Kajawèn, Balai Pustaka, 1930-04-23, #484

Ăngka 33, 24 Dulkangidah Taun Ehe 1860, 23 April 1930, Taun V

Kajawèn

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [503] ---

Ăngka 33, 24 Dulkangidah Taun Ehe 1860, 23 April 1930, Taun V

Kajawèn

Kawêdalakên sabên dintên Rêbo lan Saptu

Rêgining sêrat kabar punika ing dalêm tigang wulan ... f 1.50, bayaranipun kasuwun rumiyin, botên kenging langganan kirang saking 3 wulan.

Juru ngarang - administrasi Bale Pustaka, ing sawingkinging kantor palis, tilpun nomêr 2791 - Wèltêprèdhên.

Alun-alun Singa (Tanah lapang Singa)

[Grafik]

Alun-alun Singa saha griya-griya ing Wèltêprèdhên dipun tingali saking gagana.

--- 504 ---

Bab Ringgit

Bab Ringgit Wacucal

Sambêtipun Kajawèn nomêr 32.

Ing Kajawèn-kajawèn sawatawis wêkdal, sampun ngêwrat katrangan sawatawis ing bab pathokanipun tiyang dados dhalang, nanging mênggah kajêngipun ing karangan punika namung kangge anjangkêpi ing bab raosing ringgit manawi dipun lampahakên, murih kêtingal gêsang, awit mênggahing ringgit, gêsangipun wau gumantung wontên ingkang nglampahakên, dene pathokanipun sawatawis, inggih kados ingkang sampun kapratelakakên.

Ing ngriki kêpêksa angambali malih mratelakakên ing bab kêkêncênganing ngakathah tumrap băngsa Jawi ing bab ringgit, amastani bilih pinanggihing lêlampahan wontên ing tanah Jawi, punika namung kasumanggakakên dhatêng ingkang kaparêng manggalih.

Tumrap para ahli băngsa Jawi ing bab ringgit, limrahipun ingkang kangge paugêran sêrat Pustakaraja anggitan Rănggawarsitan, awit ing ngriku nyariyosakên urut-urutaning lêlampahan wiwit ing jaman kadewan, tuwin tiyang inggih sampun mantêp yêktos manawi mêndhêt saking pêpathokan wau. Anging manawi mirid wontêning lêlampahan ingkang kalimrah, urut-urutaning cariyos ing sêrat Pustakaraja, lajêng katingal sangêt bedanipun trêkadhang nama-nama ringgit inggih beda. Ingkang makatên wau mênggahing pangintên, pinanggihing lampahan salampahan, inggih punika ingkang dipun lampahakên sadalu, sarana dipun dhapukakên mêthik saking suraosing sêrat Pustakaraja, patrapipun palêncatan, awit manawi botên makatên, adêging pangringgit botên badhe adhapur adêgan lampahan sadalu jangkêp. Măngka mênggahing dhapukan, kêdah ngawontênakên jêjêr, ingkang pinanggih ing lampahan (cuthêlipun) wontên ing tancêp katon. Ngawontênakên sabrangan utawi adêgan sanès, ingkang andadosakên sambekalaning lampahan, inggih punika ingkang anjalari wontênipun pêpêrangan. Ngawontênakên adêgan pandhita kalihan sinatriya, ingkang anggayut badhe ngudhari lampahan. Adêgan pondhongan putri utawi sanèsipun, ingkang dados jêjêring lêlampahan, tuwin jangkêpipun adêg wêkasan, inggih punika titi rampunging lêlampahan.

Manawi mirid baku lêlampahan ing Pustakaraja, adêging lampahan botên patos rame, utawi kirang muyêg, amargi botên angêplêki kados kajênging adêgan. Jalaran saking jangkêping adêgan wau, lajêng ngawontênakên lêlampahan baku, carang dhinapur (sêmpalan) utawi carangan lugu. Ingkang dipun wastani baku, punika lêlampahan ingkang nyata pinanggih wontên ing sêrat Pustakaraja, dipun lugokakên kados lêlampahanipun sayêktos, botên dipun wêwahi, botên dipun kirangi. Carang dhinapur, punika lampahan mêndhêt saking [sa...]

--- 505 ---

[...king] baku, nanging lajêng dipun wêwahi, murih lampahanipun dados jangkêp. Dene carangan, punika sadaya namung karangan, namung anggitan kemawon, kenging kangge nganggit lampahan pasêmon utawi sanès-sanèsipun.

Ing nginggil sampun kapratelakakên mênggah bakunipun mêndhêt saking sêrat Pustakaraja, sanèsipun sêrat wau botên wontên ingkang kenging kangge piridan. Măngka manawi mirid para dhalang, limrahipun pandhapuking lampahan botên mêndhêt saking Pustakaraja, namung saking naluri katêlahipun kemawon, tuwin sanadyan mirida inggih sampun tular-tumular sangêt, mila pinanggihipun sok botên sami, upaminipun, namaning lampahanipun sami, naging kawontênanipun beda, kados ta bedaning namanipun ringgit, bedaning adêgan, tuwin sanès-sanèsipun.

Sarèhning wontênipun lampahan baku, ingkang mirid Pustakaraja punika kawon limrah kalihan lampahan limrah, pinanggihipun lajêng warni-warni. Dene manawi wontên ingkang manggalih, sanadyan sêrat Pustakaraja pisan ugi lêpat, punika namung kasumanggakakên. Nanging nama sampun dados wêwaton, langkung sae tinimbang ingkang tanpa waton. Samantên wau namung tumrap cocoging raosipun băngsa Jawi dhatêng bab ringgit wacucal, dados botên agêgayutan kalihan kawruh babad. Dene tumrap para ingkang lêbda ing kawruh, tamtu botên kêkilapan.

Andharan ing bab-bab ingkang gêgayutan kalihan ringgit wacucal, kados cêkap samantên kemawon. Sanès dintên badhe nyariyosakên ing bab ringgit.

[Grafik]

Gambar ing nginggil punika sawangan ing pinggir sagantên, sacêlakipun Popoh, Tulungagung.

--- 506 ---

Pawartos Wigatos

Kursus Kadhastêr ing Bandhung

Gêgayutan kalihan pitakenan-pitakenan ing bab wontênipun kursus kasêbut ing ngingil, ing ngriki prêlu kapratelakakên bilih ingkang kaparêngakên anglêbêti pandadaran kangge kursus wau, inggih punika para ingkang anggadhahi dhiplomah klèn amtênar, kwèkêling, guru bantu (sanès guru dhusun) utawi dhiplomah H.I.S. utawi pasinaon sanèsipun ingkang kagolong sami, utawi ingkang kaanggêp cêkap dening pangagênging pakaryan kadhastêr, punapadene:

a. umuripun kêdah sampun 16 taun saha botên kenging langkung saking 20 taun

b. badanipun kêdah têtela sêmbada kangge pakaryan kadhastêr

c. kêdah ngaturakên sêrat kalairan utawi sêrat asal-usul tuwin

d. serat pratăndha saening kalakuan saking pangagênging pangrèh praja padununganipun ingkang kantun-kantun.

