Almanak, H. Buning, 1892, #1559

1892

Javaansche Almanak

ZEVENDE JAARGANG UITGAVE VAN H. BUNING-DJOKJA

Sêrat Pananggalan ingkang kaping 8 ing taun Walandi 1892.

Kaêcap sarta kawêdalakên dening Tuwan H. Buning Ing Ngayogyakarta.

--- [0] ---

[Grafik]

Gambaripun candhi Barabudhur.

--- [0] ---

Sêrat Pananggalan

Ingkang kaping 8 ing taun Walandi 1892

Kaanggit dening Tan Ciyuksan.

Kaêcap ing pangêcapanipun Tuwan H. Buning Ing Ngayogyakarta.

--- [0] ---

Piwulang sae

Dhandhanggula

wrêdining kang warsita jinarwi | wruh ing khukum iku watêkira | adoh marang kanisthane | amicara puniku | wèh rêsêping sagung kang myarsi | tatakrama punika | adoh ing panyêndhu | pagunan[1] iku kinarya | ngupaboga dene kalakuan bêcik | wèh rahayuning raga ||

--- I ---

Pratelanipun salêbêting Sêrat Pananggalan

Pratelaning grahana kaca 1 | Pratelaning ewah-ewahan ingkang kantun kaca 2-3 | Pratelaning pananggalan Walandi, Jawi, tuwin Cina kaca 4-28 | Dintên agêng băngsa Walandi, Jawi tuwin Cina kaca 29-32 | Parentah agêng kaca 33-38 | Kawontênanipun para amtênar ingkang ngasta paprentahan nagari sarta pangadilan landrad ing tanah Jawi tuwin Madura kaca 39-157.

Ing ngandhap punika urutipun paresidhenan

Bantên kaca 39-43 | Bêtawi kaca 44-52 | Krawang kaca 53-55 | Priyangan kaca 55-65 | Cirêbon kaca 66-72 | Têgal kaca 72-75 | Pêkalongan kaca76-78 | Sêmarang kaca 78-87 | Japara kaca 87-92 | Rêmbang kaca 92-97 | Surabaya kaca 97-108 | Madura kaca 108-113 | Pasuruhan kaca 113-118 | Prabalingga kaca 118-121 | Bêsuki kaca 121-126 | Banyumas kaca 127-132 | Bagêlèn kaca 132-137 | Kêdhu kaca 138-140 | Ngayogyakarta kaca 141-142 | Surakarta kaca 142-145 | Madiun kaca 145-151 | Kêdhiri kaca 151-157 |

--- II ---

Pamulangan Jawi, pamulangan calon guru sarta pamulangan putraning para priyantun kaca 158-160 | Barisan pulo Madura kaca 161-163 | Para upsir mêmuri băngsa luhur Jawi kaca 164-165 | Bab karaton dalêm ing Surakarta Adiningrat kaca 166-174 | Kawontênanipun paprintahan agêng Jawi tuwin pangadilan ing karaton dalêm Surakarta kaca 174-176 | Kawontênanipun para agêng sakarerehanipun ing karaton dalêm Surakarta, ingkang sami nyêpêng paprentahan kaca 176-190 | Kawontênanipun ing Mangkunagaran kaca 191-193 | Lesiyun Mangkunagaran kaca 193-196 | Paprentahan tuwin pangadilan ing Mangkunagaran kaca 196-198 | Para priyantun ingkang nyêpêng paprentahan ing Mangkunagaran kaca 198-200 | Bab karaton dalêm ing Ngayogyakarta Adiningrat kaca 201-205 | Kawontênanipun paprentahan tuwin pangadilan ing karaton dalêm Ngayogyakarta Adiningrat kaca 205-206 | Kawontênanipun para agêng sakarerehanipun ing karaton dalêm Ngayogyakarta, ingkang sami nyêpêng paprentahan kaca 207-221 | Kawontênanipun ing Pakualaman kaca 222-223 | Lesiyun Pakualaman 223-224 |

--- III ---

Para priyantun ingkang sami nyêpêng paprentahan ing Pakualaman kaca 225-226 | Pratelan lampahing kareta api kaca 1-40 | Sêrat purwa lampahan Danaloba kaca 1-149 | Pratelan sakathahing sêrat waosan ingkang kasade ing kantor pangêcapan Ngayogyakarta ăngka 1-26.

Pratelaning tatêngêr

Namaning dintên A = Akad = Sn = Sênèn, Sl = Salasa, Rê = Rêbo, Kê = Kêmis, Ju = Jumungah, Sê = Sêtu.

Namaning pêkênan, Wa = Wage, Ka = Kaliwon, Lê = Lêgi, Pa = Paing, Pna = Pon.

Namaning paringkêlan U = Uwas, Ma = Mawulu, Tu = Tungle, Ar = Aryang, Wu = Wurungkung, Pa = Paningron.

Ăngka ingkang mawi tăndha * katêranganipun ing dintên punika dhawah dintên agêng, sawingkingipun namaning para amtênar, wontên ăngka, katêranganipun rêringkêsaning titimăngsa wulan Walandi kala dipun angkat.

Dene ăngka sacakêtipun namaning dhistrik, katêranganipun cacahing dhusun utawi kampung ing salêbêting dhistrik ngriku.

--- IV ---

R. M. W. 3. têgêsipun Ridêr Militèr Wilêm Sordhêklas 3

R. M. W. 4 têgêsipun Ridêr Militèr Wilêm Sordhêklas 4

C. N. L. têgêsipun komandhuring bintang Nèdêrlansên leyo

R. N. L. têgêsipun ridêring bintang Nèdêrlansên leyo

C. E. K. têgêsipun komandhuring bintang Èkêng krun saking Luksêmburêh

R. E.K. têgêsipun ridêring bintang Èkêng krun saking Luksêmburêh

C. F. J. têgêsipun komandhuring bintang Phran Yosèph saking Ostênrik

R. F. J. têgêsipun ridêring bintang Phran Yosèph saking Ostênrik

G. L. N. 3 têgêsipun bintang Gaudhên Leyo phan Naso saking Luksêmburêh klas 3

G. L. N. 4 têgêsipun bintang Gaudhên Leyo phan Naso saking Luksêmburêh klas 4

C. M. T. têgêsipun komandhuring bintang Mêjidhi saking Turki

A. M. têgêsipun mêdhali saking Ngacih

G. M. têgêsipun mêdhali jêne

Z. M. têgêsipun mêdhali pêthak

M. K. têgêsipun metalên krès.

--- 165 ---

Pratelaning grahana

1. Grahana rêmbulan, katingalan namung sakêdhap, dhawah ing din[2] Kêmis Paing kaping 14 Sawal, utawi kaping 12 Mèi, wiwitipun wanci enjing pukul 3 langkung 3 mênit, ngantos dumugi sirêp rêmbulan krowakipun dèrèng kèndêl.

2. Grahana rêmbulan, katingal ngantos têlas, dhawah ing dintên Jumungah Pon kaping 13 angrintênakên Sêtu Wage kaping 14 Rabingulakir, utawi kaping 4 angrintênakên kaping 5 Nopèmbêr, wiwitipun wanci dalu pukul 8 langkung 19 mênit, ngantos dumugi enjing pukul 5 langkung 1 mênit.

--- 166 ---

Bab karaton dalêm ing Surakarta Adiningrat

Ingkang jumênêng nata ing nagari Surakarta sapunika: Sampeyan Dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana, Senapati ing Ngalaga Ngabdurahman Sayidin Panatagama ingkang kaping IX, komandhuring bintang Nèdêrlansên Leyo, sarta komandhuring bintang Phran Yosèph ing nagari Ustênrik, Jendral mayuring wadyabala dalêm Sri Maharaja ing nagari Nèdêrlan. Putra dalêm panênggak swargi Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan ingkang kaping VI, patutan saking pramèswari dalêm, swargi Gusti Kangjêng Ratu Agêng, putrinipun swargi Kangjêng Gusti Pangeran Arya Mangkubumi. Wiyosan dalêm, dintên Rêbo Kliwon tanggal kaping 7 wulan Rêjêb taun Jhe, ăngka 1758, utawi kaping 22 wulan Dhesèmbêr, taun Walandi 1830, nalika diwasa dalêm, ajêjuluk Kangjêng Gusti Pangeran Arya Prabu Wijaya, ing sasurud dalêm swargi ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan ingkang kaping VII kajunjung jumênêng Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom, jumênêng dalêm kangjêng gusti ing dintên Sênèn Pon tanggal kaping 4 wulan Sawal taun Jimakir, ăngka 1786, utawi kaping 17 Mèi taun Wêlandi 1858, ing sasurud dalêm, swargi ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan ingkang kaping VIII lajêng anggêntosi jumênêng

--- 167 ---

nata, jumênêng dalêm, ing dintên Sênèn Lêgi tanggal kaping 27 wulan Jumadilakir taun Jhe, ăngka 1790, utawi kaping 30 wulan Dhesèmbêr taun Walandi 1861, dumuginipun ing dintên Sênèn Lêgi tanggal kaping 16 wulan Rêjêb ing taun Jimakir ăngka 1794, utawi kaping 4 wulan Dhesèmbêr 1865, sampeyan dalêm amundhut pramèswari Radèn Ajêng Kustiyah, putrinipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Adiwijaya ingkang kaping 2, ing Surakarta, patutan saking Gusti Kangjêng Ratu Bandara, mawi kaparingan nama Kangjêng Bandara Dèn Ayu Kustiyah, nuntên ing dintên Sênèn Pon tanggal kaping 23 wulan Rêjêb wau, utawi kaping 11 wulan Dhesèmbêr, taun Walandi 1864, pramèswari dalêm kajunjung nama Gusti Kangjêng Ratu Pakubuwana. Gusti kangjêng ratu wau amung patutan satunggal kakung, inggih punika Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom Amangkunagara, sudibya rajaputra narendra Mataram, ingkang jumênêng sapunika, dumuginipun dintên malêm Akad Wage tanggal kaping 2 wulan Rêjêb ing taun Be, ăngka 1816 utawi tanggal kaping 27 Marêt taun Walandi 1887, gusti kangjêng ratu wau surud kondur ing jaman kalanggêngan.

Ing dintên Sênèn Pon tanggal kaping 15 wulan Ruwah taun Be, ăngka 1816, yutawi[3] kaping 9 wulan Mèi, taun Walandi 1887 kaparênging karsa dalêm, garwa dalêm ampeyan Radèn Ayu Adipati Mandayaprana, [Mandaya...]

--- 168 ---

[...prana,] kajunjung mênêng[4] pramèswari dalêm, ugi anama Kangjêng Ratu Pakubuwana, ingkang wau sakawitipun kapundhut dados garwa dalêm ampeyan kapatêdhan nama Radèn Rarasati, lajêng kajunjung nama Radèn Ayu Adipati Mandayaprana, tumuntên kajunjung nama Kangjêng Ratu punika. Wondene ingkang apêputra Radèn Mayur Puspawinata, ingkang sampun seda.

