Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 058–073)
1. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 001–023). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
2. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 024–039). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
3. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 040–057). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
4. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 058–073). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
5. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 074–087). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
6. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 088–107). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
7. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 108–125). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
8. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 126–142). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
9. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 143–158). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
10. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 159–174). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
11. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 175–190). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
12. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 191–207). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
13. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 208–223). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
14. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 224–238). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
15. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 239–256). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
16. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 257–272). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
17. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 273–281). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
18. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 282–293). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
19. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 294–308). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
20. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 309–321). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
21. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 321–332). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
22. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 333–349). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
23. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 350–352). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
24. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 353–355). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
25. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 356). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
26. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 357–358). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
27. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 359–361). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
28. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 362–364). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
29. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 365–367). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
30. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 368–372). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
31. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 373–376). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
32. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 377–382). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
33. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 383–384). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
34. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 385–388). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
35. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 389–403). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
36. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 404–427). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
37. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 428–443). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
38. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 444–456). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
39. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 457–477). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
40. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 478–506). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
41. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 507–526). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
42. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 527–547). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
43. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 548–567). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
44. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 568–583). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
45. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 584–599). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
46. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 600–607). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
47. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 608–614). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
48. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 615–618). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
49. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 619–626). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
50. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 627–637). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
51. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 638–651). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
52. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 652–665). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
53. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 666–671). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
54. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 672–678). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
55. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 679–690). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
56. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 691–694). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
57. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 695–703). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
58. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 704–707). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
59. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 708). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
60. | Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 709–722). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
58. Dhandhanggula
1. Wargapati lumampah rumiyin | lawan anak putu kulawarga | saput gaman pakaryane | sapraptanirèng gunung | lajêng samya anambutkardi | karya kang padhepokan | lambung kilèn gunung | sasêngkan kaparêng nganjat | milih ingkang têngah-têngah ana radin | toya (n)jog yun kinarya ||
2. Jayèngrêsmi myang abdi kakalih | linggar saking patirtan tut wuntat | ingkang andulur lampahe | samarga gandrung-gandrung | kadya age prapta ing wukir | ing lampah tan winarna | prapta lambung gunung | miyat ingkang nambutkarya | tan cinatur laminya manambutkardi | mangkya wus paripurna ||
3. Wargapati anak putu tuwin | kulawarga sami apamitan | wus linilan sadayane | sajuga tan na kantun | kantun radyan myang abdi kalih | trusthanirèng wardaya | munajat Hyang Agung | datan kêndhat dalu siyang | Gathak Gathuk suka myat rêngganing wukir | dhepoke sang minulya ||
--- 1 : 201 ---
4. Langkung asri rêrêngganing ardi | kêncêng pinarsaja jêjidharan | paripurna parigine | ngongkang dwi tlaga luhung | toyanira sumilak wêning | binotrawi sumunar | ingkang sela pingul | ingukir pinatra sêkar | rinarêngga lalarèn alit amarik | kang kayu apu pita ||
5. Pinrap sapangandhap sapanginggil | mêngkap-mêngkap katrajang ing toya | ngalingkap katon kakape | sela kinarya iku | sinundukan sinungan sêntil | ingukir datan siwah | lan mina satuhu | dhepok kinubêngan toya | larèn alit wutahing we amranani | mring talang sela krêsna ||
6. Tibaning we sumawur mratani | sumamburat kanan kering tlaga | rinêngga sri sadayane | pêpèngêtan mamungut | kêkêmbanganira ngubêngi | thinarik apapanthan | tinata pinatut | ana munggèng anjang-anjang | myang anèng we satuhu tan nguciwani | karya rênaning driya ||
7. Andong argulo mawarni-warni | adhaliyah andul anggrèk wulan | moja myang nagasarine | cêpiring cêpaka rum | clakêt cènggèr ragaina di | rukêm lawan rêjasa | krandhang kalak arum | kanigara myang kalurak | kalilika kamuning lawan kanikir | kasturi myang kananga ||
8. Dlima dangan druju dilêm tluki | tunjung trate tlutur tungkèng sungsang | soka srigadhing slastrine | sruni sumarsanèku | widuri myang wungu warsiki | wora-wari bang lawan | landêp larawudhu | liandêr myang larangêndhat | patragala pudhak pulu purbanagri | prabu-sêt pancasuda ||
9. Pacar banyu abang kuning putih | sungsun lamba puthut pacarcina | pacarkuku rum gandane | sruni sumarsanèku | widuri myang wudhu warsiki | mênur sungsun lan lamban | mêlathi malêtuk | mandhakaki gandapura | gambir abang dhawung miwah gambir putih | buntut kucing bang jênar ||
10. Bakung bangah bêbêg manggon têbih | têlêng gubêt manyilêp ing ganda | sinambêtan angge-angge | ulêt-ulêt myang inggu | adas cêngkèh cêguk cabèi | rasukngin rasamala | kêtumbar kêmukus | kayu abang kapulaga | klêmbak klabêt kadhawung
--- 1 : 202 ---
myang kayu lêgi | daging têgari trawas ||
11. Kayu tai sintasari murni | sarikurung sumba sidawayah | sêprantu suksmadi luwèh | -widara putih laut | waron pala pupulasari | pucuk pacar jongrahap | jintên mrica makmur | mêsoyi manis maênyan | mungsi ganthi gêlan garu botor tuwin | ingkang bungah-têmpayang ||
12. Ngandhap malih kinubêng thinarik | tarupala wowohan mawarna | asêm êlo lawan êprèh | nam-ênam nangka madu | crême rukêm randhu kuwèni | kokosan kêtos kleca | kalayu kapundhung | kacapi kawis kêmlaka | kopi kluwih dlima durèn tanjung tangkil | sawo sêmak srikaya ||
13. Sêntul soklat sukun myang sulastri | wuni waringin langsêp pijêtan | pêlêm plênisan myang pakèl | pohocung dhuwêt dhuku | jêruk jirak jambu mêpêki | nyamplung manggis malowa | mlinjo maja mundhu | gowok kêdhondhong myang gayam | balong blimbing blimbing-wuluh besaran brit | bogêman babanjaran ||
14. Kang mungkasi wowohan ing nginggil | saubênge kanang padhepokan | sumadya lêt papèrènge | sinêling alit agung | arèn klapa siwalan tuwin | jambe jêmbar banjaran | dhawe sêlingipun | tanêman pisang sêk-sêkan | myang pon-êmpon kêncur kunci jae sunthi | kunir bang lawan pêthak ||
15. Têmu-lawak êpoh têmu lathi | lêmpuyang kapur êmprit dipangga | dalingo pacing laose | puspanyidranya munggul | candhana rum wijèn ngêlêtti | têgalan jêjanganan | kacang kara timun | bêstru cême pare ula | bligo waluh labu pare dhèmpèl markis | tumrap ing anjang-anjang ||
16. Kang ginula-gula marik marik | kapri buncis lobak bit ramênas | wortêl brambang myang bawange | slèdri madinah arum | kobis sawi sêlat kucai | andèwi patraselya | ing têgal winuwus | lombok terong myang sêmangka | krai timun wuku kênthang kacang kucir | ingêlêtan wit salam ||
17. Larasêtu sêle nalisiri | pala kêsimpar juwawut boga | canthèl otèk jèpèn wijèn | kêmangi gagang wulung | pala pêndhêm ingkang nambungi | gadhung walur suwêg myang | pohung kimpul bêntul [bên...]
--- 1 : 203 ---
[...tul] | uwi gêmbili gêmbela | linjik tela gêmbolo nampu mungkasi | sinambungan pagagan ||
18. Asri tinon sênênning kang wukir | karamate Sang Tuhu Minulya | sadaya nêdhêng uwohe | tan ana kêndhatipun | wus kawêntar ing kanan kering | lamun ana karamat | ing Salak dudunung | Jayèngrêsmi paparabnya | amung lawan rencangnya kakalih nami | gus santri Gathuk Gathak ||
19. Anggêlarkên dana sining wukir | tan winancèn sapa ingkang arsa | ngungundhuhi sasukane | sabên ari asêlur | ingkang sami minggah ing wukir | amupu kang dadana | tan na kêndhatipun | kang dènambil datan têlas | malah wêwah kapirêng liyan nagari | nora amupu dana ||
20. Suka ing tyas sukur ing Hyang Widdhi | Jayèngrêsmi lami anèng Salak | sigêg ganti caritane | kang dhêdhepok ing gunung | Karang Bantên nênggih Sèh Brahim | karan Kiagêng Karang | dadya paguron gung | wus mashur ing mancapraja | trang ing kawruh alim kitab myang salêsih | lakuning kang agama ||
21. Trang ing cipta tanpa papan tulis | ing sadhengah patakoning janma | tan ana binalèkake | ngèlmu kasap myang lêmbut | lair batin sampurna jati | kang samya puruita | tan kêna ingetung | santrinya tanpa wilangan | ingkang uwus pruita tan nêdya mulih | kèh kandhêg wismèng Karang ||
22. Kyagêng Karang lagya nandhang wingit | sakesahe putra angajawa | tita tan ana wartine | sawiji dina nuju | mirêng swara langkung dumêling | nanging tan lawan karna | ujaring swarèku | sira dènnarima ing Hyang | wis pinasthi sutanta tan bisa panggih | kalawan pakênira ||
23. Nanging mangkya sira dènparingi | kang minangka liruning putranta | sira umentara age | marang ing Salak Gunung | kono ana satriya luwih | atmajane Susunan | Giri Prapèn iku | wus katon karamatira | aran Jayèngrêsmi kanthi santri kalih | si Gathuk lan si Gathak ||
--- 1 : 204 ---
24. Patut sira pondhongana nuli | kang minangka gantine sutanta | lawan kawruhanmu têmbe | sutanta kang anglangut | nunggal lawan si Jayèngrêsmi | umanjing dadya siswa | pinèt kadang tuhu | wus lir tunggal ibu-rama | dalajate oliya wus angèmpêri | amung kacèk sausap ||
25. Atus ingkang swara Kyagêng Kawis | andodonga sukur ing Hyang Suksma | kalangkung suka galiye[1] | bakdane salat Subuh | tanpa abdi Kiyagêng Kawis | nyipta mring Salak Arga | tan dangu wus rawuh | kèndêl têpining pagagan | akcaryambêg[2] myat asrining kang wukir |[3] nêdhêng ingkang tanêman ||
26. Miwah kèhe jalma jalu èstri | ingkang samya amupu dadana | sêlur tan nana pêdhote | ginendhong myang pinikul | Kyagêng Karang ngandikèng galih | nyata ujaring swara | mangkana sang bagus | ing tyas wus tan kikilapan | gya tumurun santri kalih tansèng wuri | tundhuk mangraup pada ||
27. Kyagêng Karang tanggap ing panggalih | tansah rinangkul sarwi ngandika | dhuh woding tyasingsun anggèr | (ng)gonmu nèng Salak gunung | pirang sasi têkèng samangkin | dene wus gêmah ripah | radyan alon matur | nuwun sawêg kalih wulan | yèn kêparêng (n)jêng rama kulaaturi | pinarak mring pondhok kula |[4]|
28. Mèsêm-mèsêm Kiagêng ing Kawis | wus pinarak anèng padhepokan | Kyagêng arum andikane | hèh kulup praptaningsun | yèn sambada karsanta kaki | saiki ingsun gawa | marang krajaningsun | têtêp kamurahaning Hyang | dadi liru kadangta kang wus lunga nis | radyan matur manêmbah ||
29. Dhuh sang luhung sadarmi nglampahi | pêjah gêsang kawula sumangga | ing sakarsanta andhèrèk | samya lêganing kalbu | Kyagêng Karang ngandika malih | payo kulup umangkat | dene ingkang kantun | jêjêre si Gathuk Gathak | nanging aja kari miluwa mring Kawis | radyan datan lênggana ||
30. Gya anyipta kondur maring Kawis | wus pinarak nèng Karang karajan | tan pisah lawan santrine | wau ing Salak gunung | sapêngkêre Dyan Jayèngrêsmi | kang samya mupu dana | tan na bedanipun | pinanggih lan Gathuk Gathak | kadya kala rahadyan [raha...]
--- 1 : 205 ---
[...dyan] ana ing wukir | nahan kang anèng Karang ||
31. Jayèngrêsmi myang abdi kakalih | wus akumpul sanggyaning pra siswa | datan mantra lagya nêmbe | ari sajuga nuju | bakda Luka Kiyagêng Kawis | lênggah surambi lawan | putra sang binagus | Kiyagêng arum ngandika | sambèn lungguh kulup sunarsa miyarsi | laksana pakênira ||
32. Saka Giri prapta Salak wukir | kadiparan kulup caritakna | radyan sandika ature | ingandhar tan kalimput | purwa madya wasananèki | langkung rênaning driya | Kyagêng ngandika rum | iku kalangkung utama | sarta prêlu prayoga dipun lakoni | kang amrih raharjanta ||
33. Dene kabèh kawruhira kaki | laku-laku miwah sangat-sangat | sarta dina myang tanggale | lan ukur sadayèku | ingkang ala lawan kang bêcik | miwah naas lan sangar | tali wangkenipun | miwah ta kang ringkêl jalma | sampar wangke dhungulan kudhu-ma-bèki | sapapadhane uga ||
