Kajawèn, Balai Pustaka, 1930-09-17, #563

Ăngka 75, 22 Rabingulakir Taun Jimawal 1861, 17 Sèptèmbêr 1930, Taun V

Kajawèn

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [1195] ---

Ăngka 75, 22 Rabingulakir Taun Jimawal 1861, 17 Sèptèmbêr 1930, Taun V

Kajawèn

Kawêdalakên sabên dintên Rêbo lan Sabtu

Rêgining sêrat kabar punika ing dalêm tigang wulan ... f 1.50, bayaranipun kasuwun rumiyin, botên kenging langganan kirang saking 3 wulan.

Juru ngarang - administrasi Bale Pustaka, ing sawingkinging kantor palis, tilpun nomêr 2791 - Wèltêprèdhên.

Lèpèn Sadhang, Makasar

[Grafik]

Ing nginggil punika sawanganipun lèpèn Sadhang, ingkang cakêt parêdèn.

--- 1196 ---

Bab Kasarasan

Sêsorahipun Radèn Sumadirja Ind. Arts. Ing Kudus

(Sambêtipun Kajawèn Nomêr 73)

Tiyang ingkang kalêbêtan baksil Botulismus[1] dadak lajêng sakit sirah mumêt badan lêsah urat-urat daging (spier) lêmês ambêkan cêkak mênggèh-mênggèh lajêng tiwas.

Baktèri-baktèri ingkang anjalari dados wisa sêsakit-sêsakit wau (kajawi Botulismus) namanipun baktèri paratyphus B wontên warni kalih paratyphus A lan paratyphus B.

Ingkang kathah paratyphus B punika ingkang asring dados wisaning sêsakit wau.

Sadaya baktèri-baktèri ingkang kasêbut ing nginggil kaetang sami watak-watakipun kalihan baksil typhus, mila paratyphus A lan B punika sagêd nukulakên sêsakit typhus lêrês.

Milvuur[2] punika sêsakit kewan, baksilipun kiyat sangêt dhatêng hawa bêntèr lan sapanunggilanipun. Tiyang ingkang katularan baksil miltvuur lajêng andadak sakit ingkang ambêbayani, adat dados tiwasipun. Botên namung dagingipun kewan ingkang sakit, miltvuur punika ingkang sagêd anulari, dalasan wacucalipun ingkang sampun garing, tumrapipun tiyang ingkang sampun gêpokan utawi anggarap wacucal wau sagêd katularan, mila sêsakit miltvuur punika saèstu ambayani sangêt.[3]

Sampun samantên cêkap ingkang prêlu kapratelakakên bab sêsakit ingkang sagêd thukul, jalaran tiyang nêdha têtêdhan ingkang wontên wisanipun, lan botên kapriksa dening tiyang ahli.

Bab têtêdhan-têtêdhan utawi sanèsipun ingkang katêdha tiyang saras sagêd anjalari nularakên sêsakit dysentrie typhus lan cholera punika sampun kula têrangakên ing bab sêsakit-sêsakit wau.

Dados sampun cêtha sangêt têtêdhan-têtêdhan ingkang sabên dintên katêdha dening tiyang punika prêlu kapriksa dening ingkang ahli.

Dene ing kitha alit ing dhusun-dhusun bab têtêdhan daging utawi sanèsipun botên kapriksa, punika inggih kirang prayogi, ananging nagari pancèn dèrèng sagêd nyêkapi ngawontênakên priyantun ingkang sagêd mriksa bab têtêdhan wau. Ing kitha agêng ingkang wontên dhoktêripun kewan utawi kirmèstir inggih sagêd kalampahan, dene manawi ing kitha ingkang dèrèng wontên dhoktêripun kewan, asring dhoktêr tiyang ingkang kawajibakên mriksa ulam daging sapanunggilanipun.

Ing panggenan ingkang botên wontên dhoktêripun kewan utawi dhoktêr tiyang, kêpala dhistrik utawi [u...]

--- 1197 ---

[...tawi] ondêr dhistrik, sêsagêd-sagêd kêdah anjagi bab punika. Mila priyantun B. B. inggih kêdah mangrêtos sawatawis bab sêsakit kewan lan sapanunggilanipun wau.

Papriksan kewan ingkang taksih gêsang badhe kapragat.

Kewan ingkang badhe kapragat punika kêdah saras. Kewan ingkang saras punika katawisipun sêgêr, badan, otot, urat tuwin dagingipun katingal kêngkêng kiyat, kulit alus, klimis lan êmpuk dipun grayang, raosipun ing tangan, wulunipun kados dipun lisahi, mripat kewan ingkang saras bêning botên ambalobok mêdal êluh utawi nanahipun, irung botên mêdal umbêl utawi nanahipun, bolongan irung abrit, pinggiripun têlês, ilat botên mèlèt. Kewan ingkang saras ebah lan lumampah sakeca, trêngginas, ambêkan gampil, ajêg, botên mênggèh-mênggèh, ambêbucal limrah katingal sae. Kosok-wangsul kewan ingkang sakit, katingal kêra, ringkih botên sêgêr, kulit pêrêt, garing kasar botên klimis, asring ing mripat ngêdalakên nanah, ilat mèlèt katawis garing rêgêd. Saking irung cangkêm mêdal umbêl utawi nanah, kewan wau manawi obah utawi lumampah kêndho, kêsèd, aras-arasên, ambêgan botên ajêg.

Bab Pangolahipun Ampas Kecap

Kecap punika ingkang kadamêl kadhêle cêmêng kagodhog kapêndhêt pathinipun, dene ampasipun kawastanan: taoco.

Taoco punika warninipun jêne kadosdene gêndhis Jawi (gêndhis kalapa) ingkang lènèng, raosipun kêcut tuntung asin, dados upami kadhahar wantahan kemawon tamtu botên eca, wondene kengingipun kadhahar kêdah dipun olah rumiyin, mathukipun dipun sambêl gorèng:

Amundhuta ampas kecap (taoco) kintên-kintên sacangkir bathokan, lombok abrit gangsal welas iji, lombok wau dipun icali isinipun, lajêng kula aturi mundhut kalapa kintên-kintên sêpalih, kalapa wau sêsampunipun kaparut lajêng kasantênan ingkang kênthêl, ngracik bumbu sambêl gorèng kados ta: brambang, bawang, salam, laos, sarêm, trasi, kunci, jêram purut, sêre, saha gêndhis kalapa, sadaya wau kakintên-kintêna piyambak kathah kêdhikipun. Bumbu wau lajêng kagongsaa ing wajan ingkang ngantos alum, manawi sampun alum ampas kecap ingkang sampun cumawis kula aturi ngêsok ing wajan, saantawis santên lajêng kaêsoka, ngantos sakmatêngipun, wondene manawi sampun tanak kaêntasa lajêng kawadhahana ing basi, utawi wadhah sanèsipun sumăngga krêsa.

