Kajawèn, Balai Pustaka, 1930-05-07, #491

Ăngka 37, 8 Bêsar Taun Ehe 1860, 7 Mèi 1930, Taun V

Kajawèn

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [567] ---

Ăngka 37, 8 Bêsar Taun Ehe 1860, 7 Mèi 1930, Taun V

Kajawèn

Kawêdalakên sabên dintên Rêbo lan Saptu

Rêgining sêrat kabar punika ing dalêm tigang wulan ... f 1.50, bayaranipun kasuwun rumiyin, botên kenging langganan kirang saking 3 wulan.

Juru ngarang - administrasi Bale Pustaka, ing sawingkinging kantor palis, tilpun nomêr 2791 - Wèltêprèdhên.

Sêtatsiun Radhio ing Malabar

[Grafik]

Gambar ing nginggil punika kawontênanipun sêtatsiun radhio ingkang kalêbêt agêng piyambak ing sa-Indhonesiah.

--- 568 ---

Pawartos Wigatos

Kursus Kadhastêr ing Bandhung

Ing Kajawèn nomêr 33 wontên katrangan-katrangan bab kursus kadhastêr ing Bandhung, kados botên wontên awonipun saupami kula mêwahi katrangan-katrangan sawatawis supados ragi gamblang. Sabab punika prêlu dipun uningani dening para mudha, sampun ngantos kalintu ing pandugi, ing wêkasanipun rumaos kêsasar.

Sumêbaring pawartos ing kalawarti: warni-warni, ing Kajawèn ugi botên katilaran martosakên manawi pakaryan kadhastêr ing wêkdal punika kêkirangan mantri 500. Usuling pangagênging pakaryan punika, dhakêng[1] ingkang wajib, supados rantaman kangge taun punika dipun wêwahi. Saha kursus kadhastêr ing Bandhung dipun wêwahi tikêl kaping gangsal tinimbang wontênipun sapunika. Makatên èngêt kula yèn botên kalintu.

Lo: kawontênan pawartos ingkang makatên punika, anggonjingakên jagading para mudha, ingkang rumaos gadhah hak kangge nêmpuh dhatêng O.C.K. (Opleiding Cursus Kadaster) ing Bandhung wau, botên mawi taha-taha malih, têrus sami damêl sêrat palamaran dhatêng pangagênging kursus ing Bandhung. Binasakakên wontênipun sêrat palamaran ingkang dhatêng tuwan dhirèktur O.C.K. ngantos kados jawah.

Ing O.C.K. Bandhung punika kangge prêlu pintên-pintên bagian, kados ta:

1. Kangge kontrolir, ajun kontrolir, saha kangge mantri klasir.

2. Kangge ajun saha mantri kadhastêr.

3. Kangge bagean mantri ukur minwèsên.

4. Kangge mantri ukur bagean irigasi.

5. Kangge mantri ukur bagean prophinsi, utawi sanès-sanèsipun malih.

Ing ngriki kula botên badhe nyariyosakên ingkang ngantos gamblang, tumrapipun sadaya wau, namung sawatawis utawi sabagean ingkang sawêg anggonjingakên jagading para mudha. Kawuningana para maos: kangge golongan ingkang andhap piyambak inggih punika bagean ingkang kangge titêl mantri. Dene ingkang inggil piyambak karatipun tumrap ingkang kangge dhatêng O.C.K. bagean mantri, inggih punika ingkang kangge mantri kadhastêr, nanging tulahipun sakêdhik piyambak, inggih punika namung f 15.- ing sawulanipun. Ing măngka ingkang sagêd katampi saapêsipun kêdah gadhah dhiplomah K.E. utawi saking sêkolahan punapa kemawon ingkang sampun kasamèkakên kalihan dhurlupên H.I.S. dene dhiplomah kwikling utawi guru bantu kangge rumiyin-rumiyin pancèn kasinggihan sagêd lumêbêt, nanging kangge sapunika: manawi botên sagêd têmbung Wlandi: botên sagêd, awit ingkang kangge iksamên sadaya têmbung Wlandi. Mandar nêmbe-nêmbe punika sampun kalampahan, miturut pawartos: kantor kadhastêr Sêmarang kadhatêngan neneman saking Ungaran lan Salatiga ± 4, ingkang dhiplomah

--- 569 ---

saking guru bantu, badhe nêmpuh iksamên, sarêng ningali ingkang kangge iksamên inggih lajêng sami wangsul ngalênthung kemawon. Wontên malih ingkang sampun kêdadosan, salah satunggiling ilêp mantri kadhastêr, ingkang asalipun saking dhiplomah guru bantu, sarêng wontên ewah-ewahan balănja kangge ilêp mantri kadhastêr f 45.- ing sawulan: hla, kok piyambakipun têtêp, balanjanipun lami inggih punika f 35.- kemawon, dipun urus mrika-mriki putusaning rêmbag dipun sababakên sanès dhiplomah K.E., ing măngka kabar-kabaripun ing kadhastêr botên wontên Splitsing.

Mangsuli bab iksamên kangge dhatêng O.C.K. bagean kangge mantri kadhastêr. Sanadyan sampun dhiplomah K.E. sapanunggilanipun, punika ingkang sagêd angsal pilihan, yèn botên pêng-pêngan botên sagêd, buktinipun botên wontên 25% ingkang sagêd angsal, lo punika ingkang sampun kalampahan, kajawi kir dhoktêr. Dene manawi sampun angsal iksamênipun, sarta nyêkapi sarat-sarat ingkang kangge lumêbêt dhatêng O.C.K. tanggal 1 Agustus wiwit tumapaking sinau wau. Yèn sagêd lulus ngantos kalih taun, pungkasanipun kêdah iksamên malih, manawi angsal: lajêng pikantuk dhiplomah, lajêng katêtêpakên dados punggawa kadhastêr titêl ilêp mantri kadhastêr ... Panggenan manut katêtêpan saking pangagêng kadhastêr, wontên pundi sa-Indhia Nèdêrlan, kanthi blănja f 45.- ing sawulanipun, manawi ilêp mantri sampun 2 taun: dipun srup minăngka iksamên, manawi kanggêp: dados mantri 3e. kl. wêwah blănja f 5.- dados f 50.- ing sawulanipun. Mindhak-mindhak ngantos pangkat mantri 1e. kl. pantog balănja f 150.- ing sawulanipun. Lo samantên wau yèn tanpa pambêngan, ugi wontên saking mantri 1e. kl. lajêng dipun angkat kangge up mantri opnèmêr kadhastêr kanthi blănja f 175.- ing sawulanipun, nanging ingkang kanggêp, sarta cacahipun sa-Indhia Nèdêrlan sampun katamtokakên kathahipun kintên-kintên namung 10% saking kathahing para mantri. Mangsuli kangge iksamên têlas-têlasan ing O.C.K., sanajana sampun kalih taun wontên ing O.C.K., manawi botên pikantuk iksamênipun, inggih ngêntosi sanès wêkdal, iksamên malih, ngêntèsi[2] ± 3 wulanan. Miturut waton B.B.L. kangge blănja sarta anstèlêngipun mantri kadhastêr: wontên Schaal A7. anstèlêngipun 2e. Inl: School, ingkang punika nyumanggakakên, dene katrangan sanès-sanèsipun sampun kawrat ing Kajawèn No. 33, dene manawi wontên ingkang kagungan katrangan langkung têrang malih, sumăngga kula aturi ambèbèr, supados sami dipun kawuningani ing ngakathah, kula namung sagadug-gadugipun kemawon. Manawi kêparêng sêrat-sêrat kalawarti sanès-sanèsipun kula aturi mêthik katrangan-katrangan kula punika, bokmanawi maedahi ing ngakathah.