34. Dina ala lawan dina bêcik | lamun tambah bisa ngarah-arah | ingkang bêcik kang pinilèh | yèn kasusu ing laku | kaya priye (ng)gonne amalih | ala bêcik tinrajang | aja was ing kalbu | pasraha marang Pangeran | pati urip lara waras lawan malih | bêgja lawan cilaka ||
35. Iku dudu gaweyaning jalmi | mapan atas Kang Amurbèng Alam | ingkang manci sakabèhe | aja sak sêrik kalbu | dènkumambang wisesèng Widdhi | manungsa mapan darma | obah osikipun | pan pitulunging Pangeran | nora nana daya kuwate pribadi | nanging pitulunganing Dat |[5]|
36. Dènkumambang wisesaning Widdhi | upamane badaning manungsa | lwir sarah anèng laute | saparane pan anut | -mring ombake sagara yêkti | iku mapan sanepa | -ning manungsa iku | mulane ana babasan | wong kakèhan sakarat iku sayêkti | sakabèhing manungsa ||
37. Duk uripe nèng dunya puniki | sadina-dina pan wis sakarat | miwah sawêngi-wêngine | manggung sakaratipun | mêlèk turu sakarat ugi | mila ngaran sakarat | wong nèng dunya iku | dene ta
--- 1 : 206 ---
ing salaminya | urip iku nèng dunya tan pêgat dening | layar sagara rahmat ||
38. Ngalor ngidul ngetan ngulon nênggih | (ng)gonne layar pan nora tumêka | iya marang dharatanè | mila tan ana mangguh | ing dharatan dèning jaladri | tanpa têpi punika | prandene kang wêruh | layar sadhela tumêka | ing dharate kang sagara tanpa têpi | suprandene ya ana ||
39. Ing têpine graitanên ugi | dene wus aran iku sagara | tanpa têpi suprandene | kaya na têpinipun | ngengkol têmên basa puniki | kapriye yèn kênaa | kinira ing kalbu | dinuga-duga watara | saking kira-kira mapan datan kêni | kajaba kang wus wikan ||
40. Ing têpining ingkang jalaniddhi | sagara rahmat kang tanpa ombak | nanging glumêgêr alunne | samun lamun dinulu | sawangane rêsik tur wêning | mila kang sami layar | tan nganggo parau | nyana tan na pakewuhnya | yèn tinrajang têlênge kèh parang curi | mila arang kang prapta ||
41. Ing têpining ingkang jalaniddhi | dene alayar tan mawi palwa | alangka têka pinggire | barakane puniku | kathah kèrêm katanggor curi | mila ayun waspada | mring pakewuhipun | iya ing sagara rahmat | mapan akèh pancabaya jro jaladri | mila arang kang prapta ||
42. Mapan arang iya angawruhi | ing warnane ya sagara rahmat | tur sadina sawêngine | wong anèng dunya iku | alalangèn anèng jaladri | jroning sagara rahmat | prandene arang wruh | saking kalingan ing tingal | kalimput ing pancabayaning ngaurip | mila arang waspada ||
43. Yèn arsa layar maring jaladri | sagara rahmat mawia palwa | sarta lawan kamudhine | pandoman sampun kantun | myang layare dipun abêcik | miwah sanguning marga | ywa kirang dèn agung | yèn tan mangkono tan prapta | ing têpine iya sagara rahmati | pan mundhak akangelan ||
44. Baitane pan êninging galih | kêmudhine pan antêping tekat | sucining kalbu layare | pandomanipun iku | pituduhe guru sayêkti | sangune ngèlmu rasa | lakune parau | kalawan murahing êdat |
--- 1 : 207 ---
yèn tumêka anèng têpining jaladri | uga sagara rahmat ||
45. Dadi bodho wong puniku nênggih | milanipun bodho wong punika | dene tan wruh mring dhèwèke | pan suwung jatinipun | (ng)gih puniku kang wus udani | wruh têpining samudra | kaelokan tuhu | lungguhipun Akadiyat | duk layare Wahdat lungguhipun nênggih | angkate Wakidiyat ||
46. Iya dipun kawruhana malih | iya sagara patang prakara | iki ta siji-sijine | ingkang rumiyin iku | sagara Dat namanirèki | ping kalih pan sagara | Sipat namanipun | ping tiga sagara Apngal | namanira kaping patipun puniki | aran sagara Asma ||
47. Yèn ta durung wong iku udani | ing dununge kang sagara papat | prênahe wiji-wijine | durung sampurna iku | ing prênahe maksih sak sêrik | supadya ngupadosa | tatakon kang luhung | aja muwus barang karya | mapan wênang mungguh wong urip puniki | bubuhaning iktiyar ||
48. Karana abot babo wong urip | mapan nampik milih iku wênang | yèn milih ala wong kuwe | dadi wong tanpa kusur | yèn ngamungna milih kang bêcik | dadi wong tanpa ngrasa | kudu bêcik iku | pan na sungkan lamun ala | yèn miliha ala sungkan nganggo bêcik | wong nasar ambalasar ||
49. Dipun sami marsudi ing budi | puniku lambang wong kuna-kuna | pinrih graitane dhewe | (ng)gèn taki-taki kawruh | aja lawan pakon liyaning | pinrih marsudi akal | ing tyas dikaraup | sampun ngêmungakên têdah | têdah guru pribadi ingkang marsudi | pocunge kêpanggiha ||
59. Pucung
1. Iku kulup paliyasan sakèh petung | andhêku rahadyan | katungka wêktu Luhuri | wusing bakda Kiyagêng gya kondur dhahar ||
2. Jayèngrêsmi nèng Karang eca tyasipun | sigêg gantya ingkang | winursita lampahnèki | Radèn Jayèngsari lawan arinira ||
3. Sang dyah Nikèn Rancangkapti maksih timur | myang abdi pun
--- 1 : 208 ---
Buras | lolosira saking Giri | dumugi ing lèpèn Êmas nitih palwa ||
4. Wus tumurun saking baita gya laju | ngambah Wanakrama | karsanira ayun mampir | marang dhukuh pasantrèn ing Sidacrêma ||
5. Praptanipun ing Sidacrêma sang bagus | Ki Buras umentar | pinanggih lawan Kiyai | Amatsungèb sawusira sasalaman ||
6. Amatsungèb tanya wigatining laku | Ki Buras prasaja | mangkana dupi miyarsi | sru gagêtun gupuh marêk ing rahadyan ||
7. Sampun tundhuk Ki Sungèb ngrungkêpi suku | karuna lir kênya | sasambate mêlasasih | dhuh gustiku ingkang abdi botên nyana ||
8. Jayèngsari pangandikanira arum | apa kang rinasa | kawula darma nglampahi | obah osik saka kwasaning Pangeran ||
9. Wus ngaturan laju marang wismanipun | santri kathah mulat | kacaryan endahing warni | samya ngiring sapraptanira ing wisma ||
10. Jayèngsari ingaturan lênggah salu | Nikèn Rancangkaptya | laju mring wisma wus panggih | Nyai Sungèb kalangkung anyungga-nyungga ||
11. Sinugata binojakrama kalangkung | Ki Sungèb turira | panuwune ingkang abdi | kêparênga lèrèh ing ngriki kewala ||
12. Bilih wontên utusan sing Surèngkewuh | amba kang nanggulang | ngêkahi risang pinêkik | radyan mèsêm aris pangandikanira ||
13. Iku paman bangêt panarimaningsun | (ng)gonira tumanggah | minangka wawalêsing sih | kanugrahaning jêng rama marang sira ||
14. Ingsun anut apa kang dadi karêpmu | mangkana Ki Amad | langkung (m)badhêdhêg (m)bêdhidhig | datan nyana lamun ngecani wicara ||
15. Wanci surup ing masjid santri gumuruh | samya maca slawat | rahadyan ayun mring masjid | lan Ki Buras sang dyah mêdal saking wisma ||
--- 1 : 209 ---
16. Kakang marang ngêndi aku suthik kantun | yayi yun sêmbahyang | wêktu Mahrib marang masjid | bakda Ngisa (ng)gonku bali marang wisma ||
17. Mung sadhela sira yayi aja milu | iya iya kakang | gawèkna mantènan dhisik | êndi Buras mantènaku kang kokgawa ||
18. Buras (n)jêpluk we ladalah wau kantun | duk kèndêl ing jurang | supe botên kula cangking | hara piye Buras enggal balènnana ||
19. Pasaranku lan dhakon êndi tak jaluk | o lah dalah tiwas | dhakon pasaran dènambil | yuyu kangkang kala wontên lèpèn Êmas ||
20. Rancangkapti anjêkutrut gêdrag-gêdrug | Buras jiniwitan | mêmbêg-mêmbêg api nangis | benjing-enjing kula lintoni sadaya ||
21. Dadya magru rahadyan tan siyos wêktu | ngrarapih ring kadang | kumêmbêng waspanirèki | sang dyah lilih sare nèng pangkoning raka ||
22. Bakda Ngisa Ki Sungèb marêg sang bagus | ngaturkên sugata | nyai-nyai kang ngladosi | sarwi matur rayi dalêm sang lir rêtna ||
23. Sampun ulun cawisi manawi wungu | radyan angandika | bangêt panarimamami | wusing dhahar linorodkên mring Ki Buras ||
24. Buras matur kula nyai taksih tuwuk | nêdha wau siyang | labête sangking kalantih | ragi nyêngka niki taksih mayag-mayag ||
25. Graitane Ki Buras yèn sesuk-esuk | lolos tan pamitan | kangge sangu anèng margi | nora wurung (n)dara putri mundhut sêga ||
26. Nyai Sungèb wus ngèngèhkên ulam sêkul | pok tumpêng tinumpang | ulam ingkang garing-garing | nyai lawan rencang wus lumêbèng wisma ||
27. Buras gupuh mênêdi ulam myang sêkul | gya pi-api nendra | radyan lênggah ngisik-isik | ingkang rayi Ki Sungèb sawusnya nêdha ||
28. Lawan nyai marêk alon aturipun | bêndara arinta | prayogi sare ing panti | kakêlonan pun bibi byangipun dhenok |[6]|
--- 1 : 210 ---
29. Paman cikbèn turu nèng kene rumuhun | bocahe kagètan | mênèk nglilir muring-muring | lamun beka gawe anyêling wardaya ||
30. Kyai Sungèb parentah ing wangsanipun | ywa na ramya-ramya | sirêp tan na sabawaning | nyai kyai ngaso kabanjur anendra ||
31. Lir kataman sisirêp sadayanipun | amung guse Buras | ngalilir anulya tangi | gya ingawe wus cakêt marang rahadyan ||
32. Ngandika rum kapriye Buras karêpmu | rèhning kakang-êmas | ing kene kêtêmu sêpi | tan prayoga yèn ngantiya lawas-lawas ||
33. Nora wurung konangan wong Surèngkewuh | Buras aturira | lêrês timbalan sang pêkik | sawêr ponthang manah kula mêlang-mêlang ||
34. Yèn pamita dhatêng ki wisma tan wurung | pasthi nora suka | apêse padha umiring | ing sapurug têmah (n)juwarèhi lampah ||
35. Iya bênêr mangkono pangiraningsun | Buras karsaningwang | payo linggar bêngi iki | lah gendhongên bandaramu kang anendra ||
36. Wus samêkta rahadyan gya linggar gupuh | praptèng jawi dhadhah | lêstari tan ana uning | Amat Sungèb satanginira anendra ||
37. Anuwèni marang ing tatamunipun | sadaya tan ana | gugup anggugah-gugahi | wusing tangi kinèn ngupaya tamunya ||
38. Ting bilulung tita tan ana kêpangguh | nêngna Sidacrêma | lampahnya Dyan Jayèngsari | ngidul ngetan sang anom wus ngancik wana ||
60. Sinom
1. Baskara mingip ing arga | kèndêl dènnira lumaris | anèng ngandhaping mandira | satêpining sêndhang wêning | wau dyah Rancangkapti | anèng gendhongan wus wungu | Buras aku udhunna | iki arêp mênyang ngêndi | mau bêngi nèng desa iki nèng wana ||
--- 1 : 211 ---
2. Mêdhun saking pagendhongan | anèng pangkonne sang pêkik | kakang aku ora krasan | nèng kene tan ana jalmi | lawan datan pinanggih | lan si kakang kang dènruruh | payo mulih kewala | mêngko bêngi turu ngêndi | lan nyang ngêndi ênggone tuku jajanan ||
3. Radyan anglês ing wardaya | pangandikanira ririh | jare (ng)golèki si kakang | têka sira ngajak mulih | mêngko rak nuli panggih | banjur mulih bocah têlu | sang dyah wus katon lêjar | kakang aku adus dhisik | yèn wis adus Buras banjur jajakêna ||
4. Sêga êmpal pêtis rambak | Buras matur inggih-inggih | wus mentar amping-ampingan | wit mandira mumungkusi | rampung umarêg aglis | sang dyah tanya maksih kungkum | Buras (ng)gonnira jajan | wong bagus apa wis olih | inggih (n)dara punika lo sampun angsal ||
5. Radyan ririh atatanya | (ng)gonmu jajan mênyang êndi | dene gêlis têmên têka | Buras matur clumik-clumik | sêgahe wau ratri | rèhning amba taksih tuwuk | dadya nêdha ngèngèhan | sêkul ulam ingkang garing | ing samangke kula dhapur jêjajanan ||
6. Sang dyah wus ngrasuk busana | lajêng pinangku sang pêkik | Buras ngudhari wungkusan | sêkul êmpal rambak pêtis | kakang le jajan ngêndi | apa kene cêdhak warung | rara adoh warungan | kathik mau Buras gêlis | Buras matur kula titip Ki Maruta ||
7. Maruta iku wong apa | inggih tiyang angin-angin | sang dyah gumujêng ngandika | jênêng athik kaya jarik | iki panganên aglis | Buras ênya lorodanku | mangana êndak dulang | wus mangap katon kang sêntil | sêkul ulam dinublagakên sapisan ||
8. Api-api pandêlikan | sang dyah gupuh amet warih | suka rêna ing wardaya | radyan angandika aris | payo rara lumaris | mupung maksih wanci esuk | linggar saking mandira | kang rayi tansah kinanthi | ngidul ngetan ngancik tlatah Pasuruwan ||
9. Dalu lêrêm padhusunan | byar raina gya lumaris | siyang nêdhêng ingkang panas | kèndêl dènaring-aringi | sasukane rarya
--- 1 : 212 ---
lit[7] | nahan wau lampahipun | prapta têpi talaga | winastanan Ranu Grati | toya wêning bajul baya samya ngambang ||
10. Abayak arak-arakan | sudhètanira têlagi | lir lèpèn mliwisnya kathah | samya nigan anèng gisik | sang dyah duk aningali | lêjar ing sungkawanipun | tatanya mring kang raka | kakang buron apa iki | gêdhe-gêdhe cangkême kaya kukusan ||
11. Galo sing cilik ya ana | rahadyan ngandika manis | rara yèku aran baya | bajul ingkang rada cilik | nrete[8] kang luwih cilik | kakang apa kang kinayun | padha marani kakang | apa arêp (n)jaluk dhuwit | apa (n)jaluk sêga utawa panganan ||
12. Yèn caturan kaya paran | radyan mèsêm iya yayi | iku tan bisa caturan | yèn bisaa tata jalmi | mulane amarani | (n)jaluk mangsan karêpipun | kakang aku yun wikan | priye (ng)gone mangan kuwi | karo apa doyananne kaki baya ||
13. Iku rara kang dimangsa | manuk buron kang mring warih | trêkadhang sok nyarap janma | sang dyah ngandika mring abdi | Ras apa ta tan pengin | pinangan dening ki bajul | Ki Buras girab-girab | lumayu gugulung koming | api-api karuna amêgap-mêgap ||
14. Sang dyah sru suka ngandika | Buras balia sirèki | ki bajul êmoh mring sira | wong rupamu kaya trasi | Ki Buras wangsul aglis | (m)bêkta tigan mliwis catur | ingaturakên sang dyah | ngandika olèhmu ngêndi | kakang payo padha angupaya tigan ||
15. Radyan nulya lumaksana | sang dyah suka angambili | tigan maliwis angambak | anèng satêpining kali | mancêr Hyang Bagaspati | sumêlètira kalangkung | sang dyah akicat-kicat | hèh Buras gendhongên mami | ora bêtah (n)dhuwur ngisor padha panas ||
16. Nyang awak datan karuwan | payo kakang lèrèn dhisik | sinêngka dènnya lumampah | praptèng papan gasik rêsik | wit agung angayomi | wanara pating palangkruk | gêng-agêng langkung kathah | uning ana jalma prapti | samya ngumpul suwaranira gumêrah ||
--- 1 : 213 ---
17. Satêngahe pangayuban | ana umbul langkung wêning | ngantya biru sinatmata | sang dyah atatanya ririh | kakang iki ing ngêndi | balumbang banyune biru | mêtu saka ing ngandhap | sapa kakang kang ngangsoni | iba kèhe balanjane tukang toya ||
18. Radyan gumujêng ngandika | kagawa rupaning warih | Banyubiru ingaranan | kakang aku wêdi kuwi | sing padha ting paringis | anèng ngêpang mangkruk-mangkruk | gêdhene padha janma | nora nana nganggo tapih | ting caruwèt basane nora karuwan ||
19. Kakang buron apa janma | rahadyan ngandika aris | iku kang aran wanara | kang ngarêp gêdhe pribadi | bangkokan arannèki | rinatu ing wre sadarum | kakang (n)dhog apa doyan | radyan nulya anguncali | ingkang tigan tinampanan ing wanara ||
20. Sawusira tampi tigan | gya mentar datan kaèksi | wanci lingsire baskara | linggar saking toya wilis | Nikèn dharat kinanthi | angubêngi kanang umbul | umiyat sela krêsna | ngadêg wangunan pasagi | nèng sisih lèr ingukir sêratan Buddha ||
21. Tamat dènnira mariksa | lajêng lampahira prapti | wana kèh taru sêkaran | nêdhêng wohe angêmohi | sang dyah suka mêmêthik | sêkaran sasênêngipun | Buras ngundhuh wowohan | klampok arum dhuwêt putih | kêpêl gêdhang manggis dhuku pisang êmas ||[9]
22. (m)Barêngkut binuntêl sinjang | ingaturakên sang putri | lawan radyan samya nadhah | marêm tan karaos ngêlih | riwusira dumugi | rahadyan ngandika arum | yayi payo umentar | mênèk kadalon nèng margi | apa mlaku apa ginendhong si Buras ||
23. Kakang lumaku kewala | durung krasa kêsêl mami | karo golèk kêmbang-kêmbang | lêpas lampahira katri | laminya anèng margi | tan winarna prapta sampun | talatah nagri Malang | sukunira Tênggêr wukir | myarsa swara sora lir (m)baunging sona ||
24. Rahadyan kampir umiyat | saking mandrawa kaèksi | grojogan we saking arga | dhumawah ing jurang trêbis | [...] |[10] katêlah nama ing Baung | toya warnanya pêthak | kadya kapuk dènwusoni | sruning swara tan karênga yèn ngandika ||
--- 1 : 214 ---
25. Wusira miyat grojogan | laju dènnira lumaris | ratri sipêng padhusunan | bakda Subuh mangkat malih | prapta ing Singasari | Radyan kèndêl lampahipun | umiyat candhi pelag | sela cêmêng wangun masjid | rinarêngga ingukir êlung pinatra ||
26. Mubêng pinagêran sela | supit urang gapura di | kiwa têngênning gapura | gupala kakalih sami | agêng ambêkta bindi | kadi jegang dènnya lungguh | maripat sakalapa | malolo siyungnya ngisis | ilat mèlèt tumumpang ing untu nyrangas ||
27. Sela wêtah tan sambêtan | wau Nikèn Rancangkapti | kagyat kalanira miyat | tanya mring raka sang pêkik | kakang dene mêdèni | kuwi uwong apa dudu | kalawan omah apa | kabèh watu kaya masjid | Jayèngsari mèsêm sarwi angandika ||
28. Iku yayi rêca sela | kang lir masjid aran candhi | ayo kakang padha miyat | aku dhêmên aningali | kaya mantènan bêcik |[11] sapa kang akarya iku | sawusira umiyat | mêdal saking ing cêpuri | gya umentar kalangkung rêkasèng marga ||
29. Sang dyah ginendhong Ki Buras | praptèng tlatah dhusun Sisir | kèndêl rahadyan umiyat | sumbêr aran Sanggariti | we mêdal saking candhi | sela ingukir pinatut | kang sisih mijil toya | tawa asrêpnya nglangkungi | sisih mêdal toya angêt sawatara ||
30. Sang dyah siram gantya-gantya | kalamun karaos atis | marang toya ingkang panas | wus siram umentar malih | kasaput ratri mampir | mring dhukuh sipêng sadalu | byar enjang nulya bidhal | ing lampah mangkya wus prapti | dhusun Tumpang anon candhi alit endah ||
