Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 584–599)

1.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 001–023). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
2.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 024–039). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
3.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 040–057). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
4.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 058–073). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
5.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 01: Pupuh 074–087). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
6.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 088–107). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
7.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 108–125). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
8.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 126–142). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
9.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 143–158). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
10.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 02: Pupuh 159–174). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
11.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 175–190). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
12.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 191–207). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
13.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 208–223). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
14.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 224–238). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
15.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 03: Pupuh 239–256). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
16.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 257–272). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
17.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 273–281). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
18.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 282–293). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
19.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 294–308). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
20.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 04: Pupuh 309–321). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
21.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 321–332). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
22.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 333–349). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
23.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 350–352). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
24.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 353–355). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
25.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 05: Pupuh 356). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
26.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 357–358). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
27.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 359–361). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
28.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 362–364). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
29.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 365–367). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
30.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 06: Pupuh 368–372). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
31.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 373–376). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
32.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 377–382). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
33.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 383–384). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
34.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 385–388). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
35.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 07: Pupuh 389–403). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
36.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 404–427). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
37.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 428–443). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
38.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 444–456). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
39.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 457–477). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
40.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 08: Pupuh 478–506). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
41.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 507–526). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
42.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 527–547). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
43.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 548–567). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
44.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 568–583). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
45.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 09: Pupuh 584–599). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
46.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 600–607). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
47.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 608–614). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
48.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 615–618). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
49.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 619–626). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
50.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 10: Pupuh 627–637). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
51.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 638–651). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
52.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 652–665). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
53.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 666–671). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
54.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 672–678). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
55.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 11: Pupuh 679–690). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
56.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 691–694). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
57.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 695–703). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
58.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 704–707). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
59.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 708). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
60.	Cênthini, Kamajaya, 1985–91, #761 (Jilid 12: Pupuh 709–722). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.

Citra

Terakhir diubah: 21-08-2021

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

584. Kinanthi

1. Wus lêpas ing lampahipun | ngidul ngetan urut mêrgi | wanci wus wisaning karya | nampak palêstrèning kali | kali Longsor urutira | ing ngandhap kang dèn-sabrangi ||

2. Nètèr ing palêstrèn laju | kewala dènnya lumaris | ararywan pinggiring sêndhang | kayoman pinggiring mêrgi | ing wanci têngahe surya | rarywan anèng sor waringin ||

3. Papane kêlangkung seyub | gayam pilang asêm têkik | sèngon wani lan mandera | mêlatar kêlangkung rêsik | sêndhang Baga wastanira | palêrênan wong lumaris ||

4. Nèng ngriku pan sami adus | pikantuk angaring-aring | Jayèngrêsmi Jayèngraga | katri Ki Kulawiryèki | samya siram anèng sêndhang | sêdaya ingkang umiring ||

5. Kasêgêran dènnya adus | nèng sêndhang Baga awêning | sawusnya dènnya asiram | lajêng ngambil toyastuti | samya wêktu anèng sêla | kumalasa lus arêsik ||

6. Kang lagya awêktu Luhur | Jayèngrêsmi Jayèngragi | Kulawirya lan santrinya | Raga-mênggala pêtinggi | angrukti sêsangunira | bucu dhêdharan sinaji ||

7. Kang wêktu Luhur bakda wus | tata dènnira alinggih | nèng tlacaring oyot wrêksa | numpang padhas atos rêsik | Ki Raga-mênggala gêpah | nyaoskên saosanèki ||

8. Ki pêtinggi sigra nuduh | mring desa ngambil woh tiris | lan lantingan kang prayoga | sokur lan bêkêle prapti | kang tinuduh sigra mentar | marang dhusun Wanasari ||

9. Tan antara praptanipun | dawêgan katur lan kêndhi | Raga-mênggala ris sojar | dene ku gocone prapti | lah Wiranangga muliha | sa-ananê turêna glis ||

10. Kang tinuduh gupuh-gupuh | ngambil susuguhirèki | nyamikan kang pala-pala | tan antara praptèng ngarsi | Raga-mênggala turira | sumangga paduka bukti ||

--- 9 : 235 ---

11. Kang ngaturan gya tuturuh | Ki Wirya mèsêm sarya ngling | gaco mêkatên punapa | matur wus caranya ngriki | gaco inggih bêkêl desa | Nuripin gumuyu angling ||

12. Tèsèke kang pundi niku | punapa bendha kêmiri | bisa agawe bêbasan | sanak-sanak kene iki | Raga-mênggala saurnya | wus tatane tiyang ngriki ||

13. Yata kang samya tuturuh | pikantuk dènnira bukti | èsmu kadi kêlantihan | enjing praptèng surya lingsir | samya tan ana riringa | nèng satêpining we wêning ||

14. Wus antaranira nutug | luwaran dènnira bukti | Raga-mênggala agêpah | nyarik sinungkêm pamburi | dhêdharan lumadyèng ngarsa | wowohan kang manis-manis ||

15. Ginawe nyamikanipun | pêmangsêg pangusap amis | lorodan samya tinadhah | royoman mangan pênyarik | pêtinggi sarowangira | tanapi santri Nuripin ||

16. Ting kucapah rêbut puluk | sêmada kêncot kalingsir | nutug warêg dènnya mangan | wisan Nuripin ngèrèni | sêkul ulame bêbasan | Nuripin mêksih (ng)gêmêti ||

17. Upa nèmpèl kang nèng janur | pinuluk labêting ragi | Kulawirya ngling anêntak | hus hus bêgêjil Nuripin | sêmangsane yèn amangan | lèhmu dudu wong kêpati ||

18. Lir su bunting nglêthak balung | wis tan mikir isan-isin | ana ngalas ana ngomah | nora dèn-marèn-marèni | nisthakake pêtingkahnya | ngong myat kudu sok anggêdhig ||

19. Wasisan janure iku | mamahên aja na kèri | Ki Nuripin kumarèngkang | ngacêmut grunêngan angling | nora kêna wong mêmangan | apora sawarêgnèki ||

20. Mangan karèn[1] kari balung | kur ijèn klapruting daging | batur pangane sêpira | gung gawe sok dèn-dukani | samya ginuyu ing kathah | Ripin binêndon tan ajrih ||

21. Jayèngrêsmi ngandika rum | kadipundi kang pêtinggi | ingkang pinaran ing lampah | punapi mêksih atêbih | ing kêrajan Lêmbuasta | paran wus cêlak sing riki ||

--- 9 : 236 ---

22. Ki Raga-mênggala matur | inggih sadintên dumugi | lamun lampah sinampyênga | tan kantos suruping rawi | sumangga kêrsaning lampah | kawula dhatêng umiring ||

23. Jèngrêsmi malih amuwus | sèngganipun kang pêtinggi | lampah nêmanggung kewala | pundi pênganpirannèki[2] | ki pêtinggi aturira | yèn mêkatên kêrsanèki ||

24. Inggih wontên ingkang mungguh | prayogi yèn dèn-ampiri | ngrika ing Trênggalèk-wulan | kêdhunging lèpèn Kêlampih | kêdhung Bagong wastanira | ulamipun anglangkungi ||

25. Kathah gêng-agêng kadulu | ulam nèng kêdhung jro kèksi | Jèngrêsmi kêlangkung suka | angling lah inggih prayogi | anulya laju umangkat | anjurudêmung ing margi ||

585. Jurudêmung

1. Lingsir kulon wayahira | dènnira samya ruruntung | anèng pêgalêngan (n)dulur | turut pagêr patimunan | nulya (n)jog tirah mêrga gung | kathah dhusun kang kamêrgan | desa sri langên kadulu ||

2. Kanan kering pêsabinan | têgal pagagan atulus | ing wanci wus rara ngucul | samya ngon mring ara-ara | anunggang maesa lêmbu | pêcute asêsêlètan | gêdrah bungah anglilindhung ||

3. Sêsindhèn mêlang-mêlungan | gêng alit rare akumpul | pating jarêlèh akukuk | golongan ajak-ajakan | kumpulan sarowangipun | samya arêbut pangonan | bandhilan surung-sinurung ||

4. Rarywa-ngon samya pêrangan | aramya balangan watu | ana kang kêtuju buncur | surake asru gêr-gêran | bocah prangan dangu-dangu | saya kèh dadi wong tuwa | tulung mring nak putunipun ||

5. Aramya gacar-ginacar | sikêp gêgaman prang pupuh | granggang towok sligi pênthung | talêmpak pêdhang kalewang | kêrbin pistul myang darêbus | saya sru surake gumyah | kang curna ginawa mundur ||

--- 9 : 237 ---

6. Kang samya mahawèng mêrga | randhat ngrêrangu andulu | mring wong prangan ramya umyung | rog-rinog anèng pangonan | Raga-mênggala amuwus | andêlna wong ing Pandakan[3] | wis mungsuhe lan wong Munggur ||

7. Wong padha sok dhêmên prangan | têkan bocah isih kuncup | gêsau bandhilan watu | sok prangan wiwitan bocah | Ki Kulawirya amuwus | (ng)gih ta-lah niku wong prangan | punapi ingkang rinêbut ||

8. Rinèwang godrès ludira | Raga-mênggala umatur | duka-dalêm mawenipun | mung isin kasoran êdak | datan lêt satêngah taun | mèh tan wontên wulan bêlang | asring prang busur binusur ||

9. Pêpêjah pating jalèmpah | prandene tan kawus-kawus | dhasare sami kapaung | uh mara ta kowe modar | sapa kae kang kaburu | jêg wong Padhakan[4] sing kalah | nauri rowange muwus ||

10. Yèn mêksih Ki Malangrana | Malangjaya Ki Mêrdadu | wong Pandhakan tan sor pupuh | mila gantya ramya gacar[5] | de jêjadhuging wong Munggur | kêmase Jayawirota | Wirataka Matang ganjur ||

11. Wus tandhing duk maksih jabang | wong Pandhakan lan wong Munggur | bubar-bubar prang yèn surup | bature pating galobrah | samya tatu kadhang lampus | wit bandhilan jarak cina | samya bocah nulya sêpuh ||

12. Mati muspra tanpa kara | Nuripin gumuyu muwus | lah inggih niku prèhipun | dèn-rewangi kraya-raya | tan etung ing lara lampus | pêribasan kae ana | kumriwik dadi gumrujug ||

13. E e kae kêpriye ta | wong siji dèn-krubut pitu | sinosog baya jur mumur | o lah sida katiwasan | pêsthi kae banjur lampus | bilah saya rame ika | tan ana kêdhotan têguh ||

14. Kêjaba kae nyambata | marang (n)dara kenthol bagus | Wuragil Kulawiryèku | iba kaya apa mana | Ki Wirya mèsêm amuwus | Pin kowe bae nampunga | têngahana ing prang pupuh ||

--- 9 : 238 ---

15. Tantangên kabèh wong ika | sêdhengah dadi mungsuhmu | Nuripin mlongo mêcucu | sarya ngling we uwe bilah | dede pèbênan puniku | (m)bok sampun susah kèn mrika | ngriki kemawon (ng)gih êmpun ||

16. Pinênthung sêg tan kêlawan | alêstari lulus mujung | botên ngathahi pêkèwuh | yèn mawi mrika dah-neya | iba-iba raosipun | gêgaman ingkang tumiba | ting wikana sakitipun ||

17. Pêjah botên têka pêjah | ing pêjahe kintênipun | ngèwèg-èwèg raosipun | samya ginuyu ing kathah | Jèngraga mèsêm amuwus | mati thithik yèn sêmoa | kacèk nganggo titir umyung ||

18. Rinayap marang wong kathah | Nuripin marèngès matur | (m)botên kêpengin alampus | kadhang bau suku ical | ting cêruwil salong kantun | adho sêmua punapa | sêmuane ajur mumur ||

19. Sangsaya dadya paguywan | Jèngrêsmi mèsêm amuwus | Nuripin bisa sumaur | mati bae-bae sungkan | apa ya Ripin kadyèku | umatur langkung nor-raga | o inggih-inggih saèstu ||

20. Yata laju lampahira | turut tirahing mêrga gung | kang paprangan wus kêpungkur | kalingan ing desa-desa | parandene mêksih kêpêthuk |[6] samya anonton paprangan | rare wong tuwa andulur ||

21. Praptèng ing Trênggalèk-wulan | turut pêdhadhahanipun | nikung mawèng ngetan laju | nampak ing têgal pêgagan | kali Kêlampih (n)jogipun | ing kêdhung Bagong wus prapta | samya rarywan amumucung ||

586. Pucung

1. Wancinipun ing wêktu Ngasar wus edhum | nèng pinggir narmada | turuting kali Kêlampis | samya sukarêna dènnira araryan ||

2. Apikantuk anèng sandhaping wrêksa gung | trênggulun mandira | têkik pilang lan kêsambi | amêlatar rêsik kadya sinaponan ||

3. Pinggir kêdhung Bagong watu kumlasa lus | langkung sri kawuryan | Jayèngrêsmi Jayèngragi | katri lawan Ki Wuragil Kulawirya ||

--- 9 : 239 ---

4. Samya (n)dulu ulam saisining kêdhung | gêng-gêng akathah |[7] tan carub golonganèki | tambra pulung rêng-arêng papar parêmas ||

5. Gênti munggut abêbayakan ruruntung | kang oyak-oyakan | sêtatane kadya janmi | samya ngambang pamèran amrih kêtingal ||

6. Èsthinipun kadi nêmbrama mring tamu | ingkang lagya prapta | katêmbèn dènnya ningali | yèn jalma-a samyarsa atur pêmbagya ||

7. Ting kêjubug[8] tandhikan milar asêlur | molah wiyah-wiyah | abyakan sabilik-bilik | pra ngawirya suka dènnira tumingal ||

8. Solahipun ulam kang nèng jroning kêdhung | lir ingon majanma | Jayèngrêsmi ngandika ris | iya bênêr tuture Raga-mênggala ||

9. Yèn ing kêdhung Bagong ulame kêlangkung | gêng-agêng akathah | iwak lanangan lan èstri | sakèh iwak tan ana kang mangkonoa ||

10. Gêng-gêngipun lan lêmu-lêmune iku | lir ingon rinêksa | pinakan ing sabên ari | dospundi puniku kang Raga-mênggala ||

11. Punapiku tan pinèt sêlaminipun | de langkung akathah | Raga-mênggala turnya ris | inggih botên wontên kang purun mundhuta ||

12. Yèn ing kêdhung Bagong agung ulamipun | wus kuna-makuna | minane sêdaya wingit | tan kenging pinêndhêt sadhengahing janma ||

13. Inggih sampun mêkatên la-ilanipun | angkêre kêliwat | ing kêdhung Bagong puniki | dêlah ucêng saimêt tan kêna ngalap ||

14. Gotèkipun pra sêpuh kang wau-wau | lèpèn (ng)Galèk-wulan | ing kêdhung Bagong puniki | warti ingon-ingonipun Menak Sopal ||

15. Milanipun dêlasan mangke kêlangkung | gêng-agêng akathah | tan purun sami mêndhêti | yèn pinêndhêt mêlarati tan kuwawa ||

16. Pan ginanggu kang mara-bumi ing kêdhung | gring laju pralaya | padha sakala tan urip | wênèh wontên kang mêndhêt edan angomyang ||

--- 9 : 240 ---

17. Manahipun kêdah anyêmplung ing kêdhung | kêlêm tan kumambang | pêjah buthuk anêng kali | apan lajêng minangga[9] ing ulam kathah ||

18. Botên dangu têlas tan wontên kang kantun | giris kang miyarsa | katêlah dêlasan mangkin | tiyang têbah sumawana ingkang cêlak ||

19. Lingira rum Jèngrêsmi mring arinipun | miwah ingkang paman | lêrês ujare pralami[10] | watak ciri bumi desa mawa cara ||

20. Nêgara gung mawa tata wus saèstu | e mêkotên paman | kadosta kadhung[11] puniki | wus labêting kabuyutan ila-ila ||

21. Tiyangipun sami musthi amituhu | mring kandha kang wus mau |[12] mantêping têp angluluri | dadya angkêring papan rèh sininggahan ||

22. Anor wuwus kang paman myang arinipun | malih angandika | ênggèh layak kang pêtinggi | tan maido ingong ring pitutur (n)dika ||

23. Lon umatur inggih sawêg wartosipun | umum ing akathah | duka-dalêm yêktinèki | pan mêkatên gotèkipun kang kawêntar ||

24. Myat ing batur ki pêtinggi nulya muwus | e lah ngong kèlingan | ya bênêr undhangêna glis[13] | kaki Wijakêrti ya ing Galèk-wulan ||

25. Kang tinuduh sigra-sigra mentar gupuh | Jèngrêsmi kacaryan | mulat mina nèng we wêning | lir wirangrong ulame saking pangrongan ||

587. Wirangrong

1. Langkung sukanirèng galih | myat mina nèng kêdhung Bagong | Ki Kulawirya jar yèn sun-gugu | kang padha dera ngling | iwak angkêr mêngkana | gotèke Rangga-mênggala ||

--- 9 : 241 ---

2. Jaman jèdhèking[14] duk nguni | Menak Sopal kang ngon-ingon | ijab laminira prang taun |[15] mêksih anglabêti | bêtèking kawingitan | tan ana wani anyamah ||

3. Linge kangmasmu Jèngrêsmi | gèsèh lan graitaningong | suwene rêrasan kang sun-dulu | ulate si Ripin | lir kucing myat jinada | andêlêng ulam ngêlobak ||

4. Thêk-thêkan kudu amancing | atine kêcangkol-cangkol | jrih ujare kojah lamun iku | iwak mawa wingit | yèn aja-a anakmas | ingkang nambungi wirayat ||

5. Gèbès bae dèn-kandhani | watak pas ngandêl ujar wong | katênta kalunta wus kêpatuh | gawene sok mancing | kongsi lali sêmbahyang | arang-arang Luhur Ngasar ||

6. Kang dèn-pêrlokkên mung mancing | karêm adhêm kèrêm gathok | ing besuk yèn modar dadi wrêgul | lingsêng[16] krandhahnèki | dhapure wus kêtara | wis mèmpêr blêg wrêgul lingsang ||

7. Gumujêng kang putra kalih | myang gurunya sêdayèng wong | Nuripin anjola amalêruk | kêdumêlan angling | ah ah lae ya talah | wong kapanja sabên dina ||

8. Jèngraga ngêndika ris |[17] Ripin apa ya mêngkono | lir sojare paman dhêmênamu | karêm amêmancing | Nuripin aturira | rêmên-kula timur mila ||

9. Nêntak Ki Kulawiryèki | e e si Dipangan-potho | dene awikrama cêlathumu | angrêrêngga dhiri | dèn-ajèni priyangga | dèn-timur-timurkên dhawah ||

10. Kacêmut mèsêm Nuripin | umatur marang sang anom | alêrês ramanta yêktosipun | kawula ningali | ulam kêdhung punika | owêl yèn tan pinancingan ||

11. Yèn sampuna kawula jrih | ing kojah mlarati yêktos | Ni[18] Wirya ris mojar wawi ngriku | kenthol Bagus Ripin | gogoa kono sira | ing kêdhung Bagong kèh iwak ||

--- 9 : 242 ---

12. Nora susah moncang-mancing | cêkêlana bae kono | Nuripin anglungsar pinggir kêdhung | ngula-ula ngagir | sikile kêthawêlan | nguling-uling tungkakira ||

13. Sarwi kêdumêlan ririh | wong dèn-akon nyêmplung gogo | (m)bok dhèwèke dhawak asilulup | bèn pinangan dhêmit | lah iku mari ladak | Ki Wirya gumuyu mojar ||

14. Apa kang kok-wuwus hèh Pin | cêlumikan kathik mencos | lir wong kasurupan amêcucu | ngagir pinggir kali | Nuripin aturira | e botên thol piyambakan ||