Kula lêngganan Kajawèn No. 1890.

--- 570 ---

Jagading Sato Kewan

Dara

Manawi wontên ingkang sampun ajêjodhoan sawatwis dangunipun, măngka lajêng dipun pisah, kajodhokakên kalihan dara sanès, nika adhakan botên gampil nuntên atut anggèning ajêjodhoan enggal, botên kados băngsa pêksi utawi sato iwèn sanès-sanèsipun. Lan malih sanajan dara wau atusan jodho kathahipun sami kaêmor, lăngka sangêt yèn ta ngantos kalintu utawi supe dhatêng sisihanipun piyambak-piyambak, mila dara punika kasêbut gadhah watak titèn, waton sampun anggadhahi jodho, ingkang èstri botên gampil lajêng kagiwang jalêran sanès, katitik saking punika, ingatasing pêksi sêmunipun ugi anggadhahi katrêsnan anggèning ajêjodhoan, botên purun wayuh.

[Grafik]

Jêjodhoning pêksi

Mila sanajan jinising dara wau warni-warni, nanging racakipun kenging kawastanan sami gadhah pangrêtosan, tur inggih tutut, malah kenging dipun gêladhi kados ta ambêkta sêrat, bilih sampun matuh lajêng kenging kasêbut dara pos. mirid saking cêcriyosan, wontênipun ing tanah Eropah, dara pos punika mèh kêlimrah sangêt, nanging kosokwangsulipun tumraping tanah Jawi ngriki, ngingah dara punika namung kaanjingakên pasrèn utawi kalangênan kemawon.

Para maos tamtunipun inggih botên kêkilapan, ing cêcriyosan ngamănca asring nyêbutakên, salah satunggiling tiyang gadhah mitra utawi pêpacangan ingkang sampun sami asih, dumadakan lajêng kêpisah [kê...]

--- 571 ---

[...pisah] têbih padununganipun, măngka prêlu badhe pêpanggihan, nanging lêlampahanipun kadugi sangêt pakèwêd, punika lajêng migunakakên daranipun, inggih ingkang sampun dipun wulang sadèrèngipun, kapurih ambêkta sêrat, patrapipun sêrat wau kinalungakên ing gulu dara, isi pakabaran utawi sanèsipun ingkang murwat, prêlu kakintunan dhatêng tiyang ingkang dipun tuju, ing ngriku pakantukipun ugi sagêd anglêgakakên manah.

Kapirid saking punika, bab wontênipun tiyang anggêgulang dara supadosa kêkancuh sawatawis inggih sampun lami, namung wontênipun ing tanah Jawi ngriki dèrèng kêlimrah. Nanging rèhning kula piyambak ugi rumaos tuna ingatasipun bab punika, mila namung kula pasrahakên para ingkang karsa marsudi, kadospundi mênggah cara-caranipun anggladhi dara, murih sagêd dados kengkenan, ingkang ugi atêgês satunggiling pitulung, punapadene botên nama ingah-ingahan papedah. Sukur sèwu manawi karsa ngandharakên ing udyana Kajawèn ngriki.

Bab Tanêman

Wuni

Sami-sami wit-witan taun, wuni punika kêgolong wowohan kêlimrah, ananging awis tiyang ananêm wit wuni, limrahipun thukul kajêngipun piyambak, lajêng dipun opèni dados agêng. Dene ingkang kathah, wit wuni punika dumunung wontên ing wana, witipun ngantos agêng sangêt, kajêngipun atos.

Wit wuni punika kêgolong gêsangan sangêt, botên pilih siti, awohipun manawi witipun sampun agêng, kintên-kintên sampun gangsal wêlasan taun, sêkaripun malêtuk, anggănda botên eca, wohipun dhêdhompolan tunggil sagagang rêrentengan, agêngipun samrica-mrica, mila ngantos kenging kangge wangsalan, nêmbungakên tiyang nyakajêng dhatêng wicantêning tiyang sanès, ungêlipun: mrica kêcut, têbusanipun: sauni-unine, angsal dening wuni. Sasampunipun pêntil, warninipun ijêm, lajêng dados pêthak, salajêngipun: jêne, abrit sêmburat, abrit sêpuh, wusana ithêng, nama sampun sêpuh.

Wuni punika kêgolong wowohan kêcut, nanging ugi wontên ingkang lêgi. Ingkang sampun kêlimrah wuni lêgi punika wêdalan Sêmarang.

Limrahipun wuni punika kangge rujakan, wontên ingkang kangge rujak ulêg, dipun wor ngulêg kalihan rujakan sanès-sanèsipun, ngiras kangge asêm. Wontên ingkang dipun angge rujak lêgi, inggih punika rujak dhêplok dipun toyani, dipun kaduki gêndhis, wuninipun namung dipun rênyêk mănda-mănda, ing ngriku wujuding wuni katingal măncawarni, ijêm, pêthak,

--- 572 ---

jêne, abrit, ugi wontên ingkang cêmêng, wontênipun warni măncawarni wau, amargi wuni sadhompol punika sêpuhipun botên sarêng. Wujudipun pèni, amenginakên. Jalaran saking pènining wujud, saha warninipun măncawarni wau, namaning rujak wuni dipun sambut kangge namakakên têtêdhan warni-warni ingkang dipun rampad nunggil sapiring, têtêdhan ingkang dipun rampad makatên wau dipun namakakên: têtêdhan rujak wuni, limrahipun kangge sêsêgah kănca niyaga.

[Grafik]

Wuni ingkang kadadosakên lintuning asêm, punika atêgês kangge bumbu, limrahipun namung tumindak ing padhusunan. Dene ingkang mathuk piyambak kangge ngêcuti sambêl pêcêl wijèn, pandamêlipun dipun wor kadosdene panganggening asêm. Mênggah jangananing pêcêl inggih sampun ambêkta pantês piyambak, inggih punika lêmbayung kacang ruji ingkang ênèm, kacang ruji ingkang ênèm, sêkar turi, gênthêng (gênthêng punika thokolan kadhêle). Pêcêl makatên punika sanadyan rèmèh, nanging eca kamoran sêdhêp.