Pratelanipun ratu pramèswari dalêm

Pramèswari dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan ingkang jumênêng sapunika, Kangjêng Ratu Pakubuwana.

Pratelanipun para putra dalêm kakung putri

Putra tuwin putri dalêm swargi Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan kaping VI.

1. Gusti Kangjêng Ratu Timur, patutan saking pramèswari dalêm swargi Gusti Kangjêng Ratu Anèm, krama Kangjêng Pangeran Arya Natabrata kaping 2 ing Surakarta. 2. Sampeyan dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan ingkang jumênêng sapunika, patutan saking pramèswari dalêm swargi Gusti Kangjêng Ratu Agêng. 3. Bandara Radèn Ayu Kusumabrata, krama Kangjêng Pangeran Arya Kusumabrata kaping 2 ing Surakarta. 4. Bandara Radèn Ayu Săntakusuma, krama swargi Kangjêng Pangeran Arya Săntakusuma.

--- 169 ---

5. Bandara Radèn Ayu Cakradiningrat, krama swargi Kangjêng Pangeran Arya Cakradiningrat.

Putra-putri dalêm swargi Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan kaping VII, Gusti Kangjêng Ratu Pambayun

Putra-putri dalêm swargi Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan kaping VIII, Gusti Kangjêng Ratu Bandara, krama swargi Kangjêng Pangeran Arya Adiwijaya kaping 2, ing Surakarta, inggih punika ibu dalêm swargi Gusti Kangjêng Ratu Pakubuwana.

Putra tuwin putri dalêm Sampeyan Dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping IX, ingkang jumênêng sapunika, kajawi ingkang dèrèng diwasa.

Ingkang miyos saking pramèswari dalêm, amung satunggal, Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom Amangkunagara, sudibya rajaputra narendra Mataram ingkang kaping 5, kolonèl ing Ghenêralên staph, sarta bintanging kaprabon pusaka kadipatèn anom, ing Surakarta Adiningrat, timuripun nama Bandara Radèn Mas Gusti Sayidin Malikul Kusna, wiyosan dalêm kala ing dintên Kêmis Lêgi tanggal kaping 21, wulan Rêjêb ing taun Alip, ăngka 1795, utawi tanggal kaping 29 wulan Nopèmbêr, taun Walandi 1866, jumênêng dalêm Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom, ing dintên Sênèn Lêgi tanggal kaping 27, wulan Jumadilakir ing taun Jhe, ăngka

--- 170 ---

1798, utawi tanggal kaping 4 wulan Oktobêr, taun Walandi 1869, nalika ing dintên Kamis Pon tanggal kaping 20 wulan Bêsar taun Alip ăngka 1819 utawi kaping 7 Agustus ing taun Walandi 1890, krama angsal putrinipun swargi Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara kaping 4 ing Surakarta, nama Bandara Radèn Ajêng Sumarti, sarta lajêng kapatêdhan nama Gusti Kangjêng Ratu Adipati Anon.

Putra dalêm ingkang saking garwa ampeyan

1. Kangjêng Gusti Pangeran Arya Prabu Wijaya, ingkang ing ngajêng anama Kangjêng Pangeran Angabèi, litnan kolonèl ajidanipun kangjêng tuwan ingkang wijaksana[5] gupêrnur jendral. 2. Kangjêng Pangeran Arya Mataram, mayur panstaph. 3. Kangjêng Pangeran Arya Natakusuma. 4. Kangjêng Pangeran Arya Adikusuma. 6.[6] Kangjêng Pangeran Arya Prabuningrat, mayur ajidan dalêm sampeyan dalêm ingkang sinuhun kangjêng susuhunan. 7. Kangjêng Pangeran Arya Kusumadiningrat. 8. Kangjêng Pangeran Arya Purbadiningrat. 9. Kangjêng Pangeran Arya Cakradiningrat, wontên ing Riyo.

--- 171 ---

10. Kangjêng Pangeran Arya Cakraningrat. 11. Kangjêng Pangeran Arya Kusumadilaga. 12. Kangjêng Pangeran Arya Mangkudiningrat. 13. Kangjêng Pangeran Arya Malayakusuma. 14. Kangjêng Pangeran Arya Săntakusuma. 15. Kangjêng Pangeran Arya Prabumijaya.

Putri Dalêm ingkang sampun krama

1. Bandara Radèn Ayu Adinagara, krama Kangjêng Pangeran Arya Adinagara kaping 2 ing Surakarta. 2. Bandara Radèn Ayu Sasradiningrat, krama Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, pêpatih dalêm ing Surakarta. 3. Bandara Radèn Ayu Kartadipura, krama Radèn Mas Arya Kartadipura, bupati nayaka gêdhong kiwa, ing Surakarta.

Pratelanipun para pangeran santana dalêm

Wayah dalêm swargi Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan kaping IV.

1. putranipun swargi Kangjêng Pangeran Adipati Arya Kusumayuda,

--- 172 ---

Kangjêng Pangeran Arya Purbanagara, kolonèl kumêndhaning prajurit dalêm ing karaton dalêm Surakarta, mantu dalêm swargi ingkang sinuhun kaping VIII.

2. putranipun swargi Kangjêng Pangeran Răngga Danupaya, Kangjêng Pangeran Răngga Danupaya kaping 2, wontên ing Mênadho.

3. Putranipun swargi Kangjêng Pangeran Panji Anom, Kangjêng Pangeran Arya Dipakusuma.

4. Putranipun swargi Kangjêng Pangeran Panji Priyêmbada, Kangjêng Pangeran Panji Priyêmbada kaping 2.

Wayah dalêm swargi ingkang sinuhun kaping V

1. putranipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Natabrata, Kangjêng Pangeran Arya Natabrata kaping 2.

2. putranipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Kusumabrata, Kangjêng Pangeran Arya Kusumabrata kaping 2.

3. putranipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Pringgakusuma, Kangjêng Pangeran Arya Pringgakusuma kaping 2.

4. putranipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Suryaningrat, Kangjêng Pangeran Arya Cakranagara, litnan kolonèl ing Ustindhi kaphalêri.

5. putranipun swargi Bandara Radèn Ayu Adiwinata,

--- 173 ---

Kangjêng Pangeran Arya Adinagara kaping 2.

6. putranipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Suryakusuma, Kangjêng Pangeran Panji Puspakusuma.

Wayah dalêm swargi ingkang sinuhun kaping VI,

Putranipun swargi Kangjêng Gusti Pangeran Arya Natapraja, Kangjêng Pangeran Arya Suryaatmaja kaping 2

Wayah dalêm swargi ingkang sinuhun kaping VII,

Putranipun Gusti Kangjêng Ratu Bandara, patutan saking swargi Kangjêng Pangeran Arya Adiwijaya kaping 2.

Kangjêng Pangeran Arya Adisurya, ipe dalêm ingkang sinuhun ingkang jumênêng sapunika.

Buyut dalêm swargi ingkang sinuhun taping[7] III.

Wayahipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Pamot, inggih Kangjêng Panêmbahan Jurumartani.

Putranipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Pamot kaping 2, Kangjêng Pangeran Arya Pamot kaping 3.

Kangjêng Pangeran Arya Adiwijaya kaping 3, litnan kolonèl panstaph, putranipun swargi Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara ingkang kaping 4, inggih punika pangeran ingkang minăngka wakilipun [wakili...]

--- 174 ---

[...pun] Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Prabu Prangwadana sowan Sênèn Kêmis dhatêng kadhaton.

Kawontênanipun paprentahan agêng Jawi, tuwin pangadilan ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat

1. ingkang ngasta pangawasa, bang-bang pangalum-aluming salêbêtipun baluwarti kadhaton, sarta tumrap para kangjêng pangeran akalihan para bandara santana dalêm, Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom Amangkunagara sudibya rajaputra narendra Mataram.

2. ingkang ngasta pangawasa bang-bang pangalum-aluming sawawêngkonipun karaton dalêm sadaya, pêpatih dalêm, kanthi bupati nayaka dalêm, Inggih punika ingkang dipun wastani kangjêng parentah agêng.

Pangadilan dalêm punika wontên 4: wijangipun kados ing ngandhap punika,

1. Pangadilan kadipatèn anom, inggih punika ingkang wênang anindakakên angrampungi, prakawisipun para kangjêng pangeran, tuwin para bandara santana dalêm, pangagêngipun pangadilan Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom, lidipun para kangjêng pangeran putra dalêm sawatawis, bupati nayaka satunggal, saha bupati kadipatèn anom.

--- 175 ---

2. Pangadilan pradata agêng, inggih punika ingkang wênang anindakakên angrampungi sawarninipun prakawis kadurjanan agêng sadaya, ingkang dipun gantungi paukuman awrat, tuwin prakawis parapabên, ingkang botên anggugat putra santana dalêm. Pangagêngipun pangadilan pêpatih dalêm, lidipun para bupati nayaka dalêm: 8 kajawi ingkang sampun kakarsakakên dados lid ing kadipatên anom.

3. pangadilan pradata kabupatèn, dumunung wontên karajanipun kabupatèn, Inggih punika ing Klathèn, Kartasura, Bayalali, Ngampèl, Sragèn, tuwin Sukaharja, pangadilan nêm panggenan wau, sami wênang anindakakên angrampungi sawarninipun prakawis kadurjanan, sanèsipun ingkang kêdah lumados pradata agêng, prakawis ingkang botên ginantungan paukuman awrat, tuwin parapabên, ingkang botên anggugat putra santana dalêm tuwin para priyayi agung Jawi, pangagêngipun pangadilan, bupati pulisi, lidipun kaliwon akalihan panèwu utawi mantri ing kitha wau, sêrat karampunganipun para pangadilan pradata kabupatèn, kêdah katêtêpakên sarta kaasmanan dening pêpatih dalêm, dados para bupati ing kitha-kitha kasêbut ing nginggil, kajawi anggènipun anindakakên paprentahan wajibipun bupati, mawi ngiras dados pangagêngipun pangadilan, punapadene mawi kaparingan wawênang angrampungi prakawis pulisi rol, ngangge kasaksèn [kasa...]

--- 176 ---

[...ksèn] ing kangjêng tuwan asistèn residhèn, ingkang nunggil gagêlêngan kalihan kabupatènipun.

4. pangadilan surambi dalêm, inggih punika ingkang kawênangakên anindakakên angrampungi, sawarninipun prakawis salakirabi talak waris wasiyat, pangagêngipun pangadilan, wadana pangulu agêng, lidipun para khatib.

Kawontênanipun para agêng sakarerehanipun, ing karaton dalêm Surakarta, ingkang sami nyêpêng paprentahan

Pêpatih dalêm Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat

Kawadanan kapatihan

Kaliwon wadana parentah pêpatih ing kapatihan, Radèn Angabèi Sasradirêja. Kaliwon mantri anom lêbêt, Radèn Mas Angabèi Sasraatmaja. Kaliwon mantri anom jawi, Radèn Angabèi Sumadirêja. Panèwu jaksa, 1. Mas Ngabèi Nitipradata, 2. Radèn Ngabèi Jaksapradata. Panèwu pulisi, Radèn Ngabèi Citrapranata.