15. Sawêg rêmên aningali | ulam kang nèng kêdhung Bagong | agêng dhugal-dhugal ting kêcubuk | yèn tiyange kadi | Ki Kulawirya mojar | kadi priye kadi sapa ||

16. Bacute kêpriye Ripin | lir sampeyan pa mêngkono | Nuripin turira sanèsipun | pan botên kadyèki | kadi anu ih klepyan | kaya-pa ing mau ika ||

17. Ki Kulawirya ambêkis | dhasar bandholên dudu wong | sida kêpanjingan dhêmit kêdhung | sing padha nyurupi | cêlathune kandhuan | de mina ngran dhugal-dhugal ||

18. Matur lah niku lamnèki | kang sami bancol mêncolot | wong ulam têmênan anèng kêdhung | dèn-sêngguh nyêmoni | mrih sisip wong kewala | dhasar andhahari duka ||

19. Hêng e dhasar wong kêpadhil | êndi ana wong mêngkono | wong dèn-ranni dhugalan sirèku | iya (n)dhugal êndi | wong caturan lan ingwang | sêmbari ngagir angula ||

20. Cokore dèn-uling-uling | kêthawèan numpang bokong | bangêt le gêndhila edan taun | dêksura si Joprit | sarwi ngambil kêrakal | watu sêpongge kinarya ||

21. Ambalang marang Nuripin | kêni poloke mak kêplok | Nuripin anglumba tangi lungguh | andamoni sikil | matane kaca-kaca | Ki Kulawirya alatah ||

22. I bêcik têmên si Ripin | lir kirik kêtiban banon | ngrajug kêlèngkèngan muwêr bingung | mak kringkêl le apik | dhêmên têmên ngong mulat | kang putra suka kalihnya ||

--- 9 : 243 ---

23. Sêdaya gumuyu mèksi | Ki Kulawirya ngling alon | sakake mêningan lah apamu | kang kêna ing krikil | dene kongsi sêmuwa | blêg kaya wong arêp modar ||

24. Ki Ripin guyu-guyu ngis | matur ih tan wêlas mring ngong | wong watu sakluwak banggalipun | jare sakêrikil | lah puniki watunya | mak gamplêng polok kawula ||

25. Kêmiri lêrês kang kêni | biru èrêm amênyonyong | sakit tan jamak kantos bingung |[19] mak pêt konang mijil | pêtêng tan priksa tiyang | wong kulit balung kewala ||

26. (ng)Gènning tipis botên daging | tan wande ing lampah bèjog | sampeyan punika damêl butuh | guyon sok nglarani | Jayèngrêsmi wlas mulat | sinamun kasmarèng ulam ||

588. Asmaradana

1. Karênan dènnya ningali | Jayèngrêsmi Jayèngraga | nèng têmbinge kêdhung Bagong | ulam gêng-agêng liwêran | lumarap têlèrèpan | bayakan atutut-tutut | tandhikan awijah-wijah ||

2. Jayèngrêsmi ngandika ris | punika paman kaecan | myat ulam nèng kêdhung Bagong | mèh kakirên wêktu Ngasar | pijêr mojar lêlahan | suwawi paman awêktu | gupuh kang samya liningan ||

3. Samya ngambil toyastuti | mêngandhap ing pakêdhungan | pèrènging bang-bing kang èpèh | sawusnya dènnira kadas | samya awêktu Ngasar | antara dangu bakda wus | pêragat praboting sunat ||

4. Kang tinuding wau prapti | Jakêrti ing Galèk-wulan | sarta sutanira gaco | ambêkta samêktèng sêgah | myang tumpêng pakan iwak | rong jodhang pisuguhipun | rampadan ulam dhêdharan ||

5. Raga-mênggala agipih | anguwuh kinèn mangarsa | Ki Wijakêrti wor lunggoh | kêpara lungse ing tuwa | pênganggone gênêngan | cara kuna sarwa kusud | mung têkên tanpa gêgaman ||

--- 9 : 244 ---

6. Jayèngrêsmi ngancarani | kang kinèn kêparêng ngarsa | lan ingong kang cêlak bae | Ki Wijakêrti agêpah | anyakap sêsalaman | Jèngraga Kulawiryèku | wèh salam mring kae tuwa ||

7. Umatur atur pêmbagi | raharjaning pêngampiran | nimpar anèng kêdhung Bagong | wontên kang pinujèng basa | ing wingking kawiryanta | ingkang kasêdya ing kayun | pun kaki nuwun sinabda ||

8. Lan pun kaki nênaosi | sêkul lawuh sumapala | mung parêrêming kalantih |[20] sêtètès wening dawêgan | myang upakramèng ulam | puniku sumangga katur | dêlape pun kaki nistha ||

9. Jayèngrêsmi ngandika ris | ênggèh kaki ngong-têrima | kusunging sih pamulene | mring wong tirakat kêsrakat | ran gus santri kewala | dene sasanèng-ngong pungkur | ing kêrajan Wanamarta ||

10. Lêlana sêja ngulati | saking patudinging bapa | kinèn ngupaya jênêke | kadang tuwa nimpar paran | maha nis tan bayinat | dadya ing lampah kêlantur | sêjèngsun mring Lêmbuasta ||

11. Mantuk sêmbèn ngampir-ampir | mrih kêkaruh anèng paran | supaya kathah sunate | Ki Wijakêrti duk myarsa | tyas marma lon turira | lamun parêng sang abagus | mugi rèrèh ing wismamba ||

12. Jayèngrêsmi ngandika ris | kaki aywa susah-susah | sun-tarimèng sadèrènge | wus kasêdya ing driyarsa | wruha wrananing[21] ulam | ing kêdhung Bagong kêlangkung | gêng-agêng ulame kathah ||

13. Sarta tan kêna ingêpik | kaki punapi marmanya | mênawi wontên gotèke | ki pêtinggi nambung basa | kaki rika matura | (n)dika bêrkat tiyang sêpuh | kandhane kang kina-kina ||

14. Ki Jakêrti matur aris | inggih kandhane punika | ulame ing kêdhung Bagong | mila angkêre kêlintang | tan kenging dan-alappa[22] | kêdhung Bagong duking dangu | kina-kinane têlaga ||

15. Winastan têlaga Sasi | pêtamanan sri kawuryan | lêlangêning putra katong | ing Singasari narendra | Harya di Banyakwulan | tumêrah sêlaminipun | têkèng Harya Menak Sopal ||

--- 9 : 245 ---

16. Jênêk nèng têlaga Sasi | sêsanèng taman mêrtapa | sih mring ngon-ingon ulam loh | tambra bancèr wira soca | rêng-arêng lan giligan | papar cakul bèkèl palang |[23] tanapi ulam lanangan ||

17. Harya Menak Sopal nênggih | tinêka dènnya mêrtapa | barang kang kinêrsan dados | kali Kêlampih pinudya | anjog maring têlaga | lajêng dados sirahipun | kang bênawi pêlabuhan ||

18. Satêngah wontên mastani | sirah plabuhan punika | sing ardi Jalêr clèrènge | wetaning Kêdhiri praja | tuture lèpèn Ujang | angubêngi ardi Kêlut | prênah salèr-kilènnira ||

19. Duka-dalêm kang sayêkti | lèpèn Kêlampih lan Ujang | rêbat yêkti panêrkane | Ki Kulawirya ris mojar | ing mangke punapa-a | kêdhung Bagong namanipun | kadi-punêndi marmanya ||

20. Ki Wijakêrti turnya ris | inggih sawêg kula pajar | duk Menak Sopal waune | kukuwu anèng têlaga | Sasi ngalama-lama | nis marang dêlahanipun | mèngkrat sampurnèng têlaga ||

22. Cêngkunging kêmpul yèn ratri | swabawaning wong amayang | kadhang lir suka rêramèn | pangliking sindhèn sinênggak | sênjata barondongan | myang surake tri gumuruh | kadya nalikane karya ||

23. Mêkatên sêlaminèki | wartining kang kina-kina | sadaya tiyang Trênggalèk | yèn wontên kang darbe karya | mêmantu rowan-rowan | anambut gamêlan sinung | sêrancak rong rancak angsal ||

24. Miwah praboting patani | wastra kêling sêsampiran | asêsaji ing sontêne | enjing pinaran samêkta | nèng pinggiring narmada | binêkta sêkaliripun | myang dhalang anilih wayang ||

25. Tan wontên susahing janmi | mêmantu nyilih gamêlan | samya mriki pangungsène | sadhengah kang siniliha | apan antuk kewala | raja-putrèn pan sinung |[26] kewala tan kacupêtan ||

26. Milane dipun-wastani | têlaga Sasi punika | winastanan kêdhung Bagong | dadya panêbaning gangsa | myang sinung ulam kathah | kèh-kèhing tiyang sênambut | wontên kang mêlik culika ||

--- 9 : 246 ---

27. Pinêndhêt barang sinilih | kang culika tutumpêsan | katêlah dêlasan mangke | tan wontên wong pinitayan | mutung wus cinukêngan | mring kang mara-bumi kêdhung | sêpriki tan kadya kina ||

28. Mêkatên gêgotèknèki | duk jênênge Menak Sopal | inggih kala jaman cothèk | ngluluri ka-angkêrannya | ing mangkya (ng)gih têrkadhang | tiyang kang kalilan sinung | amêndhêt ulam punika ||

29. Yèn tan sinung datan kenging | nêrajang apêsing badan | kathah kang janma wurung wong | Jèngrêsmi suka ing driya | Jèngraga Kulawirya | myarsa andharing pitutur | agênah pênggotèkira ||

30. Ki Kulawirya ngling aris | lah kaki saèngganira | mèt iwak sawiji bae | punapi tan dadi bahya | Ki Wijakêrti turnya | duka-dalêm kang puniku | sumanggèng kêrsa kewala ||

31. Jayèngraga lon dènnya ngling | manira ngalap yuwana | iwake ing kêdhung Bagong | cinoba lamun sinungan | lah mara Ripin sira | ngambila iwak dèn-gupuh | Ki Wirya nambungi sabda ||

32. Ya bênêr Ripin dèn-aglis | santri Nuripin aturnya | kadospundi pamêndhête | cinêpêng mangsi kenginga | damêl pancing punapa | coba pinakan karuhan |[27] manawi kenging cinandhak ||

33. Yèn wontên ulam kang minggir | mangka ginêdhig kewala | ingkang gampil masalahe | Jèngrêsmi alon ngandika | kakang Raga-mênggala | rika pakane dèn gupuh | ingkang liningan asigra ||

34. Amakan ulame warih | amrutah tumpêng sêkawan | ngawirya tri nulya ge |[28] samya amakani ulam | suka dènnira tumingal |[29] gêmbira ulam sakêdhung | samya rêrêbut ing pakan ||

35. Koyol yêl-uyêlan tandhik | amijah milar ngêlobak | byah kabèh mêtu saking rong | carub mor marupa-rupa | gêng alit tanpa wilang | tan kongsi kandhas kang sêkul | pinangan ing ulam kathah ||

36. Pan wontên ulam kêkalih | amindu tan obah-obah | sarupa nora anggape | antêng wadêr wira soca | [...] |[30] Jèngrêsmi mèsêm andulu | ring wadêr ingkang dyatmika ||

--- 9 : 247 ---

37. Angandika rum amanis | kaki Jakêrti marmanya | kang wadêr wira soca ro | beda lawan ulam kathah | antêng tan obah-obah | sadaya samya andulu | marang wadêr wira soca ||

38. Dangu-dangu dèn-tingali | kang wadêr ro wira soca | sêkala salin warnane | badhèr bang sisik kêncana | mêncorong tiningalan | sêdaya samya angungun | kadya angêmu wahana ||

39. Nulya ngambang wadêr kalih | alon lêr awak tan obah | antara musna tan katon | sêdaya gawok tumingal | nis-e kang wira soca | Ki Kulawirya amuwus | dospundi kaki punika ||

40. Umatur Ki Wijakêrti | inggih prayogi punika | kados wontên wahanane | kang lir sasmitaning ulam | sawêg dugi-kawula | langkung-langkung bêgjanipun | enggal lamining kêpanggya ||

41. Apan pênêd kang pinanggih | kang samya andon tirakat | idayat nèng kêdhung Bagong | sukur angsal kanugrahan | samya alon ngandika | kaki pandonganirèku | kang muga manggya raharja ||

42. Jèngrêsmi mèsêm ngling aris | Nuripin ngambila ulam | ing kêdhung mênawa olèh | iwak padha dhêdhawêtan | Ki Wirya nambung sabda | lah mara ta dèn-agupuh | kinèn amèt minèng toya ||

43. Apa gogo apa mancing | sakarêpmu dèn-sêngaja | prayoga nyêmplunga bae | Nuripin sêmu kèwuhan | rada jrih angkêrira | dadya tingkah ala nganggur | mancing pancinge cêngkolak ||

44. Pinakanan ing wak pitik | cinêmplungakên ing toya | Ki Wirya sêndhu wuwuse | edan Nuripin gêndhila | têka (n)dadak sêmbrana | dêdolanan ala nganggur | sun banggal cocotmu nyênthak ||

45. Nuripin kumrengkang ajrih | pancinge cinaplok mina | ing palung kêlangkung gêdhe | Ki Nuripin gugup sigrak | sinêndhal mak cakèkal | sru alok hah olèh palung | gêdhe tênèh mak gudêbag ||

46. Samya gumuyu ningali | iwak pinancing ing wilah | gawok de têka kênane | Ki Wirya gumuyu latah | bilah dene digdaya | kenthol Nuripin sirèku | saiki mari gêndhila ||

47. Jayèngrêsmi Jayèngragi | suka tyasira tumingal | tan nyana kêlamun olèh | palung pinancing ing wilah | Ki Kulawirya sigra | muwus lah pancingmu iku | kêbangêtên nora pakra ||

--- 9 : 248 ---

48. Dak-dandanane sing bêcik | pancinge nora prayoga | kênure bêcik di-oyod | bèn aja pêdhot sinêndhal | wus dadya dinandanan | ênya Pin iki wis kukuh | cobanên manèh yèn angsal ||

49. Nuripin mringis nampani | pakane nulya pinasang | cinêmplungakên pancinge | laju sinarap ing mina | sinêndhal gumalebag | mêngkana sêdangunipun | jêkak-jêkèk angsal mina ||

50. Tan kongsi nyêndhal ping kalih | sabên nibakkên sinarap | pêpak olèh sawêrnane | sisikan miwah lanangan | Jèngrêsmi lon lingira | uwis Nuripin ywa banjur | wus akèh kang sira alap ||

51. Nuripin mêksih amancing | dèn-prênah-prênah ing mina | sawiji tan ana nyenggol | angalih minggir mantêngah[31] | Ki Wirya mojar nêntak | hus wong edan (n)dadak (m)bêrung | su buntung kêparat edan ||

52. Dinukan tan idhêp wêdi | andimêr wangkal apugal | mrêrêm katon iwak bae | Jayèngraga mèsêm nabda | nyata dhêmên mèt iwak | layake pusak sirèku | dene srêpan amèk mina ||

53. Kang paman aris nauri | wus karuhan iku pusak | malah kakèhan pusake | alis idêpe ya pusak | alis dhe-sih sisihan | jenggote muwêr lir jêmbut | jumêbêng pating salewar ||

54. Iya kenthol bagus Ripin | mulane jênêng si Pusak | dene kèh bêng-ubêngane | gêr ginuyu ing kathah |[32] Ki Nuripin anjola | jinangkar jênênganipun | angêcêmut palèrokan ||

55. Ki Kulawirya ngling malih | hèh Ripin dhèk biyèn ika | kowe dèn-lolohi lele | marang (n)jêng kyai genea | Nuripin aturira | o inggih kala rumuhun | kawula duk mêksih bocah ||

56. Kêlawan Ki Basarodin | kala dèrèng dados ibah | mêksih nama Dulrajak-e | dados lurah athak-athak | lurah botên mumulang | rèhning kasihan ing guru | kêrênge botên kêjamak ||

57. Mung mêthès santri kon ngêmis | sadintên sontên yèn prapta | kinumpulkên sal-angsale | tinêdha sadayanira | kadhang santri tan uman | myang santri kinèn nênawu | suwakan ngayap misaya ||

58. Kula sring kinèn amancing | mring lèpèn miwah bêlumbang | lamun angsal janji paron | tan kaur ngaji sêmbahyang | pijêr

--- 9 : 249 ---

amêndhêt ulam | pêngulu tan milu-milu | mung nênggani anèng wuntat ||

59. (n)Jêng Kyai rêmênèki |[33] ngingu lam dene Ki Basar | doyananipun iwak loh | kula sring kinèn mancinga | bêlumbang linarangan | marang (n)Jêng Kiyai guru | bêlumbang masjid punika ||

60. Kathah angsal-kula mancing | sabên kula tinimbalan | datan kêpanggah-kêpanggèh | puniku nuju konangan | (n)Jêng Kyai langkung duka | kaya tèngkèk bocah iku | nglêburi iwak bêlumbang ||

61. Dulrajak lumayu gêndring | (n)Jêng Kyai nuduh mring kanca | kinèn nyêpêng mring kula ge | tinubruk tiyang sêkawan | (n)Jêng Kyai angandika | lèhe iwak lele iku | jujokna cangkême pisan ||

62. Tan ngaji kêtungkul mancing | gya kanca santri angrêncak | sêkawan samya angêbyok | tan nyana lamun têmênan | kula sêngguh gethokan | kawula ginrêjêg purun | linolohan lele mêntah ||

63. Bancolipun kanca santri | (n)dadak nglolohi têmênan | lelene amatil tênggok | camêprut kula anjêngat | butul maring gorokan | sru ambêngok biyang-biyung | (n)Jêng Kyai wêlas tumingal ||

64. Gupuh-gupuh kèn-ngulapi | lelene kang anèng têlak | kongsi butul matil tênggok | lajêng rinogoh kewala | lele miring nèng têlak | dinudut patil kang butul | sisihipun cêngkrok[34] têlak ||

65. Anyênthak kula anjêlih | lelene enggal sinêndhal | ilat cêthak sami kèkrèk | gogodrès ngêmu ludira | (n)Jêng Kyai timbalannya | modar kowe karêpamu | bocah (m)bêlêr kaya lingsang ||

66. Mila katêlah samangkin | gèthèke tênggok kawula | kang myarsa gumuyu kabèh | Jayèngrêsmi lon ngandika | Nuripin iwakira | iya lèhmu mancing iku | bakarên bae lawaran ||

67. Raga-mênggala agipih | lan gaco ing Galèk-wulan | gupuh dhodhok sabature | dadèk gêni manggang ulam | sadaya binakaran | wus matêng sêdayanipun | Ki Wijakêrti turira ||

--- 9 : 250 ---

68. Sumangga amba-aturi | anadhah kang sumapala | kang ingaturan nulya ge | samya wanting wiwijikan | anadhah pasugata | kêmbul bukti katrinipun | ulam anyaran dhinahar ||

69. Kêlangkung pikantuk bukti | raosing ulam kêbina | anyir wus kadya binumbon | mèh têlas satugêl sèwang | saking ing raosira | antara samya anutug | luwaran dènnya anadhah ||

70. Raga-mênggala Nuripin | sami anyarik pisêgah | sêdaya linorodake | sinung pra pawingkingan |[35] kupêng nadhah lorodan | dadya kalih (ng)gon akêmbul | dènnya mangan ting kucapah ||

71. Anêmên pêmanganèki | kabèh ngrasakkên ing iwak | sinambi mangan angomong | ya talah nora kêjamak | rasane luwih enak | lan sakèhing kang iwak luh | kali kalèn kana-kana ||

72. Gurihe lir dèn-bumboni | ambakna ngong Galèk-wulan | lagya ku wêruh rasane | ing kêdhung Bagong iwaknya | enake tanpa timbang | kaya mokahêna untu | samya gumuyu kang mangan ||