Kajawi kangge dhêdhaharan rèmèh, wuni punika inggih kenging kangge dhêdhaharan adi, inggih punika kadamêl sêtrup. Malah ing jaman rumiyin, sêtrup wuni punika kêgolong adi sayêktos, raosipun lêgi sêgêr, wujudipun abrit maya-maya botên sarana pulas. Dene pandamêlipun makatên:

Milihana wuni ingkang sampun ithêng-ithêng, kagodhoga ngantos tanak, wuninipun lajêng dipun pêrêsi ngantos apuh, nuntên kasaring. Toya godhogan wuni wau lajêng dipun cêmplungi gêndhis pasir têrus kagodhog ngantos sakênthêlipun, nama sampun dados sêtrup, kanthi tindak gampil-gampilan, tur raosipun sampun onjo.

Tumrap ing padhusunan, tiyang gadhah anak punika limrahipun mawi uyup-uyup, ingkang dipun damêl gêgodhongan warni-warni, ugi botên supe ngangge godhong wuni, dayanipun inggih ngêcutakaên jampi, utawi adamêl sêdhêp. Saking cariyosipun tiyang ingkang nate uyup-uyup, raosipun sêgêr, botên beda rujak, tur andêrêsakên toya sêsêpan.

--- 573 ---

Bab Ringgit

Bathara Guru

Sambêtipun Kajawèn nomêr 36.

Kacariyos kala jamanipun Gusti Kangjêng Nabi Ngisa, kangjêng nabi tansah anggalih murih sirnaning dewa, jalaran saking panggubêling para sakabat. Kangjêng Nabi lajêng manêgês karsanipun Ingkang Kawasa, tinarimah panuwunipun. Ing ngriku Kangjêng Nabi Ngisa mundhut lêmpung ginalintir cinipta dados pêksi dara mawa wisa, lajêng mumbul ing gêgana nuju dhatêng panggenaning para dewa ing pucaking rêdi Têngguru inggih Himalaya.

Sang Hyang Guru botên kasamaran, bilih badhe wontên pêksi dara dutanipun Kangjêng Nabi Ngisa, lajêng dhawuh dhatêng para dewa tuwin widadari, ingandikakakên ngalêmpak. Botên dangu pêksi dara dhatêng dumarojog wontên ngarsanipun Hyang Guru tuwin wicantên: He Bathara Guru, ingsun iki dutane Nabi Ngisa, kêkasihing Pangeran, sira kabèh padha ingandikan, kerida ing salakuningsun.

Sang Hyang Guru mirêng ucaping pêksi dara ingkang makatên wau, botên pisan-pisan ulap ing galih, awit amokalakên manawi pêksi dara sagêd adamêl karisakan, malah lajêng dhawuh dhatêng para dewa kadhawuhan nyêpêng. Para dewa lajêng tumandang, nanging tanpa damêl, pêpindhanipun kados nyêpêng wêwayangan. Pêksi tumuntên muluk angambara, para dewa nututi botên sagêd ngungkuli ibêring pêksi. Malah botên dangu pêksi dara angêdalakên wisa sumawur amor angin, waradin dhumawah ing pundi-pundi.

Para dewa sami bingung, jalaran botên kuwawi kadhawahan wisa saking nginggil, sintên ingkang kadhawahan, karaos kados dipun salomot ing latu. Wusana para dewa kapêksa ngungsi nilar kaswarganipun dhatêng sanès panggenan, nanging mêksa dipun tut ing pêksi dara kemawon, tanpa kêndhat tansah anjawahi wisa saking nginggil, para dewa sami kataman sadaya, namung Sang Hyang Wisnu ingkang kalis. Ing ngriku Sang Hyang Guru botên kêkilapan, bilih ingkang sagêd nyirnakakên mêngsah namung putra Sang Hyang Wisnu, mila lajêng dhawuh tumuntên nyirnakna pêksi dara upas wau.

Hyang Wisnu inggih sampun botên kêkilapan bab punika, nanging ajrih saupami ngrumiyini karsanipun ingkang rama, mila satampining dhawuh, Hyang Wisnu lajêng ngasta cakra dipun lêpasakên dhatêng pêksi dara, pêksi lajêng dhawah, wontên lambunging rêdi Marapi tanah Sumatra, kuwănda sirna dados talaga upas. Sasirnaning pêksi dara ngawontênakên gara-gara anggêgirisi, pêtêng andhêdhêt pintên-pintên dintên, ngantos adamêl kêkêsing para dewa tuwin widadari. Wusana sarêng padhang bêntèripun anglangkungi, sadaya sami ngêlak sangêt, ing pundi-pundi botên wontên toya, kêkajêngan kados garing angarang. Kacariyos para dewa, para widadari lajêng sami sumêrêp talaga, toyanipun bêning kados kaca, sanalika sami katarik ing manah botên kenging dipun sayuti, lajêng agahan sami ngombe toya talaga wau. Sasampunipun [Sasampuni...]

--- 574 ---

[...pun] ngombe, lajêng sami tiwas sanalika. Kala samantên Hyang Guru inggih sampun kalajêng tumut ngunjuk, nanging sawêg dumugi ing tênggak karaos bêntèr sangêt, toya lajêng dipun sêmprotakên, nanging tênggakipun Sang Hyang Guru dados bêlang pêthak. Para dewa sampun sami tiwas sadaya, namung kantun Hyang Guru kalihan Hyang Wisnu, nanging sadaya ugi lajêng kagêsangakên malih sarana tinetesan ing tirtamarta. Ing ngriku Hyang Guru lajêng jêjuluk Sang Hyang Nilakăntha, kabêkta saking tênggak ciri pêthak.

Wontên sawênèhipun kaol, kacariyos Sang Hyang Guru ing batos taksih dèrèng narimah ing bab anggèning kasoran kalihan nabi, awit nabi punika inggih tiyang limrah kemawon, mênggahing kalangkungan, para dewa botên badhe kasoran. Nuju satunggiling dintên, Hyang Guru uninga tiyang nuju sêmbahyang, ngadêg sidhakêp arêrimong jubah. Hyang Guru mangrêtos, bilih ingkang kados makatên punika patrapipun tiyang manêmbah dhatêng Pangeran, Hyang Guru gumujêng lan ngandika salêbêting batos: yèn patraping manêmbah mung kaya mangkono bae, luwih gampang, ingsun iya bisa, tangane kang loro sidhakêp, kang loro gumandhul. Sayêktosipun ingkang dipun wastani gumandhul wau lêngêning jubah. Hyang Guru lajêng nyipta asta sakawan kagêm anirokakên, wusana kalajêng, asta ingkang kalih botên kenging dipun racut malih. Ing ngriku Hyang Guru rumaos kêwêlèh, anggènipun maoni wau anêmahi. Bab makatên punika amanjalari anggènipun Hyang Guru kagungan asta sakawan. Mênggah lêrês lêpatipun cariyos wau kasumanggakakên para maos.

Pawartos Nagari Mănca

Ebah-ebahan Kabangsan ing Mêsir

Dèrèng patos dangu sêrat-sêrat kabar ing Mêsir sami rame angrêmbag bab lampahipun utusan-utusan parentah Mêsir kanthi tuntunanipun Sang Nahaspasah dhatêng Londhon, prêlu wawan rêmbag saha damêl prajanjian kalihan parentah Inggris ing bab wêwênangipun nagari Mêsir.