--- 177 ---

Pangulu, Kyai Ngabèi Ngabdulsalam, ngrangkêp dados pangulu pangadilan residhènsi rad.

Bupati nayaka dalêm ingkang mawi bawat, golongan lêbêt

1. Kabupatèn kaparak kiwa

Bupati, Radèn Mas Arya Jayadiningrat, bêkêl lêbêt, têgêsipun bêkêl, dados sêpuhipun para bupati nayaka lêbêt sadaya. Kaliwon, Radèn Mas Angabèi Bratadipura. Kaliwon wadananing abdi dalêm karaton, Radèn Mas Angabèi Purbadipura. Kaliwon wadana gadhingmataram, Radèn Angabèi Nitidipura. Kaliwon wadana anggandhèk, Radèn angabèi Jayadarsana. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Jayapradata. Mantri pulisi, Mas Ngabèi Jayapranata.

2. Kabupatèn kaparak têngên

Bupati, taksih lowong. Kaliwon, Radèn Angabèi Purwadipura, bêkêl lêbêt.

--- 178 ---

têgêsipun bêkêl, dados sêpuhipun para kaliwon nayaka lêbêt sadaya. Kaliwon wadananing abdi dalêm grêji, Radèn Angabèi Arjagrêjita. Kaliwon wadananing anggandhèk, Radèn Angabèi Purwadarsana. Panèwu jaksa Radèn Ngabèi Sastrapradata. Mantri pulisi, Mas Ngabèi Purwapranata.

3. Kabupatèn gêdhong kiwa

Bupati, Radèn Mas Arya Kartadipura, dados liding pangadilan dalêm kadipatèn anom. Kaliwon, Radèn Angabèi Martadipura. Kaliwon wadananing abdi dalêm kêmasan, Radèn Angabèi Samahita. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Sêcapradata. Mantri pulisi, Radèn Ngabèi Kartapranata.

4. Kabupatèn gêdhong têngên

Bupati, Radèn Tumênggung Arjadipura. Kaliwon, Radèn Angabèi Suradipura. Panèwu jaksa. Mantri pulisi, Mas Ngabèi Arjapranata.

--- 179 ---

Golongan jawi

1. Kabupatèn siti agêng

Bupati, Radèn Tumênggung Suryawinata, bêkêl jawi, têgêsipun bêkêl, dados sêpuhipun para bupati nayaka jawi sadaya. Kaliwon, Radèn Angabèi Purwakusuma, kapêthil tumut angagêngi kantor kapatihan. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Prabapradata. Mantri pulisi, Radèn Ngabèi Kramapranata.

2. Kabupatèn sèwu

Bupati, Radèn Tumênggung Jayanagara. Kaliwon, Radèn Angabèi Jayasudirja. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Wăngsapradata, 2. Radèn Ngabèi Ănggapradata. Mantri pulisi, Mas Ngabèi Wăngsapranata.

3. Kabupatèn panumping

Bupati, Radèn Mas Arya Sasrakusuma. Kaliwon ... Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Atmapradata. Mantri pulisi, Mas Ngabèi Mangunpranata.

--- 180 ---

4. Kabupatèn bumi

Bupati, Radèn Tumênggung Tăndhanagara. Kaliwon, Radèn Angabèi Nitipraja. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Yudapradata. Mantri pulisi, Mas Ngabèi Mangkupranata.

Bupati anon-anon, golongan lêbêt

1. Kabupatèn pangrêmbe

Bupati, Ondêr mayur Radèn Mas Tumênggung Wiryadiningrat, inggih punika ingkang minăngka pêpatih dalêm lêbêt. Kaliwon, Radèn Mas Angabèi Atmasaputra. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Wiryapradata. Mantri pulisi, Mas Ngabèi Wiryapranata.

2. Kabupatèn kalang

Bupati, Radèn Tumênggung Wrêksanagara. Kaliwon, Radèn Angabèi Rajamanggala.

--- 181 ---

Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Rajapradata. Panèwu pulisi, Radèn Ngabèi Dirjapranata.

3. Kabupatèn kadipatèn anom

Bupati, Radèn Mas Arya Sujanapura, inggih punika ingkang minăngka pêpatih ing kadipatên anom. Kaliwon jawi, Radèn Angabèi Săntadipura. Kaliwon lêbêt, Radèn Angabèi Arjawinata. Kaliwon pujăngga, taksih lowong. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Aknyapradata. Pangulu, Mas Ngabèi Imampura. Mantri pulisi sajawining baluwarti, Mas Ngabèi Wirapranata. Mantri pulisi salêbêting baluwarti, Radèn Ngabèi Yasapranata.

Golongan jawi

1. Kabupatèn galadhag

Bupati, taksih lowong. Kaliwon, Radèn Ngabèi Bujanagara, kapêthil wontên kantor kapatihan, dados pangagêng nyêpêng kas arta nagari. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Brajapradata. Mantra[8] pulisi, ...

--- 182 ---

2. Kabupatèn jaksa

Bupati, taksih lowong. Kaliwon, Radèn Angabèi Mangunpradata, ingkang garap prakawis kadurjanan tuwin paprentahan nagari. Kaliwon, Radèn Angabèi Yasapradata, ingkang anggarap prakawis parapabên. Panèwu gripiring pradata agêng, Radèn Ngabèi Darsapradata.

Mênggah para jaksa kabupatèn nayaka tuwin anon-anon sadaya, kajawi kabawah dhatêng bupatinipun piyambak-piyambak, sadaya sami kabawah sarta kawêngku dening bupati jaksa, saha pundi ingkang botên kapêthil garap padamêlan sanès, sami tumut garap prakawis wontên pradata agêng.

3. Kabupatèn pangulon

Wadana pangulu agêng, Radèn Pangulu Tapsiranom, khakim ngiras landrad pradata agêng. Bêkêl khêtib minăngka kaliwon, Mas Khatib Tabsir Iman. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Dipapradata. Mantri pulisi, Radèn Răngga Martapranata.

--- 183 ---

Kabupatèn prajurit

Pangagêngipun, Kangjêng Pangeran Kolonèl Arya Purbanagara. Kaliwon wadananing abdi dalêm panêgar, Radèn Ngabèi Săntaturăngga. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Ardipradata. Mantri pulisi, Mas Ngabèi Wignyapranata.

Para kaliwon anon-anon lêbêt, ingkang botên kabawah bupati

1. Radèn angabèi Bujadipura, kaliwon wadananing abdi dalêm panandhon, 2 Radèn Angabèi Sastraukara, kaliwon wadananing abdi dalêm carik.

Kabupatèn pulisi

Kabupatèn pulisi salêbêting nagari

Bupati, Radèn Tumênggung Kartanagara. Kaliwon, Radèn Angabèi Kartawadana. Panèwu Kabupatèn, Radèn Ngabèi Darpapranata. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Gitapranata.

--- 184 ---

Panèwu pulisi Nusupan, Radèn Ngabèi Endrapranata. Panèwu pulisi Grogol, Radèn Ngabèi Puspapranata.

Mênggah para pulisi kabupatèn nayaka tuwin anon-anon sadaya, kajawi kabawah dhatêng bupatinipun piyambak-piyambak, sadaya sami kabawah sarta kawêngku dening bupati pulisi.

Kabupatên pulisi sajawining nagari

1. Kabupatên ing Sukaharja

Ondêr rêgèn pangagêngipun kabupatèn, Radèn Angabèi Darmapranata. Panèwu lid, Mas Ngabèi Sutasanjaya, 2. Mas Ngabèi Sutadikarya. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Sutasurama. Pangulu, Khaji Edris Muhyi.

Para dhêstrik bawah Sukaharja

Panèwu dhêstrik kitha, Mas Ngabèi Sutasudarsa. Panèwu dhêstrik Ngutêr, Mas Ngabèi Sutadipraya. Panèwu dhêstrik Tawang, Radèn Ngabèi Jayamartana. Panèwu dhêstrik Masaran, Mas Ngabèi Sutadigdaya.

--- 185 ---

2. Kabupatèn ing Klathèn

Bupati, Radèn Tumênggung Martawadana. Kaliwon, Radèn Angabèi Citrawadana. Panèwu lid, Radèn Ngabèi Mangunsubrata. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Mangundisastra. Pangulu, Mas Ngabdul Kadir.

Para dhêstrik bawah Klathèn

Panèwu dhêstrik kitha, Radèn Ngabèi Mangunsumitra.

Panèwu dhêstrik gêdhongan, Radèn Ngabèi Mangunrêksaka.

Panèwu dhêstrik sapuluh, Radèn Ngabèi Mangunsarjana.

Panèwu dhêstrik Prambanan, Mas Ngabèi Mangunardaya.

Panèwu dhêstrik Gêsikan, Radèn Ngabèi Mangunarja.

Panèwu dhêstrik Kalisoga, Mas Ngabèi Mangunwirya.

3. Kabupatèn ing Kartasura

Bupati, Radèn Tumênggung Citradirja. Kaliwon, Radèn Angabèi Mangunwardaya.

--- 186 ---

Panèwu lid, Radèn Ngabèi Jaksasuwirya. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Tirtasuwirya. Pangulu, Mas Mukhamad Ramli.

Para dhêstrik bawah Kartasura

Panèwu dhêstrik kitha, Radèn Ngabèi Natawirya.

Panèwu dhêstrik Kathithang, Radèn Ngabèi Dipamartana.

Panèwu dhêstrik Taraman, Radèn Ngabèi Ranasuwirya.

Panèwu dhêstrik Bêndha, Radèn Ngabèi Dipakardaya.

Panèwu dhêstrik Jênon, Mas Ngabèi Jayaprabăngsa.

4. Kabupatèn ing Bayalali

Bupati, Radèn Tumênggung Dirjakusuma. Kaliwon, Radèn Angabèi Mangundirja. Panèwu lid, Mas Ngabèi Surawirana. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Surasugita. Pangulu, Mas Kasan Dimêja.

Para dhêstrik bawah Bayalali

Panèwu dhêstrik kitha, Mas Ngabèi Surasumarta.

Panèwu dhêstrik Banyudana, Radèn Ngabèi Surasuwarsa.

--- 187 ---

Panèwu dhêstrik Jatinom, Mas Ngabèi Suradikara.

Panèwu dhêstrik Koripan, Radèn Ngabèi Surapruwita.

Panèwu ondêr dhêstrik Tuma, Mas Ngabèi Surakarya.

5. Kabupatèn ing Ngampèl

Bupati, Radèn Tumênggung Ranadirja. Kaliwon, Radèn Angabèi Purwasusira Panèwu lid, Radèn Ngabèi Agnyapradata. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Jayadêksana. Pangulu, Khaji Ngali.

Para dhêstrik bawah Ngampèl

Panèwu dhêstrik kitha, Radèn Ngabèi Jayasugita.

Panèwu dhêstrik Karanggêdhe, Mas Ngabèi Jayawardaya.

Panèwu dhêstrik Sima, Mas Ngabèi Jayasuharja.

