuyang | gogor bêngkos blacan singsing | singa gembong tutul kombang ||
63. sawêr aliwêran puspakajang konyit | sima agêluran | myang pêksi sangkêp munya sri | wèh rarasing kang lumampah ||
64. wêktu luhur ya ta wau Jayèngrêsmi | rarywan arsa salat | lohor datan ana warih | Jèngrêsmi alon ngandika ||
65. èh Nuripin sira ngupayaa warih | kang kêna kinarya | mèt toya wulu kang suci | sêmbahyang lalurat toya ||
66. Ki Nuripin umatur kaula dugi (467) | ingriki punika | dhasar datan wontên warih | sêdangunipun lumampah ||
67. tan mrangguli toya lèpèn sêndhang bêlik | sangêt awis toya | Ki Kulawirya nudingi | sarya ngling iku wong apa ||
68. wong kinongkon durung lumaku madoni | nora kêbênêran | mara ta mênyanga aglis | matur gih tuas kangèlan ||
69. lamun dangu gèn kula ngupados warih | dados tos-antosan | têmah pot wêktu wus akir | luhung toyamum[9] kewala ||
70. Kulawirya ambêkuh ngagaki bithi | Ki Nuripun mingkar | angling kandhuhan si padhil | dèn kongkon malês parentah ||
71. Ki Nuripin umatur sayêktosnèki | ajrih kathah sima | sawêr ting slosor gêng alit | tan pitados tyas kaula ||
72. Jayèngrêsmi gumujêng myang Jayèngragi (468) | guyune alatah | kalingane Si Nuripin | kadèknèn mubêng kewala ||
73. e mêngkono jawane atine wêdi | alas kèh macanya | Ki Kulawirya ngawiti | sarwi amêksa kèn mèntar ||
74. Ki Nuripin ajrih Ki Kulawiryèki | wrat-wratên lumampah | wus mèntar santri Nuripin | ngupaya we kering kanan ||
75. sapêmbalang dohe gènya golèk warih | sigra Kulawirya | andingkik lakunirèki | Nuripin angungak-ungak ||
76. nora kêna kumrêsêk Nuripin jondhil | ulate abias | angrungu guwiking gênjik | cinêbak ing mong minangsa ||
77. gêrêng-gêrêng swaraning sima sih têbih (469) | gya Ki Kulawirya | nyandhak tugêlan kaywaking | bugêl gêng kinarya balang ||
78. tibèng grumbul kumrosak bêk sandhingnèki | Nuripin aniba | ambêngok lumayu gêndring | alok biung kêtiwasan ||
--- 5-6 : 131 ---
79. Kulawirya lumayu glis prapta linggih | Nuripin rênggosan | prapta gugup matur blai | kaula tiwas mèh pêjah ||
80. dipun tubruk ing sima agêng nglangkungi | apan alit kapal | sirahe sêtumbu isi | yèn ta sampuna akêbat ||
81. gèn kaula lumajêng aniba tangi | bilah dadi apa | biung-biung mèh bilai | samya gumujêng sêdaya ||
82. Kulawirya angampêt guyunirèki | sarwi angandika | wong mono nora ngêdohi | dhapurmu kaya kêluak ||
140. Pocung
1. nora urus ambakna jirih kêlangkung (470) | tan kêna kumresak[10] | lumayu aniba tangi | kur sum[11] balang bugêl bae katon macan ||
2. sru gumuyu Nuripin sarwi umatur | sampean punika | adamêl guguping ati | sakit dhadha kula kongsi babak bundhas ||
3. inggih sampun malih-malih kadya kang wus | anggugupi manah | tan ilok ngêgèt-êgèti | ah si cêblung andadak dhawuh parentah ||
4. ginaguyu marang putra kalihipun | Jèngrêsmi ngandika | inggih talah kadipundi | wong angalih pêngaos puniku paman ||
5. sabatipun[12] saking punapa witipun | kang paman lon nabda | mangsa bodho gyan muradi | apan durung anêmu murad manira ||
6. alon muwus Jèngrêsmi inggih puniku (471) | kapêcatan iman | wit kagèt eblis nganjingi | nut usike dènya adamêl pêngrasa ||
7. milanipun Nuripin puniku wau | bugêl katon macan | dhasar osike kadyèki | sêdangune gènya jrih ngên-angên sima ||
8. manthuk-manthuk kang paman sarwi amuwus | layak ya mêngkana | wong jêrah[13] kandhih ing eblis | sabab nora duwe dhêdhasar têwêkal ||
9. alon muwus Jèngrêsmi inggih saèstu | milanipun paman | mênggah ngagêsang puniki | kêdah sura lêgawa sêbarang kêrsa ||
10. alon matur Jèngraga mring kakanipun | mênggah ingatitah | kêndêl lawan kang jêjêrih[14] | kados botên kenging alilinton watak ||
11. lon amuwus ya bênêr kaolmu iku (472) | yèn wus titahira | kêndêl jêjêrih wus têkdir | nanging kêna uga kêlawan ihtiar ||
12. yèn wong iku apa gugulanganipun | pan dadi wuruknya | bodho pintêr kêndêl jirih | ia wuruk kang dèn arani ihtiar ||
13. dèn têtau iku pangudining tuwuh | pêngalihing watak | busuk praptèng pintêrnèki | kang jêjêrih tumêka ing kêndêlira ||
14. wus têrtamtu saguna sêtata tau | tuhu tahan tuman | saban soban wanuh wani | wana wanèh wiwinihing agugulang[15] ||
15. yèn wus wanuh wuwuh atine têwajuh | nèng wana wulusan | barang yèn durung nglakoni | kèh ringgane was-was malah tan kêduga ||
16. saking durung bae kêlakon puniku | yèn wus ta kêlakyan |
--- 5-6 : 132 ---
nora nana kêlah-kêlih | ingkang dadi pakewuh nora kewuhan ||
17. alon muwus kang paman ia saèstu (473) | kadya muradira | Jayèngrêsmi angling malih | gih sêwawi paman angupaya toya ||
18. karya wulu Ki Kulawirya amuwus | wis aywa asusah | manira dhewe ngulati | sigra mentar Ki Kulawirya ngupaya ||
19. tan adangu Ki Kulawirya andulu | kang gênthong gêng sela | tiningalan isi warih | nulya wangsul asojar ing putranira ||
20. samya gupuh amurugi gênthong watu | ngambil toya kadas | nyawukarwi[16] ancik-ancik | wusnya juru dêmung nulya samya salat ||
141. Jurudêmung
1. ragi akir wêktunira | lajêng kamat rêbat pêrlu | sabakdanya wêktu luhur | lajêng wêktu salat ngasar | wus antara bakdanipun | Jèngrêsmi alon lingira | lah sêwawi paman laju ||
2. anulya samya umangkat (474) | ngidul ngilèn lampahipun | ngambah têratab anglangut | jog dhusun ing Palêmahan | tan arsa kampir ing dhusun | nasak wana gêrumbulan | praptèng dhusun ing Sumambung ||
3. rarywan sêjawining dhadhah | kaanggongan arsa nginum | wening nyu kumêruk buntut | Nuripin marang pêdesan | ngilèni dawêganipun | sêkawan wus pinarasan | katur ing bêndaranipun ||
4. wusnya nginum we dawêgan | mucang nulya mangkat gupuh | sêdhêngan tinilar kantun | pa[17] lêstari lampahira | nabrang lèpèn namanipun | Kêndhorok wus sinabrangan | lêncêng kewala angidul ||
5. praptèng dhusun ing Mamênang (475) | dhadhahe asri dinulu | rarywan ing wêlahar wau | pinggir mêrga patêgalan | Jèngrêsmi alon amuwus | paran kêrsane pun paman | punapa rêrêb ing dhusun ||
6. punapa lajêng kewala | wanci surya mèh sumurup | kang paman nauri wuwus | ia pa sêkarêpira | kewala manira anut | mampir sênadyan banjura | paran saprayoginipun ||
7. kang putra alon turira | prayogi kewala laju | tan susah ngupaya ranu | ngupaya kikisik padhas | ing atirakat pikantuk | pinggir lèpèn pêlabuhan | kang paman wus samya rêmbug ||
8. nulya lon samya lumampah | sêtêngah onjot dohipun | praptèng kisik platar wau | pinggiring kêdhung Bayangan | toyanya lêmpêr amuruh | platar pranti pêdhedhean | yèn enjing sakèhing bajul ||
9. wit kusambi gêng lan ingas (476) | asingêr ngêrongkob singub | wanci surya tunggang gunung | Jèngrêsmi alon ngandika | punika paman pikantuk | kêkadhar pinggir narmada | ing dalu têrang asamun ||
10. angikis dria prioga | tyas bombong samêktèng samun | kang paman nauri wuwus |
--- 5-6 : 133 ---
ia pêkolih utama | Ki Nuripin angacêmut | muwus ririh gêrunêngan | êh rada tuna thithik sun ||
11. tirakat mêksih kuciwa | Ki Jayèngraga amuwus | apa Nuripin ko wuwus | matur ngungkrêd ulatira | inggih piambakan wuwus | mênggah lampah tirakatan | pan kirang utaminipun ||
12. prayogi nèng pêdhusunan | pêngraos kula pikantuk | tirakat ing rakêtipun | Kulawirya wruh ing cipta | bat[18] ngadêg sarwi amuwus | si dicêprot anggêgarap[19] | patut dèn cêmplungkên kêdhung ||
13. dèn candhak cêg gulunira (477) | jinorog-jorogkên kêdhung | Nuripin anjumbul-jumbul | sarwi bêngak-bêngok sambat | dhuh bêndara kyai sampun | mangke kêcêmplung têmênan | ing kêdhung kèh bajulipun ||
14. Nuripin mêthakol kêkah | dènira angrangkul lambung | asru sambat biung-biung | dèn wêngkang-wêngkang tan kêna | grêjêgan kringête kumyus | Jèngrêsmi mèsêm tumingal | Jèngraga suka gumuyu ||
15. Kulawirya latah-latah | sarya sru dènira muwus | wis ta aja sru anggêlut | cokore ngêthêpêl awak | mêngko ga padha kêcêmplung | gya lukar kang jêg-ujêgan | Ki Kulawirya alungguh ||
16. Nuripin nyêkêli lênggah (478) | Kulawirya ngling gumuyu | bok di mrono gonmu lungguh | kandhuhan de sumêntana | Nuripin sangsaya maju | lo lo dhasar rada buyan | umatur ah botên purun ||
17. yèn têbih tyas tan pitaya | aluhung cêlaka lungguh | wontên rewange kêcêmplung | dimèn kêdhahar ing baya | lo puniku ting pêdhêngul | angambang mundhut sampean | Ki Kulawirya anjumbul ||
18. ih cêblung kêparat edan | wong dèn tawakakên bajul | bêcik dhasmu pakan bajul | umatur dede pabênan | kang putra samya gumuyu | Jèngrêsmi lon wuwusira | punika istilahipun ||
19. ing dalêm gêsang punika | kang wus purun ing pêkewuh | wruh godha rêncanèng lampus | tan wigih marang bêbaya | puniku mênganing luhung | yèn wus wanuh wanèng baya | kalis saliring coba gung ||
20. thikil sêmining mangunah | kang sura lêgawèng lampus (479) | sami ugi paminipun | Nuripin ajrih mring baya | kadêrêng-dêrêng tan purun | nyana bilai kewala | tan winahyu kanthinipun ||
142. Kinanthi
1. beda lan kang sampun wanuh | ing coba kang bêbayani | tan wruh yèn sajroning baya | dados mêrganing aluwih | pratandha pratisthèng godha | rêncana tan dèn singgahi ||
2. kang paman alon amuwus | bênêr anak mas derangling | tangèh yèn wong sumurupa | arang kang bisa nglakoni | lia ingkang kaidayat | têwêkal marang bilai ||
--- 5-6 : 134 ---
3. mêngkana hyang surya surup (480) | wus manjing wêktu mahêrib | samya ngambil toya kadas | Nuripin kang angadani | nulya sunat kabliatan | ngapal-apalakên puji ||
4. nulya kamat ngangkat pêrlu | Jayèngrêsmi angimami | sarêng dènira aniat | usali tibaning takbir | surat sawusing patekah | kulyaayu awalnèki ||
5. ida ja a akiripun | wus prapta tahyat kang akir | bakda salat pupujian | laju angatêk kang dhikir | anggantêr kêlangkung rahab | tri atus kèndêl kang dikir ||
6. nulyandonga limang wêktu | laju samya sunat wabin | wus pêragat sunatira | lajêng wêktu ngisanèki | wus antara salatira | bakda praptèng sunat witir ||
7. sampune dènira wêktu | atata dènira linggih | kadhar ing sela pêlatar | nèng tambi soring kusambi | Jayèngrêsmi lon ngandika | mring kang paman myang kang rayi ||
8. mênggah lampahing wong luhung (481) | suka cinacad ing wadi | sanès lan kang mêksih bakal | wong anom kang tan wrin wèsthi | tan kenging winikalpaa | pangucap myang solah linggih ||
9. ambêsur kaduk dêlurung | nurut pikire pribadi | badan budine dêdaman | andêdawa ulap sisip | sêgala pamilihira | malah lumuh ing kêjatin ||
10. milane lêrês kang wuwus | putranta Sèh Amongragi | angibarakên maklumat | ingaranan ngadam mumkin | saking ora maring ana | marma maklumat puniki ||
11. ingaran ngadam munkinu | uluiah wastanèki | dene kang ingakên rupa | lan rupaning takdir gaib | sêtêngah kaol maklumat | kakekat ingkang asyai ||
12. sakèh asyaa puniku (482) | saking maklumat kang dadi | marmanipun kang maklumat | ingakên rupa sêjati | liring rupa ingaranan | akyan sabitah puniki ||
13. ngalam padhang wastanipun | saking cahya sipat kalih | ingkang sipat jamal jalal | marma maklumat puniki | dadya alam uluiah | nênggih rupa kang kariyin ||