Para maos kados botên kêkilapan, nagari Mêsir punika salah satunggiling jajahanipun karajan Inggris, karajan ingkang jajahanipun nyarambahi ing saindênging jagad. Supados langkung gambêlang ing ngriki prêlu kajèrèng sawatawis mênggah mulabukanipun nagari Mêsir karêgêm ing karajan Inggris.

Ing pungkasaning abad ingkang kaping 19 ingkang ngasta pusaraning praja inggih punika Nata Ismail, dumugi taun 1879, nalika samantên kawontênanipun arta nagari morat-marit, anjalari Inggris saha Pêrancis lajêng tumut cawe-cawe prakawis salêbêting praja. Ing taun 1881 ing Alèksandriah tuwuh wontên kraman, kalampahan sagêd kasirêp dening wadyabala Inggris. Inggih wiwit titimăngsa wau tancêbing panguwaosipun karajan Inggris wontên ing Mêsir.

Ing taun 1914 anyarêngi tuwuhipun pêrang donya, nata ingkang jumênêng Abas II, kalungsur [kalung...]

--- 575 ---

[...sur] saking panguwaosipun, Husèn Kamil lajêng kajumênêngakên nata minăngka gêntosipun, nagari Mêsir sanadyan taksih nama mardika, nanging taksih kaayoman karajan Inggris (protectoraat).

Tancêbing panguwaosipun parentah Inggris ing Mêsir, sanadyan tumrap têtiyang saha panggêsanganipun atêgês kamajêngan, nanging tumrap para kaum kabangsan atêgês icaling kamardikan, mila inggih botên anggumunakên bilih wontênipun ebah-ebahan kabangsan saya dangu saya ngranuhi. Parentah Inggris ugi botên kêkilapan ing bab punika. Ing taun 1922 nagari Mêsir sampun botên kaanggêp tanah jajahan malih, nanging parentah Inggris taksih gadhah wêwênang ngawontênakên wadyabala ing Mêsir, gêgayutan kalihan kawigatosanipun susukan Suwès tumrap karajan Inggris. Ingkang makatên wau sampun têmtu botên adamêl sênênging manahipun para kaum kabangsan, wasana lajêng tuwuh satunggiling parte, parte waph, ingkang nindakakên pulitik kabangsan tumuju dhatêng icaling panguwaos-panguwaos nagari mănca ing Mêsir.

[Grafik]

Tilas nata ing Bulgari, Prabu Ferdinand nalika rawuh ing Mêsir.

Sakawit parte wau botên sapintêna panguwaosipun, nanging nalika pilihan parlêmèn ingkang kantun-kantun parte waph sagêd mênang, parentah Mêsir lajêng nindakakên pulitik kabangsan malih. Parentah Inggris botên kêndhat tansah nyobi damêl pirukunan kalihan parentah Mêsir, nanging tansah cabar botên kadadosan. Ing taun 1929 parentah Mêsir ngintunakên utusan malih dhatêng Londhon. Wohing rêmbag kalihan parentah Inggris panyuwunanipun kaum kabangsan dipun kabulakên: wadyabala mêndhêt saking Mêsir, namung ing sawatawis panggenan ing susukan Suwès kawontênakên wadyabala Inggris minăngka anjagi susukan wau, dados atêgês: nagari Mêsir kaanggêp sampun kados nagari ingkang mardika.

Kados ingkang kasêbutakên ing kabar kawat, kala tanggal 8 Pèbruari parlêmèn ing Mêsir sampun mupakat ing bab anggènipun badhe wawan rêmbag kalihan parentah Inggris, tanggal 20 Marêt Sang Nahaspasah tuwin utusan sanèsipun cacah priyagung sanga bidhal saking Mêsir dhatêng Londhon.

Para maos kados sagêd anggalih piyambak, badhe wontêning prajanjian-prajanjianipun parentah Mêsir saha parentah Inggris, sampun têmtu botên kanthi gampil, dumuginipun sapunika dèrèng wontên wasananipun. Miturut sêrat-sêrat kabar ingkang murugakên rêndhêting lampah inggih punika prakawis wêwênangipun nagari Mêsir ing tanah Sudhan. Kadospundi badhe trajangipun pulitik parentah Inggris ingkang wêkdal samange awarni kaum bêrah (labour) ing bab wontênipun ebah-ebahan kabangsan ing Mêsir saha ing Indhia Inggris, prayogi kasarantosakên kemawon.

--- 576 ---

Waosan Lare

Kapatèn Obor

III. Subur mangkat mênyang nagara.

[Sinom]

enak wong ana nagara | awake arêsik apik | wêruh palataran ămba | sanadyan dadi wong cilik | uripe mêksa bêcik | ora galuprut ing êndhut | lan wêruh mênyang basa | labête cêdhak priyayi | sapolahe ora tinggal tatakrama ||

enak wong ana nagara | mêruhi rêrupan pèni | beda karo uwong desa | mung wêruh watu lan krikil | urip ora mêjaji | mung diprêtêk pondhong pikul | sambène ora liya | mung mitran lan kêbo sapi | anggocèki garu luku sabên dina ||

ana kancane sing nyêla | bok wis Bur narima bêcik | kanggo apa kalongkongan | yèn isih gêlêm nglakoni | tiwas anggantung gusi | karêpanmu ora jêbul | bok ya uwis narima | dadi wong tani nyukupi | barêkahe bisa mangan sabên dina ||

yèn garange wong nagara | sok mung gêrêng-gêrêng garing | garunêngan sabên dina | saka kajudhêgan ati | anggone kudu pèni | pon-ponane êmung nêmu | susah sadina-dina | bêtèke nekad nututi | kabrêgasan sing petungane sulaya ||

Subur mênêng tanpa kăndha | rumasa kêtrucut muni | saka bangêting panggagas | wadine nganti kêlair | êmung rasaning ati | ora owah sagalugut | mêksa nêdya suwita | nanging patrape saiki | mung dibatin diarah aja katara ||

sauwise wayah awan | Subur nuli bali mulih | kêbone mampir diguyang | karo adus dhewe rêsik | wise rampung anggiring | digawa mulih malêbu: | mênyang ing jêro desa | diplegungke ngisor uwit | iya kuwi ênggone Singadikrama ||

kono Singa undang-undang | e, renea Subur dhisik | Subur ya tumuli mara | kon malêbu omah buri | lakune mindhik-mindhik | kaya satêngah anjrunthul | ing kono Subur cêtha | wêruh êmbokne alinggih | rêp-arêpan karo Pak Singadikrama ||