Panèwu dhêstrik Kaliyasa, Radèn Ngabèi Jayasuwignya.

Panèwu dhêstrik Lawang, Mas Ngabèi Jayarêja.

6. Kabupatèn ing Sragèn

Bupati, Radèn Tumênggung Wiryadipraja. Kaliwon, Radèn Angabèi Wiryawidagda.

--- 188 ---

Panèwu lid, Mas Ngabèi Citrasukirna. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Citrawijaksa. Pangulu, Mas Kasan Jenal Mustapa.

Para dhêstrik bawah Sragèn

Panèwu dhêstrik kitha, Radèn Ngabèi Citrakusuma.

Panèwu dhêstrik Grompol, Radèn Ngabèi Citrawirya.

Panèwu dhêstrik Karangdurèn, Mas Ngabèi Citralêgawa.

Panèwu dhêstrik Sambungmacan, Mas Ngabèi Citrasantika.

Panèwu dhêstrik Majênang, Mas Ngabèi Yudasuwirya.

Panèwu ondêr dhêstrik Ngamban, Mas Ngabèi Citrayahyana.

Panèwu ondêr dhêstrik Laban, Radèn Ngabèi Citraatmaja.

Para bupati sarta kaliwon pamaosan tuwin galadhag

1. Ing Bayalali

Bupati, taksih lowong. Kaliwon, Radèn Angabèi Singasantika. Kaliwon ing Karanganom, Radèn Angabèi Rêsadipura.

--- 189 ---

2. Ing Gagatan, Ngampèl

Bupati, Radèn Tumênggung Bratadirêja. Kaliwon, Radèn Angabèi Jayawadana.

3. Ing Klathèn

Bupati, Radèn Tumênggung Martawadana. Kaliwon galadhag, Radèn Mas Angabèi Martawijaya. Kaliwon pamaosan, 1. Radèn Angabèi Mangunwadana, 2. Radèn Angabèi Martadirja.

4. Ing Sokawinangun, Sragèn

Kaliwon galadhag, Radèn Mas Angabèi Sasraandaga.

Kawontênanipun abdi dalêm, ingkang manggèn ing kagungan dalêm siti karaton Surakarta, ingkang wontên wawêngkon ing karaton Ngayogyakarta

Ing Imagiri

Bupati, Radèn Mas Arya Prawirakusuma, pangagêngipun ingkang rumêksa pasareanipun lêluhur dalêm para ratu, ngiras dados pangagênging pulisi anindakakên paprentahan. Kaliwon, Radèn Angabèi Sumaprawira.

--- 190 ---

Ing Kitha Agêng

Pangagêngipun ingkang rumêksa pasareanipun lêluhur dalêm para ratu, Mas Jimat Amad Dalêm Rêsadipa, 2. Mas Jimat Amad Dalêm Anom Tapsir, ngiras anindakakên prakawis pulisi.

Kawontênanipun abdi dalêm ingkang manggèn ing kagungan dalêm siti karaton Surakarta, ingkang wontên wawêngkon kabupatèn Grobogan, Sêmarang

Ing Sela

Ondêr rêgèn, Radèn Angabèi Purwawijaya, ngiras dados pangagêng nindakakên paprentahan. Panèwu, Radèn Ngabèi Săntasumarta.

--- 191 ---

Ing ngandhap punika kawontênanipun ing Mangkunagaran

Ingkang jumênêng sapunika, Kangjêng Gusti ingkang kaping V, ajêjuluk Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Prabu Prangwadana, ridêring bintang Nèdêrlansên leyo, saha litnan kolonèl kumêndhaning lesiyun ing Mangkunagaran, putranipun swargi Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara kaping IV, patutan saking ingkang garwa Kangjêng Radèn Ayu Mangkunagara, wiyosanipun kala ing dintên Sênèn Lêgi tanggal kaping 29, wulan Rêjêb taun Dal, ăngka 1783, utawi kaping 16 April taun Walandi 1856, jumênêngipun kala ing dintên Sênèn Kaliwon tanggal kaping 11 wulan Sawal taun Jimakir, ăngka 1810, utawi kaping 5 Sèptèmbêr taun 1881.

Pratelanipun para putra ing Mangkunagaran

Putranipun swargi Kangjêng Gusti ingkang kaping II, 1. Radèn Mas Arya Brajanata, 2. Radèn Mas Arya Mangkuningrat.

Putranipun swargi Kangjêng Gusti ingkang kaping III, 1. Kangjêng Pangeran Arya Suryadiningrat,

--- 192 ---

2. Radèn Mas Arya Suryaputra, 3. Radèn Mas Arya Suryaudaya, kaptin inphantêri, 4. Radèn Mas Arya Suryaudara, kaptin inphantêri, 5. Radèn Mas Arya Suryaasmara, kaptin inphantri, 6. Radèn Mas Arya Suryakumara, kaptin inphantêri, 7. Radèn Mas Arya Suryadarmaja, kaptin inphantêri, 8. Radèn Mas Arya Suryaatmaka, kaptin inphantêri, 9. Radèn Mas Arya Suryadarsana, kaptin inphantêri.

Putranipun swargi Kangjêng Gusti ingkang kaping IV.

Ingkang patutan saking swargi Radèn Ayu Găndakusuma

1. Kangjêng Pangeran Arya Adiwijaya, litnan kolonèl phanstaph. 2. Kangjêng Pangeran Arya Găndasuputra, litnan kolonèl, twedhê kumêndhaning lesiyun ing Mangkunagaran. 3. Kangjêng Pangèn[9] Arya Găndasiwaya, mayur intêndhan titulèr, G. L. N. 4 en R. F. J. 4. Kangjêng Pangeran Arya Găndawijaya, mayur kaphalêri honorèr. 5. Kangjêng Pangeran Arya Găndasiswara, mayur inphantêri, R. M. W. 4 en A. M. 6. Kangjêng Pangeran Arya Găndaatmaja, mayur kaphalêri honorèr.

--- 193 ---

Ingkang patutan saking garwa ampeyan

Radèn Mas Tumênggung Arya Sugănda, bupati ing Pasuruhan.

Ingkang patutan saking Bandara Radèn Ayu Mangkunagara.

1. Kangjêng Gusti Pangeran Arya Prabu Prangwadana, litnan kolonèl kumêndhaning lesiyun Mangkunagaran. R. N. L., 2. Kangjêng Pangeran Arya Andayaningrat, mayur intêndhan, 3. Kangjêng Pangeran Arya Andayanata, mayur ajidan, 4. Kangjêng Pangeran Arya Andayasuputra, kaptin artilêri honorèr, 5. Kangjêng Pangeran Arya Andayakiswara, ritmastêr kaphalêri honorèr.

Lesiyun Mangkunagaran

Staph.

Kumêndhan, Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Prabu Prangwadana, litnan kolonèl R. N. L. 5/9 81. Twedhe kumêndhan, Kangjêng Pangeran Arya Găndasuputra, litnan kolonèl 14/4 85. Mayur ondêr intêndhan, Kangjêng Pangeran Arya Andayaningrat, 30/1 88. Mayur ajidan, Kangjêng Pangeran Arya Andayanata, 30/1 88. Irstê litnan, kwartir mistêr, Radèn Panji Wirasuwănda, 19/12 87.

--- 194 ---

Inphantêri.

Kumêndhan, Kangjêng Pangeran Arya Găndasiswara, mayur R. M. W. 4 en A. M. 3/7 81. Irstê litnan ajidan, Radèn Mas Panji Atmakusuma, 24/9 88.

Kaptin, Radèn Mas Panji Yudaasmara, A. M. 20/3 81,- Radèn Mas Panji Purwawinata, 2/8 81,- Radèn Mas Panji Prawirakusuma 21/6 88,- Radèn Mas Panji Găndasurasma, 24/9 88,- Radèn Mas Panji Wiraatmaja, A. M. 24/9 88.,- Radèn Mas Panji Siswawinata 24/9 88, A. M.

Irstê litnan, Mas Jagasumarta 4/4 80.,- Mas Prawiradikara 10/5 85.,- Radèn Mas panji Partaudaya 21/6 88,- Radèn Panji Jagawinata 24/9 88, - Radèn Mas Panji Sumawijaya 24/9 88, - Radèn Mas Panji Atmawijaya 24/9 88.

Twèdhê litnan, Radèn Mas Panji Arya Suputra 20/2 81,- Mas Surawisudha 20/2 81,- Mas Karyasêmita 16/10 82,- Mas Kalayaksa 10/4 83,- Radèn Mas Panji Marmawinata 22/2 86,- Radèn Mas Panji Sukasarana 25/10 86,- Radèn Mas Panji Atmaudaya 18/4 87,- Radèn Mas Panji Atmasuparta 24/9 88,- Radèn Mas Panji Sumaudaya 24/9 88,- Radèn Mas Panji Aryakusuma 24/9 88,- Radèn Mas Panji Padmaudara 24/9 88.

--- 195 ---

Artilêri. Kaptin, Radèn Mas Panji Nitikusuma 24/4 82. Irstê litnan, Radèn Mas Panji Sumawardaya 20/9 86. Twedhê litnan, 1. Mas Nitigunarsa 24/4 82,- 2. Radèn Mas Panji Wirawardaya 20/9 86.

Kaphalêri.

Ritmistêr, Radèn Mas Panji Partaningrat 20/3 81. Irstê litnan, Radèn Mas Panji Brataatmaja 14/10 89. Twedhê litnan, 1. Mas Sumaprêwita 24/9 88,- 2. Radèn Mas Panji Sumadarmaka 14/10 89.

Kawontênanipun para upsir wirapraja, panumbak

Kumêndhan, Radèn Mas Panji Darmasugănda, kaptin. Kaptin, Radèn Mas Panji Wirasuputra. Irstê litnan ajidan, Radèn Mas Panji Găndasuma. Irstê litnan, Mas Wirayuda, 2. Radèn Mas Panji Trunaatmaja. Twedhê litnan, Mas Wiradikara, 2. Radèn Mas Panji Găndaatmaka.

Uph opsir honorèr utawi titulèr ingkang kaparingan pangkat wau saking kangjêng gupêrmèn mawi kaparingan sêrat kêkancingan

1. Kangjêng Pangeran Arya Suryadiningrat, litnan kolonèl inphantêri honorèr,

--- 196 ---

2. Radèn Mas Arya Brajanata, mayur kaphalêri honorèr, 3. Kangjêng Pangeran Arya Găndasiwaya, mayur ondêr intêndhan honorèr, G. L. N. 4 en R. F. J, 4. Kangjêng Pangeran Arya Găndawijaya, mayur kaphalêri honorèr, 5. Kangjêng Pangeran Arya Găndaatmaja, mayur kaphalêri titulèr, 6. Radèn Mas Arya Găndawardaya, mayur artilêri titulèr.