14. kasuluhan rupanipun | ing sipat jalaling Widi | mêncurat kang cahya padhang | saking sangêting birai | cahya ingakên paèsan | amuhung rupa kang jati ||
15. nyata eloking Hyang Agung | nênggih dat sipat puniki | sipat punika ngaranan | prêtingkahing dat puniki | wujudnya tan ing dat sipat | paèsan kawan prêkawis ||
16. kang kocap karihin wau (483) | angaran[20] paèsan jati | jatine paèsan jagad | manusa isinirèki | de kang paèsan manusa | apan ati isinèki ||
17. paèsan ati puniku | rohani isinirèki | paèsan rohani ika | pan datullah isinèki |
--- 5-6 : 135 ---
ati minangka kurungan | êroh kang minangka pêksi ||
18. sir minangka krunganipun | idhêp kang minangka pêksi | têtêp rahsa wastanira | dados manusa puniki | lamun akurungan jasat | kalbuning mukmin puniki ||
19. minangka paèsanipun | sintên ngulati Hyang Widi | têbih lan sariranira | kêliwat kawruhe nilib | kêrana jisim punika | têtêp mot kalih prêkawis ||
20. wahya jatmika puniku | wahya pasênêtan pati | jatmika kang pasênêtan | rohani ingkang minihi | puniku awis waspada | lyan kang wus gambuh ing ilmi ||
143. Gambuh
1. Jayèngraga tumungkul (484) | kang paman anjêgrêg lon amuwus | ia nora maoni mungguh ing dalil | yèn mênggah rêrasan ngilmu | ngrasa luputing tumuwoh ||
2. lamun eling ing ilmu | barang pratingkah ngamal puniku | kaya-kaya norana kang mupangati | kandhê[21] dening arubiru | kêduwung kang wus kêlakon ||
3. Jayèngrêsmi amuwus | suawi paman dikir anungku | utamane ing ratri tutuming[22] budi | kang paman atanggap saguh | miwah Jèngraga rumojong ||
4. madhêp ing keblatipun | rêmpêk wong papat samya têwajuh | nelakakên suhule kalimah kalih | napi isbate tênajul | anggantêr nora lêlagon ||
5. dènya dikir adangu (485) | satus tasbih ing antawisipun | Ki Nuripin tan ambangkat batêk dikir | sinambi renggotan ngantuk | nulyambruk turu lêgoso[23] ||
6. prapta ing têngah dalu | dènya têwakup ing dikiripun | wusnya jangkêp sêdasa èwu tinasbih | nulya sakêlimah landhung | winot ing sanapas amot ||
7. sasampunira rampung | sumungku ing pangkon atêpakur | Jayèngrêsmi anggrus ngrês kêrasèng galih | inane jiwangganipun | nêlangsa sarya mêtu loh ||
8. pangêkêsira wibuh[24] | pagut lan tis-tis nyênyêting dalu | kasêrawung ing kêdhasih munyèng ratri | kadya tangising kawlashyun | kèh sêbawèng tidhêm kayon ||
9. kokolik lan tutuwu[25] (486) | bênce cangak cabak cucuwiun | uwêk têkak gêmak bêranjangan bintit | gurindan mêliwis bubut | othe-othe lan thongthongsol[26] ||
10. muwuhi tis-tising kung | mêngkana[27] sami apitêkur | luar saking têwakupaning Hyang Widi | Ki Jayèngrêsmi asêgu | wus samya mapan alunggoh ||
11. Kulawirya andulu | mring Nuripin angling ih si bêthuh | pênyanaku saking panane adikir | jawane banjur anggugur | si diguguwok andhêkok ||
12. angorok sênggar-sênggur | kaya kêbo dèn sêmbêlèh esuk | samya mèsêm putra kalih myat Nuripin | Jayèngrêsmi ngandika rum | inggih punika kang ngorok ||
13. pun Nuripin puniku |
--- 5-6 : 136 ---
nenelakên caritaning ilmu | pangkatipun titah agêng lawan alit | apan sampun bunuhipun | wong cili kêdah andhêkok ||
14. paman tiang puniku (487) | titah apan wontên tandhanipun | titah alit mung tilêm kang dèn karêmi | yèn mêdala tapanipun | mung cêgah pangan kemawon ||
15. tan sagêd cêgah turu | sababipun dede pandumipun | lamun janma tinitah luhur ing budi | kêdah karêm bukti tuwuk | tawêkal tan guling wangon ||
16. cêgah turu tan ayun | tan kêduga cêgah buktinipun | ingkang dadya ngamalipun mêlèk latri | punika panêngranipun | lamat luhur lawan asor ||
17. pan titahing tumuwuh | ingagêsang tuna untungipun | yèn wong datan takat cêgah nadhah guling | siang dalu mumah-mumuh | marêgi paman[28] angorok ||
18. siang dalu amuput (488) | anjêjêli nêtêl mangan turu | nora duwe pangulatan lyaning bukti | tiang mêkatên puniku | tuna uripe tur bobrok ||
19. de kang alamat luhur | têwêkal cêgah pangan lan turu | apan datan sêwiah-wiah binukti | anjung[29] mêlèk ing dalu | sinung luhur tan kêna sor ||
20. punika pancènipun | bangsa luhur tan karêm aturu | pan kabuka barang sêdyane agampil | asidik graitanipun | andana warih mulyèng don ||
144. Asmarandana
1. Ki Kulawirya ngling aris | abênêr wirayatira | wong mono yèn wus palale | kudu takdir bangsa andhap | mrih luhur nora bisa | yèn wus titah bangsa luhur | pênggayuhe mring utama ||
2. bêcik kauripanèki (489) | Jèngraga nambungi sabda | supami sami-samine | tan nadhah lawan tan nendra | kang turu datan mangan | ingkang mangan datan turu | punapa kaote paman ||
3. Ki Kulawirya nauri | lagi dêduga manira | karone pan padha bote | kaya bêcik wong tan nendra | wadhagane kewala | jroning wêngi kèh karungu | kêrana mêlèk tan nendra ||
4. wamono wong siji-siji | ingkang kêduga tan nendra | ana kang kêduga ngêlèh | êmbuh ta pakolihira | Jayèngrêsmi ngandika | Jayèngraga pêtakonmu | bênêr andikane paman ||
5. nanging ta wong iku thithik | sarèhning abangsa êngam | amrih ing sidhang-siringe | pinèt dhangane kewala | prayoga linampahan | aywa nyidrani ing dalu | ywa nyidrani ing rahina ||
6. ywa nyidrani ing sêsami (490) | ywa nyidrani dhawakira | ya patang prêkara kuwe | padha sipating Pangeran | kêwasa wèh duraka | yèku prêsasat satuhu | Hyang Suksma ingkang satmata ||
7. kang rayi umatur aris | kang pundi liripun cidra | Jayèngrêsmi lon wuwuse |
--- 5-6 : 137 ---
ingkang dhihib[30] cidra marang | ing rina lamun nendra | kaping kalih cidranipun | ing dalu lamun mêmangan ||
8. ping tri cidraning sêsami | barang wuwuse tan nyata | ping pat cidra mring dhèwèke | mumurung cipta kang tama | kudu mrih tumêmênya | mring patang prêkara iku | dene tumêmên mring rina ||
9. anadhah ngwing[31] aywa guling | tumêmêne mring ratrinya | nendra nging cêgah pangane | tumêmêne mring sêsama | nêkani pasanggupan | tumêmên mring dhawakipun | nyiptakên cipta raharja ||
10. iku prêdapaning urip (491) | sêmi narik kaluhuran | yèn kaya mêngkono trape | kang rayi sasmitèng paman | sarya winor guyunya | Ki Kulawirya gumuyu | sarwi alon angandika ||
11. dudu basan sidhang-siring | dudu pangkate ngam-ngaman | pan iku bot-boting abot | dudu tapa cocomprèngan | pan tapa têtêmênan | pirabara kabèhipun | bisaa salah sajuga ||
12. wus kalêbu wong utami | yèn kangsi sajêg gènira | wong patut kêna tinakon | Jèngrêsmi alon ngandika | inggih mêkatên paman | anjawi kang wis winahyu | yuning dhangan tan kêpalang ||
13. lamun pancèning acilik (492) | tan kadugi pisan-pisan | mung ngrêbut turu pangane | puniku panêngranira | sênadyan bangsa andhap | bêtah angantêpi ilmu | kawan prêkawis punika ||
14. tandha tabiat miwiti | kêluhuran sêkadarnya | wiwinih bangsa kamuktèn | tan dumèh trahing awirya | kêlamun tan kadyèka | anggung wag-wêg mangan turu | yêkti nut tabiat kumpra ||
15. upami godhonging kitri | tan jênêk nèng sêsananya | dilalahe kêdah rontog | asingsal saking kawiryan | ngêlarah anèng lêmah | tan turuh rêmbêsing madu | wiji wijiling atapa ||
16. kang paman nauri aris | ia bênêr sojarira | lakune wong urip kie | nanging arang ingkang kêlar | kang kadya derahira | kêjaba kaetang guru | kakangira Sèh Mongraga ||
17. ingkang bisa anglakoni (493) | wirayat patang prêkara | malah ngoncori bangête | marang ing kono anak mas | Jèngraga nambung sabda | pan inggih sayêktosipun | tan wontên kadya kakang mas ||
18. Jayèngrêsmi ngandika ris | wus tan kêna winicara | yèn kakang mas kang lungandon | sun rasa saya kêgagas | mring kangmas Sèh Mongraga | dadya mêne kang cinatur | angungun mring Amongraga ||
19. samya sayah mangsa arip | ing wanci lingsir anggagat | bangun nyênyêt sidhêm kayon | aririh dènya rêrasan | angganya kêsayahan | rêrasan sarwi angantuk | Kulawirya Jayèngraga ||
20. rènggotan gênti nganthuki |
--- 5-6 : 138 ---
Jayèngrêsmi layap-layap | samya kêraos aripe | caturan sarya dhat-dhatan | nauri liru ada | kagyat Nuripin anglindur | katon binêlabak toya ||
145. Bêlabak
1. jêlih-jêlih Nuripin lir dèn patèni (494) | sambate | adhuh biung tulung-tulung sarwi asru | tangise ||
2. Kulawirya Jayèngrêsmi Jayèngragi | katrine | samya kagyat sêdaya nyana bilai | gugupe ||
3. Kulawirya Jèngraga ngadêg sêrigak | tandange | sru têtanya iku genea Nuripin | mulane ||
4. Ki Nuripin angruntuh mêksih anangis | ature | apan kagum inggih gèn kaula ngipi | yêktose ||
5. pan kêtingal kaula dèn êmplok bajul | gèwêle | pan binêktèng toya mêngandhap mênginggil | puruge ||
6. gèn kaula gêmbar-gêmbor jron pêngipèn[32] (495) | yêktose | datan wontên ingkang nulungi sêtunggil | wêlase ||
7. Kulawirya gumuyu sarwi anyandhak | githoke | dèn ngêl-ingêl Nuripin dipun gablogi | awake ||
8. sarwi muwus ih ambakna wong andhêkok | polahe | jêpluk-jêpluk anggêmbor ngagèt-agèti | dilèngèng ||
9. nulya lênggah Ki Kulawirya alatah | guyune | Ki Nuripin marêk sarwi gêrundêlan | wuwuse ||
10. anèh têmên wong angipi dèn dukani | ladake | anèng krajan nèng alas tan dèn marèni | kêrênge ||
11. suwe-suwe grunênge sangsaya ririh | klêsike | wusnya mênêng ngalêsêk lajêng angantuk | cêkluke ||
12. Jayèngrêsmi angandika lah Nuripin (496) | bêcike | anithika gêni dadèkên bêdhiang | dèn age ||
13. tan nauri Nuripin eca angantuk | renggote | Kulawirya anêntak marang Nuripin | wuwuse ||
14. apa dhêngkêk dene dablêg nora gati | kinèngkèn | Ki Nuripin gragapan matur êh kula | napane ||
15. samya sru gumuyu myarsa Ki Nuripin | ature | Kulawirya ngling e e Nuripin ngantuk | jawane ||
16. kon anithik dadèn gêni urub-urub | gawene | Ki Nuripin authi sigra anithik | gênine ||
17. amèt rumbut angupaya ipil-ipil | kayune | wus andadi dènira adadèn gêni | urube ||
18. katar-katar padha nèng kêdhung Bayangan (497) | pinggire | katrinira kêmanjon tan antuk guling | aripe ||
19. samya angêlinting têmbako lan mênyan | udude | Kulawirya ngling èh Nuripin sirèku | mêngkone ||
--- 5-6 : 139 ---
20. sun lintingkên Nuripin matur gih-inggih | bungahe | nulya karya pêngrokoke dèn dokoki | jêmbute ||
21. wusnya dadya sinungkên marang Nuripin | ge-age | tinampanan sarwi matur nuwun-nuwun | lèh gawe ||
22. ingêmpakên ngêmpor krêngês sêng-sêng sangit | ambune | apan katut lintingan wulu kêsêrot | jêmbute ||
23. pan kasêlak-sêlak malêbu ing têlak | watuke | Nuripin rokoke dèn iling-ilingi | suwene ||
24. sarwi muwus iki apane kang sangit (498) | rasane | lilingtinge anulya dipun udhari | wuwuse ||
25. iki apa Ki Kulawirya nauri | lah kuwe | bako kêmpung simbaring kawêt landhungan | ya kuwe ||
26. Ki Nuripin ngrêti yèn dudu têmbako | rupane | mungkag-mungkug ênêk kudu mutah-mutah | amore[33] ||
27. kaprès jêmbut Nuripin anggabêr-gabêr | lambene | gêrundêlan Nuripin sarwi alatah | guyune ||
28. akèh têmên parikane bok wis jêmbut | [...] |[34] mêngkono bae ya uwis |[35] blakane ||
29. kathik simbar kathik kêmpung kathik landhung | kawête | Kulawirya gumuyu sarwi ngidoni | cah-cohe ||
30. Ki Nuripin mingkar-mingkar ngling ih biang (499) | ladake | idu montên punapa botên asukêr | amise ||
31. kênèng idu bathuk irung dèn usapi | bêbêde | Kulawirya amuwus èh Si Nuripin | bêcike ||