Pak Singa tumuli kăndha | Subur aku dikandhani | jare kowe duwe niyat | arêp ngawula priyayi | bakyu ya anjurungi | aku mono sogah-saguh | mung kowe apa tênan | mantêp niyat anglakoni | yèn wis mantêp aku ya mung sukur bungah ||

nanging ngatase cah desa | kowe dhewe kudu ngrêti | yèn amor pyayi nagara | mêsthine ya tiba buncit | awit lumrah priyayi | nyang cah desa padha ngêkul | dianggêp bocah rucah | yèn kowe nganti mrangguli | kang mangkono tampanên kanthi narima ||

wis le sesuk bae budhal | Pak Singa dang-undang nuli | bokne mrenea sadhela | wise têka kăndha lirih | aku jupukna jarik | kae lo jarik taruntum | karo ikêt sing modang | lan manèhe sabuk lurik | karo coba jupukna klambine Bêja ||

kabèh wis dijupuk pêpak | Pak Singa nyandhak kulambi | karo muni: hara coba | ênya le jajalên dhisik |

--- 577 ---

Subur nuli nampani | klambi dicoba srêg mlêbu | Singa tumuli kăndha | dene kuwi bêcik apik | êsrêg bangêt sasate klambi iyasan ||

coba gulone bênikna | e, la, dene ya wis mathis | wis thole sesuk dandana | mangkat esuk bae bêcik | kocap ing wayah bêngi | bok răndha nginêp lan Subur | padha klêsikan kăndha | ora liya angrasani | ing bab gone arêp ngabdi nyang nagara ||

kira wis wayah jam lima | Subur uwis tangi linggih | bokne nuli akon dandan | wis kana adusa dhisik | Subur nuli nyang kali | bokne nyandhak jarik miru | wirone mèpèt brêgas | ling-eling uwis nglakoni | dhèk ênome tau omah ing nagara ||

ora suwe Subur têka | nuli dandan dibêbêdi | bène rada ketok brêgas | dhasar wirone malipis | wise rampung niliki | kêbo sing isih anjêrum | karo kăndha dhewekan | arêp pisahan saiki | wis kèria kowe aja dhêmên beka ||

kêbone dilus-lus tangan | mripat karo mrêbês mili | ngono watake cah desa | trêsna mênyang kêbo sapi | Singa nyêluki nuli | uwis ayo mangkat Subur | Subur janggirat mara | mênyang ing êmbokne pamit | bok warăndha awèh slamêt kaca-kaca ||

wong loro nuli budhalan | Subur gone mlaku rindhik | wirone tansah dicandhak | bok warăndha alon muni | e, e, anakku kuwi | nadyan bocah desa kaku | dene barêng wis nyandhang | padha lan anak priyayi | yèn dadine ora kalah lan bandara ||

ing kono saya kagagas | kabèh sing kêpungkur eling | cêtha agawang-gawangan | ing sawise nuli pamit | bok Singa anglilani | lan nguwèhi bêras katul | bok răndha bangêt nrima | ing batin tansah mêmuji | salawase dadia kanthi bêbrayan ||

[Grafik]

Ing sisih punika gambaripun plabuhan ing Panarukan. Baita-baita ingkang katingal punika sami dhatêng saha kesah saking plabuhan.

--- 578 ---

Rêmbagipun Garèng lan Petruk

Bab Kasênêngan wontên ing Batawi

Garèng: Truk, Truk, lagi dina Minggu kang kapungkur, omahmu esuk-esuk tak pruput, jêbul ora ana wong siji-sijia. Dalasan Makne Kamprèt bae, sing biasane sabên dina ambanting awak: lèyèh-lèyèh ana ing rusban sabab kakehan gajih, kok mêksa iya ora ana. Lo, kowe sakloron padha mênyang ngêndi. Upama kabênêr dina Minggu tanggal thikluk-thikluk ngono, kêna diarani yèn kowe duwe sêdya arêp ngirit-irit nyuda liwêtan sadina, saranane anyanthong nyang omahe sobatane. Balik tanggale isih amrêmadi, lan kirane bon-bon isih padha disêmayani nganti tanggal 5 utawa 6, mêsthine blanjane iya isih mêthuthuk. Mulane kala samono gagasanaku banjur pirang-pirang, we hla, apa wong loro kiyi mêntas padha ngimpi nguntal rêmbulan, banjur saikine padha maju pêrang barêng-barêng, sabab anêmtokake yèn bakal bisa wuwuh rêjêkine.

Petruk: Hla, kuwi nèk Kang Garèng, yèn ngarani wong le sagêlêm-gêlême bae. Mungguhing aku, ingatase dadi jurnalis, sabisa-bisa wêktune kang nganggur kudu digunakake apa-apa kang migunani. Jurnalis kuwi sanyatane uripe, dadi olèhe pangan lantaran saka anggone adol carita, mulane sajam-jame, samênit-mênite, malah sasêkon-sêkone pisan, ya tansah kudu anggagas bae, apa sing bakal dicaritakake, prêlune anjaga aja nganti diarani jurnalis kêntekan rêmbug. Kiraku kowe dhewe wis kêrêp mênangi koran utawa kalawarti, sing nalikane wiwit mêtu, isine pancèn iya atos kaya kênthos salak têmênan, nanging suwe-suwene jurnalis sing diwajibake mandhegani mau kêntekan rêmbuge, wusanane isining koran utawa kalawartine mau, iya isih atos kaya kênthos, nanging kênthosing ... klapa, nèk dicokot mak ... pês, ngono kae. Mulane sênêng-sênênging jurnalis utawa carane jurnalis golèk panglipure atine, kuwi iya beda karo wong lumrah. Kaya ta upamane: masane wong ithuk nyambut gawe, jurnalis nunggoni bukake restoran anyar, ngicipi olah-olahan sing gandêm anglênyêm. Rumasane [Ruma...]

--- 579 ---

[...sane]

wong lumrah têmtune: wèh, iya pancèn kapenak wong dadi jurnalis kuwi, wong liya-liyane padha anjingkrung nyambut gawe, dhèwèkne mangan enak kanthi gratis. Utawa nonton: sêtambul, wayang wong, kumidhi jaran, lan sapêpadhane, wong liya kudu ngrogoh kanthong, tur durung karuwan olèh papan sing kapenak, nanging nèk jurnalis, wis ora nganggo bayar, thik olèh panggonan nyang ngarêp dhewe. Jalaran saka kabèh mau wong liya mêsthi ngarani, yèn wong dadi jurnalis kuwi têmtu silir-silir bangêt. Ora pisan-pisan anggagas, yèn mêntas dipakani, utawa mêntas ditongtonake kanthi gratis, jurnalis kudu nglairake panêmune ana ing koran, karêpe sing awèh pangan utawa sing nontonake mau: jurnalis ya kudu ngalêmbana sing nganti kêpêntut-pêntut kae, nèk pancèn kêna dialêm mono, iya sênêng bae. Balik kosok-baline, upamane: olah-olahane restoran mau: sêgane gorèng kurang brambang kurang mrêtegane, sladhahe kurang cokak, mine kakehan thokolane lan sapiturute, dumèh dipakani kanthi gratis bae, apa jurnalis iya dikon nulis: wadhuh, olah-olahane restoran kana kae rasane kaya olah-olahan swarga. Hla, kiyi jênênge rak banjur: jurnalis makan suwab.