31. Kadi cungkup wawangunan | inggilira sawatawis | ngandhap kering linêbêtan | ing nglêbêt kalimis gasik | tilas asramèng rêsi | gandanira amrik arum | sang dyah tanya amring raka |[12] kakang omah apa kuwi | kaya êrong ambune arum angambar ||
32. Apa panti pangratusan | (ng)gone (n)dèlèh jarik ngêndi | iku yayi candhi uga | pangiraku duking[13] nguni | tilas patapan rêsi | kang amambu amrik arum | labêt kukusing dupa | nalika muja samadi | sang dyah angling kakang age kongkonnana ||
--- 1 : 215 ---
33. Buras gawanana arta | têlung dhuwit punjul sêdhit | sangonana têlung gobang | konên tuku ratus wangi | benjing yèn prapta panti | dak (ng)go olèh-olèh sibu | kalawan kanjêng rama | [...] |[14] sru sumêdhot kagagas wardayanira ||
34. Kèngêtan ing ibu-rama | miwah kadang kang lunga nis | mbarêbêl luh marawayan | Nikèn Rancang angusapi | ngandika kakang nangis | apa ta luwe wêtêngmu | dhuh rara nora lapa | kalilipên godhong jati | mata kiwa têngên padha damonana ||
35. Gupuh kalih dinamonan | kakang nêngaa manginggil | kangjêng rama nungang[15] gajah | kêrise wilah sanyari | saiki uwis mari | katara pampêt êluhmu | Buras ge lumêbuwa | wus lumêbêt sorring candhi | tan pantara dangu mêdal bubutulan ||
36. Apa ta wis olèh Buras | dene gêlis banjur bali | o (n)dara uninganana | ing nglêbêt kapanggih sêpi | kang wontên amung mimik | agêngipun sajunêjun[16] | sang dyah malih ngandika | apa tan nyakot sirèki | inggih (n)dara kang nyakot amung sasanga ||
37. Wis Buras ywa bali sira | (ng)gih bêndara kula ajrih | tamat dènnira mariksa | laju lampahira kampir | ing dhusun Kidhal nênggih | anon candhi alit bagus | ingukir gagambaran | wayang wanara mawarni | Rancangkapti pêgat dènnira mariksa ||
61. Mêgatruh
1. Kakang iki apa gambare sing mangkruk | ana pang kala rumiyin | lawan apa jênêngipun | dene ta wangune sami | kaya mau kaci bolong ||
2. Iki nganggo undhak-undhakan mandhuwur | payo kakang dènunggahi | aku arêp wêruh pucuk | gya minggah ari kinanthi | pan sarwi angling pawartos ||
3. Padha candhi mau iku gambar munyuk | mangkana wus praptèng nginggil | ing pamujan wastanipun | wusnya aso sawatawis | tumurun sang dyah ginendhong ||
--- 1 : 216 ---
4. Prapta ngandhap nulya kampir maring dhusun | rahadyan sipêng saratri | pajar gidib pangkatipun | ingkang sinêdya ing galih | karsanira sang wiranom ||
5. Maring ardi Tênggêr manawi kapranggul | ing raka dyan Jayèngrêsmi | tan cinatur laminipun | kang rayi tansah kinanthi | kalamun sayah ginendhong ||
6. Ngalèr ngetan prapta ing Pasrêpan dhusun | tan kampir gya manjat malih | asrêp rêkasa ing ngênu | wus prapta dhusun Tasari | ardi Tênggêr iring êlor ||
7. Sang dyah angling Buras udhunêna ingsun | kêsêl (ng)gonku ana gigir | nulya kinanthi sang Bagus | raryan ngandhaping sulastri | (n)jawining dhadhah têmbing lor ||
8. Kakang aku luwe upayakna sêkul | lan gorèngna iwak pitik | Buras ngupayaa gupuh | mring jroning padesan iki | Buras sandika wotsinom ||
9. Praptèng dhusun pinanggih lan kamisêpuh | Buyut Sudarga kakasih | Buras matur kula nuwun | manawi parêng ngilèni | sêkul tuwin ulam babon ||
10. Kyai Buyut tatanya sintên kang ngutus | ki Buras umatur aris | kang ngutus bandaraulun | nama Radèn Jayèngsari | (m)bêkta sadhèrèke wadon ||
11. Taksih timur punika kang nêdha sêkul | dene bandara kakalih | inggih sami putranipun | Susuhunan Prapèn Giri | duk bêdhahe Giri lolos ||
12. Lawan wontên sadhèrèkipun kang sêpuh | nama Radèn Jayèngrêsmi | inggih sarêng lolosipun | punika kang dènulati | ananging dèrèng kapanggoh ||
13. Wartosipun kewala botên kêrungu | mila klantur praptèng ngriki | Ki Buyut dupi angrungu | wacana mring Buras aris | kacung niku pyantun yêktos ||
14. Wijilipun ngawirya rêmbêsing madu | têdhake andana warih[17] | kintêne napa sarêju | pami kula turri kampir | dhumatêng ing wismaningong ||
--- 1 : 217 ---
15. Amangsuli Ki Buras langkung pakantuk | wawi anak (n)dika irit | ulun yun marêk sang luhung | Buras gya lumakèng ngarsi | prapta ngarsane sang anom ||
16. Mundhuk-mundhuk angrêpèpèh Kyai Buyut | trêpsila amangênjali | sarwi aris aturipun | pun bapa atur basuki | rawuh paduka ing dhukoh ||
17. Kamayangan anglir kabanjiran madu | kajugrugan wukir gêndhis | sasat katamwan dewa gung | widadara widadari | tumêdhak mring dhepokingong[18] ||
18. Sung wangsulan pambagènira Ki Buyut | paman sung bagya basuki | mahyakkên sukaning kalbu | kalangkung panrima mami | (ng)gih sami-sami kemawon ||
19. Kula nilakrama sintên parabipun | Ki Buyut (n)dhêku turnya ris | kang sotah mastani ulun | Buyut Sudarga kinardi | pinisêpuh wong sadhukoh ||
20. Ing Tasari miwah kanan keringipun | amba kang tinuwi-tuwi | mugi marêngna sang bagus | tuwin rayinta sang putri | lêrêp wontên wismaningong ||
21. Dadalêma pisan kawula tumangguh | angyasakkên ingkang panti | miwah nyangga dhaharipun | kantuna nadhah myang guling | kawula ingkang mirantos ||
22. Jayèngsari angandika manis arum | inggih paman têmbe gampil | wus kerit marang Ki Buyut | lajêng tumamèng ing panti | Nyai Buyut gupoh-gupoh ||
23. (ng)Gènnya mêthuk sang dyah gya pinondhong gathuk | umatur dhuh gusti mami | prasasat katiban daru | rawuh paduka ingriki[19] | sangêt suka sukuringong[20] ||
24. Prapta panti wus samya lênggah ing salu | nak putu andhèr nèng ngarsi | ngladoskên sugatanipun | sacara[21] caraning wukir | Ki Buyut turira alon ||
25. Cumanthaka pun bapa kêdah tur-atur | lumayan jampi kalantih | ing sawontên-wontênipun | punika isining wukir | sumangga sang prawiranom ||
--- 1 : 218 ---
26. Inggih paman sampun sami walang kayun | mênggah rêsêpe tyasmami | lir wus kulina sataun | Ki Buyut suka tan sipi | Nyai Buyut matur alon ||
27. (n)Daraputri sumangga ingkang kinayun | iya bibi mêngko dhisik | aku atêrêna adus | inggih sumangga mring tlagi | sang rêtna nulya ginendhong ||
28. Wusing siram sang dyah wangsul lênggah salu | lan raka tan kêna têbih | gya dhahar sugata nutuk | Buras kongsi minthi-minthi | kêblêt ngising medang-medong ||
29. Sang Hyang Bagaspati wis diwasa surup | sêdhênge purnama siddhi | Sang Hyang Wulan mungup-mungup | ana sapucuking wukir | Jayèngsari kagyat anon ||
30. Kidul pucak marong-marong mawa kukus | tatanya paman punapi | kang katingal mawa kukus | Ki Buyut turira aris | ardi Brahma ingkang marong ||
31. Siyang ratri datansah ngêdalkên kukus | paman wawi benjing enjing | yèn kenging kula ayun wruh | sapucuking Tênggêr ardi | Ki Buyut sangêt rumojong ||
32. Tan cinatur ing ratri enjing winuwus | radyan ngandika mring rayi | yayi kowe aja milu | sun arsa mring pucak wukir | dalanne luwih pakewoh ||
33. Mung sadhela bae banjur nuli wangsul | Buras kariya sirèki | dolannana bandaramu | ngandika dyah Rancangkapti | kakang nora milu ingong ||
34. Arêp prêlu pasaran lan bocah gunung | Nyi Buyut tanggap ngaturi | têdhak taman kêbon pungkur | rarya lit kathah kang ngiring | ramban lêmbayung myang jlegor ||
35. Amêndhêti sayuran salèdri êkul | ngundhuh sêkar warni-warni | sadintên tan arsa kondur | aring ana tamansari | lan lare alit kumroyok ||
36. Ya ta wau rahadyan ing lampahipun | Ki Buyut lumakyèng ngarsi | ndêdêr mring pucaking gunung | kapungkur desa Tasari | praptèng pucak nulya anon ||
--- 1 : 219 ---
62. Pangkur
1. Ing ngandhap kiduling pucak | lwir kawahing ardi wiyar waradin | têngah ana ardinipun | lwir kukusan malumah | lamun siyang tan katon wêdaling kukus | Ki Buyut matur ring radyan | lah punika ingkang nami ||
2. Tasari kang ardi Brama | wontên ingkang mastani laut pasir | ingkang nèng têngah (n)jênggunuk | punika ardi Brahma | dhasaripun sitinya pasir sadarum | kajogan awu kang mêdal | saking kawahe Brahmardi ||
3. Nalikanya ngalad-alad | mila sangêt pêthake dèntingali | awit saking kandêlipun | gasik tan kathukulan | kalamênta katêpan karokot rumput | dadya pêthak ngamplak-amplak | bilih kasorot Hyang Rawi ||
4. Ombak-ombak ingkang hawa | kang pratistha sanginggilipun pasir | punika kang dadya alun | mindha ombak samodra | botên ngintên yèn punika sanès ranu | tinarka sagara ingkang | dumunung sanginggil wukir ||
5. Lêrês paman ingkang sabda | punapi (ng)gih kenging dipunpurugi[22] | Ki Sudarga aturipun | prayogi tinêdhakan | wus tumurun kalangkung rêkasèng ênu | margi (n)julêg rumpil rampak | wus prapta sagantên pasir ||
6. Radyan malih angandika | lah suwawi umiyat sapucaking | ardi Brahma kawahipun | Ki Buyut tur sandika | gya umancat andêdêr tumêkèng pucuk | ana satêpining kawah | têpung gêlang dènidêri ||
7. Manglung miyat jroning kawah | langkung (n)julêg sela gêng kèh kaèksi | kajawi kawah kang agung | kathah êlèng têrusan | alit-alit ugi samya mêdal kukus | mambêt kadi lirang kobar | radyan ngandika suwawi ||
8. Tumurun marang ing dhasar | datan eca ambête kukus ardi | kalihnya samya tumurun | dupi prapta ing dhatar | pinggir wetan ana arga tan aluhur | kalangkung asri kawuryan | rahadyan tatanya aris ||
--- 1 : 220 ---
9. Paman ingkang katingalan | langkung asri punika ardi pundi | Ki Sudarga mêndhak matur | punika ing ngasrama | Ngadisari ingkang dhêdhepok ing ngriku | awasta Ajar Satmaka | panguluning Tênggêr wukir ||
10. Sontrang endhange akathah | endah-endah warna tan nguciwani | punika têbiyatipun | taksih ngluluri Buddha | Sang Hyang Brahma minangka panutanipun | wong agung ing Prabalingga | datan arsa ngêpik-êpik ||
11. Rahadyan dupi miyarsa | angandika paman lamun marêngi | benjang-enjang ulun laju | sowan dhatêng Ki Ajar | yun sumêrap mênggah ta ing lampahipun | agama Buddha Barama | Ki Buyut anayogyani ||
12. Saking dhasar wus uminggah | tan rêkasa wangsul marginya lami | wanci Ngasar sampun rawuh | ing Tasari kapanggya | lawan ari Nikèn Rancangkapti gupuh | pinondhong sarwi tatanya | sira mau nora nangis ||
13. Daktinggal nganti sadina | Nikèn Rancangkapti turira aris | kakang ing sadina muput | tan mulih maring wisma | papasaran ana pakêbonan pungkur | lawan bocah wadon kathah | nganti lali durung bukti ||
14. Rahadyan suka miyarsa | praptèng wisma sugata wus cumawis | Nyi Buyut gupuh umatur | pun bibi saos dhadhar[23] | nyumanggakkên rayinta sadintên muput | ulun aturi tan arsa | sumadosipun ngêntosi ||
15. Rahadyan anulya dhahar | lawan ari pakantuk dènnya bukti | dumugi linorod sampun | Ki Buyut lawan Buras | kêmbul nadhah sawusira samya tuwuk | ingundurakên sadaya | Ki Buyut tansah nèng ngarsi ||
16. Nikèn matur mring kang raka | kakang mau apa sira ningali | marang gunung ingkang murub | aku caritakêna | dak rungokne karo turon nèng sandhingmu | rahadyan nulya carita | Nikèn Rancangkapti guling ||
--- 1 : 221 ---
17. Ing dalu datan winarna | byar raina wungu kang samya guling | Nyi Buyut miwah Ki Buyut | angladoskên sèmèkan | wedang angêt dhaharan myang jênang jagung | wajik atos jèpèn lawan | canthèl myang cariping linjik ||
18. Cariping kaspèi tela | kênthang kacang gêmbili uwi lêgi | wedang têmulawak arum | lalap gêndhis siwalan | Kyai Nyai Sudarga manêmbah matur | nuwun bêndara sumangga | sugatanipun kang bibi ||
19. Dhaharan enjing-enjingan | inggih paman lah kono payo yayi | apa kang dadi karsamu | sawusnya dhadhaharan | Jayèngsari ngandika marang Ki Buyut | paman mugi andhanganna | nglarapkên mring Ardisari ||
20. Sowan Ki Ajar Satmaka | inggih anggèr kawula kang umiring | nyai miluwa sirèku | kalawan sasanguwa | wedang dharan nèng marga mêngko kalamun | sang dyah mundhut dhadhaharan | rèhning sawatara têbih ||
21. Wus samapta nulya bidhal | tan winarna ing marga sampun prapti | pagaganing ardi sampun | rumuhun Ki Sudarga | sadayane kèndêl sajawining dhusun | wau ta Ajar Satmaka | wus wikan yèn ana tami ||
22. Putra putri trah utama | dèn samapta dènnira yun sasanti | sacara[24] caraning wiku | dupi Ki Buyut prapta | gya ingawe marêk ngarsa nêmbah matur | ing purwa madya wasana | kang dadya gita sumiwi ||
23. Mèsêm-mèsêm Kyai Ajar | hèh ta Buyut aturana tumuli | satriya nung ingkang ayun | katêmu jênêngingwang | ingsun mêthuk ana sajawining pintu | Ki Buyut mundur wus panggya | lawan Radèn Jayèngsari ||
24. (ng)Gèr paduka kaaturan | laju manjing sang rêsi sampun nganti | ana sajawining pintu | bidhal saking pagagan | Rancangkapti kinanthi raka nèng ngayun | wus tundhuk lawan sang tapa | kaliye[25] rinangkul sami ||
25. Wus binakta[26] ing ngasrama | dadya lênggah satata lan sang yogi | animbali endhang gupuh | kang uwus ngadiwarna | samya
--- 1 : 222 ---
marêk wiraganira pinatut | gambuh solahe pra endhang | dènnya mrih karya wiyadi ||
26. Sang wiku dhawuh mring endhang | sugatamu ladèkna dèn agêlis | pra endhang ngladoskên sampun | kang sugata mawarna | saanane ngardi wus sumadyèng ngayun | sang wiku satuhu wignya | ambojakrama mring tami ||
27. Kecanên dènnira nadhah | Kyai Buyut Sudarga nyuwun pamit | wangsul mring Tasari dhusun | kalawan anak rayat | wus linilan mangênjali tandya mundur | wau Radyan Jayèngsêkar | kang kantun nèng Ardisari ||
28. Nèng ngabyantara sang tapa | tan kêna sah siyang pantara ratri | de kang rayi sang rêtnayu | suka ingêmong endhang | dadya lami kèndêl anèng Ardisantun | nahan ta ing ri sajuga | radyan umatur wotsari ||
29. Dhuh pukulun kadiparan | lampahipun myang tatacaranèki | agami Buddha linuhung | ingkang tansah tumindak | sang pandhita alon pangandikanipun | hèh kulup kawikanana | agama kang dènlakoni ||
30. Titah ing sa-Tênggêr arga | panutane Bathara Brahma yêkti | sapisan ing sabên taun | kala dina prayoga | lanang wadon tuwa anom atur-atur | mawarna dharan busana | munggah maring Brahma wukir ||
31. Lamun wus prapta ing pucak | gêgawane cinêmplungakên aglis | ing jroning kawah sadarum | pitêmbung aminulya | Sang Hyang Brahma kang makuwon anèng latu | jajaka lawan parawan | lamun lunga nambutkardi[27] ||
32. Mring têgal gagan tamanan | padha nganggo jungkat sasênêngnèki | pênyu kayu waja sungu | upama ana jaka | duwe karêp angrabèni prawan iku | utawa prawan kang arsa | nglakèni jajaka sami ||
33. Kang (n)darbèni karêp sigra | (n)jupuk jungkatira kang dènkayuni | jungkat sawuse jinupuk | tinêdahakên marang | wong tuwane ingkang duwe jaka mau | sawuse nampani jungkat | padha tuwa kang ngrampungi ||
--- 1 : 223 ---
34. Golonging rêmbug kalihnya | dhinaupkên têmu wismaning èstri | pangantèn sawuse têmu | pangulu nulya prapta | (ng)gawa cangkir têmbaga kang (n)jabanipun | ingukir gambaran kewan | kêbak isi toya suci ||
35. Pangantèn gupuh mangarsa | wusing cakêt pangulu nyawuk warih | tinètèskên sirahipun | pangantèn sakaliyan | kanthi matak pupudya mring dewanipun | nyuwun pangèstu raharja | mring Hyang Brahma kang kinanthi ||
63. Kinanthi
1. Ing kene tan ana dhukun | yèn ana kang nandhang sakit | miwah ayun darbe suta | pangulu kang anunggoni | anggawa cangkir têmbaga | kang wus isi toya suci ||
2. Tansah dènnira manêkung | minta waluyaning sakit | yèn kang ayun darbe suta | panuwune mring dewadi | harjane kang yayah rena | sarana mung dènombèni ||
3. Lan ingusapan sakojur | warih suci saking wukir | kawasane Hyang Bathara | têka waluya kang sakit | gampang kang yun darbe suta | tan na sangsayane galih ||
4. Kalamun ana kang lampus | binrêsiyan[28] toya suci | binusanan sarwa endah | pakurmatanira sami | pangantèn binayang karya | binakta mring Brahma ardi ||
5. Yèn wus prapta têpinipun | kawah cinêmplungkên aglis | winantu sagung pupuja | iku carane saiki | rahadyan matur anêmbah | cangkir isi warih suci ||
6. Paran cariyosing dangu | myang laire jabang bayi | pupak pusêr kinurmatan | sinaratan warni-warni | wênang mokaling agama | sang pandhita ngandika ris ||
7. Cariyosipun rumuhun | dhawuhira Hyang Pramèsthi | kang dinuta Hyang Naraddha | (n)dhawuhkên mring Kanwapati | mranata agama Buddha | sagolong-golongannèki ||
--- 1 : 224 ---
8. Kinèn maringi pangulu | miwah têtêngêr supadi | ywa worsuh peranganira | rêsah lampahing agami | andikane Hyang Naraddha | hèh Kano sri narapati ||
9. Sun iki ngêmbani wuwus | dening Sang Hyang Odipati | sira kinèn amranata | lampah-lampahing agami | iki panêtêpan nata | agama dadi purbani ||
10. Wisesane rasa tuhu | ing bawana ambawani | panguwasa kang winênang | marentahakên ing dasih | dadi anggon-anggon praja | luhuring kratonirèki ||
11. Rahayu janma kang nungkul | myang santosa ing agami | laku-lakuning agama | dèn kalakyan panataning | apa kang uwis kawêdhar | aja ana nyulayani ||
12. Kang dhingin pangulunipun | kapindho têtêngêrnèki | kaping têlu panêmbahnya | kaping pat lakunirèki | kaping lima tapanira | kaping nêm riayanèki ||
13. Ping pitu laranganipun | ping wolu wawênangnèki | kaping sanga papalinya | kaping sadasa yèn lalis | ping sawlas paliyasannya | ping rolas pamulyanèki ||