Para ingkang sami katampi ing kursus wau satunggal-satunggalipun ing sabên wulan kaparingan tulah f 15.- dalah pirantos-pirantosing pasinaon, nanging ing bab têdha saha pondhokan ngawontênakên piyambak.

Murid-murid ingkang miturut pamanggihipun pangagênging pakaryan kadhastêr têtela kirang nyêkapi kangge pakaryan kadhastêr punapadene ingkang awon kalakuanipun, kawêdalakên saking kursus.

Bilih sasampunipun langkung saking 6 wulan wontên ing kursus wau lajêng mêdal botên kanthi sabab-sabab ingkang absah utawi satamatipun saking kursus wau salêbêtipun 6 taun lajêng mêdal saking pakaryan gupêrmèn botên sabab saking cacading badan utawi jiwa, kawajibakên mangsulakên sadaya wontêning arta tulah salêbêtipun sinau dhatêng kas nagari.

Dene ingkang kadadarakên kangge kursus wau inggih punika babagan etang, kawontênan ing kantor kadhastêr ing Cirêbon, Pêkalongan, Magêlang, Kêdhiri, Malang, Băndawasa, Makasar, Mênadho, Banjarmasin, Palembang, Padhang, Medhan, Bulèlèng, saha ing kantor pangrimat kadhastêr ing Wèltêprèdhên, Samarang, Surabaya, punadene ing kursus kadhastêr ing Bandhung.

Wontênipun pandadaran kadhawahakên wiwit ing dintên Sênèn, tanggal 19 Mei 1930 wanci jam 8 enjing dumugi jam 1 siyang.

Kursus wau kawiwitan ing tanggal 1 Agustus, dene ingkang kalampahan sagêd lulus pasinaonipun, lajêng kawisudha dados hulpmantri ing kadhastêr, kanthi balănja f 45.- ing dalêm sawulan.

--- 507 ---

Kawruh Sawatawis

Pandamêlipun Lisah Kacang (Anggathok)

Ingkang dipun gathok punika kacang krênthil (brul = kacang cina). Sasampunipun kacang dipun prithili saking witipun, kapepe ingkang ngantos garing. Sasagêd-sagêd milih kacang ingkang sampun sêpuh tuwin ingkang mêntês isinipun. Bilih anggènipun ngêpe sampun garing, nuntên dipun kalènthèki. Patrapipun anglènthèki murih botên kadangon, makatên: kacangipun kaundhuk-undhukakên ing siti nuntên kagêbag mawi kajêng utawi papah klapa (bongkok) ngantos kacangipun sami nglènthèk. Sasampunipun makatên lajêng dipun tapèni kabucal kulitipun, kadosdene patrapipun tiyang napèni pantun. Langkunganipun ingkang dèrèng nglènthèk kulitipun dipun gêbag malih, dipun tapèni. Makatên salajêngipun ngantos kacangipun dados wose sadaya.

Wose wau kapepea malih ingkang ngantos garing sangêt. Yèn sampun garing kadhêplok ing lumpang, kaglêpung ingkang ngantos lilit, lajêng dipun dang, pangêdangipun botên kados ngêdang sêkul, cêkap katapungakên sapisan kemawon.

Sadèrèngipun pratikêl ing nginggil punika katindakakên, sadhia jêbug (kranjang mataera kaanam kêrêp) rumiyin, ingkang kadamêl dêling apus. Lan malih sadhia tapas, tapas wau katata ing nglêbêting jêbug, kadosdene panatanipun godhong ing sênik ingkang badhe kangge nêtêl jadah utawi jênang. Bilih jêbug lan tapas wau sampun katata makatên, dang-dangan glêpung kacang wau kalêbêtna ing jêbug wau, katêtêl supados kêmpêl, yèn sampun kêmpêl, tapas wau kabêkuk katutupakên têtêlan wau. Cangkêmipun kranjang karangkus mawi tangan katangsulan ingkang kêncêng. Sapunika wiwit dipun gathok. Gathok punika plèpèt kajêng, kados para maos sampun kathah ingkang uninga.

Racakipun glêpung wau yèn sampun kagathok kaping kalih sampun apuh, dados sampun botên kenging kagathok malih. Glêpung ingkang sampun makatên punika namanipun: bungkil, punika kenging kaolah kangge lawuh utawi kagadho. Pangolahipun ingkang kathah kagorèng mawi lisah kacang wau.

Mênggah lisah kacang wau gunanipun ingkang kathah kangge anggêgorèng.

Lisah Klêntik.

Ingkang dipun klêntik punika klapa ingkang sampun sêpuh. Pandamêlipun makatên: klapa wau kaparud kapêndhêt santênipun. Santên wau kagodhog ing wajan ingkang agêng. Yèn panggodhogipun sampun sawatawis dangu, santên wau ing lapisan nginggil lajêng kênthêl, namanipun blondho. Dene lisahipun dumunung ing ngandhap, pramila yèn santên sampun wujud makatên, wajanipun sêmu kairingakên, blondhonipun kasisihakên. Ing ngriku lisahipun kenging kapêndhêt saraka kacidhuk, makatên salajêngipuin ngantos lisahipun têlas. Satêlasing

--- 508 ---

lisah, ing wajan kantun balondhonipun kemawon, punika kenging kagadho utawi kangge lawuh.

Mênggah ginanipun lisah klapa (klêntik) punika sami kalihan lisah kacang.

Lisah Sangit.

Lisah sangit punika pandamêlipun ragi angèl lan kêdah tlatos. Mênggah pandamêlipun makatên: klapa ingkang sampun garing dipun gêbingi alit-alit, nuntên kalêbêtna ing lantingan. Cangkêm tuwin cucukipun kasumpêt mawi kajêng ingkang kêncêng. Yèn lantingan wau sampun sumadhia makatên, andamêla tumpukan kajêng ingkang atos-atos, sabab yèn kajêng ingkang êmpuk-êmpuk sok botên dados. Lantingan wau katumpangna ing tumpukan kajêng wau, nuntên kabasmi. Latunipun kajagia sampun ngantos murup pêjah, sabab yèn makatên sok anjalari botên dados. Yèn lantingan wau sampun nyuwara krêngsêng-krêngsêng kapêndhêta sarana kajapit mawi wilah, tutuping cucuk kapêndhêt. Lisahipun kailing mêdal ing cucuk wau, kawadhahan ing cangkir utawi mangkok. Yèn sampun atus, kasumpêt lan kabêsmi malih, makatên salajêngipun ngantos lisahipun têlas. Satêlasing lisah ing nglêbêt kantun arênging klapa kemawon.