Garèng: Wèyèh, le sêsorah kok banjur diulur-ulur kaya korèspondhèn golèk koloman.

Petruk: Lo, aku mung arêp ngandhakake angèle wong dadi jurnalis, ora kêna pilih sih, ora kêna rewang-rewangan, pikirane kudu sing jêjêg, ora kêna nolèh ngiwa nolèh nêngên, sanadyan sadulure dhewe yèn salah kudu disalahake, kosokbaline, sanadyan mungsuhe pisan, yèn bênêr iya kudu dibênêrake. Sawangane wong liya, dadi jurnalis kuwi mêsthi kêpenak, awit apa-apa olèh gratis, nanging sing nglakoni dhewe sabênêre ngrêkasa. Kaya ta jurnalis mêntas nênonton, kuwi wajibe agawe wawasan, nanging wawasane mau sabisa-bisa kudu awujud arêp andandani, aja awujud arêp ngrusak, kaya ta mêntas nonton wayang wong, banjur gawe wawasan mangkene upamane: lo, hla wong tilas tukang nyunggi bêras, têka didadèkake Janaka, iya mêsthi bae bêdigang-bêdigung mêngkono, utawa: Wrêkudarane cacingên, nganti wujude kaya kudhi. Wawasan sing mêngkene kiyi ora wujud arêp andandani, nanging jênêng pangala-ala, karêpe mung arêp ngrusak.

Garèng: Yah, iya ora jangji yèn banjur ngomongake pagaweanmu dhewe ngono, panjalukku pitakonku ing ngarêp, wangsulana dhisik, yaiku nalika dina Minggu kang kapungkur kowe sakloron lunga mênyang ngêndi.

Petruk: Ing ngarêp aku wis ngomong, yèn kasênêngane jurnalis kuwi beda karo wong lumrah. Lêlakonku nalika dina Minggu kuwi wong liya mêsthi ngarani sênêng-sênêng, nanging tumraping jurnalis sawijining pambudidaya golèk cacritan. Yaiku: lêlayaran nyang pulo-pulo sacêdhaking kutha Batawi kene. Liya dina bae tak caritani sing nganti gamblang.

--- 580 ---

Pêthikan saking Sêrat-sêrat Kabar Sanès

Indhonesiah

Algêmènê sèkrêtaris enggal.

Dèrèng dangu Tuwan Gerke, algêmène sèkrêtaris ingkang nêmbe jumênêng ngawontênakên rêsèpsi wontên ing dalêmipun ing Bogor. Kajawi amtênar-amtênar ing Bogor, saking Bêtawi ugi kathah pangagêng-pangagêng saha konsul-konsul ingkang rawuh.

Pananggulaning sêsakit cacar.

Aneta mirêng kabar, ing wêwêngkon Kêbayoran, sacêlakipun Bêtawi, salêbêtipun măngsa ingkang kantun-kantun punika watawis wontên tiyang 100 ingkang kenging sêsakit cacar. Ingkang kalajêng ngajal wontên 5%, ingkang nandhang sakit ingkang kathah sami kapulasara wontên ing C.B.Z. Minăngka pananggulang sumrambahipun sêsakit wau samangke têtiyangipun sampun mèh sadaya kasuntik malih. Ing wêwêngkon Tanggêrang saha Kabupatèn Bogor, ugi wontên tiyang sawatawis ingkang katrajang. Sabên dintênipun kirang langkung wontên tiyang 1000 ingkang kasuntik malih.

Pamulangan luhur pangadilan.

Lulus pandadaranipun dhoktoral perangan ingkang sapisan Tuwan M. Sudarjat, saha pandadaran kandhidhat perangan ingkang kaping kalih Tuwan R.M. Suryadiningrat.

Sêtatsiun mêsin mabur enggal.

Aneta angsal pawartos, samangke sawêg kapanggalih ing papan anggêgana ing Medhan badhe kaêdêgan sêtatsiun mêsin mabur, badhe kawangun kados ing Cililitan (Bêtawi) namung langkung alit saha prasaja. Pakaryan badhe katindakakên dening B.O.W.

Tuwan Middendorp saha Tuwan Stokvis.

Saking Bogor kawartosakên, wiwit tanggal 10 Mèi ngajêng punika Tuwan W. Middendorp warga rad kawula sawung I.S.D.P., katêtêpakên malih wontên pangrèh praja, kanthi pangkat saha sêsêbutan asistèn residhèn, kabantokakên dhatêng residhèn ing Tapanuli. Tuwan Stokvis rawuhipun ing ngriki benjing tanggal 9 Mèi punika, kadugi lajêng badhe kawisudha jumênêng warga rad kawula minăngka gêgêntosipun Tuwan Middendorp.

Konggrès Al-Islah Wal-Irsad

Benjing tanggal 12 dumugi 14 Mèi ngajêng punik[3]

pakêmpalan Al-Islah Wal-Irsad, pakêmpalanipun băngsa Arab kaum mudha, badhe ngawontênakên konggrès taunan manggèn ing pamulangan Al-Irsad ing Pêtojo, Bêtawi. Gêgayutan kalihan bab punika Tuwan Ahmad Surkati, guru agêng pakêmpalan Al-Irsad, ugi badhe rawuh saking lawang saha badhe mêdar sabda pambuka, punapadene mratelakakên kawontênan saha ancasing pakêmpal[4] wau.

Ingkang bupati ing Bandhung.

Kawartosakên R.A.A. Wiranatakusuma, sampun ngaturakên panyuwunan badhe lèrèh saking anggènipun jumênêng bupati ing Bandhung, kadugi gêgayutan kalihan pakaryan-pakaryanipun wontên ing rad kawula saha rad propinsi.

Stovia.

Lulus pandadaranipun Indisch-arts perangan ingkang sapisan tuwan-tuwan: Slamêt Sastradiwirya, Gusti Hasan, Sayidiman, Ramêlan, Suharja, Daliludin, Sukasna, Darwis, Karmawan, Sagaph Yahya, Sukarja, Sahar, Gindho Sirêgar.

Kaangkat dados Indisch-arts tuwan-tuwan Sukardi, Ajidarma, Subawa, Syaiphul Anwar, Dwijatanaya, Sugiri, Musbar, Gularsa, Syamsudin, G.M. Rehattah, Sukendar, Sujita, Janas, Sudirman, Guwardi.

Pamulangan luhur dhoktêr.

Lulus pandadaranipun kandhidhat perangan ingkang sapisan tuwan-tuwan: R. Sumitra (Banjarnagara), R.M. Rohyat (Sukaraja, Lêdhug), M. Sutrisna (Ragajampi), R. Markatab Purwadirêja (Purbalingga).

Soeara Publiek.

Saking Surabaya Aneta martosakên, dhirèksining sêrat kabar Soeara Publiek tanggal 1 Mèi punika sampun amocot dhirêkturipun, Tuwan Waney, jalaran macak manipès saking Perhimpoenan Indonesia botên kanthi suka uninga rumiyin dhatêng up rêdhaksi.

Indhakan paos saha paos enggal.