Sambêl gorèng taoco punika kagêm lawuh dhahar sagêd babar, raosipun eca.

Sêsêrêpan kula namung samantên, wasana nyumanggakakên ingkang kaparêng nyobi.

Sutata.

--- 1198 ---

Pawartos Nagari Mănca

Sangsaraning Donya, Inggih Sangsaraning Tiyangipun.

Irah-irahaning karangan ing nginggil atêgês kasangsaran ingkang pinanggih ing donya, nanging kajêngipun kasangsaran botên tuwuh saking pandamêling tiyang, dados beda kalihan kasangsaran ingkang jalaran kabêsmèn, pêpêrangan tuwin sanès-sanèsipun, sadaya mênggahing gampilanipun dipun wastani gêgayutan saking pandamêling tiyang, lan sarèhning tuwuhipun wau saking pandamêling tiyang, panyirêpipun ugi kenging dipun tindakakên ing tiyang.

[Grafik]

Têtiyang ing Itali, ingkang kasarsaran kecalan bale griya.

Beda kados ingkang dipun wastani kasangsaran donya, punika manawi tuwuh, namung adamêl judhêging manah saha lajêng damêl kasusahan, tur tiyang botên sagêd adamêl pêpalang punapa-punapa, wontênipun namung sagêd damêl panglipur dhatêng têtiyang Iajêng sami nêmahi sangsara. Dene kasangsaran ingkang kados makatên punika awujud rêdi anjêblos, bêna agêng, lindhu agêng, lesus tuwin sanès-sanèsipun, dipun wastani saking lampahing kodrad, dene tumrap têmbungipun pangarêm-arêm, dipun wastani saking karsaning Pangeran.

--- 1199 ---

Kajawèn sampun nate ngêwrat wawasan ing bab tuwuhing paprangan ingkang pinanggih ing pundi-pundi, ing ngriku dipun wastani tuwuhipun kados ajak-ajakan, saya malih ing bab griya kabêsmèn tuwin tiyang nyalingkuhakên arta, punika ing kalamangsanipun tuwuh, pinanggihipun kados mangsaning tiyang panèn, ing pundi-pundi lajêng wontên. Lêlampahan kados makatên wau manawi dipun raosakên sabrebetan inggih adamêl gumun, nanging manawi dipun manah panjang, tiyang inggih lajêng sagêd anggagapi dhatêng jêjêring kajêngipun, sanadyan botêna mencok, nanging raosipun wontên. Nanging tumrap kasangsaran Iajêng tuwuh saking karsaning Pangeran wau, wontênipun namung ngandhêgakên pamikir, saking tiyang botên andungkap.

Kados ta bab wontêning lindhu ing Itali, punika mênggah gênging kasangsaranipun kados punapa, nagari ingkang katênggêl sami risak, tiyangipun kathah ingkang tiwas, tiyang ingkang gêsang sami kasangsara, dening kecalan sanak kadang, băndha, griya tuwin sanès-sanèsipun. Icaling sanak kadang tansah nênangi dhatêng kasusahaning manah, dening ngèngêti pêpisahan kalihan tiyang ingkang dipun kulinani, dipun trêsnani, tur pisahipun dadakan, mila tabêtipun tansah katingal gawang-gawangan kemawon. Bab icaling băndha, inggih andadosakên ngêrêsing manah, dening ngèngêti anggèning kêklêmpak băndha pêpindhanipun kados nutuli bun, wusana lajêng ical sakrêpyakan kemawon, sintên tiyangipun ingkang botên tansah katingalên. Bab icaling griya, atêgês tiyang kecalan panggenan, măngka griya punika sajatosipun inggih dados kandhanging katêntrêman.

Inggih sampun malih tumrap tiyang ingkang nglampahi botêna ajur rontang-ranting raosing manahipun, sawêg tiyang sanès kemawon, manawi nyumêrêpi gumêlaring lêlampahan ingkang pinanggih ing papan kasangsaran wau, ugi tumut karaos ing manah. Kados ta kasangsaran ing Itali wau, inggih punika kala bêbaya dhumawah ing kitha Ariano, pabrik-pabrik, greja agêng kêkalih tuwin griya kathah sami ambruk. Ing ngriku kathah pêpêjah ingkang kurugan ambrukaning griya. Tumraping pêpêjah ingkang pinanggih ing ngriku tamtu adamêl ngêrêsing manah, ewadene taksih wontên ingkang sakalangkung ngêrês-êrêsi, inggih punika sarêng wontên tiyang têtulung manggih wangkening tiyang nini-nini, angrangkul mayiting putunipun kêkalih. Kawontênan ingkang kados makatên punika manawi dipun gambar wontên ing pangintên, lajêng isi lêlampahan ingkang kêbak katrêsnaning nini lan putu, pangemanipun ngantos dipun bêkta dumugi ing pêjah. Wontên malih bapa sêsarêngan pêjah kalihan anakipun gangsal taksih alit-alit. Kawontênanipun wau inggih lajêng katingal dados gêgambaraning rêkaosipun tiyang sêpuh anggening ngudi panggêsangan kangge têdhaning anakipun, salêbêting rêkaos tanpa pêdhot tansah sinambêtan ing katrêsnan.

Manawi angèngêti lêlampahan ingkang kados makatên punika, bêbaya punika botên ngêmungakên dhumawah ing tiyang kemawon, sanadyan nagari ugi kataman, lan ugi mawi kalamăngsa sêsarêngan, kados kawontênan ing Itali wau, botên dangu inggih lajêng bêbaya sanèsipun malih ingkang tuwuh ing sanès nagari, kados ta ing Tiongkok [Ti...]

--- 1200 ---

[...ongkok] bêna agêng, ugi lindhu, ing Amerikah prahara, ing Prancis ugi prahara, tuwin sanès-sanèsipun malih ugi taksih wontên.

Bab karisakaning praja punika ugi atêgês karisakaning tiyangipun, mila tumraping tiyang ingkang botên sangsara, ugi wajib têtulung, awit tindak kados makatên punika sampun nama wajibing agêsang. Amangsuli kasangsaran ing Itali wau, tumraping tiyang ingkang kablabagan, wajib tuwin kêpêksa kêdah sami tumandang ing damêl, saya malih tumrap tiyang ingkang wajib, nama kêjibah botên kenging anyelaki, kêdah tumindak ing damêl, tanpa ngèngêti rêkaos tuwin mawang bêbaya, mila tumindaking damêl tiyang ingkang nama kuwajiban wau, kenging dipun wastani tumandanging tiyang jiluh, têgêsipun baunipun tiyang satunggal, sagêd anandhingi baunipun tiyang sadasa.