Kajawi punika mugi kaèngêtana. Lantingan ingkang kangge wadhah klapa wau kêdah milih lantingan ingkang kawak tuwin kandêl, awit yèn lantinganipun enggal, kenging dayaning lisah lan kêbênteran wau sagêd prothol utawi pêcah.

Mênggah gunanipun lisah sangit wau kangge jampi bunyik, korèng, kowak sasaminipun.

Lisah bathok.

Sami-sami andamêl lisah, namung damêl lisah bathok punika ingkang gampil, tanpa wragad, enggal rampung, pramila lare kemawon sagêd damêl. Ewasamantên inggih kathah tiyang sêpuh ingkang dèrèng sagêd damêl, amila sanajan lisah bathok punika namung sapele kêpêksa kula lêbêtakên ing ngriki, ambok manawi wontên ingkang dèrèng sagêd damêl. Pandamêlipun mayar sangêt, inggih punika: ngupadosa bathok ingkang kandêl, lan yèn angsal miliha bathoking klapa ingkang sampun kêmangrang (satêngah sêpuh), sarta sampun milih ingkang garing sangêt, prayogi ingkang malêm (satêngah garing) kemawon. Bathok wau katumpangakên ing cangkir utawi mangkok mawi kadalit ing lêmpung ingkang rapêt. Yèn sampun bathokipun kaisenan arêng. Arêng wau nuntên kadekekan mawa lan dipun tepasi.

Yèn sakintên bathokipun (ing dhasar) sampun butul jalaran kabêsmi, bathokipun kapêndhêta. Dene lisahipun dumunung wontên ing cangkir ngriku, sampun kenging kangge saprêlunipun.

Patrapipun nyumêrêpi bathok wau sampung butul punapa dèrèng, sarana ngangge cuthik, kauthik-uthikakên ing mawa wau. Dados mawanipun sampun ngantos kasuntak.

Mênggah gunanipun lisah bathok punika kangge anjampèni untu ingkang krowok katêdha ulêr. Patraping anjampèkakên sarana mêndhêt kapuk kacêlupakên ing lisah wau, nuntên kasêsêlakên ing untu ingkang krowak.

--- 509 ---

Kajawi punika lisah bathok kenging kangge jampi sakit bunyik, pathèk lan sapanunggilanipun.

Namung samantên kasagêdan kula bab lisah, lan sadaya katêrangan kados ing nginggil, namung niru rekanipun kănca dhusun-dhusun ingkang nate damêl, dados pandamêlipun kemawon ambokmanawi beda yèn katimbang lan nagari sanès. Lan malih kula nyuwun gunging pangaksama dhatêng ingkang karsa maos karangan kula punika.

Jaka S. Padmasumarta. Suku Bancak-Magêtan.

Jagading Wanita

Bab Wayuh

Kajawèn Ongka 27 ngêwrat gubahanipun sadhèrèk Sumantriyah sarana nglairakên pamanggih ingkang ingkang suraosipun (manawi kula botên kalintu):

ha. Gêtun dening konggrèsing pakêmpalan Ngaisiyah ing Pordhêkok mêndhêt putusan anglêstantunakên wontênipun pranatan poligami.

na. anggrayang dhatêng kita para kakung anggènipun kèndêl punika amratandhani bilih para kakung sami rujuk dhatêng putusaning konggrès Ngaisiyah wau,

ca. amrayogèkakên sampun dupèh wontên putusaning konggrèsipun para wanita ingkang kados makatên wau, para kakung lajêng sami ambingahi,

ra. sabab warni-warni ingkang anjalari konggrès Ngaisiyah mêndhêt putusan kados kasbut nginggil, ingkang sadaya wau mêndhêt piridan saking dhasar wêwatêkanipun para kakung ingkang botên sae.

Ingkang makatên wau kula matur sangêt gênging panuwun dhatêng sadhèrèk Sumantriyah ingkang sampun kaparêng andamêlakên cabe lêmpuyang dhatêng golonganipun para kakung, ngantos anggugah manah kula sarana urun sarta nglairakên pamanggih kados ngandhap punika.

Kadosdene panggrayanganipun sadhèrèk Sumantriyah kasbut ing aksara: na, punika amracihnani bilih panjênênganipun dèrèng patos ngandêl dhatêng kajênging para kakung ingkang sampun marambah-rambah kalairakên wontên parêpatan-parêpatan utawi ing sêrat-sêrat kabar ingkang maksudipun anti dhatêng wontênipun pranatan poligami. Dèrèng tamtu tiyang kèndêl punika mratandhani bilih rujuk, nanging kèndêlipun para kakung punika rumaos lingsêm dene wontên putusaning konggrèsipun para wanita ingkang kados makatên wau, kita para kakung rumaos kapotangan budi.

Kados ingkang kasbut ing aksara: ca, sadhèrèk Sumantriyah sampun ngantos sumêlang bilih kita [ki...]

--- 510 ---

[...ta] para kakung badhe nindakakên wêwênangipun ingkang tundonipun badhe damêl kirang prayogi tumraping para wanita, dêstun sagêda damêl piwalês ingkang langkung dhatêng pamanggihipun para wanita kados ingkang dados putusanipun konggrès Ngaisiyah wau.

Nanging emanipun sakêdhik dene sabab-sabab ingkang anjalari wontênipun putusan kados kasbut nginggil wau saking pamanggihipun sadhèrèh Sumantriyah sarana mêndhêt dhasar wêwatêkanipun para kakung ingkang kirang prayogi. Manawi kula manah sagêbyaran kemawon pancèn inggih lêrês damêl alêsan kados makatên wau, nanging manawi kula lêbêtakên panyuraos kula, kajawi damêl tatuning manahipun para kakung, bab makatên wau saking pamanggih kula kok inggih sami kemawon. Wontênipun lare ingkang gadhah bapa onbekend punika prakawis ingkang gampil. Sapunika sumăngga kagaliha, lare punika limrahipun biyung ingkang anggulawênthah, dados inggih pun biyung ugi ingkang kêdah ngakêni (erkennen) dhatêng lare wau. Kosokwangsulipun awis sangêt lare ingkang biyungipun onbekend amargi pun bapa botên sagêd ngupakara lare wontên ing griya, dados saupami lare wau kalimraha ginulawênthah dening bapa, mêsthinipun pun biyung inggih kathah ingkang sami onbekend dados dipun wolak-walika ingkang kadunungan lêpat inggih sapalih edhing.