Kawartosakên, kangge nutupi wontênipun kacupêtan ing rantaman taun 1931 miturut Het Nieuws ing dhepartêmèn phanpinansiên samangke sawêg kadhapuk badhe ngusulakên indhakan pajêg kalih warni, inggih punika pajêg pangasilan kaindhakakên 6%, beya tumrap sawatawis barang-barang ingkang malêbêt kaindhakakên 6% punapadene kawontênan pajêg kamuktèn (weeldebelasting) bab punika sarana kawat pamarentah sampun wawan rêmbag kalihan ministêr jajahan.

Tiyang sagriya sakit ewah.

Ing sacêlakipun Salembah, Bêtawi, dèrèng dangu wontên lêlampahan ingkang nganèh-anèhi, inggih punika satunggiling tukang grobag dalah semah saha anakipun tiga dumadakan sami sakit ewah. Tukang grobag wau satunggiling dintên dumadakan katingal ewah pikiranipun [pikirani...]

--- 581 ---

[...pun] ngantos prêlu kasingkirakên dhatêng papan pamulasara tiyang ewah ing Grogol. Botên lêt dangu têtela, semahipun ugi boten saras pikiranipun, ugi lajêng kasingkirakên dhatêng Grogol. Makatên ugi anak-anakipun, solah tingkahipun nganèh-anèhi. Ingkang makatên wau tumrap têtiyang kampung sampun têmtu lajêng nuwuhakên pangintên warni-warni, saking guna-guna, kuwalat tuwin sapanunggilanipun.

Pilêm suwara.

Aneta martosakên, Tuwan Schoedsack juru damêl pilêm ingkang sampun andamêl pillêm Chang ingkang anggambarakên kewan-kewan ing Siyêm, samangke ada-ada badhe andamêl pilêm suwara ing wana ing Acèh. Ingkang badhe tumut main inggih punika băngsa Acèh, băngsa Malayu saha băngsa Jawi. Tuwan kasêbut nginggil ugi mêntas andamêl pilêm ing sacêlakipun Birèyên.

Asiah.

Ebah-ebahan kabangsan ing Indhia Inggris

Kalkutah, 29 April (Aneta-Reuter). Sènguptah, ingkang kaukum kunjara 6 wulan jalaran ngojok-ojoki, kanthi suwara umum kapilih malih jumênêng bêrgêmèstêr ing Kalkutah. Sampun kaping gangsal punika Sènguptah kapilih jumênêng bêrgêmèstêr.

Dhèlhi, 29 April (Aneta-Reuter). Jalaran miturut ungêling ordhonansi tumrap pèrês ingkang sampun kaundhangakên malih dening raja mudha kêdah ambayar arta tanggêlan 50.000 rupe, kumisining sadaya sêrat-sêrat kabar ing Dhèlhi mupakat sumêdya anjugag wêdaling sêrat-sêrat kabar, lajêng badhe ngêdalakên sêrat kabar satunggal kemawon.

Niu Dhèlhi, 30 April (Aneta-Reuter). Dhawidhas Gandi, putranipun Sang Mahatma, jalaran ngojok-ngojoki, kaukum kunjara sataun.

Pêrang sami băngsa ing Tiongkok.

Pêking, 29 April (Aneta-Reuter) senapati Yen Hsi Shan saha marsêkalêk Feng Yu Hsiang, sampun angundhangakên dhatêng wadyabala Tiongkok lèr, kaawisan malêbêt ing greja-greja saha griyaning băngsa mănca, punapadene kadhawuhan anjagi jiwa saha barang darbèkipun băngsa mănca. Ing Pêking sampun kalampahan kabangun satunggiling parentah ingkang têtêp. Wontênipun tatanan militèr botên ewah. Ing bab pambangunipun wadyabala kabangsan (kuomintchun) rêndhêt tumindakipun, jalaran wontênipun prajurit-prajurit têbih dunungipun, lampahan dharat 1500 km.

Tiongkok saha Sopyèt.

Syanghai, 1 Mèi (Spec. Bat. Nieuwsblad). Utusan Tiongkok kanthi tuntunanipun Ho Teh Hui, inggih punika wêwakil 5, sèkrêtaris saha juru basa 15, sampun pangkat saking Arbin dhatêng Mosko. Wontên konpêrènsi Tiongkok-Sopyèt badhe kabikak benjing tanggal 15 Mèi punika pangandikanipun margi sêpur ing Mansuriah saha prakawis sanèsipun ingkang gêgayutan kalihan bab wau. Kawartosakên, utusan Tiongkok badhe suka usul, Tiongkok badhe numbas andhil-andhil margi sêpur gadhahanipun Sopyèt supados botên tuwuh darêdah malih. Gêgayutan kalihan pulitikipun Sopyèt anggènipun anjèrèng panguwaos ing tanah wetanan, dèrèng kantênan sagêdipun kalêksanan. Ing konpêrènsi wau Sopyèt badhe ngajêngakên pulihing pitêpangan dhiplomatik saha pulihing panampinipun konsul-konsul ing Tiongkok.

Tanggal 1 Mèi.

Miturut kabar kawat dhawahipun tanggal 1 Mèi punika kados ngadat ing kitha ingkang agêng-agêng ing saindênging jagad kados ta: Londhon, Sidni, Niuyorêk, Syanghai, Tokio, Mosko, Paris, Bêrlin tuwin sanès-sanèsipun, para kaum bêrah sami mahargya dintên wau sarana ngawontênakên arak-arakan tuwin sapanunggilanipun. Awit saking panjagining pulisi ing dintên wau umumipun têntrêm botên wontên kara-kara.

Eropah.

Polkênbon.

Genève, 30 April (Aneta). Liganing para kaum èstri intêrnasional tumuju dhatêng katêntrêman saha kamardikan sampun sarêmbag sumêdya nyuwun dhatêng Polkênbon tumuntên kawontênakên konpêrènsi prêlu ngrêmbag bab pandamêlipun candu saha narkotika (bangsaning candu ingkang dayanipun angêndêmi) supados kawatêsana saha wontênipun padagangan narkotika supados kaawat-awatana kanthi kêncêng.

Pawartos saking Administrasi

Lêngganan nomêr 1972 ing: Lor alun-alun Rêmbang. Adpêrtènsi ing Kajawèn kirang saking satêngah kaca, botên katampi. Satêngah kaca rêgi f 10,50 kapacak sapisan. Nanging kêdah kontrag salêbêtipun sataun, sarta kêdah kapacak sakêdhikipun kaping 26. Bayaran kasuwun rumiyin sabên wulan.

Wragad ngintunakên buku-buku kasanggi dening Bale Pustaka, nanging ingkang mundhut tumbas kêdah ngintunakên arta rêginipun rumiyin.

Agèn nomêr 1259 ing Loji Wurung. Bayaran cocog. Adrès sampun kalêrêsakên, inggih punika: Nitipratala 1259, Nitisudibya 2421, Nitisasana 3573, Nitisaraya 581, Sastrapratala 193, Arjasuwirya 2819, mangun pratala 2416, Citrabantala 2425, Sastrasukisma 2480, lan Atmapratala 2413.