14. Kayadene ingkang uwus | kasêbut ing sastra adi | binagya nênêm agama | êndi ingkang dènkarêpi | aywa ana kang pêpeka | rumêsêp mantêp Hyang Widdhi ||
15. Kang dhingin agama Sambu | pangulune kang agami | iku ingaran Pramana | sasewasogatanèki | padha nganggowa têngêran | walantaga dènarani ||
16. Musthika rineka iku | parantining[29] pudyastuti | bate-bate inganggowa | ing panêmbahira maring | arca laku têpa-têpa | mangsa Kartika tan kenging ||
17. Mangan sarwa bungkah iku | yèn mangsa Palguna sami | ngrapa lamun ari raya | sabarang kang sarwa asin | laranganne ora kêna | ngrabèni kaprênah nini ||
18. Uwa bibi kadang putu | myang pulunan kang luluri | saking ing jalu sadaya | wênang lamun saking èstri | iwak ati datan dhahar | kêna yèn kinarya jampi ||
--- 1 : 225 ---
19. Ngrusak candhi walêr agung | nora kêna nganggo wêsi | wênang yèn kanggo sarana | wong laki-rabi yèn mati | wênang bela myang binelan | lamun lakine kang mati ||
20. Sing wadon tan bela lampus | wênang cinukur yèn èstri | kang mati lanang tan bela | iku wênang dèntêtaki | yèn jabang mêtu wanodya | wênang lamun disunati ||
21. Yèn krama wawalinipun | nganggowa baladho nênggih | kang lanang nglangkahi jantra | wusu likasan myang ilir | kukusan enthong lan iyan | kang wadon nglangkahi linggis ||
22. Garu waluku myang pacul | kalamun tumêkèng jangji | layone ingupakara | têgêse dipun rumati | nèng panggonan kang prayoga | ingopenan kang prêmati ||
23. Paliyasan layonnipun | landha mêrang kêtan putih | yèn mulyakkên sarwa utang | agama Sambo wus tlêsih | kapindho agama Brahma | pangulune kang agami ||
24. Ingaran Brahmana iku | sasewasogatanèki | padha nganggowa têngêran | ekal trisula têmbagi | rineka-reka trisula | dènanggo jajamang sami ||
25. Panêmbahe marang latu | lawan mring Hyang Bagaspati | lakune santosa ing tyas | yèn mangsa Sitra tan kêni | amanganna gogodhongan | mangsa Srawana tan kêni ||
26. Tumênga marang ngaluhur | yèn riaya sarwa manis | laranganne nora kêna | ngrabèni kaprênah nini | uwa bibi ingkang saka | luluri lanang yèn saking ||
27. Luluri wadon pikantuk | tan kêna matèni gêni | daging lêmbu datan dhahar | mapas wiji ingkang lagi | thukul uga ora kêna | nganggo timah datan kenging ||
28. Dene ta wawênangipun | ngrabèni kaprênah nini | uwa bibi ingkang saka | luluri wadon utawi | ngrabèni kaprênah kadang | pulunan nak putu saking ||
29. Ing luluri wadon jalu | dhaup anak inya kenging | lawan anak guru kêna | wênang mangan daging sapi | lamun kinarya tatamba | nganggo timah dènlilani ||
--- 1 : 226 ---
30. Yèn ginawe saranèku | wênang dicukur pawèstri | lamun uwus luwas êrah | myang bela saking kang lalis | ontang-anting wadon lanang | wênang têtak disunati ||
31. Papaline lamun dhaup | durunge pangantèn panggih | kudu anganggo badhudhak | wargane pangantèn èstri | lan warga pangantèn priya | padha lalangên tayèki ||
32. Jogedan saengga nayub | yèn mati layon kabêsmi | paliyasaning kuwandha | dinusan we ron dlima di | yèn mumulya srana bêrah | yèku kang dak anggo iki ||
33. Agama Endra katêlu | pangulune kang agami | ya arannana Sakrana | sasewasogatanèki | padha nganggowa têngêran | ekal bajra saka galih ||
34. Kayu rineka bajra nung | dèn(ng)go sangga gêlungnèki | panêmbahe marang arga | lawan marang Sang Hyang Sasi | lakune lila narima | mangsa Naya tapanèki ||
35. Datan kêna ngêmban sunu | kalawan mangsa Asuji | nora kêna asanggama | yèn riaya sarwa pait | larangane nora kêna | ngrabèni kaprênah nini ||
36. Uwa bibi sing luluhur | lanang wadon myang ngrabèni | kaprênah kadang kang saka | luluri jalu myang èstri | tan kêna misaya mina | kang lagi koyok marêngi ||
37. Mangan antigan tan antuk | (m)buwang susukêr nèng siti | tan kêna mêjahi liman | miwah angangge têmbagi | kêni yèn kinarya srana | wawênang kêna ngrabèni ||
38. Ingkang kaprênah sadulur | saka luluri pawèstri | ngrabèni prênah pulunan | miwah putu ingkang saking | luluri jalu wanodya | antigan lamun kinardi ||
39. Jajampi apan pikantuk | wênang cinukur dyah kêdhi | jalu èstri jaka rara | salah siji yèn ngêmasi | winênang bela palastra | wadon lamun arêp laki ||
40. Wênang sinunatan iku | jalu lamun lagi lair | lan anake dhukun wênang | tinêtakan de papali | kalamun amangun krama | nganggo onjèr myang sintrèni ||
--- 1 : 227 ---
41. Wargane pangantèn jalu | lan warga pangantèn èstri | samya prang catur pralambang | sasmitane sunggatèki | yèn lina[30] layon kapêtak | tuwin linuwêng nèng siti ||
42. Ing guwa myang jurang sêrung | paliyasane kang jisim | dinusan ing lêri bêngkak | yèn mumulya srananèki | urup-urupan sabarang | durma ping catur winarni ||
64. Durma
1. Lah ta iki agama Wisnu winarna | panguluning agami | rannana Ramana | sasewasogatanya | nganggowa tatêngêr pasthi | aekal cakra | kêling ingkang kinardi ||
2. Apan kêling rineka cakra dèn-gawa | babadhong bangsa kêling | sisiwalan tuwa | panêmbahe mring toya | lawan maring toya riris | lampah nurraga[31] | tapane yèn Manggasri ||
3. Datan kêna (m)bukti babi ingkang ulam | mangsa Jita tan kenging | mangan ulam menda | kalamun ari raya | kang mirasa sarwa gurih | larangannira | tan kêna angrabèni ||
4. Kang kaprênah nini bibi miwah uwa | ingkang saka luluri | jalu myang tan kêna | ngrabèni anak inya | myang tan kêna mamatèni | kang lagya sarwa | anyawa myang tan kenging ||
5. Amatèni garudha waraha kuda | pênyu bulus suwari | minum myang anadhah | kang ngêndêmi tan kêna | nganggo parunggu tan kenging | wawênangira | ngrabèni prênah nini ||
6. Bibi uwa kang saka luri wanudya | myang kêna angrabèni | kang kaprênah kadang | putu miwah pulunan | saka luri wadon ugi | angrabènana | anaking guru kêni ||
7. Kang ngêndêmi wênang yèn kinarya tamba | nganggo parunggu kêni | yèn ginawe srana | wadon kang lagya lara | wênang cinukur balindhis | yèn priyanira | pralinna andon jurit ||
--- 1 : 228 ---
8. Ingkang wadon wênang abela palastra | yèn nora lina jurit | amung tarakbrata | tan kêna yèn kaliya | wadon wênang disunati | lanange têtak | yèn anake wong baring ||
9. Papaline lamun krama ngangge patah | myang kêmbarmayang kalih | sasrahan gunungan | wong tuwane pangantyan | nganggo mangan gêdhang siji | satugêl sewang | kalarung yèn ngêmasi ||
10. Mring bangawan kali de paliyasannya | layone dènsirami | we sêkar sataman | yèn mumulya sarana | papariman aminta sih | panca agama | Bayu pangulunèki ||
11. Ing agama ya arannana Bimana | sasewasogatèki | padha anganggowa | tatêngêr ekal satya | carma rineka pusêring | sato dèn (ng)gawa[32] | pupuk nèng sirahnèki ||
12. Panêmbahe marang sangkaning maruta | lan marang caratwarsi | sarta marang lintang | lakune angaksama | tapane mangsa Pusèki | tan kêna dhahar | ulam sikil pat nênggih ||
13. Yèn riaya kang sarwa kêcut sadaya | larangan nora kêni | ngrabèni kaprênah | nini bibi pulunan | uwa miwah putu saking | luluri priya | myang luluri saking èstri |[33]|
14. Datan kêna ngrabèni anaking inya | lan guru ingkang siwi | munah sato lagya | susuta nora kêna | mangan wadêr nora kêni | myang datan kêna | angagêm buratwangi ||
15. Nugêl kuku lan nganggo slaka tan kêna | mêjahi datan kenging | têkèk cêcak clarat | wawênange pan kêna | prênah kadang dènrabèni | iku kang saka | luluri jalu èstri ||
16. Wênang mangan wadêr yèn ginawe tamba | anganggo buratsari | utawa salaka | yèn ginawe sarana | wênang cinukur pawèstri | yèn randha anyar | wong lanang ditêtaki ||
17. Lamun dadi pangulune kang agama | papaline yèn rabi | laki anganggowa | batoyang têgêssira | yèn pangantèn lanang apti | ngarak anulya | warga pangantèn èstri ||
18. Mawi angadhangi ing dhindhing warana | yèn rêbah ngarak pasthi | lamun datan rêbah | wangsul pangarakira | kêdah arinira salin | lamun palastra | kasetra layonnèki ||
--- 1 : 229 ---
19. Dinèkèkkên ara-ara myang ing arga | kang pancèn panggonaning | pandèkèking sawa | paliyasan dinusan | ing we jawuh[34] yèn mumuli | srana (m)babarang | sad Kala kang agami ||
20. Panguluning agama aran Kalana | sasewasogatèki | sami anganggowa | têngêr ekal purusa | lingga iku iya gadhing | utawa tulang | rineka purus nênggih ||
21. Dènanggowa kakalung de panêmbahnya | marang ing sarupaning | kang aèng myang wrêksa | watu sasamanira | lakune apan wirangi | tapane mangsa | Manggala yèn lunga nis ||
22. Datan kêna lamun asipêng nèng paran | mangsa Padrawanèki | sirik mangan uyah | kalamun ariaya | kang sarwa pêdhês sakalir | larangannira | tan kêna angrabèni ||
23. Anak inya sanak kang kaprênah tuwa | anak guru utawi | ingkang seje bangsa | kayata bangsa Brahma | datan kêna angrabèni | bangsa Waisya | sapapadhanirèki ||
24. Lawan ora kêna ambubaka lêmah | kang ambaga bathari | lan lêmah kang kadya | punuking kang andaka | datan kenging mamatèni | sona kalabang | kalawan kalajêngking ||
25. Lawan datan kêna dhahara kalapa | nganggo êmas tan kenging | wawênange kêna | rabi sanak kaprênah | ênom wênang angrabèni | kang tunggal bangsa | mangan kalapa kêni ||
26. Yèn kinarya tatamba kalawan wênang | nganggo êmas manawi | kinarya sarana | papaline yèn krama | anganggowa lêmpêng nênggih | pra warganira | pangantèn èstri sami ||
27. Gêlut lawan wargane pangantèn lanang | êndi ingkang kapilis | pan kêna padhêndhan | lan nalika angarak | nganggo dan-edanan nênggih | lamun palastra | katarap layonnèki ||
28. Pinakakkên ing sato kewan kang galak | paliysanning jisim |[35] dinusan ing toya | ingkang rondhon widara | yèn mumulya srana maling | sing sapa ingkang | tan nêtêpi agami ||
29. Salah siji iku kêna sapu-dhêndha | yèn Sambo kang agami | ukume kasulah | lamun agama Brahma | ukumanira kabêsmi | agama Endra | kaluwêng ukumnèki ||
--- 1 : 230 ---
30. Yèn agama Wisnu kalabuh ukumnya | agama Bayu nênggih | ukume katarang | dene agama Kala | katarap ukumannèki | kulup wus tamat | Buddha ingkang agami ||
31. Pan ing Tênggêr ngluluri agama Brahma | dene cangkir têmbagi | isi toya marta | pan iku titinggalan | saking para cantrik nguni | ing desa-desa | pasthi na siji-siji ||
32. Kang nimpêni pangulune kanang desa | caritanira nguni | ardi ingkang ana | têngah pasir sagara | Hyang Brahma kahyangannèki | radyan turira | asru panuwun mami ||
33. (n)Jêng paduka mêdharkên agama Buddha | saèstunipun taksih | mangke ingkang kanggya | kalamun palakrama | dados wontên kang pinirit | lampahing Jawa | manthuk-manthuk sang yogi ||
34. Tyas (m)badhidhig ngandika kulup sun tanya | lakuning kang agami | kanabeyanira | apa ta iya nunggal | kalawan agamamami[36] | radyan turira | wontên sanès sakêdhik ||
35. Lampah-lampah kalawan ingkang cinêgah | sang yogi ngandika ris | radèn yèn sambada | manira ayun wikan | mara pratelakna kaki | radyan mênêmbah[37] | jrudêmung sabda jati ||
65. Jurudêmung
1. Ing kitab Bayanudayan | nyriosakên srengatipun | Kanjêng Nabi nênêm tuhu | ngasta agama minulya | lah punika ingkang sampun | linampahan para umat | pyambak-pyambak datan jumbuh ||
2. Bubuka ngasta sarengat | nJêng Nabi Adam linuhung | sahadatipun Ashadu | Allah Ilahailolah | Ashadu ana Adamu | pitratollah têgêsira | satuhu nêksèni ingsun ||
3. Ora ana Pangran liyan | anging Allah sipat agung | lawan anêksèni ingsun | nJêng Nabi Adam sanyata | pataranira Hyang Agung | dene wêkdalira salat | sadintên sadalunipun ||
--- 1 : 231 ---
4. Sadasa wêkdal kathahnya | tigang wêkdal siyangipun | pitung wêkdal dalunipun | jangkêp ping sadasa wêkdal | musakapipun Kitabun | sadasa jilid punika | Malekat Jabrail tumrun ||
5. Pan namung kaping sawêlas | sabên wulan siyammipun | êbèl kalawan siyam sut | êbèl pêthak têgêsira | nênggih sabên tanggal nuju | ping patbêlas gangsal wêlas | lajêng ping nêmbêlas sampun ||
6. Sut pan cêmêng têgêsira | sabên tanggal sangalikur | tridasa sapisannipun | jangkêp dene bukanira | sami sontên wussing surup | kang kinaramkên punika | anêdhaa dagingipun ||
7. Sato kewan kang paedah | kapêndhêt ing damêllipun | rabi kadang sarêngipun | sadintên pambabarira | kinalalkên bilih dhaup | kadang kang datan sarêngan | miyos saking garbèng biyung ||
8. Nanging sarêng sawussira | Kangjêng Nabi Adam surud | kang gumantya putra jalu | nJêng Nabi Sis kakasihnya | apan kinaramkên lamun | krama antuk samya kadang | kinalalkên lamun antuk ||
9. Naking sanak miwah misan | apan sapiturutipun | tanpa ningkah bilih dhaup | anggêr sampun condhong karsa | lajêng kaidenan sampun | dening pra pangagêngira | lamun wus kalakyan dhaup ||
10. Yèn lakinya praptèng lena | randhanira datan antuk | nambut silaning kramèku | lamun ingkang èstri pêjah | dhudha rabi datan antuk | pra umat lamun palastra | pinêtak ing gunung-gunung ||
11. Ping kalih sarengatira | nênggih Kanjêng Nabi Ênuh | sahadatipun Ashadu | Allah Ilahailollah | wa ashadu ana Ênuh | kalipatolah têgêsnya | yêkti anêksèni ingsun ||
12. Satuhune nora ana | Pangeran anging Allah |[38] lawan anêksèni ingsun | Nabi Ênuh satuhunya | iku gêntine Allahu | kalih wêlas wêkdal salat | sadintên sadalunipun ||
13. De musakapipun Kitab | sèkêt jilid kathahipun | katurunan
--- 1 : 232 ---
mlaekatu | Jabrail ping gangsal dasa | siyammipun sabên tèngsu | ing wêkasanira tanggal | amung sadintên sadalu ||
14. Kang kinaramakên kewan | sato pancèn nêdha iku | susukêr sasaminipun | nanging nadyan pancèn nêdha | susukêr yèn dèrèng ayun | tuwin dèrèng nate nêdha | kinalallakên puniku ||
15. Kadi ta kirik kang lagya | gumêlo sasaminipun | lamun nambut pikramèku | kêdah lilinton punika | sandhangan panganggenipun | kaidèn tyang sêpuhira | nênggih kalih-kalihipun ||
16. Punika minangka ningkah | panganggene ingkang jalu | rinawatan èstrinipun | panganggening èstrinira | rinawatan ingkang jalu | saupami pipindhahan | kang sandhang panganggya wangsul ||
17. Nanging kalih-kalihira | sami tan kenging kalamun | nambut silaning kramèku | kalamun pêgat palastra | kenging kalih-kalihipun | randha laki dhudha krama | pra umat yèn praptèng lampus ||
18. Wangke kinêlêm ing toya | ingkang langkung lêbêtipun | kaping tiga sarengatu | nJêng Nabi Ibrahim mulya | sahadatipun Ashadu | Allah ilahailollah | ashadu ana puniku ||
19. nJêng Ibrahim kalillolah | makna anêksèni ingsun | satuhune tan anèstu | Pangeran anging Allahu |[39] lawan anêksèni ingsun | satuhune Sang Minulya | nJêng Nabi Ibrahim salamu |[40]|
20. Pawong mitranira Allah | salat sadintên sadalu | kaping kalih likur waktu | pan musakapipun Kitab | sadasa jilid puniku | ping sawidak katurunan | Malekat Jabrail namung ||
21. Siyam sabên ri Jumungah | buka sawussira surup | kang kinaramakên satu[41] | -kewan mangsa dadagingan | lan wohwohan kang wittipun | mawa ri tan kêna nadhah | myang êron sadayanipun ||
22. Kang(ng)gatêli[42] mapan karam | ingkang kinalalkên lamun | kewan ingkang tan mangsèku | daging myang kalal ngunjuka | sajêng ing sasaminipun | kang ningkahkên lamun krama | bapa tuwin kakinipun ||
--- 1 : 233 ---
23. Miwah sadhèrèke priya | tiyang jalêr wênang wayuh | saking kalih tuwin langkung | randha laki tan cinêgah | dhudha rabi malih antuk | para umat yèn palastra | pan pinêtak jisimipun ||
24. Wontên ing siti kang mulya | kang sukci inggih puniku | siti kang dèrèng satuhu | dados jalantah rannira | kawutahan dening marus | tiyang kang kinaniaya | katètèsan rahsanipun ||
25. Tiyang jina babandrèkan | kaping sakawan winuwus | Nabi Musa srengatipun | sahadatipun winarna | Ashadu Allah ilahu | Illolah ashadu ana | ya Musa kalamolahu ||
26. Makna anaksèni ingwang | tan na Pangeran satuhu | anging Allah Tangalèstu | lawan anêksèni ingwang | Kangjêng Nabi Musa iku | pangandikanira Allah | salat sadintên sadalu ||
27. Kaping kawandasa wêkdal | dene ta musakapipun | juga Kitab Torèt amung | sarêng dugi panjênênganira |[43] Kanjêng[44] Nabi Dawud |[45] musakapipun awêwah | sajuga kang Kitab Jabur ||
28. Myang matrapkên paukuman | kinisap ing lêrêsipun | amêjahi pan linampus | myang mêdharkên wênangira | sagunging kang para ratu | kenging aningkahkên tiyang | èstri kathahipun satus ||
29. Siyam ing dalêm sawarsa | kawandasa dintên muput | sabên sontên bukanipun | myang sabên Jumungah siyam | kêna hat saha tan antuk | nêdha ulam dadagingan | ingkang kinaramkên namung ||
30. Kewan ingkang mawi ngaral | kadosta upaminipun | kewan èstri ingkang nuju | wawrat datan kenging dhahar | kinalallakên sadarum | kewan kang tan mawi ngaral | wawrat sakit saminipun ||
31. Yèn laki rabi punika | kaningkahkên dening ratu | utawi parentah agung | bilih randha tuwin dhudha | laki myang rabi pikantuk | manawi pêjah pinêtak | siti rêsik lan mandhukul ||
32. Kaping gangsal srengatira | nJêng Nabi Ngisa linuhung | sahadatipun Ashadu | Allah ilahailallah | ashadu ana Ngisa ruhullah |[46] apan têgêsira |[47] ingkang nêksèni satuhu ||
33. Tan ana Pangeran liyan | mung sawiji ya Allahu | lawan anêksèni ingsun | satuhune Nabi Ngisa | iku atmajèng Hyang Agung |