73. Wong rolas samya ngijèni | lali lawuh saking desa | anungge ulam loh bae | anutug dènnira mangan | warêg kongsi tan têlas | samya kuwarêgên nyêmpluk | wadhuke kang padha mangan ||

74. Nuripin mêksih nêmêni | sisane kang sami mangan | sêga myang kêlaprutane | krowot rinakut pinangan | carup srundèng lan upa | ramut ri ngalêthak balung | Ki Kulawirya sru mojar ||

75. Hus kêblak cicir Nuripin | thèthèkan nglêthêg thèthèlan | wis pancène nisthakake | lir sajêge tan kaopan | anggêmêti rèwètan | bacot ngiras dadi kêlut | rêsiki upa kang gêdrah ||

76. Gumuyu kang samya myarsi | Ki Wijakêrti ris mojar | (ng)gih pênêd tinêlasake | tanggêl owêl dados sisa | sampun isin nèng têba | wong warêg watêpuk kètu | arosa lumakwèng paran ||

77. Nauri (ng)gihipun inggih | yèn ta sampun drawoloa | jrih dinukan mêsthi ngêlèh | niku kenthol Kulawirya | sok (n)dukani wong mangan | nora nglumuhi batur |[36] balung usus otot ilat ||

78. Ki Wirya gumuyu angling | pa wis gêmês lèhmu (n)dilat | lan apa enak iwake | umatur pan inggih eca | anyir tanpa sêsama | sajêg ngong nêdha ulam luh | tan lir punika raosnya ||

--- 9 : 251 ---

79. Ki Kulawirya nauri | ya wong mono kowe setan | wong wong-wongan dudu uwong | sêdaya gumuyu suka | Nuripin ginaguywan | Jèngrêsmi ngandika arum | paman suwawi asalat ||

80. Sampun manjing wêktu Mahrib | anulya samya akadas | Nuripin adan tumlawong | wusnya sunat nulya kamad | antara pêrlunira | bakda wabin lajêng wêktu | Ngisa antara wus bakda ||

81. Atota dènnira linggih | nyamikan lumadyèng ngarsa | samya ngalap sasênênge | pinurutah marang wong kathah |[37] karya cagak lèk-lèkan | mêngkana sêdangunipun | wus dalu samya karipan ||

82. Atata pating gulinting | Jayèngrêsmi Jayèngraga | katri Ki Kulawiryane | adhikir kêlangkung rahab | Nuripin sore mula | dènnira turu anglugur | ngalindur bêngok gêmboran ||

83. Kang turu kagyat atangi | ting jêngèlèk[38] samya tanya | niku napa-a baguse | ingoyog ginugah-gugah | gya tangi guragapan | Ki Wirya gumuyu muwus | Ripin iku katon apa ||

84. Umatur inggih kaèksi | tiyang gêng alit kèh prapta | briga-brigi yun ambêlèh | kang arsa mênthung anjambak | ngagag (m)bithi anêkak | manah kula kagum-kagum | nêdha tulung tan bisobah ||

85. Ki Kulawirya ngling (m)bêkis | wong jêblog tan kira-kira | mundhak bêtah (n)dhêkok ngorok | wis ta mêlèka kewala | matur (ng)gih pun tilêman | ngêliyêp malih anglindur | angrêruntuh bêraokan ||

86. Ginugah nulya nauri | mêksih mêlêlêng anendra | Ki Kulawirya têtakon | krêp tindhihên ana apa | Nuripin aturira | kêtingal tiyang gumuyu | gêng alit sêpirang-pirang ||

87. Ngajak guyon ngilik-ilik | lajêng bêngka badan-kula | mripat kula mêlak-mêlèk | e lah sirèku bakalan | kalap kapundhut danyang | kèndêl sadhela anglindur | gêro-gêro gêragapan ||

88. Ki Wirya gumuyu (m)bêkis | hus Cêblung kêparat edan | ambakna nglindur anglênyèh | ijèh nyêngoh amêncangah | têkan nglindur tan lumrah | lumrahe wong nglindur turu | iku wong mêlèk warasan ||

89. Tindhihên sru angrêrintih | umatur inggih wikana | akathah têmên kang katon | mêngkana sawêngi pisan | nèng sela kumalasa | tan lêt sadhela anglindur | Nuripin kaku tyasira ||

--- 9 : 252 ---

90. Kêrêpên dènnya kathindhih | tan milih mêlèk turua | Ki Ripin nangis (ng)gêlolo | angalih panggonan mêksa | kêtindhihên kewala | akêbut nêbut (n)dharudhut | tindhihên adêg-adêgan ||

91. Sêdaya tan antuk guling | (ng)guguyu mring Ripin dènnya | tindhihên tan ana lête | samya (ng)guyu-guyu samar | mênawa kêbanjura | anglamong kêna ing kêdhung | Bagong angganggu wong anyar ||

92. Ing wanci wus bangun enjing | Jayèngrêsmi lon ngandika | suwawi paman a-Suboh | utami mupung sih awal | lan Nuripin supaya | mêndha dènnira anglindur | kêlangkung kawêlas-arsa ||

93. Kang paman miwah kang rayi | samya trangginas akadas | wus ngambil hèr astutine | mêngkana kang cinarita | Nuripin wusnya kadas | matane mari bariwut | nulya adan angalikan ||

94. Kang sunat gya angamati | angangkat pêrluning salat | Subuh antara bakdane | anutug puji dhikirnya | pêragad numpa donga | sêlawat sêsalaman wus | Jayèngrêsmi angandika ||

95. Lah wus kaki Wijakêrti | lawan kang Raga-mênggala | kewala wangsulèng kene | manira yun lumaksana | marang ing Lêmbuasta | kang liningan lon umatur | lir kukila andon wohan ||

589. Dhandhanggula

1. Lamun parêng kawula umiring | ing saparan kêdah atumuta | marang ing Lêmbuastane | Jèngrêsmi lon amuwus | pan wus sangêt têrima-mami | mungguh laku tirakat | prayogi kang samun | tan sigug rasaning lampah | panguntape lampah wus têrima mami | sakèhing kang sih-marma ||

2. Lan wus pêdhak kang kasêdyèng kapti | ingkang liningan sumanggèng kêrsa | tan lênggana sapakone | Jèngrêsmi malih muwus | kang pêtinggi kaki Jakêrti | sami andum waluya | kewala ngong laju | nulya samya sêsalaman | gantya-gantya wusnya (n)dan mangkat tumuli | sah saking pakêdhungan ||

--- 9 : 253 ---

3. Mèh rahina wanci pajar sidik | mabang silaking Hyang Arunèngjang[39] | masinjang ima awênge | lulungsiran kadulu | dadu pita rêkta arangdhi | marêngga tuturutan | mêrêm[40] rêmu-rêmu | lir tasiking dyah tipisan | mega malang nêrantang ganthêng ngênthèngi | angrêmuk ima krêsna ||

4. Tap masungsung amêrdapèng wèni | lir sisinoming dyah mincis[41] anjrah | linuding pipidih adèn | kasilakan asuluh | silih solah kasilo dening | Hyang Suryarsa mamadhar | duk amungup-mungup | ngatirah praba majingga | andhêpani salire sèsining bumi | katrapèng adakara[42] ||

5. Sumaringah kabèh pra kirnaning | kadya kagringan manggih usada | duk ratri praptèng arine | kakaywan yag lir mahyun | suka kèngêl katubing angin | antara kawistara | baskara ring esuk | tan wun langêning akirna | kang mahawan anabrang kali Kêlampah |[43] ngidul-ngetan mèt mêrga ||

6. Wus kêpungkur kang sêdya umiring | nèng kêdhung Bagong wus asowangan | samya mulih dhewe-dhewe | yata ingkang lumaku | padhadhahan dhusun ing Wadi | anampak patêgalan | pala sri dinulu | gumantung pêndhêm kêsimpar | kacang gudhe kêcipir kara kêrai | timun lawan sêmangka ||

7. Jagung jêwawut kêtela linjik | lombok terong dhuku jarak kapas | tompulu kasumba wijèn | samya tulus tinandur | pêsabinan tan anglêbari | gaga miwah tadhahan | sorotan tan uwun | tan mangsa tigas ing gagang | ana panèn mêrkatak amêmping kuning | mapak mlêncut gumundha ||

--- 9 : 254 ---

lamus | dhari[44] ngantih dhungkul ranggah | ting balêkèr anggantêr pêcut ngabani | bo o o hêr kya kiya ||

9. Akanthêngan gêgalêng tinamping | ngêmbong tulakan liraping toya | sri kasêrêng ing srêngenge | silaking ombak banyu | de didan ing angin maringin | nampèl galêng kaplikan | ngapyuk ing lèng yuyu | yuyune yayah asuka | nèng panglèngan ayêm lir mangun kamuktin | dening gyan kabêngbêngan ||

10. Kaboloting rurumbut kang minggir | ingadhêgan bango pêcak cangak | balêkok kuntul trinile | angrakêt anèng ranu | kadya puspa mênur mênuhi | panjrah nèng patilêman | sumawur ing kasur | tustha kang pêksi putihan | mamrih mangsa ambêncèt bêncèt malêcit | cat kêna kadhang tuna ||

11. Pêcak caruk rêbut mucuk cacing | sulambêran mencok pagalêngan | miwah angacob ing warèh | ngangsir canthuka cundhuk | Ki Nuripin mèsêm ngaruhi | kanca ing pacangakan | bisa anênangguh | yèn lagi wong anglèr sawah | glis anjêproh sikuntul putih asuci | anisil prêcil kongkang ||

12. Tan sêmbada pasêmone putih | Ki Wuragil Kulawirya mojar | lo lah milua dèn-age | sira bangsaning kuntul | namung putih wulunirèki | sira mung jènggodira | kêlawan jênêngmu | Nuripin jênêng putihan | badhoganmu tan kêna balung kêmlithik | mêntah-mêntah pinangan ||

13. Tan etung mung (m)buru warêgnèki | mungguh pasang sêmu santri kombang | gêsêng lir matêng jabane | jêrone mêntah lugu | durung kambon gêni sapêlik | mêntah sêkojur pisan | iku yèn candramu | Nuripin mlèngèh turira | dene ngaya yèn kados kuntul nèng sabin | sasat sagêd angingkrang ||

14. Nèng pêpalang palon kandhang sapi | Ki Kulawirya ambêkuh mojar | hi bilah Ripin dilèngèng | bangêt lèh edan taun | anggêgarap wong si Pênyakit | jinorogakên ing sawah |[45] mak jêgug gêlaprut | Nuripin tibèng lèlèran | mèh kêpacul doranne lagi ambabit | marêngi gacrokira ||

--- 9 : 255 ---

15. Kang macul kagèt sarya sru angling | hi mèh bae kurang sêthithik[46] kêna | prèhipun niku baguse | Ki Wirya sru gumuyu | (ng)gih raine niku Nuripin | kèn nampingi têng (n)dika | rêgêd dimèn alus | sing alus kaya galêngan | tinampingan turene niku kêpengin | lamun (n)dika pacula ||

16. Kang macul (ng)guguyu mring Nuripin | mlerok mèsêm Nuripin lon mojar | ya talah awakku dhewe | lah maha ngaru biru | jare wong dènranni kêpengin | tan kaprah ing wong kathah | wong dhêmên dipacul | sarwi mêntas mring galêngan | Jayèngrêsmi Jèngraga gumujêng mèksi | Ki Kulawirya latah ||

17. Ngling hi Ripin lir wong-wongan glali | jêg loro-boyo[47] gawe kucingan | gêlaprut êndhut janggude | wis ta adusa gêmblung | Ripin ngagag ngrangkul Ki Ragil | Ki Wirya ngling ya iya | tak-parung lambemu | sêdaya suka tumingal | ingkang dadi paguywan samêrgi-mêrgi | Nuripin masuh sinjang ||

18. Pine ngiras nganggo ing lumaris | nut mêrga gung ngetan sring papagan | wong sêpasaran mring (ng)Galèk | jalu èstri asêlur | ngawirya tri kêrasèng ati | kèngêtan ing kêrajan | ing Wanamartèku | kêlangkung arjaning desa | ing Trênggalèk dhusun dhêkêt adu sabin | pêpasar kèh pinangka ||

19. Wisan-gawe wayahirèng ari | Ki Nuripin kinèn atêtanya | dhusun ing Lêmbuastane | kang liningan agupuh | ngandhêg laku janma ing mêrgi | têtanya pundi ingkang | dhusun prênahipun | kang winastan Lêmbuasta | kang tinakèn nauri kidul puniki | lêt rong dhusun kewala ||

20. Kajêng rau agêng kang anganjir | Ki Nuripin wus narimèng warah | umatur mring bêndarane | Ki Kulawirya muwus | lah dhingina ngidul Nuripin | sira atêtakona | ing pawismanipun | Kae Kidang Wiracapa | iya mangsa-bodhoa sira Nuripin | bêlabaka bêlaka ||

--- 9 : 256 ---

590. Balabak

1. Kang liningan Nuripin matur sêndika | nulya ge | andhingini ing lampah kinèn têtakon | wismane ||

2. Mas Dêmang Kidang Wiracapa ing Lêmbu | -astane | Ki Nuripin wus prapta ing pêdhadhahan | dhusune ||

3. Langkung agêng anggênggêng karang kitrine | kirnane | kinubêngan ing pring ori têpung gêlang | dhadhahe ||

4. Mujur ngulon kêrajane Lêmbuasta | banjênge | tinuruting jagang jro wiyar atêpung | -gêlange ||

5. Ingkang prênah pêlawangane dèn-wodi | jagange | mêrgi agêng ngubêngi jagang mring kori | jujuge ||

6. Ki Nuripin praptèng lawang paregolan | kandhêge | ngadhang janma wêtu saking jro sawiji | tinakèn ||

7. Aturira kula jrih matur mas dêmang | têmêne | wontên malih tinanyan sami kewala | saure ||

8. Kang sawiji malih tinakèn mrayoga | saure | yèn prêkara mêkotên (n)dika kêpangguh | lan lêbe ||

9. Mring Kauman Ki Pêngulu Asradênta | adate | nika kang wus pinitayan mring mas dêmang | sabêne ||

10. Ki Nuripin manthuk-manthuk anauri | arise | lah kang pundi wismane Ki Asradênta | prênahe ||

11. Tinudingan la nika cêlaking mêsjid | êlore | nauri yèn mêkotên pênêd ngong panggih | lan lêbe ||

12. La (ng)gèh sampun ki sanak ngong têmonane | kaume | ingginggihan[48] Nuripin nulya lumampah | ge-age ||

13. Tan antara prapta wismane pêngulu | kêpanggih[49] | sêsalaman Nuripin lan Asradênta | nèng ngèmpèr ||

14. Rogok-rogok asradênta[50] gêdhe dhuwur | dêdêge | gumapula kapara akèh kang putèh | rambute ||

--- 9 : 257 ---

15. Jenggot jêmrpok[51] agabrès bruwès atêpung | godhège | netra kêdhop aloyop milulu lambe | amdumble[52] ||

16. Awak irêng kurang daging kadhuwurên | dêdêge | gondhokira (ng)gendhol sagembol |[53] gêdhene ||

17. Ki Nuripin mèsêm ngling sajroning ngati | wong kuwe | iba-iba bêndara lamun wêruha | mring kowe ||

18. Mendah (ng)gonne amoyok Ki Kulawirya | (n)tèk amèk | wong mêngkono (n)dadak ginawe pêngulu | ya gene ||

19. Amit têmbung Nuripin mring ki pêngulu | sojare | anjêjêrèh (n)jarwani kang mula-buka | jatine ||

20. Mugi kyai pêngulu anglarapêna | kature | mring bêndara mas-bèi ing Lêmbuasta | nuntêne ||

21. Ki Pêngulu Asradênta anaguhi | têmbunge | (ng)gèh nak-bagus yèn mekatên[54] kula matur | pênêde ||

22. Lah suwawi lumêbêt kula kang ngirid | lampahe | Ki Nuripin nyauri inggih sumangga | andhèrèk ||

23. Nulya samya lumampah Nuripin wuri | (ng)garêndhèl | kacumêtan (ng)guguyu mring Asradênta | batine ||

24. gêdhe dhuwur andhoyok ngêthimil rindhik | lakune | tan antara praptèng jro kae pêngulu | kêpanggèh ||

25. Nèng pêndhapa Kidang Wiracapa tanya | wuwuse | ana paran Sradênta sira agati | dêlênge ||

26. Alon matur têlètèh katur sêdaya | bukane | manthuk-manthuk ki dêmang rada kèlingan | dangune ||

27. Alon mojar ki dêmang mring Ki Pêngulu | wuwuse | anèng ngêndi samêngko kang sira pojar | ênggonne ||

28. Asradênta anolih marang Nuripin | tanggape | Ki Nuripin umatur mêksih nèng wuri | arèrèn ||

29. Sangandhaping wrêksa gêng ranu anganjir | katrine | angling malihe hèh Asradênta sirèki |[55] dèn-age ||

30. Aturana prayogi kang andon-langip | lakune | kang liningan lèngsèr Nuripin tan kari | undure ||

31. Angaturi marang kang sêdya mêrdhatêng | gupuhe | anèng ngarsa

--- 9 : 258 ---

Nuripin ngirid pêngulu | lakune ||

32. Jayèngrêsmi Jayèngraga Kulawirya | katrine | dènnya rarywan anganti ingkang tinuduh | wangsule ||

33. Gya kêtingal Nuripin pan tinutwuri | lakune | ragi pêdhak Ki Kulawirya andulu | karone ||

34. Sapa kae rowange dene adhuwur | dêdêge | kêdhuwurên ngarêp kêndhèkên kêpara | kêpère ||

35. Hi hi gondhok agêdhe lambe andoblèh | andomble | kaya apa dene iku mêmêdèni | dhapure ||

36. Gêdhe têmên godhèke sak krungan gêmak | gêdhene | lir gantangan mlêngkung kabotên kurungan | nyêngklunge ||

37. Ingkang putra gumujêng myarsa kang paman | wuwuse | tan adangu Nuripin prapta ing ngarsa | karone ||

38. Asradênta ngadhêpêg matur angglêrêg | swarane | gêdhe nglokor gumrênggêng kadya barênggi | grênggênge ||

39. Punapinggih paduka ingkang mêrtamu | badhene | Ki Wuragil nauri ênggih mêkotên | kyaine ||

40. Inggih kula punika kinèn ngaturi | lajênge | maring rama ijêngandika bêndara | kêrsane ||

41. Lah sumangga sang bagus kula umiring | ngiride | Jayèngrêsmi alon dènnira ngandika | mring lêbe ||

42. Rika niku punapi ênggèh pêtinggi | lungguhe | utawa yèn mambu sêntananira mring | dêmange ||

43. Asradênta umatur kula punika | yêktose | awon-awon inggih dinamêl pêngulu | ing mangke ||

44. Jayèngrêsmi mèsêm angandika aris | mring lêbe | lah (n)dawêg ingriki sami sêsalaman | ki lêbe ||

45. Ki pêngulu gupuh nyakup astanipun | salame | nulya Jayèngraga Kulawirya gantya | rahabe ||

46. Ki Wuragil Kulawirya mèsêm (n)dulu | mring lêbe | sasmita ring kang putra myang mring Nuripin | liringe ||

47. Jayèngrêsmi ngandika suwawi pamun[56] | lumade | nulya samya tyasira angraras driya | katrine ||

--- 9 : 259 ---

591. Mijil

1. Pra ngawirya katri wus kairid | lampahira alon | Asradênta lumakyèng ngarsane | Kulawirya tansah abibisik | marang Jayèngragi | samya angguguyu ||

2. Mring pêngulu Asradênta dening | dhuwur kuru gondhok | iya ta lah ki pêngulu kuwe | wong mêngkono dèn-gawe mêngkoni | pêngulu lir pêksi | pêcuk gondhok susuh ||