--- 582 ---

Wêwaosan

Cariyos Calonarang

Babon saking basa Kawi, kajarwakakên mawi sêkar macapat, dening Radèn Wiradat ing Surakarta.

4

[Sinom]

Dumugi nglêbêting praja | awit kang gadhah nagari | Mahaprabu Aèrlangga | sangêt runtik mring pun patik | utusan mrêjayani | mila ulun sangêt nuwun | ing sih idi paduka | iya ingsun angidini | nanging sira ngati-atia dèn yitna ||

Bathari Durga wus muksa | Calonarang nêrêng mêrdi | andadi lêlara ngrêbda | panyakit ngebat-ebati | ngambah jroning nagari | gègèr gora rèh gumuruh | gumêrah wong sêsambat | kang kapatèn pating jlêrit | morat-marit larut malarat têmporat ||

akèh wong lara klarahan | kongsi tan kobêr ngopèni | pating gruyuh pating brangkang | kêrangkang-rangkang anjêngking | kuru aking mêkingking | kongkah kangkèh anggêluruh | ngangkat-angkat kasrakat | karkat kinukut panyakit | kang sakarat kêrot merot mangap-mangap ||

sangsara kasurang-surang | sarang sêrênging prajadi | desa pasar pakampungan | bathang buthuk amblêthêki | ting klethak balung garing | kampung-kampung akèh suwung | anjêmbrung kanyênyêtan | tan ana banèning janmi | mung swaraning asu ambaung ngumandhang ||

lan dhandhang ngalup lir ngêlak | gaok-gaok êrak sêrik | lalêr bêngkowang byang-byungan | walang kècèk kinjêng tangis | akèh swara ngêkêsi | solahing wong tambuh-tambuh | tambah tikbra timbrungan | kalambrangan sami ngili | ngêmban anak ngindhit anak nyunggi bantal ||

wong akèh kongkah kangkehan | setan nyuwara mambêngi | e e aja padha lunga | desamu iki wis bêcik | balia aja wêdi | wis ora ana pagêblug | akèh swaraning setan | kubandha yaksa picaci | ciya-ciya ambadhog bangke mawijah ||

wêg sirsa mangsah ngrubeda | marang wong kang nandhang sakit | blêbêng mlêbu marang wisma | maisa wadana ugi | milu manjing ing panti | mêtu tutup keyong wuwung | anjog ing patilaman | sarwi muwus briga-brigi | mundhut sajèn gêtih mêntah daging mêntah ||

ya ta têtêluh katêlah | kang tulah tumali-tali | têtela katula-tula | tinulak tan bisa bali | ngênês wong sanagari | anggrêsah susah syuh rêmpu | punggawa narapraja | putêg kapêtêg kêpati | panggagate pêgat truh kantrak katrêsan ||

[Mêgatruh]

ya ta wau Sri Erlangga Sang Aprabu | sangêt singkêling panggalih | saking ngrêbdaning pagêblug | datan kêna dèn sayuti | sri narendra lajêng miyos ||

sinewaka pêpak wadya punggawa gung | sang nata mèngêt ing galih | tuwuhing lêlara iku | saking măntra băngsa batin | yêkti tan kêna ginroboh ||

yèn kinarsa dudu aduning pamanduk | mila sang prabu nimbali | sakèhe kang para wiku | ingkang wus sami mumpuni | ambontos ing batos totos ||

cipta wêning wênang wanuh lan dewa gung | mangkana kang para yogi | sampun sowan angalumpuk | lajêng kinèn marang candhi | nênuwuna ing Hyang Manon ||

mamrih ruwat rêruwêd kang mawèh riwut | ngrawat prajarja basuki | anyirnakakên pagêblug | para wiku yogi sami | gya mangsah sêmadi maos ||

kundha agêng kumêndhêng kukusing ratus | sami dhatila kayu sri | candhana usêr lan guru | grêta tuwin menyak wangi | dèn obong wus murup marong ||

katarima yogane kang para wiku | Hyang Catur Buja nêdhaki | jumênêng nginggiling latu | aparing sasmita wangsit | ngandika alon tumlawong ||

ingkang bisa ngilangi pagêblug iku | pandhita ing Lêmahtulis | Êmpu Baradhah linuhung | ampuh jêjapane mandi | luhur ngèlmune wus katog ||

bisa ngrêksa praja ngrêsiki rêrusuh | Sang Hyang Guru wusnya mangsit | nulya muksa ngamun-amun | pra wiku mudhar sêmadi | laju matur mring sang katong ||

dhawuhipun Hyang Maha Bathara Guru | kang sagêd munah pagêring | mung Baradhah sang awiku | kang asrama Lêmahtulis | lan sagêd ngrêksa kaprabon ||

tan darana sang nata lajêng angutus | marang Kandhuruhan aglis | ngaturi sang maha wiku | Êmpu Baradhah sang yogi | kinon munah lêlarandon ||

Kandhuruhan nêmbah sujud gya lumaku | sapanêkare umiring | wahana kuda gumrubyug | lumampah raina wêngi | ginêlak nyongklang anjojog ||

têkèng paregolan Lêmahtulis mudhun | kuda mire dèn cancangi | lajêng mlêbêt mundhuk-mundhuk | wus cundhuk lawan sang yogi | cundakendra angalap sor ||

sang pandhita nambrama wacana arum | tigas kawuryan priyayi | sasana ngêndi ing pungkur | paran kang sinêdyèng kapti | jumujug kene ing dhepok ||

lawan sapa asmane anak mas bagus | andhêku sang sinabdèng sih | matur: Kandhuruhan ulun | sowan kawula tinuding | putra paduka sang katong ||

angaturi paduka sang maha wiku | dhatêng nagari Kadhiri | murih nênumbali têluh | tulaking tulah pagêring | kang ngrêbda sangêt angradon ||

saking pokalipun randhèng Girah dhusun | Calonarang muring-muring | anakipun èstri bubruk | sêbêl botên pajêng laki | măngka ayu moblong-moblong ||

nama Rêtna Manggali parawan wudhu | punika kang anjalari | mungkaripun tukang têluh | sang pandhita angling aris | o o dadine mêngkono ||

Kandhuruhan matura marang sang prabu | ingsun ya saguh numbali | lêlara wis mêsthi larut | nanging iku Si Manggali | kudu digolèkke bojo ||

kene ana êmpu Bahula muridku | iku kon ngrabèni dhisik | ubarampening panêmbung | sasrahan tukon lan said | saprantine wong jêjodhon ||

sri narendra maringana ingkang cukup | Bahula iridên nuli | sowana ing sang aprabu | Kandhuruhan nyandikani | gya kinon ngaso mring pondhok || (Badhe kasambêtan)

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

 

---

1	dhatêng. (kembali) dhatêng.
2	ngêntosi. (kembali) ngêntosi.
3	punika. (kembali) punika.
4	pakêmpalan. (kembali) pakêmpalan.