--- 1 : 234 ---
salat sabên ari Akat | mung sawindu dangunipun ||
34. Anênggih sèkêt rêkangat | musakapipun pan namung | sajuga Kitab Injillun | katurunan Malaekat | Jabrail dutèng Hyang Agung | namung kaping kalihwêlas | pan siyammipun winuwus ||
35. Sabên Passên akaliyan | ngajêngakên Kamsin puniku |[48] Passên awit sedanipun | Nabi Ngisa dumuginya | saking seda nulya wungu | dados ing dalêm tri siyang | buka sabên wussing surup ||
36. Kamsin punika nalika | tumêdhaking Rohul Kudus | dhumatêng sakabatipun | Gusti Kangjêng Nabi Ngisa | kalih siyang siyammipun | sami Passên bukanira | lajêng ariaya Kamsun ||
37. Kang kinaramkên punika | sabên Jumungah tan antuk | nêdha kewan dagingipun | nanging kawênangkên nêdha | ulam loh sasaminipun | kinalallakên sadaya | anggêr datan karya gigu ||
38. Kogug kogêl sêmang-sêmang | yèn laki rabi puniku | kaningkahakên ing ratu | utawi para parentah | sampunne paningkah rampung | mawi kaparingan sêrat | kawin cacêpênganipun ||
39. Jalu kalawan wanita | wanita kinarya unggul | dadya datan kinawayuh | randha dhudhaning pêgatan | gêsang tan kenging puniku | palakrama kalihira | anjawi yèn sampun rêmbug ||
40. Para umat bilih pêjah | pan kapêndhêm jisimipun | ing siti kang tan mandhukul | rêsik gumrining warata | kalangkung utami lamun | ana ing masjit pinêtak | mancorong kadya mas timbul ||
66. Maskumambang
1. Kaping nênêm sarengat ingkang mungkasi | Kangjêng Nabi duta | nayakaningrat lènêwih[49] | Mukhamaddan Rasulollah ||
2. Salalahu ngalaihi wasalami | bakdaning Mukhamad | datan wontên nabi malih | linuri têkèng samangkya ||
3. Kang wus samya angangge agama sukci | sadrah tanah Jawa | minurut Nabi sinêlir | punika sahadatira ||
--- 1 : 235 ---
4. Ashadu anlailaha ilollahi | wa ashadu anna | Mukhamad Rasulollahi | ing maknanira winarna ||
5. Utusaning Allah Ingkang Maha Sukci | sabên ri salatnya | sadintên sadalu kaping | gangsal wêktu datan gothang ||
6. [...] ||[50]
7. Kang kapisan waktu Subuh bangun enjing | ing sadèrèngira | Sang Hyang Surya andhadhari | pan amung kalih rêkangat ||
8. Kaping kalih wêktu Luhur wancinèki | Hyang Surya gumlewang | ing sadèrèngipun lingsir | kawan rêkangat gya salam ||
9. Kaping tiga winastan waktu Ngasar-i | wanci Sang Hyang Surya | mèh tumamèng maring ardi | kawan rêkangat gya salam ||
10. Ping sêkawan winastanan waktu Mahrib | wanci surup surya | kantun sunaripun abrit | pan amung tigang rêkangat ||
11. Kaping gangsal waktu Ngisa ingkang wanci | sunaring Hyang Surya | waradin datan kaèksi | kawan rêkangat gya salam ||
12. Bakda Ngisa nadyan sunat nanging wajib | salat kang winastan | nênggih sunat Minalwitri | pan amung kalih rêkangat ||
13. Wusing salam linajêngkên sunat malih | salat kang winastan | nênggih rêkangat Talwitri | sarêkangat nulya salam ||
14. Jakatipun sapisan ing sabên warsi | pan mawa kamurwat | ingkang kenging dènjakati | pitrah sabên ariraya ||
15. Siyammipun sabên wulan Ramlan nênggih | amuput sawulan | buka wusing bakda Mahrib | ing sabên malême siyam ||
16. Têngah dalu dhahar sasênêngirèki | saur pan winênang | supadi kuwating dhiri | têtêp nglampahi agama ||
17. Bilih kinawasakakên ing Hyang Widdhi | ing wulan Dulkijah | maring Mêkah minggah khaji | manjing pirukuning Islam ||
18. Dadya gangsal sahadat ingkang rumiyin | ping kalihe salat | jakat ingkang kaping katri | ping caturira puwasa[51] ||
19. Kaping gangsal maring Mêkah minggah khaji | musakapnya Kur'an | tigangdasa êjus isi | satus kawan dasa surat ||
--- 1 : 236 ---
20. Pan amêngku wahyudi[52] tigang prakawis | satunggal Nurbuwat | kalihe Kukumah nênggih | katiga Wahyu Wilayah ||
21. Jawinipun Wahyu Nurbuat puniki | dene wus anyata | jumênêng Nabi kakasih | Wahyu Kukumah jinarwa ||
22. Dene sampun jumênêng Narpati yêkti | kang Wahyu Wilayah | jumênêng Waliyullahi | mustikaning kang panutan ||
23. Katurunan Malaekat Jabarail | kaping kalih lêksa | pangulu ingkang (m)bawani | anglampahakên agama ||
24. Pan kapara sakawan imanirèki | kalanira wêkdal | anèng Masjiddil Karami | angadhêpakên Betolah ||
25. Wetan majêng mangilèn Iman Sapingi | lèr ngidul ajêngnya | nênggih nJêng Iman Kanapi | ing kilèn majêng mangetan ||
26. Nênggih Iman Maliki ingkang (n)darbèni | kidul lèr adhêpnya | Iman Kambali nyitènni | catur panutan sêmbahyang ||
27. Para umat pundi ingkang dèn rêmêni | ing salah sajuga | bilih bangsa kula Jawi | Iman Sapingi panutan ||
28. Ingkang dipun karammakên sakathahing | daging kewan mawa | siyung myang sakèhing paksi | kang nyangkêrêm anggarudha ||
29. Tuwin kewan ingkang gêsang toya kalih | lire kang nèng toya | tan kurang juga punapi | nèng dharatan tan ngapaa ||
30. Tuwin ingkang mêkêruh kalawan najis | myang kang mawa wisa | utawi ingkang ngêndêmi | punika karam sadaya ||
31. Ingkang dipun kalallakên samukawis | kang tan kalbèng karam | manawi alaki rabi | kaningkahkên wali bapa ||
32. Kaki kadang jalêr wajib amalèni | sêpêne titiga | ingkang kenging amalèni | kadang warga saking bapa ||
33. Kaningkahkên pangulunipun agami | sinaksèn sakawan | bilih dhudha kenging rabi | randha kenging imah-imah ||
34. Wit Nabi Sis dumugi Muhkhamad Nabi | èstri kang winênang | dumadya ajatukrami | naksanak misan mindhowan ||
--- 1 : 237 ---
35. Saking jalêr èstri myang sanèsing ahli | ingkang tan linilan | kramantuk sadhèrèk nunggil | yayah rena myang sêsêpan ||
36. Sadarahe saking sadhèrèkirèki | tan kenging sadaya | mayuh kadang datan kenging | satunggal kêdah pinêgat ||
37. Tiyang jalêr winênangkên wayuh èstri | tumêka sakawan | langkung samantên tan kenging | rare jalêr yèn wus yuswa ||
38. Kalihwêlas taun kêdah dèntêtaki | rare stri yèn yuswa | têlung taun dènsunati | dene manawi palastra ||
39. Jisimmipun kapêtak wontên ing siti | yèn madahab Iman | Sapingi ujurirèki | mangalèr bilih madahab ||
40. Nênggih Iman Kanapi kuburirèki | mangilèn ujurnya | madahab Iman Maliki | mujur mangidul kuburnya ||
41. Kang mahadab anênggih Iman Kambali | ujurnya mangetan | mênggah sampurnaning jisim | wit sarengat Nabi Adam ||
42. Têkèng mangke pan namung kawan prakawis | dhingin sinucènan | ing toya kang ngantya rêsik | sinalatkên ping kalihnya ||
43. Kaping tiga rinukti ingkang prêmati | aywa katingalan | ping pat pinêndhêm ing siti | utawi kinêlêm toya ||
44. Sampun tamat cariyosing para nabi | kang mêngku sarengat | jêjêripun nênêm nabi | mirib kang kasêbat Kitab ||
45. Mèsêm-mèsêm Ki Ajar ngandika aris | kulup ingsun rasa | laku-lakuning agami | Buddha lawan kanabeyan ||
46. Amung gèsèh laku nanging jogge sami | andhêku rahadyan | Buras umatur sang rêsi | gambuhipun rare jabang ||
67. Gambuh
1. Sang wiku ngandika rum | rare jabang caritane dangu | anane kang sinaratan warni-warni | duk jaman Sri Maha Punggung | Purwacarita ngadhaton ||
--- 1 : 238 ---
2. Dwi putra èstri jalu | dyan Sadana lan Dèwi Sri iku | sinabdakke Sadana dumadya sriti | Sri dadya sarpa sawèku | nandhang papa putra karo ||
3. Sakarone anglangut | tan karuwan kang bakal jinujug | sarpa sawa lampahira duk dumugi | tlatah nagri Wirathèku | lêrêm nèng sawah amanggon ||
4. Ngalêkêr têngah pantun | ing desa Wasutira puniku | panggêdhene tuwaburu Wrigu nami | Nikèn Sangki wadonnipun | wêktu iku wawrat sêpoh ||
5. Ing ngarêp tuwaburu | Kyai Wrigu pruhita sang wiku | Sang Wisama kapencut adarbe siwi | gya sinungan saranèku | myang winêling wantos-wantos ||
6. Hèh Wrigu kawruhanmu | sira bakal kaparingan sunu | yèn kaidèn anggawa bêgja sayêkti | sarana iku dèngupuh | klukunên we yoga gupoh ||
7. Kang ran we yoga iku | warna catur sawarna kang banyu | saka bumi dwi warna we saka nglangit | tri warna we asallipun | saka cucukulan manggon ||
8. Catur warna kang banyu | saka kang asipat nyawa iku | winor kanggo ngaluku sarana iki | gya inumên lan somahmu | lamun katrima kêlakon ||
9. Anggarbini satuhu | sakaroron mareneya gupuh | ingsun arsa paring wangsit mring sirèki | kadadeyaning sutamu | Kyai Wrigu mundur alon ||
10. Kèn Sangki sawussipun | anggarbini sakaliyan gupuh | umarêk ing sang yogi ngandika aris | hèh Wrigu kawruhanamu | nyaimu ênggone (m)bobot ||
11. Kang nèng wêtêngan iku | widadari pan panuksmanipun | Dèwi Tiksnawati kadadeyanèki | Rêtna Dumilah ing dangu | sirantuk kabêgjan yêktos ||
12. Dèwi Sri ananipun | Tiksnawati widadari iku | anane Sri kadidene satu munggwing | ing rimbagan saminipun | dene margane
--- 1 : 239 ---
patêmon ||
13. Sri Tiksnawati kumpul | ngupyaa[53] sarpa sawa luhung |[54] kang anganggo susumping pari sawuli | kalamun sira wus antuk | rêksanên dipun gumatos ||
14. Ywa nganti praptèng lampus | lamun mati pralena sutamu | tlasing sabda Ki Wrigu kalilan mulih | wus lami dènnira ngluru | tan mantra lamun kapanggoh ||
15. Tanggal sapisan nuju | mangsa Padrawana Kyai Wrigu | sruning sayah lèrèn nèng pêpèrèng guling | antuk wangsiting dewa gung | sarpa sawa (ng)gonne manggon ||
16. Yèn cinêkêlan purun | pasangana kalasa kang alus | sasapana jarit putih urapsari | kêpyurana ganda arum | yèn wus nèng piranti kono ||
17. Gulungên kang barukut | prênahêna sajroning wismamu | kang asuci têlas ujare kang wangsit | Wrigu tangi banjur mantuk | nglêksanani kang wiraos ||
18. Praptane sabin gupuh | gya ginêlar sarpa duk amambu | ganda arum (ng)galêsêr nulya marani | ngalêkêr nèng sinjangipun | Ki Wrigu anêmbah alon ||
19. Kang sarpa wus ginulung | praptèng wisma pinarnahkên sampun | nèng patanèn Ki Wrigu myang Nikèn Sangke |[55] ing tyas kacaryan kalangkung | dene warnanya mancorong ||
20. Cacawisan pinatut | kodhok ijo satumbu gung munjung | kacarita ratrinya wêtêngan lair | mijil dyah ayu kalangkung | marwatèng tyas sakarongron ||
21. Sayah Ki Wrigu turu | ponang sarpa marimpèni Wrigu | ingsun aja kok sajèni kodhok wilis | sajènana suruh ayu | kêmbang dupa aja towong ||
22. Andadèkkên satuhu | kabêgjanmu lan wawêkasingsun | sutanira iku wèhana kakasih | Rara Rakêtan wus mungguh | jroning sapta ri wit mêngko ||
23. Ratri ywa kongsi turu | yèn raina sira kêna turu | pan minangka
--- 1 : 240 ---
pangrêksa supaya dadi | kalis beka rêncanèku | byar enjing tangi linakon ||
24. Supênanirèng dalu | tan pantara janma amburubul | tilik bayi (ng)gawa pawèwèh mawarni | Ki Wrigu lan somahipun | padha sukur ing Hyang Manon ||
25. Ing nalika puniku | Suralaya gègère kalangkung | marga saka (ng)gonne Dèwi Tiksnawati | (n)janma nir paliwarèku | Hyang Guru utusan gupoh ||
26. Sang Hyang Kala puniku | kinèn angrêncana wus tumurun | nuksma sona ajag Wrigu kala guling | sarpa marimpèni Wrigu | kawruhana surup mangko ||
27. Sang Hyang Kala tumurun | angrêncana marang ing sutamu | rupa asu ajag tulakana aglis | sakèhing lawangirèku | kutugana wlirang gupoh ||
28. Ing sajrone wismamu | oborana balarak ping têlu | sawêngine sarta sasajiya sami | punar wak ati saundhuh | sajèkna dagane mênok ||
29. Kadokokana kêlut | sapu papon gantal aywa kantun | pasangana damar paesan ywa mati | ing wismamu mêngko surup | ubêngana alon-alon ||
30. Matêka mantranipun | o Kala nama si Wayèh[56] iku | ing sawêngi mêngko sutanira nini | sayêkti manggih rahayu | Wrigu tangi turu wartos ||
31. Marang ing semahipun | wus rumanti tan ana kalimput | sona ajag kewran dènnya ayun manjing | ngantya tumêka byar esuk | kawêlèh gya muksa gupoh ||
32. Hyang Jagatnata bêndu | gya utusan Hyang Brahma tumurun | nuksma dadya Lêmbu Gumarang rêspati | ki Wrigu awanne turu | sarpa marimpèni alon ||
33. Hèh Wrigu wruhanamu | mêngko ratri sirêp janma wêktu | ana prapta Sang Hyang Brahma mindha sapi | arsa ngrêncana sutamu [suta...]
--- 1 : 241 ---
[...mu] | tutulakmu dimirantos ||
34. Kanan keringing pintu | pasangana ron nanas kang sinung | lalonthèngan angus lawan ênjêt putih | kulit brambang dupanipun | kaya kang wis blarak obor ||
35. Ing dagane si gêndhuk | sajènana sêga abang lawuh | kukuluban wutuhe karo kang uwis | kinang paradan ywa kantun | aywa giris lair batos ||
68. Girisa
1. Kalamun ngubêngi wisma | iki mantrane ucapna | poma-poma Hong Brahmana | rasioyêh maswaena | sayêkti manggih raharja | Wrigu satanginya nendra | wawarti mring rabinira | Kèn Sangki sasaji sigra ||
2. Wrigu mituhu supêna | dupi Sang Lêmbu Gumarang | arsa manjing maring wisma | akewran dening sarana | asru mêksa tan kawawa | wêkasan byar enjing muksa | matur cabaring dinuta | Hyang Guru sigra utusan ||
3. Sang Hyang Wisnu wus tumêdhak | anuksma dadi waraha | Wrigu siyangira nendra | sarpa sawa sung sasmita | Wrigu têngah wêngi mangkya | Hyang Wisnu tumurun dadya | waraha arsa ngrêncana | iya marang sutanira ||
4. Tutulakmu wuwuhana | ri widara tunggalêna | lan ron nanas wingi ika | padupane salinnana | ronning tanjung oborana | kaya dene kang wus klakyan | ing dagane sajènana | iwak êloh sêga krêsna ||
5. Wuwuhe lan wingi gantal | kêmbang kang wangi gandanya | ênggonmu ngubêngi wisma | nganggo obor matêk mantra | lah mangkene omma suya | namartagda namandaha | yêkti sutanta raharja | Wrigu satanginya nendra ||
6. Gupuh-gupuh awawarta | mring Kèn Sangki rabinira | linaksanan sadayanya | wussing wanci wraha prapta | arsa manjing maring wisma | tan kawawa dening srana | ing wayah byar esuk muksa | matur cabaring dinuta ||
--- 1 : 242 ---
7. Hyang Pramèsthi èsmu duka | arsa nêdhaki priyangga | manuksma maring kukila | kathah kang para jawata | tumutur samya anuksma | sasênêngira priyangga | siyang Ki Wrigu anendra | sarpa sawa sung sasmita ||
8. Wrigu mêngko bangun rina | Hyang Mahèswara tumêdhak | manuksma dadi kukila | ingiring para jawata | sadaya samya manuksma | Hyang Naraddha mring Kodhok Pas | Brahma mring Kala Gumarang | Surya marang Walang Anggas ||
9. Hyang Mahadewa manuksma | Wêdhus Parucul Hyang Yama | mring Kidang Ujung manuksma | Kuwera Tikus Jinada | Hyang Siwah manuksma marang | Manjangan Karandhi nama | Hyang Pritanjala manuksma | marang ing Êmprit Kukila ||
10. Rodra mring Lêmbu andana | Wisnu mring Têmbalung Wraha | Bayu mring Kêbo Andanya | Basuki mring Sarpa Lanang | Kala mring Asu Wiyungyang | Candra Kucing Candramawa | kabèh pan arsa ngrêncana | iya marang sutanira ||
11. Kaya kang uwus kalakyan | wismanira kênthêngana | mubêng dening lawe wênang | anêkakêna têtangga | lawan pamong mitranira | ajakên mêlèk sadaya | ana maning saratira | paturonne lèmèkana ||
12. Ron senthe cinorèk gambar | waraha kalawan baya | lawan gandhik lonthèngana | ênjêt pipindhanên janma | nèng ron senthe turokêna | awit surup sutanira | mêlèk-turu pinangkuwa | tumêkane bangun rina ||
13. Pagêr wisma sêmburana | dalingo balênge[57] bawang | kang wrata mataka mantra | Hong Hyang Hyang Siwah aboja | abuyana kita marta | swana maswana wus tamat | dhenok yêkti manggih arja | myang sining wisma sadaya ||
14. Lan maninge mêngko ratri | aywa sira mamatèni | sabarang ingkang kaèksi | ywa wani-wani nukrêti | kranèku ngalad-aladi | Hyang Guru arsa nêdhaki | Kalakuthana (n)dingini | yèku ratune wisa-di ||
--- 1 : 243 ---
15. Saka ing Yomani nraka | dadi sarapsawan rupa | salire ingkang dumadya | sadhengah kang kawistara | pindha lêmut sasamanya | mangka nganti matènana | sayêkti de sutanira | bakal kêna ing rêncana ||
16. Sarate iku bagèkna | kaping têlu sawênginya | sambêt araning kang Kala | Kuthana ingkang nalika | nganakkên ratuning sawan | sawan têlu cacahira | kawit têka surup surya | mangkene (ng)gonmu (m)bagèkna ||
17. Abangko Sang Nuriswa ta | kang kesdya ayu aweka | hya ngayu muli angkosa | karêngkêtan tata nama | walungyanto ya wanggawa | ingkang sawijine têka | nalika têngah ratrinya | mangkene (ng)gonmu (m)bagèkna ||
18. Ahangko Sang Nêris têkang | kisdya ayu Akwiki Hyang | ngayu muli hangko saka | rêng têkanta tan na mawa | lunganta ywa gawa purna | kang sawiji manèh têka | ing nalika byar raina | mangkene (ng)gonmu (m)bagèkna ||
19. Ahangko Sang Naris têkang | ke sêdya ayu Akwiki | ywangayu muli angkosa | saka rêng tekan tan nana | mawa lungyanta ywang gawa | èh Wrigu dèn eling poma | (ng)gonnira ambagèkêna | kaping têlu sawênginya ||
20. Dhewe-dhewe arannira | ingkang dhingin Sang Nuriswa | kapindhone Sang Niris rannya |[58] ping katri Sang Naris ika | pan padha kadadeyannya | Sang Kala Kuthana ingkang | angratoni sarap sawan | sabên sira sung pambagya ||
21. Dèn santak kaya wong (ng)gêtak | ing kono sagunging sarap | -sawan gya lumayu samya | datan ana wani pêrak | sutanta manggih raharja | Wrigu satanginya nendra | saking karsaning jawata | sinung emut tan kalepyan ||
22. Wawarta mring rabinira | sasaji sampêt sadaya | kacrita tumêdhakira | Hyang Guru myang pra jawata | sami kawêlèh sadaya | nir nandukakên rêncana | awêkasan samya muksa | jabang lêstari raharja ||
23. Datan ana kara-kara | lah iku Buras kawitnya | katêlah têkèng samangkya | Buras malongo tan nabda | manthuk-mantuk[59] mangap-mangap [ma...]
