Kajawèn, Balai Pustaka, 1937-09-25, #1666

Ăngka 77, Stu, Pn, 19 Rêjêb Ehe, 1868, 25 Sèptèmbêr 1937, Taun XII

Kajawèn

Kawêdalakên sabên dintên Rêbo lan Sabtu.

Rêgining kalawarti punika ing dalêm tigang wulan f 1.50 bayaran kasuwun rumiyin, botên kenging langganan kirang saking 3 wulan.

Juru ngarang - administrasi Bale Pustaka, ing sawingkinging kantor palis, tilpun nomêr 1744 - Bêtawi Sèntrêm.

Isinipun: Pangungsêt - Candhi Barabudhur - Kawontênan ing Tiongkok - Pahargyan ing Brondong - Bab Sêsakit Edaning Sagawon - Kabar Warni-warni - Wêwaosan - Taman bocah.

Pangungsêt

Tindak Adil

Gêgambaraning tindak adil mênggahing kalairan, punika sampun botên kirang têtuladan, tumraping pangadilan, manawi dhawah ing karampungan lêrês, dipun wastani adil. Manawi tumraping cariyos kina, ingkang dipun wastani adil punika wontên ing ratu, pancèn nyata têtêping kaluhuranipun manawi kagungan tindak adil.

Kacariyos ing jaman kina wontên ratu ingkang sakalangkung adil, punapa ingkang sampun katêtêpakên ing dhawuh, botên kenging ewah. Ing nagari ngriku sakalangkung tata raharja, barang sumèlèh wontên ing margi, wilujêng botên wontên ingkang purun mêndhêt, sampun malih ngantos dipun pêndhêt, sawêg nyenggol kemawon sampun tampi paukuman. Dilalah, ing ngriku putra nata piyambak nyandhung barang ing margi. Sarêng sang nata uninga dhawuh dhatêng kyai patih, supados putra nata dipun sedani. Nanging kyai patih sakalangkung wêlas. Sarêng sang prabu uninga sêmunipun kyai patih, lajêng dhawuh, sarèhning ingkang lêpat sampeyanipun putra nata, inggih sampeyanipun kemawon kadhawuhan ngêthok, saha kalampahan dipun kêthok.

Sayêktosipun manawi dipun manah, adiling kalairan punika sanadyan saea kados punapa, inggih taksih dipun inggahi kemawon, têgêsipun dèrèng damêl marêm. Cobi gambaring adil ingkang kados makatên wau, tamtu namung sarwa botên damêl marêm.

Cobi sapunika ngangge têpa badanipun piyambak alêlambaran raos kêbatosan, prêlunipun kangge nyumêrêpi adil ingkang yêktos punika tumraping kabatosan ingkang kados punapa. Bokmanawi yèn dipun êdêgakên yêktos, inggih sagêd nyumêrêpi ingkang nama adil ingkang botên ewah. Upaminipun, nacad tiyang punika sêgêr, tiyang ingkang dipun cacad sakit. Punika saupami dipun walik, gêntos dipun angge kados makatên, raosipun kados punapa. Inggih ing ngriku punika manawi badhe sumêrêp adil, têgêsipun badhe nyumêrêpi têpa rumiyin. Têmtunipun manawi sampun nyumêrêpi kajênging têpa, prayoginipun botên tumindak kados makatên kemawon. Nanging wataking tiyang, rêmênipun sok ambujêng rêmbag, manawi sampun makatên lajêng kangge punapa.

Pitakèn makatên punika, kajêngipun sami kemawon kalihan tiyang nêdya botên pados adil, wosipun saking dèrèng sumêrêp sèlèhipun.

Cêkruktruna.

--- 1202 ---

Candhi Barabudhur

Sambêtipun Kajawèn nomêr 76.

[Grafik]

Kêklêmpakaning rêca-rêca Dyanibuda.

Dyanibuda punika Buda ingkang dumados saking golongan jawata (dewa), ingkang wontên ing panganggêpipun golongan Mahayana, anguwasani jagad, jaman, keblat, langit, tuwin anuntuni kamajênganing para manungsa. Dene anggènipun sagêd angyêktosi utawi ambedak-bedakakên, dhatêng satunggal-tunggaling warninipun rêca Dyanibuda, punika dipun tingali saking patrap sikêping asta ingkang sinêbut: mudra. Mênggah têranging pêpilahanipun makatên:

1. Sadaya rêca Buda agêng-agêng, ingkang pinanggih wontên ing clowokaning tembokipun candhi ing sisih wetan majêng mangetan, punika pêpêthaning Dyanibuda ingkang sinung asma: Aksobya (Akshobhya), patraping asta asikêp: bumisêparsa mudra (Bhumisparsya mudra), asta kiwa tumumpang ing pangkon, èpèk-èpèkipun malumah tumumpang ing dlamakaning suku têngên (lênggahipun sila tumpang mrapat, suku kalih pisan kainggahakên tumumpang pupu, suku têngên tumumpang suku kiwa, sadaya rêca Dyanibuda sami kados makatên punika lênggahipun asta têngên tumumpang ing suku têngên sacêlakipun dhêngkul, èpèk-èpèkipun mangkurêb, dariji kadosdene nuding mangandhap dhatêng [dha...]

--- 1203 ---

[...têng] bumi, pikajêngipun asung sasmita, utawi pasêmon kadosdene mangandika: ingsun aprasêtya marang bumi iki, sumêdya anêksèni kababaring panggêlare piwulang anyar.

2. Ing sisih kidul majêng mangidul, punika dununging pêpêthanipun Dyanibuda ingkang pêparab: Rêtnasambawa (Ratnasambhawa), astanipun asikêp: Waramudra (Waramudra), ugi wontên ingkang mastani: Warada mudra (Warada mudra), asta kiwa tumumpang ing pangkon kados kasêbut ing nginggil, asta têngên ing suku têngên sacêlaking dhêngkul, namung kaot èpèk-èpèkipun malumah, inggih punika pasêmonipun undang-undang dhatêng para manungsa, supados sami umarêk ing ngarsanipun, prêlu nampèni pêparingipun karahayon. Upami kababara ing sabda, kadosdene badhe ngandika: ingsun arsa maringi nugraha marang sira.

3. Ing iring kilèn majêng mangilèn, punika dununging pêpêthanipun rêca Dyanibuda ingkang sinêbut: Amitaba (Amitabha), asikêp: Dyana mudra (Dhyana mudra), asta kalih pisan tumumpang ing pangkon, èpèk-èpèkipun malumah sadaya, ingkang têngên tumumpang ingkang kiwa, pikajêngipun asung sasmita, supados para manungsa sami mangun watak utami (kalakuan sae), tuwin ngupados pêpadhang ing batosipun piyambak, sarana lampah samadi, utawi angêningakên ciptanipun, supados sagêd tinarbuka pêpadhanging batosipun.

4. Ing sisih lèr majêng mangalèr, punika dununging pêpêthanipun Dyanibuda ingkang asma: Amogasida (Amoghasiddha), asikêp: Abaya mudra (Abhaya mudra) asta kiwa tumumpang ing pangkon, èpèk-èpèkipun malumah, asta têngên watês sikut dumugi ugêl-ugêling asta, kajunjung sawatawis ing sanginggiling pangkon iring têngên, èpèk-èpèkipun watês ugêl-ugêl kajêngatakên minggah, punika pasêmon ingkang asung sasmita: sira aja sumêlang, kabèh iki bakal lumaku kang prayoga, lan ingsun kang dadi gurunira.[1]

[Iklan]

5. Kajawi punika, ing larikaning clowokan tembok ing tataran ingkang kaping gangsal, ingkang nginggil piyambak, nanging taksih kalêbêt ing jêrambahing sêrambi ingkang awangun pasagi, punika wontên pêpêthanipun rêca Dyanibuda ingkang sinêbut:

--- 1204 ---

Werocana (Wairocana) angadhêpakên sadaya keblat, inggih buda ingkang nguwasani cakrawala (Êenith), asikêp: Witarka mudra (Witarka mudra), patraping asta mèh sami kados patraping: Abaya mudra, namung kaot pucuking dariji panuding têngên, gathuk kalihan pucuking jêmpolan asta têngên, kadosdene amujudakên bundêring gêlangan utawi sêsupe sêsêr, punika pasêmoning bawa raos, punapa angginêm kawruh raos, ing bab kawontênaning gêsang ingkang tanpa wiwitan lan pungkasan.

6. Rêca-rêca buda ingkang kinurung ing stupa krawangan, dumunung ing talundhag têtiga nginggil piyambak, ingkang jarambahing surambi awangun bundêr, punika pêpêthaning Dyanibuda ingkang pêparab: Wajrasatwa (Wajrasattva), sikêping asta sinêbut: Darmacakra mudra (Dharmacakra mudra), sairib kados sikêping astanipun rêca-rêca buda agêng ing salêbêting Candhi Mêndut. Asta kalih pisan watês sikut kajunjung prênah sangajênging dhadha, èpèk-èpèk kiwa malumah, ingkang têngên wontên sanginggilipun cakêt, watês ugêl-ugêl kajêngatakên minggah, nanging dariji-darijinipun sêmu nêkuk mangandhap dhatêng arah-arahipun èpèk-èpèk ingkang kiwa ngandhapipun, pucuking dariji manis sami dariji manin[2] gathuk, utawi pucuking dariji manis têngên gathuk lan pucuking dariji têngah ingkang kiwa, ing sêmu kados pêpêthanipun tiyang ingkang badhe ngubêngakên rodha alit, inggih pasêmoning rodhanipun anggêr-anggêr, ingkang suraos: panggêlaring piwulang. Amargi wontên ing kawruh buda, anggêlarakên piwulangipun sang buda, punika sinêbut: ubênging rodhanipun anggêr-anggêr (wet), dene ingkang sinêbut anggêr-anggêr punika piwulangipun sang buda, ingkang limrahipun nama piwulang darma utawi damma. Manawi manut katranganipun paduka Tuwan Ir. Th. Van Erp ingkang sampun amaluya karisakaning Candhi Barabudhur, sikêp, darmacakra: punika pasêmonipun pandhita ingkang sawêg anggêlarakên piwulang agami dhatêng para manungsa. Mênggah lêrês lêpatipun sadaya katrangan ingkang kasêbut wau, kula borongakên dhatêng ingkang langkung wikan.