Dados putusaning konggrèsipun para wanita ing Pordhêkok punika kula gambarakên kadosdene wontênipun artikêl-artikêlipun wetboek van strafrecht ingkang têrangipun botên gadhah daya punapa-punapa bilih kula botên nindakakên awisan kados ingkang kasbud ing buku anggêr-anggêr wau. Makatên ugi para wanita botên badhe ngraosakên pait gêtiripun manawi para kakung botên nêdya nindakakên wêwênangipun ingkang botên prayogi wau.

Minăngka panutuping pamanggih kula, kula nyuwun dhatêng para wanita langkung malih dhatêng sadhèrèk Sumantriyah, seratan kula punika mugi sampun kagalih kadospundi-kadospundi, amung karsaa ngagêm kadosdene pangarêm-arêm ingkang pinanggih ing nalar. Ngêmplak, 10-4-'30.

Himalaya.

Suraosing karangan punika kados botên plêg anocogi kados kajênging karanganipun sadhèrèk Sumantriyah, ewadene ugi kapacak, murih dados panggalihanipun para maos, punapa malih sadhèrèk Sumantriyah.

Red.

Kalêpatan ingkang Kêdah Kawigatosakên

Ing Kajawèn nomêr 31-32 ing wara-wara administrasi, ingkang mungêl: Kalêrês dintên agêng mekradipun Gusti Kangjêng Nabi Mukhammad s.a.w (20 Dulkangidah). punika lêpat, lêrêsipun: Kalêrês dintên agêng wiyosanipun Sri Paduka Ingkang Minulya Pangeran Hèndrik.

Para maos kaparênga amêngku dhatêng kalêpatan wau.

Adm.

--- 511 ---

Primbon

Pêthikan Primbon Kina

Têtiyang băngsa Jawi ingkang gêgriya kanthi mêngkoni papan pomahan utawi pakarangan, bilih yasa regol, kori utawi namung bêdhahan pagêr tumrap ing pakaranganipun, tancêping regol, kori utawi prênahing bêdhahan pagêr wau, kathah ingkang sami ngangge petang mêndhêt saking wêwarah satunggiling primbonipun para luhur, priyantun agêng, pasanggrahan, papan kongsèn nagari sasaminipun, punika ingkang kalimrah botên mawi petangan awon saening angsar, tancêping regol utawi sapanunggilanipun, namung guru jumbuh ukuran prêlu ngupados saening sêsawangan kemawon. Wondene wêwarahing primbon wau kasêbutakên makatên:

Wiyaring pakarangan kawan wadana, iring lèr, wetan, kidul sarta kilèn, punika kaukura piyambak-piyambak, pintên pinanggih ukuran ing satunggal-tunggaling wadana wau, lajêng kabage nyanga-nyanga (dados nyangang petak = nyangang gang), ing ngriku sabên sabage-bageanipun, sampun mawi katêrangan piyambak-piyambak awon saening angsaripun. Terangipun kapêtha kados ing gambar têngah punika.

Angsaripun tumrap bagean iring lèr.

1. kêrêp kasripahan lan kapandungan.
2. wilujêng sarta tinêngga ing rijêki agung.
3. kuwawi kasèrènan darajad kapriyantunan.
4. watak gêringan, sakitên.
5. tanpa yuwana asring kapandungan.
6. tansah antuk kabêgjan, tinêngga sandhang têdha.
7. sangar utawi sarang, angsaripun bêntèr.
8. wilujêng sêmpulur rijêkinipun lan tansah tinêngga ing kabêgjan.
9. kêrêp kapandungan lan sakitên.

Angsaripun tumrap bagean iring wetan

9. kêrêp kenging prakawis, adhakan kambah durjana.
8. sêmpulur rijêkinipun, têntrêm manahipun.
7. sagêd kuwawi kasèrènan darajad kapriyantunan.
6. kêrêp sakitên, asring kenging prakawis.
5. tanpa yuwana asring kapandungan.
4. antuk kabêgjan, sêmpulur sandhang têdhanipun.
3. sakitên kêrêp kambah ing durjana.
2. wilujêng sêmpulur rijêkinipun.

--- 512 ---

1. asring manggih prakawis lan sakitên.

Angsaripun tumrap bagean iring kidul

1. kêrêp kapandungan asring kataman rêribêd.
2. wilujêng sarta linulutan rijêki agung.
3. kuwawi kasèrènan darajad kapriyantunan.
4. watak gêringan, sakitên.
5. tanpa yuwana asring kapandungan.
6. tinêngga rijêki agung miwah kabêgjan.
7. hawa bêntèr kêrêp manggih kasusahan.
8. wilujêng kabêgjan ingkang tansah pinanggih.
9. kêrêp kambah ing durjana lan sakitên.

Angsaripun tumrap bagean iring kilèn

9. asring manggih kasusahan kêrêp kambah ing durjana.
8. wilujêng tinêngga ing rijêki agung.
7. kuwawi kasèrènan darajad kapriyantunan.
6. watak gêringan lan sakitên.
5. tanpa yuwana asring kapandungan.
4. sêmpulur rijêkinipun, kêrêp manggih kabingahan.
3. sangar utawi sarang, asring manggih prakawis.
2. wilujêng lan tansah tinêngga ing kabêgjan.
1. gêringan utawi sakitên, kêrêp kasusahan.[1]

Kapêthik dening P.K. 585. Priyangan kidul

[Grafik]

Gambar ingkang kacêtha nginggil punika sawangan pasisir sagantên kidul ing Tjiloet Eureun.

--- 513 ---

Rêmbagipun Garèng lan Petruk

Bab Salah Satunggiling Kawajibanipun Wanita

Petruk: Kang Garèng, daksawang pandêlênganamu têka asêpêt, anyêkukruk, ambêsêngut lan anêlulèk. Lo, sing kok rasakake bae apa. Apa bok ayu ringik-ringik anjaluk wuwuhe dhuwit balănja sabên dina, apa ora narima sabab suwênge kurang kètès-kètès.