32. andongènga sapintêr-pintêrmu bae | dèn age | matur botên sagêd lamun dongèng-dongèng | bodhone ||
33. Kulawirya nyêntak Nuripin pinêksa | dongènge | Ki Nuripin dhêlêg-dhêlêg ngeling-eling | omonge ||
34. lah dèn gupuh sadhengahne ya gothèkmu | pamrihe | tamba êlèk yèn turua kêtanggungan | wayahe ||
35. Ki Nuripin adhèhèm watuk asêgu | bêgènggèng | Ki Wirya ngling si dhêplok lir wong rêp maca | dhèhème ||
36. nulya wiwit ngomong wau Ki Nuripin (500) | andongèng | wontên randha lan dhudha cêlakan linggih | nèng ambèn ||
37. ni randha ngling ki dhudha payo badhean | ngong duwe | kanthong cilik tan ana bisa jajagi | kandhase ||
38. ki dhudha ngling êndi kayapa kanthongmu | rupane | lan sêpira jêmbar rupêke kanthongmu | dawane ||
39. anauri namung sênyari rong nyari | kabèhe | sun isèni rajabrana nora kêbak | lawase ||
40. anèng jawi gya ki dhudha randha mijil | karone | anèng kandhang angingkrang lir suthang walang | dhêngkule ||
--- 5-6 : 140 ---
41. pan ki dhudha andhosok tan etung ilang | anggrise | dêlah lopak-lopak sêlakane imbuh | ilange ||
42. Kulawirya muwus lo jêg kaya aku (501) | kajêge[36] | nyandhak tumpêr sinawatakên Nuripin | lupute ||
43. angindhani krengkangan ngêbutkên bêbêd | gênine | kêbut-kêbut salong kobong dèn usêki | bêbêde ||
44. gêrundêlan adat têmên sok niwasi | guyone | ênom mula nora dèn marèn-marèni | ladake ||
146. Sinom
1. ya ta kang samya paguywan | sêdalu tan antuk guling | ing wanci bangun anggagat | palilah ing pajar gidib[37] | sumilake kang langit | mancur lintang panjêr esuk | gumuruh swawarèng[38] rijal | myang kluruk sawung mêlingi | jêgigèring sata wana mawurahan ||
2. kongkang ngungkang nèng pangrongan (502) | srigunting lan cingcinggoling | mrak nguwuh nyêngungong ngakak | angkuban barung kêdhasih | branjang kêjêr munya sri | bênce cangak cucuwiun | têkak cabak cêkrohan | tuwu kokolik angikik | kang prêkutut anduduk lêlayu raras ||
3. kathah swabawaning mangsa | mangididing maruta tis | ima mawêr kawistara | rumêmbe sri ngawiati | suluh sumilak putih | ujwalèng wintang awêlu | akucêm ewa marang | kênyaringrat amurwani | pangikaling têdhuh birate kasunar ||
4. kandhih dening prabaning kang | hyang arunarsa amijil | karya langêning awiat | lir pendah rinênggèng sungging | mega malang malêngki | sêmu bang drawela susun | ima rêngga mawarna | angrênuk tungtung arangdhi | wênèh ima sap-sapan anisik mina ||
5. kang lir kêbuling wusonan (503) | mega bang lan mega putih | kadya pulas tinurutan | kapuranta dadu wilis | pahul rêmu arêmik | wungu lamuk mega biru | lir tilam kêpandaman | panjanging wiat muryani | ima maya kadya wastra ing sampiran ||
6. mimba rêmbening diwangga | manjêthi raras kumitir | lir lungsir rangrangan sutra | alilirangan tulyasri | tan wun wuryaning kawi | pajar gidib wêktu subuh | Jayèngrêsmi ngandika | paman sêdhênge ngastuti | wêktu subuh utami kang mêksih awal ||
7. Ki Kulawirya anabda | ia sêdhênganing wanci | lah payo padha akadas | gya samya mèt toyastuti | Kulawirya sêsêni | nguwuh mring Nuripin nuduh | sira ngambila toya | ing bathok ngong karya cawik | Ki Nuripin sigra mèt toya bêlungkang ||
8. angucap ih ia talah (504) | bok nguyuh sisan ing kali | pêrlu dadak kongkon mringwang | tan nganggurakên wong linggih | nulya katur kang warih | Ki Kulawirya amuwus | kene sun cewokana | Nuripin maju sarya ngling | kêbangêtên prentahe mring wong tan lumrah ||
--- 5-6 : 141 ---
9. wuwuse acêlumikan | tan kongang cewok pribadi | guthule gya tinuruhan | tangane kiwa ngosoki | jingkat tangan nginggati | kêthuran santêring uyuh | Kulawirya lingira | lo aja lunga Nuripin | èh wong durung nguyuh dadak cinewokan ||
10. sarwi pundhake cinandhak (505) | tiniung tan kêna têbih | Nuripin nora nglêgewa | bêbêd kêbês dèn uyuhi | bêrabas sikilnèki | Nuripin anjumbul mundur | sarwa jêlèh ah biang | bêbêd-bêbêd dèn uyuhi | kêbangêtên dara kyai sêmbrananya ||
11. Kulawirya latah-latah | modar kowe sun uyuhi | jêr lèhmu nuruhi calak | durung nguyuh dèn cewoki | Nuripin kidih-kidih | anguconi bêbêdipun | gumrêmêng gêrundêlan | nora têpa-têpa pikir | bok dhèwèke dèn kènèkna mandahnea ||
12. mênthungi uwong sêkala | tan ana maklume thithik | mèh sêparo jarit ingwang | têlêse kang dèn uyuhi | Ki Kulawirya angling | grundêlan apa ko wuwus | sarwi nyirati toya | Nuripin malês nyirati | sacawukan sigra lumajêng akêbat ||
13. Kulawirya ngling ya ia (506) | rasakna mêngko Nuripin | nulya ngambil toya kadas | wusnya adan Jayèngragi | sunat ngamal pupuji | Ki Kulawirya sunat wus | kang paman ingacaran | majêng kinèn angimani[39] | nulya majêng ngimami Ki Kulawirya ||
14. ngangkat usali parêlas | subêki rakangatèni | ada-an imaman lilah- | hi tangala lajêng takbir | wêwacan suratnèki | sawuse patekahipun | sunat ina anjalna | akire surat watini | rêkangat kang akir dêge kinunutan ||
15. wus têrtib kalih rêkangat | pupujian lajêng dikir | sawusing dikir andonga | pêragat dènya ngabêkti | Jayèngrêsmi ngling aris | wawi mumpung ènjing laju | kang paman lon lingira | prayoga sarèhna dhingin | kêrana kali tan kêna sinabrangan ||
16. anganti wijiling surywa (507) | sêdhêng prapta kang nambangi | lan iki nuju pasaran | Mamênang pasare Paing | ya ta sami anganti | hyang aruna wijilipun | sumirat mèh raina | sêmu bang ima ngawêngi | kasorotan ujwalaning andakara ||
17. anrangrangi ingakasa | hyang surya malêthèk mingip | sêparo kadya iriban | sangkribing wanita nitik | mukaning dyah sêpalih | nèng wêngan duk mungup-mungup | sumilak kawistara | tan tara mêdhar nêlahi | angêlela lilir lêkêring wêdana ||
18. aruna rungrung rumangsang | ngênani tang wana wukir | kali lumarab anglirab | bayanya kèh ngambang minggir | anggabag mudhik milir | miwah kang samya mêncungul | pênuh kêdhung Bayangan | baya bayak anèng warih | èsthanira kadya samya anêmbrama ||
19. marang kang samya tirakat (508) | yèn ngucapa mituturi | prayayi ngupaya kaka |
--- 5-6 : 142 ---
lêhêng abalièngriki | kadi tan bisa panggih | kakanta tan nêdya mantuk | yèn ètunga ing lampah | tuas kangèlan nèng mêrgi | kang mêngkana miangga lamun ngucapa ||
20. ki wuragil Kulawirya | muwus sasmitèng Nuripin | nudingi buaya ngambang | Nuripin milu nudingi | iku apa Nuripin | bajul ngêlih arsa naut | anguntal marang sira | Nuripin nirokên angling | dèn gigiris Nuripin niru kewala ||
147. Girisa
1. Jayèngrêsmi lon ngandika (509) | sêwawi paman mahawan | payo yayi Jayèngraga | kang liningan kalihira | agêpah adan umangkat | saking ing kêdhung Bayangan | nginggil prênahing sabrangan | angidul limang pêmbalang ||
2. numpak baita taripan | wong papat samya anabrang | sarêngan wong apêpasar | wus nabrang ing pêlabuhan | laju kewala nut mêrga | galêng têpining pêgagan | pala srining patêgalan | kasimpar kapêndhêm muah ||
3. sawarnaning jêjanganan | pinagêr wuluh risigan | têgale wong Majarata | kêlangkung asri kawuryan | gaga anggênggêng rumagag | du galêng têgal pêgagan | pinggir sinalisir gawar | mêripit carang lancaran ||
4. kêcipir kacang dhungdhungan | kara kêrai sêmangka | jêwawut jagung kimpulan | lombok terong wijèn jarak | têmbako tompulu kapas | têgal wiar bêbanjêngan | pinggir kinirihan toya | kumriwik atutulakan ||
5. ya ta kang samya lêlampah (510) | andarung ra-ara wiar | wus siang tumiling surywa | ngambah wana têrataban | musakat rêkasèng lampah | panasing hyang andakara | gumamplêng mêmpêng apanas | tumapak lêbune panas ||
6. tan wontên toya kêtingal | nasak pêngalang-alangan | nampêk sumuke apanas | samyanggong gêrah katoran | ingarsa tumingal desa | ragi kêpering ing marga | kasèyuban ing kêroya | sinêngka glis sadêdêlan ||
7. anyidhang nimpang ing marga | Nuripin abêntayangan | ngrêsula sêsambat panas | bilah panase tan lumrah | dingarèn panasing surywa | ngisor panas dhuwur panas | tan ana manub[40] bri nglayang | bok sedhum têka sêdhela ||
8. Jèngrêsmi mèsêm ngandika (511) | Nuripin sira ngrêsula | tan bêtah rasaning panas | jare ujaring riwayat | caritaning pra ngulama | kêlawan panas ngakerat | tikêl pitung mene panas | mêksih panas ingakerat ||
9. Kulawirya nambung sabda | ya Nuripin wruhanira | lèhmu ngrasakakên panas | lagi manjêre kewala | durung soksokaning kerat | besuk yèn sira nèng kerat | kêpanasên dhasmu pêcah | anjêblug utêkmu mili ||
10. kabèh abêcik kewala |
--- 5-6 : 143 ---
mung sira dèn panas dhawak | sajêge tan sinung luar | malah sêlot bangêt panas | Nuripin matur plêrukan | ngandika asia-sia | punapa namung kaula | ingkang duraka priangga ||
11. thok thil namung jasat kula (512) | Kulawirya ngling lah ia | Nuripin matur dah puna | bara-bara ngur kaula | tinimbang kêlawan ingkang | angingkrang anèng pêpalang | Kulawirya kagyat miat | sarwi anggêrewal lêmah ||
12. Nuripin lumayu gancang | binalang akêdhungsangan | wangsul praptèng ing dêdalan | Jèngraga gumuyu mojar | Nuripin rada cilaka | arêp glis nèng pêngauban | wêkasan kêsuwèn panas | ya ta kang sami mahawan ||
13. wus prapta kang pinaranan | ngisoring kaywagung gurda | rarywan sêndhang pinggir desa | ing Pakudhon cêlak wana | samya nèngandhap kêroya | samyaso ayêm gya siram | kêraos rahmating badan | wus samya lajêng akadas ||
14. Nuripin prapta gya-agya (513) | cucul byar ambyur ing sêndhang | wusnya dus angambil kadas | sêdaya samya sêmbahyang | sabakdanira asalat | Jayèngraga ris ngandika | Nuripin sira mentara | mring desa angupayaa ||
15. bubucu mênawa ana | lan dawegan kang sêdhêngan | ngilènana kang prayoga | Nuripin matur sêndika | gya mentar mring pêdhusunan | nêmbung lan pêtingginira | agupuh ingkang liningan | tan susah mawi tinumbas ||
16. samêkta kadya sugata | bubucu saulamira | dawêgan pat pêparasan | anèng dhulang pancang[41] ilang | gupuh prapta ngarsanira | kêdhêpêk kidhung trapsila | ngusap-usap baunira | sarwi bukuh aturira ||
17. punika kang sumapala (514) | sêkul sênanjung katura | toya kumringêt satesan | supaya aring katoran | sumangga jêngira lurah | Jayèngrêsmi ris ngandika | ka[42] pêtinggi sugatanta | gèh bangêt têrima mara ||
18. samire godhong binuka | kang paman lan arinira | samya ingacaran nadhah | gupuh samya wiwijikan | adan lêkas kêmbul nadhah | sêmu kêlantih ing mangsa | pikantuk dènira[43] | abukti kang pasugata ||
19. wusnya nutug cinarikan | Nuripin nadhah lorodan | pan ibut pêmanganira | acakut dhokoh agagah | dhasar sêkesuk tan mangan | kêlalèn nora têtawa | têlas tan kari saupa | lawuh myang dawêgan bebas ||
20. Kulawirya gumuyu jar (515) | Pin paran wus wruh maringwang | Ki Ripin bêkuh turira | mriksa malih tiang cêlak | pratela sapolah tingkah | Kulawirya ngling kêparat | andadak kobêr anggarap | sarwi ambalang bêlungkang ||
21. kêna dhêngkule anjola | Jèngrêsmi mèsêm ngandika | èh kakang pêtinggi desa |
--- 5-6 : 144 ---
wus sangêt têrimaningwang | dènira dana bojana | kang liningan nuwun turnya | lah wis manira mit mentar | manirarsa ngraras dria ||
148. Mijil