Opsir honorèr, ingkang kaparingan pangkat wau saking kangjêng gusti pangeran adipati piyambak

1. Kangjêng Pangeran Arya Andayasuputra, kaptin artilêri honorèr. 2. Kangjêng Pangeran Arya Andayakiswara, ritmistêr kaphalêri honorèr. 3. Radèn Mas Arya Suryaudaya, kaptin inphantêri. 4. Radèn Mas Arya Suryaudara, kaptin inphantêri. 5. Radèn Mas Arya Suryaasmara, kaptin inphantêri. 6. Radèn Mas Arya Tăndhakusuma, kaptin inphantêri.

Paprentahan tuwin pangadilan ing kadipatèn Mangkunagaran

Ingkang ngasta panguwasa paprentahan tuwin pangadilan, kangjêng gusti pangeran adipati piyambak, kanthi pangeran akalihan arya sawatawis, tuwin pêpatihipun.

--- 197 ---

Pangadilan ing kadipatèn Mangkunagaran punika, wontên 4 wijangipun kados ing ngandhap punika

1. Pangadilan kasatriyan, inggih punika ingkang wênang anindakakên angrampungi prakawisipun para putra santana, pangagêngipun pangadilan, kangjêng gusti pangeran adipati piyambak, lidipun pangeran alihan[10] arya sawatawis.

2. pangadilan pradata kadipatèn Mangkunagaran, inggih punika ingkang wênang anindakakên angrampungi sawarninipun prakawis kadurjanan, sanèsipun ingkang kêdah lumados ing pangadilan dalêm pradata agêng, tuwin prakawis parapabên, ingkang botên anggugat putra santana, pangagêngipun pangadilan, minăngka sêsulihipun kangjêng gusti, pêpatihipun, lidipun kaliwon gunung, tuwin kaliwon kasatriyan, mila sawarninipun sêrat karampunganipun pangadilan wau kêdah katêtêpakên sarta kaasmanan dening kangjêng gusti.

3. Pangadilan pradata kawadanan Wanagiri, inggih punika ingkang wênang nindakakên angrampungi, sawarninipun prakawis kadurjanan tuwin parapabên, sanèsipun ingkang kêdah lumados ing pangadilan dalêm pradata agêng, tuwin pangadilan pradata Mangkunagaran, pangagêngipun pangadilan, wadana gunung Wanagiri, lidipun panèwu utawi mantri ing kawadanan, sêrat karampunganipun kêdah katêtêpakên sarta kaasmanan dening kangjêng gusti.

4. pangadilan surambi, inggih punika ingkang kawênangakên nindakakên angrampungi, [angra...]

--- 198 ---

[...mpungi,] sawarninipun prakawis salakirabi, talak waris wasiyat, pangagêngipun pangulu Mangkunagaran, kanthi kêtip sawatawis, sêrat karampunganipun kêdah kauningan sarta katêtêpakên dening kangjêng gusti.

Para priyantun ingkang sami nyêpêng paprentahan ing kadipatèn Mangkunagaran

Pêpatih, Radèn Tumênggung Jayapranata. Kaliwon kasatriyan, Radèn Mas Arya Suryasudarsana. Kaliwon martapraja, Mas Angabèi Jayalukita. Kaliwon jaksa, Radèn Mas Angabèi Mangunkusuma. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Arjapradata. Panèwu gripir kasatriyan, Radèn Mas Ngabèi Natawijaya. Pangulu khakim, Kyai Ngabdul Kèr. Pangulu pradata, Khaji Mukhamad Kusasi.

Kawadanan gunung salêbêting kitha kawadanan rêksapraja

Kaliwon wadana gunung, Radèn Angabèi Mangkurêja.

--- 199 ---

Para pulisi gunung bawah kitha

Panèwu gunung kawadanan, Radèn Ngabèi Sastrarêja. Panèwu gunung kampung kidul, Radèn Mas Ngabèi Prawiraningrat. Panèwu gunung kampung lèr, Radèn Mas Ngabèi Kusumaningrat. Para mantri gunung, 1. Ing Singasari, Mas Ngabèi Arjasumitra, 2. Ing Pedan, Mas Ngabèi Jayasambawa, 3. Ing Ngaribaya, Radèn Ngabèi Păncaasmara, 4. Ing Jurug Radèn Ngabèi Arja Diwirya, 5. Ing Calamadu, Radèn Ngabèi Arjaasmara.

Kawadanan gunung Karanganyar

Kaliwon wadana gunung, taksih lowong. Panèwu gunung kawadanan, Radèn Ngabèi Arjasarănta. Panèwu gunung Karangpandhan, Radèn Ngabèi Tirtapradata. Para mantri gunung, 1. Ing Tawangmangu, Mas Ngabèi Arja Grêjita, 2. Ing Krêja, Mas Ngabèi Arjawiraga, 3. Ing Matesih, Radèn Ngabèi Arja Wahana.

Kawadanan gunung Wanagiri

Kaliwon wadana gunung, Mas Angabèi Jayasarănta. Panèwu gunung kawadanan, Radèn Ngabèi Citradipura. Panèwu jaksa, Radèn Ngabèi Arjaprasănta.

--- 200 ---

Mantri gripir, Mas Ngabèi Sastradikrama. Pangulu, Khaji Ngumar.

Pulisi gunung bawah Wanagiri

Para panèwu gunung, 1. Ing Wanagiri, Radèn Ngabèi Arja Sarosa, 2. Ing Ngadiraja, Mas Ngabèi Păncamartana, 3. Ing Jatisrana, Radèn Ngabèi Tirtadarma, 4. Ing Baturêtna, Mas Ngabèi Arja Ubaya, 5. Ing Eramaka, Mas Ngabèi Sastradikara, 6. Ing Jumapala, Mas Ngabèi Arja Pradana.

Para mantri gunung, 1. Ing Girimarta, Mas Ngabèi Arja Suraksa, 2. Ing Sidaarja, Mas Ngabèi Păncapratistha, 3. Ing Slagaima, Radèn Ngabèi Arja Kusuma, 4. Ing Purwantara, Mas Ngabèi Arja Krêtarta, 5. Ing Untaranadi, Radèn Ngabèi Arja Martana, 6. Ing Tirtamaya, Mas Ngabèi Arja Sandika, 7. Ing Girităntra, Mas Ngabèi Arja Sutagnya, 8. Ing Pracimantara, Radèn Ngabèi Somasudirja, 9. Ing Wuryantara, Radèn Ngabèi Arja Sasmaya, 10. Ing Jatipura, Mas Ngabèi Păncapranawa, 11. Ing Ngawèn, Radèn Ngabèi Arja Wiguna.

--- 201 ---

Bab karaton dalêm ing Ngayogyakarta Adiningrat

Ingkang jumênêng nata ing nagari Ngayogyakarta sapunika, Sampeyan Dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Sultan Amangkubuwana senapati ing ngalaga, ngabdurahman sayidin panatagama, kaliphatullah ingkang kaping VII, komandhuring bintang Nèdêrlansên leyo, genêral mayuring wadyabala dalêm kangjêng srimaharaja ing nagari Nèdêrlan, putra dalêm pambajêng swargi ingkang sinuhun kangjêng sultan ingkang kaping VI patutan saking pramèswari dalêm gusti kangjêng ratu sultan, ingkang sapunika asma Gusti Kangjêng Ratu Agêng, wiyosan dalêm nalika dintên Sênèn Lêgi tanggal kaping 20 wulan Dulkangingah ing taun Jhe, ăngka 1766 utawi kaping 4 Pebruari, taun Walandi 1839 nalika diwasa dalêm ajêjuluk Bandara Pangeran Angabêi, tumuntên kajunjung jumênêng Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom, ing sasurud dalêm ingkang sinuhun kangjêng sultan ingkang kaping VI, lajêng anggêntosi jumênêng dalêm nata, amarêngi ing dintên Sênèn Lêgi tanggal kaping 3, wulan Saban taun Jhe, ăngka 1806 utawi kaping 13 Agustus 1877, kala dèrèng jumênêng nata, sampeyan dalêm sampun kagungan garwa putrinipun swargi Kangjêng Pangeran [Pa...]

--- 202 ---

[...ngeran] Alibasah Prawiradirja, sarêng jumênêng nata, garwa dalêm wau nuntên kajunjung nama Gusti Kangjêng Ratu Kancana, botên watawis lami garwa dalêm ampeyan, putranipun Radèn Tumênggung Jayadipura ingkang sampun seda, kajunjung nama Gusti Kangjêng Ratu Mas, salajêngipun Gusti Kangjêng Ratu Kancana kawêdalakên sarta kapatêdhan nama Kangjêng Ratu Wandhan.

Pratelanipun para ratu pramèswari dalêm

Pramèswari dalêm swargi ingkang sinuhun kangjêng sultan kaping V. Gusti Kangjêng Ratu Kadhaton, wontên ing Mênadho, putrinipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Suryaningalaga ing Ngayogyakarta.

Pramèswari dalêm swargi ingkang sinuhun kangjêng sultan kaping VI. Gusti kangjêng ratu sultan ingkang sapunika asma Gusti Kangjêng Ratu Agêng, putranipun Radèn Wadana Prawirarêjasa ingkang sumare ing Ngastana Dhukuh nagari Ngayogyakarta, ibu dalêm sampeyan dalêm ingkang sinuhun kangjêng sultan ingkang jumênêng sapunika.

Pramèswari dalêm sampeyan dalêm ingkang sinuhun kangjêng sultan ingkang jumênêng sapunika. Gusti Kangjêng Ratu Mas, putranipun Radèn Tumênggung Jayadipura, ingkang sampun seda.

--- 203 ---

Pratelanipun para putra dalêm kakung putri

Putra dalêm swargi ingkang sinuhun kangjêng sultan kaping IV, Kangjêng Pangeran Arya Suryadiningrat, litnan kolonèl phanstaph.

Putra dalêm swargi ingkang sinuhun kangjêng sultan kaping V, Gusti Pangeran Arya Suryaningalaga, wontên ing Mênadho.

Putra tuwin putri dalêm swargi ingkang sinuhun kangjêng sultan kaping VI, 1. Sampeyan dalêm ingkang sinuhun kangjêng sultan ingkang jumênêng sapunika. 2. Gusti Kangjêng Ratu Anggèr, krama Kangjêng Pangeran Arya Yudanagara kaping 2. 3. Gusti Kangjêng Ratu Pambayun, krama Kangjêng Radèn Adipati Danurêja, pêpatih dalêm. 4. Kangjêng Pangeran Arya Purubaya. 5. Gusti Pangeran Arya Suryamataram. 6. Gusti Pangeran Arya Mangkubumi, litnan kolonèl phanstaph, ajidanipun kangjêng tuwan ingkang wijaksana gupêrnur jendral. 7. Kangjêng Pangeran Arya Adiwinata, mayur phanstaph. 8. Gusti Kangjêng Ratu Sasi, krama Radèn Tumênggung Jayawinata. 9. Kangjêng Pangeran Arya Adiwijaya, wontên ing Mênadho. 10. Gusti Pangeran Arya Buminata, mayur phanstaph. 11. Gusti Pangeran Arya Suryaputra, mayur phanstaph. 12. Gusti Pangeran Arya Pugêr, mayur phanstaph.