--- 1 : 244 ---
[...ngap-mangap] | radyan nyêblèk Buras kagyat | garagapan nêmbah-nêmbah | lêstari datan wacana ||
24. Rahadyan matur sang tapa | kadiparan waluyanya | Sri kang dadya sarpa sawa | sang pandhita angandika | Sang Hyang Jagadnata mawas | cabar ingkang pangrêncana | saka Sri ing panggawenya | [...] |[60]|
25. Gya utusan widdhadarya | kinèn animbali marang | Dèwi Sri ayun kinarya | jangkêpe kang widdhadarya | wus tumurun lan Sri panggya | andhawuhkên kang timbalan | Sri matur kalingga murda | ananging darbe sêmaya ||
26. Yèn wus ruwat saking papa | lawan arine Saddhana | têmbe dinadosna dewa | Dèwi duta wangsulannya | ing mangke Radèn Saddhana | sampun waluya kang ngruwat | Sri Wiku Ngatasmaruta | dhinaupkên atmajanya ||
27. Ran Dèwi Laksmitawahni | nanging karsane Hyang Giri | têmbe yèn wus asisiwi | wit bakal nurunkên wiji | sarpa sawa duk miyarsi | sabdaning kang widhadari | warti lampahe kang rayi | karantan-rantan ing ati ||
28. Anglalêkêr kawistara | sêmune minta ruwatnya | gya rinuwat wus waluya | sarpa sirna Sri kang ana | anulya ayun binakta | nanging Sri maksih lênggana | aturnya mring Widdharya |[61] kang dadya sandeyèng driya ||
29. Nilar mring Wrigu-atmaja | manawi kenging rêncana | ing dewa têmah palastra | yêkti yayah rênanira | saiba susahing driya | mangka ngagêsang punika | yèn rumaos katupiksa | wajib sangêt (m)baurêksa ||
30. Liripun kula punika | rumaos dipun opènni | walês kula angopènni | sagunging kang widdhadari | ngraos lêrês turira Sri | ana widdhadari siji | anama Dèwi Nariti | misik dhatêng Dèwi Êsri ||
31. Kalamun Ki Wrigu siwi | panjanmaning Tiknawati | mila agung rêncanèki | awit (ng)gonnira manjanmi | paliwara datan mawi | dadya dukane Hyang Giri | wangsulannya Dèwi Êsri | Hyang Jagadnata sayêkti ||
--- 1 : 245 ---
32. Sipat asih lawan mirah | tur kawasa amisesa | nanging tan karsa marwasa | sanggyaning kang tanpa dosa | karantên punapa dhawak | kamirahan yèn tan lawan | papasiyan[62] kadiparan | patraping kang pangangsan[63] |[64]|
33. Têka badhe amirosa | lampahing kang amisesa | malah arsa amarwasa | Hyang Giri yèn makatêna | punika punapa sipat | arubiru sayêktinya | pasthi titahipun samya | [...] |[65]|
34. Lalawora haruhara | mangkana pra widdhadarya | kaluhuran ingkang sabda | gya muksa sapungkurira | Ki Wrigu lawan somahnya | yun (m)bêrsihi (ng)gyanning sarpa | myak samir kagyat ing driya | sarpa nir ana[66] wanudya ||
35. Kalangkung endahing warna | Wrigu sakalih aturnya | Dèwi Sri uwus sajarwa | ing purwa madya wasana | Wrigu amarwata suta | akèh-akèh aturira | ayun sudhiya sugata | Sri tan arsa mung aminta ||
36. Kinang ayu lawan kêmbang | gêdhang ayu myang padupan | Wrigu mundur tur sandika | nulya para Widdhadarya | tumurun lawan Sri panggya | (n)dhawuhkên timbalanira | Hyang Giri angsung uninga | wijiling kang pangandika ||
69. Mijil
1. Hyang Daruna lan Dèwi Daruni | kadangira wadon | karya saru anèng kahyangane | anglakoni panggawe tan yukti | yèku lambangsari | lawan kadangipun ||
2. Sakarone saiki kaungsir | marcapada anjog | Hyang Daruna manjanma sutane | Ki Subandha ingkang lagi lair | de Dèwi Daruni | anjanmaa iku ||
3. Mring Rakêtan Ki Wrigu kang siwi | minangka dumados | liruning dyah Tiksnawati kuwe | diwasane kalihira sami | karsaning dewa di | dadya jodhonipun ||
--- 1 : 246 ---
4. Têmbe darbe atmaja pawèstri | dadya garwa katong | ing Wiratha iku nurunnake | sanggyaning kang ratu tanah Jawi | Dèwi Sri duk myarsi | lêga galihipun ||
5. Sarya matur sandika nglampahi | dhawuhe Hyang Manon | nanging nyuwun pêthukan sowanne | padhati sinang ingkang pangirid | Lêmbu Gumarang di | Naga Serang pêcut ||
6. Wusnya atus ature Dèwi Sri | waranggana gupoh | samya muksa prapta ing ngarsane | Sang Hyang Giri gya matur salwiring | dènnira tinuding | ing Sri aturipun ||
7. Sapungkure para widdhadari | Wrigu sakarongron | nyaosakên gantèn myang dupane | Sri wus mucang Wrigu matur aris | pun Rakêtan mangkin | panas badannipun ||
8. Sri ngandika iku prabawaning | kang manuksma gantos | ing maune apan panjanmane | Tiksnawati liru dyah Daruni | dene Tiksnawati | iki sandhingingsun ||
9. Kyai Wrigu lawan Nikèn Sangki | basa wêruh (n)jomblong | dene kêmbar tan ana siwahe | Sri ngandika dilatana nuli | (m)bunbunannirèki | anakmu si gêndhuk ||
10. Lan udêle èpèk-èpèk kalih | dalamakan karo | ngaping têlu ing kiwa wiwite | sarta (ng)gyanta (n)dilati sêmbari | wuwuda sayêkti | sutanta rahayu ||
11. Lamun sutanira nuju guling | poma wêkasingong | jwa kok ambung lawan sadurunge | pupak untu aywa wani-wani | nyiwêl pipineki | apadene Wrigu ||
12. Ywa kok èmpêr lawan kang wus lalis | la-ilane awon | tan na tulus yèn kok èstokake | awidada pangêmongirèki | sira sun jatèni | ing têmbe sutamu ||
13. Milu nurunnakên narapati | nungsa Jawa kaot | Wrigu Sangki sru suka sukure | pamit mêdal lajêng andilati | ing sutanirèki | wus waluya ayu ||
14. Tan pantara widdhadari prapti | pêthukan sumaos | kadi dene sang Sri panyuwune | Sri myang Tiksnawati wus anitih | lan para apsari | nèng padhati mamprung ||
--- 1 : 247 ---
15. Wrigu Sangki lumêbêt patanin | sunya tan na katon | dahat dènnya sungkawa driyane | wus pinupus karsaning dewa di | marêm ing tyasnèki | winêca kang sunu ||
16. Sadayèku purwanira nguni | katêlah samêngko | linaluri mring kang ngèstokake | lumbung lêsung padringan patanin | myang sakèhing kori | sabên malêmipun ||
17. Ri Jumungah apan dènsajèni | kêmbang miwah konyoh | kinutugan kalawan patanèn | pinasangan kajang sirah adi | pasrèn dènarani | tinutup kalambu ||
18. Sinajènan lantingan pan isi | we tumumpang bokor | myang purwane wong tani yun panèn | arêp wiwit nganggo dènsajèni | kêmbang borèh wangi | gêdhang suruh ayu ||
19. Klasa anyar lawan jarik putih | pamrihe Sri rawoh | myang purwane lah-olahan ranne | jangan mênir pêcêl santên pitik | jabangbayi lair | sinaratan mau ||
20. Tamat ingkang carita sang dèwi | marêk arawat loh | mêmbêg-mêmbêg sêrêt ngandikane | kakang kene adhême ngranuhi | awan bêngi atis | lawan tan kêtêmu ||
21. Karo kakang Jèngrêsmi kang anis | jare nuli panggoh | Jayèngsari duk myarsa ature | ingkang rayi ribênging tyas kengis | ngandikanira ris | babo kadangingsun ||
22. Ywa kasêsa sawatara ari | pasthi banjur panggoh | sang awiku marêpêki age | marang sang dyah ngandikanya manis | nini ywa kuwatir | ing têmbe katêmu ||
23. Lan kadangta tur wis (ng)gawa rabi | warnayu kinaot | miwah olèh-olèh marang kowe | sosotyadi agêmming pawèstri | sinjang warni-warni | lan lêmês lus-alus ||
24. Rancangkapti lêjar ing ngawingit | angandika alon | apa têmên caritane kuwe | mêngko amung angenaki ati | yèn goroh dak jiwit | sang wiku angguguk ||
25. Ora goroh caritaku nini | nanging wêkasingong | ywa kasusu sasêlot-sêlote | lawan aja mulih marang Giri | yèn mulih amasthi | tan bisa kêtêmu ||
--- 1 : 248 ---
26. Iya kakang aku ora mulih | jangjine kêpanggoh | lan si kakang lawasa cik êbèn | Jayèngsari amarwata siwi | kang rayi wus lilih | matur maha wiku ||
27. Dhuh pukulun manawi marêngi | aparinga tudoh | kangmas Jayèngrêsmi ing dununge | maha wiku patanya mangsuli | sirik agêng kaki | yèn mêdharna iku ||
28. Awit lagi piningit dewa di | kinarya lalakon | lan bakale sira sakarone | lakunira sayêkti dumadi | tapabrata lêwih | kalamun lastantun ||
29. Analangsa miwah tan sak-sêrik | narimèng trus batos | dèn èngêta Hyang Widdhi tan sare | ngudanèni kalêngêking ati | murah lawan asih | angrêksa satuhu ||
30. Tutugêna lakunira kaki | mangetanna gupoh | ywa rinasa kawiryan maune | ing saiki upama ron aking | anèng jalaniddhi | nut ombaking laut ||
31. Radyan mangênjali turira ris | dhuh risang kinaot | andikanta dumadya lêjare | antêping tyas kumandêl ing Widdhi | pangèstu sang yogi | ingkang amba suwun ||
32. Mangkya mumpung maksih wanci enjing | lilanana ingong | nglêksanani pukulun têdahe | rara sira pamita sang yogi | lan pamita maring | pra endhang sadarum ||
33. Sang dyah matur lilanana kaki | (ng)gonulun[67] rumojong | milu marang si kakang lakune | ora luwih pangèstumu kaki | salamêta nuli | têmu kang rinuruh ||
34. Iya kulup lawan sira nini | mung pangèstuningong | rinaksaa ing Hyang sakarone | kasambadan ing karsanirèki | Buras ingsun paring | pangèstu rahayu ||
35. Buras nêmbah matur sru kapundhi | sabda sang kinaot | radyan miwah ari sampun lèngsèr | maha wiku nganthi nganan ngering | winantu sasanti | (n)jawi dhadhah rawuh ||
36. Kalihira pinêngkul kinêmpit | lajêng sakarongron | para endhang gumarubyuk (n)dhèrèk | sarwi atur pupudya basuki | tuhune gung brangti | marang sang abagus ||
--- 1 : 249 ---
70. Asmaradana
1. Lêpas lampahira kalih | Buras tansah anèng wuntat | sang dyah yèn sayah ginendhong | sumêngka anggraning arga | tumurun maring jurang | analasak wana agung | tan ana baya kaetang ||
2. Kèndêl dènnira lumaris | lingsir kilèn wancinira | nèng wetan arga prênahe | ayom lênggah pasukêtan | ing ngare sri kawuryan | sêngsêming tyas sang rêtnayu | miyat ingkang padhukuhan ||
3. Papanthan ijo rêspati | kêlêtan ing lorah-lorah | we wêning tumlorong anjog | ing talaga pindha blumbang | ulamnya tambra abang | angambang lir suhun-suhun | marang kang kulinèng arga ||
4. Pêcuk cangak pêlung rintip | ana têpining talaga | nyêngongong lir (m)bagèkake | rang-urangan calorotan | liwêran mrih katingal | krêdyating tyas anglilipur | dadiya sukaning driya ||
5. Urang watang ngambang pinggir | sinambêr ing rang-urangan | pêlung myat salulup age | antuk dêlêg gya ngumbara | (m)barêngi rang-urangan | prapta luhurnya sang ayu | dêlêg lawan urang watang ||
6. Dhinawahakên ngarsaning | sang dyah lagya ngundhuh sêkar | kagyat myat dêlêg tibane | gandhèng lawan urang watang | ngandika gage Buras | iki ana iwak runtuh | gandhèng lawan urang watang ||
7. Kalihe cinêpêng aglis | barêng tiba saka tawang | kakang aku iki olèh | dêlêg gêdhene sapucang | kalawan urang watang | sagandhik kapara langkung | tiba ana ngarsaningwang ||
8. Upamane ana panti | pasthi banjur takngu kolah | rahadyan lon andikane | yèn sira doyan binakar | Buras ge ngupayaa | woh kamal lan uyah plêtuk | kinarya (m)bumboni ulam ||
9. Buras mentar wangsulnèki | (m)bêkta woh kamal myang uyah | sang dyah angandika alon | gêrusên ana ing sela | banyune sawatara | goleka ron blêkêtupuk | kinarya angêpès ulam ||
--- 1 : 250 ---
10. Dêlêg ulam wus dènpèssi | Buras nulya ngagar dadya | wangwa gya dènurubake | pès-pèsan pinêndhêm wangwa | wus matêng gya ingêntas | ingaturkên sang rêtnayu | binuka nèng ngarsèng raka ||
11. Kakang ron blêtupuk iki | bingèn kandhane si biyang | kalamun kinarya ngêpès | sawarnane ulam toya | rasane tan prabeda | kalawan kang dipès iku | Buras coba rasakêna ||
12. Ngathêkul dènnira bukti | dalah kang gosong pinangan | sang dyah angandika alon | piye Buras apa nyata | rasane kaya iwak | Buras nyumak-nyamuk manthuk | Rancangkapti langkung suka ||
13. Kalihe wus samya bukti | urang myang dêlêg tan têlas | linorot Ki Buras age | mèh suruping diwangkara | lajêng ing lampahira | praptèng pagagan wus surup | têbih lawan padhêkahan ||
14. Paran karsanira yayi | apa sipêng padhêkahan | rèhne iki wus kawêngèn | payo kakang padha munggah | ing lincak têngah sawah | mêngko bêngi lamun turu | ana ing kono kewala ||
15. Besuk byar bae lumaris | katiga wus samya minggah | nuju purnama wulanne | sumêblak angilak-ilak | kathah kang katingalan | liwêran wraha susunu | sang rêtna tanya mring raka ||
16. Kakang tikus gunung Kawi | gêdhe dhuwur nganggo tracak | iba ambaneêronge[68] | yayi iku aran wraha | nulya na katingalan | sima gembong ayun ngrundhuk | marang gênjiking waraha ||
17. Titiga kang kantun têbih | sang dyah umatur ing raka | kucing apa dene gêdhe | kêmbang asêm bledhak-bledhak | Buras cêkêlên enggal | aku kapengin yun ngingu | Ki Buras kèndêl kewala ||
18. Punang sima wus tan kèksi | Buras nyêbut kamdulilah | bêndara niku namane | sima asring (m)badhog tiyang | kula sarêng uninga | bokong ngoplok kringêt kumyus | wèl-wèlan tan sagêt (ng)glawat ||
19. Rancangkapti ngandika ris | kene tan nêdya sikara | kono ya samono manèh | mula Buras dipitaya | kang têtêg driyanira | was tiwas ingkang tinêmu | Buras matur kasinggihan ||
--- 1 : 251 ---
20. Têngah ratri sang dyah guling | Buras ngantuk rêrenggotan | radyan kantun wungu ijèn | munajat maring Pangeran | rahayune kang rama | miwah raka kang anglangut | utawi panuwunnira ||
21. Rahayune sarirèki | lan kadangira wanudya | lampah ywa na sangsayane | kadugèna ing sakêrsa | ing têmbe kapanggiha | kalawan kang dipun ruruh | ing wanci wus bêdhug tiga ||
22. Ramya swarane kang paksi | kang munya enjing-enjingan | cing-cinggoling thilang pênthèt | cocak kèkèt myang sikatan | srigunting rang-urangan | kacêr jalakurèn pênyu | baranjangan munya tawang ||
23. Sang dyah wungu dènnya guling | kakang iki wayah apa | paksi wus ramya swarane | myang swaranira wong (ng)gêntang | umyung agagêndhingan | iki yayi wanci bangun | kakang payo maring sêndhang ||
24. Buras iku apa guling | (n)jêgrêg nanging sasênggoran | (n)dêrèjès kêbês pangkone | lah Buras sira tangia | iki wus bangun enjang | garagappan sarwi matur | bêndara kula tan nendra ||
25. Kalihe sru gujêngnèki | iya kowe nora nendra | mung ngantuk saplasan bae | sang rêtna miwah rahadyan | mandhap saking pagrongan | Ki Buras tansah nèng pungkur | praptèng sêndhang nulya siram ||
26. Rêpêt-rêpêt saput siti | kalihe lajêng umentar | datan winarna lampahe | wanci Asar praptèng Klakah | suku arga Lamongan | katon arjaning kang dhukuh | aglar ingkang rajakaya ||
27. Miwah ingkang nambutkardi | anèng têgal myang pagagan | rahadyan kèndêl lampahe | lawan arinya sang rêtna | nèng jêroning têgalan | cingak sakèhing wong dhusun | kang samya anambutkarya ||
28. Miyat ingkang nêmbe prapti | Ki Buras kinèn tatanya | ranning dhukuh panggêdhene | kang tinanya lon turira | ing ngriki dhusun Klakah | dene ta pangagêngipun | nama Ki Umbul Sadyana ||
--- 1 : 252 ---
29. Sintên ingkang (n)dika iring | wangune dede wong rucah | saking pundi pinangkane | dhatêng ing pundi sinêdya | Ki Buras saurira | ingkang kula dhèrèk niku | asli saking Surapringga ||
30. Badhe dhatêng Banyuwangi | ananging anggung kasasar | labêt dèrèng wruh margine | mangke karsane bêndara | rèh lampah katanggêlan | pados sipêngan sadalu | enjang (n)dumugèkkên lampah ||
31. Ki mêgawe[69] duk miyarsi | sèlèh dènnya nambutkarya | ngênthar bêbeja lurahe | sawusnya katur sadaya | Kyai Umbul Sadyana | ngandika kenthol dèn-gupuh | turana banjur kewala ||
32. Prapta têgal turira ris | anggèr paduka ngaturan | lajêng tumamèng wismane | wus kerid ing lampahira | Kyai Umbul Sadyana | mapag nèng jawining dhusun | kalihe wus ingancaran ||
33. Lajêng tumamèng ing panti | linênggahkên bale watang | Ki Umbul tan arsa jèjèr | radyan angling mring ki wisma | kaki ywa wontên ngandhap | satêmahe kula rikuh | prayogi minggah kewala ||
34. Ki Buyut minggah turnya ris | anggèr kula nilakrama | sinambating sakalihe | miwah ing pundi pinangka | sartane kang kinarsan | dene rawuh Klakah dhusun | Argasonya kèh bêbaya ||
35. Kaki kula saking Grêsik | Jayèngsari apaparab | dene ari kula wadon | Rara Rancangkapti nama | rencang niki pun Buras | mila kadya mêndêm pucung | ngupadosi kadang wrêddha ||
71. Pucung
1. Datan mawi cariyosan kesahipun | Jayèngrêsmi nama | kalunta prapta ing ngriki | tan kapanggih wartos kewala tan angsal ||
2. Ariulun sru trêsna mring kadangipun | datan kêna pisah | wasana tinilar anis | datan kêna pinênggak dènnya ngupaya ||
3. Kyai Umbul duk myarsa asru gêgêtun | aris aturira | anggèr dèn santosèng galih | rakapara ing mangke taksih raharja ||
--- 1 : 253 ---
4. Karsaning Hyang ing mangke dèrèng panuju | sang dyah angandika | kaki dadi maksih urip | kakang Jayèngrêsmi kang ingsun upaya ||
5. Sukur-sukur jangji tan tumêkèng lampus | salawasaneya[70] | kaki besuk rak kapanggih | Umbul matur inggih makatên èstunya ||
6. Ulun atur sugata sawontênnipun | pan namung lumayan | minangka jampi kalantih | radyan (n)dhêku kalihnya wus samya nadhah ||
7. Wusnya rampung linorodkên Buras sampun | kacung (n)dika nadhah | sampun mawi isan-isin | lêbaring kang nêdha wanci surup surya ||
8. Wus ginantyan tranggana abyor kadulu | mangsanya katiga | sumilak ing ngawiyati | jumalêgur swaranya arga Lamongan ||
9. Radyan (n)dangu punapi ingkang karungu | Ki Umbul Sadyana | umatur pucaking ardi | wontên kawah anyêmburakên dahana ||
10. Langkung sae tiningalan saking dhanu | ing wingking punika | saking dhusun botên têbih | Tirtamaya cêtha layanganing arga ||
11. Sang dyah rara matur kakang aku milu | Ki Umbul Sadyana | miwah tamunira kalih | wus umentar prapta tepining talaga ||
12. Dhanu agung Tirtamaya jro kalangkung | angalangut wiyar | pungkasan têpi kang sisih | kawistara têka lambunging prawata ||
13. (n)Dêdêr mancut lir kukusan adêgipun | wayanganing arga | ngalela nèng tlaga kèksi | nyêmburakên dahana saking ing kawah ||
14. Wêdaling pyu tinon lir puspita arum | sumêmbur tan kêndhat | sumêbar ing ngawiyati | tumurunnya lir pendah jawah dahana ||
15. Rênèng kalbu radyan miwah sang rêtnayu | tan ngêmungkên ingkang | katingal ing ngawiyati | asri tinon layangan kang nèng talaga ||
16. dadya jumbuh ngandhap nginggil sêkar latu | katêmbèn kalihnya | umiyat wêdaling api | tanpa kêmba karya agcaryaning[71] driya ||