3. Jayèngraga mèsêm tutup lathi | kang pinoyok munggoh | Nuripin mèlêt-mèlêt èncêpe | jêr iku apa bênêr pêthèk-mami |[57] kadya wong madadi[58] | nêmu tike candu ||

4. Ki Wirya ngling apa kang dera ngling | Nuripin acêlor | inggih piyambakan anêlame | tan antara lampahira prapti | paregolanèki | kèndêl samya ngantu ||

5. Asradênta matur dalêm nganti | nèng ngriki kemawon | kula matur mring bêndara mangke | ênggèh paman manira anganti | sakêdhap nèng ngriki | sigra ki pêngulu ||

6. Tur uning mring bêndaranirèki | Ki Wirya duk anon | ngling ya ta lah pênguluning kene | apa saking alime ing ngèlmi | wong kaya mêmêdi | digawe pêngulu ||

7. Wong irêng blêng jenggod[59] kèh kang putih | angrongkop ing gondhok | nurut uwang têpung ing godhège | kaya kêndhil kêdlèwèran tajin | lan êndhasirèki | gêdhe gondhokipun ||

8. Tan sêmbada dhuwure kru aking | balung ting pêndhosol | layak kabotan dening gondhoke | gondhok mêdhok angingkuti daging | nglumpuk dadi siji | mring gondhok milulu ||

9. Miyut-miyut lakune tênganging | kabandhulan gondhok | ginuyu mring kang putra kalihe | Ki Nuripin angglêgês sarya ngling | andêlna (n)Jêng Kyai | kenthol yèn amangun ||

--- 9 : 260 ---

10. Walah mêksih kurang papanèki | isih luwih poyok | Asradênta kang atur uninga |[60] kae Kidang Wiracapa angling | (ng)gêgêlara aglis | lampit kêlasa lus ||

12. Turira ris paduka ngaturi | mring ramanta gupoh | kang ingaturan kerid lampahe | Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi | Ki Kulawiryèki | Nuripin tan kantun ||

13. Kae Kidang Wiracapa mungging | pêndhapa tambing lor | ingadhêp dening kulawangsane | sêntana kêlawan magêrsari | tarap anèng wuri | samya saguh-saguh ||

14. Sangkêp supacaraning[62] ngabèi | epok lan paidon | anèng lante lan pawong rencange | samyambêkta pêdhang miwah tamsir | têlêmpak myang bêdhil | panguthik lan suduk ||

15. Arinira katri anèng ngarsi | (n)dêl-andêling kewoh | Wiranjara lan Wirangjarane[63] | wuragile Ki Wirabrajèki | samya angayumi | bawah tabonipun ||

16. Lêbak-wukir ing Lêmbuastèki | anyapara-têlon | pra kenthol tri dadya wat-awate | kang raka wus angudanèni |[64] rampung rinira tri | kinarya bêbau ||

17. Yata wau ingkang amêrtami | lampahira alon | praptèng natar tritis pêndhapane | Kidang Wiracapa duk ningali | mring kang wau prapti | sênênne sumunu ||

18. Gupuh-gupuh mêthuk angadêgi | sarya lingira lon | lah sumangga anakmas alinggèh | matur inggih nulya angabêki | Wiracapa linggih | lan pra arinipun ||

19. Jayèngrêsmi Jèngraga Ki Ragil | samya tata lunggoh | Jèngrêsmi mangarsa tur salame | Kae Kidang Wiracapa aglis | pasalam ngrahabi | wa barakal-lahu ||

20. Sarwi anêmbrama ing pambagi | karaharjèng lakon | mangsuli basukiyèng kramine | wusnya nulya manjing ganti-ganti | sêsalaman [sêsa...]

--- 9 : 261 ---

[...laman] sami | gya mring pra rinipun ||

21. Samya rahabira tundhuking sih | -ira têmbe tumon | wusnya sêsalaman sêdayane | amrayogi dènnya samya linggih | langkung among krami | kajatmikanipun ||

22. Kidang Wiracapa angabèi | wijiling sabda lon | punapinggih anakmas putrane | kakang Kae Bayipanurtèki | wastane ing nguni | mas Arundayèku ||

23. Ingkang pundi pêmbayuning siwi | kang tuwa kang anom | pintên sêdaya panunggilane | sapa sintên kang sinambat ing sih | anak-ingong katri | pundi ingkang sêpuh ||

24. Jayèngrêsmi aturira aris | paduka tannèngko | rakanta (n)Jêng Kyai susunune | namung titiga pambayun èstri | kang jalu kêkalih | kawula kang sêpuh ||

25. Ingkang anèm punika kang adhi | wondene kang wadon | Tambangraras (m)bok-ayu wastane | kula sinungan pun Jayèngrêsmi | punika ri mami | Jèngraga rannipun ||

26. Satunggil paman Kulawiryèki | kang wuragil anom | gangsal sêdaya panunggilane | ingkang sêpuh rakanta (n)Jêng Kyai | tumuntên rinèki | Suwarja pêngulu ||

27. Wiradhustha pêndhadhanirèki | gya Panuksma rêke |[65] Panamar lan Ki Kulawiryane | inggih punika kang muragili | sêdhèrèk nêm nunggil | sayayah saibu ||

28. Kidang Wiracapa duk miyarsi | nauri sabda lon | yèn mêkotên anakmas kalihe | putranipun (n)Jêng kakang Kiyai | Ki Kulawiryèki | wragile Ki Guru ||

29. Inggih sokur alkamdulilahi | karsaning Hyang Manon | nakmas pêpanggih ing ingong rêke | tuwin pun adhi Kulawiryèki | prayogi dhi ragil | kang kêparêng ngayun ||

30. Cêcêlakan lan arinta katri | supaya mrih pundhoh | kang liningan lèngsèr gya nulya ge | têpung dhêngkul lan Wirabrajèki | pra kadang ngingsêri | samya sukèng kalbu ||

31. Kae Kidang Wiracapa angling | pundhuha padha nom | manira biyèn duk maksih anèm | lan Ki Guru ing Wanamartèki | wus saeka kapti | tan sêlayèng kayun ||

--- 9 : 262 ---

32. Arinira katri anor-ragi | malih ngandika lon | lah undangên rubiyah-ngong Nikèn | Widaryati Asradênta aglis | ngaturi (n)Jêng Nyai | Widaryati gupuh ||

33. Praptèng ngarsa kang raka ngling aris | wruhanira rêko | sira kêdhayohan ya sutane | Kae Guru Bayi Panurtèki | kang ro iku siwi | siji ku sêdulur ||

34. Kang sring ngong-tuturkên ing sirèki | duk mêksih samya nom | wong sêsanga iya panunggale | mas Rundaya lawan |[66] miwah Ekawêrdi | lan Wargasastrèku ||

35. Malarsipta Carikputra tuwin | Carikmudha kang wong | Danumaya kêsangane dhèwèk | mêngko tan ana panggih pinanggih | bagèkna tumuli | dhimu myang alomu ||

36. Nikèn Widaryati nêmbramani | arjaning apanggoh | ingkang putra kalih nor-ragane | myang kang Wuragil Kulawiryèki | wêcananira ris | amangsuli nuwun ||

37. Kidang Wiracapa angling malih | ing nguni ngong anon | santrine mas Arundaya biyèn | sawiji tan kêna sah kikinthil | si Bawuk rannèki | wus amulucumbu ||

38. Jayèngrêsmi mèsêm matur aris | sèstuning patakon | inggih mêksih pun Bawuk ing mangke | kinarya pêngulu angibahi | ing Wanamartèki | sawawêngkonipun ||

39. Wasta Ki Pêngulu Basarodin | gênging sih kinaot | lan kang para kadang sêdayane | Kidang Wiracapa gumuywangling | mring Asradêntaki[67] | kancamu si Bawuk ||

40. Jênênge saiki Basarodin | mêngko ibahing wong | Asradênta mêlongo winartèn | angling malih niku adhi Ragil | Asradênta niki | ngong karya pêngulu ||

41. Bêrkat milu lara lapa kinthil | lit milya[68] milyèng ngong | baya wus binage ing takdire | wusanèngsun tinitah ngabèi | sêkadar malês sih | mring Asradêntèku ||

42. Sami lan pun Bawuk Basarodin | niku ran si Dhogol | gêr ginuyu marang sêdayane | Kulawirya latah duk miyarsi | mojar olèh tandhing | kang Pêngulu Bawuk ||

--- 9 : 263 ---

43. Lan kang Asradênta (m)buh pinilih | kari angêtombol | sangsaya gêr-gêran ing guyune | Kulawirya tan wangwang maliring | watak (m)bibisani | yèn anjurudêmung ||

592. Jurudêmung

1. Kae Kidang Wiracapa | pangandikanira arum | marang ing rubiyahipun | Widaryati arakita | pasugatane tamumu | mumulenên sutanira | saiki mupung apangguh ||

2. Uwus manira tan bisa | têtêmu lan ramanipun | sutanta bae lan rimu | prêsasat kakang Rundaya | mêrene sinihan pangguh | marêm dene pulunanta | Nikèn Widaryati gupuh ||

3. Alon lèngsèr maring wisma | nuduh pawong rencangipun | [...] |[69] pawohan wedang panganan | kinèn nyaoskên mangayun | kang nênampa ngadi-warna | sapênganggone pinatut ||

4. Nikèn Widaryati agya | ngirid pagulan mangayun | kêpering raka alungguh | sugata sumajèng ngarsa | wusnya ngladèni gya mundur | tap laku kadya wong kutha | parigêl sasolahipun ||

5. Kae Kidang Wiracapa | nyarakkên sugatanipun | sumanggèng kêrsa ing riki |[70] sami anadhah nyamikan | ywa taha-taha ing kalbu | utami kêrana Allah | tan wêrana siku-siku ||

6. Sarwi nyandhak pacawanan | wedang ron balimbing-wuluh | gula sakar arèn luhung | mara ta ing kono sira | Wiranjara lan adhimu | Wirangkara Brajawira | angrahabana sirèku ||

7. Alomu manawa ringa | kang liningan samya gupuh | nêmbrama manis ing wuwus | Jayèngrêsmi Jayèngraga | katri Ki Kulawiryèku | samya ngalap nginum wedang | kang wedang balimbing-wuluh ||

8. Lalabe gula-rèn sakar | adhahar nyamikanipun | sasênêngira amundhut | wowohan myang lah-olahan | Ki Wiracapa amuwus | lamun kêparêng ring driya | dhi Ragil nakmas puniku ||

9. Prayogi kèndêl sêpasar | supaya ing sih tyas nutug | marêma marma andulu | marang sang bagus katrinya | Jèngrêsmi alon turipun | pangandikanta kang dhawah | inggih kêlangkung kasuhun ||

--- 9 : 264 ---

10. Ingkang sih-marma paduka | asangêt kawula nuwun | sumanggèng kêrsa lumuntur | marmanipun tur-kawula | ri-paduka yêktosipun | ing lampah katri punika | dhapur ingutus angruruh ||

12. Mila ing lampah-kawula | kalunta andon anglangut | aniti nitik tan antuk | mahas wana pawukiran | ing mangkya prapta ing ngayun | kawula panggoh paduka | pan punika wiyosipun ||

13. Kae Kidang Wiracapa | duk miyarsa aturipun | kang putra angrês tyasipun | kêgagas wlas sêmu waspa | Widaryati nut wêtu luh | myarsa ature kang putra | anutur sêduluripun ||

14. Angarang tinilar priya | ing têpa sariranipun | Kae Wiracapa muwus | (ng)gih Allah kang pinapajar | dene kabèh kawlas-ayun | manira lawan bibinta | puwara tumutur wuyung ||

16. Susuta èstri sajuga | tankaprah limrah ing sunu | Jayèngrêsmi lon umatur | liripun kadya punapa | de mawi tan limrahipun | Ki Wiracapa lingira | rinta wit duk jêbèng pinjung ||

17. Tan kêna rinrèh ing karya | akarêm saba wana gung | sêpisan pindho ping têlu | sabên lunga ginolèkan | ibune milu angluruh | kêpanggih têngahing wana | tan jênêk nèng wismanipun ||

18. Tita ing ngalama-lama | pan dadi pêrawan jêbug | wancine wayah mêmantu | kêdurus tan karsa krama | namung karêm ambuburu | anundhung kidang mênjangan | andaka jawi andanu ||

19. Sumawana ngitêr sima | solah bawane lir kakung | sikêp prajuritanipun | tan pisah turangganira | parigêl angêmbat lawung | kukuwu ing dalu siyang | nèng wana tan mantuk mantuk ||

--- 9 : 265 ---

21. Ni rara kêtnaginubah[74] | karya ran pribadinipun | ngong bibinta tan wèh juluk | wikan ingkang asung aran | ngung[75] wus narimèng tyas muwus | bibinta myat ring anakmas | prawirèng krama abagus ||

22. Kêlangkung kêpenginira | yèn bisa darbe susunu | lamine panggih kramèngsun | babêle namung sapisan | sutrèstri[76] punika wau | prêsasat datan sêsuta | tan kêwasa mêngku sunu ||

23. Puniki wus pêndhak dina | rinta tan kêdulu mantuk | ênggèh tan kêna binastu | ni rara Rêtna Ginubah | [...] |[77] wus kuwu nèng sêsananira |[78] wit anom tumêkèng sêpuh ||

593. Sinom

1. Sêdangunira rêrasan | Ki Kidang Wiracapèki | sasmita ngungun mring garwa | sira Nikèn Widaryati | kêrasa inanèki | tiwas tan na tuwasipun | ngêmbêng waspa marwayan | sinamun lêbu ngalilip | tyas kepengin[79] puputra lir tamunira ||

2. Kae Kidang Wiracapa | ngling mring garwa Widaryati | wis aja kèh kang rinasa | sêpuluh lagi pinasthi | darbe suta sawiji | tan kêna tinêkêm ucul | kamanon anèng wana | pinulung kang marabumi | ya nakira ni rara Rêtna Ginubah ||

3. Jayèngrêsmi Jayèngraga | katri Ki Kulawiryèki | myat maring kang darbe wisma | sêmu sungkawa myang rabi | sih-marma mring têtami | katri samya nor tumungkul | ngungun ring sojarira | sutane èstri kadyèki | sira Kae Dêmang Kidang Wiracapa ||

4. Ngling aris mring garwanira | lah wus sira Widaryati | tata-tata-a madhangan | sêdhênge têngange ari | baya katoran mêrgi | kêlantih pulunanamu | Widaryati agêpah | mring wisma nuduh parèstri | kang rêrakit rampadan kinèn prayoga ||

5. Kae Kidang Wiracapa | ningali tamunira tri | ragi sêlayèng wahana | ing wangun pasêmonèki | pan-samya amrayayi | sawiji sêntosèng ngèlmu | tyas mêrtyambêg ngumala | kang kalih lugu mriyayi | tyas ngumalambêg rêmên langêning praja ||

--- 9 : 266 ---

6. Aris dènnira ngandika | won nganggur inggih dhi Ragil | pakurmat sunat lêlahan | kêjibah bumi priyayi | sacaraning nêgari | pênêd wontên gong cumêngkung | anglang gama sarak |[80] sêkêdhik cara priyayi | kang liningan samya umatur sumangga ||

7. Ngling malih mring arinira | lah Wirabraja dèn-aglis | pêpêkên niyaganira | wêtokna gamêlan-mami | sêlendro si Bèr-manis | ing kono bae (m)burimu | Wirabraja agêpah | manggil niyaga kèn ngambil | gamêlan si Bèr-manis tinatèng ngarsa ||

8. Tan antara pra niyaga | rumat sêkala miranti | Kae Dêmang mèsêm mojar | Camaya ngrêbaba bêcik | sing anggambang si Prawit | si Cakrêma kêndhangipun | si Caguna ngromonga | si Cawèya kang anyuling | si Calêngki prayoga angêndèrana[81] ||

9. Iya bênêr Wirabraja | (m)bok ngundang têlèdhèk siji | kang abêcik swaranira | ing Bèndha si Grèpèt bêcik | undangên sêdhela glis | Ki Wirabraja anuduh | ngundang ronggèng mring Bèndha | Ki Wiracapa ngling aris | wis sênggrèngên rêbabmu pathêt sêsanga ||

10. Nuli lêkas unèkêna | Rondhon kang sêmada ririh | agupuh ingkang liningan | sêmênggrèng ngèg wus pêkolih | nême sasêndhon apti | akêjêr tutupanipun | samya sajak nêgara | pêthikan ing Pranaragi | kang sasêndhon pathêt sanga rum araras ||

11. Nutug lih-ulihanira | gya laju talu anggêndhing | munya Rondhon sèsènggolan[82] | pênabuhe ukur (n)jawil | satangkêping aringgit | kalanya durung anjantur | rampak imbal ngêpinjal | ngêmanak bêkakanèki[83] | nganyut-anyut Bèr-manis arum araras ||

12. Sêdhêng lêganing irama | Jèngraga mèsêm miyarsi | asasmita ring kang paman | Kulawirya amangguti | tansah nolih ningali | mring niyaga kang nênabuh | cèngkoke tan sêlnya |[84] Bèrmanis ngrantêg ngrêrangin | srining dhusun kadêmangan Lêmbuasta ||

13. Ni Widaryati mangarsa | matur ing rakanirèki | paduka kèn-angruktiya | sêsaji sugata tami | kang raka ngling ko thithik | sêdhêng têka ronggèngipun | Jèngraga Kulawirya | mèsêm kêduga ing ati | wus antara kang (ng)gêndhing Rondhon aminggah ||

--- 9 : 267 ---

14. Yata wau kang ingundang | têlèdhèk si Grèpèt prapti | anèng ngarêping niyaga | anêsêg unggahing gêndhing | ngêndhêlong dèn-salahi | asuwuk gamêlanipun | Ke Kidang Wiracapa | ngandika mring garwanèki | lah wus mara ladèkna lêladènira ||

15. Kang garwa lèngsèr sing ngarsi |[85] anuduh padhêke èstri | agupuh kang inujaran | nampambêng dhulang tup-saji | kobokan lan kêndhi |[86] pinere dhêdharanipun | sêkul ulam rampadan | akupêng tinatèng ngarsi | ing ambêngan kabèh priyangga-priyangga ||

16. Ngling wawi ngriku anakmas | prayogi sami wêwanting | gupuh kang sami cinaran | tuturuh sarya ngling malih | mring niyaganirèki | unèkna gamêlanamu | La-êla lon kewala | padha krasa ukur (n)jawil | gupuh para niyaga anulya buka ||

17. Cumêngkling arum araras | rarase angraras ati | angapti panabuhira | baud rêbut mrih kaèksi | adan lêkas abukti | kang sami nadhah pikantuk | kasumyar ing gamêlan | La-êla alon angêlik | binarungan ingkang gêndhing ginêndhèngan ||

18. Mêthit mêrit muluh rêmak | pupunton rêbab lan suling | tungtung ngês lan wilêtira | rêbut yakmakaning[87] gêndhing | ambyantu ririh ricik | munya rum anganyut-anyut | Jèngraga Kulawirya | rongèh sring alihan linggih | Kidang Wiracapa mèsêm langkung suka ||

19. Tumingal mring tamunira | Jèngraga Kulawiryèki | ki dêmang aris wêcana | mring kang putra Jayèngrêsmi | (ng)gih anakmas puniki | pakurmatan warninipun | sajaking maksiyatan | tan mupangat ing agami | sêdaya wus tatanira alyèng praja ||

20. Kula kêlawan ramanta | bagi wus ganjaranèki | kakang Rundaya tinitah | ngulamèng ngilmu linêwih | sun tinitah ngabèi | pan beda ganjaranipun | maklumipun anakmas | sarèhning sukur ing kapti | tan nyupêna anakmas panggih pun bapa ||