--- 204 ---

Putra tuwin putri dalêm sampeyan dalêm ingkang sinuhun kangjêng sultan ingkang jumênêng sapunika.

Ingkang saking Kangjêng Ratu Wandhan

Gusti Radèn Ajêng Sêkar Kadhaton, krama Radèn Tumênggung Kartanagara, sarta kapatêdhan nama Gusti Kangjêng Ratu Madurêtna.

Ingkang saking Gusti Kangjêng Ratu Mas

1. Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom Amangkunagara sudibya rajaputra narendra Mataram, litnan kolonèl, bèidhèn ghenêralênstaph, timuripun nama Gusti Radèn Mas Kadiyat, wiyosan dalêm kala ing dintên Rêbo Wage tanggal kaping 23 wulan Jumadilawal taun Alip ăngka 1803, jumênêng dalêm Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom, ing dintên Sênèn Lêgi tanggal kaping 25 wulan Rabingulakir, ing taun Ehe ăngka 1812. 2. Gusti Radèn Ajêng Murkatijah. 3. Gusti Radèn Mas Pratistha. 4. Gusti Radèn Mas Putra. 5. Gusti Radèn Mas Sujadi. 6. Gusti Radèn Ajêng Murjinah.

--- 205 ---

7. Gusti Radèn Ajêng Murdiyati. 8. Gusti Radèn Ajêng Mursidinah.

Ingkang saking garwa ampeyan

1. Kangjêng Pangeran Angabèi, litnan kolonèl phanstaph. 2. Kangjêng Pangeran Arya Jayakusuma, wontên ing Bangka. 3. Kangjêng Pangeran Arya Adinagara, kaptin ajidan dalêm sampeyan dalêm ingkang sinuhun kangjêng sultan.

Para pangeran santana dalêm

Buyut dalêm swargi ingkang sinuhun kangjêng sultan kaping II.

Putranipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Yudanagara, Kangjêng Pangeran Arya Yudanagara kaping II, mantu dalêm swargi ingkang Sinuhun kangjêng sultan kaping VI.

Putranipun Kangjêng Pangeran Arya Yudanagara kaping II, Kangjêng Pangeran Arya Cakradiningrat.

Kawontênanipun paprentahan tuwin pangadilan ing karaton dalêm Ngayogyakarta

Pangadilan ing Ngayogyakarta punika, kajawi tumrapipun para putra santana [sa...]

--- 206 ---

[...ntana] dalêm, wontên 4 wijangipun kados ing ngandhap punika.

1. Pangadilan landrad, inggih punika ingkang wênang anindakakên angrampungi sawarninipun prakawis kadurjanan agêng alit sadaya, pangagêngipun pangadilan, kangjêng tuwan residhèn, lidipun pêpatih dalêm akalihan para bupati nayaka dalêm 8.

2. Pradata dalêm, inggih punika ingkang wênang anindakakên angrampungi, sawarninipun prakawis parapabên, pangagêngipun pangadilan, pêpatih dalêm, lidipun para bupati nayaka dalêm.

3. Pangadilan pasowan mangu, inggih punika ingkang wênang anindakakên angrampungi sawarninipun prakawis siti ingkang sami kapaosan para tuwan, pangagêngipun pangadilan, bupati nayaka dalêm 1, lidipun para bupati anèm.

4. Pangadilan surambi dalêm, ingkang wênang anindakakên angrampungi, sawarninipun prakawis salakirabi, talak waris wasiyat, pangagêngipun pangadilan, pangulu khakim agêng, lidipun para khatip.

--- 207 ---

Kawontênanipun para agêng sakarerehanipun ing karaton dalêm Ngayogyakarta ingkang sami nyêpêng paprentahan

Pêpatih dalêm, Kangjêng Radèn Adipati Danurêja, mantu dalêm swargi ingkang sinuhun kangjêng sultan kaping VI. Pangulu khakim agêng, Khaji Mukhamad Kalil Kamalodiningrat.

Bupati nayaka dalêm 8 ingkang mawi bawat jawi lêbêt urutipun kalênggahan

1. Radèn Tumênggung Wijil, kaparak kiwa lêbêt, lurah. 2. Radèn Tumênggung Cakraningrat, jawi têngên bumija, lurah. 3. Radèn Tumênggung.Wiryakusuma, gêdhong kiwa. 4. Radèn Tumênggung Sasradipura, jawi kiwa siti sèwu, lurah. 5. Radèn Tumênggung Natayuda, gêdhong têngên. 6. Radèn Tumênggung Suryanagara, jawi têngên panumping, bêkêl. 7. Radèn Tumênggung Jayawinata, jawi kiwa panumbak anyar, bêkêl. 8. Radèn Tumênggung Brăngtakusuma, kaparak têngên.

--- 208 ---

Putra dalêm ingkang ngasta pangwasa paprentahan

Gusti Pangeran Arya Mangkubumi litnan kolonèl ajidan phanstaph, ngasta pamaosan Kilènpragi sarta Mêntaraman, utawi sabin konduran, kaliwon Radèn Tumênggung Puspanagara, sarta bupati anèm miji lêbêt, galongan[11] sakrèh punakawan sadaya.

Kangjêng Pangeran Angabèi, litnan kolonèl phanstaph, ngasta punakawan putra, sarta bupati taman sakrèhipun, utawi siti ingkang kagêm pasiraman dalêm, Ngambar Winangun saanteronipun.

Gusti Pangeran Arya Buminata, mayur phanstaph, ngasta wadana sumatali, wadana punakawan minuman sakrèhipun.

Gusti Pangeran Arya Pugêr, mayur phanstaph, ngasta wadana silir, sakrèhipun sarta kênèk kusir titihan dalêm kareta.

Gusti Pangeran Arya Suryaputra, mayur phanstaph, ngasta wadana punakawan kursi, sakrèhipun.

Kangjêng Pangeran Arya Adiwinata, mayur phanstaph, ngasta punakawan niyaga alit, sarta ngrakit bêdhaya srimpi ringgit tiyang sapanunggalanipun.

Kangjêng Pangeran Arya Yudanagara, wadana kori sarta Panji Sumaputra kănca pasidhèn[12] sêpuh, utawi abdi dalêm, Wlandi ordênas, dhalang pasungging pênatah, mungsig êncik sapanunggilanipun, siti sabin, klangênan dalêm tamanan.

--- 209 ---

Abdi dalêm bupati wadana agêng

Radèn Tumênggung Sindurêja, mayur kumêndhan, bupati nayaka wadana agêng prajurit.

Radèn Tumênggung Suranagara, bupati pêpatih ing kadipatèn, ngrangkêp nyêpêng pangwasa kagungan dalêm siti bonong, sarta pamaosan dalêm ing kadipatèn Mêntaraman, Kilênpragi Pêngasih, utawi wadana agêng punakawan kadipatèn.

Radèn Tumênggung Kartanagara, bupati anèm, wadana agêng punakawan, sarta magang punakawan ing kadhaton.

Bupati anèm tuwin panèwu sêpuh ingkang amadanani paprentahan

Radèn Tumênggung Danunagara, wadana prajurit kadipatèn. Khaji Ismangil, pangulu landrad. Radèn Tumênggung Suradiningrat, pêpatih ing kapatihan. Radèn Tumênggung Mangkuwilaya, wadana taman. Radèn Tumênggung, Jayèngsastra, wadana carik. Radèn Tumênggung Puspanagara, bupati anèm miji lêbêt, kaliwon pamaosan dalêm, kasêbut ngajêng. Radèn Tumênggung Ănggawăngsa, bupati anèm, kaliwon kori.

--- 210 ---

Radèn Tumênggung Mangundipura, bupati anèm, kumisi lanhir. Mas Wadana Admadipura, amakili wadana galadhag.

Panèwu sêpuh

Radèn Riya Prayadirêja, wadana srati panandhon. Ratu Riya Yudadirêja, wadana prajurit Bugis, gumadhuh ing kapatihan. Mas Lurah Meganănda, wadananing kêmit bumi, sarta angrèhakên bau ingkang sumaos pandamêlan ing salêbêtipun kadhaton.

Kabupatèn prajurit

Mayur kumêndhan, Radèn Tumênggung Sindurêja, kasêbut ngajêng. Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Sindusastra.

Bupati anèm wadana prajurit pangkat kaptin

Radèn Tumênggung Wiryadiningrat, wadana prajurit jagakarsa. Radèn Tumênggung Mangkuyuda, wadana prajurit prawiratama. Radèn Tumênggung Martadiningrat, wadana prajurit panyutra. Radèn Tumênggung Prawiranagara, wadana prajurit katanggung. Radèn Tumênggung Purwakusuma, wadana prajurit kawan dasa.

--- 211 ---

Pangadilan pasowan mangu

Pangagêngipun, Radèn Tumênggung Cakraningrat, kasêbut ngajêng,

Para lid. 1. Radèn Tumênggung Suryakusuma, bupati anèm miji kadanurêjan. 2. Radèn Tumênggung Danunagara, bupati anèm wadana prajurit kasêbut ngajêng. 3. Radèn Tumênggung Suryamurcita, bupati anèm miji kadanurêjan. 4. Radèn Tumênggung Mangkuyuda, bupati anèm wadana prajurit kasêbut ngajêng. 5. Radèn Tumênggung Sasranagara, bupati anèm rèh kadipatèn. 6. Radèn Tumênggung Kartanagara, bupati anèm kasêbut ngajêng. 7. Radèn Tumênggung Jayadiningrat, bupati anèm kaliwon kêparak têngên. 8. Radèn Tumênggung Brăntadiningrat, bupati anèm kaliwon kêparak gêdhong kiwa. 9. Radèn Tumênggung Ănggawăngsa, bupati anèm kasêbut ngajêng. 10. Radèn Tumênggung Mangkuwilaya, bupati anèm kasêbut ngajêng. 11. Mas Tumênggung Mangunnagara, bupati anèm miji lêbêt kadhaton. 12. Radèn Tumênggung Mangundipura, bupati anèm kasêbut ngajêng.

Pradata dalêm

Radèn Tumênggung Nitipraja, bupati anèm wadana jaksa. Radèn Riya Nitidipura, panèwu sêpuh.

--- 212 ---

Kori ingkang nampèni prakawis saking salêbêting nagara

Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Martapura. Mantri jaksa, 1. Mas Ngabèi Nitipura, 2. Radèn Ngabèi Wiryapura, 3. Radèn Ngabèi Sarpapura, ngrangkêp nindakakên kapulisèn ing Suryanagaran, 4. Radèn Ngabèi Wirapura.

Kori ingkang nampèni prakawis băngsa sabrang

Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Singadipura. Mantri jaksa, 1. Radèn Ngabèi Wêrsapura, ngrangkêp juru sêrat rol, 2. Mas Ngabèi Driyapura, kapiji wontên kantor, 3. Mas Ngabèi Santosapura, 4. Radèn Ngabèi Yudapura, kapiji wontên kantor.