Sujana: Botên ta ki raka, kula taksih nyuwun imbêt, prayoginipun inggih dipun jangkêpakên pitu pisan, sanadyan rêca wau samangke sampun musna, utawi kasimpên ing salah satunggaling museyum.

Badhe kasambêtan. Tr. S.

Wara-wara

Ngaturi uninga dhatêng sanggyaning para prayantun lêngganan, bilih sawatawis dintên êngkas, administrasi badhe ngintunakên bêlangko pos wisêl, dhatêng para prayantun ingkang babarpisan dèrèng kagungan pambayaran tumrap kuwartal 4 ing ngajêng punika.

Saking pangajêng-ajêngipun administrasi, mugi para ingkang nampi kintunan wau, lajêng kêparêng anggalih ing saprêlunipun, amurih sampun kacuwan ing panggalih, dene botên dipun sowani Kajawèn. Tuwin ngèngêtana bilih ngantos kasèp pambayaripun, sampun cuwa manawi tampinipun Kajawèn botên jangkêp.

--- 1205 ---

Kawontênan ing Tiongkok

Gêlaring paprangan ing Tiongkok pinanggih warni-warni, tumrap ingkang sami paprangan sampun botên kêcuwan, nyata sami gêgambèn sadaya.

Ingkang pinanggih ing paprangan sisih lèr, inggih punika ing Nanking, anggèning pêrang sami wontên ing gêgana, wontên motor mabur Jêpan cacah 20 kêkalangan wontên sanginggilipun kitha Nanking, niyatipun badhe ngrisak papan-papan ingkang wigatos. Nanging dèrèng ngantos kasêmbadan sêdyanipun, sampun dipun tanggulangi ing wadya Tiongkok, sagêd andhawahakên motor mabur Jêpan 4. Tumrap wadya Tiongkok piyambak karisakan motor mabur satunggal, nanging ingkang nglampahakên sagêd oncat sarana ngangge payung gêgana.

[Iklan]

Motor mabur Tiongkok ingkang mapagakên punika wontên sagolongan, cacah 35, ing nalika wanci enjing mêntas nganglang dhatêng papan paprangan ing Syanghai. Motor mabur ingkang 14 pirantos andhawahakên bom, saha kalampahan sampun sagêd ngrisak papan-papan pabarisaning mêngsah ing antawising Syanghai kalihan Nanking. Ing salajêngipun ingkang sanès nanggulangi panêmpuhipun wadya anggêgana Jêpan ingkang nêmpuh ing Nanking, kanthi dipun biyantu ing mriyêm-mriyêm pirantos nanggulangi motor mabur.

Panêmpuhipun Jêpan dhatêng Nanking sarêng dipun tanggulangi, rumaos cabar ing damêl, nanging muring-muringipun saya andados, niyatipun dèrèng lêga manawi dèrèng sagêd anglêbur Nanking. Minăngka pêpucuk, pangagêng wadya Jêpan sampun suka sumêrêp dhatêng wêwakil-wêwakiling nagari sanès, supados rakyatipun sami sumingkir saking papan ngriku, awit Jêpan badhe nêmpuh kêkiyatanipun Tiongkok saking gêgana. Miturut pêpèngêt ingkang kados makatên punika, Jêpan katingal badhe tumindak yêyêktosan, dados saupami wontên sabab-sabab ingkang andadosakên karisakan, Jêpan nama sampun suka pêpèngêt ing sadèrèngipun.

Tumrap Tiongkok, pamawasipun dhatêng mêngsah kathah botên malèsèdipun, kathah tindak ingkang anggutuk lèr kêna kidul. Malah wadya gêgana Tiongkok gêntos mêntas nêmpuh ing laladan Syanghai ingkang dipun broki mêngsah, panêmpuhipun wau nuju padhang rêmbulan.

--- [1206] ---

[Grafik]

Gambar Griya-griya ing Laladan Paprangan ing Tiongkok Lèr.

Karisakanipun griya-griya ing laladan paprangan ing Tiongkok sisih lèr, para maos sagêd mriksani gambar punika.

Gambar nginggil: saradhadhu Jêpan ngadêg wontên ing wuwungan griya angulat-ulatakên mêngsahipun.

Ing nginggil têngên: satunggiling mênara gêdhong agêng ing Pèiping, ingkang dipun kuwatosakên dening têtiyang ngriku manawi nêmahi risak.

Ing têngah: tangsi saradhadhu ingkang risak jalaran tumêmpuh ing mimis.

Ing ngandhap kiwa: oto pangusunging saradhadhu risak kenging bom. Têngên: ugi salah satunggiling tangsi ingkang karisak dening mêngsah.

--- 1207 ---

[Iklan]

Sarêng golongan Jêpan sumêrêp tindakipun Tiongkok kados makatên punika, lajêng nyorot pêpadhang saking kapal pêrang, têrus dipun susul ing lêpasaning mriyêm, adamêl ura-uruning têtiyang laladan ngriku, lajêng pating bilulung ngungsi dhatêng sanès panggenan. Bom-bom ingkang dipun dhawahakên saking golongan Tiongkok, adamêl karisakaning wadya Jêpan ingkang manggèn ing ngriku.

Ing Taiyuwan ugi wontên campuhan ing gêgana, wontên motor mabur Jêpan kalih kenging dipun sanjata, kumaleyang dhawah ing siti. Dene pamalêsipun Jêpan, têrus nêmpuh sêtatsiyun-sêtatsiyun saurutipun Syanghai - Hanko tuwin Syanghai - Nanking.

Grêgêting paprangan ing gêgana ingkang kados makatên punika pinanggihipun pancèn langkung anyamari, awit karisakanipun asring pinanggih anglangkungi. Nanging kawontênan ing paprangan punika pancèn sakalangkung gawat, botên kenging dipun kintên-kintên badhe kawêkasanipun. Kados ta pangangsêgipun Jêpan ingkang ing sêmu sakalangkung mutawatosi, pinanggihipun malah cabar. Malah wontên lêlampahan ingkang kêpêksa ngêndhêg dhatêng pangangsêgipun Jêpan, inggih punika nyarêngi măngsa jawah, ing papan paprangan lajêng santun sipat dados rawa, ngantos adamêl rêkaosing ajêngipun wadya mriyêman Jêpan, măngka tumrapipun Jêpan, wadya mriyêman punika ingkang kenging dipun anggêp têtunggul. Dados tindakipun kêpêksa rêndhêt, ngêntosi măngsa têrangan.

[Iklan]

--- 1208 ---

Pahargyan ing Brondong

Ing bab ungêl-ungêlan: Brondong, punika tamtu lajêng èngêt dhatêng ucap-ucapan Van der Wijck, ingkang cêthaning kajêngipun: kala kèrêmipun kapal Van der Wijck, têtiyang ing dhusun Brondong sami mitulungi dhatêng têtiyang ingkang sami kasangsaran. Inggih wiwit punika lêlabuhanipun têtiyang dhusun Brondong lajêng dados ucap, ngantos maridini[3] ing saindêngipun bawana.

[Grafik]

Gambar nginggil: baita-baita ingkang karêngga-rêngga sae, ingkang katampèkakên dhatêng juru misaya ulam ing Brondong. Gambar ngandhapipun: têtiyang siti juru misaya ulam ing Brondong ingkang sami tumut mahargya nuju ngurmati rawuhipun para pangagêng ingkang anjumênêngi. Gambar ngandhap bundêr: Gupêrnur Van der Plas tuwin Residhèn Nieuwenhuyêen sami kalihan nyonyah nalika têdhak mriksani ing papan karamean.

Lêlabêtanipun têtiyang ing Brondong wau dipun galih sangêt dening parentah, punapa ingkang pantês dipun walêsakên. Kalampahan sampun sawatawis dintên, Tuwan Van der Plas, gupêrnur ing Jawi Wetan, sakalihan, tuwin sanès-sanèsipun, sami rawuh ing dhusun Brondong, prêlu maringakên ganjaran dhatêng têtiyang ingkang sami têtulung kala kèrêmipun kapal Van der Wijck.

Dhusun Brondong punika bawah kabupatèn Lamongan, wontên ing pasisir. Manawi saking Surabaya lampahan kirang langkung kalih jam numpak oto.

--- 1209 ---

Ing kala rawuhing pangagêng nagari badhe nampèkakên ganjaran, mawi kawontênakên pahargyan agêng-agêngan, dipun dhatêngi têtiyang tăngga dhusun, punapadene saking nagari.

Ing kala punika para juru misaya ulam sami ngangge rasukan kados sogan, ngangge caping lincip, ambêkta dhayung kadosdene barising saradhadhu amanggul sanjata, pacak baris wontên sapinggiring margi, ajêng-ajêngan kalihan barisaning para punggawa dhusun. Ing papan panggenan ingkang badhe dipun dêgi manara alit, dipun sadhiyani meja kursi, kangge nyadhiyani para rawuhan saking Surabaya, Grêsik, Sidayu, Lamongan, Bojanagara tuwin Tuban.