21. Myang dhi Ragil Kulawirya | tumungkul kang sinung angling | wus antara dènnya nadhah | luwaran samya wêwanting | ambêng nulya cinarik | sinungkên pêmburinipun | Nuripin Asradênta | wong roro samya abukti | angrêrantêg gêndhing La-êla aniba ||

--- 9 : 268 ---

22. Rêbut bêsus sêdayanya | ngungalkên ngês wilêtnèki | antara babakanira | ngêndhêlong suwuk kang gêndhing | nulya sinungan bukti | niyaga kapang atêpung | amangan ting kucapah | Asradênta lan Nuripin | Asradênta wus dangu pangantinira ||

23. Andulu pêmulukira | nut nênga tumungkul mèksi | Nuripin mêksih amangan | Ki Kulawirya anolih | sarwi muwus ambêkis | tawêkal têmên si Buntung | dhèk gêndhing durung niba | kongsi suwuk mêksih ngêmil | olèh gawe tirah lambe anèng paran ||

24. Ambêrung lir wêdhus saba | ing pakacangan ngrêmusi | nora miris binênturan | ya kêjaba dipênthungi | sing muncrat polonèki | ingkang kaya uwong iku | gumuyu Asradênta | anglêrêg lir têkèk muni | anèng gawok anggogok sru agêrokan ||

25. Nuripin jrih nulya wisan | takêre lagi nêngahi | cuwa tan tutug amangan | wêdi dinukan Ki Ragil | wusnya wisuh Ki Ripin | Ki Asradênta agupuh | sisane sêkul ulam | rampadan misih kèh kèri | binrêkatan mring Asradênta sêdaya ||

26. Binuntêl kacune amba | anuli ginawa mulih | ambêntoyong (ng)gawa brêkat | lajêng sininggahkên aglis | anjêngèk Ki Nuripin | gêrundêlan amarêngguk | pêngulu kênèng lara | wruha yèn dibrêkat mulih | tak êntèkna mau tur warêg amangan ||

27. Ki Wirya mèsêm têtanya | ririh anolih mring wingking | apa Pin dene grundêlan | Nuripin umatur ririh | sawêg cilaka mami | puniku kyai pêngulu | tan nyana lamun (m)brêkat | sêdaya binêkta mulih | binuntêlan ing kacu wiyar plipitan ||

28. Ambêntoyong gulunira | (m)bêntoyong tanganirèki | uninga yèn mêkatêna | ngong têlaskên sêdayèki | jêr (n)dadak dèn-dukani | wong amangan durung tutug | lêrês (ng)gèn-kula nyêngka | inggih dêlênge acicik | Asradênta pêmbrêkate dadi drêmba ||

29. Wong nadhah sawêg satêngah | sêlak sampeyan-dukani | Ki Kulawirya asuka | anggligik gumuyu ririh | sarwi atuding-tuding | Jèngraga mèsêm andulu | mêngkana wus luwaran | nyamikan sumadyèng ngarsi | Kae Dêmang Wiracapa nulya mojar ||

--- 9 : 269 ---

30. Prayogi sêsangat salat | wancine wêktu umanjing | Jèngrêsmi gêpah turira | nulya samya maring masjid | Kidang Wiracapèki | mring pahèran samya wulu | sawusira akadas | ki dêmang kang angimami | wus antara ing wêktu Luhur bakdanya ||

31. Pragat puji dhikirira | sêlawat salaman sami | mudhun saking pêlanggaran | kang putra ari ingirid | langkung dening ngrêsêpi | Ki Kidang Wiracapèku | tamu kêtiga pisan | wangsul mring pêndhapa malih | wus satata dènnira alêlênggahan ||

32. Dhadharan asri nèng ngarsa | ki dêmang angancarani | sumanggèng riku anakmas | won kèndêl sêsambèn bukti | paran kang dèn-kêrsani | kang putra samya tur nuwun | malih alon wêcana | kula puniki dhi Ragil | mung kêcanthèl wêktu tan pitaya tilar ||

33. Sinambi mêngku parentah | cèwèng caraning agami | baya wus ganjaraning Hyang | mungguh ahlining ulami | bibar sêdaya kêndhih | dening langêning acêngkung | kêburu kêbèragan | sapraboting kaprayayin | ragi bênggang cacêgah pakoning Allah ||

34. Wrating wong lumakyèng karya | sêdasa-dasa dospundi | brêkate mêngku wong kathah | akathah ingkang pinikir | Jèngraga lan Ki Ragil | umatur sarwi gumuyu | punika kasinggihan | inggih kadospundi malih | tiyang dados priyayi mêngku prakara ||

35. Myang langên tataning praja | ngangge sêcaraning nagri | solah-bawaning kamuktyan | wus sasat bangsa priyayi | ki dêmang anganthuki | inggih mêkatên dhi Wruju | inggih botên ambucal | ing sarak sarengat Nabi | inggih burêt katimpah tingkah maksiyat ||

36. Wahyu cathêting wardaya | gampilanipun dhi Ragil | ngèlmi gêgeyonganing tyas | mungguh ngagêsang puniki | [...] |[88] anggêr pênêd batosipun |[89] lamun pênêd nèng donya | (ng)gih pênêt akeratnèki | ing agêsang mung ambujêng kapênêdan ||

37. Ki wuragil Kulawirya | anêsêg dènnya alinggih | myang kang putra sakalihnya | sukèng driya miyarsa ngling | Ki Ragil nambung aris | inggih kadospundi wau | mênggah pênêd punika | liripun kadi-punêndi | basa pênêd apênêd dhatêng punapa ||

--- 9 : 270 ---

38. Kae Kidang Wiracapa | gumuyu anggêdhêg wêntis | dhi Wuragil Kulawirya | mung pênêd kalih prakawis | mênêdi sapucuking | ilat lan pucuking guthul | Ki Kulawirya latah | gêr gumuyu sêdayèki | Jayèngrêsmi tumungkul Jèngraga suka ||

39. Kae dêmang malih mojar | bangsa punika dhi Ragil | kêlangkung dening dêksura | balêjêd ngisin-isini | nanging puniku wiji | wijiling ilmi binrukut | lêring nalar tar wêntar | minangka urating ilmi | milanipun dakar ingaranan urat ||

40. Pasênêtanning duryat |[90] ayat martabating jinis | janase sampun kaênas | tamjis lan najis pan jais | kadi ta lapal kadis | dhikir lan dakar puniku | mungguh makna tan beda | sami kasuciyanèki | pon kang sipat ajali abadi tunggal ||

41. Mungguh murat cara jawa | têpunging lapal lan jawi | dakar ingaranan kalam | kalam maknanipun angling | kêlawan ilat tratil | puniku paworing pucuk | pucuking kalam dakar | lan pucuking kalam uni | namung ngriku gêgeyonganing ngagêsang ||

42. Anèng enak lan pakenak[91] | enake nandhang abukti | pakenak layaping nendra | lan ruruning rasa jati | yèn sampun anyukupi | kalih prakawis puniku | tan kirang sandhang tadhah | tan kirang rahabing rabi | (ng)gih puniku kang wus prayogi ing titah ||

43. Sampurnaning dalêm dunya | sampurna ing dalêm akir | punapa pulasing dunya | inggih pupulasing akir | dunya wit nganamnami | ngakerat dadining wakul | tumbu tampah tampira | puniku ingkang supami | malah tikêl sêdasa tikêl atusan ||

44. Barang tabyate nèng donya | tabyat ala tabyat bêcik | sarwa tikêl samadaya | nut dhorènge nèng donyèki | lamun nèng donya miskin | tikêl satus miskinipun | yèn sarwa sarwi donya | tikêl satus sarwa-sarwi | pêrtandhaning bab pênêd wontên sêksinya ||

45. Sêksine pênêd punika | dhi Ragil tigang prakawis | bênêr wuwuse tan gothang | pêrcaya datan kêwatir | angandêlan ngèmêngi | nirnakkên tri pêrkarèku | tan labêt dora-cara | tan pitênah ing sêsami | datan ngumpêt mêpêt panggawe raharja ||

--- 9 : 271 ---

kaelokaning Hyang Agung | kang tan kêrana donya | anrangbaya ing arungsit | tan kaduli ing sandhang kalawan pangan ||

47. Tan sotah ing rajah tamah | puniku ahli otadi | tan pae lan ahli donya | lir têlêng lawan jêladri | alun ahli donyèki | têlêng ahli akiripun | tan beda jatinira | alun lan têlêng jêladri | ahli donya ahli akerat wus timbang ||

48. Ahli donya ya wus bisa | nyamuti dhirinirèki | ing enak lawan pakenak | kang ahli akerut[92] yèn wis | enak datan abukti | pakenak datan aturu | lir kudhuping puspita | tan ana gatraning rujit | saking dening wungkule pinguling dênta ||

49. Kang ahli donya upama | puspa wigar angganda mrik | saking ambabar ihtiyar | mêkar angambar tulya-sri | kang puniku dhi Ragil | sadhengah ingkang pinupu | gampil angèle datan | prabeda lamun inapti | Jayèngrêsmi Jayèngraga Kulawirya ||

50. Kajuming driya wiyoga | kaparas rasan hakiki | kikise nora kikiban | sami micarèng ing kapti | labêt randhan ngulami | muradi basa kang saru | tan ana rubedanya | nora sêmbada witnèki | wêkasannya murade awirangrongan ||

594. Wirangrong

1. Ki Ragil Kulawiryèki | raosing tyasira condhong | liningane gampang gathak-gathuk | galêthêking ngilmi | tan ngêkahkên upama | apêsaja cara Jawa ||

2. Ke Kidang Wiracapèki | gumuyu sarya ngling alon | adhi Kulawirya kintênipun | badhèk wignyèng gêndhing | Ki Wirya ris turira | sarwi gumuyu alatah ||

3. Anjawi putranya niki | anakmas kang sampun gamboh | tan kèwêdan raras ing kêlangun | anggêndhing rêspati | mèsêm ingkang liningan | tan pati sagêd turira ||

4. Ki dêmang suka ing galih | lir punagi tyasnya tumon | ngling mring arinira kang wêruju | hèh Wirabrajèki | ngundanga têtanggapan | kang êndi prayoganira ||

--- 9 : 272 ---

5. Têtanggapan mêngko bêngi | apa wayang apa gambyong | apa bêbagoran têlu iku | êndi kang prayogi | salah siji sêdhengah | Ki Wirabraja turira ||

6. Inggih sumangga (n)Jêng Kyai | kêrsa kang pundi siniyos | kang raka linigira mungguh aku |[93] bagor bae bêcik | lakonne Narawangsa | yèn ora Jayakusuma ||

7. Dha-padha wong kene iki | dhêmênane kang tinonton | amung totopèngan kèh wong (n)dulu | tinimbang lan ringgit | tlèdhèk karucil purwa | topèng gêdhening tontonan ||

8. Dospundi ngriku dhi Ragil | kêrsane ingkang tinonton | Ki Wirya turira sumanggèng yun | kang dipun-kêrsani | Ke Kidang Wiracapa | nuduh mring ari katrinya ||

9. Lah Wiranjara sirèki | ngong patah gawening wadon | sira tuturana (m)bok-ayumu | lah-olahan ngratêngi |[94] kudur kudu wadonan | dadakan bae kang rumat ||

10. Ya sira kang ngêpalani | sakèh pênggawening wadon | de si Wirangkara ya sun-tuduh | mêragata sapi | gudèl kêlawan menda | samawana[95] bèbèk ayam ||

11. Mangsa bodhoa sirèki | cukup kurange ing mêngko | de sira Wirabraja pakaryamu |[96] ngong-tuduh sirèki | angulêm-ulêmana | nakmu dêmang Wirancana ||

12. Ing (ng)Galèk kulon dèn-brêsih | manca-pat kidul wetan lor | para bundhêl desa goco umbul | jêjênggul pêtinggi | bêkêl pandhêsêl gêbrag | konên rakit pêsamowan ||

14. Jayèngrêsmi Jayèngragi | katri Kulawirya non |[98] marang Kae Dêmang krasèng kalbu | samya ngling ing galih | kèngêtan ingkang rama | jêng kyai Bayi Panurta ||

15. Duk-kala wit darbe kardi | mêmatah kadang tuwa nom | kumênyut tyasira duk ing dangu | panggihe rakèstri | (m)bok Nikèn Tambangraras | lawan Ki Sèh Amongraga ||

--- 9 : 273 ---

16. Puwara nis sah lan swami | ing mangke dadya lêlakon | pangupayèng paran angrururuh | rèh kapugutan[99] sih | kumêmbêng ngêmu waspa | sinamun iribanira ||

17. Ke Kidang Wiracapèki | mulat mring kang putra karo | sêmune sungkawa wus kawêngku | saraosing galih | nglêlêjar wuwusira | dhi Wuragil Kulawirya ||

18. (m)Bok swawi adhi anggêndhing | lan anakmas ingkang anom | punapa winignyan langênipun | Ki Kulawiryèki | gumuyu naur sabda | prayogi lawan paduka ||

19. Lan jêngandika jarwani | sampurnaning wong angêngong[100] | sabab wontên kojah kaolipun | sami amastani | makruh gêng malah karam | tunggal babagan lan wayang ||

20. Liripun kadi-punêndi | kawula angalap kawroh | ki dêmang anjola sru gumuyu | hi bilah dhi Ragil | angêgol anggêrewal | ngajak barak bèbèrèkan ||

21. Latah Ki Kulawiryèki | botên ta mêkatên ngêgol | ngong ngalap barêkah ingkang mungguh | botên muta-watir | galate wong lêlahan | ngling Ke Kidang Wiracapa ||

22. (ng)Gih-inggih mangke dhi Ragil | kula jarwani kang gathok | sampurnaning cêgah karamipun | wong gêndhèngan gêndhing | sarat kêdah cinoba | jarwa purwa-kanthinira ||

595. Kinanthi

1. Wiwita sami anabuh | mangkya dhi kula jarwani | Ki Kulawirya anggagrag | ngling mèsêm mring Jayèngragi | lah ta wis payo nak-êmas | ngrêbaba ingong kêndhangi ||

2. Kae dêmang sru gumuyu | mring niyaga ngandika ris | êndi rêbabmu Camaya | turnèng anakmas Jèngragi | kêndhangmu Cakrêma turna | mring adhi Kulawiryèki ||

3. Êndi mrènèkna dêmungmu | manira mèlu anggêndhing | dêmunge imbal lêlamban | barung panrus imbal Pathi | agupuh ingkang liningan | tur rêbab kêndhangirèki ||

--- 9 : 274 ---

4. Nulya tinampanan sampun | Jèngraga Kulawiryèki | Ki Kidang Wiracapojar | wawi anakmas anggêndhing | dimèn tinelad niyaga | wilêting Jêpara Pathi ||

5. Ki Jayèngraga agupuh | anggamêl rêbab rêspati | rêbabe langkung prayoga | watangan pinonthang gadhing | kosok pinatra pinrada | bathok jamangan balênggin ||

6. Kawat tinênthêng nêmipun | sinênggrèng ngèk wus pêkolih | lan nêming gêndèr myang gambang | ênêming suling nyamlêngi | Jèngraga miranggèng[101] rêbab | pacêt jatmika amanjing ||

7. Angangkang kinosèr muput | santêne[102] akarya uni | kêngkêng wêwangkisanira | sêdayanipun sarwa-pik | gya sasêndhon pathêt sanga | jarinya gêtêr awiwil ||

8. Lir kêtonggèng masang antup | tumèmbèl tutupanèki | angingat angêmbat kawat | mèt wilêt cengkok pinipil | angêntul pangêlusira | mègo raras ngrês mrih manis ||

9. Anglela pênunggulipun | pênuduh amupus pakis | jênthik nyikiling gang-anggang | klilinganira têrampil | kosok muput anglêr lomba | yèn rangkêp alus lêstari ||

10. Ngêcêg ngikik ngêlik ngungkung | barung gêndèr gambang suling | tapis rarasing yakmaka[103] | wilête anglulut ati | tutupe awiwilahan | acêtha rata amathis ||

11. Ingapti pangrêbabipun | amêsês bêsus awasis | wêntise akalêsêdan | sad-ingsêd saradanèki | lamining[104] tan lir punika | tinungtungakên angênting ||

12. Êntong atine kang nabuh | sitong tan ana maoni | anjomblong para niyaga | mlompong mulat ing Jèngragi | andongong pan kêgawokan | ngêtonggong mitênggêng mèksi ||

13. Dènnira sêsêndhon nutug | wali lih-ulihanèki | gya Sarayuda sabêman | êgong nglêgakakên ati | Sawusira pêpathêtan | rêbabe dèn-ling-ilingi ||

--- 9 : 275 ---

14. Ki Kidang Wiracapèku | suka gumuyu sarya ngling | dubilah dene kêpenak | amarasakên wong gêring | wong sêmene mêjên mulat | mring anakmas Jayèngragi ||

15. Kang inunjaran[105] nor lungguh | Ki Kulawirya ngèsêmi | Kae Kidang Wiracapa | nolih mring niyaga angling | jamak mêngkono Camaya | wong ngrêbab enak pinyarsi ||

16. Mara ta tirunên iku | tutupe kosokanèki | arêsik nora sêlaya | wiwilahane amêsthi | camplêng tan salir samêndhang | cènthênge tutup pakolih ||

17. Wiwilêtane asurup | dadi ngês kabèh amanis | pra niyaga nor turira | inggih kêlangkung dènnyawig | niyaga tan mêkotêna | kadya putranta awasis ||

18. Lah iya tirunên busuk | samya tumungkul sinung ling | ngling malih mring Kulawirya | mungguh surasaning gêndhing | wus têlas nèng pêpathêtan | sêsêndhon yakmakèng[106] gêndhing ||

19. Widayakaning atêmbung | têmbung têmbinging agêndhing | gandhang gêdhuging kokondhang | sêsêndhon kang mawa wingit | pantês langêning kusuma | mêmangun langên kamuktin ||

20. Umatur inggih saèstu | makètên kakang ngabèi | kang kadi pangrêbabira | putranta Ki Jayèngragi | anglêjarakên tyas susah | anggagas kamuktyan singgih ||

21. Adi-adining langên rum | tan wontên liyaning gêndhing | sumêrêp lan ginêndhèngan | Ke Kidang Wiracapèki | gumuyu suka sarya jar | wawi anakmas anggêndhing ||

22. Wawi anakmas kang sêpuh | prayogi kêrsa anggêndhing | matur tan patos wagêdan | tan kados yayi Jèngragi | kawula dêmung kewala | anurut gênhing[107] kang gampil ||

23. Jroning tyas tan pati kudu | namung sarat angecani | rèhning tamu kawisesa | maring kang darbe wismèki | lamun datan mêngkonoa | kuciwa tan bisa mor-sih ||

24. Kae dêmang sukèng kalbu | naoskên kêdêmungnèki | ngandika marang niyaga | êndi gêndèrmu Calêngki | anggriming mênawa

--- 9 : 276 ---

bisa | gêndèr ingaturkên aglis ||

25. Nulya Ki Jayèngragèku | anyênggrèng rêbabira glis | angapti sêndhon pathêtan | laju buka Gambirsawit | tibaning nêm dhêming kêndhang | tibaning lima dèn-gongi ||

26. Gya ricik ambyong biyantu | rêmpêg panabuhe ririh | sajanturaning awayang | ukur (n)jawil angrêrangin | nulya gêndhing ronggèngira | anjêririt muluh rujit ||

27. Soring sêrêng barung arum | pupunton gêndhèng lan gêndhing | tan ana sêlayèng raras | awilêtan ing amanis | atungtum padha rêkasa[108] | rarase ngrês-rêsi ati ||

28. Angêlulut nganyut-nganyut | sêmbada parikanèki | puspa citra munggèng wastra | ambabagi ing abranti | kêdhung alit panuratan | angot moyang wong kêkalih ||

29. Baskara kang mêdhar dalu | mung (n)dika sun-kawulani | patêmbayan manggis jênar | aja mêleca ing janji | balung jagung kakang lurah | namung (n)dika kang (n)janggêli ||