1. ki pêtinggi andhêku turnya ris | sumanggèng kêrsèng don | inggih dhèrèk wilujêng lampahe | angling malih tuduhna kang êndi | mêrgane kang bêcik | jujuge kang gunung ||
2. matur inggih kang mêrgi puniki (516) | ngêncêng mring Kêlothok | ardi Klothok gua Selamanglèng | yèn wus ngidul ngilèn punang mêrgi | sisimpanganèki | mêngilèn kang anut ||
3. botên wontên mêrgi malih-malih | jujuge mring Klothok | namung simpangan sêtunggil ngilèn | Jayèngrêsmi angandika aris | padhandum basuki | ki pêtinggi nuwun ||
4. katri sojar mit-amitan sami | dan umangkat gupoh | pan tinurut pêtinggi tuduhe | wus kêpungkur Pakudhon desèki | wanci lingsir rawi | panase tumapuk ||
5. lêpas lampahira kang sêdyapti | mring ardi Kêlothok | prapta simpanganira mêngilèn | aningali bêlik wenya wêning | cêlak saking mêrgi | rarywan samya wêktu ||
6. salat ngasar sabakdanirèki (517) | laju mawan gupoh | kawit manjat ing ardi anètèr | dadya randhat lampahirèng mêrgi | angatêk saari | suku samya rapuh ||
7. sinêngkakên lampahira nanging | tansah ngonjot-onjot | nulya prapta dhusun ing Pakuncèn | kang lumampah samya sêdya kampir | tan ana pêtinggi | namung kamisêpuh ||
8. Kyai Wanatawa ranirèki | Ki Nuripin gupoh | amanggihi sarwi atêlètèh | gupuh Wanatawa praptèngarsi | sarwi ngacarani | kinèn lênggah salu ||
9. angandika aywa susah iki | ing kene kemawon | ngong ayun mring gua Selamanglèng | yèn sêmbada lan kêsdune kaki | untapna wak mami | kaki maring gunung ||
10. Kyai Wanatawa matur inggih (518) | sampun walang-atos | pan wus damêl kula ngatêrake | Jayèngraga Kulawirya angling | lah ya sukur kaki | juru kuncinipun ||
11. kang liningan gupuh nulya rakit | sangu karag gêmblong | wus sinungkên Nuripin tinampèn | myang dawêgan parasan cinangking | umatur suawi | yèn kêdalon laku ||
12. nulya samya umangkat tumuli | suku mêksih apor | ngantak-antak ing mêrga lampahe | wus antara dangu nulya prapti | wiwarèng gua writ | Selamanglèng luhung ||
13. kathah rênggane sela ingukir | Jèngrêsmi duk anon | langkung ngungun angling jro driane | yèki pêtilasan Kilisuci | caritane dhingin | dhêdhalang anjantur ||
14. sananing pêndhita rara Suci (519) | kadang kênya katong | maha dhepok anèng Selamanglèng | mêksih wèlèh labêting alêwih |
--- 5-6 : 145 ---
gawok dènya mèksi | kang watu tinatu ||
15. pilaring kori pinatra rêmit | rapêt adon-adon | cècèlèng têlundhag pipinggire | pinangadha dhêdhêkan lus linis | pinipil lir rimpil | sosompilanipun ||
16. ginapura teplok ngukêl pakis | sinimbar tumpang ron | pangubêding lunglungan kathète | muwêr kadya panglêkêring luwing | awingwing agawing[44] | lir rêmêk dinumuk ||
17. kèndêl anèng pacrabakan jobin | doning sela kosok | kalumutan lêgêdan wilise | sumêrambah mêlatar wêradin | êmpuk lir linapis | ing wastra sinusun ||
18. ingkang samya eca dènya linggih (520) | sawusira aso | myat pusparsa mayêng ngupaya we | lumaksana sêdaya umiring | maring taman wukir | sangkêp liring santun ||
19. anduk gandanira amrik minging | kèh brêmara mawor | kariruru kawigaran dene | ring satpada myang kukupu mamrih | nrawung warnèng sari | bêlonthang bang wungu ||
149. Lonthang
1. ya ta kang ngupaya tirta tan kapêdhak | Jayèngrêsmi angling mring Ki Wanatawa | paran iki kaki de tan ana tirta ||
2. matur inggih ing pabèjèn prênahira | wa mêkatên langkung ing bêgja paduka | pan punika trêkadhang tan kêtingalan ||
3. Jayèngrêsmi sumpêg kêwatir tyasira | lalurating kadas dènira sêmbahyang | angandika kaki na ngêndi prênahnya ||
4. ing pabèjèn age payo pinaranan (521) | nulya mudhun sêkêdhik angalor ngetan | tan adangu kang ingulatan kapêdhak ||
5. ranu nèng kulah sela pinatra ngrêmit |[45] patute pêsagi lêlawèh nglambe dang | ingukir rintikan wêwêngkon lis-lisan ||
6. kinubêngan sangkêp saliring sêkaran | mêncêp wenya wêning nèng kulah akilah | Jayèngrêsmi anon kacaryan umulat ||
7. endahing patirtan nulya samya kadas | wanci hyang arka wus titih ing ancala | nulya agya wangsul malih marang gua ||
8. laju tumama marang sajroning gua | tambêning wiwara kang kidul rineka | rêca naga manglung lir mijil saking rong |[46]|
9. jêrambahing gua sela kumalasa (522) | rakite lir wisma watês winêtara | tan patia wiar wêtara nêm dhêpa ||
10. sela lus sêdaya pinipil pêpatran | myang nginggil langitanira apipilan | ingukêl ngêluwêr angunthuk cacingan ||
11. myang pagêr kring kanan pênuh kir-ukiran | rurujit angrawit bintulu mapraba | tan ana sêlanya tinatu tinatal ||
12. tetela lir kêmbang sêlaga gagangan | gua ing Selamanglèng asisinggêtan | kang kidul singgêtnya kathah mawi lawang ||
13. jêrambah jromahan antara rong dhêpa | dene kang êlèr singgêtnya mawi lawang | jêrambah antara jêmbare pat dhêpa ||
14. kang pinggir kilèn wontên bale watangan (523) | sela lus lis-lisan amuput jêrambah | gêngira sadhêpa lèr malih singgêtan ||
15. têngahipun lawang jêrambah jromahan | tri dhêpa wiarnya pêsagi tulyendah | gua Selamanglèng jrambahnya sêkawan ||
16. lawang jro titiga lawang kang mring jaba | kêkalih ingkang wetan lawang mring jaba | ya ta kang samya salat anèng jêrambah ||
--- 5-6 : 146 ---
17. wêktu mahrib Jèngrêsmi kang dadya iman[47] | bakda salat mahrib lajêng salat ngisa | sabên wêktu samya gantya dadya iman[48] ||
18. bakda ngisa wus pêragat sunatira | nulya samya tata dènya lilinggihan | Nuripin anithik karya gêni dian ||
19. samya lêjar tyasnya nèng gua apandam (524) | Jèngrêsmi ngandika mring Ki Wanatawa | kaki ngong têtanya punapi wontêna ||
20. janma kang tirakat mêrene wong tiga | ngawirya pêparab Ki Sèh Amongraga | sabate kêkalih aran Jamil Jamal ||
21. prapta nèng gua Selamanglèng mênawa | aturira kaula datan tumingal | mênawi ta saking tan uning kaula ||
22. ingkang kadya pajar andika punika | wontêna kaula matur pan bêlaka | kang anama Mongraga kanthi sabatnya ||
150. Kinanthi
1. ya ta kang samya alungguh | nèng gua dènya nênêpi | apan amung kalih dina | anèng Selamanglèng nênggih | Jèngrêsmi alon lingira | marang Ki Wanatawèki ||
2. kaki sun tanya sirèku (525) | kene saluaking ardi | ana kang amara tapa | pêndhita ingkang linêwih | Ki Wanatawa turira | pan inggih wontên sêtunggil ||
3. anèng sapucaking gunung | pucake ardi puniki | ardi Klothok pêkarêman | sêpên tan kambah ing janmi | awis ing[49] uningaa | kadhang yèn wontên kang panggih ||
4. tan sagêd asalang wuwus | bisu kewala tan angling | yèn wontên kang inujaran | sêpakonipun pinanggih | etangipun angsal bêgja | yèn panggih kongsi sinung ling ||
5. wastanipun kang palungguh | ki dhepok sèk Ragayuni | manggyan pucak Palêlêngan[50] | Jayèngrêsmi duk miarsi | mring ature Wanatawa | sukèng tyas arsa pêpanggih ||
6. wusana alon amuwus (526) | payo ta tuduhna kaki | ia maring Kalênglêngan | manira sêdya pêpanggih | Ki Wanatawa turira | sumangga amba umiring ||
7. dyan umangkat sing gyanipun | mudhun ngalèr ngetan iring | anikung mêngilèn manjat | nut agir lingiring wukir | wanci gumatêl kang surywa | arandhat sumêngkèng ardi ||
8. amiak gêlagah rayung | nêrampat lang-alang aking | ngatêk-atêk dènya lampah | ing mêrgi kêlangkung sungil | sêkêdhap rèrèn kaporan | sagèn-gèn dènira linggih ||
9. anênggêl sêsêngkanipun | lêlêmpong alêmpat-lêmpit | ngambah wana pêjarakan | jarak cina angêbêki | manjat arambatan jarak | yèn rarywan jarak ngayomi ||
10. andungkap panjatanipun (527) | tênggêre pucaking wukir | têlas kang wana kêkaywan | kêkêndhit pucaking ardi | ngasrama ing Kalênglêngan | dadya kabuyutan wingit ||
11. kang samya lampah ngrêrantun | kêsayahên anèng mêrgi | rêrêm samya mumucangan | nèng sor kêkaywan kêlampis |
--- 5-6 : 147 ---
watês kêkêtêbing wana | rêsik padhang sapênginggil ||
12. gya manjat dêdêr mindhuwur | anênggèk sumêngkanèki | anjambak sukêt mêrakan | kêlangkung rêkasèng mêrgi | surya wanci wisan karya | sumalêngêt panasnèki ||
13. dukut tinampakan lunyu | sring kêplorod Ki Nuripin | dadya paguywan samêrga | mêrga lakune Nuripin | gendholan sacandhakira | yèn jêbol kêplorod têbih ||
14. ya ta wau kang palungguh (528) | ing dhepok sèk Ragayuni | tanpa sabat tanpa endhang | namung pribadinirèki | tanpa wisma kêkampungan | anèng ing sanggar sasiki ||
15. tan pati agêng kang tajug | pêcak nêmbêlas pêsagi | payone êduk kakaban | pagêr gêlondhong pring langking | sinunduk pan ginênderan | jèjèr adu rapêt pipit ||
16. lawang lèr lereganipun | sami wutuhan pring langking | tanpa bale palupuhan | tiningalan saking jawi | tan kêtingal pagêrira | rinambatan ing pongpongging ||
17. papasan galing lung gadhung | jên-injênan sanggalangit | lêt-ulêtan kêsèmbukan | adal-adal lan wêdani | ngarêmbyung ngêbêki sanggar | dinulu muyêk awilis ||
18. lir pangol sela anglumut (529) | tan mungguh lamun nyanani | yèn dadya sêsanèng janma | saking sintrune awingit | kang nèng sanggar pamisikan | ki dhepok sèk Ragayuni ||
19. arakit pêlungguhipun | ngadhêp dhêdharan mawarni | kanan keringe jilidan | satumpuk jilidan Jawi | satumpuk jilidan kitab | angapit ing kanan keri ||
20. tan mawi kêlasa lungguh | palupuh kewala apik | kêlimis labêt wus kawak | ya ta kang sumêdya prapti | pucak arga Kalênglêngan | wus dènya anduduk mêrgi ||
151. Dudukwuluh
1. nulya prapta Jayèngrêsmi lampahipun | lan kang paman myang kang rayi | Ki Wanatawa nèngayun | kang dadya grêmaning mêrgi | pitêdah prênahing dhepok ||
2. matur lah punika inggih dhepokipun (530) | napak pêlataranèki | rêsik tana rumputipun | sela kumalasa radin | kadya pakêkêsaning mong ||
3. anglulumut lêgêdan wilis dinulu | kêlapa gadhing kêkalih | kang minangka korinipun | rumput mrakan ngrêmbyung nginggil | kêkêtêb sêkar argulo ||
4. gya tumama Jayèngrêsmi duk kadulu | marang ing sang apalinggih | uluk salamu ngalekum | nabda ngalekum salami | rêrakêtan tangan gupoh ||
5. gantya-gantya sêsalaman kang mrêtamu | Wanatawa myang Nuripin | sêdaya wus kinèn lungguh | santri wus pêrnah nèng wuri | binagyan ingkang duk rawoh ||
6. amangsuli pambagya panêmbramèngrum (531) | wau ta sang apalinggih | jatmika tan kêna muwus |
--- 5-6 : 148 ---
samya ngartikèng jro kapti | lungit pasanging pasêmon ||
7. cup-cinupan sang tapa hêrdayanipun | uninga lamating haib | cêcalon mukmin kas luhung | ing mangkya lagya nglêlari | mring kadang ipe lungandon ||
8. dhêdhampalan rèhning tinuding ing laku | mring sudarmanira kalih | onêngira trêsnèng mantu | myang sagotra sama asih | mring kang sêdya utamèng don ||
9. sanalika mêne tan sêrawung wuwus | ki dhepok sèk Ragayuni | ragi kathah èsêmipun | makung kajatmikan wingit | dadya tan ana miraos ||
10. Jayèngrêsmi Jèngraga Kulawiryèku | samya micarèng jro galih | sêmada gawat wong iku | karya gawoking têtami | kitabe sinandhing lunggoh ||
11. lawan ingkang dèn adhêp samêktèng suguh (532) | nyamikan sangkêp mawarni | dudu carane wong gunung | pasugatane di-adi | cèrèt pinanggung nèng anglo ||
12. dêgan pêparasan myang kêndhi bak ranu | tan rewang jalu myang èstri | bisa rakit[51] susuguh | wowohan kang manis-manis | myang lah-olahan sumaos ||