Sasampuning para tamu tata lênggah, tuwin juru misaya ulam ing Brondong tuwin Blimbing 40 sampun pêpak, residhèn ing Bojanagara Tuwan Niewenhuyêen mêdhar sabda ngaturakên panuwun dhatêng para tamu anggèning sami anjênêngi pahargyan nampèkakên ganjaran dhatêng para juru misaya ulam ingkang sami têtulung kasangsaran kapal Van der Wijck kala tanggal 19 malêm 20 Oktobêr 1936. Tiyang ingkang dipun tulungi wontên 140.

Tiyang nama Pak Mat, tampi pangalêmbana ing bab anggèning têtulung ngantos kecalan baitanipun, lajêng nyambut baitanipun tiyang sanès kangge nglajêngakên anggèning têtulung tuwin lajêng sagêd lapur dhatêng asistèn wadana ing Brondong. Tindakipun têtiyang ing ngriku nalika wontên kasangsaran, botên cêkap dipun alêmbana tuwin dipun ganjar kemawon, ugi prêlu dipun pèngêti ingkang badhe botên ical-ical, mila lajêng ngawontênakên sela tăndha pangèngêt-èngêt tuwin kadamêlakên manara alit. Ing kala punika nyonyah gupêrnur lajêng masang sela dhêdhasaring manara ingkang kawitan. Têtiyang ingkang tampi ganjaran tuwin pangalêmbana nama: Kastibin, Mêrtatuwa, Pak Mat, Sardib, Pak Atun, tuwin Sabrang. Dhawahing pangalêmbana wau dipun saksèni ing para pangagêng tuwin tiyang kathah.

Têtiyang ingkang tampi ganjaran lajêng sami dipun timbali satunggal-satunggal. Ingkang rumiyin piyambak Kastibin, ingkang mitulungi tiyang 52, ngantos kasupèn dhatêng bêbaya ingkang nêmpuh dhatêng badanipun piyambak. Kastibin punika umur-umuranipun 45 taun, tampi ganjaran baita dalah sêratipun palilah tuwin arta f 10.-

Martatuwa, umur-umuran 60 taun, sampun suda pamirêng, sagêd mitulungi tiyang 30, tampi

--- 1210 ---

ganjaran baita nama Kapitein dalah sêratipun palilah tuwin arta f 10.-.

Pak Mat, umur-umuran 35 taun, dipun paringi dening tuwan gupêrnur baita nama Luitenant.

Sardib, mitulungi têtiyang 20, tampi baita alit kalih dalah sêratipun palilah, sêrat pangalêmbana tuwin arta.

Pak Atun, mitulungi tiyang 17, tampi ganjaran baita alit kalih dalah sêratipun palilah, sêrat pangalêmbana tuwin arta.

[Grafik]

Gambar nginggil têngên: Residhèn Nieuwenhuyêen nuju mêdhar sabda. Ngandhap sisih kiwa: têtiyang nêm ingkang sami angsal ganjaran baita. Têngên: Gupêrnur Van der Plas nalika masrahakên sêrat pèngêtan ingkang sampun dipun tapak astani.

Sabrang umur 25 taun, mitulungi tiyang 21. Tampi ganjaran baita nama Matroos tuwin Arum dalah sêratipun palilah tuwin arta.

Kajawi punika taksih kathah tiyang ingkang tampi ganjaran arta, kalêbêt lare ingkang sawêg umur 13 tuwin 14 taun.

Sasampunipun punika, Tuwan De Jong, wêwakilipun K.P.M. mêdhar sabda ingkang suraosipun ngalêmbana dhatêng lêlabêtanipun têtiyang ingkang sami nindakakên pitulungan, tumindakipun tanpa pilih-pilih băngsa, sadaya dipun anggêp sami kemawon.

Sarampunging prêlu sadaya, ing ngriku lajêng kawontênakên wilujêngan agêng-agêngan, tuwan gupêrnur ugi anjumênêngi. Salajêngipun para agêng-agêng tuwin para tamu lajêng dipun sugata wontên ing griyanipun asistèn wadana ing Brondong. Dene ing papanipun tiyang kathah, sasampunipun wilujêngan, dipun sambêti suka-suka.

Ing bab kawontênanipun dhusun Brondong, kintên-kintên badhe dipun èngêti ing tiyang salami-laminipun, tandhaning dalu awarni manara tansah badhe ngèngêtakên dhatêng sintên kemawon ingkang nyumêrêpi dhatêng kawontênanipun.

--- 1211 ---

Bab Kasarasan

Bab sêsakit edaning sêgawon (hondsdolheid).

Sambêtipun Kajawèn nomêr 74.

Presidhèn Republik Thiers saking Paris anggandhèng Tuwan Pasteur dipun lênggahakên ing papan nginggil piyambak jèjèr kalihan panjênênganipun.

Dr. Lister majêng ing sangajêngipun Tuwan Pasteur mêdhar sabda: atasnamanipun têtiyang nagari Prancis tuwin têtiyang saking Eropah: kula ngaturi kasugêngan dhatêng Tuwan Pasteur.

Tuwan Pasteur muwun, pangandikanipun adharêdhêg: Lister... Lister priyantun luhur ...

Priyantun wêwakilipun nagari Rus ingkang dêdêgipun agêng inggil saha brewok majêng ing sangajêngipun Tuwan Pasteur ngasta pita sutra mawi bintang ronyok barliyan, saha lajêng mêdhar sabda:

Tuwan Pasteur, atasnamanipun nagari Rus kula ngêmban dhawuhing ratu paring kasugêngan saha nglairakên sangêt panarimah bab pitulungan panjênêngan dhatêng têtiyang dhusun ingkang saking nagari Rus. Sarèhning sang prabu anggalih sakalangkung agêng pitulungan panjênêngan wau, ingkang punika sang nata paring satunggiling tăndha bintang (mêndhali), kenging dipun agêm minăngka pangèngêt-èngêt ...

Tuwan Pasteur mirsani kathahing têtiyang ing sangajêngipun kadosdene mirsani pêdhut arêmêng-rêmêng, awit saking kathahing têtiyang ingkang sami dhatêng saking pundi-pundi. Dene ingkang cêtha katingalan namung putranipun Annette sakalihan Dr. Martel tuwin ingkang garwa Marie miwah Dr. Roux punapadene mitra-mitranipun ingkang suwau dados mêngsah lan botên pitados bilih Tuwan Pasteur sagêd manggihakên wontêning kruma (baksil) ing pundi-pundi panggenan.

Tuwan Pasteur ngraos angèl anggènipun badhe ngandika:

Kula rumaos botên sagêd matur, ngaturakên gênging panuwun dhumatêng... (mirsani ing balkon nginggil kathah neneman student-student dhoktêr-dhoktêr utawi sanèsipun) ... para priyantun dhoktêr utawi priyantun sanèsipun langkung-langkung dhumatêng wakil nata ing nagari Ruslan, Presidhèn Republik Prancis, tuwin Tuwan Dr. Lister.

Tumraping ngakathah kula namung sagêd ngaturi ancêr-ancêr bab tiyang nyambutdamêl kados ingkang kula alami punika, tiyang nyambutdamêl kêdah têmên lan milih ingkang sagêd migunani dhatêng tiyang kathah, yèn wontên pambêngan sawatawis sampun kêmba utawi gêla, sampun lajêng kèndêl, nanging kêdah lajêng, sanadyan wontên ingkang nacad tuwin wontên ingkang ewa sampun ngantos karaosakên, awit sadaya padamêlan ingkang sae ingkang migunani dhatêng ngakathah punika adhakan kathah godhanipun. Sadaya padamêlan ingkang katindakakên kêdah wontên pitakenan ingkang tuwuh saking sarira piyambak, punapa padamêlan punika wontên paedahipun utawi migunani dhatêng ngakathah, punapa botên. Yèn sampun sagêd nêtêpakên bilih padamêlan wau maedahi dhatêng tiyang kathah, têmtu ing têmbe angsal [angsa...]

--- [1212] ---

[...l] kasaenan, manawi pancèn têmên-têmên, lan srêgêp pangudining padamêlan punika, kadosdene tiyang nanêm yèn dipun talatosi lan dipun opèni, wêkasan mêsthi manggih wohipun, ingkang sagêd mahanani dhatêng kabingahan utawi lêganing manah. Mila para dhoktêr punapadene calon dhoktêr mugi-mugi sami kagungan panggalih ingkang sabar utawi sarèh, nyambutdamêlipun ingkang têmên lan srêgêp, ing têmbe têmtu sagêd manggih wohipun ingkang sae ... wasana ...

Amargi saking sayahipun Tuwan Pasteur botên sagêd ngandika malih lajêng muwun.

Pakêmpalan surak: sugêng sugêng Tuwan Pasteur.

R. Sumadirja, Ind. Arts. Sêmarang.

Sêsorah ing Radhio saking Bale Pustaka

Benjing-enjing sontên, dintên Ngahad tanggal 26 Sèptèmbêr 1937, wanci ½ 8 dumugi jam 8, Bale Pustaka ngawontênakên sêsorah ing Radio Nirom 2 golflengte 190, ing bab Bayan Budiman, ingkang mêdhar sabda Tuwan Aman Dt. Madjoindo.

Bab Buku

Redhaksi sampun tampi buku 1 Wêsiaji, rêgi f 0.50, 2 Panitikatga, rêgi f 0.60, 3 Curiga Dhapur, rêgi f 0.55 saking Radèn Wakija, toko buku ing Pasar Pon, Surakarta.