Kori ingkang nampèni prakawis saking kadipatèn ing Pakualaman sabawahipun, utawi kabupatèn ing Bantul Kadirêja

Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Citrapura, kapiji ing kapatihan. Mantri jaksa, 1. Mas Ngabèi Tarunapura, 2. Mas Ngabèi Dêrmapura, ngrangkêp nindakakên kapulisèn ing Sasradipuran, 3. Mas Ngabèi Danapura, kapiji wontên kantor, 4. Mas Ngabèi Danupura.

--- 213 ---

Kori ingkang nampèni prakawis saking Kabupatèn ing Kalasan, ing Wanasari sarta ing Kitha Agêng

Mantri jaksa, 1. Mas Ngabèi Kramapura, ngrangkêp nindakakên kapulisèn ing Prawiradirêjan, 2. Mas Ngabèi Arjapura, 3. Mas Ngabèi Kadaripura, 4. Radèn Ngabèi Artapura.

Kori ingkang nampêni prakawis saking Kabupatèn ing Suleman, ing Kalibawang, ing Nanggulan, ing Sêntolo sarta ing Pêngasih

Panèwu jaksa, Mas Ngabèi Patmapura. Mantri jaksa, 1. Radèn Ngabèi Jayapura, kapiji wontên kantor, 2. Mas Ngabèi Ranapura, 3. Mas Ngabèi Wăngsapura.

Mantri carik jaksa

1. Mas Ngabèi Cakrapura, padamêlanipun mêrtal papriksan landrad, ngrangkêp kori sabrang. 2. Radèn Ngabèi Păncapura, pandamêlanipun mêrtal papriksan landrad, ngrangkêp kori suleman.

--- 214 ---

Pulisi salêbêting nagari

Pakampungan jawi kiwa, panumbak anyar, jawi têngên, bumija, gêdhong têngên, Radèn Tumênggung Sasradipura, bupati nayaka, angêrèhkên. Radèn Tumênggung Natayuda, bupati nayaka. Radèn Tumênggung Suradirja, bupati anèm. Panèwu, Mas Ngabèi Dipawigêna.

Pakampungan jawi têngên, panumping, jawi kiwa, pamaosan sèwu, Radèn Tumênggung Suryanagara, bupati nayaka, angêrèhakên. Radèn Tumênggung Găndakusuma, bupati anèm. Panèwu, Radèn Ngabèi Sinduprawira.

Pakampungan gêdhong kiwa, Radèn Tumênggung Wiryakusuma, bupati nayaka, angêrèhakên. Radèn Tumênggung Admakusuma, bupati anèm. Radèn Tumênggung Mangundipura, bupati anèm. Jaksa, Mas Ngabèi Cakrapradata

Pakampungan kaparak kiwa, Radèn Tumênggung Sindurêja, bupati nayaka, angêrèhakên. Radèn Tumênggung Purwawinata, bupati anèm. Jaksa, Mas Ngabèi Mêrtasastra.

Pakampungan pêrsil, Radèn Riya Pringgadiningrat, riya bupati anèm, angêrèhakên.

--- 215 ---

Radèn Riya Kêrtadirja, riya bupati anèm.

Pakampungan salêbêting bètèng kraton ingkang sisih wetan, Mas Riya Mangunwilaga. Ingkang sisih kilèn (kadipatèn) Mas panèwu Păncapratama.

Pulisi sajawining nagari

1. Kabupatèn ing Kalasan

Radèn Tumênggung Sasrakusuma, bupati wadana dhistrik. Panèwu, Mas Ngabèi Mangundimêja. Jaksa, Mas Ngabèi Mangunwilapa. Naib, Khaji Amad. Para kapala dhistrik ing Brêbah, Mas Panji Mangunrêja, krajan gadhingan, Radèn Panji Mangunpraja, jêjêran, Radèn Panji Mangunjêjêr, Arjawinangun, Mas Panji Mangundilaga, jambon, Mas Panji Mangunpuspita, pakêm Radèn Panji Mangunpramuja.

2. Kabupatèn ing Wanasari, Rêdikidul

Radèn Tumênggung Cakranagara, bupati wadana dhistrik. Răngga, Radèn Răngga Arjadipura.

--- 216 ---

Jaksa, Mas Ngabèi Mangunpradata. Naib, Khaji Amin. Dêmang pos sarta margi, Mas Dêmang Ngunpranata.[13]

Para dêmang pulisi ing Karangmaja, Mas Dêmang Mangunkarsa, Wangèn, Mas Dêmang Ngundilaga,[14] Wilayu, Mas Dêmang Ngunwijaya,[15] Karangrèjèk, Mas Dêmang Mangunjiwa, Warèng, Mas Dêmang Mangunkarya, Piyaman, Mas Dêmang Manguntaruna, Siyana, Mas Dêmang Mangunkartika, Mijahan, Mas Dêmang Mangunpuspita, Kêpil, Mas Dêmang Mangunwirana, Nglimpar, Mas Dêmang Wangunwadana, Wiladêk, Mas Dêmang Mangunkarta, 2. Mas Dêmang Mangunkarsa, Têpus, Mas Dêmang Mangundara, Klapasawit, Radèn Dêmang Mangunrêja.

Dhistrik Playên

Radèn Riya Purbaatmaja, riya bupati anèm. Răngga, Radèn Răngga Wiryadipura. Jaksa, Radèn Ngabèi Arjasuwarna. Naib, Mas Iman Nawaji.

Para dêmang pulisi ing Playên, Radèn Dêmang Wiryarêja, Sampang, Mas Dêmang Wiryasuta, Sawahan, Mas Dêmang Wiryataruna, Lêgundhi, Mas Dêmang Wiryadipa, Karangmaja, Mas Dêmang Wiryasêntana, Turunan, Radèn Dêmang Wiryaprawira, Blimbing, Mas Dêmang Wiryagêna, Daliyan, Mas Dêmang Wiryadikrama, Kêmisri, Mas Dêmang Wiryagati, Bundêr, Mas Dêmang Wiryapranata, ngrangkêp amajibi wontênipun pos tuwin margi, Pathuk, Mas Dêmang Păncadigda.

--- 217 ---

Dhistrik Sêmanu

Radèn Tumênggung Yudaningrat, bupati anèm. Răngga, Radèn Răngga Rêksanagara. Jaksa, Mas Ngabèi Arjawilaga. Naib, Khaji Ngabdul Latip.

Para dêmang pulisi ing Cuwela, Mas Dêmang Arjamênggala, 2. Mas Dêmang Arjawijaya, Kalibangi, Mas Dêmang Arjadrana, ngrangkêp amajibi wontênipun pos tuwin margi, Ngênêp, Mas Dêmang Arjasêntana, 2. Mas Dêmang Arjadikrama, Balong, Mas Dêmang Arjadanama, Pakèl, Mas Dêmang Arjasêmita, Baran, Mas Dêmang Arjawicitra, Sêmugih, Mas Dêmang Arjadiwirya, Bêdhoyo, Mas Dêmang Arjasura, Jumblang, Mas Dêmang Arjawăngsa, Koripan, Mas Dêmang Arjadêksana, Ponjong, Mas Dêmang Arjadikarya, Trênggăna, Mas Dêmang Arjaprawira, Wirik, Man[16] Dêmang Arjadarsa, Sêmin, Mas Dêmang Arjaniti, Gunungsari, Mas Dêmang Arjaatmaja, Sambèng, Radèn Dêma[17] Arjasêtika, Bala, Mas Dêmang Arjasêtama, Rongkop, Mas Dêmang Arjasoka, ngrangkêp, amajibi wêdalipun sarang burung.

Dhistrik Prêngguk

Radèn Riya Kartapramuja, riya bupati anèm. Naib, Mas Mukhamad Burham. Para dêmang pulisi ing Watugajah, Radèn Dêmang Păncawirana, Sumbêran,

--- 218 ---

Radèn Dêmang Păncaarja, Prêngguk, Radèn Dêmang Păncakartika, Candhi, Mas Dêmang Păncasudira, Banyuurip, Radèn Dêmang Păncadiwirya.

3. Kabupatèn ing Suleman

Radèn Tumênggung Mangunjaya, bupati wadana dhistrik. Panèwu, Mas Ngabèi Natawirya. Jaksa, Mas Ngabèi Natataruna. Naib, Khaji Mukhamad Ngali.

Para kapala dhistrik ing Gamping, Radèn Panji Nataamipraja, ngrangkêp nyêpêng pangwasa wêdalipun gamping saking rêdi Gamping, Kligu, Radèn panji Natarêja, Godhean, Radèn Panji Natadirja, Jumênêng, Radèn Panji Natadigdaya, Ngijon, Mas Panji Natawêrdaya, Angin-angin, Radèn Panji Natadimêja, Mlathi, Radèn Panji Nataarja.

4. Kabupatèn ing Bantul Kadirêja

Radèn Tumênggung Mangunyuda, bupati wadana dhistrik. Panèwu, Mas Ngabèi Jayadigda. Jaksa, Mas Ngabèi Jayadipa. Naib, Mas Kasan Tulabi. Para kapala dhistrik ing Pandhak, Mas Panji Jayapuspita, Panggang, Radèn Panji Jayaarja, Krètèg, Mas Panji Jayaatmaja, Candhèn, Radèn [Ra...]

--- 219 ---

[...dèn] Panji Jayadimêja, Cêpit, Radèn Panji Jayasumantri, Srandakan, Mas Panji Jayayuda, Sewon, Mas Panji Jayadiwirya.

5. Kabupatèn ing Nanggulan

Radèn Tumênggung Sumanagara, bupati anèm wadana dhistrik pamaosan dalêm ing Nanggulan. Panèwu, Radèn Ngabèi Selawinata. Jaksa, Radèn Ngabèi Tirtadiwirya. Naib, Mas Mukhamad Taram.

Para dêmang pulisi ping[18] Sêrma, Radèn Dêmang Ranadipura, Kêdhungiring, Radèn Dêmang Prawirasari, Wadhas, Mas Dêmang Jagawirya, Pèrèng, Radèn Dêmang Ranasêntika, Pripih, Radèn Dêmang Sumamarta, Grigak, Mas Dêmang Băngsayuda, Pundhak, Radèn Dêmang Cakradilaga, Giyanti, Mas Dêmang Sumasênjaya, Selamirah, Mas Dêmang Sutadiwirya, Kamal, Radèn Dêmang Kartatani, Jatingarang, Radèn Dêmang Wăngsaatmaja, Kêdhunggubah, Mas Dêmang Kêrtabau, Dhebongan, Mas Dêmang Jagasêntana, Têmanggal, Mas Dêmang Jagawilaya, Kênthong, Mas Dêmang Suradiwirya, Wanaraja, Radèn Dêmang Nataatmaja.

6. Kabupatèn ing Kalibawang

Radèn Tumênggung Ranadirja, bupati anèm wadana dhêstrik pamaosan dalêm ing Kalibawang. Panèwu, Mas Ngabèi Sutadipura.

--- 220 ---

Jaksa, Mas Ngabèi Tirtawilaya. Naib, Khaji Asrar.

Para dêmang pulisi ing Kêpunungkêp, Mas Dêmang Martaprawira, Dhuwêt, Mas Dêmang Jayadikara, Nglangon, Radèn Dêmang Jayaprawira, Salakmalang, Radèn Dêmang Padmaatmaja, Dêgan, Mas Dêmang Mêrtawijaya, Dêgsa, Radèn Dêmang Jayawirya, Jumblangan, Mas Dêmang Jayadikrama, Kalibawang, Mas Dêmang Brajasêmita, Kêdhungrong, Mas Dêmang Yudawirana, Nglêbêng, Mas Dêmang Atmaprawira, Sêmakèn, Mas Dêmang Wirabăngsa, Samigaluh, Mas Dêmang Cakrayuda, Kêpiton, Mas Dêmang Jayasêntana, Bara, Mas Dêmang Brajadirêja, Dhondhong, Mas Dêmang Jagaprawira.

7. Kabupatèn ing Pêngasih

Mas Riya Dipadirja, riya bupati anèm wadana dhistrik pamaosan dalêm ing Pêngasih, rèh kadipatèn. Panèwu, Mas Ngabèi Mangundilaga. Jaksa, Mas Ngabèi Cakrarêja. Naib, Mas Jenal Mataram

Para dêmang pulisi ing Maesan wetan, Radèn Dêmang Sutarêja, Serang, Radèn Dêmang Wăngsadipura, Kêdhunggalih, Mas Dêmang Mêrtasêntika, Jasutan, Mas Dêmang Păncawidigda, Panggang Cabean, Mas Dêmang Kramadiwirya, Panggang Butuh, Mas Dêmang Cakradrana, Ngulakan, Mas Dêmang Rêsadiwirya, Banarnaran,[19] Mas Dêmang Nitipura, Jombokan, Mas Dêmang Rêsadimêja, Wanaarja, Mas Dêmang Mangundrana, Janturan, Radèn Dêmang Rêsasêtika, Kêdhungsoka, Mas Dêmang Jayèngarja,

--- 221 ---

Maesan kilèn, Radèn Dêmang Puspadiwirya.

8. Kabupatèn ing Sêntolo

Radèn Riya Prawirayuda, riya bupati anèm wadana dhistrik pamaosan dalêm ing Sêntolo. Panèwu, Radèn Ngabèi Sumadipura. Jaksa, Radèn Ngabèi Sastradigdaya. Naib, Mas Murtala.

Para dêmang pulisi ing Kalibondhol, Mas Dêmang Wirarêja, Jlêgong Mêntabayan, Mas Dêmang Wanapati, Jlêgong Karangwetan, Mas Dêmang Mangunpramuja, Tubin, Radèn Dêmang Surarêja, Karangasêm, Radèn Dêmang Prawirarêja, Kênthèng, Mas Dêmang Wiryalêsana, Sokapănca, Mas Dêmang Wiryadimêja, Jlaban, Mas Dêmang Wăngsadikrama, Worawari, Radèn Dêmang Păncasêmita, Gêgulu, Mas Dêmang Admawijaya, Nglêndhah, Mas Dêmang Suradikara, Bantar, Radèn Dêmang Sumawardaya, Maesan, Mas Dêmang Martarêja, Wanalapa, Mas Dêmang Mêrtaprawira.

Juru kunci astana ing Imagiri

Radèn Tumênggung Rêsakusuma, bupati anèm wadana juru kunci sarta ngiras nyêpêng pulisi, kabawahakên ing kabupatèn Kalasan. Panèwu, Mas Ngabèi Rêsawinata.

Juru kunci astana ing Kitha Agêng

Pangagêng, Radèn Amad Dalêm Mustahal, ngrangkêp nindakakên kapulisèn ing bawahipun, 2. Mas Jimat Amad Dalêm Supingi.

--- 222 ---

Kawontênanipun ing Pakualaman

Ingkang jumênêng sapunika Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Pakualam, ingkang jumênêng kaping V, ridêring bintang Nèdêrlansên leyo saha kolonèl kumêndhaning lesiyun ing Pakualaman, putranipun swargi Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Pakualam kaping II, patutan saking garwa ampeyan, kala rumiyin nama Kangjêng Pangeran Mayur Arya Suryadilaga, sakawitipun jumênêng anggêntosi ingkang putra kaponakan, swargi kangjêng gusti ingkang jumênêng kaping IV lajêng ajêjuluk Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Prabu Suryadilaga, jumênêngipun kala ing dintên Rêbo Pon tanggal kaping 13 wulan Sawal taun Dal 1807 utawi kaping 10 Oktobêr 1878 sarêng antawis angsal gangsal taun amarêngi tanggal kaping 9 wulan Jumadilawal ing taun Ahe[20] ăngka 1812 utawi kaping 19 wulan Marêt taun Walandi 1883 têtêp jêjuluk Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Pakualam, wondene wiyosanipun kala ing dintên Akad Wage tanggal kaping 4 wulan Sapar taun Wawu ăngka 1762.

Para pangeran putra santana ing Pakualaman

Putranipun swargi kangjêng gusti ingkang kaping II, Kangjêng gusti ingkang jumênêng sapunika.

--- 223 ---

Putranipun swargi Kangjêng Gusti ingkang kaping III, 1. Kangjêng Pangeran Arya Purwasêputra, 2. Radèn Mas Arya Suryaudaya, 3. Kangjêng Pangeran Arya Suryaningrat, 4. Radèn Mas Arya Suryakusuma, 5. Kangjêng Pangeran Arya Sasraningrat.

Wayahipun swargi kangjêng gusti ingkang kaping II, ingkang saking garwa padmi, putranipun swargi Kangjêng Pangeran Arya Nataningprang. 1. Kangjêng Pangeran Arya Nataningprang, kaptin phansthaph. 2. Kangjêng Pangeran Arya Pakuningprang, kaptin phansthaph R. M. W. 4.

Putranipun kangjêng gusti ingkang jumênêng sapunika, 1. Kangjêng Pangeran Arya Natakusuma, mayur ajidan, 2. Kangjêng Pangeran Arya Natadiraja, kaptin phanstaph.

Lesiyun Pakualaman

Staph.

Kumêndhan, Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Pakualam, ridêring bintang Nedêrlansên leyo, kolonèl 19/3 83. Mayur ajidan, Kangjêng Pangeran Arya Natakusuma 20/12 79. Kaptin phanstaph, Kangjêng Pangeran Arya Natadiraja. Twedhê litnan, kwartir mistêr, Radèn Mas Jayèngsutarja.

--- 224 ---

Inphantêri.

Mayur kumêndhan, Radèn Mas Riya Jayaningprang, 21/1 80. Irstê litnan ajidan, Radèn Mas Jayèngminarsa, 10/3 83.

Kaptin, 1. Kangjêng Pangeran Arya Purwasêputra, 21/2 72,- 2. Radèn Mas Natataruna, A. M. 15/3 79,- 3 Radèn Mas Arya Nataatmaja, 23/4 83,- 4. Radèn Mas Riya Jayèngprawira, 7/8 86.

Irstê litnan.

1. Radèn Mas Kusumaatmaja, 15/1 80,- 2. Radèn Mas Arya Suryakusuma 16/1 80,- 3. Radèn Mas Purwasudirja 23/4 83.

Twedhê litnan.

1. Radèn Mas Jayêngkusuma 25/5 74,- 2. Radèn Mas Senaatmaja 23/4 83,- Radèn Mas Natasugănda 1/10 85,- 4. Radèn Mas Sasraatmaja 8/6 86,- 5. Radèn Mas Sasrawijaya 8/6 86,- 6. Radèn Mas Brataatmaja 13/1 90,- 7. Radèn Mas Natawinata 12/2 90,- 8. Kangjêng Pangeran Arya Sasraningrat 12/2 90.

Kaphalêri.

Irstê litnan, Radèn Mas Jayèng Irawan.

--- 225 ---

Para priyantun ingkang sami nyêpêng paprentahan ing bawah kadipatèn Pakualaman

Pêpatih, Radèn Mas Riya Jayèngarja, kaptin phanstaph. Wadana pulisi ngiras liding pangadilan, Radèn Panji Sasraminarsa. Wadana juru sêrat, liding pangadilan Radèn Panji Natarêja. Jaksa agêng, Mas Ngabèi Rêksapradata. Ajung jaksa agêng, Mas Ngabèi Sastrataruna. Pangulu, Mas Khaji Mukhamad Asrap.

Pulisi sajawining nagari, kabupatèn Adikarta

Bupati, Radèn Tumênggung Sasradigdaya. Panèwu, taksih lowong. Mantri jaksa, Mas Ngabèi Jayasantosa. Naib, Kyai Mukhamad Sihap, 2. Mukhamad Istat. Pulisi bonong Kranggan taksih lowong. Pulisi brosot, Radèn Ngabèi Padmawêrdaya.

--- 226 ---

Dhistrik ing Galur

Kapala dhistrik, Mas Panji Wăngsadirja. Para dêmang pulisi ing Modinan, Mas Dêmang Pamadiwirya, Panjatkan, Mas Dêmang Wiryalêksana, Bangmalang, Mas Dêmang Sdadimêrja, Dhalèn, Mas Dêmang Jayasurata, Barahan, Mas Dêmang Rêksaatmaja, Dhondhèngsidakan, Mas Dêmang Jayènglêksana, Bara, Mas Dêmang Săntadiwirya, Paragatèn, Radèn Dêmang Cakrarêja.

Dhistrik ing Glaèng

Kapala dhistrik, Mas Ngabèh[21] Kartadipura. Para dêmang puli[22] ing Dhukuh Lanang, Mas Dêmang Sutawirya, Pyumbon, Mas Dêmang Sutadiwirya, Karangpuluh, Mas Dêmang Wăngsadiwirya, Dharat, Mas Dêmang Nitirêja, Dêmèn, Mas Dêmang Wăngsasêntana.

 

---

1	kagunan. (kembali) kagunan.
2	dintên. (kembali) dintên.
3	utawi. (kembali) utawi.
4	jumênêng. (kembali) jumênêng.
5	wicaksana (dan di tempat lain). (kembali) wicaksana (dan di tempat lain).
6	Seharusnya 5 dan seterusnya. (kembali) Seharusnya 5 dan seterusnya.
7	kaping. (kembali) kaping.
8	mantri. (kembali) mantri.
9	Pangeran. (kembali) Pangeran.
10	kalihan. (kembali) kalihan.
11	golongan. (kembali) golongan.
12	pasindhèn. (kembali) pasindhèn.
13	Mangunpranata. (kembali) Mangunpranata.
14	Mangundilaga. (kembali) Mangundilaga.
15	Mangunwijaya. (kembali) Mangunwijaya.
16	Mas. (kembali) Mas.
17	Dêmang. (kembali) Dêmang.
18	ing. (kembali) ing.
19	Banaran. (kembali) Banaran.
20	Ehe. (kembali) Ehe.
21	Ngabèi. (kembali) Ngabèi.
22	pulisi. (kembali) pulisi.