Ing sapunika gêntos ngraosakên raosing manahipun tiyang sanès, inggih sanadyan botên gêgayutana punapa-punapa, manawi mirêng wartos ing bab kasangsaran punika, tamtu tumut kêraos, satêmah tuwuhing raosipun wau sagêd anênangi nêdya têtulung. Nanging sajatosipun raosing manah [ma...]

--- 1201 ---

[...nah] punika botên tilar raosing kabangsan, tamtunipun tumraping băngsa Jawi raosing manah karaos nalika mirêngakên kasangsaran ing Likasan, tinimbang ing Itali, makatên ugi mênggahing kosokwangsulipun. Mênggahing pangintên kados inggih badhe wontên, samantên wau manawi sagêd ngicali sabab ingkang anjalari bedaning raosipun.

Pawartos Wigatos

Panacah Jiwa (Volkstelling) Gagrag Enggal ing Jêpan

Sanadyan ing praja Jêpan punika sampun wiwit kala ing taun 1868 nama majêng sawarnining kabêtahan umum, nanging ing bab tumindaking damêl ingkang gêgayutan kalihan bab nacahakên jiwa, ngantos dumugining taun 1920 dèrèng dipun tindakakên. Măngka ing taun 1930 sampun kadhawuhakên, bilih panacah jiwa gagrag enggal badhe katindakakên salaladan karajan Jêpan. Nanging dèrèng katêtêpakên mangsanipun tuwin caranipun kadospundi.

Wusana jalaran saking kamajênganing rakyat, bab panacah jiwa wau lajêng katindakakên tumuntên, kanthi kawruh nyêkapi. Saha sarêng ing taun 1917 kadhawuhakên dening parentah, bilih panacah jiwa katêtêpakên wontên ing tanggal 1 Oktobêr 1920.

Sayêktosipun tumrapipun ing tanah Jêpan wontênipun panacah jiwa gagrag enggal inggih sawêg ing taun 1920 wau. Dene pikantukipun migunani sangêt.

Mênggah tumindaking panacah jiwa wau sarwa ngatos-atos, dipun pangagêngi dening dhirèktur ahli statistiek, tuwin sabên propènsi dipun wontênakên kantor apdhèling, ingkang dipun pangagêngi dening gupêrnuring propènsi wau.

Ingkang dados sarana nênangi dhatêng manahing rakyat murih mangrêtos dhatêng pigunaning panacah jiwa, ing saindênging karajan Jêpan dipun wontênakên reklame, sêrat-sêrat sêbaran, sêsorah, lêlagon, gambar idhup. Dene cacahing sêtat cacah jiwa, pangêcapipun ngantos 12.000.000 lêmbar. Cacahing pitakenan wontên 8 warni. Sêtat wau dipun isèni dening kapala somah, ingkang sampun dipun sukakakên ing sadèrèngipun dening juru ngetang, sêsampunipun dumugi wancinipun, sami dipun têdhani. Dados pangetangipun wau namung Momenttelling kemawon, babar pisan botên nindakakên Perodetelling.

Nanging sarèhning rakyat sami mangrêtos dhatêng kajênging Volkstelling, mila dhawahing dintên ingkang katamtokakên, têtiyangipun inggih sami têtêp wontên ing griya. Makatên ugi sawarnining pakumidhèn, pajajanan tuwin sanès-sanèsipun, ugi sami katutup.

Sêtat wau sasampunipun dipun kalêmpakakên dening juru petang lajêng dipun pasrahakên dhatêng pangagêng ingkang gêgayutan kalihan pêpetangan wêwêngkonipun. Pangagêng wau lajêng ngintunakên dhatêng kantor apdhèling ingkang ambawahakên, wusana lajêng kakintunakên [kakintu...]

--- 1202 ---

[...nakên] dening gupêrnur dhatêng kantor agêng. Pangetangipun wontên malêming tanggal 1 Oktobêr 1920 dumugining tanggal 12 Dhesèmbêr 1920 sampun sagêd anêrangakên, bilih tanggal 1 Oktobêr 1920 cacahipun rakyat Jêpan wontên 55.963 053, kalêbêt băngsa sanès.

[Grafik]

Nginggil punika gambaripun kadhaton nata ing Jêpan.

Ing taun 1930 sadèrèngipun tanggal 1 Oktobêr ngajêng punika, ing Jêpan badhe nindakakên panacah jiwa umum malih, caranipun kados ingkang tumindak ing taun 1920 nanging isinipun pitakenan dipun indhaki dados 12 warni. Tumindaking pangetang wau, punapa angsal-angsalanipun lajêng badhe kalimrahakên tumuntên wontên ing wulan Dhesèmbêr.

Para maos kados sampun botên kêkilapan, kenging dipun wastani nyarêngi kala mangsanipun, botên ing karajan Jêpan kemawon ingkang nindakakên panacah jiwa, sanadyan ing Indhia ngriki ugi nindakakên makatên.

Lan gêgayutanipun kalihan kawigatosaning kabêtahan umum, pitaken-pitakenanipun kapacak ing sêtat, cacahing pitakenan karingkês dados 17 warni, kados ta:

(1) nama, (2) jalêr utawi èstri, (3) dados kapala somah, (4) gadhah bojo punapa botên, (5) kathahing rabi ingkang gêsang, (6) umur, (7) padamêlan ingkang baku, (8) padamêlan sanèsipun, ingkang katingal, (9) sagêd nyêrat basa punapa, (10) sagêd nyêrat basa Walandi, (11) pintên taun anggènipun sinau ing pamulangan ingkang mawi basa tiyang siti, utawi punapa tamat saking pamulangan wau, (12) pintên taun anggènipun sinau basa Walandi, utawi punapa tamat saking pamulangan wau, (13) băngsa punapa, (14) gêgriya ing dhistrik pundi, (15) kalairan dhistrik pundi, (16) budhêg utawi bisu, tuwin (17) agami (namung tumrap băngsa Batak, Mênadho tuwin Ambon). Wohing Volkstelling ing ngriki punika tamtu botên kirang sae, amargi tumindakipun kanthi pitulunganing sêrat-sêrat kabar, nyêbar reklame warni-warni tuwin sanès-sanèsipun, mila rakyat ing Indhia sami botên kêkilapan dhatêng kajêng tuwin pigunaning Volkstelling wau.

--- 1203 ---

Kawruh Jawi

Kawruh Padhalangan

X

Ingkang prênah sêpuh dhatêng ingkang prênah nèm: katuran panakrama yayi prabu wontên ing praja ...