Buku wau mratelakakên bab nama tuwin aslining tosan, tuwin awon saenipun bab tangguhing dhuwung, tuwin bab dhapuring dhuwung. Sami aksara Latin.

Isinipun buku wau prêlu sangêt dipun uningani para ahli dhuwung.

Buku punika Bale Pustaka botên sade.

Redhaksi Kajawèn ngaturakên gênging panuwun.

Saking Syanghai dhatêng Tanah Ngriki

[Grafik]

Ing nginggil punika gambaripun băngsa Tionghwa saking Syanghai, ingkang kalêbêt rakyat karajan Walandi, sami ngungsi dhatêng tanah ngriki dumugi ing Tanjung Priuk numpak kapal "Cisarua", kapapag dening para kulawarganipun punapadene para lid komite ingkang dipun pangarsani dening Tuwan Mayor Khouw Kim An, ing Bêtawi.

--- 1213 ---

KABAR WARNI-WARNI

(Pêthikan saking sêrat-sêrat kabar sanès).

TANAH NGRIKI

Barang-barang kina ing lêlêngkèhing rêdi Lawu. Dèrèng dangu ing Ngrambe wontên tiyang manggihakên barang-barang kina. Ing bab punika lajêng dipun udi panunggilanipun dening pangrèhpraja, ingriku kênyatan sagêd manggihakên malih wontên lêlêngkèhing rêdi Lawu, malah langkung kathah. Ing dhusun Sambirêjo wontên tiyang manggihakên sela-sela ingkang ing kinanipun kintên-kintên prabot griya. Ing Tawangrêjo wontên papan tilas pasiraman sela tuwin sela-sela tilas candhi. Ing pakaranganipun lurah dhusun ing Ngrayudan pinanggih wontên kulah, sarêng kadhudhuk ing sanès panggenan pinanggih wontên urung-urung panjangipun 20 m. Miturut dêdongengan, pipa wau sambêt kalihan Têlaga Pasir bawah Magêtan. Ing sacêlakipun Giriharjo pinanggih wontên rêcanipun naga. Ing sapinggir dhusun Sidorêjo pinanggih wontên rêcanipun kalih, awarni Durga tuwin Siwah. Ing bab punika sampun kalapurakên dhatêng pakaryan babagan barang kina.

Baita Rupêlin dumugi Tanjung Priok. Wontên wartos, baita Rupêlin mêntas dumugi ing Tanjung Priok, sami dipun lampahakên dening bangsa Makasar. Baita-baita ingkang dhatêng ingriku punika sami mbêkta momotan bungkil. Salajêngipun bidhal saking ngriku ambêkta momotan sanès.

Lampah anggêgana saking tanah Jawi dhatêng Makasar. Parentah saèstu nêtêpakên wontêning lampah anggêgana saking tanah Jawi dhatêng Makasar, kawiwitan wontên ing tanggal 27 wulan punika. Lampahing motor mabur karikatakên, upami bidhalipun saking Cililitan jam 7.30 enjing, sagêd sambêt kalihan motor mabur saking Bandung, têrus nglajêngakên lampah dhatêng Surabaya. Wontên Surabaya kèndêl ½ jam, jam 1 siyang sampun dumugi Makasar. Waragading lampah namung f 95. manawi wongsal-wangsul f 160.-.

Para dokter bangsa Tionghwa ing Surabaya ambiyantu jampi. Jalaran saking wontêning wartos bilih paprangan ing Tiongkok kêkirangan jampi bangsaning pêrban sapanunggilanipun, ing Surabaya wontên pakêmpalaning para dokter badhe nindakakên pitulungan awarni jampi sapêrlunipun. Namung bab caraning ngintunakên taksih dados rêmbag, amargi lampahing kintunan wau pakèwêd. Pinanggihing rêmbag badhe dipun bêkta ing dokter ingkang dhatêng Tiongkok.

Inggah-inggahan, ingsêr-ingsêran tuwin dipun kèndêli. Kawrat kêkancingan saking Gupêrnur Jawi-Wetan, Tuwan Mohamad Sabiri asistèn wêdana paresidhenan Madiun, dados asistèn wêdana paresidhenan Malang. R.M. Soebandi alias R.M. Soemosepoetro, asistèn wêdana paresidhenan Bojonêgoro, dados asistèn wêdana paresidhenan Madiun, Tuwan Wirjokoesoema, mantri pulisi klas 1 paresidhenan Bojonêgoro, dados asistèn wêdana klas 2 paresidhenan Bojonêgoro, R. Tjokrosoedirdjo, wêdana ing Kampak, kabupatèn Tulungagung, paresidhenan Bojonêgoro, M. Soeradi ugi nama M. Soerodiwinoto, wêdana ing Rêngêl, dados wêdana ing Kampak. Tuwan Sastroredjo, asistèn wêdana paresidhenan Malang, dados asistèn wêdana paresidhenan Bêsuki. Tuwan Astrowidjojo, mantri pulisi klas 1 paresidhenan Bêsuki, dados asistèn wêdana klas 2 paresidhenan Malang. Tuwan Djojodiwirjo, jurusêrat klas 1 paresidhenan Bêsuki, dados mantri pulisi paresidhenan Bêsuki. Tuwan Soekandar wd. asistèn wêdana paresidhenan Surabaya, kakèndêlan saking padamêlanipun, amargi kalêpatan, nanging kèndêlipun wau taksih angêntosi karampungan kanthi urmat utawi botên.

[Iklan]

Tuwan F.E. Groeneveld kasingkirakên. Awit saking kaparêngipun Parentah, tuwan F.E. Groeneveld, rumiyin kuwu ing Cirêbon ingkang sampun kasumêrêpan ingakathah, kasingkirakên saking Cirêbon dhatêng Surabaya, pêrlu kangge anjagi tata-têntrêm umum.

Prangko ingkang badhe botên pajêng. Miturut wartos saking pangagêng Pakaryan Post, sasampunipun tanggal 31 December 1937, wontên prangko ingkang botên pajêng malih, inggih punika prangko wêdalan taun 1912 ingkang rêginipun kaêcap wontên ing buwêngan warni pêthak, rêgi 3 sèn, ulêsipun ijêm, tuwin rêgi 10 sèn, ulêsipun wungu. Prangko wêdalan taun 1913 mawi gambardalêm Sri Bagendha Maharaja Putri, angajêngakên sagantên mawi kapal api, rêgi 15 sèn, ulêsipun biru tuwin ingkang rêgi 20 sèn, ulêsipun kapuranta. Dumugining tanggal 31 December 1937 prangko wau taksih kenging kalintokakên kalihan prangko sanès sasaminipun, botên kanthi ambayar punapa-punapa, dhatêng kantor pos pundi-pundi, bijpostkantoor tuwin hulppostkantoor, nanging botên kenging kalintokakên kalihan êegel tuwin arta. Sasampunipun tanggal 31 December 1937 manawi wontên sêrat-sêrat ingkang kacêmplungakên ing bus pinanggih mawi prangko wau, sêrat-sêrat wau dipun anggêp kadosdene botên mawi prangko, utawi dipun anggêp botên nyêkapi prangkonipun.

Panjêblugipun kapal Manvantara. Ingajêng sampun nate kawartosakên bab panjêblugipun kapal Manvantara, inggih punika nalika labuh wontên sacêlakipun palabuhan ing Surabaya. Ingriku kathah tiyang ingkang sami nêmahi tiwas. Sarêng bab punika dipun priksa punapa ingkang andadosakên sababipun, lajêng wontên pangintên jalaran saking wontên tiyang ingkang migunakakên dilah kangge nitipriksa dhatêng perangan ngandhap panggenaning pasimpênan lisah, ingkang lêrêsipun dilah wau namung kenging dipun angge wontên ing perangan jawi kemawon.

Wulangan tukang batu. Gemeente ing Bêtawi ngusulakên supados pamulangan patukangan ing Kampung Jawa dipun wontêni piwulang tukang batu, amargi pinanggihipun wontên jaman sapunika, padamêlan wau pêrlu dipun ajêngakên.

Gamêlan ing Museum. Bataviaasch Genootschap gadhah usul dhatêng Gemeente, supados nyukani urunan arta kangge waragad panabuhipun gangsa ing Museum sabên wulan, sataunipun f 240.-.

Pamulangan luhur Pangadilan. Lulus doctoraalexamen perangan tiga, R. Roosdiono.

--- 1214 ---

[Grafik]

Kêbêsmèn ing Donggala. Inginggil punika gambar kêbêsmèn ing Donggala, Sêlêbês, ing wanci dalu watawis jam 2. Griya ingkang rêmuk dados awu wontên 35 wuwung, mênggahing kapitunan kataksir f 60.000.-.

Pamulangan luhur Dokter. Lulus artsexamen perangan kapisan R.M. Soemedi.

Layaran ngangge bandera Jêpan. Kapal Italie Burma, gadhahanipun Lloyd Triestino mêntas labuh ing palabuhan Tanjung Priok ngangge bandera kongsi Jêpan Nanyo Kaium Kabushiki Kaisha. Wontênipun kapal wau ngangge bandera makatên, jalaran, saking kêkirangan kapal, awit kapal Jêpan piyambak pêrlu kangge ngusungi wadya Jêpan dhatêng Tiongkok. Ing bab punika anjalari wontênipun lampah layaran saking Jêpan dhatêng tanah ngriki katindakakên namung sabên tigang minggu sapisan.

Pogokan ing Selebes. Miturut wartos wontên kuli bangsa Toraja ing Sadangwerken Selebes cacah 1200 sami mogok, jalaran sami rumaos botên sênêng anggènipun dipun tagih arta pajêg. Ingkang wajib lajêng nindakakên papriksan.