Garèng: Wah, Truk, sanadyan êmbok ayumu rupane mung kaya cowèk dipupuri, nanging pikire jêmbar, ora bakal kok banjur arêp ora narima ing pandum. Têgêse: ing sarèhne pamêtuku mung sathithik, nèk carane êmbok ayumu iya dijèrèng-jèrèng diirit-irit nganti bisane cukup, kaya ta upamane: tuku iwak limang sèn, kuwi kudu kêna kanggo têlu utawa patang dina. Jalaran nèk cara êmbok ayumu, mangan iwak kuwi ora cara kowe, ujug-ujug banjur digèwêl bae, nanging mung diambu diglethakake, diambu diglethakake bae, kênane dipangan yèn ambune iwak mau, wis bali kaya nalikane isih mêntah. Mêngkono uga mungguhing jangan, kuwi anjangan sapisan iya kêna dipangan nganti têlung dina, sabab sing dipangan mung duduhe bae, sabên dinane mung dijag-jogi banyu karo uyah bae, mêngkono sabanjure. Lan ing sarèhne blanjane sing lanang ora cukup, iya ora bakal kok banjur mrêlokake sanjan-sanjan, sing wusanane bakal banjur disanjani, kang banjur bakal kapêksa kelangan dhuwit kang kanggo panyuguh wedang sanyamikane.

Petruk: Wong gêmi iku pancèn iya bêcik bangêt. Nanging nèk gêmine kêladuk, dadine rak bisa amangeran mênyang băndha. Kapriye alane wong sing mangeran mênyang băndha, ora prêlu tak caritani, nanging mungguh panêmuku, carane êmbok ayu anggêmèni pamêtumu mau, kok kêladuk bangêt, suwe-suwe rak kêlakon êmbok ayu anyuthiki kêdhêle nang kalèn têmênan. Nanging bab kiyi ora prêlu dirêmbug dawa-dawa, awit panêmune siji-sijine wong anggone arêp anggêmèni gunakayane têmtune iya dhewe-dhewe, luwih bêcik caritakna bae nyang aku, mungguh sabab-sababe dene ulatmu katon pêtêng kaya prawan tinampik jaka.

Garèng: Pambatangmu mula ya cêsplêng têmênan, aku [a...]

--- 514 ---

[...ku] saikine pancèn lagi prihatin bangêt, nganti diolah-olahake êmbok ayumu, jangan sayub sarta sêmur kothot, kapêksa tak pangan bae. Dene sabab-sababe anggonku prihatin kiyi, jalaran saka maca tilgram saka nagara Lănda, kang anyaritakake yèn Sang Rinaja Putri Yulianah saiki miwiti sinau olah-olah.

Petruk: Hara ta, iki rak prihatin sing ora maton babar pisan, lumrahe wong yèn krungu warta mangkono kuwi, rak malah gumun lan angalêmbana, dene ingatase putra putrining nata abăndha abandhu, têka isih krêsa amênggalih isining dhapur.

Garèng: Lo, dudu kuwi sing agawe ngênêsing atiku, kosok-baline aku tansah ngungun lan gumun, dene samono kamajuane tanah Eropah, sanadyan luhura dikaya ngapa, nèk jênêng wanita kuwi, ora ngêmungake ngudi marang kapintêran bae, nnaging iya kudu nêtêpi wanitane. Kaya ta: olah-olah kuwi rak dadi wajibing para wanita. Nèk nganti ana wanita ora bisa, kuwi rak kêna dipadhakake kayadene prajurit kang ora bisa ngolahake gêgaman, mêngko rak kalakon diarani prajurit pupuk bawang. Aku iya ngandêl yèn akèh para wanita, sing jalaran saka luhuring drajate ingkang raka, utawa saka cukuping pamêtune, bisa ngingu koki salosin upamane, nanging rak luwih utama yèn salirane piyambak ngrêtos mênyang olah-olah, prêlune ora bakal tansah diapusi ing abdine, nèk dhawuh anggawèkake sêpèkuk, bisa anguningani yèn kudu nganggo êndhog samene, gula samene, mrêtega samene. Nèk arêp kêpenging dhahar sing sêdhêp-sêdhêp, bisa andhawuhi: koki, mêngko aku olahna: pelas katul, gêmbrot sèmbukan utawa êmbêg-êmbêg. Jajal upama priyayi putri mau ora sagêd olah-olah dhewe, nèk pangolahe koki ora kêbênêran, têmtune sagêde mung ngandika mangkene: Lo, pelase kok ora pati enak kaya gone si anu kae. Nanging nèk ngrêtos nyang olah-olah, têmtune banjur ngêndika mangkene: Koki, anggonmu ngêmbêg-êmbêg kurang tempene bosok, utawa kurang trasine, utawa kurang ... mrêtegane.

Petruk: Wiyah, ana êmbêg-êmbêg kathik kurang mrêtegane, apa kiyi êmbêg-êmbêg modhèl taun 1930. Ora, Kang Garèng, nitik andharanmu sing nganti nglawèr-nglawèr kiyi, kaya-kaya ora ana barang-barang sing bisa anjalari prihatinmu mau.

Garèng: Mangko dhisik, Petruk, kayadene apa sing wis tak caritakake ing kowe, rak iya wis têtela ta, yèn tumraping wanita, olah-olah kuwi prêlu bangêt, apa manèh nèk nitik kudangane wong lanang kang warna-warna, ana sing duwe kudangan mangkene: sing tak suwun-suwun muga-muga bojoku ing besuk sing pintêr iki,

--- 515 ---

pintêr iku, cêkake sing luhur kawruhe. Ana manèh sing duwe kudangan: muga-muga bojoku ing besuk bisaa dhangsah cèrlêton barang. Nanging iya akèh bae wong lanang sing duwe pangajab, supaya bojone ing besuk ora pralu pintêr-pintêr anggêre kampi bangêt ing bab: amblêkothok lombok, andhèndhèng ragi, ambêsêngèk tempe, nyambêl bajag, cêkake anggêr undhig ing bab olah-olah wis cukup, hla, saikine kêpriye, ora sabên wanita èncèr utêke, kang anjalari padha luhur kawruhe kabèh. Panganggone wanita Jawa ora mêsthine kanggo mêncolot-mêncolot sarana ditabuhi nganggo: tojing tojing utawa jès bèn, nanging ing bab olah-olah, kuwi saênggon-ênggon rak bisa sinau, lo, kiyi bok ya rada dipikir sêthithik-sêthithik. Kaya ta apa mèmpêr prunanmu Si Poniyêm kuwi, sêkolah H.I.S. lagi klas 7 bae, yèn tak kon ngrewangi makne nyang dhapur, wangsulane: Moh, Pak, wong risi aku, karomanèh nèk aku kêkêrêpên nyêkêl munthu, tanganku mundhak kapalên, nèk tanganku kapalên, bijiku nulis rak banjur mung olèh papat.

Petruk: Nèk ana bocah ngêmohi pagawean, kuwi sanyatane dudu salahe bocah, ning salahe wong tuwa, sabab ora ngulinakake anake nyang pagawean wiwit cilik mula. Jajal upama dikulinakake wiwit cilik, kiraku iya ora bakal mangkono. Wis, wis bab kiyi padha dilèrèni samene bae, liya dina padha omong-omongan manèh.