13. Jayèngrêsmi tumingal mring sang palungguh | kêraos kakanirèki | wusana kumêmbêng kang luh | sira ki sèk Ragayuni | myat ing têtami ngêmu loh ||
14. anêmbrama nênamun sungkawèng tamu | nojarkên pasugatèki | sumangga sawontênipun | sumapala palèng wukir | supayaring ing kalêson ||
15. we nyu wilis tuwin sakêrsa amundhut (533) | samya mangsuli ling aris | inggih ing sasêlotipun | Jèngrêsmi rêsêp ing galih | myat marang ingkang dhedhepok ||
16. pan inganti-anti dangu tan amuwus | kêlangkung akung ing wadi | mêngkana alon amuwus | Jèngrêsmi mring sang palinggih | marma kaula praptèng don ||
17. wiosipun kaula nuwun pituduh | mugi paduka sung tuding | inggih ing panggenanipun | kadang sêpuh kawlas-asih | nglêlana nis nir tang wartos ||[52]
18. karya kingkinipun ingkang kantun-kantun | ramèbu myang garwanèki | langkung sangêt kawlas-ayun | kula kêlawan pun adhi | myang paman samya ngupados ||
19. lamun sampun praptèng mêriki kang wau | kadang kaula Mongragi | ing mangkya pundi gyanipun | yèn tan marêk yêkti mami | nuwun pêthèk kang kumêplok ||
20. sang palinggih sèk Ragayuni lingnya rum (534) | inggih mangke bokmênawi | sagêd amangsuli atur | kilap lêrês lawan sisip | anakmas dènya mirangrong ||
152. Wirangrong
1. prayogi sêsambèn dhingin | supaya mari kalêson | punapa kinêrsan weni kang nyu | kang liningan aglis | samya ngalap dawêgan | inginum manis anikmat ||
2. nulya sinung Ki Nuripin | amundhut nyamikan alon | sasukanya ngalap apikantuk | kang samya binukti | sèk Ragayuni ngalap | manggis ginêgêm kewala ||
3. wusnya dhêdhaharan sami (535) | sèk Ragayuni lingnya lon |
--- 5-6 : 149 ---
anakmas têtanya kadangipun | ingkang lêlana nis | kaula tan pagutan | dèrèng wruh suwarnanira ||
4. kang wasta Sèh Amongragi | nanging wus wor tunggal kawroh | jomblah ing kanêngan lan ragèngsun | tan kuciwèng ngilmi | tan samar-sinamaran | sami dèrènge pêpanggya ||
5. tan tingal-tiningal lair | wus cup-cinupan ing batos | Ki Sèh Amongraga tyas wus kupu | lan kaula yêkti | ing pandugi kaula | rakanta Sèh Amongraga ||
6. laju ngêlalu lana nis | wus tan nêdya atêtêmon | marang yayah rena tan lyan dulu | mring Hyang Purba jati | jatmikaning kanêngan | nênênga sihing Hyang Suksma ||
7. lir sata lagya mèmèti (536) | pantuk pêtarangan manggon | lagya drês anigan nulya nuku[53] | mangrêmi pangèksi | mrih têtês ing kasidan | tanggaling sih kêwalean ||
8. wa mêkotên niku sirik | anyênthok ahibing Manon | pan lagya kinêrsan de Hyang Agung | tan kêna pinêthik | walahu aklam benjang | yèn karilan ing Hyang Suksma ||
9. dene gènipun sêmangkin | nèng mêdahab kidul kulon | tan kenging cinêtha ing palungguh | lamun dèn ulati | pan dèrèng mangsanira | kêpanggiha ingulatan ||
10. kakanta Sèh Amongragi | lagya kinarya lêlakon | puniku ing benjang garwanipun | tumutur ing laki | nèng jaman pamimikan | kathah roncèning rancangan ||
11. lagya sêmantên ling mami (537) | tan kêna wêdhar ing raos | Jèngrêsmi duk myarsa langkung ngungun | katrinira sami | Jèngraga Kulawirya | bisik-bisik arêrasan ||
12. paman wong puniku èdi | tunggal pasanging pasêmon | lan putranta kang mas saliripun | wuwuse patitis | tan wontên kang sumêlang | kadya sidik ing wêcana ||
13. Ki Kulawirya nauri | layake ia mêngkono | wus waspadèng cipta ngong sirèku | thithik rada blai | polahira nèng mêrga | padha nyêlèwèng maksiat ||
14. mangsa wurunga kêtawis | pêsthi kacupan ing batos | mèsêm Jayèngraga ri[54] suntrut | anutuh kang uwis | sèk Ragayuni lingnya | nyamun nyarakên dhêdharan ||
15. dawêg anggèr kang dumugi (538) | sami krana'llah kemawon | punika kinêdhap sêrbad arum | sawontêning wukir | karênan kang liningan | samya rahab dhêdharanan ||
16. katri karênan ing kapti | dene sêsambèn aroyom | sèk Raga ngandika lah puniku | wedang mupangati | ron kêmadhuh kêliang | lan gula rèn sawêtara ||
17. ngrês linu pêgêl ing daging | ngilangkên ingapor ngêthok | tuli wulu waras otot purus | kêsêl aglis mari |
--- 5-6 : 150 ---
yèn kaur linêguta | primbon nyatur dadi sarat ||
18. katri mèsêm anginggihi | kados ta lamun sayêktos | punika kêlianging kêmadhuh | paedah utami | gya samya nginum wedang | Jèngraga agugung[55] rasa ||
19. paman datan nyana mami (539) | lamun klianging kêmadhoh | yèn mawi mupangat raosipun | gurih tungtung wangi | kula lagi punika | mriksa raose kang wedang ||
20. karênan Ki Jayèngrêsmi | cipta jênêk anèng dhepok | tyas sêdya ambapa mring sang wiku | ki sèk Ragayuni | uning kênyêping netra | amêdhar jurudêmungan ||
153. Jurudêmung
1. wancining surya gumiwang | sèk Ragayuni lingnya rum | sêwawi sami awêktu | marang gone we akadas | samya mijil saking tajug | maring sêndhang pabêlikan | mêrgi anglekong[56] tumurun ||
2. praptèng sêndhang pabêlikan | sêndhang Prawati ranipun | sandhaping sela gêng mangul | sêndhangnya mili andrawas | marang sor jog jurang parung | ya ta kang samya akadas | sawusnya dènira wulu ||
3. wangsul minggah praptèng langgar (540) | samya wêktu salat luhur | sèk Raga ngimami ngayun | pêragat dènya asalat | samya tata malih lungguh | wus samya cipta wor dria | tar wangwang osiking wuwus ||
4. Jayèngrêsmi rum têtanya | mring sèk Ragayuni luhung | kaula kyai nunuwun | rèh bodho tanpa tuduhan | mugi paduka sung tuduh | praptèng padhanging tyas kula | ngagêsang giunganipun ||
5. ki sèk Ragayuni nabda | winor èsême asêmu | dhuh anakmas sang binagus | dene amêla bêbakal | wus tandur mikir mêluku | dhasar wijine wangenan | nging kêdhik kuciwanipun ||
6. ragi katêndhagan jawah (541) | sêmune sêmada alum | kêndhat tulakan tan turuh | nanging tan dados punapa | pan kêdah istikèng jawuh | supaya winih waluya | ngalilir kawanton ranu ||
7. wiwinih sampun prayoga | mung kantun pangulahipun | kêdah anuwuki pacul | mrih dhaup winih lan tanah | dadyarja kang tanêm tuwuh | kang darbe sabin sih marma | myat tandurane woh landhung ||
8. kontrag tyasnya kang liningan | pan rumaos inanipun | Ki Jayèngraga umatur | bibisik mring ingkang raka | prayogi angudi wuwus | supados kususing dria | ing nalar mênawi rujuk ||
9. Jèngrêsmi nganthuki rêmbug (542) |[57] wusana alon umatur | marang sang maha palungguh | kaula nunuwun mirat | pangandikanta kang wau | dhauping winih lan tanah | kadya punapa liripun ||
10. sèk Ragayuni lingira | de wuwus kula puniku |
--- 5-6 : 151 ---
kathah panunggilanipun | pan inggih gangsal prêkara | ingkang dhihin dhaupipun | Gusti kalawan kaula | kumpula sir kang sêjatu ||[58]
11. lantaran uni uninga | kaping kalih dhaupipun | ngagêsang kêlawan lampus | kumpuling èngêt lan lepya | lantaran nugraha wahyu | kaping tiga dhaupira | suksma lan jiwangganipun ||
12. kumpuling napas lan cahya | lantaran rasaning tuwuk | dene kang sêkawanipun | dhauping ngilmu lan iman | kumpuling tokid lan kawruh | lantaran kêlawan tapa | dene kaping gangsalipun ||
13. kang winih kêlawan tanah (543) | kumpuling sêmu lan êmpuk | lantaran kêlawan ranu | puniku prêlambangira | kewala sêsamènipun | kang dadi paugêrnanya | langkung pangulahirèku ||
14. yèn ta wêwadhah kuciwa | têmah rusak isènipun | tan saplak lir surywa tangsu | yèn surywa tanpa wêngika | baya baskara tan murub | ilang padhanging raina | puniku upaminipun ||
15. lan tunggil malih prêlambang | kadya ta sanepa dhusun | kêrajan sajroning dhukuh | dhukuh nèng jrone kêrajan | kêdah wruh sakumpulipun | yèn inang salah sajuga | têmah copèt kalihipun ||
16. owêl dènira bêbakal (544) | tan tulus cêbloking turus | yèn kêdrawasan kêdarus | mila kang wus man tan arsa | garegonan raganipun | kêdah anungge jiwangga | sumungku ring dhawakipun ||
17. kang samya myarsa karênan | Ki Kulawirya umatur | sanès kang kaula wuwus | kaula duk samya prapta | jujug ing gua linuhung | ing Selamanglèng punika | sela lus rinênggèng tatu ||
18. pinatra gêmpur angrêmat | pipining lawang kang kidul | pan rêca têksaka manglung | mênawi wontên jarwanya | ki sèk Ragayuni muwus | dhi bagus lamun atanya | artining gua puniku ||
19. sêsanèng pêndhita rara | Kilisuci kang kukuwu | ingkang sêdhèrèk pêmbayun | prabu Jênggala Ngurawan | ing Kêdhiri Singasantun | tansah dadya parêbatan | anulya sang pêndhita yu ||
20. ambêncah warna sêkawan (545) | anuku ring arinipun | wêradin kadangnya catur | nyai gêng Têgalpucangan | anèng ing Jênggala prabu | dene ni agêng ing Saba | pan anèng Ngurawan prabu ||
21. nigêng Selamanglèng Daha | ing Jênangan Singasantun | sipat pat sami warnèku | dening cirining wiwara | apan ing sêngkalanipun | ginraita ungêlira | naga manglèng sela iku ||
22. ingabên lan sapênika | trus rasa gatining sunu |[59] sumangga andika etung | sampun pintên laminira | Kulawirya lon amuwus | mring kang putra Jayèngraga | kono anakmas nèh itung ||
23. Jèngraga mèsêm turira (546) | mangsa boronga ingriku |
--- 5-6 : 152 ---
sèk Ragayuni lingnya rum | etung kula kang sêngkala | lagya tigang atus taun | lan pitung dasa sêtunggal | taun swarkaraning[60] laku ||
154. Sarkara[61]
1. ya ta ingkang sami mardyèng wangsit | wanci wus akiring wêktu ngasar | surya mê[62] ngêlarap sore | nulya sami tuturuh | tumurun mring sêndhang Mrêwati | sapungkurira kadas | pasugatanipun | pan mêdal saking mangunah | sêkul ulam panganan sangkêp sumaji | kadya tinatèng janma ||
2. pirik[63] nganan ngeri anèng pinggir | têngah longkang kinarya sêmbahyang | kang samya kadas prapta ge | lajêng samya awêktu | ngasar bakda lajêng mahêrib | sèk Ragayuni ingkang | angimami wêktu | sawusira kinamatan | ngangkat niat usali praptaning takbir | wêwacanira ilhar ||
3. rêkangat kang awal suratnèki (547) | wusing patekah kulya ayu hal | dene rêkangat akire | wusing patekahipun | ida ja-a nasrulullahi | praptèng akiring tahyat | asalam bakda wus | samya pupuji arahab | laju dikir tri atus myang donganèki | rajugna wus pêragat ||
4. samya angadêgi salat wabin | nêm rêkangat têlung salam purna | gya manjing wêktu ngisane | Jèngrêsmi kinèn ngayun | angimami nulya mangarsi | sunat wus kinamatan | ngangkat niat pêrlu | usalinira pasekat | takbirira patitip[64] parênging kapti | kêlawan isimullah ||
5. mikradjing kirat patekahnèki (548) | kasar made jais lajimira | kang saalip rong alipe | myang kandêl tipisipun | idhambila onah imami | sawusira patekah | pan wêwacanipun | apale surat jumuah | rêkangat kang akir wêwacanirèki | sawuse ing patekah ||
6. surat munapèk kirate wasis | praptèng tahyat awal akirira | nulya asalam bakdane | laju pujianipun | swara sawêtara aririh | alandhung tumaninah | sarèh ngayut-ayut | laju lêlagon dikirnya | ngangsêg rahab tri atus suhuling dikir | wuse nulya andonga ||
7. anumpa donga amrih utami (549) | wus pêragat sêdaya myang sunat | amansohkên têpakure | sawusira ing dangu | nulya tata samya alinggih | pandam wus angalêncar | lir samêktèng wau | sugata wijil mangunah | saosanipun kinèn ngambil mangarsi | Nuripin Wanatawa ||
8. ingkang samya kinèn nglêladèni | sinaoskên kang sêkul rampadan | ramut lan sawantingane | sèk Ragayuni muwus | lah suawi sami wêwanting | kang liningan agêpah | samya atuturuh | ki sèk Ragayuni nadhah | ukur-ukur sarat ngecani têtami | sarya lon angandika ||