Wangslanipun:

Inggih dhatêng kasuwun, panakramanipun kaka prabu, ingkang rumêntah dhatêng ri paduka kawula, kapêtêling mustaka, lumèbèra dhatêng prênaja, dadosa rah kayuwanan.

Ratu dhatêng ratu sajajar:

Katuran panakrama sang prabu rawuh ing praja ...

Wangsulanipun:

Inggih dhatêng kasuwun, asung prêmbage dhatêng kula, pinanggiha sami-sami.

Sabdaning ratu: jagad dewa bathara, èstungkara jagad.

Ambagèkakên dhatêng para dewa

Titah dhatêng bathara guru:

Hong siwah puja dewa, sumurup pudyastuti.

Wangsulanipun:

Hong nirdah pinara sabda, ulun trima, kita muja astuti.

Titah dhatêng sadaya dewa:

Hong sang hyang puja dewa, sumuruping pangèstuti.

Wangsulanipun:

Hong nirdah pinara sabda, ulun trima, kita muja astuti.

Dewa dhatêng sami dewa:

Hong puja dewa, dewataning kita, sumurup netya astuti.

Wangsulanipun:

Hong buwana langgêng, ulun trima, kita mangèstuti ulun.

Sabdaning satriya: èstungkara manik, raja dewadi.

Sabdaning danawa: bojêlèng bêkicot, bêlis lanat jeg-jegan. Utawi: pasarot jangkong, cèlèng gêmbèlès.

Patraping Andhalang

Kirang langkung jam satêngah 8 sontên, sawarnining prabot-praboting tiyang andhalang, kedah sampun sumêkta sadaya, kados ta: balencong sampun kasumêd, ringgit sampun kasimping, găngsa sampun karakit, sajèn tuwin kutug sampun pêpak, wiyaga sampun jangkêp. Dhalang lajêng mapan ing ngajêng kêlir, linggihipun ngajêngakên pangagênging pasamuwan ngriku, kalayan patrap trapsila, ngantawisi cumadhong dhawuh, lampahan punapa ingkang badhe katindakakên.

Găngsa wiwit katabuh, gêndhing saprayoginipun, manawi kina ingkang kathah ngungêlakên gêndhing gambirsawit, lajêng kadhawahakên gêndhing gonjang-ganjing, dumugi katawang rajaswala, têrus srêbêgan pathêt sanga, mawi sêsêg. Ingkang makatên punika wau dipun wastani: talu.

--- 1204 ---

Sasuwuking găngsa, lampahaning ringgit sampun katêtêpakên. Dhalang nuntên mapan ngandhap balencong, ngajêngakên kêlir, niti pariksa tataning ringgit sadaya. praboting andhalang: kêprak lan cêmpala. Dêdamêlipun ringgit kêdah kacêpakakên, sampun ngantos andadosakên kuciwa.

Sadèrèngipun tumapak andhalang, kyai dhalang nyêpakakên ringgit ingkang badhe kawêdalakên rumiyin (ingkang kangge jêjêran), tumuntên takèn dhatêng wiyaga, punapa sampun sumêkta, kalayan kêdal ingkang sarèh lan lirih, ngangkah sampun ngantos katingal dêksura. Yèn sampun sumêkta sadaya, lajêng ajak wiwit. Kyai dhalang natap kothak ngangge cêmpala: throthuk-throthuk. Găngsa mungêl: ayak-ayakan.

Dhalang nyadhak cêmpuriting gunungan ingkang tumancêb ing gadêbog, dumunung ing têngahing kêlir. Nuntên kajêbol alon-alon, sampun ngantos ngêgèt, kapalorodakên mangandhap lêrês, kadêmèk pucukipun, dipun tèmpèlakên ing pilingan, dhalang mawi ambatos măntra. Gunungan sêsampunipun kapolahakên wontên ing kêlir sawatawis, nuntên katancêpakên ing pamedan ingkang sisih têngên.

Sêsampunipun punika lajêng ngêdalakên kaparak kalih saking têngên, lampahipun ragi kapara andhap. Têrus ical mangiwa. Sawatawis nuntên kawangsulakên saking kiwa, katancêbakên ing pamedan sisih kiwa, wontên gadêbog pasowanan (gadêbog ngandhap), lampahipun kaparak makatên punika, imbanipun andhawuhakên dhatêng pêpatihing narendra, ingandikan sowan ngabyantara nata. nuntên ngêdalakên kaparak jajar kalih (gêntosan) saking têngên mangiwa, kapara andhap, katancêbakên sawingkingipun kaparak lurah (ingkang sampun katancêbakên wau). Sawatawis gong, găngsa lajêng kasêsêgakên, kaparakan sadaya kawangsulakên manêngên. Nuntên mêdalipun patih lan wadya sawatawis. Găngsa suwuk, lajêng mungêl malih gêndhing krawitan pathêt 6

Mêdalipun ratu saking têngên kaombyong manggung utawi kaparak, ingkang kacêpêng ing tangan kiwa,(găngsa sêsêg).

Ratu katancêbakên ing pamedan sisih têngên, kapara rênggang sawatawis kalihan kikis (buntasing simpingan). Găngsa lajêng antal malih. Kaparak katancêbakên ing sisih têngên ing gadêbog pasowanan. (Ratu wontên ing gadêbog palênggahan, inggih punika gadêbog ingkang nginggil). Găngsa sirêp, dhalang murwani cariyos (janturan).

Wêwahan minăngka pèpèngêt tumraping andhalang.

1. Dhalang linggihipun kêdah majêng dhatêng kêlir jêjêg, têbihipun kalihan kêlir watawis sapanggayuh.

2. Panjêboling ringgit sampun ngantos katingal anggronjal.

3. Panyêpengipun cêpurit, yèn ringgit agêng: anjagal (ngêpok, sukuning ringgit ingkang wingking tumut kagêgêm). Yèn ringgit ingkang sêdhêng (upami Sêtyaki): magak (ragi mandhap), yèn ingkang alit (putri): mucuk (kacêpêng wontên ing pucuking driji).

--- 1205 ---

4. Yèn nancêbakên ing papan nginggil, suku ngajêng lan wingking kêdah ingkang radin, tumèmpèl pasitèn (jingga, utawi sutra, trêkadhang cindhe, ing sanginggiling gadêbog).

5. Anggènipun anglampahakên ringgit wontên ing kêlir kêdah ngramyang, sampun ngantos kapênêtakên.

6. Wêdalipun ringgit lan icalipun saking kêlir ingkang pajêg. Ringgit ingkang pancèn botên mêdal sampun ngantos katingal cungal-cungul wontên ing kêlir.