Ngaturi uninga

Ing dintên punika waosan Pati Winadi sampun tamat. Wêdalipun Kajawèn ngajêng badhe miwiti ngêwrat cariyos ing Bali, nama Calonarang, mawi sinawung ing sêkar. Cariyos wau gêgayutan kalihan Tanah Jawi, jaman Prabu Èrlangga, ing Kadhiri.

Sae, sêngsêm saha êngêsipun, botên prêlu kapratelakakên ing ngriki, para maos badhe uninga piyambak.

Saking saening cariyos wau, ngantos kapêndhêt kamainakên wontên ing gambar idhup. Dene luguning babonipun taksih basa Kawi. Red.

--- 516 ---

Pêthikan saking Sêrat-sêrat Kabar Sanès

Indhonesiah

Sêdya Mulya

Wontênipun rancangan konggrès pangrèh praja băngsa pribumi ingkang kaping kalih awit saking ada-adanipun Sêdya Mulya. Pakêmpalanipun para bupati tanggal 13 dumugi 16 Juni ing Bêtawi kados ing ngandhap punika:

Dintên Jumuwah 13 Juni, wanci jam 7 1/2 sontên, panampining para tamu.

Dintên Sabtu 14 Juni wanci jam 9 enjing: R.M.A.A. Kusuma Hutaya, pangarsaning konggrès ngaturakên pambagya basuki lajêng konggrès kabikak dening Ingkang Wicaksana Kangjêng Tuwan Bêsar, pangayomaning Sêdya Mulya. Ingkang karêmbag: bab pamboyonganing băngsa Jawi dhatêng tanah sabrang dening R.T.A. Surya, bupati ing Pêkalongan saha R.A.A. Iskandar Tirtakusuma, bupati ing Karanganyar. Jam 9 sontên pêpanggihan kanthi pahargyan.

Dintên Ngahad 15 Juni, wanci jam 9 enjing, ngrêmbag bab kawontênanipun pangrèh praja băngsa pribumi samangke saha ing têmbe wingking dening Tuwan Lanjumin gêlar Dhatuk Tumênggung, patih t/b kantor prakawis tiyang siti, Tuwan A.P. Mokoginta amtênar Bale Pustaka, Tuwan Lapalege bin Laberhima pangagêng pangrèh praja ing Unah-unah saha R.P. de Queljoe asistèn pangrèh praja ing Saparuah. Jam 7 sontên, parêpatan tumrap warga Sêdya Mulya. Jam 8 sontên sêsorahipun Prof. J. van Gelderen bab petangan cacah jiwa saha sêsorahipun Radèn Dêmang Wiradiatmaja, wêwakilipun Prijajibond, bab hak wêwênangipun pangrèh praja băngsa pribumi, lajêng konggrès katutup dening pangarsa.

Dintên Sênèn 16 Juli, wanci jam 9 enjing anjênêngi pambikaking rad kawula, wasana lajêng papriksa dhatêng Bale Pustaka.

Tamu saking Nagari Mănca.

Tuwan L. Ch. Perrier, tilas insêpèktur susukan Suez, angsal dhawuh saking pamarentah Pêrancis supados ngaturakên pamrayogi ing bab wontênipun pakaryan palabuhan saha irigasi ing Indhocina. Samangke tuwan wau lêlana ing tanah Jawi saha sampun papriksa dhatêng wadhuk Pacak ing Bojanagara.

Adêgipun Vakcentrale.

Kala tanggal 12-13 april punika ing kantor pangrèh agêng P.G.H.B. ing Surakarta sampun kalampahan kawontênakên parêpatan anuju dhatêng adêging Vakcentrale.

Tumrap punggawa nagari băngsa pribumi. Pakêmpalan-pakêmpalan tunggil damêl (vakbond) ingkang ngintunakên wêwakilipun wontên 15 ingkang lajêng malêbêt dhatêng Vakcentrale wontên 4, sanèsipun ngêntosi karampunganing konggrès benjing wulan Dhesèmbêr. Têtela sadaya ingkang dhatêng sami mupakat dhatêng adêgipun sagah badhe ambiyantu. Rancangan pranatan dhapukanipun Tuwan Suryapranata, sasampunipun kaewahan, katampi dening parêpatan. Pakêmpalan wau kanamakakên Persatoean Vakbonden Pegawai Negri utawi cêkakanipun P.V.P.N. Ingkang katampi dados warga inggih punika pakêmpalan-pakêmpalan tunggil damêl tumrap punggawa nagari, pakêmpalan campuran tumrap punggawa nagari tuwin punggawa partikêlir saha pakêmpalan punggawa badan mandhiri tuwin parentah mandhiri (zelfbestuur). Ingkang jumênêng pangarsa kangge sawatawis măngsa Tuwan Surasa, warga rad kawula.

Tanjungpriuk.

Salêbêtipun wulan Marêt taun punika cacahipun kapal ingkang malêbêt ing palabuhan Tanjungpriuk wontên 258, tumraping kwartal ingkang sapisan wiwit tanggal 1 Januari dumugi pungkasaning wulan Marêt sadaya wontên 753.

Surabaya.

Rad gêmintê ing surabaya sampun mupakati usul ing bab umbul ing umbulan saha pakaryan-pakaryan ingkang badhe katindakakên kangge nyêkapi kabêtahan toya ing kitha wau. Rantamaning waragad sadaya wontên 2232600 rupiyah, ingkang sayuta kapêndhêtakên saking rantaman taun 1930, tumrap sanèsipun badhe kawontênakên sambutan. Pakaryan-pakaryan badhe katindakakên dening gêmintê piyambak, namung pirantos-pirantosipun badhe kaborongakên.

B.P.M.

Kawartosakên, benjing pungkasaning wulan punika B.P.M. badhe nutup pamêlikanipun ing Payabilik, wêwêngkon Langsah. Punggawanipun băngsa Eropah saha băngsa pribumi saking sakêdhik-sakêdhik badhe kakèndêlakên utawi kaêlih, namung kakantunakên mandhor satunggal saha kuli sawatawis kangge anjagi ing ngriku.

Stovia.

Lulus pandadaranipun Indisch Arts perangan ingkang sapisan, Tuwan Zahar gelar Soetan Bagindo asli saking Payakumbuh.

Gudhang Koprah Kêbêsmi.