17. Nèng têpining talaga sadalu muput | sadaya tan nendra | (n)dungkap [(n)dung...]
--- 1 : 254 ---
[...kap] wanci pajar gidib | radyan amit maring Ki Umbul Sadyana ||
18. Aksamanta kaki marang jênêngingsun | rèhing[72] wus raina | kula lajêng saking ngriki | (n)dumugèkkên ing lampah ngupaya kadang ||
19. Ki Sadyana matur anggèr yèn panuju | wangsula mring wisma | pun nini wus nyadhiyani | sasarapan sakawontênanning arga ||
20. Inggih kaki sangêt ing panrimahulun[73] | pasihanta mring wang | nanging (m)bujêng mumpung enjing | Kyai Umbul (n)dhêku umatur sumangga ||
21. Ulun matur pamudya rahyuning laku | ywa na kara-kara | inggih kaki sami-sami | ingkang kantun manggiha suka raharja ||
22. Sampun linggar saking ing Lamongan gunung | lajêng lampahira | ruruntungan lawan ari | katri Buras nèng wuntat datan atêbah ||
23. lampahipun nèng ngênu datan winuwus | prapta padhukuhan | Kandhangan sukuning wukir | ing Sêmèru talatah nagri Lumajang ||
24. Kèndêl ana sangandhaping mandira gung | ing têpining sêndhang | sang dyah cawuk-cawuk warih | sarwi anon wadêr bang kang gung liwêran ||
25. Tan karasa rapuning sariranipun | kasêngsêm myat mina | bayak molahakên dhiri | èsthanira manêmbrama mring sang rêtna ||
26. Tan pantara dangu pangagênging dhukuh | ing Kandhangan prapta | kakasih Sèh Amongbudi | lajêng sasalaman kalawan rahadyan ||
27. Sawusipun jawab asta Ki Sèh matur | kula nilakrama | sang adi sintên kakasih | lawan saking pundi kawijilannira ||
28. Ngandika rum rahadyan mangsuli wuwus | kula Jayèngsêkar | saking nagari Garêsik | ingkang wontên têpining sêndhang punika ||
29. Kadang-ulun Rancangkapti namanipun | kalunta ngupaya | kadang sêpuh ingkang anis | Radèn Jayèngrêsmi tumêkèng samangkya ||
--- 1 : 255 ---
30. Dèrèng pangguh warta kewala tan antuk | paman sintên nama | anggèr kang sarju mastani | Amongbudi pinisêpuhing Kandhangan ||
31. Karannipun Sèh Kandhangan ing Sêmèru | kalamun sêmbada | putrakula[74] myang kang rayi | kaparênga kampir dhumatêng wismamba ||
32. Anglêrêpna sarira ingkang arapuh | têmbe yèn wus tingkas | sumangga ingkang kinapti | turnya radyan ulun andhèrèk-sakarsa ||
33. Amung rarenipun dèrèng kula tantun | rara paran karsa | pamintane Amongbudi | iya kakang prayoga kampir ing desa ||
34. Amongbudi kalangkung sukaning kalbu | radyan sakaliyan[75] | wus kerit mring dhukuhnèki | praptèng wisma ngalêmpakkên kulawarga ||
35. Rabinipun kinèn asasaji gupuh | gantèn wedang kahwa | gula siwalan rum manis | dhadhaharan sêkul myang ulam-ulaman ||
72. Dhandhanggula
1. Kawarnaa dènnira sasaji | wus samêkta gya lumadyèng ngarsa | tinata katharèk-tharèk | Sèh Amongbudi matur | dhuh nak anggèr bilih marêngi | pun bapa tur sugata | ing sawontênnipun | saèstu kirang mirasa | rèh parêdèn samukawis sarwa langip | amung karana Allah ||
2. Inggih paman nadyan nêmbe prapti | raosing tyas wus lêlanan lama | têka tan na pakèwêde | Amongbudi gumuyu | pan kakênan sabda sang pêkik | rahadyan sakaliyan | anadhah pikantuk | riwussira cinarikan | linorodkên mring Ki Buras wus abukti | tutuk dènnira nadhah ||
3. Amongbudi ngancarani malih | lah punika pamangsêg dhaharan | wedang kahwa êsês gantèn | Jayèngsari andhêku | kono yayi sasambèn linggih | wus samya dhadhaharan | sakaparêngipun | rahadyan aris tatanya | arga pundi kang mawa kukus kaèksi | Sèh Among aturira ||
--- 1 : 256 ---
4. Ing Sêmèru pucaking kang ardi | mawi kawah dalu lawan siyang | (n)dalêdêg mêdal kukuse | mung asring-asring nyêmbur | ngêdalakên latu ananging | tan karya kasangsaran | nahan wanci surup | baskara ginantyan wulan | wanci Mahrib tinêmbang kênthongannèki | pra santri kathah prapta ||
5. Samya ngambil kang toya astuti | marang masjid amaca salawat | adan kèndêl sadayane | bakda adan gya laju | sunat Mahrib dwi rêkangati | anulya kinamadan | ngangkat Mahrib pêrlu | Sèh Among kang dadya imam | radyan makmun[76] sira Nikèn Rancangkapti | nèng pawèstrèn makmuman ||
6. Lan sakèhe para santri èstri | têkèng waktu Ngisa wussing bakda | sampêt puji myang dongane | sang dyah anulya wangsul | nunggil lawan rakanirèki | eca alêlênggahan | nèng srambining tajug | Rancangkapti (n)dangu Buras | kathik mau tan milu salat sirèki | Buras matur manêmbah ||
7. Wussing wulu gya kabêlêt ngising | wussing cewok wulu atop batal | sêmanging tyas cariyose | atop sudaranipun | lawan sarip ning mêdal nginggil | saking pamanah kula | wontên èmpêripun | sabên wadhuk kula sêbah | botên ngêntut mung glègèkên wanti-wanti | si sêbah têka mayar ||
8. Mongbudi mèsêm ngandika aris | bagus Buras glègèk datan dadya | ambatallakên wulune | rahadyan ngandika rum | Buras sira matura kyai | êndi kang dadya ganggam | tanggap majêng matur | dhuh Kyai Sèh saèstunya | ingkang dadya wênang mokale wulèki | lawan ingkang sêmbahyang ||
9. Ulun dèrèng uninga sayêkti | amung ilu-ilu ing ngakathah | kula nyuwun sajatose | Amongbudi lingnya rum | iya kacung luwih utami | rasanan bab agama | wênang mokalipun | tinimbang lan nyatur liyan | kagêm cagak lalênggahan sawatawis | batalle wulu lima ||
10. Ingkang dhingin mêtu marga kalih | nguyuh ngêntut ngising sasaminya | pindho turu nganti suwe | tan têtêp lungguhipun | ping tri ayan mêndêm lan baring | ping catur gêpok janma | kang lèn mukrimipun | rinabèn kêna kèn wênang | kaping lima
--- 1 : 257 ---
(ng)gêpok dakar jubur parji | sunating wulu lima ||
11. Dhingin masuh tangannya kakalih | pindho kêmu ping tri ngumbah karna | kaping catur angingsêp we | dene ping limanipun | ngusap sirah myang githoknèki | pêrlune wulu apan | nênêm prakarèku | ingkang dhingin iku niyat | kapindhone masuh rai kang waradin | ping têlu masuh asta ||
12. Tuwin sikut kanan ingkang dhingin | kaping catur masuh bun-êmbunan | kalima masuh sukune | karo wit saka dhêngkul | ingkang têngên uga kang dhingin | anulya ingkang kiwa | tartib nênêmipun | rut-urut kang wus kawêdhar | ywa tumpang so bataling salat winarni | pan sawêlas prakara ||
13. Ingkang dhingin batal wulunèki | dwi katiban najis kaping tiga | apan kêbuka murate | kaping catur anginum | kaping lima mangan angêmil | kaping nêmme caturan | kaping pitunipun | ngamal ingkang kathah-kathah | nuli-nuli kaping wolunipun nênggih | apan gumuyu suka ||
14. Kaping sanga mungkur keblat nênggih | ping sadasa rukun winuwuhan | lir rukun mindho pamine | kaping sawêlassipun | ngèngêtakên rukukirèki | lir rukuk sadurungnya | ihtidal puniku | mungguh êsahing sêmbahyang | pan wowolu amintir ingkang rumiyin | dwi wruh pêrluning salat ||
15. Katri bisa (m)bedakkên parluning | kaping catur wruh anjinging wêkdal | lima nutupi urate | madhêp keblat nêmminipun |[77] kaping pitu awake suci | ping wolu suci uga | sasandhangannipun | panggonan lawan driyanya | de pêrluning salat wolulas winilis | kang dhingin iku niyat ||
16. Ping dwi Takbiratul-ekram katri | ngadêg catur amaca Patekah | apan rukuk ping limane | tumaninah nêmmipun | kaping pitu ihtidal nênggih | ping wolu tumaninah | ihtidal wussipun | sujud ingkang kaping sanga | ping sadasa tumaninah jro sujudi | ingkang kaping sawêlas ||
17. Lungguh antarane sujud kalih | kaping rolas lungguh tahyat awal | ping triwlas tumaninahe | antaraning dwi sujud | ping patblas lungguh tahyat
--- 1 : 258 ---
akhir |[78] ping limalas salawat | ing Jêng Gusti Rasul | ana ing lungguhe tahyat | ingkang akhir kaping nêmbêlasse tartip | urut-urut artinya ||
18. Ping pitulas pan mualat nênggih | jangkêp ping wolulas awèh salam | lah iku wênang mokale | sêmbahyang lawan wulu | Buras matur sangêt kapundhi | ananging dèrèng apal | mêngko dèn mut-emut | kalawan mapan tilêman | wanci lingsir ratri sang dyah nulya guling | nèng wingkinge kang raka ||
19. Buras ngadhag-adhag andrêmimil | ngapalakên prêluning sêmbahyang | tan tutug anulya ngorok | sêsênggoran ngalindur | galègèkên nora (m)batali | sanake ngaping tiga | lan sikaki antut | kêclap-kêclap sasênggoran | radyan mèsêm Ki Among umatur aris | prayogi sasareyan ||
20. Inggih paman mangke sawatawis | paman kewala aso ing wisma | Amongbudi wusnya lèngsèr | rahadyan apitêkur | têka wanci ing pajar gidib | sang dyah wungu tatanya | kakang isih lungguh | wangune datan anendra | lagi bae rara (ng)goningsun ngalilir | kakang gugahên Buras ||
21. Wusnya tangi mring balumbang sami | asusuci ngambil toya kadas | Ki Wisma marêk ngarsane | suwawi anggèr waktu | samya Subuh Ki Sèh ngimami | wus bakda pupujiyan | lawan donga Subuh | paragade kang pandonga | ngandika lon radyan mring Sèh Amongbudi | paman ulun aliman ||
22. (n)dumugèkkên lampah mupung enjing | mugi sampun kirang pangaksama | mring kawula sadayane | Sèh Among aturipun | ulun dhèrèkakên basuki | lawan atur lêmêngan | ulam miwah sêkul | sambêl windu kacangcina | kagêm sangu bilih rinta kalantih |[79] rèh tambuh kang sinêdya ||
23. Wedang kahwa salodhong miranti | radyan matur sangêt panrimèngwang | paman Among papasihe | pinaringakên sampun | mring Ki Buras wus dènprantèni | ri wusira samêkta | sasalaman gupuh | rahadyan anulya linggar | lawan ari Buras nèng wingking anyangking | lodhong cacah sakawan ||
--- 1 : 259 ---
24. Ngling wuh têmên gonku (ng)gawa iki | yèn manggunga dak cangking kewala | pasthine bauku theyol | sang dyah nyêlaki gupuh | lah gendhongên bae ya wis |[80] bêntingmu uculana | lodhong papat sampun | ginendhong marang ki Buras | sakaliyan lêpas dènnira lumaris | saking Bangil mangetan ||
25. Sakalangkung rêkasèng lumaris | tan cinatur laminya nèng marga | uwus angambah sukune | ing Argapura gunung | ngalèr ngetan sumêngkèng ardi | kathah kang sato wana | samya tutut-tutut | manjangan kidang andaka | anèng marga sêmu wêlas aningali | marang kang andon lampah ||
26. Mêrak ngigêl kadya têdah margi | satawana lumampah nèng ngarsa | bayak kalawan kuthuke | sang dyah karenan (n)dulu | dadya supe lungkrahing dhiri | kasêngsêm dènnya mulat | asrining kang taru | myang kathahing satowana | miwah paksi sung swara kalanya ratri | lèrèh nèng padhusunan ||
27. Dupi prapta lambunging kang ardi | saking mandrawa asri kawuryan | Jèngsari lon andikane | rara lamun panuju | kampir dhukuh ingkang kaèksi | anglêrêpkên sarira | lawan yèn kapranggul | kakangmas manawa ana | tan anane ngupaya patakon maring | janma kang wus utama ||
28. Kakang iya kalangkung prayogi | kawarnaa wiku Argapura | Sèh Wahadad paparabe | tan samar ing pandulu | lamun ana putra lan putri | ayun sumêngkèng arga | cinipta wus rawuh | anèng ngarsane sang tapa | dhuh bageya Jayèngsari Rancangkapti | ana ing ngarsaningwang ||
29. Jayèngsari Nikèn Rancangkapti | kagyat ing tyas dene sang pandhita | wus uning mring sarirane | mangênjali umatur | kang timbalan sang maha yogi | langkung kalingga murda | Sèh Wahdat lingnya rum | aywa eraming wardaya | satuhune ingsun apan andarbèni | kabèh kuwasaning Hyang ||
30. Paranbaya karsanira kaki | dene lawan arinta wanudya | têka kasasar marene | apa kang sira ruruh | radyan nêmbah turira aris | sèstu tan kasamaran | maring badanulun | sang tapa mèsêm lingira | têka bênêr aturira marang mami | lamun tan
--- 1 : 260 ---
mangkonoa ||
31. Nora parlu mahas ing asêpi | sira kulup lawan sira rara | padha rêrêpa ing kene | lamun wus wêktunipun | alinggara saka ing ngriki | sarèhning tanpa rowang | nggoningsun susuguh | manut klêthêking driyanta | parmaning Hyang manawa banjur nganani | nyatane kamurahan ||
32. Radyan lawan ari sru kapengin | bukti sêkul pulên panggang pudhak | jangan mênir pêcêl dhere | dhèndhèng manjangan gêpuk | lalap sladri cambah kêmangi | dhaharan carabikang | koci mêndut timus | Buras (ng)gagas sêkul gaga | blênyik putih pêcêl iso myang sêmanggi | dhèndhèng pêndhul maesa ||
33. Sang awiku angandika kaki | lan arinta maranga ing wisma | dhahara apa anane | Buras mengo (n)drêkukul | ngunandika ya talah kyai | têgêl-têgêle tawa | dene sêpi samun | tan ana banène[81] janma | (n)dadak tawa sing dipangan apa angin | Sèh Wahdat mèsêm lingnya ||
34. Buras age maranga ing panti | tilikana lamun wus samêkta | matura (n)daramu radèn | ki Buras nêmbah mundur | dupi mlêbêt sajroning panti | sêkul ulam dhaharan | gumêlar pinatut | wadhahe myang dènnya nata | tambah ngungun dene (ng)gonira kapengin | abukti sêkul gaga ||
35. Saklêthêking nala amêpêki | sru gêgêtun dènnya mengo ugiwa |[82] sakala langkung ajrihe | cangkêlak nulya wangsul | makidhupuh matur sang pêkik | bêndara kang timbalan | sang adi pukulun | paduka kinèn adhahar | wontên panti punika sampun miranti | kawula ingkang nata ||
36. Kulup rara dhahara kêriyin | Buras bae kang angladènnana | katiganya sampun lèngsèr | praptèng wisma sru ngungun | mangunahe janma linuwih | Ki Buras latah-latah | kula sangêt ngungun | wontênipun sêkul gaga | blênyik dhèndhèng pêcêl iso myang sêmanggi | punika gagas kula ||
37. Langkung nikmat munpangating bukti | linorodkên mring Buras sadaya | cèplês tan ana turahane |[83] marêm sadayanipun | samya wangsul marêg sang yogi | nahan salaminira | nèng Argapurèku |