7. Salêbêtipun anglampahi wajib, dhalang kêdah sampun ngantos ngraosakên rêraosan ingkang kamirêngan, punapa malih alitipun ngalirik, agêngipun menga-mengo aningali dhatêng tiyang ingkang ningali, utawi dhatêng têtingalan ing pasamuwan ngriku.

8. Sampun ngantos nanduki wicantênan utawi rêraosanipun tiyang ningali, kajawi yèn katuju. Badhe kasambêtan.

S. Purwawiyata-Wêlèri. K. 3018

Rêmbagipun Garèng lan Petruk

Bab Sumbangan

Sambêtipun Kajawèn nomêr 74

Garèng: Wis, Truk, banjurna saiki gêdumêlanamu ing bab alangane sumbangan, lagi anu kowe wis nyaritakake alangane tumrap sing duwe gawe, saiki kapriye mungguhing wong sing diulêmi, kandhidhat arêp nyumbang.

Petruk: Lumrahe pamêtune wong Jawa kuwi, ora ngêmungake ora cukup bae, nanging sing akèh malah nyranthil. Apa manèh wong gajian, -lo, sing diarani wong gajian kuwi, ora mung dara priyayi thok, nanging ya para juru tulis toko, mandhor sêpur, dhirèktur andhe-andhe lumut, lan sapadha-padhane, cêkake wong-wong sing pamêtune sarana diblănja ing liyan,- hla, kuwi, sing akèh-akèh katone: brêgas, mêntèrèng utawa gêmrènjèng, mung nèk wulane Ngabimanyu, ning iya Abimanyu sadurunge olèh Siti Sundari, lumrahe nèk wis jamane Abimanyu wiwit kêthêkar-kêthêkêr, para gajihan mau sing akèh rawise iya wis sèngklèh. Mulane wong sing petunge rada mêmêt, kuwi nèk duwe gawe iya milih tanggal sing isih jabang bayi, prêlune pandhèrèke sing arêp diulêmi isih pêpak, durung padha sêsaba kabèh. Saikine mungguh panêmuku, wong diundhang jagong sing sarana nganggo sumbangan, arêpa tanggal nom, arêpa tanggale wis nini-nini, loro-lorone pisan mêksa

--- 1206 ---

ora ngêpenakake. Malah nèk aku, kanggo sawênèhing wong Jawa, luwih bêcik lunga jagong ing tanggal tuwa katimbang ing tanggal nom.

Garèng: Wah, saya ora ngrêti babar pisan aku nyang kandhamu kiyi, ing ngarêp kowe ngomong, yèn wong Jawa kuwi sing akèh brêgase, dadi têgêse: duwene dhuwit, ana ing tanggal nom, dadi nèk wis tuwa tanggale, sing akèh dhumpète wis ngulèt bênggala, ewadene kowe anganggêp, tumrape wong Jawa luwih bêcik lunga jagong ana ing tanggal tuwa katimbang ana ing tanggal nom. Lo karêpmu kuwi apa wong Jawa cik bèn padha anggêdhèkake nyang utang.

[Grafik]

Petruk: Ing ngarêp aku rak ngomong, nèk nyang jagong sing nganggo nyumbang kuwi aku ora cocog, ya jagonga ana ing tanggal nom, utawa ana ing tangal tuwa. Nanging saala-alane jagong ana ing tanggal tuwa, mêksa isih ala jagong ana ing tanggal nom. Mungguh alane jagong ana ing tanggal tuwa kuwi mangkene: nèk wis tanggal tuwa kuwi sing akèh kanthonge wis kêmpès, nèk banjur kudu jagong, iya kalakon nabrak-nabrak golèk utangan. Iya nèk olèh, hla nèk ora, rak banjur anggadhèk-gadhèkake barang-barange sing rada ambêjaji, barange dhewe, barange sing wadon, anake, ora-orane ya dilakoni anggadhèke barange tanggane. Jalarane mung rikuh yèn nganti ora bisa têka bae.

Garèng: Kandhamu kabèh kiyi pancèn akèh bênêre, mula iya ana, sing nganti nglakoni mangkono mau. Nanging sing aku ora ngrêti, têka kowe ngomongake, yèn jagong ana ing tanggal nom kuwi luwih ora bêcik katimbang jagong ana ing tanggal tuwa. Nèk tanggal nom kuwi dhuwite rak isih wutuh, dadi ora prêlu nabrak-nabrak golèk utangan utawa anggadhèk-gadhèkake.

Petruk: Iya jalaran le dhuwite isih wutuh kuwi, anggone tak arani jagong ana ing tanggal nom dadi luwih ora bêcik. Awit ing sarèhning dhuwite isih wutuh, watake kêmlungkung banjur mêtu, rumasane banjur: aku bisa bayar, sèh. Dhuwite sablanjan têmtune iya digawa kabèh. Ana ing kono, yèn lumrahe mung sok nyumbang f 1- upamane, dupèh ana kancane sing nyumbang f 1.50 iya banju moh kalah, panyumbange iya andadak: jrèt f 2- apa manèh nèk panyumbange sarana laku tombok, tur lèdhèke ayu, we, hla, iya sida kobol-kobol têmênan. Sing nèk nyumbang lumrah mung f 1- barêng kudu tombok nyang lèdhèk ayu, iya bisa kalakon angglethakake: rong repis,

--- 1207 ---

utawa saanggris. Durung dhuwit sing cara Banyumase diarani: pêkacir aliyas dhuwit sêsêlan, kawuwuhan nyang lèdhèke atine rada sir, hla, kuwi anggone ngrogohi kathonge, iya mêsthi tanpa lèrèn. Durung anggone nyoba nglurukake: kucing utawa bêdor. Yèn wis mêngkono kuwi, sanadyan ing têmbe burine kêndhile bakal tansah mêngkurêb bae, iya ora diprêduli babar pisan, pikirane mung bisane katog anggone sênêng-sênêng ing wêngi kiyi.

Garèng: Wayah, iki rak omonge wong ora karuwan. Sanadyan anggone jagong ana ing tanggal thikluk-thikluk pisan, nèk dhasare pancèn: royal, ngêbrèh, kathik onggrongan, kiraku pambuwange dhuwit iya padha bae ta, Truk.

Petruk: Mêksa ana bedane, Kang Garèng, saakèh-akèhe anggone olèh dhuwit utangan, mêksa isih akèh kalane mênkas[4] balanjan.

Garèng: Iki bênêr, Truk. Nanging kowe kudu ngèlingi Truk, utang lan utang kuwi warna loro. Utang sing kanggo prêlu bangêt, upamane: kanggo maragadi kasripahan, lan sapêpadhane, kuwi pancèn angèl bangêt bisane olèh, nanging nèk golèk utangan kanggo kaplêsiran, apamanèh kanggo main, bok nang kalangan kono, sanadyan panêmbungmu utang mau luwih saka pamêtumu dhewe, iya: jrèng bisa olèh bae, wis, wis, Truk, bab kiyi ora prêlu dirêmbug dawa-dawa, saiki banjurna caritamu kang dadi alangane wong nyumbang kuwi.