Pisungsung katur Sripaduka Rajaputri Juliana tuwin Kangjêng Tuwan Ingkang Wicaksana. Sampun sawatawis dintên wontên utusandalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Sultan ing Ngayogya B.P.A. Djojokoesoemo tuwin B.P.A. Hadinagoro dhatêng Bogor, pêrlu ngaturakên album gambar dipun kanthèni cariyos ringgit lampahan Ciptaning Mintaraga. Album wau cacah kalih, satunggal katur Sripaduka Rajaputri Juliana, satunggalipun katur Kangjêng Tuwan Ingkang Wicaksana. Cariyos Ciptaning Mintaraga wau lêlangên ringgit tiyang ingkang dipun pitongtonakên anyarêngi kala pikramèndalêm Sripaduka Rajaputri Juliana, ingkang katindakakên dening para pangeran tuwin para santanadalêm. Wadhahing album wau pêthi kajêng dipun ukir-ukir.

Angsal-angsalanipun N.I.S. Miturut cathêtan, angsal-angsalanipun N.I.S. salêbêtipun wulan Augustus kêpêngkêr wontên f 810.000.-. Angsal-angsalanipun wiwit Januari dumugi Augustus wontên f 5.115.000.-.

Nyalingkuhakên barang rêrêgèn f 50.000.-. Satunggiling tiyang èstri ing Surakarta nama Nyi. D.W. padamêlan para, nyalingkuhakên barang kêmpitanipun rêrêgèn f 50.000.-. Sarêng bab punika dipun lapurakên ing pulisi, lajêng sagêd nyêpêng tiyangipun. Nalika dipun priksa ngakên bilih barang-barang wau sampun dipun gantosakên, pêrlu kangge nyampêti kapitunan barang-barang ingkang sampun dipun sade. Sarêng ing griyanipun dipun gledhah, pinanggih wontên sêrat gantosan 300 lêmbar.

Nanggulangi sêsakit klapa. Ing wêkdal punika ing Bantên tuwuh sêsakit klapa, ing bab punika lajêng dipun tanggulangi kanthi jampi ingkang nama Derris, inggih punika bangsaning jênu, pinanggihipun sagêd katingal sae. Tindak wau lajêng sagêd mênggak panyêgah ingkang sarana nêgori witipun.

Restaurant darma ingkang nglêgakakên. Ing Medan mêntas wontên bikakan restaurant ingkang angsal-angsalanipun pêrlu kangge darma dhatêng Tiongkok. Salêbêtipun kalih dalu angsal-angsalanipun f 4000.-, dalunipun malih angsal 2000 dollar Tiongkok. Salah satunggiling nyonyah ingkang jajan ingriku ambayar 500 dollar Tiongkok. Wontên malih ingkang ambayar f 100.- kanthi pandha supados arta wau katumbasna padagangan malih lajêng kasade. Kajawi punika wontên malih satunggiling nyonyah namung ngombe mbayar f 15.- tuwin masrahakên sêsupe ingkang dipun angge dhatêng comite restaurant wau.

Unta ing Kêbonraja Surakarta. Ing Kêbonraja Sriwêdari, Surakarta, badhe wontên unta asli kintunan saking Jedah. Nanging sarèhning pambêktanipun kewan wau riwil sangêt, tuwin badhe kacobi cocog tuwin botênipun kalihan hawa ingriki, pambêktanipun badhe kaatos-atos sangêt, tuwin sadumuginipun Surakarta badhe kalêrêmakên rumiyin.

ASIA

Sêrat kabar ingkang kina piyambak. Ingajêng sampun nate katiti bilih sêrat kabar ing sadonya ingkang sêpuh piyambak nama sêrat kabar Tsoeig Pao, ingkang dipun wêdalakên dening Nata ing Tiongkok, inggih punika kala 2500 taun kêpêngkêr. Ing sapunika miturut wartos ing pasarean-pasarean kina ing Mêsir, sarêng dipun titipriksa pinanggih wontên gulungan dlancang Papyrus ingkang isi sêratan asuraos pakabaran kala jamanipun para Nata ing jaman kina, pinanggihing pêpetangan taun, langkung sêpuh tinimbang sêrat kabar ingkang kacariyos ingajêng.

EROPA

Motor mabur nêmpuh kapal pêrang Inggris. Wontên wartos, pangagêng babagan lautan Inggris suka sumêrêp, bilih wontên motor mabur ingkang botên kasumêrêpan gadhahanipun nagari pundi andhawahi bom kapal pêrang Inggris Fearless, ingkang nuju nganglang wontên pasisir Sêpanyol sacêlakipun Giyon. Kapal pêrang Inggris wau botên manggih karisakan punapa-punapa, dene motor mabur lajêng ical botên kantênan.

Sêpanyol nyêrêg dhatêng Volkenbond. Parentah Sêpanyol gadhah panêdha dhatêng Volkenbond, supados nganggêp bilih Jêrman tuwin Italie nêmpuh Sêpanyol, saha salajêngipun angêmorana damêl bab punika. Kajawi punika Sêpanyol gadhah panêdha supados sawarnining tiyang ingkang sanès bangsa Sêpanyol, sami kaundanga wangsul dhatêng nagarinipun piyambak-piyambak. Makatên malih panguwaosipun parentah Sêpanyol ing Valencia kaewahana kakengingakên tumbas pirantos pêrang, tuwin prajanjian babagan sagantên Têngah ingkang sampun sami dipun tandha-tangan wontên ing Nyon ugi katindakakên tumrap kapal-kapal gadhahanipun parentah Sêpanyol.

--- 1215 ---

Wêwaosan

II. Lêlampahanipun Dhobrinya.

15

Wiwit dintên kasêbut ing ngajêng ingkang tansah dados angên-angênipun Dhobrinya botên sanès kajawi: Dèwi Natasiyah, prajurit wanita ingkang misuwur mênggahing kaprawiranipun wau, nanging ing bab punika piyambakipun botên purun cariyos dhatêng sintên-sintên, dalasan dhatêng ingkang ibu piyambak kemawon inggih mêksa botên purun. Ing wusana Dhobrinya botên sagêd ngampah malih mênggahing kapenginipun pinanggih kalihan wanita wau. Lan ing satunggiling dintên, enjing umun-umun, Dhobrinya sampun bidhal saking griyanipun tanpa rencang, prêlu badhe ngupadosi prajurit èstri, ingkang kacêluk endah ing warni punika.

Kesahipun Dhobrinya wau sampun angsal sawatawis dintên, ewasamantên dèrèng sagêd pinanggih kalihan ingkang dipun upadosi. Ing kala punika Dhobrinya sampun anggadhahi kuwatos, bokmanawi botên badhe sagêd pinanggih, lan tuwuh gagasan ing sanubarinipun, bilih sang putri punika kintên-kintên sampun krama saha sampun botên mêdal malih saking dalêmipun, kajawi ngêmungakên nêtêpi anggènipun nyêpêng bale griya. Amila mênggah gagasanipun Dhobrinya kados langkung sae manawi lajêng wangsul kemawon dhatêng ing Kiyèf. Nanging manahipun kadosdene wontên ingkang anênarik kapurih ngênêr mangilèn. Ingkang punika Dhobrinya botên têka lajêng wangsul dhatêng Kiyèf, malah anglajêngakên lampahipun. Ing kala punika dumadakan Dhobrinya andêngangi tapaking kapal. Tapak wau lajêng katurut, lan botên watawis dangu kaprênah ngajêng, Dhobrinya sumêrêp wontên tiyang numpak kapal pêplajêngan. Dhobrinya enggal anututi. Sarêng sampun cakêt saha sagêd nyumêrêpi sintên ingkang numpak kapal wau, gumunipun Dhobrinya tanpa upami. Jalaran tiyang ingkang numpak kapal punika jêbul mangangge-angge cara wanita. Kanthi suwara sora, Dhobrinya ambêngoki makatên: Kèndêl, kèndêl, sintên panjênêngan. Nanging pitakènipun wau botên dipun wangsuli.

Anggènipun Dhobrinya pitakèn wau ngantos dipun wongsal-wangsuli rambah-rambah, nanging tiyang numpak kapal ingkang mangangge cara èstri wau kèndêl kemawon, ngêmungakên anglajêngakên lampahipun. Ingkang makatên punika saya adamêl gumuning manahipun Dhobrinya, saha lajêng tuwuh gagasanipun, bilih tiyang ingkang numpak kapal punika, sanès bangsaning manusa limrah, nanging sagêd ugi bangsaning jim, pêri utawi prayangan. Dhobrinya lajêng anyakêti tiyang ingkang numpak kapal wau, salajêngipun nuntên nyandhak gadanipun saha kadhawahakên ing sirahipun tiyang numpak kapal ingkang ngemba wanita wau. Nanging ingkang katamanan ing gada, botên dhawah saking kapalipun, malah mengo kemawon botên, namung anglajêngakên lampahipun kadosdene botên katamanan punapa-punapa.

Dhobrinya saya gumun ing manah, lan ing batos anguda raos makatên: I, ladallah kêtanggor aku, apa aku pinaringan wis ilang kabèh kêkuwatanku.

Dhobrinya enggal-enggal amurugi wit-witan agêng, lan gadanipun wau lajêng katamakakên. Kanthi suwara ingkang rame sangêt, sanalika punika twittittan[4] rungkat dhawah ing siti. Ing ngriku Dhobrinya mangrêtos, bilih kêkiyatanipun botên suda babarpisan. Salajêngipun nuntên enggal-enggal nututi tiyang numpak kapal wau, gada katamakakên ing sirahipun malih, nanging kados ing sakawit, ingkang numpak kapal wau botên dhawah, malah mengo kemawon ugi botên, Dhobrinya lajêng angêmpalakên kêkiyatanipun, lan kaping tiganipun Dhobrinya andhawahakên gadanipun sakiyat-kiyatipun ing sirahipun ingkang numpak kapal, sanadyan rêdi sela pisan, saupami kadhawahan gadanipun Dhobrinya ingkang dipun tamakakên kanthi sarosanipun wau, têmtu ajur mumur. Nanging botên makatên, tiyang ingkang numpak kapal wau, ing sêmu kadosdene botên dipun raosakên. Sarêng panggadanipun Dhobrinya jangkêp kaping tiga, sawêg kemawon ingkang numpak kapal wau nolèh saha kalair têmbungipun makatên: E, dilalah têmên, dakarani aku iki mau dicokoti lêmut, ora ngrêtia yèn sawijining satriya băngsa Rus kang namani gaman nyang aku.

Kalihan cariyos makatên wau, tiyang numpak kapal ujug-ujug nyandhak Dhobrinya, ingkang lajêng kasèrèt saking kapalipun, saha kalêbêtakên ing kanthongan ingkang cinanthelakên ing kapalipun piyambak. Nanging ingkang makatên wau ing sêmu botên adamêl rênaning kapalipun, ingkang sanalika lajêng nyuwara makatên:

Dhuh, bandara kula Dèwi Natasiyah, kula rumaos botên kiyat ambêkta prajurit kalih. Manawi satriya punika botên tumuntên kawêdalakên saking kanthongan punika, kintên-kintên kula sagêd pêjah dhawah ing siti.

Dèwi Natasiyah mituruti panêdhaning kapalipun saha lajêng cariyos makatên :

--- 1216 ---

Satriya, sajatosipun kula dèrèng sumêrêp mênggah wujud panjênêngan. Samangke badhe kula wêdalakên saking kanthongan punika. Ing sarèhning panjênêngan sampun miawon dhatêng kula, tanpa wontên sabab punapa-punapa, nêdya kula, manawi panjênêngan sêpuh, niyat badhe kula tigas jăngga panjênêngan, manawi taksih anèm, badhe kula dadosakên tawanan kula, nanging manawi wujud panjênêngan punika dados cocoging manah kula, kula sagah dados garwa panjênêngan.

Nanging sarêng sang putri sumêrêp dhatêng ingkang dados tawananipun, kagètipun tanpa upami, sarta lajêng kalair têmbungipun makatên:

E, têka botên ngintên babarpisan, dados panjênêngan, sadhèrèk Dhobrinya.

Dhobriya gumun saha pitakèn: Putri ingkang endah ing warni, kula aturi ngandika, punapaa panjênêngan têka priksa dhatêng kula, ing măngka salaminipun kula dèrèng nate sumêrêp dhatêng panjênêngan.

Dèwi Natasiyah amangsuli: Satriya, mênggah sajatosipun, kula punika asring sangêt wontên ing kitha Kiyèf, lan wontên ing ngriku kula ugi asring sangêt sumêrêp dhatêng panjênêngan, nanging panjênêngan piyambak botên nate uninga dhatêng kula. Inggih jalaran ingkang makatên punika, amila kala wau kula ujug-ujug sumêrêp sintên mênggahing panjênêngan punika. Kula botên mangrêtos punapa panjênêngan sampun priksa dhatêng kula. Manawi dèrèng, kados langkung prayogi manawi samangke kula blakani. Mênggah sajatosipun, kula punika anakipun Mikula. Bapak punika anakipun kalih èstri sadaya, ingkang sêpuh samangke sampun emah-emah, dene ingkang anèm inggih kula punika. Dene padamêlan kula rintên dalu, punika botên sanès, kajawi namung anjajah ngidêri ing papan ingkang wingit lan wêrit, punapadene ingkang sêpên, srêlu[5] ngupados mêngsah, ingkang purun aprang tandhing ijèn sami ijèn kalihan kula, sintên ingkang sagêd ngawonakên kula, punika ingkang kula akêni, pantês dados jatukrama kula. Dumadakan samangke kula kapanggih panjênêngan ijèn sami ijèn. Lan dumadakan wujud panjênêngan punika amranani manah kula, amila panuwun kula dhatêng panjênêngan, punapa panjênêngan krêsa kula ladosi, dene manawi panjênêngan nampik punapa ingkang dados panuwun kula wau, măngga sami aprang tandhing, ngantos salah satunggal dhawah ing tiwas. Awit salajêngipun ing donya punika jiwanipun badhe kêkathahên satunggal, amila punapa panjênêngan ingkang kêdah seda, punapa kula ingkang kêdah tiwas.

Dhobrinya amangsuli alus: Dhuh, putri ingkang endah ing warni, kula botên ajrih aprang tandhing kalihan panjênêngan. Sabab manawi ngantos dhawah ing pêrang tandhing ijèn sami ijèn, kados dèrèng sagêd katêmtokakên sintên ingkang badhe unggul juritipun. Nanging anggèn kula lêlana ngantos dumugi ing ngriki punika, sêdya kula botên sanès kajawi ngupadosi dhatêng panjênêngan, prêlu badhe kula taros punapa panjênêngan krêsa dados têtimbangan kula. Ing sarèhning kula tuwin panjênêngan sampun sami cocogipun, kados botên prêlu ing samangke ngawontênakên pêrang tandhing, kados cêkap bilih kula kêkalih sami prasêtya dhatêng Ingkang Murbèng Kuwaos, nêdya gêsang sêsarêngan sarana sami sêtyanipun ngantos dumuginipun kapundhut ing pangayunaning Pangeran.

Sasampunipun kalih-kalihipun sami prasêtya nêdya dados salakirabi ngantos dumugi ing pêjahipun, lajêng sami bidhal nuju dhatêng Kiyèf. Wontên ing ngriku sêdyanipun pun Dhobrinya badhe nyuwun kanthi pangarih-arih dhatêng ingkang ibu, supados ingkang ibu krêsaa aparing idi tuwin bêrkah anggènipun Dhobrinya badhe dhaup kalihan Dèwi Natasiyah wau.

Ing ngriki kados prêlu kacariyosakên sakêdhik mênggah ingkang dados kapitadosanipun tiyang băngsa Rus tumraping alakirabi. Tumrapipun băngsa Rus, pitados sangêt bilih alakirabi punika badhe wilujêng tanpa manggih aral punapa-punapa ing salami-laminipun, manawi badhenipun dhaup wau, kanthi palilah punapadene bêrkahipun tiyang sêpuh. Kosokwangsulipun, inggih punika: tanpa palilah tuwin brêkahipun tiyang sêpuh, anggènipun alakirabi inggih badhe amanggih sangsara.

Makatên mênggahing kapitadosanipun tiyang băngsa Rus tumrap alakirabi. Inggih dhêdhasar kapitadosan ingkang makatên punika, amila Dhobrinya daya-daya tumuntêna sagêd pinanggih kalihan ingkang ibu wau. Dene mênggah ingkang ibu, ing batos sajatosipun rumaos kacuwan ing panggalih, sarêng mirêng aturipun ingkang putra supados kalilahana dhaup kalihan Dèwi Natasiyah wau. Awit ing salêbêtipun panggalih, ingkang ibu tansah kagungan pangajêng-ajêng, sagêda ingkang putra dhaup kalihan Dèwi Pujatisna utawi putrai darahing nata sanès-sanèsipun. Ewasamantên ingkang ibu botên krêsa angalang-alangi ingkang sampun dados pikajênganipun ingkang putra, saha lajêng aparing palilah tuwin brêkah.

Sasampunipun sang kêkalih wau kaijabakên, ing dalêmipun Dèwi Apimyah lajêng kawontênakên pahargyan agêng-agêngan laminipun sakawan dintên, ingkang dipun jumênêngi dening para luhur ing Kiyèf sadaya. Saking ramening karamean, ngantos pintên-pintên dintên laminipun, tansah dados sêkar lathining tiyang saindênging praja.

Badhe kasambêtan.

--- 149 ---

No. 38, taun VIII

TAMAN BOCAH

INGKANG NGÊMBANI: BU-MAR

KAWÊTOKAKE SAMINGGU SAPISAN DENING BALE PUSTAKA BATAVIA-CENTRUM REGANE SATAUN F 1.50 KÊNA KABAYAR SABÊN 6 SASI SAPISAN, BAYAR DHISIK LÊNGGANAN KAJAWÈN LÊLAHANAN.

MANGSULI LAYANG

As p/a Dr. R. Soewarsa, Tumênggungan M.N., Solo. Pambatangmu sandi pêpêthan bênêr. Bangêt sênêngku, dene kowe mêrlokake ngirimi layang ibumu lan ngirimi karangan dongèng.

Soejati, Gêdhangan. Kirimanmu têmbang wis daktampa kanthi bungahing atiku. Wah dadi kowe êntas ribut nonton Pasar-Malêm ing Tulung-Agung. La wis kaping pira anggonmu mênyang ''Ngèsti Pandhawa'', Ti ndak iya apik bangêt. Aku durung tau wêruh wayang wong Ngèsti Pandhawa. Ing Bêtawi saiki lagi ribut ana kêthoprak Mardi Wandhawa, kuwi ya apik lan ibumu uga wis nêksèni dhewe sapisan. Kapan Ti, kowe têka ing Bêtawi?

Soelastri p/a Djajawirana, Mangkubumèn, Solo. Bangêt panrimaku kokirimi karangan lêlagon.

Marwata p/a K. 1909 ing Magêlang. Bangêt bungahku, dene kowe ngirimi layang têtêpungan lan uga isi karangan nyang bu Mar. Ananging aja pisan dadi atimu ya, karangane ora bisa kapacak, coba ta gawea manèh apa dêdongengan utawa liyane kang anêngsêmake. Samono yèn kowe lagi pinuju kobêr sarta dhangan atimu.

O, iya, ta, aja samar, bu Mar pancèn ya wedok têmênan, dudu wedok ethok-ethokan, dene omong kathik kaya omonge wong lanang kuwi ya mung saka pangrasamu dhewe bae, awit kowe tansah ora ngandêl, yèn bu Mar iku ana têmênan. Ya wis ta bêcike têkaa bae nyang Bungur Jawa No. 8.

Im. Sj. O., Purbalingga. Lêlagon kanggo T.B. wis daktampa, ora liya bangêt panrimaku.

Titiek, Borneostraat 3 A. Madiun. Aku bungah bangêt kowe kok mêrlokake ngirimi layang pitêpungan nyang bu Mar lan nandhakake kasênênganmu maca Taman Bocah. Kangmasmu sing sêkolah ana ing Bêtawi kuwi sapa ta? Kok ora tau têka nang nggone bu Mar. Kapan Titiek kowe têka ing Bêtawi tilik kangmasmu ngiras tilik bu Mar?

Soewardja, Sidarêja. Kirimanmu lêlucon wis daktampa, bangêt panrimaku.

Pendjol, Malang. Bangêt panrimaku kokirimi gambar lan lêlucon.

Timan, Surabaya. Sêmbah pangabêktimu wis daktampa kanthi bungah, lan lêlagon uga wis kêtampan. Sukur ta yèn kowe wis wuwuh sêdulurmu, dadi têlu (Soedjiman, Soebroto lan Soedjijo). Muga-muga langgênga anggonmu padha sêduluran.

R.A. Soepiatdjinah. L.L.H.I.S. Ciseru, Halte Cipari. Ach Soepi, apa iya bu Mar lali karo kowe. Dhèk biyèn layangmu rak wis dakwangsuli, apa ora kokwaca? Dadi kowe êntas plêsir nyang Surakarta lan nginêp nang dalême Oom Soet lan tante Siet. Kapriye mungguh kaanane ing kono? Aku durung têpung karo priyayi loro iku.

Wah adhimu kok akèh têmên, apa ya milu kabèh, ndah kaya apa ramene! Kowe takon, Rênggowati iku putrane sapa, êmbuh ya aku ora ngêrti, awit ing layang dhèwèke ora nyaritakake, mung anêpungake lan ngirimi karangan. Wis ya Soepi, pangabêktiku nyang rama ibumu lan salamku nyang adhi-adhimu kabèh. Yèn kowe arêp ngirimi karangan kanggo T.B. ditulis ing postblad ya bêcik, upama karangan dilêbokake ing amplop, nanging amplope aja ditutup (dilim), njabane ditulisi document, kuwi ya luwih murah manèh.

Soebroto p/a M.P. Djojomanarsa, Kadipira, Kasikan, Jokja. Wis lawas aku ora krungu kabarmu, lagi saiki. Karanganmu bab wiwitane ana pari wis daktampa, nanging aja pisan dadi atimu, ya, ora bisa kapacak, awit ora ngêrtèkake babarpisan. Coba, To, gawea karangan liyane manèh sing apik, dêdongengan kang lucu-lucu utawa babad-babad.

Soedibijantoro, Glenmore. Bangêt panrimaku kowe mêrlokake kirim layang têtêpungan lan uga ngirimi karangan lêlucon utawa obrol-obrolan. Lêlucone rada apik, dene obrol-obrolan ora bisa kapacak, awit wis kaprah, muga aja ndadèkake sêriking atimu sarta aja kapok ngirimi layang.

Layang liya-liyane bakal dakwangsuli Sêtu ngarêp.

bu Mar.

--- 150 ---

LAGU WITING KLAPA

Pra mitraku padha srêgêpa sinau, ngudi kawruh saka guru, ingkang prêlu, rèh iki wus jaman maju, aja kêmba siyang dalu.

Iba susah yèn bocah nora sêkolah, sabên panggonan wus lumrah, bocah-bocah, mèt piwulang kang paedah, kanggo gawe ngalap bêrkah.

Tuna tuwas wong anom yèn tan anggagas, marang kawruh kang salaras, aja uwas, nadyan udan miwah panas, supayantuk kang dèn ancas.

Ora liwat cacah mung amuji bêrkat, mugi Gusti paring rahmat, lan supangat, ing panyuwun datan pêgat, nèng donya tumêkèng kerat.

Esuk-esuk wayahe jago kêluruk, tangi turu adus mathuk, nganggo andhuk, sêgêr sumyah bisa mrasuk, badan nora krasa ngantuk.

Tuntunana sadulur kang durung bisa, yèn pitutur kang sanyata, aja dora, kênaa kanggo tuladha, marang pra kanca sadaya.

Uga aja dhêmên congkrah lawan kanca, awit iku tan prayoga, dhuh pra mitra, dèn guyub rukun lan kanca, supaya bisa santosa.

Elingana sanepane sapu sada, yèn dèn suh ingkang prayoga, coba-coba, tugêlên mêsthi tan kêna, ilanging suh gampang sirna.

Ririh rèrèh yèn tumandang ingkang sarèh, supaya bisa pakolèh, sabarang rèh, dèn kanthèni ulat sumèh, kawruhana mitra kabèh.

Cacah pena, Timan.

RÊBUTAN NUNGGANG KULDI.

[Grafik]

Gambar kang kacêtha ing dhuwur iki, bocah-bocah nalika padha ana ing Kêbon Raja ing Rotterdam. Pating crowèt karo ngathungake drijine padha calathu mangkene: "Aku dhisik, tuwan! Aku dhisik! Aku wis bisa nunggang jaran! Aku ora susah dituntun manèh. Aku wis wasis nunggang dhewe!" Kuldi loro wis dilapaki, asline saka tanah India, nadyan awake cilik, nanging kuwat. Bocah-bocah, sapa hara sing ora kêpengin nunggang kewan cilik-cilik lan njilma iki? Kowe rak padha kêpengin ta?

Pendjol.

--- 151 ---

LÊLUCON

Kakehan nganggur

Dhoktêr : ''Awakmu iku lêmês, mulane kudu kêrêp kok obahake. Kowe nyambut gawe apa?''

Wong lara : ''Mandhor, ndara dhoktêr.''

Dhoktêr : '' Yèn ngono, pagaweyanmu mandhor, bêcik ijolna pagaweyan kuli.''

Roekajah, Wlingi.

Ibu : ''Hara, sandhangane rêgêd kuwi kênang apa?''

Minta : ''Lha wong kêcêmplung kalèn.''

Ibu : ''Mula sing ngati-ati, aja sok dolan pinggir kalèn, bocah nakale jamak.''

Minta sangga uwang karo ngudarasa: ''Mau sadurunge tiba kok ora cucul dhisik! La têrus didukani ibu.''

Sri Mastoeti.

Batangane cangkriman kang katulis nalika tanggal 4 Sèptèmbêr.

I. G. Sawal.

II. Gundhik (Ratuning rayap). Sing bisa ambatang: Roebigdo Malang.

III. Angka n. (Bandung).

MANUK KANG MALÊS KABÊCIKAN

Ing jaman kuna ana wong omah-omah cêdhak alas gêdhe duwe anak aran Irawan, wiwit cilik mula sênêng ngingu manuk. Irawan mau duwe dara sajodho, lan pêrkutut siji kang diingu wiwit piyik.

Ing sawiji dina, Irawan nuju amèk kayu mênyang alas, nêmu manuk kêdhasih, suwiwine sèngklèh siji, mencok ing galagah dhoyong. Kêdhasih nuli dicêkêl, digawa mulih. Irawan rumêksane bangêt, clathune: ''Kiraku kêdhasih iki disawat ing wong utawa disambêr bidho bisa oncad.''

Ora antara lawas kêdhasih mari, banjur diculake. Ing kono Irawan bangêt gumune, dene manuk mau bisa tatajalma, calathune: ''Dadiya kawruhanamu, Irawan! Sajatine aku iki jim. Bangêt panrimaku, dene kowe gêlêm ngopèni aku nganti waras. Ora lawas kowe mêsthi olèh wêwalês.'' Sawise mangkono kêdhasih banjur musna.

Kacarita ing satêngahe alas mau ana dhangkane buta kinubêng ing jagang luwih santosa. Ing sawiji dina Irawan mênyang alas amèk kayu. Sadurunge mangkat, êmbokne mituturi: ''Ênggèr, olèhmu golèk kayu aja adoh-adoh bokmanawa ditêmu ing buta, mulane aja suwe-suwe.''

Anggone golèk kayu Irawan barêng wis olèh sabongkok nuli tlusupan, golèk gowok, parijatha kêcombrang lan wrêsah. Tumuli ana sabawa krosok-krosok, kaya ana gajah nasak alas. Ora suwe katon ana buta marani. Irawan sanalika njêrit lan ndhrodhog kaya godhong kanginan.

Cêlathune buta: ''E, e, e, bocah bagus. Ayo bocah bagus, milua aku mênyang dhangkaku, lan aja wêdi, thole?''