Dèrèng dangu ing salah satunggiling gudhang pabrik lisah ing Bêtawi tuwuh wontên kêbêsmèn. Ing gudhang wau wontên simpênanipun koprah 2000 pikul. Pakaryan pompa sarêng sumêrêp ing bab wau lajêng enggal-enggal ngintunakên pompa motor tiga. Ubaling watu saking agêngipun ngantos pitu likur jam sawêg sagêd kasirêp. Kapitunan katapsir sakêdhikipun wontên f 35.000.-

--- 517 ---

Ilèn-ilèn toya ing Banyuwangi sisih Kidul.

Usul ing bab ilèn-ilèn toya ing Banyuwangi sisih kidul saking Karangdara dumugi lèpèn Sêtail sampun katampi. Rantamaning waragad suwau 985.000 rupiyah, nanging dening dhepartêmèn B.O.W. katêtêpakên 993.800 rupiyah. Panjanging ilèn-ilèn watawis wontên 8 km. sarta badhe sagêd kangge ngilèni sabin 15.000 bau.

Eropah.

K.L.M.

Kawartosakên, prajanjianing K.L.M. kalihan parentah Inggris tumrap panganggening papan-papan anggêgana ing Indhia Inggris kados ing ngandhap punika:

1. Wontênipun lampah kêdah kajugag, bilih papan-papan ing ngrika botên kenging kaangge, ingkang jalaran toya jawah.

2. Indhia gêntos kêdah suka kamayaran tumrap lampah anggêgana Inggris dhatêng Ostraliah.

3. Wontên ing antawisipun panggenan-panggenan ing Indhia Inggris botên kenging ambêkta tiyang numpak saha barang-barang.

4. Wontênipun pos anggêgana kangge Indhia Inggris pangkatipun dhatêng Indonesiah kêdah kaandhapakên ing Karasi, wangsulipun dhatêng Nèdêrlan ing Burmah.

Asiah.

Indhia Inggris.

Bombai, 12 April. Wontên tiyang sèwu saking kajêngipun piyambak sami nawèkakên sarêm anggènipun damêl kanthi nêrak anggêr-anggêr sarêm. Kumisi konggrès sampun ngemutakên dhatêng têtiyang sampun ngantos nindakakên paripaksa, gêgayutan kalihan wontênipun arak-arakan agêng tanggal 13 April.

Amritsar, 12 April. Para sudagar băngsa Indhustan sampun sarêmbag salêbêtipun sataun, wiwit tanggal 12 April sumêdya botên andhatêngakên barang-barang saking măncanagari, langkung-langkung saking Inggris.

Surat, 12 April. Sang Mahatma Gandi sampun pangkat saking Dhandhi dhatêng Pinyrat, kanthi pandhèrèkipun tiyang 150, sadaya wau saking kajêngipun piyambak. Sarana tuntunanipun Sang Gandi, têtiyang kathah lajêng nglêmpakakên sarêm.

Bombai, 13 April. Ing pasisir ing Sopati wontên tiyang watawis satêngah yuta sami damêl sarêm kalihan lêlagon ingkang suraosipun: anggêr-anggêr sarêm sampun pêcah.

Karasi, 13 April, wontên tiyang neneman watawis cacah sadasa èwu, sadaya ngangge sêrbas[2] Gandi, sami damêl arak-arakan, anuwuhakên rêrêsah, motor-motor sami kabalangan sela, wontên sopir sawatawis sami nandhang tatu.

Alahabad, 14 April. Pandhit Yawaharlal Nèru, pangarsaning All-India Congress wontên ing sêtatsiun ing Seoki kacêpêng, kadakwa sampun nêrak anggêr-anggêr sarêm. Karampunganing pangadilan kaukum kunjara nêm wulan.

Kalkutah, 14 April. Bêrgêrmèstêr Senguptah, jalaran kadakwa ngojok-ojoki supados sami ambêguguk ambalela dhatêng pulisi, kaukum kunjara nêm wulan. Pulisi lajêng ngawisi sadaya papan pêpanggihan saha arak-arakan ing kitha saha kitha-kitha wêwêngkonipun. Sêtudhèn sakawan ingkang kacêpêng sarêng kalihan Pandhit Yawaharlal Nèru ugi sami kaukum kunjara nêm wulan.

Bombèi, 14 April. Sasampunipun Pandhit Yawaharlal Nèru kadhawahan paukuman, kumisi konggrès lajêng ngundhangakên supados pakaryan-pakaryan kajugaga rumiyin.

Jêpang.

Tokiyo, 13 April. Wontênipun darêdah ing dhirèksi saha kaum bêrah ing pabrik Kanegabuchi saya ngranuhi. partè-partè kaum botên gadhah (proletariat) sami ambangun komite sumêdya nindakakên aksi sêsarêngan. Parentah namung ngulat-ulatakên kanthi nastiti, nanging botên badhe nêngah-nêngahi, salêbêtipun darêdah wau botên mrèmèn dhatêng pakaryan sanèsipun.

Pawartos saking Administrasi

R.M.P. Mardikusuma ing Bramantakan. Lêrês dhobêl. Nomêr 2 ingkang lami kacorèk, gêsang ingkang enggal. Kajawèn ingkang sampun kalajêng panjênêngan tampi, kêparênga maringakên dhatêng tiyang sanès ingkang dèrèng lêngganan.

Lêngganan nomêr 4600 ing Tambi. Arta f 1.- kalêbêt pambayaran Kajawèn kuwartal kaping kalih.

Lêngganan nomêr 2785 (Rara Lumintu) ing Cibunut. Sampun cuwa ing galih, Kajawèn botên nate gadhah langkungan ingkang samantên kathahipun.

Lêngganan nomêr 2276 ing Natayudan. f 3.- sampun katampi.

Lêngganan nomêr 2062 ing Rèndhèng. Lêngganan wiwit 1/3-'30.

Lêngganan nomêr 4773 ing Cêmingon (Purwarêja), botên sagêd.

Lêngganan nomêr 364 ing Muntilan. Mila inggih lêrês gagrag enggal, nanging namung tumrap Bale Pustaka piyambak.

Lêngganan nomêr 1944 ing Surabaya. f 4.-kangge Tuwan Sastrarêja, sampun kula tampi. Ingkang f 1.50 kalêbêt pêmbayaran taun 1931, krana nalika 3/4 punika Tuwan Sastrarêja sampun kintun bayaran piyambak f 1.50.

Lêngganan nomêr 4855 ing gang Landrad, Bandhung. Wêlingan sarana rêmburês, wragad kasanggi dening ingkang mêling. Wêlingan kanthi arta, tanpa wragad pangintun.