Petruk: Sumbangan kuwi kadhangkala sok bisa ambubrahake wong mêmitran. Contone aku dhewe, Kang Garèng. Aku kiyi dhèk biyèn sobat kênthêl bangêt karo Kang Wăngsa, nganti nèk Bakyu Wăngsa kuwi olèh-olèh sing enak sathithik bae, ora kêlalèn aku mêsthi diundang, utawa nèk Makne Kamprèt kabênêr kêkurangan bêras, ora kalalèn, yèn kanane sumurup, iya banjur tumuli diuruni bae, utawa yèn Mas Wăngsa olah[5] kiriman saka anak-anake, ya ora nganti kalalèn, aku ya mêsthi diuncali ...

Garèng: Wah, hla kuwi jênêng mêmitran kang utama bangêt, ning tumrape awakmu dhewe, têgêse: wèke kana wèkmu, wèkmu wèkmu dhewe.

Petruk: Lo, kuwi aku mung arêp ambuktèkake kênthêling mêmitranku karo Kang Wăngsa, nanging barêng aku nyupitake anakmu Si Kamprèt, aja manèh sumbange katona, cungure bae mêksa iya ora katon mungup-mungup, wiwit kuwi aku bajur sumpah: dadia banyu aku moh nyuwèk, dadiya godhong moh nyawuk.

Garèng: Yah, omonge wong ora gênah. Nèk kaya ngono kuwi kowe rak ambuktèkake cupêting budimu, sapa wêruh, yèn anggone ora têka mau, ana sambekala kang gêdhe bangêt, êmbuh lagi lara, êmbuh jalaran lagi ditinggal rêjêki. Nanging rêmbugane padha dilèrèni samene dhisik. Liya dina padha dibanjurake manèh.

--- 1208 ---

Pêthikan saking Sêrat-sêrat Kabar Sanès

Indhonesiah.

Para priyantun ingkang sinau ing Bestuursschool.

Parentah sampun nêtêpakên para priyantun ingkang sinau ing Bestuursschool ing taun punika: Mas Kasan Kartarêja, wadana panjalu, Ciamis. Mas Wiraatmaja, ajung rêgènsêkap sèkrêtaris ing Krawang. Radèn Rustandi Ardiwilaga, asistèn wadana klas I Bandhung wetan. Radèn Sukarman, wadana pulisi rêsèrsê ing Sêmarang. Radèn Mas Milana, rêgènsêkap sèkrêtaris kêlas I ing Banyumas. Radèn Mas Czarwitz, asistèn wadana klas I Sêcang, Magêlang. Radèn Sumarsana, asistèn wadana Wanasaba. Radèn Mas Samaun, wakil rêgènsêkap sèkrêtaris kêlas I ing Jêmbêr. Mas Sunarya Dipraja, wakil rêgènsêkap sèkrêtaris klas I ing Kêdhiri. Mas Waskitha, asistèn wadana klas I ing Lawang. Radèn Panji Amongmakmur Cakranagara, wadana prajêkan, Băndawasa. Abdul Rasid Sastradiwirya, asistèn wadana klas I Lawang, Malang. Radèn Aminulkusni Cakraamijaya, asistèn wadana Slaung, Panaraga.

Bab pêjah ing kabudidayan.

Kados ingkang sampun kawartosakên, ing bab kuli kabudidayan ing Sumatrah ingkang tiwas, punika asli saking kabudidayan Bukit Marajah. Wontênipun kalêbêtakên ing griya sakit, jalaran sakit malariah, tiyang wau sasampunipun katampèn ing dhoktêr, nanging dhoktêr wau lajêng dhatêng Eropah, punggawanipun ing ngriku botên sumêrêp dhatêng kawontênanipun tiyang ingkang sakit wau. Lawanging kamar sanès-sanèsipun, sabên dintên inggih kabikak, namung kamar ingkang dipun ênggèni tiyang wau botên kabikak, tuwin botên wontên tiyang ingkang gadhah èngêtan mariksa isinipun, papriksan yustisi taksih kalajêngakên.

Panyêgah malariah ing Dhigul.

Wontên barang-barang jugrugan tuwin ampas tir wawrat 60.000 kilo gram, saking Surabaya kakintunakên dhatêng Dhigul, badhe kangge nguruk rawa-rawa, ingkang anjalari tuwuhing sêsakit malariah.

Tamu agung ing Indhonesiah.

Wontên pawartos, ing Sumatrah badhe karawuhan pangeran siyêm asma Sobhon Bharadai Svastivanie sakalihan. Ingkang badhe dipun rawuhi ing Sumatrah pasisir wetan, ugi badhe rawuh ing Padhang. Anggènipun lêlana sang pangeran wau mêntas krama.

Manggih barang kina.

Ing Dinaya, antawisipun Malang kalihan Batu, wontên tiyang manggih rêca têmbaga cacah 5 iji, kakintên barang kina, lajêng kakintunakên dhatêng kantor Oudheidkundigen Dienst ing Batawi. Sêsampunipun kapriksa, barang wau kakintunakên wangsul, amargi ing Malang badhe kawontênakên parimatan barang-barang kina. Rêca wau ingkang kalih rêca Budha satunggal, Padmapani tangan sakawan, satunggalipun Wargapani, dewaning kilat. Ingkang tiga rêca Siwah, satunggal Ganesa dewaning kapintêran. Ingkang kêkalih sami Kuwera, dewaning kadonyan.

Griya panggulawênthah lare mursal.

Kala dintên Rêbo kapêngkêr wontên lare saking panggulawênthah lare mursal ing Ngawi cacah 20 kapindhah dhatêng griya panggulawênthah lare mursal ing Bandhung, ingkang nêmbe kababar.

Bang kabangsan ing Surabaya.

Kawartosakên, bilih ingkang wajib nindakakên bang kabangsan ing Surabaya gadhah panuwun dhatêng Centrale Kas voor het Volkscredietwezen ing Wèltêprèdhên, supados buk odhênging bang wau pamariksanipun kawêngku dening Centrale Kas. Dirèkturing Centrale Kas Mr. Th. A. Fruin marêngakên, nanging mawi prajanji botên ngêmungakên buk odhêng, sanadyan padamêlan sanès, ingkang gêgayutan kalihan bang ugi badhe kawêngku murih saya sampurna.

Asiah.