--- 5-6 : 153 ---
9. sampun cawêngah sumêlang kapti | ingkang samya pikantuk anadhah | rijêki lah sawontêne | kang maklum maring ulun | datan pati lawan abukti | kang dumugi priangga | mupung sih kêpangguh | mungtabangat anèng dunya | kang liningan samya suka rênèng kapti | pikantuk dènya nadhah ||
10. langkung nikmat raosing pambukti (550) | wus antara luar wiwijikan | cinarik mring pêmburine | sami pikantuk tuwuk | têlat ulat[65] sêkulirèki | panjang piring lancaran | sininggahkên sampun | tinumpuk anèng dhudhulang | siningkirkên ing pinggir sampun miranti | dhêdharan majêng ngarsa ||
11. ingacaran asêsambèn sami | kang liningan nuwun aturira | kang tamu panggraitane | sayêkti yèn linuhung | kyagêng dhepok sèk Ragayuni | wus nglairkên kêramat | eloking pasuguh | tan majat lahirahira | dene tanpa roang kang janma sasiki | sugatane samoa ||
12. Jayèngrêsmi pan umatur aris (551) | mênggah traping agêsang punika | ingkang dadya giungane | kasidaning tumuwuh | mugi tuan amba jarwani | mardikaning atitah | kadospundinipun | sèk Ragayuni lingira | inggih mangke anakmas kula jarwani | mênawi kêlêrêsan ||
13. gegeongan ngagêsang puniki | inggih budi kang minulyèng titah | ingkang minangka maligèn- | ning Sang Hyang Kang Maha Gung | pacampuhan nabi lan wali | sujanma ingkang wus man | sakèh pra linuhung | pasênêtan gêng punika | pan wus mashur kang samya ahli ing budi | binudi kang budiman ||
14. ingkang dadya têlênging arêpit | kang pinurih-purih ing kêdadyan | nèng budi sios wurunge | milane wontên ngilmu | kang sarengat tarekatnèki | kakekat myang makripat | pênggayuhing wahyu | Hyang Agung kang sipat rahman | wujuding dat walkayatun bilarokin | uripe tanpa nyawa ||
15. wujud tanpa kaanan puniki (552) | ing dalêm kak sêjati lantaran | inggih budi lantarane | sarupa wujuding hu | pan jumênêng Muhammad latip | mustakiking Hyang Suksma | kênyataanipun | budi wujuding Hyang Suksma | inggih budi inggih Hyang Kang Maha Suci | budi têtabonira ||
16. pan upaminipun wohing tiris | banyu kêlapa bathok sêpêtnya | puniku saupamine | toyanya budinipun | klapa ati kang sanubari | bêbathok nêpsunira | sêpêt badanipun | toya budi dating Suksma | budi kêpanjingan dat sipating Widi | lawan apêngaling Hyang ||
17. puniku woring kaula Gusti (553) | tunggil êdat lawan tunggil sipat | lawan tunggal apêngale | dening antaranipun | bedaning budi lan Hyang Widi | budi tan kêpanjingan | asmaning Hyang Agung | dat sipat asma apêngal | namung asmaning Hyang kang tan manjing budi | nanging umanjing uga ||
18. panjinging asma pan rêpit malih | datan kêni winadhaging rasa |
--- 5-6 : 154 ---
tuwin tan kenging umume | anèng jatining samun | ingkang tan kasaman ing janmi | ngênirkên tan bayinat | namung dhawakipun | kumambang marang Hyang Suksma | Hyang Suksma di kumambang marang pribadi | pribadi dhawakira ||
19. kang liningan kêpagutan kapti (554) | Jayèngrêsmi cathêt ing wardaya | myarsa sèk Raga wuwuse | datan siwah sêrambut | tunggal panca rasaning jati | lawan Sèh Amongraga | kêjateanipun | Jayèngrêsmi aturira | kadospundi pungkasipun kang sêjati | sèk Raga wuwusira ||
20. inggih sêlotipun mangke ratri | dinugèkên dènya nyênyamikan | ingriku sapikantuke | dening puniku wau | ingkang budi dating Hyang Widi | tan pae paekanya | kang sampun sumurup | ajali abadining Hyang | ingkang sampun linuhung datan ngopèsi | wus mungkur ahli dunya ||
155. Pangkur
1. pan prêlambanging agêsang | lir kesahan têbah kampir ing mêrgi | sêtun dangu mung sêdalu | kadhang sêkêdhap mangkat | wus gumantung ing lampah sêdyanya mantuk | marang wismane priangga | tan pepeka anèng mêrgi ||
2. puniku kang sampun tama (555) | datan arsa ing lampah ngampir-ampir | kêcangkol marang dunyèku | kêwatirira dahat | tan cipta lyan pan amung mring jodhonipun | mustakik roroning tunggal | jalu kêlawan pawèstri ||
3. kita punika upama | janma èstri kesah tutuwi têbih | mangkat miwah mantukipun | sangêt samar nèng mêrga | pêngampiran dadya rubedaning laku | kathah mutawatirira | awis kang bisa amulih ||
4. kathah kandhêm anèng mêrga | sabab saking apêsipun janmèstri | kabegal baya pêkewuh | kathah liring rêncana | mrih ngilangkên wisma laki darbèkipun | korup papa anèng paran | tan èngêt sêsananèki ||
5. pae lan kang sampun kawas (556) | ngawruhi kang dadya bêncanèng mêrgi | kang pêngampiran puniku | pêpangkalan kaldunya | datan arsa pepeka asyang mêrga gung | kinawalan lan tawêkal | cipta ge praptèng wismèki ||
6. prianipun minangka Hyang | apan sami pêngajêng-ajêngnèki | kang nèng paran lan kang kantun | samya pagutan cipta | tan sêlaya mêkatên supaminipun | Gusti kelawan kaula | tunggil kêrsa ing kêjatin ||
7. mênggah lantaring tumêka | maring rahsa rasaning kang sêjati | salat jati kang kêdah wruh | salat tundha titiga | tur ta sêmbah adi-adi kang puniku | lir tirta saking ancala | umili maring jêladri ||
8. kathah kandhêg ing sawangan (557) | salat jati ing têlêng prênahnèki | pilih ingkang prapta ngriku | jroning salat punika | kadya ngobak toyèng dangdang paminipun | sawêg sêmantên kewala | pinêthêt sêmuning rêpit ||
9. langkung lungiding graita | ing kêjatin lir kukus saking agni | myang siti kêlawan ranu | lir oyod mêdal tirta | badan kita suksa[66] dharat dèn kêdulu |
--- 5-6 : 155 ---
lir lêbu kêlawan kisma | pêsate ngamun-amuni ||
10. lèn kadya bun tibèng toya | saking agranirèng patra maringih | wilaja lan marbukipun | pakeling tinggal raga | kadya sating tirta ing bantala luyut | anglir padhêming dahana | kantun wangwa nèng kaywaking ||
11. kayu pami kang rêraga | apan budi wujudipun kang gêni | panasing gêni Hyang Agung | puniku têlêng salat | kêdah ingkang waspada panasing latu | tuwin kêdah wruh ing pisah | kumpuling roroning tunggil ||
12. myang padhange kinawruhan (558) | maring pêtêng cumpêde dèn kalingling | kados puniku acukup | kang kèh wêwêdi kita | têmah dadya sura lêgawa nrang kewuh | pan wruh sêjatining kira | kira tan mangeran dhiri ||
13. tan mangeran tawang tuang | tan mangeran ing papan kang tinulis | tan mangeran swara wuwus | tan mangeran kaanan | tan mangeran kang ora tan mangeran wruh | tan mangeran riricikan | tan mangeran agal rêpit ||
14. tan mangeran ing Hyang Suksma | tan mangeran ing nabi miwah wali | tan mangeran guru ratu | tan mangeran sêsama | tan mangeran mring pribadi dhawakipun | tan mangeran barang titah | tan mangeran rame sêpi ||
15. namung sirnaning têlêng tyas (559) | kang tan labêt sadrah ing angin-angin | luyut karone tan mojud | pan datan kawimbuhan | datan amimbuhi mring lawananipun | pan datan angraga suksma | suksma tanpa raga jati ||
16. komplang roroning atunggal | sampurnaning kaula lawan Gusti | suh sirna byuh ilang jumbuh | wus tan kengang inucap | apan mêksih nênggih sadungkaping wuwus | ing dalêm kauwusanya | mawi sarat mangsa kalih ||
17. ingriku jatining pungkas | Jayèngrêsmi tyasira lir sarêsmi | nalikanira mèh turun | kang rasa adi mulya | panggagading tyas sariranira bathuk[67] | miwah sira Jayèngraga | kêpranan anungap kapti ||
18. lingsir dalu wayahira (560) | ki sèk Ragayuni lingira aris | prayogi wus sêdhêngipun | sami asesarean | nulya ngambil kêlasa lan lêmpiripun | ngalap saking pangimaman | sêtunggil sewang wus tamsi[68] ||
19. nulya samya alêlêswan | Kulawirya nglêgèyèh lajêng guling | Nuripin Wanatawa wus | dangu sami anendra | Jayèngrêsmi Jayèngraga mêksih lungguh | lan sèk Ragayuni ika | adêdalon anrang ngilmi ||
20. sidhêm kayon sanalika | swabawaning ratri tan amêlingi | tan muni mêne manawung | nganyut ing kanyênyêtan | angin-angin tan angênu ingabangun | sanalikaning amangsa | sira ki sèk Ragayuni ||
21. amêdhar jatining wahya (561) | kalamangsa katri ing sabda gati | ki sèk Raga lingira rum | anakmas sêkalihan | ingkang mugi mintuhu nêrimèng wahyu | titigasaning kasidan | têlêng sêjatining ngilmi ||
22. samya aniung mastaka | Jayèngrêsmi Jèngraga Ragayuni | Ragayuni lon amuwus |
--- 5-6 : 156 ---
wiwisiking pamêdhar | anakmas ro sêjati-jatining ngilmu | êdating Hyang êdat kita | sipat Hyang sipatirèki ||
23. asmaning Hyang asma kita | apêngal Hyang apêngal kita pêsthi | sêkathahing bangsa lêmbut | malekat bêlis laknat | inggih kita sêkathahing kang maujud | ingakasa bumi pala | sapêngisor sapênginggil ||
24. langgênging Hyang langgêng kita | murahing Hyang murahing kita yêkti | sihing Hyang sih kita tuhu | dunya pan inggih kita | dede besuk[69] | swarga nêraka gih kita | sêdaya inggih kitèki ||
25. rampung cakup wus nèng kita (562) | suhul jumbuh kita lan dating Widi | datu wajibul wujudu | sami kaananira | kadya banyu lan toya supaminipun | mung sanès basa kewala | napining Hyang napi kami ||
26. sami lan kenging kinira | paminipun suwung kêlawan sêpi | tan pae mung sanès wuwus | tigas cuthêling rasa | dungkapipun nèng têlanakaning ngilmu | tokid jatining kasidan | pema sampun anêlisir ||
156. Salisir
1. Jayèngrêsmi Jayèngraga | tyasnya pungkas sanalika | tan ana kang kumalêndhang | padhang nêrawang tan inang ||
2. kadyandon asmarèng tilam (563) | gatining rasa kang mulya | karangkad rêngkêding dria | kêlimput rahmating prana ||
3. rêmpu kêtaman asmara | Jèngrêsmi micarèng nala | sênyata tunggal kupunya | lan kakang Sèh Amongraga ||
4. apa ta manira bisa | tunggal sêsananing tingkah | akupu lawan kakang mas | anèng jaman kaênêngan ||
5. Jayèngraga pan kadyèka | tunggil pamuwusing dria | pupuji angalêmbana | sèk Raga mèsêm ngandika ||
6. nauri kang samya sipta | anakmas ywa wancakdria | wulangun sagotra lawan | kakanta sujanma tama ||
7. benjang ing jaman kanêngan | tunggal tan tunggal sêsana | yèn tan kaprècèt ing tingkah | tata titiking sêtata ||
8. tinitik dhaupanira | banon lan pêngobongira | yèn tan kêmanjon gêninya | ilang namaning bantala ||
9. wus duwe jênêng priangga (564) | lamun mogol pêngobongnya | sirna namane kalihnya | tan bata datan bantala ||
10. Jèngrêsmi lan Jayèngraga | sangsaya pyuh nayanira | saosikira kacupan | ngling tyas sinauran basa ||
11. asangêt pênggunggungira | nora jamak ki sèk Raga | bisa nauri usik tyas | kaya ngluwihi Mongraga ||
12. sèk Ragayuni lingira | puniku sêmada cêgah | dede watêking mukmin kas | anggunggung samèng tumitah ||
13. ngêlongi panggunggunging Hyang | sami lan nacad sêsama | sasat nênacad ing Suksma | puniku watêk bangsandhap ||
--- 5-6 : 157 ---
14. wong kang wus tumêkèng tekad | tan ngopèni gunggung najad | asor apêse ing tekad | amên anggunggung anacad ||
15. Kulawirya wungu nendra (565) | kukurah raup wêdana | asêgu alon wuwusnya | anêbut astag pirulah ||
16. kêturon tan nêdya nendra | nora kêna sinayutan | Jèngraga nauri sabda | limrah yèn tiang karipan ||
17. sèk Ragayuni wuwusnya | puniku rahmating dunya | kalih prêkawis rahmatnya | alayap lawan sahuat ||
18. dening rahmating akerat | salat kêlawan sêkarat | yèn wus palal ahli dunya | sukure nendra asahwat ||