--- 518 ---

Wêwaosan

Pati Winadi

10

[Dhandhanggula]

lawan sira wênang misesani | lamun ana janma nêdya mrêngkang | kêni rampungana bae | awit sira kalamun | kongsi wigih tyasira kêndhih | adhakan kalah daya | têmah cabar tuhu | wis Arya sira mangkata | upayanên dikongsi bisa kapanggih | sun puji arjanira ||

nulya mundur arya kang piniji | nulya mantuk asantun busana | prasaja ing saanane | nulya budhal lumaku | kongsi samar sanggyaning janmi | datan pisan angira | kalamun tumênggung | marma ing lampah sakeca | bangkit manjing ajur-ajèr kanthi gampil | têbih ing kasamaran ||

analasak papan-papan sêpi | ngangin-angin sanggyaning pawarta | nanging datan antuk gawe | dhusun-dhusun tinêmpuh | winulatan mêksa asêpi | sawarnining pangonan | tinaliti purun | tan antuk kang ngèmpêrana | kadi menda kagunganira sang aji | kang ical tanpa krana ||

sabên pêkên samya dèn lêbêti | nanging datan wontên kang miriba | kadi kagungan pamase | satêmah ing tyas pugut | ngrumasani cabar ing kardi | puwara mung nalăngsa | arsa nyrahkên idhup | awit wus tita têtela | kalangênan nata wus sirna ing titik | tan kêni ingupaya ||

dangu-dangu ing lampah kêlingsir | garêgêting tyas tanpa budaya | tindak mung sasêkecane | samana sarêng laku | lan duk Batur Tastara mulih | ngaso ngisoring wrêksa | maksih ayêm turu | sang aduta nulya nyêlak | gugah-guga hkanthi anyuwara lirih | ngucap maring kang nendra ||

hèh ki sanak lah andika tangi | kula arsa têtanya andika | punapa inggih yêktose | andika tiyang purug | kang katêmbèn manjing Padhali | katitik ananira | katêmbèn lêlaku | kang anêmbe kasayahan | sêmunira ing angga maksih katawis | sanès janma ing praja ||

lah kisanak andika wèh warti | punapa ta andika tan priksa | menda kalawan cêmpene | klangênan dalêm prabu | kang mêngkoni Padhalisiwi | apan wus dangu musna | kang pawarti samun | rèhning andika wong mănca | bokmanawi nèng marga midhangêt warti | kawontênan punika ||

tan sumaur Batur kêthip-kêthip | saking dahat akagyat kaliwat | ginugah angêgètake | ri wusing rasa tungtum | nuli alon dènnya mangsuli | kula datan uninga | kagunganing ratu | kang ical binêkta dhustha | lawan malih sawarnining warta sêpi | ing bab gatining karsa ||

kula janma prapta saking wukir | arsa tuwi mring Padhali putra | kêsayahên ngaso mangke | saking dayaning bayu | kang tumêmpuh kadi nepasi | sakala kula nendra | anglêr lir binandul | saking kasok kasayahan | datan pisan angrasa kalamun guling | kula kagyat sakala ||

yèku dupi andika takèni | lagya èngêt sawusing antara | dene wontênipun mangke | andika têrang tuhu | kula botên nêdya ngilapi | kula datan uninga | patanyan sadarum | marma kula mung sumăngga | rèhning sabab punika langkung wigati | kugunganing narendra ||

duta datan pêgat mawas titi | marang janma kang amêdhar ucap | wusana sarêng sabdane | ingsun waspada tuhu | datan kêni sira kilapi | sira Batur Tastara | tungguling para dur | kang nguni wèh karusakan | ngobrak-abrik têntrêming praja Padhali | mangkya sira kapanggya ||

pantêsira wignya ulah uni | apratela kadi nèng pradata | labêt saka kulinane | lêbda ngêlêmês rêmbug | hèh ta Batur sira samangkin | têtêp arsa sun priksa | ing katêmênanmu | lah apa kang sira gawa | lah ulungna ingsun pariksane titi | mara kene tuduhna ||

tan sawala Batur mung nglilani | ngaturakên sanggyèng bêktanira | warni kadya kanthong gêdhe | alon binuka sampun | ing sakala wontên kaèksi | menda mancolot mêdal | tinut cêmpenipun | lincak-lincak dahat suka | dene Baturtastara tan pisan ngrêti | dadining kaelokan ||

angupaya anak miwah rabi | wus tan ana sumandhing samana | amung kari lungguh dhewe | ing tyas gêtun angungun | dene manggih elok kapati | datan kêni ginrayang | sing pangrasèng kalbu | wusana Batur sakala | cinandhak ing wadya cinandhak ing wadya kinurêpkên siti | kanthi sêrêng angucap ||

sira nyata gêgêlahing bumi | datan pisan adarbe rumasa | anggung cidra salawase | gonira ngaku-aku | apratela galur atiti | tarlèn amung mèt reka | luputing dosamu | lah ing mêngko rasakêna | wisesaning nata kang arsa tumitih | marang kaananira ||

dyan pinagas Ki Batur ngêmasi | ing sakala datanpa sêsambat | tumuli tinilar wangke | kang menda miwah sunu | nulya katur mring sri bupati | sri nata dahat suka | ing wêkasan sukur | tan kêndhat mêmuji arja | mrih sambada lulusing praja lêstari | datanpa sambekala ||

diwasaning laku kang pinanggih | tata têntrêm ing Padali putra | tan pinangguh sangsayane | sang hyèng rêtu sirna wus | arjanira ngangsêg mratani | pra janma suka-suka | rajakaya tulus | tani tanpa sambekala | among dagang tumindakira lêstari | têtêp sarwa sambada ||

wus palêstha kang pati winadi | kang satuhu tan kêna kinira | pati ing măngsa kalane | kalamun arsa rawuh | janma datan bangkit sumingkir | sanadyan pêpagêra | pagêr wêsi kukuh | kalamun kang pati têka | tan kapalang santosaning pagêr wêsi | kalakon lan sakeca ||

awit nyata sajatining pati | tanpa cacah pancenaning marga | janma tan bangkit umire | nanging kalamun tuhu | janma titi dènnya sumingkir | nyingkiri mring pêpêjah | kang linut bêbêndu | sanadyan ta tumêkaa | praptanira sayêkti tan mitunani | pira bara wèh suka ||

nanging yogya ywa pisan ngrasani | anyênyadhang tibaning antaka | yogya anggayuh enake | sajrone maksih idhup | tabêria tindak nastiti | tapakira mrih tata | tan kongsi tumpangsuh | kalamun wus srêg sakeca | kongsi lali tan darbe kongsi ngawaki | wus aran sèwu bagya ||

Tamat.

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

 

---

1	§ ing bab punika redhaksi Kajawèn namung nêdahakên ing bab wontênipun kawruh kina. (kembali) § ing bab punika redhaksi Kajawèn namung nêdahakên ing bab wontênipun kawruh kina.
2	sêrban. (kembali) sêrban.