30. Kathok[109] widhe wong abagus | kêna-a ngong pèk-êpèki | kang sela pênglawêt ganda | nunuwun sêpisan iki | pitik bontit bantal dawa | guguling sun wolak-walik ||

31. Mamrih pintêr cêngkir wungu | sun sinau amawali | kawuk citra pêlêm ganda | sarira sapa (n)duwèni | busana rinênggèng basa | wong bagus angadi-adi ||

32. Mêjên kang samya nênabuh | kècan myarsa gêndhing[110] gêndhing | atangkêb mulêt wilêtnya | lumakêt iramèng gêndhing | kêndhang kinosèk walikan | aniba risik nêsêgi ||

33. Sangsaya angikal bêsus | olah yakmakaning[111] gêndhing | wong nonton asalang tunjang | jalwèstri myang rare alit | wong pawon kang olah-olah | ting (n)dêdongok tilar kardi ||

--- 9 : 277 ---

34. Kèh gosong gorènganipun | katungkul myat kang anggêndhing | wong akèh mung Jayèngraga | kang samya dèn-titingali | abagus bisa angrêbab | ngik-ingik anganyut ati ||

35. Singa kang liniring wuyung | ngowahi kêmbênirèki | ulate gègèr tan gênah | manike akocak-kacik | pêngrasane wus sêmayan | lan sang bagus Jayèngragi ||

36. Ing antaranira dangu | ntutug[112] pangolahing gêndhing | wilêting sindhèn nut rêbab | cengkoking rêbab ngênthêngi | misah ngumpuling irama | kosok kêsit tutup trampil ||

37. Kêkêndhangane angguguk | bêm sêbah kêmpyang ngêpipik | kosèkan raras ciblonan | akipyah dènnya ngêndhangi | ke dêmang panggêndèrira | gêmbyangan tan pati wasis ||

38. Nanging wus rêmênanipun | anggêndèr sabên anggêndhing | Ki Jayèngrêsmi dènnira | ngadêmung lêlamban ririh | wus antara dangunira | gya nêsêg iramanèki ||

39. Kinandhêlongakên suwuk | laju sêsêndhon angêlik | nutuk lih-ulihanira | Sarayuda sabêman wis | Kae Dêmang Wiracapa | gumuyu anggêdhêg wêntis ||

40. Ya telah têmênan bagus | nyata prênjana ing gêndhing | wasis lungiting yatmaka | ngênorkên wong juru-gêndhing | tan mambu putrèng ngulama | wignya langêning pakêrti ||

41. Nanging dhi Ragil puniku | mungguh wong kang olah rawit | dadya cêgah ing agama | ing têmah amêmalati | mêlarat donya akerat | tanpa iman ing agami ||

42. Sabab wong gêndhing puniku | atine mangeran gêndhing | tan ana liyan kacipta | namung rasaning ing gêndhing | sinungku sajroning nala | nalika lakuning gêndhing ||

43. Kodhêng andhêndhêng gumêndhêng |[113] kang dèn-dhêng-êdhêng mung gêndhing | sarta ginêndhèngan gandhang | tinondheya tanpa tandhing | tan duwe eling samêndhang | kang sinandhang kang sinandhing ||

44. Mung gêndhing dèn-undhung-undhung | kêkandhangan nora dhong-dhing | raina wêngi angadhang | -adhang wong anangap[114]

--- 9 : 278 ---

gêndhing | mring agama nora dhangan | katêndhang tundhunging gêndhing ||

45. Lir duwe kumêndhung-kêndhung | yèn nuju lagi anggêndhing | puniku dhi Kulawirya | halate wong olah gêndhing | tan eling marang Pangeran | kang karya pati lan urip ||

46. Angganjar aniksa iku | ing dunya prapta ing akir | mulane para niyaga | dadya sor-soring pakêrti | sêdaya wong nambut-karya | kasabe lawan prihatin ||

47. Nanêdha maring Hyang Agung | untunge anambut-kardi | sinêntor lawan ngibadah | mumuji marang Hyang Widhi | mayare saking kangèlan | ngupaya sandhang lan bukti ||

48. Yèn niyaga tan kadyèku | angêgungkên maring gêndhing | dadya kandhuhan gêndhila | anggêgondhèl ngodhal-adhil | luludrug gêndhèng lan dhalang | andhulêng mêlênging gêndhing ||

49. Puniku pangkating lacut | mêrucut maring agami | gumampang animpang sarak | kêsarik tan wruh ing bêcik | bacêg-bacêg tan utama | mung mumucung-mucung gêndhing ||

596. Pocung[115]

1. Kang puniku dhi Ragil Kulawiryèku | mungguh gêgêndhingan | mrih sampurnaning awaril | kêdah (n)dunungakên ing ngilmu rasanya ||

2. Ungêlipun gamêlan srancak puniku | pan unining gangsa | tan dadya wrêdining ngèlmi | mung gêndhinge dhi Ragil kang dadya rasa ||

3. Yèn tinabuh siji kewala tan patut | gong êgong kewala | kênong kewala tan bêcik | miwah saron sawilah datan prayoga ||

4. Myang sêdarum makatên sêsaminipun | dèrèng kapanjingan | kaklimahaning kang gêndhing | gêndhing yèn wus manjing ricik wiwilahan ||

--- 9 : 279 ---

5. Ênêmipun gangsal lan têngah pênggulu | barang wêkasannya | saron nêm wilah marmèki | amraboti ing gêndhing gêng alitira ||

6. Rarasipun ing gêndhing ingkang tinurut | dadining irama | yakmaka[116] ukêling gêndhing | pinrih nyamlêng ricike sêrancak pisan ||

7. Purwanipun wontên gamêlan puniku | saking widayaka | anawung rawiting gêndhing | têgêsipun widayaka wong anêmbang ||

8. Têmbang lagu têmbung pêparikanipun | rarasing gamêlan | têgêse gamêl nyêkêli | gêndhing muni tinabuh kêlawan tangan ||

10. De punika dhaupe marang ing ngilmu | unining gamêlan | sami lan unining lambe |[118] gêndhingane puniku jatining niyat ||

11. Paminipun nglinging dhikir pujinipun | lir cêngklinging gangsa | kang dèrèng kêlawan gêndhing | muji dhikir lamun tan kêlawan niyat ||

12. Pujinipun sami lan unining kêthuk | tinabuh dhèwèkan | unine tan dadi gêndhing | muji dhikir ngêtèprès lir kêcèr pêcah ||

13. Kumarusuk (n)brêbêgi kuping rinungu | lir suwak-suwaka | dèn-kongsi sêmpal uwangi | muji dhikir ukur cangkême kewala ||

14. Nyananipun kêtrima barang jinaluk | jlêg padha sêdhela | de-kongsi êrak (ng)gondhangi | kari-kari inganti tan ana prapta ||

15. Sababipun tan nganggo gêndhinging kalbu | unine krak-okrak | yèn ta nganggoa agêndhing |[119] pasthi nyamlêng kadya gêndhing pathêt sanga ||

16. Ingkang uwus dhaup lawan niyatipun | akralirèng lesan | tansaya unining puji | pan digawa babagan kêlawan tapa ||

17. Watêsipun karya onjotaning laku | kang kadya niyaga | êndême marang ing gêndhing | munthêr manthêr mungsêr tan kèngsêr ing raras ||

--- 9 : 280 ---

18. Cêngèngipun tan ana ketang lyanipun | cathêting wêrdaya | namung surasaning gêndhing | dadya gêndhèng majênun mring Onang-onang ||

19. Gêr gumuyu sêdaya kang myarsa tutur | pralêbdaning basa | atutuk[120] nyênyêt dera ngling | banyol nyenggol ing agama lan gamêlan ||

20. Ngêntrog pupu Ki Kulawirya angguguk | asasmitèng putra | Jèngraga mèsêm mangguti[121] | angling malih Kae Kidang Wiracapa ||

21. (ng)Gih puniku wong niyaga bangsa wuru | sênadyan wurua | yèn wuru wuruking ngilmi | wuru nyêngêng èkrame mikrad munajad ||

22. Tubadilu ing dhikir myang dhikiripun | kêplênge kang munggah | sapocapan angêntèni | tan katimpah solah sêjabaning niyat ||

23. Ya kadyèku niyaga nyêngèng mring cêngkung | cêngkènging ing tandhak | ingêndhak undhaking bêcik | bacêg bae bocok uripe niyaga ||

24. Kang saèstu mrih nyamlêng gêndhing lan ngilmu | rarasing gamêlan | gêndhing ginêndhong[122] ing kalbi | ngês wilête dadya tangising[123] ing niyat ||

25. Wiyat luhung kang nungge mring Hyang Maha Gung | têtêsing kasidan | ginambar ing Gambir-sawit | sawatgata nalikèng kono akrêsa[124] ||

26. Ungêlipun sêdaya ingkang tinabuh | kêndhang kênong gangsa | gambang gêndèr rêbab suling | bonang sasaron cèr kêthuk rik sêrancak ||

27. Tan karungu gamêlan nang nong gungipun | thè-thè thè-tho-nira | sêdaya datan kapyarsi | mung rarasing gêndhing kang nganyut ing driya ||

--- 9 : 281 ---

28. Campuhipun lawan niyat kang nulya nung | anungge ing kanang | kinêngan kunênging ati | ati ingati-ati kêlawan niyat ||

29. Aywa korup mring gêndhing surupanipun | surasaning raras | kinarya pangrêsing kapti | kang minangka pangatêre tyasing gagas ||

30. Nganyut-anyut paluyuting yuning kalbu | kasaban subrangta | -nira marang ing Hyang Widhi | dadya gêndhing kêndhang datan kumalêndhang ||

31. Kang kadyèku dhi Ragil pamuntunipun | swaraning gamêlan | gêndhing-gêndhèng swaranèki | ingulihkên swara ring kang duwe swara ||

32. Mring kang asung swara unining parunggu | gangsa kang rinêngga | sar-sore titahing uni | ing sauni-unining babagan lêmah ||

33. Datan mêtu saking rasaning roh kudus | mangka pinangèran | puniku kang mawa sirik | langkung ina mangèran unining gangsa ||

34. Yêkti gangsul marusul dadi wong gêcul | kacangkol ing cêla | mulane wong karêm gêndhing | gêndhing gêndhèng gêndhung gêndhêng dadinira ||

35. Sababipun kêliru budinirèku | kadi ta niyaga | karêm mangeran ing gêndhing | wignya ulah rawit tan duwe gamêlan ||

36. Pan linampu dadi niyaga anyêngkung | wus kablusuk bisa | anggêndhing ambêg ngêdhangkring | kêdhangkrange ambonang wis kaya dêmang ||

37. Tur ta niku kêpatuh tan nyandhang wutuh | puniku kang mawa | tiyang mêngeran ing gêndhing | wus kaundhang undhe-undhenèng agêsang ||

38. Wus saèstu wong olah gêndhing gumêndhung | gêndhila katula | budi kacrêman nyrêmêdi | dadi meda dêdalan adol asmara ||

--- 9 : 282 ---

597. Asmaradana

1. Puniku adhi Wuragil | wong karêm marang gêndhingan | lamun tan wêruh surupe | anggugurakên agama | gêndhing gêndhèng rasanya | kêplantrang katrucut lacut | pêcat niyate kang tama ||

2. Lapake lali ing Widhi | kêliru kêlara-lara | kêlurung marang sêpele | palane mung paprênèsan | têmahe kêmlaratan | tan kabuka olèh ngèlmu | mumuji marang Pangeran ||

3. Yèn wus wruh rasaning gêndhing | lan sasurasaning niyat | gêndhing dadya pangatêre | marang sêjatining niyat | tumêkaning kasidan | sidaning kayun kang mojud | ingkang tan kêlawan majad ||

4. Liring pênggayuhing ati | tinêkan lawan nugraha | ing jaman bangsa kamuktèn | dadya kamulyèng ngakerat | pon tan paèng wusana | milèlmi kêdah dumunung | supaya sampurnèng cêgah ||

5. Jayèngrêsmi Jayèngragi | katri lan Ki Kulawirya | kêlangkung sukur driyane | miyarsa wirayatira | Ke Kidang Wiracapa | brêkah ngulama ing dangu | dhêmên susurupanira ||

6. Sami amicarèng galih | mitrane (n)jêng kyai bapa | tan ana bodho ahline | padha punjul ing sêsama | mêngkana Kae Kidang | Wiracapa lon amuwus | mring kang putra myang rinira ||

7. Wawi anakmas dhi Ragil | puniki wus wêktu Ngasar | sami sêmbahyang ecane | pra tamu matur sumangga | malah alon lingira | lah mara niyaga gupuh | unèkna sêkarêpira ||

8. Kang aenak dèn-sindhèni | niyaga matur sêndika | nulya muni gamêlane | têlèdhèk sindhèn araras | Ke Kidang Wiracapa | mring langgar lan para tamu | mèt hèr-astuti sawusnya ||

9. Manjing langgar salat Ngasari |[125] yata kang anèng pandhapa | para ri tri pandhegane | pan sami andadak karya | rakite tatamuwan | tutuwuhan pasang tarub | miwah natar rinêsikan ||

10. Ramya kang anambut-kardi | jalu èstri mawurahan | samya ngukus anèng pawon | kang rêrajang mupuh ulam | kang karya kêmbar mayang | ing karya sêkala rampung | rinayap ing pawong kathah ||

--- 9 : 283 ---

11. Sakèhing wong nambut-kardi | ngrungu swaraning gamêlan | pangliking sindhèning ronggèng | ting balêkèr bungah-bungah | sinambi patrap karya | rakite lir wong mêmantu | tan ana ingkang kuciwa ||

12. Kawêntar pirang desèki | pêrapat manca limanya | lamun mas dêmang ing mangke | ropyan-ropyan kêtamuan | bakale bêbagoran | wong akèh sêdya dudulu | mring kêrajan Lêmbuasta ||

13. Kèh wong kang anglon-ngloni |[126] manca sanganing adesa | andulur sami praptane | krajan kadêmangan wetan | miwah kang sinuruhan | salong kang prapta rumuhun | lan sa-anak rabinira ||

14. Yata kang salat ing masjid | wus dangu dènnira bakda | rèrèh nèng pêlanggarane | Jayèngrêsmi Jayèngraga | katri Ki Kulawirya | angudi rêrasan ngèlmu | purnane cêgah ing tingal ||

15. Jayèngrêsmi matur aris | mring Ke Kidang Wiracapa | kawula nuwun wulang rèh | mênggah purnaning pangiksa | kang cêgah tiningalan | kadi ta tiyang atapuk | angludrug andhalang crêma ||

16. Acêgah muni inèksi | purnane kadi punapa | kawula nuwun jinarwe | Kae Kidang Wiracapa | mèsêm alon ngandika | dhuh sutèngsun anak bagus | mungguh kang basa punika ||

17. Puniku pasêmonèki | lungiding wong ahli tingal | tingale kang tan kumêdhèp | raga kitèki upama | lir tapuk anèng muka | mulêlêng mamak pandulu | dudi[127] pandhulyèng wistara ||

18. Kita tingal tan ningali | tingal kalingan paningal | kang ningali tingaling roh | kêlawan kawasaning Hyang | Suksma Yang Maha Mulya | raga kita paminipun | roh sastra[128] nugrahaning Hyang ||

19. Jêjêr Jênggala Kêdhiri | dhauping Panji Kirana | sasolah bawaning topèng | topèng wrananing roh mukdhas[129] | wrananing Hyang wêrana | Hyang wrana pribadinipun | wêrana tanpa kêrana ||

20. Sêkathahe kang ningali | tan anggugu maring raga | kang ginugu mung topènge | laku pralêbdaning basa | ucaping jêjanturan | caritane amlas-ayun | yèn nuju lakon wêlasan ||

--- 9 : 284 ---

21. Kang cinging kèh sami nangis | pêngrasa lir ya-iya-a | wignyane kang karya lakon | pandêlênge wong akathah | (n)dêlêng topèng kewala | kang nopèng datan kinalbu | tur ta iku kang amawa ||

22. Kadi ta kita puniki | lakuning jiwa priyangga | ngagêsang awon pênêde | tinutuh myang ginunggunga | datan anutuh Sukma | myang tan gunggung Sukmanipun | cinacad kang ingalêma ||

23. Tan liya rêraganèki | inane panginanira | pangalême ing lêmbahe | ing kale kita punika | obah osiking Sukma | Sukmane datan kêdulu | kang kêdulu mung rêraga ||

24. Lir topèng mêksih nampèki | anèng mukane Ki Lêbda | yèn wus tutug wêwatone | tapuk sah saking wêdana | tan ana gunanira | gumlethak mulih kayu |[130] mung kari gatraning rupa ||

25. Sininggahkên ing (ng)gyannèki | mari ginunggung cinacad | wus tan ana pocapane | mêkotên niku anakmas | kang ginawe nor-raga | Jèngraga Kulawiryèku | tyas samya suka pirêna ||

26. Suruping surat[131] pêtitis | Kae Kidang Wiracapa | malih angandika alon | puniku nakmas kalihnya | purnane kang cinêgah | lan malih mungguh luludrug | wong lacut cêgah tiningal ||

27. Purnaning lacut pinêthik | angludrug pêngupa-jiwa | mimikan banyol lulucon | lèjême wong ahli brangta | karêm maring (n)dêluya | murang krama diksura dur | dora-dora cacah-cacah ||

28. Kang dadi pangambil bukti | amasang dora sêmbada | nêrima dadya paguyon | awake dèn-ala-ala | mrih sukane sêsama | pangulah badhat ambadhut | amêdhot tingkah tan lumrah ||

29. Tan wangwang ing wirang isin | cacad-cinacad ing kathah | bungah dèn-ranni sêgawon | eman ki ludrug tekadnya | toh-jiwa soring tingkah | angrêbut têlêsing gulu | gula sacuwil tan misra ||

30. Palênthinging wadhuknèki | tan etang dora duraka | kasor mung olèh anocor | pêcat tabyating agama | lali maring Pangeran | kêtungkul mêrusul gêcul | tan idhêp cêla cilaka ||

--- 9 : 285 ---

asru sinêrtu ing ngèlmu | sarengat wêwalêr murtat ||

32. Pêthikanipun mring ngèlmi | tekade wong kang ahli kak | angludrug marang Hyang Manon | tan riringa ingakathah | mung karêpe priyangga | majênun marang Hyang Agung | tan jamak limrah ing kathah ||

33. Nikmat ngala-ala dhiri | ingkang mokal kinarêpan | kabèhe kang elok-elok | tan sudi angudi pangan | myang sandhang tinambuhan | yèn ayun turu sinêrtu | tan solah ing rajah tamah ||

34. Kabèh satingkahing urip | kinirigakên sêdaya | andulêng mêlêng tingale | maring Hyang kang murbèng jagad | kang sipat pribadinya | andhêdhewe dhèwèkipun | anungge nunggal Pangeran ||

35. Puniku saminirèki | wong ngludrug pêngalapira | tekade kang nora rikoh | wus têkèng panarimanya | arègèl regol tangan | bot-bote wong nêlês gulu | (m)buru pangan sak-êlêdan ||

36. Dene mêjênun puniki | lepyane nadhah lan nendra | bot-bote nêlês Hyang Manon | (m)buru rahmating kasidan | amanting-manting jiwa | kang kongsi dèn-kadi badhud | wirang isin tan rinasa ||

37. Puniku nakmas Jèngrêsmi | alaping tingal kang cêgah | ngalap tekading cêmporèt | dadya tingal tan kiparat | maklum mring makluking Hyang | takdir asya-a asnapun | pêpêt rupaning kang titah ||

38. Cêgahe pribadinèki | ywa korup maring paningal | ningali wong angrêregol | bêbanyol ègoling badan | cêgahe yèn kadyèku | aywa nacad wong angludrug | tandhaning gaweyaning Hyang ||[132]