Irawan nuli dituntun diajak mênyang dhangkaning buta. Ana kono Irawan dipêrnahake ing gêdhong pêtêng, sajroning baluwarti. Nuli baturing buta têka anggawa sêga karo banyu, minangka cadhonge Irawan, clathune:

''Hèh bocah kurang wêweka. Kowe iki bêbasane iwak kalêbu wuwu. Salawasmu urip kowe ora bakal wêruh padhang hawa manèh, nanging yèn kowe bisa gawe lêjare ki lurah buta, mêsthi diluwari. Ki buta duwe ali-ali mas ilang ora karuan. Wis digolèki nganti gêmêt mêksa durung kêtêmu. Kuwi thole, yèn kowe bisa nêmokake, mêsthi bakal diluwari. ''Baturing buta banjur mêtu, lawange dikancing saka jaba.

Kacarita Irawan ana sajroning kunjara, ing pangrasa ilang bayune, nyipta yèn bakal dipangan ing buta. Ing sajroning baluwarti pêtêng ndhêdhêt, lêlimêngan. Irawan banjur turu.

Barêng tangi gagap-gagap tembok nêmu jêndhela cilik, banjur didêdêl mênga. Ing jaba katon byar rahina, ndadèkake bungahe. Tumuli ana manuk kêdhasih mencok ing pang sarta calathu: ''Irawan, dadiya kawruhanamu, ya aku iki rupane kêdhasih kang kêpotangan kabêcikan marang kowe. Dak kandhani kowe ya, ali-ali mas iku ilange kêcêmplung sumur sawetane iki.'' Kêdhasih sawise awèh wangsit nuli murca. Ora suwe baturing buta mlêbu anggawa sêga lan banyu. Irawan nuli pratela yèn bisa nêmokake ali-ali kang ilang.

Baturing buta calathu: ''Aja age-age ngaku wêruh panggonane ali-ali, sabab yèn ora nyata kandhamu, mêsthi kowe bakal dipatèni.'' Irawan nggubêl ing panjaluke, supaya dikandhakna marang buta yèn bisa nuduhake panggonane, sabab ing batin nggondhèli wangsite kêdhasih.

Panjaluke Irawan wis dilêgani, buta tumuli prentah ngêtokake Irawan, calathune: ''Hèh bocah bagus, yèn nyata kowe wêruh panggonane ali-ali, enggal tuduhna marang aku!''

Wangsulane Irawan: ''Sêsupe sampeyan wontên ing salêbêting sumur sawetan baluwarti.''

Buta nuli prentah marang bature nggagapi sajroning sumur, ali-ali wis kêtêmu, ndadèkake bungahe kaki buta. Irawan banjur diluwari. Enggale crita Irawan wis têkan ngomah. Wong tuwane bungah bangêt, jalaran ngira yèn bakal ora kêtêmu manèh.

Roekajah, Wlingi.

--- 152 ---

MULA BUKANE ANA PULO BALI

Ing jaman kuna paresidhenan Kedhiri iku dadi Kêrajan, dene sing jumênêng ratu ing kono yaiku Ratu Baka. Sajrone Sang Ratu Baka mêngku Karajan Kedhiri, ing kono ana wong aran Sadi Mantra, Sadi Mantra lan bojone iku sugih bangêt, kanggo kasênêngan ing donya ketoke ora kurang sawiji apa.

Wuwuh-wuwuh Sadi Mantra mau alim bangêt. Agamane agama Buda lan dhèwèke bangêt kajèn kèringan dening wong-wong ing Kedhiri. Ananging sanajan Sadi Mantra sugih bangêt sarta kajèn kèringan, mêksa isih anduwèni kasusahan. Dhèwèke gêlêm kelangan kabèh dhuwit darbèke, anggêr dhèwèke bisa luwar saka kasusahane. Ora liya Sadi Mantra sabên dina nênuwun marang dewa, supaya paring wêlas marang dhèwèke, ananging tumêkaning saiki panuwune mêksa ora dimirêngake.

Sadi Mantra lanang wadon ora padha duwe anak lan ing sarèhne wis padha akèh umure, lahire wis ora duwe pangarêp-arêp manèh bisane duwe anak. Ing sacêdhake omahe, wong loro padha yasa candhi. Sabên dina Sadi Mantra têka mrana kanthi anggawa sajèn rupa dupa lan wowohan sarta ngucapake rêpèn pamuji marang dewa karo ngunèkake klinthing, nanging tansah ora tinurutan panuwune.

Wêkasane sêsambate Sadi Mantra disêmbadani dening Bathara Guru. Sadi Mantra lan bojone pinaringan duwe anak lanang, lan banjur dijênêngake Manik Kangkeran.

Sabab saka bêcik pangrumate Manik Kangkeran enggal gêdhe. Ananging sarèhne anak mung siji-thil, wong tuwane bangêt dhêmêne, bocah mau dinama-dama. Apa panjaluke mêsthi tinurutan, ora ana sing dipênging, cêkake dhèwèke ngêrèh wong saomah kabèh.

Mêngkono bocah kang mung siji, mangka anggone muja kanthi rêkasa, têka dadi rusak.

Barêng Kangkeran wis gêdhe, wêkasane dadi wong ala. Kasênêngane adu jago mênyang pakampungan ing sacêdhake. Dene jagone diêdu karo jagone kanca-kancane sarta nganggo totohan dhuwit. Lan manèh Manik Kangkeran uga dhêmên bangêt mênyang main. Rina wêngi têrus main, wêkasane dhèwèke duwe utang akèh bangêt, nganti kabèh dhuwit darbèke bapakne ora cukup kanggo nyauri.

Bangêt susahe Sadi Mantra ngrasakake kêlakuane anake lanang. Dhèwèke rumasa isin bangêt, dene wong kang maune sugih bangêt, dadi mlarat sarta ora bisa ambayar utange anake lanang.

Ananging dhèwèke duwe pangarêp-arêp, bokmanawa isih bisa kêtulungan. Adoh bangêt ing Jawa wetan ana gunung gêdhe lan dhuwur, aran Gunung Agung. Gunung mau dhèk biyèn ora ana ing kono. Kawitane gunung iku saka pucake gunung sing luwih dhuwur yaiku gunung Maha Mèru. Bathara Guru kang mundhut pucak mau banjur diêlih mangetan adoh. Gunung Agung iku ing jêrone growong. Ing pucak ana kawahe kang minangka dalane nyang jêro, kang kêbak mas, slaka lan barliyan. Lawangane mau dijaga ula gêdhe bangêt, aran Naga Basuki lan ora ana wong kêna nyêdhaki gunung iku, apa manèh mlêbu ing jêro, kang tanpa palilahe ula naga mau. Sadi Mantra thukul panêmune, marani ula naga mau pêrlu nyuwun dhuwit sacukupe kanggo ambayar utange Manik Kangkeran.

Sadi Mantra nuli pangkat kanthi anggawa klinthing. Sawise lumaku pirang-pirang dina banjur têkan ing gunung kang nêdya arêp diparani.

Sadi Mantra munggah nyang pucaking Gunung Agung. Satêkane ing kono nuli ngucapake kidung, kang dirungokake dening ula naga kang manggon ing sajêrone. Barêng Naga Basuki krungu kidunge Sadi Mantra lan unining klinthing, nuli enggal-enggal ngobahake buntute. Sanalika iku sisike padha tiba rupa dhuwit mas, intên lan barliyan. Kanthi bungahing ati Sadi Mantra banjur anjupuki dhuwit lan barliyan, sarumpunge[6] nuli bali mênyang Kediri, mênyang omahe.

Sadurunge dhèwèke ambayari utange anake lanang, anake dijanji supaya ora manèh-manèh main cêki utawa adu jago kanthi totohan dhuwit. Sawise anake lanang dijanji, utange kabèh banjur dibayari lan dhèwèke isih duwe turahan kanggo dhewe nganti kêna diarani sugih manèh.

O, nanging sênênge ora langgêng. Manik Kangkeran ora nêtêpi janji, dhèwèke miwiti main cêki manèh, sênênge ngluwihi tinimbang karo sing wis kêlakon. Ora antara suwe bapakne banjur mlarat manèh sarta utange anake lanang akèh manèh nganti ora bisa ambayar.

Ana candhake.

Wong buthak.

Ana wong buthak jênênge Kasan. Sawijining dina pak Kasan kêdhayohan kancane. Kabênêran mêntas anjadah. Wonge padha ndhugal, nyêmoni mangkene: "Wah jadahe klimis, nggih kang!"

Pak Kasan: "Lawong klapane kathah." Barêng kancane uwis mulih, nuli nggagas yèn disêmoni. Bangêt nêpsune, nuli nutute[7] karo anggawa alu. Alune disèrèt karo muni: "Thak, thak, thak, thak, thak ..." Pak Kasan: "Alu wae nyêmoni." Alu disawatake nanggor wit-witan. Unine: "Thak, thak, glothak." Barêng têkan pinggir kali, ana bocah lagi wayangan, ditakoni: "Le, le, apa kowe wêruh ana wong liwat kene?"

Bocah wayangan: "Sumêrêp, nyabrang kali ngriku malah kula gamêli: "Blanggênthuthak, blanggênthuthak.

Pak Kasan nêsu bangêt: "Aja eling-elinga yèn bocah mêsthi taktêmpilingi." Banjur mulih karo grênêngan: "Wong kuwi yèn lagi kujur mrana-mrana mung krungu sêmonan thok."

Sri Mastoeti.

--- [1217] ---

 

---

1	§ Dyanibuda wiwit ăngka 1 dumugi 4 punika ingkang nguwasani keblat sakawan. (kembali) § Dyanibuda wiwit ăngka 1 dumugi 4 punika ingkang nguwasani keblat sakawan.
2	manis. (kembali) manis.
3	maradini. (kembali) maradini.
4	wit-witan. (kembali) wit-witan.
5	prêlu. (kembali) prêlu.
6	sarampunge. (kembali) sarampunge.
7	nututi. (kembali) nututi.