19. yèn palal ahli akerat | sukure salat sêkarat | tan kengang sêlang surupan | malintir kandhang kapiran ||
20. Ki Kulawirya ling nala (566) | tuhu yèn prêtamèng jarwa | ki sèk Ragayuni tama | angluwihi Sèh Mongraga ||
21. yèn ta pinarênga uga | mênawa Sèh Amongraga | kêdarus dènya lêlana | tan kêpangguh ingulatan ||
22. randhane Ni Tambangraras | pantês dadya jodhonira | dhaupa lan ki sèk Raga | rêbut êmbuh kang utama ||
23. kêlawan Sèh Amongraga | malah luhur ki sèk Raga | sèk Ragayuni anabda | nauri kang micarèng tyas ||
24. puniku kêlangkung langka | panggraita tan prayoga | narik rucating utama | andika maca istigpar ||
25. tilase sukêring dria | Ki Kulawirya anjola | gumuyu sarwi noraga | gèdhèg-gèdhèg kêgawokan ||
26. ki sèk Raga malih nabda (567) | patêmbayaning amangsa | anèng jaman kasucian | akulêm mustakik ing kak ||
27. kakanta Sèh Amongraga | mèh praptèng jaman walikan | puniku anak dèn awas | aywa sêlaya ing dria ||
28. agotra pakupunira | jumungahanèng olia | kêramat nèng dina nikmat | padhukuhan Wanantaka ||
29. ingriku manira benjang | patêmoning kang hakika | lan anakmas sêkalihan | jalaran ngasramèng arga ||
30. sawetaning Wanantaka | pakuwon ing Karungsitan | pasêmon gaibing Suksma | tan kêna winêdhar sabda ||
31. tanpa têmbayan[70] ing wêkas | manira pema anakmas | pupungkasan manirojar | sêdhêng sêmantên kewala ||
32. ing wanci bangun anggagat (568) | pacar[71] gidib wêktunira | sèk Raga malih ngandika | sêwawi sami akadas ||
33. subuh tama mêksih awal | santri kalih ginugahan | Nuripin lan Wanatawa | samya angladosi kadas ||
34. tuturuh toyèng lantingan | sawuse dènira kadas | nulya Jayèngraga adan | sawusira samya sunat ||
35. sampunira kinamatan | laju ngangkat pêrlunira | Jèngraga kinèn dadiman[72] | dèn apti wêwacanira ||
--- 5-6 : 158 ---
36. wusing takbiratul ikram | surat sawusing patekah | surat jumungah awalnya | kêlangkung pasêkatira ||
37. surat munapèk akirnya | dêging akir kinunutan | tahyat laju salam bakda | pragat pupujianira ||
38. bakdaning subuh sih awal (569) | ing wanci pajar gidiban | nulya samya tata lênggah | sèk Ragayuni lan nabda ||
39. samyandum sih kawirêjan | mara riki pêpamitan | iktikap mring pêsamaran | pawitra sutrasnèng sunya ||
40. adan wau Ki Sèk Raga- | yuni yuananing kêrsa | asung salam jawat tangan | mring tamu katiga pisan ||
41. kang sinung salam agêpah | nyakup astane sang yogya | apan datan gantya-gantya | sapang[73] samya sanalika ||
42. sêtêngah ing patêkêman | Ki Sèk Ragayuni musna | ngingkis nis ing pêjagongan | samya mêksih astanira ||
43. anggathung pèk-èpèkira | apan mêksih têtangkêpan | tamu ingukan[74] salam | agêpah samya anjawab ||
44. nauri ngalekum salam (570) | luar pênggathungèng tangan | kêlangkung pangungunira | samya amaca istigpar ||
45. kagagas pituturira | Sèk Ragayuni minulya | anelakakên olia | nyaloni wali taruna ||
157. Sinom
1. ya ta kang kantun nèng langgar | Jayèngrêsmi Jayèngragi | katri lan Ki Kulawirya | anjêtung tan ana angling | kadya kanisan pati | ing swami utawa sunu | Ki Kulawirya nabda | ya talah Sèk Ragayuni | pênyanaku wong ethok-ethok mêndhita ||
2. tan nyana lamun olia | katunan sun dadak guling | mung anakmas sêkalihan | kang olèh gawe ing latri | gêgambèn kang prêtohin | rasa surasa kang luhung | Jayèngraga ngandika | ngong tumingal paman guling | arsa kaula wungu mênawi kagyat ||
3. kang paman nauri putra (571) | pèkne mêngkonone mami | lèhira gunêman rasa | lawan Ki Sèk Ragayuni | sruang-sruang miarsi | nganggo cuthêl nganggo suwung | jêg nganggo Wanantaka | dhat-dhatan sêmbari ngipi | nora pati gênah ipènku ngêlampra ||
4. Wanantaka iku apa | pasêmone apa ngilmi | kasambungan ipèningwang | katon nèng Wanamartèki | jagongan lan Si Jamil | kaya anakmas wus rawuh | nanging sun tan tumingal | marang Ki Sèh Amongragi | namung têmu lan Jamal Jamil akandha ||
5. caturan bab sarat-sarat | katone ngong dèn wènèhi | sarating kuat anendra | dèn ulungkên ngong tampèni | jarene ampêruning | tikus pithi putih mulus | kinluku karya sipat | sun gya ngrungu lèhmu angling | nganggo langit nuli dhat manèh supêna ||
--- 5-6 : 159 ---
6. katon kagungane dara (572) | ramanira jêng kiai | dara putih ran Si Tawang | sinambêr lap-alap putih | binêkta maring langit | wong sêdesa samyandulu | jêng kyai bêntayèngan | nguwuh-uwuh marang mami | prie Wirya kae daraku Si Tawang ||
7. agugup bangêt manira | matur o inggih o inggih | e lah prie mono ika | kagungane jêng kiai | nuli Si Jamal Jamil | wong roro barêng cêlathu | bok kèndêlkên kewala | dara mring bêkuponèki | ngong sumaur ah mendahnea amokal ||
8. ngêndi ana lir jarira (573) | bêkupon anèng ing langit | iku sêlak nora lumrah | Si Jamal saure inggih | sêwawi ngong têdahi | prênahe bêkuponipun | nuli manira mara | lagi lumaku byar tangi | kagyat pêngoroke Nuripin pêngguran[75] ||
9. Jayèngrêsmi mèsêm mulat | Jèngraga gumuyu angling | paman punika kêtênta | de kathah têmên kang putih | wit tikus pithi putih | dara putih myang kang naut | lap-alap puputihan | mirêng langit milu langit | Wanantaka dèn sambungi Wanamarta ||
10. Ki Kulawirya anabda | ya arakna wong angipi | sambung-sambunge ahura | kèlu ngampêlu kang kèksi | gêtun ingong tan sipi | tan mêningi gunêm luhung | kaya ta wong osik tyas | anauri wuwus lair | têka bisa ngêcupi grunêking dria ||
11. manira gawok têmênan (574) | èdine Sèk Ragayuni | sajêku durung tumingal | agawe ebating ati | ngungkuli Sèh Mongragi | wa sêmono iku êmbuh | Jayèngrêsmi anabda | inggih tan kenging winijil | sampun sami kewala madu lan kilang ||
12. punika kaote paman | sih badhe lan kang wus dadi | calon kathah cacalanya | dangu praptaning kêdadin | datan wontên kang ngawir | sêpên babaganing saru | wus têkdir tan kuciwa | mupti mustakiking gaib | tan kalêmpit ambukak kang samar-samar ||
13. kula tan pae lan paman | winêdhar osiking galih | kacupan lir wong rêrasan | kasidikaning pangèksi | tan wontên sêlayangling | ya ta kang samya angungun | nèng sanggar pamêlêngan | wanci gagat pajar sidik | katon biru arga rêngrêng kêpajaran ||
14. rêgêding kayon myang ragas (575) | lir sinom dyah pinangantin | pêdhut ngêndhêng pêwukiran | ambalêbêd lambung wukir | lir pasêmêkanèki | kêndho rumimong ing bau | mega putih lumarap | ing tirah-tirahing wukir | kadya tasik tan rinêmbug wêwalêran ||
15. kêsorot sirating surywa | kumênyar langêning bumi | ascarya èrêm ujwala | kawêngan ing mangsa enjing | lwah-lwah lêlêmpong wukir | ron-ron karuron ingêbun | bilolok lèkira hyang | aruna kêtaman dening | imamawan mahandhap nêrampad kisma ||
16. silo silake katulak (576) | pêpêdhut kang anglimputi | kang andua dipanira |
--- 5-6 : 160 ---
jalada arêbut titih | ngêrêm hyang jaladragni | giuh kawibuh ing têdhuh | kadya atmajèng raja | duk misih taruna alit | kandhah dening winawasèng cèthinira ||
17. hyang andakara rumangsang | amranani ing sêkalir | bengkas kang awêr wêrata | ngalela kaywan wardi[76] |[77] lamuk kabuncang angin | mawut lir kapuk winusu | rêmbêting pêwukiran | kawuwulon lir binodri | sumaringah kadya gring manggih usada ||
18. kabrawan[78] ing baskara |[79] nahyani langên dumadi | ramya swaraning kokila | andon mangsèng woh anèng wit | myang kewan ing wanadri | enggar nèng pêsabanipun | Jayèngrêsmi ngandika | mring Ki Wanatawa aris | ingkang êndi mêrganing marang Gêgêlang ||
19. Wanatawa aturira (577) | punika pan mêksih têbih | lampahan tri dalu mêrga | anglangkungi ardi Wilis | dhunipun saking ngriki | pan wangsul malih anikung | mêngalèr turut pada | mêngilèn ngubêngi ardi | wukir Selabale mêrgi kang prayoga ||
20. Jayèngrêsmi lon wuwusnya | ya wus manira mit kaki | kewala laju lêlampah | ngupaya kadang kaswasih | ywan mênawa kêpanggih | wus kaki andum rahayu | anulya sinung salam | Wanatawa matur inggih | samya sêsalaman gantya gêgambuh |[80]|
158. Gambuh
1. adan umangkat laju | Jèngrêsmi lan kang paman rinipun | Ki Nuripin nèngarsi gêrmaning mêrgi | tumurun mêrgi kang wau | ing Selabale mêngalor ||
2. mêrga nut suku gunung (578) | jurang sêngkan ing pèpèrèng trêjung | pagrumbulan bês-êmbês lulumut limit | anglêlamat mêrgi lunyu | tan lanyah kambah ing uwong ||
3. napak rumput ngarêmbyung | sarampadan kang rurumput mabun | angêbêsi samêrgi sêdhêngirenjing | wong papat dulur lumaku | jog mêrgi menggok mêngulon ||
4. laju ngambah wana gung | lêpas lampahira pan andarung | sakèh gua pawukiran dèn ampiri | tan ana ingkang panuju | tilas kabare tan magoh[81] ||
5. mêngkana lampahipun | mahas ngayam alas kawlas-ayun | kadhang asring kêpapag wong laku grami | miwah priayi asêlur | mantri manca amêrabot ||
6. tan ana aru-biru (579) | wus nyana yèn wong tirakat nglangut | Jayèngrêsmi laju tan aso ing mêrgi | ing nalika manggih ranu | ngriku rarywan salat lohor ||
7. sabakdanira wêktu | sarèh sakêdhap anulya laju | alêlampah tumurun jurang arumpil | sumêngkèng pèrèng lulungur | wana ing Pulung grêng rongkob ||
8. nusup gêlagah rayung | wana Pulung kathah têbakipun | sadêdêlan ambanjêng wana pring ori | sadêdêlan pêjatèn gung | sadêdêlan malih bondhot ||
9. sadêdêl kulampis pung | sadêdêlan jarak jambu kluthuk |
--- 5-6 : 161 ---
wanci wêktu ngasar rarywan salat ngasri | wus bakda nulya lumaku | datan kêpranggul dening wong ||
10. kang samya alêlaku | samya kêraos ing sayahipun | datan pati anêrod dènya lumaris | samyangluh kang suku rapuh | dadya samêrga rerendhon ||
11. sêkêdhap rèrèn lungguh (580) | anèng sela nulya mangkat laju | sêdangunya tan ana desa kaèksi | sêdintên tan bukti nginum | sapêmbalang rarywan ngaso ||
12. Kulawirya amuwus | payo mrene Nuripin dèn gupuh | matur lah puniku inggih dhatêng pundi | Kulawirya asru muwus | dèn undang dadak ambengkot ||
13. Nuripin mara gupuh | tut wuri mring Ki Kulawiryèku | sapêmbalang dohe Ki Kulawirya ngling | ngambila ranu dèn gupuh | manira arsa anguyoh ||
14. Ki Nuripin mêcucu | gêrundêlan malêruk umatur | lah bok wau punapa duk wontên warih | wau-wau datan nguyuh | nèngriki damêl pakewoh ||
15. lah pundi wontên ranu (581) | wana grêng mung kêbêk kayu watu | lah bok pèpèr kewala ngarah punapi | Ki Kulawirya sru muwus | dadak madoni kinongkon ||
16. nora têka lumaku | apa kongsi ko ngong balang watu | sarwi angagagi balange tininggil | Nuripin jrih glis lumayu | gêrundêlan ngondhok-ondhok ||
17. saniki bae tumut | besuk manèh nora agêgêtun | atut pungkur lulungan nganggo kiai | tan kudu-kudua milu | wong ladak kaworan bancol ||
18. angungak jurang parung | tan kêduga angupaya ranu | Kulawirya myat Nuripin tan kaèksi | nulya tinilar ing laku | prapta gyaning putra karo ||
19. Jèngrêsmi lon umatur (582) | suawi paman wus aso laju | pun Nuripin wau kantun anèng pundi | nauri lagya bêbanyu | dimèn nusul lah wis payo ||
20. nulya samya lumaku | ngambah wana tan adangu kêmput | ngancik wana têrataban bulak radin | Nuripin wangsul gènipun | wus tinilar tan ingantos ||
21. Nuripin sru kumêpyur | gupuh-gupuh dènira anusul | nguwuh-uwuh sarwi mewak-mèwèk nangis | akukuk tan ana nyêluk | Ki Nuripin gêmbar-gêmbor ||
22. niaya[82] kêlangkung | wong kinongkon tan dèn tèni iku | ya ta kang lumampah samya angêntèni | nèng soring kayu trênggulun | Nuripin andon ingantos ||
159. Asmarandana
1. ya ta kang inganti-anti (583) | tan dangu nulya kêtingal | Nuripin ingawe-awe | lumayu akêdhêmpalan | wus praptèngarsanira | Nuripin samya ginuyu | kang ginuyu parêmbehan ||
2. Ki Kulawirya sru angling | sirèku pakewuh apa | dene suwe sira monyèt | lumaku bangbang-bangbangan | mungkur lembehan dawa | anèng alas adol bagus | dadak dadyantèn-êntenan ||
3. Nuripin gumuyu nangis | ya talah nora kayaa | ya dene wau kinèngkèn |
--- 5-6 : 162 ---
ngambil toya pêturasan | Kulawirya lingira | nora nguyah nora nguyuh | Nuripin apêlerokan ||
4. inggih sampun inggih-inggih | angsal mênang kêdah numpang | tiang kawon dados guyon | Jèngrêsmi marma tumingal | aris dènya ngandika | aywa mêngkono tampamu | wus lumrah wong durung tahan ||
5. sêdhengah ia kadyèki (584) | lamun ta wus saban soban | nora ana kuatire | Nuripin nuwun turira | mêngkana wancinira | ngasar akir panas eup | kang samya rèrèn ing mêrga ||
6. kasilir maruta kesis | myarsa rarasing gamêlan | sêlendro ngalêp saking doh | niniling Ki Jayèngraga | angling kaula paman | myarsa gamêlan munya rum | kados cêlak pêdhusunan ||
7. kang paman nauri aris | layak ya wus cêdhak desa | lamat-lamat rum swarane | Jèngraga matur ing paman | inggih gêndhing punapa | kang paman alon amuwus | gajêge gêndhingan candra ||
8. mirêng kula Gambirsawit (585) | nanging gêndhing sampun niba | nauri ya êmbuh kae | Jayèngrêsmi lon turira | lah kadospundi paman | punapa kampir ing dhusun | punapa laju kewala ||
9. Ki Kulawirya nauri | prayoga kampir ing desa | ing laku rada kêlantèh |[83] ngilèni bukti atanak | nyarèhkên badan sayah | Jèngraga nambungi rêmbug | prayogi mring pêdhusunan ||
10. lah mara prie Nuripin | lamun laju kêtanggungan | Nuripin alon ature | inggih sumangga kewala | ajrih lamun matura | Ki Wiryambêkuh gumuyu | bilah Nuripin pameran ||
11. lir mêrkara rajapati | kathik ajrih yèn matura | angêmu wadi adile | wong rêrasan salêbaran | andadak konthol bêlang | Nuripin gêrundêl muwus | apa ta jarku[84] apa ||
12. tan ana luwasing gêtih (586) | bênêra kae ya duka | tan kêbênêran sêdene | dhasar rêmêne duduka | Ki Kulawirya latah | srêngênku manut wangunmu | sawangun-wangunmu kithal ||
13. wong wangunmu pantês sisip | nora patut kêbênêran | mulane kudu anggandhèn | ih kêjawi ta punika | dhasar rêmên tiangnya | Jèngrêsmi gumujêng muwus | iku pan mêngku paedah ||
14. wong lulungan ing atêbih | sarat guguyon ing mêrga | tan pati krasa kêsêle | ingkang samya sinasmitan | pan sami suka rêna | Jèngrêsmi malih amuwus | supami paman umangkat ||
15. wus aso samya lumaris (587) | buntas wana têrataban | amublak patêgalane | katon dhukuhe kawuryan | anggênggêng kitrinira | ing Pulung pan dhusun agung | kasorot ngarka lumarap ||
16. antara dangu gya prapti | anèng dhadhah pêkarangan |
--- 5-6 : 163 ---
ing Kêpulung desa gêdhe | Nuripin gya malbèng desa | tanya ing Pêkauman | jujug wismaning pêngulu | anjèjèrèh dènya pajar ||
17. ki pêngulu Jabalodin | asuka kinèn ngaturan | Nuripin wangsul ge-age | matur mring bêndaranira | laju kang ingaturan | ki pêngulu gupuh-gupuh | gêlar kêlasa ing langgar ||
18. ngaturan lênggah surambi | katri samya sêsalaman | Jabalodin tur pêmbage | Jèngrêsmi angling pêsaja | anutur mulabuka | pêngulu andhêku-dhêku | wus pratela ing pêwarta ||
19. sarwi kèn mundhut tabsirih (588) | klobot têmbako ududan | sarya kèn amèt dêgane | tan dangu prapta ingarsa | dawêgan pinarasan | sinugatakakên sampun | kaduduk ing wêktu salat ||
160. Dudukwuluh
1. sawusira samya nginum wening kang nyu | wanci surup awal mahrib | gya mudhun mèt toya wulu | wusnya kadas Ki Nuripin | nulya adan tumêlowong ||
2. lajêng sunat kabliatan sêdaya wus | pêngulu angacarani | lah suwawi sang abagus | kula ngalap bêrkah ugi | andika ngimami gupoh ||
3. Jayèngrêsmi pinêksa anulya laju (589) | Kulawirya kang ngamati | nulya imam ngangkat pêrlu | usali praptaning takbir | patekah ingkang winaos ||
4. sawusnya patekah surat kulya ayu | ida ja-a akirnèki | kêlangkung pasêkatipun | dhasar swarane gumrining | pêngulu eram ing batos ||
5. sabakdaning mahrib nulya sunatipun | wabin tigang salam nuli | manjing wêktu ngisanipun | Jayèngraga angadani | lajêng sunat asarêntos ||
6. wusnya sunat kinamatan ngangkat pêrlu | sawusing patekahnèki | surat jumngah awalipun | akire wêwacanèki | surat munapèk winaos ||
7. praptèng patang rêkangat tahyat salam wus (590) | sabakdaning sunat witir | laju samya tata lungguh | ki pêngulu Jabalodin | mring wisma kèn ngrukti sugoh ||
8. gya winêdalakên pasugatanipun | sêkul ulame mênuhi | Ki Jabalodin amuwus | sumangga kaula turi | paduka sami tuturoh ||
9. sumapala maklumipun sang abagus | sawontêne anèng ardi | kang cinaran lingira rum | sarwi sarêng awiwijik | ênggèh sangêt tarimèngong ||
10. wangsul ingsun karya susah man pêngulu | anukrêri salu pranti | namung sampun kirang maklum | pêngulu mangsuli aris | kang botên-botên rinaos ||
11. adan lêkas kang samya bukti pikantuk | sêmada ragi kêlantih | pan sampun antara dangu | samya luaran awijik | lajêng linorod maring sor ||
12. Ki Nuripin pemanganipun athêkul (591) | lorodan têlas tan kari | ingimbuhan sêkul lawuh | kokoh lir wiwitanèki | Kulawirya ngling dèn alon ||
13. klêbu nyêngka lêlakon iki anglarug |
--- 5-6 : 164 ---
tan etang parang arumpil | Nuripin ririh ngling bêkuh | milu-milua priayi | andulu baguse anom ||
14. wawratipun rencang mêkatên gih sampun | pêngulu ngling mring Nuripin | nèh tutugakên kang tuwuk | Nuripin ngling gih-gihnèki | mangsi angangkaha wêdos ||
15. sarwi gadho ulam têlas sêkulipun | sêdaya sampun bêlindhis | sininggahkên ajangipun | wus wisuh ngombe Nuripin | gêlegekan dènya atob ||
16. ya ta wau kang samya tata alungguh (592) | winêdalan suguh malih | nyamikan wowohan gunung | pêngulu angacarani | suawi masêgan uwoh ||
17. kang cinaran inggih paman sêlotipun | sêsambèn sêmbari linggih | sih andika wus nèngayun | nulya sasênênge ngambil | nangka pisang raja ambon ||
18. wi gêmbili talês timbul tela gantung | mêngkana ana kapyarsi | gamêlan talu cumêngkung | gêndhingane titipati | sêmada rêmpêk nênaboh ||
19. Jayèngraga Kulawirya sarêng jumbul | nilingkên gamêlan muni | sami sasmitèng pêndulu | arongèh dènira linggih | Jèngraga têtanya alon ||
20. man pêngulu sintên kang natab gangsa gung (593) | sêdhêng rarase nyundari | punapa tiang mêmantu | punapa kyai pêtinggi | ingkang amucung sêlendro ||
1 | § langkung kalih wanda, kabucal: dhelang. (kembali) |
2 | § langkung sawanda, kabucal: a. (kembali) |
3 | § utawi: andhêrok. (kembali) |
4 | § prayoginipun: jinabat. (kembali) |
5 | § prayoginipun: ngêlumpuk. (kembali) |
6 | suwawi. (kembali) |
7 | § kirang sawanda, kawêwahan: ke [akerat]. (kembali) |
8 | § kirang sawanda, kawêwahan: lih? [kinalih]. (kembali) |
9 | tayamum. (kembali) |
10 | § prayoginipun: kumrosak. (kembali) |
11 | § prayoginipun: sun. (kembali) |
12 | § prayoginipun: sababipun. (kembali) |
13 | § prayoginipun: jêrih. (kembali) |
14 | jêjirih. (kembali) |
15 | § prayoginipun: anggugulang. (kembali) |
16 | § prayoginipun: nyawuk sarwi. (kembali) |
17 | § prayoginipun: pan. (kembali) |
18 | § prayoginipun: nyat. (kembali) |
19 | anggêragap. (kembali) |
20 | § prayoginipun: ingaran. (kembali) |
21 | § prayoginipun: kandhêg. (kembali) |
22 | § prayoginipun: tungtuming. (kembali) |
23 | gêloso. (kembali) |
24 | § prayoginipun: wimbuh. (kembali) |
25 | tutuhu. (kembali) |
26 | thongthongsot. (kembali) |
27 | § kirang sawanda, kawêwahan: ta. (kembali) |
28 | § prayoginipun: pangan. (kembali) |
29 | § kirang sawanda, kawêwahan: ku [anjungku]. (kembali) |
30 | § prayoginipun: dhingin. (kembali) |
31 | nging. (kembali) |
32 | pêngimpèn. (kembali) |
33 | § prayoginipuin: umore. (kembali) |
34 | § kirang tigang wanda, kawêwahan: cêkake. [Kurang satu gatra: cêkake]. (kembali) |
35 | § kirang kawan wanda; kawêwahan: padha ngêrti. [Kurang empat suku kata: padha ngêrti mangkono bae ya uwis]. (kembali) |
36 | gajêge. (kembali) |
37 | kidib. (kembali) |
38 | § langkung sawanda, kabucal: wa. (kembali) |
39 | angimami. (kembali) |
40 | § prayoginipun: manuk. (kembali) |
41 | § limrahipun: panjang. (kembali) |
42 | § prayoginipun: kang. (kembali) |
43 | § kirang kalih wanda, kawêwahan: dhahar. (kembali) |
44 | § prayoginipun: anggawing. (kembali) |
45 | Biasanya guru lagu a. (kembali) |
46 | Biasanya guru lagu a. (kembali) |
47 | imam. (kembali) |
48 | imam. (kembali) |
49 | § kirang sawanda, kawêwahan: kang [ingkang]. (kembali) |
50 | § wingking mungêl: Kalênglêngan. (kembali) |
51 | § kirang sawanda, kawêwahan: a [arakit]. (kembali) |
52 | Mulai bait ini Jayèngraga, Jayèngrêsmi mendapat isyarat dari pertapa Ragayuni, bahwa kakak iparnya sedang menjadi lakon, kelak akan dapat ketemu tetapi pertapa tidak/belum boleh mengatakan Amongraga ada di mana. (kembali) |
53 | § utawi: nungku. (kembali) |
54 | § kirang sawanda, kawêwahan: ba [bari]. (kembali) |
55 | § prayoginipun: anggunggung. (kembali) |
56 | § prayoginipun: anglengkong. (kembali) |
57 | § prayoginipun: rêmbag. (kembali) |
58 | Mulai bait ini Ragayuni menggelar ilmu ketuhanan, mulai dari cara-cara mendekatkan diri kepada Tuhan sampai dengan ajaran tentang sifat Tuhan. (kembali) |
59 | Tanggal: trus rasa gatining sunu (AJ 1569). Tahun AJ 1569 jatuh antara tanggal Masehi: 6 Februari 1647 sampai dengan 25 Januari 1648. (kembali) |
60 | sarkaraning. (kembali) |
61 | Variasi dari nama tembang: Dhandhanggula. (kembali) |
62 | § prayoginipun: mèh. (kembali) |
63 | § prayoginipun: parik. (kembali) |
64 | § prayoginipun: patitis. (kembali) |
65 | § prayoginipun: têlas ulam. (kembali) |
66 | § prayoginipun: suksma. (kembali) |
67 | § gathuk? (kembali) |
68 | tampi. (kembali) |
69 | § kirang wolung wanda, kawêwahan: siksa lan ganjaranipun. (kembali) |
70 | tan patêmbayaning. (kembali) |
71 | pajar. (kembali) |
72 | dadimam. (kembali) |
73 | § prayoginipun: sarêng. (kembali) |
74 | § kirang sawanda, kawêwahan: lu [ingulukan]. (kembali) |
75 | § prayoginipun: sêngguran. (kembali) |
76 | § prayoginipun: wanardi. (kembali) |
77 | Kurang satu suku kata: ngalela kaywan wanardi. (kembali) |
78 | § prayoginipun: kaprêbawan. (kembali) |
79 | Kurang satu suku kata: kaprêbawan ing baskara. (kembali) |
80 | § kirang sawanda, kawêwahan: an. [Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: samya sêsalaman gantya gêgambuhan]. (kembali) |
81 | § prayoginipun: manggoh. (kembali) |
82 | § kirang sawanda, kawewahan: nya [niayanya]. (kembali) |
83 | Biasanya guru lagu e(o): kêlantèh. (kembali) |
84 | § kirang sawanda, kawêwahan: u [ujarku]. (kembali) |