39. [...] ||[133]

40. Nor lungguh kang putra kalih | Ki Kulawirya alatah | kêduga susurupane | sarya ngling li bilah kakang | amrajak muratira | kêduga têmên atiku | acêtha rata apurna ||

41. Lah malih kakang ngabèi | purnane wong nonton wayang | brahala cêgah tinonton | lawan gorohe ki dhalang | Ke Kidang Wiracapa | mojar sarwi sru gumuyu | (ng)gih dhi Ragil Kulawirya ||

42. Dene dhalanging aringgit | pasêmoning janma tama | mungguh mring Hyang tanasube | kang ahli bantala kasa | marmane dhalang crêma | acêgah lamun dinulu | mangeran lyan gama sarak ||

--- 9 : 286 ---

43. Angingkêt carita sirik | dadakan angayawara | wus têtêp ahline goroh | anggorohakên ing kathah | ngirup ariping tingal | anyinthung mrih kusung-kusung | andulu dhalang ngawayang ||

44. Kawuyungan jalu èstri | korup pangiruping dhalang | pralêbda karya lêlakon | nyêp-nyêp pangêmbaning raras | acucut mèt banyolan | tutuk[134] popocapanipun | kêrêng branyak lan jatmika ||

45. Milane wong dhalang ringgit | sarak nyêgah aniningal | pangamêng-amêngan ngomong | ngarat-arat dora-cara | ngarat-arat winitara |[135] carêmêde anglud kalbu | kalaban labêting raras ||

46. Ngurus pangirising ngati | angrês tyase samadaya | myang bêrag abungah-bungoh | angingus ngêsing bèngèsan | sêngsême nalar samar | margèng sasar sinêlusur | tyase kêndhang mring dhêdhalang ||

47. Dhêglêng dhêglo lalu lali | kalulun alun dhêdhalang | andhulêng mêlêng mêlongo | mring pangomonge ki dhalang | dhalange kang andhalang | amumulut maring luput | sakèh wong sapênontonan ||

48. Ki dhalang ambêge dhiri | amêdhar mudhari kandha | kang tinandho dadakane[136] | dhadhag madhidhig sêbodhag | blêg-blêgan kumabisa | sapa sira sapa ingsun | sun pintêr karya carita ||

49. Rêp-sirêp tanna maoni | kèdhêp angidhêp maring wong |[137] kabèh cingire wong nonton | mêkatên ambêge dhalang | lir prabu siniwaka | anggêpe mring wong (n)dudulu | wong core bêcore rucah ||

50. Mila wong andhalang ringgit | tanpa imaning agama | gumêndhung ethe gumêdhe | têtês sor-soring apêngal | tan duwe ngamal aplal | (ng)gih dènnya kêmratu-ratu | dêgsura êdak andadra ||

51. Lêngar[138] lêngus tan ngingusi | angungasakên kabisan | lonyot ngalunyut lir monyèt | wong crêma mung carêmêdan | kêdhara dhirinira | tur ta dhêrakalan lamun | ingundang kinèn amayang ||

--- 9 : 287 ---

52. Lir dhirine kang ngêdhingkring | lir sona sinung baksana | suka anggaèng anyêngkèng | mêthèngkrèng lamun kumrèngkang | ingundang kinèn mayang | mung mêkatên idhêpipun | tan duwe polatan liya ||

53. Uripe cêmêr sukêr jis | jasmanine ina papa | tan duwe iman kang mansoh | sah saking sasanèng tama | tumanêm angacêla | sêlak cilakane muput | mêpêti agama mulya ||

54. Pan wus tan duwe mulyati | kêtutuh patuh kêtula | sêtata sato samine | dadya sor soring atitah | bêtah ngrarah ing rucah | angèl (n)dungkaping aluhung | lêhêng lêlahan kewala ||

55. Uripe pating barêndhil | dadya bubundhêling ala | ngaluya ala uripe | mêkotên Ki Kulawirya | mungguh cêgahing crêma | carême crêmêdan asru | sêrupa lan kang madal pang ||

56. Latah Ki Kulawiryèki | Jayèngrêsmi Jayèngraga | gumuyu asasmita non | myarsa lohate Ke Kidang | Wiracapa aprama | jarwa kerataning têmbung | têmbang mêgatruh ing ngarsa ||

598. Mêgatruh

1. Ki Wuragil Kulawirya sru gumuyu | pan sarwi aturira ris | winor paguting pandulu | dospundi kakang ngabèi | pênêde ringgit tinonton ||

2. Kae Kidang Wiracopa[139] lon amuwus | dhi Ragil Kulawiryèki | mungguh purnaning pandulu | susurupaning aringgit | kakekate kang binatos ||

3. Janma tama karya lèjêm mring pandulu | sasmitaning Hyang sêjati | dhalang lan wayang dinunung | panganggone Hyang mawarni | karya upamèng pandulon ||

4. Kêlir jagad gumêlar wayang pinanggung | asnapun makluking Widi | gêdêbog bantala rêgung | balencong pandaming urip | gamêlan gêndhinging lakon ||

--- 9 : 288 ---

5. Titahing Hyang tanpa wilis ing tumuwuh | kabèhe dadya ling-aling | kang tan olih ing pituduh | tan mulat ing Hyang sêjati | kandhêg warna rupèng kono ||

6. Tingalipun dadya bawur bingung lawung | saking tan wruh ing kêjatin | kêsasar ing mêrga ewuh | tan wrin sampurnèng pangèksi | purnaning katon tinonton ||

7. Karya lêng-lêng warnaning tulis puniku | tulising tyas wisesaning | kêrsa tan lyan dhirinipun | mêngidul ngetan lumaris | ngalor atanapi ngulon ||

8. Ngawiyat lan ngandhap têngah tan kadunung | dunung panuksmaning jati | suksmanên sasmitanipun | lawan asmaning Hyang Widi | wangsiting kêrsa tan ewoh ||

9. Kang tan owah saking Datipun Hyang Agung | wênang murba Wisesèki | pan lêstari purbanipun | anunggal tan tinunggili | kasucianing Hyang Manon ||

10. Maha Suci têtêp kasuciyanipun | urip mulyaning kêrsèki | kêrsa tan kêlawan kalbu | mangun èski dhalang luwih | graita cipta ngon tinon ||

11. Asasmita wadine pinarèng sêmu | tan na lyan saking pribadi | mulyaning sasmitèng kayun | aibing Hyang kang hakiki | lêsning tan kacambor-cambor ||

12. Ingaranan kun idayat ajujuluk | latakyun wiwinih dhiri | saengga dhalang awuyung | tanpa wayang linglung angling | tan arsa (ng)garap lêlakon ||

13. Rampung kang carita kêkawin aguru | kang ngundang dèrèng lumaris | wus tampi pangopahipun | wus wisan durung mucuki | alêkas tan bêdhol kayon ||

14. Sakèhe kang myarsa miwah ingkang (n)dulu | yèn kinira dhalang lungid | wong padha rêrasan kanyut | kawilut lêng-lêng ningali | ki dhalang adi kinaot ||

15. Suwunging pamayangan rame kêlangkung | lir gêrah gamêlan muni | tan ana rupaning kêthuk | kêcèr gêndèr rêbab suling | sron gambang kêndhang kênong gong ||

--- 9 : 289 ---

16. Ingulatan ki dhalang tan na kadulu | sarêng lêkas manggung ringgit | wisantèk caritanipun | ki dhalang anèng ing ngêndi | karipan ingkang anonton ||

17. Iya sapa kang ananggap duk ing dangu | dhalang durung manggung ringgit | jêjêr ing Jênggala Prabu | ngêlaya ngidêri bumi | Jênggalane nut tan adoh ||

18. Puniku dhi Ragil lêlèjêming ngilmu | panglêpasaning alungit | ginraita jatinipun | sêmuning dhalang lan ringgit | ywa korup mring kang tinonton ||

19. Liring basa dhi Ragil puniku wau | mungguh Hyang Kang Maha Sukci | kang minangka dhalang luhung | karya titahing kitèki | duk durung lair saking (m)bok ||

20. Pan wus rampung takdire pêsthinirèku | bêgja cilakanirèki | lan dawa cêndhaking ngumur | cabar tuwas wus binagi | duk mêksih mêgêng nèng gêdhong ||

21. Gêdhong limput paluyutaning alimut | duk lagya wijiling wiji | caritanira wus rampung | samêndhang tan kurang tuwih[140] | bijaksananing Hyang Manon ||

22. Hyang Maha Gung puniku dhalang linuhung | pangkat lairing jasmani | myang istidal kang maujud | dadining ringgit nèng kêlir | dhalang kang murbèng lêlakon ||

23. Inggih dhalang sêjati puniku ratu | kang murba solahing urip | kang sinèrèn mring Hyang Agung | nampèni ayating takdir | tabiyat bawaning kang wong ||

24. Ratu kang minangka wrananing Hyang Agung | ratu nut takdiring Widi | wus dadya nèng lokil-makpul | sang ratu tan anduwèni | drêma nyondhongi lêlakon ||

25. Pocapane wus anèng pribadinipun | sang ratu tan angowahi | asor luhuring sêdarum | kang siniksa kang sinung sih | wawêngkon wadyaning katong ||

26. Pan wus samya tinakdir kalaning dangu | pinolah pribadyèng Widi | wus dadya sadèrèngipun | pinolah anèng ing kêlir | tinurut dadya lêlakon ||

--- 9 : 290 ---

27. Pêngajare[141] lan pêniksane sang ratu | kang tinampik kang pinilih | kang sinaput kang sinêrtu | kang rinikat kang linami | pan wus kêrsane Hyang Manon ||

28. Kêrsaning Hyang kikis nèng kalbuning ratu | anungge nunggal pakarti | titining wadya bala gung | sang sri tan wuk ing pangèksi | katon kêlawan Hyang Manon ||

29. Paningaling ratu maring tantranipun | lir dhêdhalang myat ing ringgit | tan kalêmpit limputipun | suka sikune sasiki | gêng alit wus akatonton[142] ||

31. Kang puniku dhi ragil Kulawiryèku | susurupaning ing ngilmu |[144] kang mungguh lairahipun[145] | sarak sarengating Nabi | wondene tingkêsing batos ||

32. Ing panganggêp anggêping piyambakipun | dhêdhalang kalawan ringgit | tanapi gamêlanipun | kothak gêdêbogirèki | myang kêlir kêlawan blèncong ||

33. Pan wus pupul papal sawijining wujud | dhêdhalang dhirining urip | -urip kang latip puniku | pa-anglinging urip budi | budi nglinging dhalang manon ||

34. Solah tingkah muna munining ragèku | puniku jatining ringgit | molah nèng kêlir jagad gung | pinolah uriping budi | rêraga nandhang lêlakon ||

35. Kaelokan Hyang Maha Gung karya dunung | panuksmaning rasa jati | jatining rasa roh kudus | nêlahi uriping ringgit | gêndhing janturaning lakon ||

36. Panukmaning suksma ring raga puniku | nukmaning dhalang mring ringgit | patêmbayaning amagut | ing badan kêlawan budi | tan kêna sêlayaning ro ||

--- 9 : 291 ---

37. Osiking tyas katampèn lairing tutuk | dadya rêraga kang angling | sarêng sarèh ing pamuwus | tar wistara linging budi | mung rêraga kang miraos ||

38. Ing atitah kita puniki kawêngku | ring budi dhirining urip | napa ta kang kita têmu | puniku lakuning ringgit | kita piyambak katongton ||

39. Kang anonton dadya saksining tumuwuh | awon pênêde ragèki | suwur titining andulu | nitèni solahing urip | samya anandhang lêlakon ||

40. Kang andulu tan andulu dhalangipun | namung ngaèksi ring ringgit | sasolah pocapanipun | surup lir nglinge pribadi | purbaning dhalang tan katon ||

41. Pan mêkotên surup purnaning pandulu | nor lungguh putra kang kalih | sinung dununganing kawruh | Ki Kulawirya (ng)gêligik | myarsa panggirising raos ||

599. Girisa

1. Yata wau wancinira | surya lumaraping purwa | anitih tirah ancala | Kae Kidang Wiracapa | anundha aris wacana | mring ri putra kalihira | ngong puniki ri anakmas | kadya nyarêmi samudra ||

2. Andhêdhêr jati nèng wana | mêkotên supaminira | anakmas wus anrang rasa | lèjêm sêmuning aotad | Jayèngrêsmi Jayèngraga | samya nor lungguh sarya jar | mugi saèstu ing sabda | rumaos dèrèng kadyèka ||

3. Kêlangkung mindha mimika | magyuh panggayuh ing tama | tumitah tan wrin satata | kang para paramotama | tur tumama ing surasa | bêgyamba antuk tuduhan | Ke Kidang Wiracapojar | endah têmên pranèng basa ||

4. Wêdharing ngling ngong pêsaja | saking kêpasuking suka | ingkang liningan nor-raga | samya kaluhuran sabda | wanci manjing candhik-ala | ngling Ke Kidang Wiracapa | sêwawi sami akadas | manjing wêktuning asalat ||

--- 9 : 292 ---

5. Kang liningan samya gêpah | akadas marang pahèran | sawusnya Jèngraga nulya | adan ngalêp akêmandhang | landhung luntas kang suwara | pra santri ing Pakauman | myang pêngulu Asradênta | lumêbu dènnya sêmbahyang ||

6. Samya wulu ring bêlumbang | wusira laju ing langgar | sami sunat sêdayanya | kang wus ngamal pupujiyan | arahab asri pinyarsa | wus antara kinamatan | Ke Kidang alon wêcana | kang putra kinèn dadi man[146] ||

7. Jèngrêsmi myang Jèngraga |[147] amopo samya nor-raga | Ki Dêmang Wiracapa gya | umajêng ngimami salat | usalinira paseat | mikradje[148] tibaning akbar | sartane ibtitah wajah | atarip[149] lan tumaninah ||

8. Gya usali sêdayanya | sri sarênti takbirira | imam amaca Patekah | gragul-gragul awaranira |[150] trampil kir'ating kalimah | nèlakkên mad kasarira | wêwacan wusing Patekah | kang surat Kulya-ayu-nya ||

9. Akire wusing Patekah | apan surat Idaja-a | antara tahyat akirnya | salam bakda pupujian | dhikir donga tinasiban | rampung sunat bakdiyatan | laju mansohkên wabinnya | nêm rêkangat tigang salam ||

10. Gya pasang dhikir wiridan | wusnya pêragad mupitnya | sangat manjing wêktu Ngisa | nulya kinèn ngadanana | Ki Pêngulu Asradênta | aglis ngadêg lêkas adan | angglêrêg gêrok swaranya | gumêrot lir têkèk munya ||

11. Amêdhok gêgondhokira | mèsêm sêdaya kang myarsa | myat Asradênta dènnya dan | swarane bêmbêng kewala | tan angukêl gêng alitnya | Nuripin ngacêmut mulat | anggrundêl ririh lingira | e e lah adan si Asra ||

--- 9 : 293 ---

13. Iman[152] nêthêk akèn kamat | agupuh gya kinamatan | Ke Kidang Wiracapojar | nakmas kang sêpuh majênga | andika ngimami salat | pinêksa nulya kang putra | majêng ngimami mangarsa | angangkat usalinira ||

14. Praptèng takbiratul ekram | tubadil mikrad munajad | kabirah wajah ibtitah | tariparta[153] tumaninah | angapti maca Patekah | apasekat kir'atira | kalimahe sinêkatah | made lajim lan jaisnya ||

15. Kasar talak ismamira | tan kalêmpit kurupira | acêtha atela-tela | swaranya sêdhêng ngumandhang | ulon êmpuk rum araras | tibaning lapal wa-lala | ngandhêlong landhung amêmbat | gawok jroning tyas kang myarsa ||

16. Anggunggung alim ngulama | kacihna wêwacanira | samya kayungyun ing nala | sawuse Patekahira | surat Jumngah kang winaca | akire wusing Patekah | surat Munapèk pasekat | antara wêktu wus bakda ||

17. Pupuji myang dhikirira | laju anunumpa donga | tinasiban mring Jèngraga | kang amin rahab ambalan | amin aminu ya Allah | nulya sêlawat salaman | wusnya laju sunat bakda | pêragat myang witirira ||

18. Sawuse pasunatira | ambèngatakên wiritnya | jênêk suhulirèng Suksma | tan kawuwus mupidira | ing wanci wus bakda Ngisa | yata kang anèng pêndhapa | para kadang katrinira | Wiranjara Wirangkara ||

19. Waruju Ki Wirabraja | wus dènnya trap tatakrama | myang rakit wisma pinanjang[154] | lir pêpanggihing pêngantyan | pandaming luwang[155] rujitan | kinêmbang wayang putêran | têpung marik ing taruban | myang pêndhapa ting pêluncar ||

--- 9 : 294 ---

20. Joglo pêcak wolungdasa | amagrong winêlit anyar | tinratag tarub bêlarak | ambanjêng langkung bawera | ginêlaran lampit kasah | pinggir kêlasa lajuran | pinaryoga badhenira | kang mrêdhatêng linggihira ||

21. Urute wus winêtara | para ri katri wus mapan | dènnya lênggah nèng pêndhapa | pra niyaga wus pinrênah | kilèn pinggiring pêndhapa | wurinira kinajangan | praptane bagor busana | tanpa dangu samya prapta ||

22. Nayakênthi sarowangnya | wong abagor sêlawe prah | prapta sila nèng pêndhapa | Ki Wirabraja agêpah | matur mring (m)bok-ayunira | anuwun busana endah | wastra kêling jêbad sêkar | sêrambuting maskumambang ||

TAMAT JILID IX

NYANDHAK JILID X

--- 9 : [0] ---

INGKANG NGGARAP LAN NGÊDALAKÊN SÊRAT CÊNTHINI LATIN

[Grafik]

KAMAJAYA, punika sêsinglonipun Haji Karkono Partokusumo, pemimpin umum Usaha Penerbitan Indonesia sarta pangarsaning Yayasan Cênthini ing Yogyakarta.

Pangangkahipun Sêrat Cênthini ingkang isi bab sadaya Pangawikan/Kabudayan Jawi (Ènsiklopèdi Kabudayan Jawi), sagêda kawaos dening ngakathah, langkung-langkung para mudha ingkang sampun botên paham aksara Jawi, jêr dèrèng wontên Cênthini ingkang Latin jangkêp satamatipun.

Kamajaya, inggih Karkono Partokusumo lair tanggal 23 Nopèmbêr 1915 ing Surakarta, sêkolah MULO sarta Taman Guru Taman Siswa. Wiwit taksih sêkolah, sampun rêmên ngarang, wêkasan ngayahi dados wartawan nasional, rêdaktur majalah Pustaka Timur lan Mustika ing Yogyakarta (1939), lajêng 'Percaturan Dunia dan Film' ing Jakarta, ngrangkêp rêdaktur Berita Umum, sêrat kabaripun Parindra (1939–1942) wakil pêmimpin rêdaksi 'Rakyat' (1945–1946).

Ing pergerakan nasional: Ketua IM Sala, Sekretaris Parindra Sala, Komisaris Surya Wirawan Jateng, Sekretaris Dep. Pengajaran Parindra, anggota PB Parindra (1936).

Ing jaman Jêpang rêdaktur harian 'Asia Raya', lajêng ing bagian pênêrbitanipun. Ing tahun 1943–1945 mimpin Sandiwara Caya Timur kalihan Anjar Asmara lan Ratna Asmara. Cariyos Sandiwara karanganipun 'Solo di Waktu Malam' kadadosakên buku (1950) tuwin film (1954). Buku karangan sanèsipun 'Sum Kuning' (1971) tuwin buku 'Perawan Desa' (1981) kaolah dados film.

Ing jaman revolusi phisik wontên ing Sala, mimpin PNI, Staf Divisi Barisan Banteng, lajêng kalêbêt staf TNI Brigade XXIV (1946–1948).