Ebah-ebahan Gandi

Calcutta 9 Sèptèmbêr, (Aneta-Nipa). Wontên tiyang èstri 30 sami dipun cêpêng wontên pakaranganing konggrès, jalaran kadakwa gêgayutan kalihan wontênipun arak-arakan ing Madras, ingkang tut wingking pangiringipun Sang Gandi băngsa Inggris, nama Miss Slade, ugi karan Mirabai. Golongan tiyang kathah sami ambandhêmi pulisi ingkang nyêgah arak-arakan. Wontên sêtudhèn 10 pamulangan luhur Calcutta nandhang tatu, tuwin wontên sêtudhèn 10 sanèsipun malih ugi nandhang tatu. Lampahing ebah-ebahan tansah lajêng.

Kasusahan ing măngsa pêrangan.

Syanghai 12 Sèptèmbêr, (K. P.). kawontênanipun paprangan ing

--- 1209 ---

Pinghanrilwe nêngah-nêngahi majêng. Panêmpuh saking gêgana ing Cèngco kaajêngakên. Têtiyang ing ngriku sami manggèn wontên ing griya salêbêting siti. pamulangan katindakakên ing wanci dalu.

Eropah.

Nyirnakakên padagangan èstri.

Genève 8 Sèptèmbêr (Aneta-Nipa). Komisi Volkenbond ing bab nyirnakakên padagangan tiyang èstri, wontên ingkang badhe dhatêng Asiah wetan, mampir Indhonesiah, inggih punika Johnson saking Amerikah. Sundquish saking Swèdhên. Pindor saking Polên. Danguning panjajahipun badhe nagntos 1 ½ taun, dipun sadhiyani waragad f 300.000.-, saking kantor kasarasan, Amerikah.

Ukum pêjah tumrap tiyang ingkang botên nyondhongi paprentahan Itali.

Belgrado 9 Sèptèmbêr, (Aneta-Nipa). Ing Triste wontên tiyang 4, băngsa Itali tuwin Slav sami kaukum pêjah, kadakwa dosa nuwuhakên kiyating raos botên anyondhongi paprentahan Itali wontên ing laladan Youza-Slavie, saya malih ing Croatia. Ing ngriku pangagêng andhawuhakên nutup griya-griya pakumidhèn, tuwin gêdhong musik, saha nyadhiyani wadya kangge nyêgah têtiyang ingkang sêsorah bab wau. Ing Agram wontên golongan agêng ingkang ngèngsêrakên konsul Itali, nanging lajêng sagêd kasirêp.

Amerikah.

Prahara.

Willemstad 10 Sèptèmbêr (Aneta-Nipa). Kawartosakên malih, bilih kawontênanipun prahara ingkang nêmpuh Santo Domingo ngantos mèh nyirnakakên kitha babarpisan. Namung gêdhong-gêdhong enggal ingkang botên rêbah. Tiyang ingkang tiwas 3000, ingkang kataton 23.000. Tumpukan-tumpukan mayit sami dipun bêsmi. Griya-griya sami kangge papaning tiyang ingkang sami botên gadhah griya. Sawanganipun kitha ing ngriku adamêl ngêrêsing manah, saênggèn-ênggèn kèbêkan cuwilan gêndhèng tosan. Tuwin cuwilaning gêndhèng wau kados lading panyukuran sami rumêbut, ingkang anjalari damêl kasangsaran samantên kathahipun.

Pawartos saking Administrasi

Lêngganan nomêr 517 ing Kêbasèn. Wontênipun panjênêngan botên nate nampi blangko wisêl, awit botên nate nunggak. Kawuningana wisêl f 3.- ingkang nêmbe kula tampi punika, ingkang f 1.50 tumrap pambayaran kuwartal 1 taun 1931.

Lêngganan nomêr 1914 ing Pakualaman. Pos wisêl f 2.15 sampun katampi. Ingkang f 1.- kangge Kajawèn. f 0.64 kangge èlminak, taksih langkung f 0.51 karimat ing apdhèling buk odhêng. Panyuwunipun administrasi, manawi taun 1931 dèrèng têlas, panjênêngan sampun paring arta malih tumrap Kajawèn, awit bayaran taun 1931 sampun lunas.

Wara-wara.

Ngaturi uninga dhatêng para priyantun lêngganan enggal, sintên ingkang botên nampi Kajawèn nomêr 70 dumugi 75, punika anggènipun lêngganan sami kapetang wiwit tanggal 1 Oktobêr 1931 (kwartal 4).

Wangsulan saking Redhaksi

Lêngganan nomêr 3822, ing Gêmolong. I tanggal 10 Siyam 1835, dhawah dintên Rêbo Wage tanggal 8 Nopèmbêr 1905. II Rêbo Wage Siyam 1835, kados bab I. III tanggal 10 Siyam 1838, dhawah dintên Ngahad Paing, taun Je, Walandi tanggal 6 Oktobêr 1908. IV wulan Nopèmbêr 1908 botên wontên dintênipun Rêbo Wage.

Lêngganan nomêr 2820 ing Bandhung. Rêbo Lêgi 26 Jumadilakir Jimawal 1797 dhawah tanggal 14 Oktobêr 1868. Jêmuwah Lêgi 24 Ruwah Dal 1839 dhawah tanggal 10 Sèptèmbêr 1909.

Nyonyah S. ing Cêpu. Volksalmanak sampun kakintunakên.

Wara-wara ingkang tumuju dhatêng lare, pancènipun botên wontên, nanging Kajawèn mêksa mara-marakakên, inggih punika bab:

Kajawèn badhe kawêwahan waosan lare.

Sanadyan wara-wara punika dèrèng tamtu kawaos ing lare, nanging rama tuwin ibuning putra, ing pangintên lajêng dhangan lêngganan Kajawèn.

Saya tumraping lêngganan lami, tamtu kados dipun sêngkakakên, lajêng ambayar rêgining Kajawèn kuwartal 4, ingkang talêthik namung f 1.50.

--- 1210 ---

Wêwaosan

Sêrat Ramayana

14

[Dhandhanggula]

Sang suputri dahat mêminta sih | mring Sang Rama kaparêng nyêpênga | minăngka kalangênane | ari Laksmana matur | ulun matur paduka yêkti | mênggahing jatinira | kang sangsam puniku | mokal kalamun sanyata | ing pangintên tarlèn mung pandamêling wil | kang arsa paracidra ||

mungguh putri ing galih tan kongkih | paksa adrêng anyuwun mring raka | mrih linêgan panggalihe | sangsam saya kadulu | anyênyolah nênarik ati | kadi-kadi anyêlak | lincêg-lincêg tanggung | tumuli ampingan wrêksa | kawistara ing sêmu dahat mêmengin | ngungkurakên Sang Sita ||

[Pangkur]

Satriya Rama sakala | karasèng tyas dènnyanggung dèn rêrintih | satêmah ing galih nurut | dyan dhawuh mring Laksmana | akariya rumêksa mara sang ayu | Sang Rama tumuli bidhal | sarwa angasta jêmparing ||

tan dangu sangsam kawuryan | tinut wuri ananging saya kêsit | yèn dinohan mandhêg mangu | kadi angantènana | wusing dangu Sang Rama kabranang kalbu | punang sangsam linêpasan | ing jêmparing angênani ||

kang sangsam nyuwara sora | têmah babar awarna jatining wil | swaraning pambêngokipun | kapyarsa amêmindha | swaranira Sang Rama ingkang satuhu | raras anggung asêsambat | kang dahat mêmêlas asih ||

jatinira kang mangkana | mèt pangarah mrih kamirêngan têbih | lamun Laksmana karungu | maring swara punika | yêkti nilar dènnya rumêksa sang ayu | lamun mangkana Sang Sita | yêkti kêni dèn pêraki ||

Dèwi Sita duk samana | datan samar mring suwaraning laki | sakala ing tyas margiyuh | rasa èmêng kaliwat | nulya gita marang Laksmana dhêdhawuh | sumusula ingkang raka | kang dahat kawêlasasih ||

nanging Laksmana tan samar | jatinira swarèng wil kang mèt silip | amêmindha swaranipun | raka satriya Rama | kang ing wuri mung arsa mawèh pakewuh | marma tan prêlu ginagas | têtela panggawe juti ||

Sang Sita dupi miyarsa | aturirèng ari sakala runtik | malah Laksmana sinêndhu | sinêngguh datan sêtya | tega marang kadang suka lamun lampus | cacad wataking satriya | ngucira samar ing pati ||

Laksmana ing tyas sakala | dahat merang batos arasa tangis | wêkasan tumindak anut | marang dhawuhing raka | awit nyata Laksmana panganggêpipun | ambathari mring Sang Sita | ajrih yèn tan anut tuding ||

Sang Laksmana nulya budhal | sang dyah ayu kari datanpa kanthi | mangkya sri narendra diyu | kang wus dangu umpêtan | datan têbih dumunung anèng rêrungkut | dupi wus mêngkêr Laksmana | rumasa lêga ing galih ||

tandya umêdal sakala | amêmindha wangun warnaning rêsi | atêtêkên gêgêr wungkuk | nyangking kalênthing toya | tan kawruhan kang mêmindha wus jumujug | anèng ngarsaning Sang Sita | ing sêmu mêmêlas asih

tan sarănta kang mêmindha | ngalêmbana marang Sang Sita Dèwi | ing warna tuhu pinunjul | sang putri ing sakala | apêparing têtêdhan tanapi banyu | amung ing galih karasa | sêmu samar aggung ajrih ||

marma tan kêndhat umulat | maring wana ing tyas anganti-anti | Laksmana enggala wangsul | mung cipta kang mangkana | yêkti lăngka sambadanira tinêmu | Sang Rama miwah Laksmana | wus samya tumindak têbih ||

tan darana Sang Rawana | wus angracut warnanira maharsi | têtanya marang sang ayu | paran ing purwanira | de sang ayu ing mangkya wontên ing ngriku | Rawana nulya ngrêrêpa | linut sabda sarwa manis ||

mugi Sita kaparênga | anut maring nata angênyapuri | angrênggani ing kadhatun | anèng pura ing Langka | baya pantês dadya pramèswari prabu | ywa suwung pura ing Langka | kang ing mangkya maksih sêpi ||

Dèwi Sita duk miyarsa | nulya nabda amor sêrênging runtik | hèh sira ywa nambung laku | wruhanira hèh janma | ingsun iki garwaning satriya luhung | kang aran satriya Rama | sira aywa salah kardi ||

yèn sira arsa widada | singkirana tindakira tan yukti | awit ing bêbasanipun | sira maha narajang | kumawani mêthot kukuning mong iku | anyopot untuning sarpa | lan angombe wisa mandi ||

madhêm urubing dahana | ginêpyok ing busana waton wani | mlaku sadhuwuring paku | yèku pêpindhanira | pakewuhe sira andhustha wakingsun | lah sira bêcik èngêta | yêkti nêmoni basuki ||

tan pisan kagyat Rawana | malah ngangsêg winor gujêng anggigik | tan surut dêrênging kayun | malah saya andadra | awit Sita duk duka saya pinunjul | sêrênging netya tan ana | malah rinubung mêmanis ||

Rawana dyan muntu sêdya | mrih ywa kongsi dangu anganti-anti | datan arsa angrêrimuk | maring Sang Dèwi Sita | sanalika awujud jatining diyu | nulya sajarwa mring Sita | kalamun Rawana Aji ||

mangkana ing sabdanira | hèh ta Sita ingsun iki narpati | beda lan Rama puniku | amung janma walaka | tan darana Rawana nulya anaut | sang dèwi kêni binêkta | mring rata ngayuh wiyati ||

lampahing rata lir kilat | mumbul muluk yayah sundhul ing langit | nulya angampat mangidul | raras garudha nglayang | sumiyuting rata nyabawa gumludhug | linuting kang bayu bajra | jaladara piyak nisih ||

sang putri anggung sêsambat | linut tangis mring nata angrêrintih | ananging pamintanipun | tan pisan rinaosa | malah asru lampahing rata ambacut | sang putri nulya sêsambat | mring Rama lan Laksmana ri ||

lèpèn-lèpèn kang katingal | sinambatan mrih suka mitulungi | kêkaywan ingkang kadulu | tan kêndhat sinambatan | myang manjangan kang kagyat swara gumludhug | katon lumayu sar-saran | inguwuh pinrih nulungi || (Badhe kasambêtan)

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [1211] ---

 

---

1	§ ing kathah saking susis (worst) mila sêsakit Botulismus manawi dipun cara Walandèkakên: worstvergiftiging. (kembali) § ing kathah saking susis (worst) mila sêsakit Botulismus manawi dipun cara Walandèkakên: worstvergiftiging.
2	Miltvuur. (kembali) Miltvuur.
3	§ Dalah sikat untu ingkang asli bobot kewan ingkang sakit Miltvuur manawi pandamêlipn kirang ngatos-atos, taksih sagêd andhatêngakên bêbaya nulari. Red. (kembali) § Dalah sikat untu ingkang asli bobot kewan ingkang sakit Miltvuur manawi pandamêlipn kirang ngatos-atos, taksih sagêd andhatêngakên bêbaya nulari. Red.
4	mêntas. (kembali) mêntas.
5	olèh. (kembali) olèh.