--- 1 : 261 ---
mung raos nikmat munpangat | mênênging tyas madhêp èngêt ing Hyang Widdhi | dadya brangta ing Suksma ||
73. Asmaradana
1. Jayèngsari Rancangkapti | tan mantra lamun dhatêngan | wus kadya putrane dhewe | Sèh Wahdat ngandika mring dyah | èh rara putraningwang | dèn wêruh maring Hyang Agung | iku wajibing kawula ||
2. Wruhana Dating Hyang Widdhi | Sipate miwah Asmanya | apa dene Apêngale | ananing Hyang iku Êsa | tan ana kang akarya | tan warna rupa dinulu | lan Êsa Apngaling Suksma ||
3. Nganakakên bumi langit | sabda Kun sampun gumêlar | saisining jagad kabèh | ni rara matur ing rama | ing pundi (ng)gèn uninga | kang manah dèrèng dumunung | pae ananing kawula ||
4. Amba sampun ngudanèni | mênggah Dat Sipating Allah | Asma lawan Apêngale | ing pundi margane wikan | suka sang maha tapa | myarsa ature kang sunu | aris wijiling wacana ||
5. Iya wajibing ngaurip | yèn wis wayahe diwasa | ngawruhana ing Hyang Manon | wajibe lawan kang mokal | miwah jaise pisan | iya sipat rong puluh |[84] margane sira waspada ||
6. Sipat wujud ingkang dhingin | têgêse wujuda iya | pasthi kalamun anane | ya kaananing Pangeran | iku sipat Napsiyah | mung sawiji aran wujud | kapindhone sipat Kidam ||
7. Maknane Kidamma dhingin | [...] |[85] tan ana (n)dhingini manèh | dhingin lan kawitan ora | sadurunge dumadya | bumi langit awang-uwung | Loh Kalam pan durung ana ||
8. Atanapi Ngaras-kursi | Allah Tangala wus ana | iku Kidam kang jatine | arane sipat Salbiyah | wilangane lilima | Baka langgêng têgêsipun | ananing Hyang tanpa wêkas ||
9. Sasirnaning bumi langit | kaanane Hyang tan owah | ya Salbiyah ping têlune | iya sipat Mukalapah | lil kawadis têgêsnya | ananing Hyang Maha Luhur | prabeda lawan kang anyar ||
--- 1 : 262 ---
10. Anane anyar kinardi | saking ora dadi ana | kalamun rinusak kabèh | padha mulih marang ora | sarupane kang anyar | sejene lawan Hyang Agung | anane tanpa wêkasan ||
11. Wal kiyamu binapsihi | têgêse anane Allah | jumênêng Anane dhewe | tanpa padha kang anyar |[86] ana lawan kinarya | Salbiyah ping limanipun | aran sipat Wahdaniyat ||
12. Maknane Wahdaniyati | Dating Allah iku Êsa | Sipat miwah Apêngale | ing Pangeran iku Êsa | têgêse Dating Êsa | pan ora sungsun Hyang Agung | dening Êsa-ning Apêngal ||
13. (n)Dadèkkên bumi langit |[87] lawan saisine pisan | karyane ora kapindho | mokal lamun kapindhoa | anane tanpa arah | tan ênggon ngisor myang (n)dhuwur | nora kacakra ing driya ||
14. Wus ganêp lilima uni | kang aran sipat Salbiyah | kanêm lawan Napsiyahe | ana maning sipating Hyang | sipat Mangani rannya | wiwilangane pitu |[88] ingkang dhingin sipat Kodrat ||
15. Iya Kodrating Hyang Widdhi | têgêse Kodrat kuwasa | nganakakên ing orane | angorakakên kang ana | dene sipat Iradat | têgêse karsa Hyang Agung | anganakakên kang anyar ||
16. Sakèhing titah pinasthi | gêdhe cilik ciyut amba | saking Iradating Manon | ana maning sipating Hyang | ngèlmu wastaning sipat | ngawikani makna ngèlmu | wêruh datan kasamaran ||
17. Pira-pira aling-aling | tan samar osiking titah | Allah ngawikani kabèh | lawan malih sipat Kayat | maknane iku gêsang | iya uriping Hyang Agung | urip tan kalawan nyawa ||
18. Sarupane kang dumadi | uripe sarta lan nyawa | padha kêna pati kabèh | Allah tan kêna ing pêjah | dene ta sipat Samak | amiyarsa têgêsipun | pamiyarsaning Pangeran ||
19. Tan samar myarsa ing dhiri | tan awarana miyarsa | sipat Basar ing maknane | Allah ningali sa-alam | ora kalawan netra | tan samar saisinipun | iku Basaring Pangeran ||
20. Yaiku sipat Mangani | ganêpe pipitu alam | sipat Kalam ing têgêse | Allah Tangala ngandika | datan sarana lathi |[89] ganêpe sipat rongpuluh | sipat Maknawiyah rannya ||
--- 1 : 263 ---
21. Padha lan sipat Mangani | pipitu têtêp-têtêpan | sipat Kadiran dhingine | Muridan katri Ngalimun |[90] kacatur sipat Kayat | Samingan ping gangsalipun | kanêm kang sipat Basiran ||
22. Mutakaliman (n)jangkêpi | jangkêpira kalihdasa | amung sipat Kayat kuwe | tan ana kang tinaklukan | tanapi dadi sabab | sarupane sipat iku | kasaratan sipat Kayat ||
23. Kayun têgêse kang urip | iku sipat Maknawiyah | dadi rongpuluh gênêpe | sipat ingkang padha kocap | kabèh wujuding Allah | iya kang sipat rong puluh[91] | nini sira kawruhana ||
24. Lawan kawruhana maning | liding sipat kalihdasa | liding Kula lawanane | wajibe kalawan mokal | dening ananing Allah | Maha Suci wastanipun | ing Ajal lawan ing Abad ||
25. Liding sipat kalihdesi | yaiku mokaling Allah | ngadamuhdat iku rêke | kabêkta na ngadam mokal | padha lawan kang anyar | tandhane Allah kang Agung | iya gêlare kang jagad ||
26. Liding kang sipat Mangani | têtela ing Maknawiyah | dèn awas tasbèh tanjihe | sakèhe sipat kang kocap | tan êsah tekadira | taklid jênênge puniku | pangawruhirèng Pangeran ||
27. Têgêse kang basa taklid | atitiron ujaring lyan | nora micorèng dhèwèke | anunular ing pawarta | tekade ora êsah | taklid pasis jênêngipun | rusak ingkang panarima ||
28. Dèn nastiti sira nini | aja ngambah Kadariyah | tanapi Jabariyahe | dadalan ngroro pan samar | angapit kalihira | mring dadalan Suni iku | wajib padha singkirana ||
29. Wong Kadariyah yèn angling | ananingsun iki Tuwan | dinadèkên ing Hyang Manon | miwah panguwasaningwang | sasolah bawaningwang | tanpa darbe pangwasèku | anging Pangeran kang molah ||
30. Lamun angucap wong Suni | ananingsun iki Tuwan | andadèkên marang ingong | miwah pangawasaningwang | tanapi kuwatingwang | pinarêngakên puniku | kalawan karsaning Allah ||
--- 1 : 264 ---
31. Rama dados ingkang manjing | dhumatêng sipat Napsiyah | namung satunggal wujude | kang manjing sipat Salbiyah | punika ingkang gangsal | pan sipat Kidam puniku | kalihipun sipat Baka ||
32. Katri Mukalawatu lil | -kawadis ka-catur wal |[92] -kiyamu bi napsiyane | Wahdaniyat jangkêp gangsal | ingkang umanjing sipat | Mangani apan pipitu | Kodrat lawan Iradat |[93]|
33. Tri Ngèlmu catur Kayati | Samak Basar lawan Kalam | punapi makatên rêke | kang manjing ing Maknawiyah | ugi sami kasapta | sipat Kadiran dwinipun | Muridan katri Ngaliman ||
34. Sipat Kayun caturnèki | gangsalnya sipat Samingan | sipat Basiran nênême | Mutakaliman saptanya | sang wiku suka rêna | wasana ngandika arum | iya uwus bênêr rara ||
35. Sawise winêjang ngèlmi | ing rama sang ayu kesah | amêng-amêng pakaryane | ingugung dinama-dama | atmajèstri sajuga | mangkana rêtnaning ayu | ngandika malih ing rama ||
36. Marêk Nikèn Rancangkapti | ing rama sarwi wotsêkar | têka baut lêlewane | alênggah ngarsaning rama | maharsi Argapura | pangandikanira arum | gusti putrane pun bapa ||
37. Sira lunga marang êndi | têlung dina lunga têka | kalawan sira maninge | sabên dina olèh kêmbang | argulo sumarsana | lawan sêkar tunjung tutur | jêlamprang naga puspita ||
38. Sang dyah nêmbah matur aris | kula kêkaring mring wana | pupunthuk guwa tlagane | sukaning tyas myat kusuma | ganda arum angambar | wontên ingkang taksih kudhup | ngajêngakên (m)babar ganda ||
39. Cinarita sang apêkik | siang dalu tansah ngarsa | dhahar nendra ngantya supe | sang wiku rêsêping nala | wus tumplêg ngèlmunira | mêpêg birai sang bagus | maring Pangeran Kang Nyata ||
40. Jèngsari myang Rancangkapti | makidhupuh ngarsèng rama | katon mawêlu netyane | lir sasangka karainan | sang wiku duk umawas | sêmune kang makidhupuh | arum wijiling wacana ||
--- 1 : 265 ---
41. Babo sutaningsun kalih | ing wanci enjing mangkata | marang arga Rawun ranne | wusse sawatara dina | ana ing Rawun arga | banjura mring Banyuarum | têmbe katêmu nangkoda ||
42. Saka Pakalongan nagri | kalamun sira binêkta | têka anuruta bae | yèn wus têka Pakalongan | ajalnya ki nangkoda | sabarang tilarannipun | banjur sira sidhêkahna ||
43. Mring pêkir miskin nak yatin | ngèngèhêna sawatara | kangge sangu sacukupe | maranga Parahu arga | (n)jujuga arga Bisma | kono ana krajan agung | arane ing Sokayasa ||
44. Kyagêng Sokayasa kaki | wus sinêbut Waliyollah | sidik têrus paningale | jujuluk Sèh Akhadiyat | darbe atmaja juga | jalu warnanya abagus | blancèr kadya Narayana ||
45. Ki Mas Cêbolang kakasih | samêngko lagi lalana | calon linuhung yêktine | lagya anglakoni rucah | lamun wus tinarbuka | pinaring èngêt Hyang Agung | Cêbolang mulih priyangga ||
46. Sira suwitaa kaki | kalawan rinta si rara | gugunên pangandikane | waktu iku wus andungkap | kapanggih lan kakangta | yèn sira wus adudunung | nèng Wanataka panggihnya ||
47. Kulup iki uwus wanci | sakarone umangkata | sundongakkên sira anggèr | salamêt ing sangkan paran | manggiha suka-wirya | sakaliyan matur nuwun | nêmbah lèngsèr saking ngarsa ||
1 | galihe. (kembali) |
2 | ascaryambeg. (kembali) |
3 | Kurang satu suku kata: ascaryambêg miyat asrining kang wukir. (kembali) |
4 | Lebih satu suku kata: pnarak mring pondhok kula. (kembali) |
5 | Lebih satu suku kata: nanging pitulunging Dat. (kembali) |
6 | Biasanya guru lagu a: pun bibi byangipun denok kakêlonan. (kembali) |
7 | raryalit (dan di tempat lain). (kembali) |
8 | krété. (kembali) |
9 | Nomor bait asli: 12, diganti menjadi 21 sesuai dengan urutannya. (kembali) |
10 | Kurang satu gatra: 7i. (kembali) |
11 | Kurang satu suku kata: kaya amantènan becik. (kembali) |
12 | Lebih satu satu suku kata: sang dyah tanya mring raka. (kembali) |
13 | duk ing. (kembali) |
14 | Kurang satu gatra 8i: ature (n)Jêng Rancangkapti (berdasarkan sumber dari koleksi Jurusan Sastra Daerah UNS). (kembali) |
15 | nunggang. (kembali) |
16 | sajun-ejun. (kembali) |
17 | andanawa ri. (kembali) |
18 | dhepok ingong (dan di tempat lain). (kembali) |
19 | ing ngriki. (kembali) |
20 | sukur ingong. (kembali) |
21 | sacara-caraning. (kembali) |
22 | dipun purugi. (kembali) |
23 | dhahar. (kembali) |
24 | sacara-caraning. (kembali) |
25 | kalihe. (kembali) |
26 | binekta (dan di tempat lain). (kembali) |
27 | nambut kardi. (kembali) |
28 | binresihan. (kembali) |
29 | pirantining. (kembali) |
30 | § Prayoginipun | lena | = pejah. (kembali) |
31 | noraga. (kembali) |
32 | nggowa. (kembali) |
33 | Lebih satu suku kata: 7i. (kembali) |
34 | jawah. (kembali) |
35 | Kurang satu suku kata: paliyasaning jisim. (kembali) |
36 | agama mami. (kembali) |
37 | manembah. (kembali) |
38 | Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu u: Pangéran anging Allahu. (kembali) |
39 | Biasanya guru lagu a: huallah. (kembali) |
40 | Lebih satu suku kata: Brahim. (kembali) |
41 | sato. (kembali) |
42 | Kang gatêli. (kembali) |
43 | Lebih dua suku kata: 8a. (kembali) |
44 | Kangjêng. (kembali) |
45 | Kurang dua suku kata: 8u. (kembali) |
46 | Lebih dua suku kata, dan biasanya guru lagu u: ashadu ana Ngisa ruh. (kembali) |
47 | Kurang dua suku kata: 8a. (kembali) |
48 | Lebih satu suku kata: ngajêngkên Kamsin puniku. (kembali) |
49 | linewih. (kembali) |
50 | Kurang satu bait atau salah penomoran. (kembali) |
51 | puasa. (kembali) |
52 | wahyu di. (kembali) |
53 | ngupayaa. (kembali) |
54 | Kurang satu suku kata: ngupayaa sarpa sawa luhung. (kembali) |
55 | Biasanya guru lagu i: Sangki. (kembali) |
56 | § Mantra kasbut lan salajengipun ing basa Jawi Kina, taksih perlu kataliti tegesipun. (kembali) |
57 | § Prayoginipun | bangèlé | = benglé. (kembali) |
58 | Lebih satu suku kata: 8a[∗]. (kembali) |
59 | manthuk-manthuk. (kembali) |
60 | Kurang satu gatra: 8a. (kembali) |
61 | Kurang satu suku kata: aturnya mring Widhadarya. (kembali) |
62 | papasihan. (kembali) |
63 | § Bokmanawi prayogi | pangawasa |. (kembali) |
64 | Kurang satu suku kata: patraping kang pangawasa. (kembali) |
65 | Kurang satu gatra 8a: datan purun amracaya (berdasarkan sumber dari koleksi Jurusan Sastra Daerah UNS). (kembali) |
66 | nirana. (kembali) |
67 | nggon ulun. (kembali) |
68 | ambané erongé. (kembali) |
69 | Megawé. (kembali) |
70 | salawasénéya. (kembali) |
71 | ascaryaning. (kembali) |
72 | rèhning. (kembali) |
73 | panrima ulun. (kembali) |
74 | putra kula. (kembali) |
75 | sekalihan. (kembali) |
76 | makmum. (kembali) |
77 | Lebih satu suku kata: madhep kéblat nemipun. (kembali) |
78 | Dalam teks asli gatra ini tertulis dua kalih. (kembali) |
79 | Kurang satu suku kata: kagem sangu bilih arinta kalantih. (kembali) |
80 | Kurang satu suku kata: lah géndhongen baé ya uwis. (kembali) |
81 | banèké. (kembali) |
82 | Lebih satu suku kata: sru gêgêtun dènnya mengo ngiwa. (kembali) |
83 | Lebih satu suku kata: cèples tan ana turahé. (kembali) |
84 | Kurang satu suku kata: asipat. (kembali) |
85 | Kurang satu gatra: 8a. (kembali) |
86 | Kurang satu suku kata: tanpa padha ingkang anyar. (kembali) |
87 | Kurang satu suku kata: (n)Dadèkaken bumi langit. (kembali) |
88 | Kurang satu suku kata: wiwilangané pipitu. (kembali) |
89 | Biasanya guru lagu a: datan sarana kata. (kembali) |
90 | Biasanya guru lagu a: Ngaliman. (kembali) |
91 | rongpuluh. (kembali) |
92 | Kurang satu suku kata: 8a. (kembali) |
93 | Kurang satu suku kata: Kodrat kalawan Irodat. (kembali) |