Taun 1948 nindakakên ayahan nylundupakên candu dhatêng Singapore kalihan Tonny Wen lan Subêno. Asilipun kangge wragadipun perwakilan RI ing Mancanagari, tumbas sênjata lan pêrcetakan. Sasampunipun uwal saking pambujungipun Walandi lan Inggris ing Singapore tuwin Bangkok, wangsul dhatêng Yogyakarta akhir Nopèmbêr 1949, katungka Yogya dipun jègi Walandi. Salajêngipun aktip ing politik (PNI, Akting Ketua DPRD-DIY, anggota Konstituante), ekonomi (Ketua KENSI, Konggres Ekonomi Nasional Seluruh Indonesia), sastra budaya (ngarang, cêramah, sarasehan ngantos tumut mandhegani Lembaga Javanologi/Yayasan Panunggalan).

Buku karanganipun basa Indonesia lan Jawi langkung 30 judhul. Kêkesahan dhatêng luar nêgêri: Mêsir (1958, Delegasi Ekonomi RI), Amerika Serikat (grant) lan kêliling Eropa (1959–1960), dhatêng Kuala Lumpur, Malaysia (1963), Ibadah dhatêng Mêkah 1958 (Umroh) tuwin Haji 1974.

Taun 1986 dipun sahakên dados Perintis Kemerdekaan (SK Mensos RI 3-5-1986 No. Pol/V/5/1986/PK.)

1	kèrèn. (kembali) kèrèn.
2	pêngampiranèki. (kembali) pêngampiranèki.
3	§ Prayoginipun \| Pandhakan \|. (kembali) § Prayoginipun \| Pandhakan \|.
4	§ Prayoginipun \| Pandhakan \|. (kembali) § Prayoginipun \| Pandhakan \|.
5	gancar. (kembali) gancar.
6	Lebih satu suku kata: prandene mêksih kêpêthuk. (kembali) Lebih satu suku kata: prandene mêksih kêpêthuk.
7	Kurang satu suku kata: gêng-agêng akathah. (kembali) Kurang satu suku kata: gêng-agêng akathah.
8	§ Prayoginipun \| kêcubuk \|. (kembali) § Prayoginipun \| kêcubuk \|.
9	minangsa. (kembali) minangsa.
10	§ Prayoginipun \| pralambi \|. (kembali) § Prayoginipun \| pralambi \|.
11	kêdhung. (kembali) kêdhung.
12	Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kang wus maring kandha. Soeradipoera (1912–5): mring kandha kang wus man (Pupuh 267.21.2). (kembali) Lebih satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kang wus maring kandha. Soeradipoera (1912–5): mring kandha kang wus man (Pupuh 267.21.2).
13	undhangên aglis. (kembali) undhangên aglis.
14	§ Prayoginipun \| tjèthèking \|. (kembali) § Prayoginipun \| tjèthèking \|.
15	Kurang satu suku kata: ijab laminira pirang taun. (kembali) Kurang satu suku kata: ijab laminira pirang taun.
16	lingsang. (kembali) lingsang.
17	Kurang satu suku kata: Jèngraga ngêndika aris. (kembali) Kurang satu suku kata: Jèngraga ngêndika aris.
18	Ki. (kembali) Ki.
19	Kurang satu suku kata: sakite tan jamak kantos bingung. (kembali) Kurang satu suku kata: sakite tan jamak kantos bingung.
20	Biasanya guru lagu e(o): kalantèh. (kembali) Biasanya guru lagu e(o): kalantèh.
21	§ Prayoginipun \| warnaning \|. (kembali) § Prayoginipun \| warnaning \|.
22	dèn alapa. (kembali) dèn alapa.
23	Biasanya guru lagu u: bèkèl palang papar cakul. Soeradipoera (1912–5): papar cakul bèkèl palung (Pupuh 269.16.6). (kembali) Biasanya guru lagu u: bèkèl palang papar cakul. Soeradipoera (1912–5): papar cakul bèkèl palung (Pupuh 269.16.6).
24	Lebih dua suku kata: swarèng gamêlan anguyu. (kembali) Lebih dua suku kata: swarèng gamêlan anguyu.
25	Kurang satu suku kata: angrangin pan piniyarsa. (kembali) Kurang satu suku kata: angrangin pan piniyarsa.
26	Kurang satu suku kata: raja kaputrèn pan sinung. (kembali) Kurang satu suku kata: raja kaputrèn pan sinung.
27	Biasanya guru lagu u: karuhun. (kembali) Biasanya guru lagu u: karuhun.
28	Kurang satu suku kata: ngawirya tri anulya ge. (kembali) Kurang satu suku kata: ngawirya tri anulya ge.
29	Lebih satu suku kata: suka dènnya tumingal. (kembali) Lebih satu suku kata: suka dènnya tumingal.
30	Kurang satu gatra: 7a. Soeradipoera (1912–5): jatmika asung [sung] sasmita (Pupuh 269.36.5). (kembali) Kurang satu gatra: 7a. Soeradipoera (1912–5): jatmika asung [sung] sasmita (Pupuh 269.36.5).
31	manêngah. (kembali) manêngah.
32	Kurang satu suku kata: gêr ginuyu ing akathah. (kembali) Kurang satu suku kata: gêr ginuyu ing akathah.
33	Kurang satu suku kata: (n)Jêng Kyai rêmênanèki. (kembali) Kurang satu suku kata: (n)Jêng Kyai rêmênanèki.
34	§ Prayoginipun \| nyêngkrok \|. (kembali) § Prayoginipun \| nyêngkrok \|.
35	Kurang satu suku kata: sinungkên pra pawingkingan. (kembali) Kurang satu suku kata: sinungkên pra pawingkingan.
36	Kurang satu suku kata: nora nglulumuhi batur. (kembali) Kurang satu suku kata: nora nglulumuhi batur.
37	Lebih satu suku kata: pinrutah marang wong kathah. (kembali) Lebih satu suku kata: pinrutah marang wong kathah.
38	jênggèlèk. (kembali) jênggèlèk.
39	§ Prayoginipun \| Arunènjang \|. (kembali) § Prayoginipun \| Arunènjang \|.
40	§ Prayoginipun \| mèrêm \|. (kembali) § Prayoginipun \| mèrêm \|.
41	§ Prayoginipun \| micis \|. (kembali) § Prayoginipun \| micis \|.
42	§ Ing Cênthini Pisungsung \| andakara \|. (kembali) § Ing Cênthini Pisungsung \| andakara \|.
43	Biasanya guru lagu i: kang mahawan anabrang Kêlampah kali. (kembali) Biasanya guru lagu i: kang mahawan anabrang Kêlampah kali.
44	§ Prayoginipun \| dari \|. (kembali) § Prayoginipun \| dari \|.
45	Lebih satu suku kata: jinorogakên sawah. (kembali) Lebih satu suku kata: jinorogakên sawah.
46	§ Prayoginipun \| thithik \|. (kembali) § Prayoginipun \| thithik \|.
47	§ Prayoginipun \| lara-bonyo \|. (kembali) § Prayoginipun \| lara-bonyo \|.
48	inginggihan. (kembali) inginggihan.
49	§ Prayoginipun \| kêpanggèh \|. (kembali) § Prayoginipun \| kêpanggèh \|.
50	Asradênta. (kembali) Asradênta.
51	jêmprok. (kembali) jêmprok.
52	andumble. (kembali) andumble.
53	Kurang tiga suku kata: gondhokira agendhol-gendhol sagembol. (kembali) Kurang tiga suku kata: gondhokira agendhol-gendhol sagembol.
54	mêkatên. (kembali) mêkatên.
55	Lebih satu suku kata: angling malih hèh Asradênta sirèki. (kembali) Lebih satu suku kata: angling malih hèh Asradênta sirèki.
56	paman. (kembali) paman.
57	Lebih satu suku kata: jêr iku pa bênêr pêthèk-mami. (kembali) Lebih satu suku kata: jêr iku pa bênêr pêthèk-mami.
58	§ Prayoginipun \| madati \|. (kembali) § Prayoginipun \| madati \|.
59	jenggot. (kembali) jenggot.
60	Biasanya guru lagu e: uninge. (kembali) Biasanya guru lagu e: uninge.
61	§ Kakathahên sawanda, prayoginipun \| ngantu \|. (kembali) § Kakathahên sawanda, prayoginipun \| ngantu \|.
62	sopacaraning. (kembali) sopacaraning.
63	Wirangkarane. (kembali) Wirangkarane.
64	Kurang satu suku kata: ingkang raka wus angudanèni. (kembali) Kurang satu suku kata: ingkang raka wus angudanèni.
65	Biasanya guru lagu o: rêko. (kembali) Biasanya guru lagu o: rêko.
66	Kurang empat suku kata, dan biasanya guru lagu i. Soeradipoera (1912–5): Mas Rundaya lawan Arsèngbudi (Pupuh 272.34.4). (kembali) Kurang empat suku kata, dan biasanya guru lagu i. Soeradipoera (1912–5): Mas Rundaya lawan Arsèngbudi (Pupuh 272.34.4).
67	Asradêntèki. (kembali) Asradêntèki.
68	§ Prayoginipun \| mila \|. (kembali) § Prayoginipun \| mila \|.
69	Kurang satu gatra: 8u. (kembali) Kurang satu gatra: 8u.
70	Biasanya guru lagu u: riku. (kembali) Biasanya guru lagu u: riku.
71	Kurang satu suku kata: myang pra kulawangsanipun. (kembali) Kurang satu suku kata: myang pra kulawangsanipun.
72	Kurang satu suku kata: pati branakan tumuwuh. (kembali) Kurang satu suku kata: pati branakan tumuwuh.
73	Lebih satu suku kata: dadya grêma tuwaburu. (kembali) Lebih satu suku kata: dadya grêma tuwaburu.
74	Rêtna Ginubah. (kembali) Rêtna Ginubah.
75	ngong. (kembali) ngong.
76	sutèstri. (kembali) sutèstri.
77	Kurang satu gatra: 8u. Soeradipoera (1912–5): wus kuwu nèng wana gunung (Pupuh 273.23.5). (kembali) Kurang satu gatra: 8u. Soeradipoera (1912–5): wus kuwu nèng wana gunung (Pupuh 273.23.5).
78	Lebih satu suku kata: kuwu nèng sêsananira. Soeradipoera (1912–5): sasat wus sêsananira (Pupuh 273.23.6). (kembali) Lebih satu suku kata: kuwu nèng sêsananira. Soeradipoera (1912–5): sasat wus sêsananira (Pupuh 273.23.6).
79	kêpengin. (kembali) kêpengin.
80	Kurang satu suku kata: angulang gama sarak. (kembali) Kurang satu suku kata: angulang gama sarak.
81	anggêndèrana. (kembali) anggêndèrana.
82	§ Prayoginipun \| sèsègolan \|. (kembali) § Prayoginipun \| sèsègolan \|.
83	§ Prayoginipun \| bêngkakanèki \|. (kembali) § Prayoginipun \| bêngkakanèki \|.
84	Kurang satu suku kata atau salah ketik: cèngkoke tan sêlaya. (kembali) Kurang satu suku kata atau salah ketik: cèngkoke tan sêlaya.
85	Biasanya guru lagu a: ngarsa. (kembali) Biasanya guru lagu a: ngarsa.
86	Kurang satu suku kata: kobokan lawan kêndhi. (kembali) Kurang satu suku kata: kobokan lawan kêndhi.
87	§ Prayoginipun \| yatmakaning \|. (kembali) § Prayoginipun \| yatmakaning \|.
88	Kurang satu gatra: 7i. Soeradipoera (1912–5): anggêr pênêd ing salair [lair] (Pupuh 274.36.5). (kembali) Kurang satu gatra: 7i. Soeradipoera (1912–5): anggêr pênêd ing salair [lair] (Pupuh 274.36.5).
89	Soeradipoera (1912–5): inggih pênêd batosipun (Pupuh 274.36.6). (kembali) Soeradipoera (1912–5): inggih pênêd batosipun (Pupuh 274.36.6).
90	Kurang satu suku kata: Pasênêtaning duriyat. (kembali) Kurang satu suku kata: Pasênêtaning duriyat.
91	kapenak (dan di tempat lain). (kembali) kapenak (dan di tempat lain).
92	akerat. (kembali) akerat.
93	Lebih satu suku kata: kang raka lingira mungguh aku. (kembali) Lebih satu suku kata: kang raka lingira mungguh aku.
94	Lebih satu suku kata: lah-olah ngratêngi. (kembali) Lebih satu suku kata: lah-olah ngratêngi.
95	sumawana. (kembali) sumawana.
96	Lebih satu suku kata: de sira Wirabraja karyamu. (kembali) Lebih satu suku kata: de sira Wirabraja karyamu.
97	Kurang satu suku kata: para kêtigane pisan. (kembali) Kurang satu suku kata: para kêtigane pisan.
98	Kurang satu suku kata: katri Kulawirya anon. (kembali) Kurang satu suku kata: katri Kulawirya anon.
99	kapagutan. (kembali) kapagutan.
100	angêgong. (kembali) angêgong.
101	§ Prayoginipun \| miragèng \|. (kembali) § Prayoginipun \| miragèng \|.
102	srêntêne. (kembali) srêntêne.
103	§ Prayoginipun \| yatmaka \|. (kembali) § Prayoginipun \| yatmaka \|.
104	§ Prayoginipun \| lamine \|. (kembali) § Prayoginipun \| lamine \|.
105	inujaran. (kembali) inujaran.
106	§ Prayoginipun \| yatmakèng \|. (kembali) § Prayoginipun \| yatmakèng \|.
107	gêndhing. (kembali) gêndhing.
108	§ Prayoginipun \| kêrasa \|. (kembali) § Prayoginipun \| kêrasa \|.
109	§ Prayoginipun \| kothak \|. (kembali) § Prayoginipun \| kothak \|.
110	§ Prayoginipun \| gêndhèng \|. (kembali) § Prayoginipun \| gêndhèng \|.
111	§ Prayoginipun \| yatmakaning \|. (kembali) § Prayoginipun \| yatmakaning \|.
112	tutug. (kembali) tutug.
113	Biasanya guru lagu u: gumêndhung. (kembali) Biasanya guru lagu u: gumêndhung.
114	ananggap. (kembali) ananggap.
115	Variasi dari nama tembang: Pucung. (kembali) Variasi dari nama tembang: Pucung.
116	§ Prayoginipun \| yatmaka \|. (kembali) § Prayoginipun \| yatmaka \|.
117	Kurang satu gatra: 12a. Soeradipoera (1912–5): niku sawêg dhi ragil keratanira (Pupuh 277.9.4). (kembali) Kurang satu gatra: 12a. Soeradipoera (1912–5): niku sawêg dhi ragil keratanira (Pupuh 277.9.4).
118	Biasanya guru lagu i: lathi. (kembali) Biasanya guru lagu i: lathi.
119	§ Kirang sawanda, prayoginipun \| yèn ta anganggowa gêndhing \|. [Sudah benar guru wilangan: 8i. Soeradipoera (1912–5): yèn ta angangoa gêndhing (Pupuh 277.15.3)]. (kembali) § Kirang sawanda, prayoginipun \| yèn ta anganggowa gêndhing \|. [Sudah benar guru wilangan: 8i. Soeradipoera (1912–5): yèn ta angangoa gêndhing (Pupuh 277.15.3)].
120	§ Prayoginipun \| atutug \|. (kembali) § Prayoginipun \| atutug \|.
121	§ Prayoginipun \| maguti \|. (kembali) § Prayoginipun \| maguti \|.
122	§ Prayoginipun \| ginêdhong \|. (kembali) § Prayoginipun \| ginêdhong \|.
123	§ Prayoginipun \| tangise \|. (kembali) § Prayoginipun \| tangise \|.
124	§ Prayoginipun \| akêrsa \|. (kembali) § Prayoginipun \| akêrsa \|.
125	Lebih satu suku kata: Manjing langgar salat Ngasri. (kembali) Lebih satu suku kata: Manjing langgar salat Ngasri.
126	Kurang satu suku kata: Akèh wong kang anglon-ngloni. (kembali) Kurang satu suku kata: Akèh wong kang anglon-ngloni.
127	ngudi \| (m)budi. (kembali) ngudi \| (m)budi.
128	§ Prayoginipun \| sarta \|. (kembali) § Prayoginipun \| sarta \|.
129	§ Prayoginipun \| mukdas \|. (kembali) § Prayoginipun \| mukdas \|.
130	Kurang satu suku kata: gumalethak mulih kayu. (kembali) Kurang satu suku kata: gumalethak mulih kayu.
131	§ Prayoginipun \| murad \|. (kembali) § Prayoginipun \| murad \|.
132	Nomor bait asli: 39, diganti menjadi 38 sesuai dengan urutannya. (kembali) Nomor bait asli: 39, diganti menjadi 38 sesuai dengan urutannya.
133	Kurang satu bait. Soeradipoera (1912–5): polah-polahe pribadi \| cara-carane priangga \| satrekah-trekahe dhewe \| yèn wontên nacad maona \| tur ta mangsa enjoha \| lir pinoyok angluludrug \| tandhaning gaweaning Hyang \|\| (Pupuh 278.39). (kembali) Kurang satu bait. Soeradipoera (1912–5): polah-polahe pribadi \| cara-carane priangga \| satrekah-trekahe dhewe \| yèn wontên nacad maona \| tur ta mangsa enjoha \| lir pinoyok angluludrug \| tandhaning gaweaning Hyang \|\| (Pupuh 278.39).
134	§ Prayoginipun \| tutug \|. (kembali) § Prayoginipun \| tutug \|.
135	Lebih satu suku kata: ngararat winitara. (kembali) Lebih satu suku kata: ngararat winitara.
136	§ Prayoginipun \| dhadhakane \|. (kembali) § Prayoginipun \| dhadhakane \|.
137	Biasanya guru lagu a: wang. (kembali) Biasanya guru lagu a: wang.
138	§ Prayoginipun \| langar \|. (kembali) § Prayoginipun \| langar \|.
139	Wiracapa. (kembali) Wiracapa.
140	luwih. (kembali) luwih.
141	§ Prayoginipun \| Pêngganjare \|. (kembali) § Prayoginipun \| Pêngganjare \|.
142	§ Prayoginipun \| pan wus katonton \|. (kembali) § Prayoginipun \| pan wus katonton \|.
143	§ Prayoginipun \| Hyang Maha Gung wus kadulon \|. (kembali) § Prayoginipun \| Hyang Maha Gung wus kadulon \|.
144	Biasanya guru lagu i: ngilmi. (kembali) Biasanya guru lagu i: ngilmi.
145	lairanipun. (kembali) lairanipun.
146	§ Prayoginipun \| mam \|, saking = imam. (kembali) § Prayoginipun \| mam \|, saking = imam.
147	Kurang satu suku kata: Jèngrêsmi myang Jayèngraga. (kembali) Kurang satu suku kata: Jèngrêsmi myang Jayèngraga.
148	mikrade. (kembali) mikrade.
149	§ Prayoginipun \| atartip \|. (kembali) § Prayoginipun \| atartip \|.
150	Lebih satu suku kata: gragul-gragul swaranira. (kembali) Lebih satu suku kata: gragul-gragul swaranira.
151	§ Kirang sawanda, prayoginipun \| dènnira \|. (kembali) § Kirang sawanda, prayoginipun \| dènnira \|.
152	§ Prayoginipun \| imam \|. (kembali) § Prayoginipun \| imam \|.
153	§ Prayoginipun \| tartipira \|. (kembali) § Prayoginipun \| tartipira \|.
154	§ Prayoginipun \| pinajang \|. (kembali) § Prayoginipun \| pinajang \|.
155	§ Prayoginipun \| dluwang \|. (kembali) § Prayoginipun \| dluwang \|.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri