Kajawèn, Balai Pustaka, 1929-11-27, #323

Ăngka 95, 24 Jumadilakir Taun Ehe 1860, 27 Nophèmbêr 1929, Taun IV

Kajawèn

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [1491] ---

Ăngka 95, 24 Jumadilakir Taun Ehe 1860, 27 Nophèmbêr 1929, Taun IV

Kajawèn

Kawêdalakên sabên dintên Rêbo lan Saptu

Rêgining sêrat kabar punika ing dalêm tigang wulan...f 1.50, bayaranipun kasuwun rumiyin, botên kenging langganan kirang saking 3 wulan.

Juru ngarang - administrasi Bale Pustaka, ing sawingkinging kantor palis, tilpun nomêr 2791 - Wèltêprèdhên.

Bantên

[Grafik]

Ing nginggil punika gambar pasareanipun Sultan Maulana Hasanudin ing Bantên, dipun gambar saking manara.

--- 1492 ---

Raos Jawi

Sêkaring Bale Griya

Wêwarahipun karangan ing nginggil punika kajêngipun prasaja sangêt, inggih punika mêngku kajêng, tiyang gêgriya punika kêdah sagêd ngrêrêngga, lan rêrêngganipun wau kêdah sae panatanipun, utawi sagêd prênah, awit botên dupèh sugih prabot, manawi botên sagêd nata malah katingal pating blangkrèh kados barang titipan. Beda kalihan ingkang sagêd mrênahakên, sanadyan barang namung sakêdhik, katingalipun sae, araos kobèt nêngsêmakên.

[Grafik]

Pandhapining griya ingkang ngrêsêpakên (griya asistèn wadana ing Pagadhènbaru)

Bab panataning barang ingkang tata prênahipun, punika tumraping para wanita ing jaman sapunika sampun botên nguciwani, awit kajawi sagêd nata, ugi botên kêndhat anggènipun rêrêsik. Beda kalihan jaman kêmproh-kêmprohan, palênggah dian ingkang wontên ngajêng, mejanipun asring kenging pun sêrati, saking kathah balêdugipun. Ingkang dipun wastani jaman kêmproh punika rekanipun ngawon-awon wanita jaman kolot, ingkang sapunika sampun dipun sêbut êmbah, samantên wau namung kangge jangkêping pangawon-awon, awit pangalêm punika manawi botên dipun sisihi kosokwangsulipun kirang sêdhêp.

Nanging murih botên adamêl rêngating panggalihipun para wanita êmbah, prayogi dipun aturi pangalêm. Sayêktosipun botên kok kêmproh

--- 1493 ---

makatên, salugunipun namung saking kiranging sagêd nata rêrênggan, awit dhêdhasaripun namung sarwa prasaja, rêsikan inggih sampun nindakakên, kaot dèrèng kados sapunika, rêsikaning wanita kina sèlèhipun kaantukakên dhatêng linulutan ing rijêki, mila rêsikanipun ngantos dumugi latar punapa, sumrambah ngantos dumugi padaringan, ngawekani manawi Dèwi Sri rawuh sampun ngantos cuwa ing panggalih. Sarêng wanita jaman mudha: rêsikan punika adamêl kasarasan, malah botên kasarasan lair kemawon, dalah kasarasaning batos inggih dipun udi, kados ta asrining sawangan. Punika sagêd damêl sarasing batos, mila sanadyan èstri inggih rêna nanêm sêsêkaran, asrining sawangan wau kenging dipun wastani dados sêkaring bale griya.

Ing ngriki nglajêngakên bab kajênging sêkar bale griya, punika sayêktosipun botên pinanggih wontên ing sawangan ingkang dhapur rêrênggan makatên, sajatosipun anak, mila ngantos kalêbêt ing bêbasan: sêpênipun bale griya punika manawi tanpa lare, mila sampun mathuk sangêt manawi lare punika dipun pindhakakên sêkaring bale griya.

[Grafik]

Wujuding sêkar bale griya lan sêkar patamanan

Bab anak punika tumrapipun para maos ingkang pêputra tamtunipun sampun sagêd anggalih piyambak, utawi manggalih ngantos kandhas sayêktos. Cobi saupami wontên sayêmbaran baut-bautan ngalêm anak, kintên kula botên wontên tiyang ingkang botên pintêr, sanadyan anakipun kados setanan, mêksa tuwuh pangalêmipun, upami irungipun pèsèk ngantos lamat-lamat, taksih sagêd mungêl: wah, irunge anakku mèmpêr Radèn Rama Jayapati, sanadyan awon, nanging taksih katitipan sae. Dalasan burik kemawon, manawi buriking anak inggih taksih dipun êlêm: wah, burike anakku le gêdhi-gêdhi. Sadaya wau ngantos nuwuhakên bêbasan kancana wingka.

Manawi dipun manah makatên, punapa kabêgjan, kasênêngan tuwin sanès-sanèsipun punika namung dhumawah ing tiyang anak-anak. Manawi dipun manah sabrebetan, utawi dipun sawang lair pancèn makatên, awit sintên tiyangipun ingkang botên sênêng ningali anakipun saras, lêma-lêma, agêngipun dados lare pintêr, sêpuhipun dados tiyang sugih singgih. Hêm, sabên tiyang tamtu kapengin.

Nanging manawi nyata makatên lajêng kadospundi, dene kawontênan ing donya têka tanpa têtimbangan. Mila prayoginipun dipun galih panjang, sayêktosipun tiyang anak-anak punika tiyang kalêbêt paukuman, salêbêtipun kuwajiban tansah

--- 1494 ---

ngrisak manah, anak wiwit bayi sampun nyukani padamêlan, bapa biyung kapurih ngopèni, manawi sukêr sakit, tiyang sêpuh kapurih rêkaos, manawi lare ambêlêr, tiyang sêpuh kapurih anyêl, manawi murang sarak, tiyang sêpuh kapurih risak manahipun, dene pungkasanipun, manawi anakipun ngrumiyini pêjah, tiyang sêpuhipun kapurih nangis, malah kapurih ngênês pisan. Dados ngasoning tiyang sêpuh ingkang gêgayutan kalihan anak, punika manawi anakipun sampun uwal saking anggènipun dados têtanggêlan, ing ngriku kasanepakakên luwar saking paukuman.

Wosing andharan punika anggambarakên, bilih bingah lan susah punika tansah gêgandhengan.

Jugul.

Jagading Wanita

Raos Pamanahaning Èstri

Punapa kêparêng kula nyambêti karanganipun sadhèrèk Siti Suharti ing Kajawèn ăngka 88 inggih punika bab kadospundi mênggah antêping wanita lan priya, ananging atur kula punika botên pisan-pisan bilih anyaruwe, saèstunipun namung lugu matur salêrêsipun, saha ugi namung tumut-tumut kemawon.

Sadaya pangandikanipun sadhèrèk Siti Suharti punika, lêrês pancèn inggih makatên, bilih wanita manawi kadhasaran manah mantêp ingkang tamtu inggih sêtyatuhu ing wacana, botên ambalenjani, saha ugi dipun wujudi. Anamung kaantêpaning priya sanadyan sampun kêwêdal prasêtyanipun dhatêng wanita, ewadene ugi asring dipun cidrani, saha namung kangge sêkar lathi kemawon. Ingkang makatên wau saking pamanggih kula bokmanawi saking kathahing godha-rêncana ingkang tumanduk ing sanubarinipun. Awit priya punika botên namung wontên ing griya kemawon, ananging kathah têbanipun saha wiyar polatanipun. Dados botên kados wanita namung tansah ngundhêr wontên griya kemawon (lo punika manawi ingkang taksih ngênggèni kaum kolot).

Ing Sêrat Menak, wontên prasêtyanipun tiyang agung Menak Jayadimurti kalihan Dèwi Muninggar makatên, tiyang agung botên badhe krama angsal wanodya sanèsipun rumiyin bilih dèrèng dhaup kalihan Dèwi Muninggar, samantên ugi Dèwi Muninggar botên badhe krama angsal priya sanès kajawi tiyang agung, wusananipun ingkang têtêp prasêtyanipun wau Dèwi Muninggar, dene tiyang agung botên sagêd nêtêpi prasêtyanipun, amargi nalika wontên nagari Mêsir, inggih punika sadèrèngipun kêlampahan dhaup kalihan Dèwi Muninggar putri Mêdayin, tiyang agung sampun anglampahi krama rumiyin angsal putri Mêsir Dèwi Sêkar Kêdhaton. Dene anggènipun krama wau sayêktosipun botên saking kajêngipun piyambak, ananging saking pamrayoginipun [pa...]

--- 1495 ---

[...mrayoginipun] Dèwi Jarahbanun, inggih punika satunggiling putri ingkang sampun nate anyaèni dhatêng tiyang agung, pramila tiyang agung ugi kêpêksa nuruti punapa sapamrayoginipun Sang Rêtna Jarahbanun wau, jêr rumaos sampun karoban kautamèn.

Ananging sanadyan anggènipun krama tiyang agung wau botên saking kajêngipun piyambak, inggih têtêp anyidrani prasêtyanipun ingkang sampun kêlair dhatêng Dèwi Muninggar, anamung sarèhning tiyang agung punika kadamêl satunggaling priya ingkang utami, tuwin botên nate cidra ing janji, pramila cidranipun wau lajêng dipun wangun dening pujăngga supados sampun kêtingal bilih sayêktosipun tiyang agung sampun nate cidra ing ubaya, makatên malih tandhanipun sarêng kagungan putra saking Dèwi Sêkar Kêdhaton ingkang nama Radèn Maryunani, lajêng dipun cariyosakên bilih saking kaelokaning pangeran kadadosan saking pasupênan. Ingkang makatên wau manawi dipun manah punapa inggih angsal nalaripun, sanadyan saking karsaning Allah pisan, dene namung saking supêna kok sagêd dados. Pramila Dèwi Muninggar inggih maibên sarta sangêt runtik panggalihipun, awit rumaos bilih dipun cidrani dening tiyang agung. Namung sarèhning pawèstri punika panggenaning apês (nanging jaman rumiyin, manawi jaman sapunika inggih botên ta bilih apês sangêt, jêr sampun santun jamanipun) pramila dangu-dangu inggih lajêng dipun pupus sarta trimah ngawon. Dados tiyang agung wau sanadyan anggènipun prasêtya sampun lair têrusing batos, têgêsipun botên namung lêlamisan, ewadene inggih mêksa botên sagêd têtêp, bokmanawi ingkang makatên wau sampun dados mêsthinipun bilih băngsa priya punika angèl sangêt manawi nêtêpi ubayanipun. (Badhe kasambêtan)

Siti Rusiyah.

Bab Kasarasan

Sêsorahipun Radèn Sumadirja, Ind. Arts ing Kudus

Sêsakit pathèk (Framboesia).

Sêsakit punika ing Indonesiah utawi tanah sanès-sanèsipun ingkang hawanipun bêntèr sampun waradin wontên.

Basilipun ingkang nukulakên sêsakit wau bangsanipun spirochaeten, ingkang dados wiji sêsakit raja singa (syphilis) bedanipun sêsakit pathèk lan syphilis punika pathèk botên kêras lan botên ngrisak sangêt-sangêt dhatêng ingkang sakit wau utawi turunanipun botên katrajang. Sarêng syphilis sêsakit ingkang kêras lan angrisak sangêt dhatêng ingkang kataman lan turunanipun sagêd risak sangêt kadadosanipun.

Limrahipun ing padhusunan, ingkang pathèkên punika lare-lare, wontên satunggal kalih tiyang sêpuh ingkang katrajang. Tiyang-tiyang ingkang pathèkên punika [pu...]

--- 1496 ---

[...nika] ingkang dipun raos sakit linu pêgêl ing ros-rosan lan balung-balung, langkung-langkung ing wanci dalu. Sampun limrah ing padhusunan, manawi lare-lare ingkang sami sakit bêntèr wanci dalu ngrengan, tiyang sêpuhipun sok mungêl: bocah iku manawa arêp mêtu pathèke. Trêkadhang saèstu, ing sawatawis dintên thukul pathèkipun, bêntèripun lajêng ical, dalu botên ngrengan malih. Pamanggihipun tiyang-tiyang wau manawi lare botên mêdal pathèkipun punika tansah sakitên warna-warni kemawon. Mila ing padhusunan sakit pathèkên punika sampun dipun anggêp mêsthi wontênipun, manawi wontên lare pathèkên punika inggih kaanggêp sampun limrah. Sêsakit pathèk nularipun saking satunggaling tiyang dhatêng tiyang sanès, jalaran gêpokan. Ingkang saras kulitipun babak utawi busèt kalêbêtan wiji sêsakit wau. Manawi pangangge ingkang sampun rêgêd gupak iluning korèng pathèk dipun angge utawi kacêpêng tiyang saras sagêd ugi katularan, lalêr ingkang mencok utawi ngrubung korèng pathèk sêsampunipun pindhah mencok dhatêng tiyang saras ingkang kulitipun pinuju busèt utawi babak, suthang utawi sukunipun lalêr ingkang gupak rêrêgêding pathèk punika lajêng sagêd nularakên.

[Grafik]

Gambar ingkang sisih kiwa taksih sakit, ingkang têngên sampun saras.

Manut ingkang kasêbut ing buku-buku kadhoktêran, lare utawi tiyang ingkang sampun nate pathèkên punika adat botên sagêd katrajang malih, dados sampun kalis. Ananging nyatanipun botên makatên. Limrahipun tiyang utawi lare sagêd rambah-rambah pathèkên utawi sakitipun sagêd kumat malih, punika kula sampun nyipati piyambak, dalasan ingkang dipun jampèni suntikan ugi makatên. Kangge jampi pathèk botên cêkap sapisan kemawon, sakêdhik-sakêdhikipun kêdah rambah kaping tiga, langkung-langkung manawi pathèkipun mêdal ing tlapakan, dipun wastani bubul.

Sasampuning incubatie utawi sluimertijdperk, wêkdal antawisipun lumêbêting wiji sêsakit ing badan kalihan thukulipun sêsakit 2-3 minggu. Ingkang kataman wêkdal samantên badan kraos bêntèr sakêdhik, ros-rosan lan balung sami linu lajêng ing panggenan kulit ingkang katularan spirochaet (wiji sêsakit pathèk) sami mrongkol agêngipun sami kalihan kacang kêdhêle sagêd saklungsu utawi langkung agêng, salêbêtipun kalih dintên ingkang mrongkol-mrongkol wau sagêd mêcah dados korèng ingkang mundul, korèng wau ngêdalakên jitah utawi nanah ingkang sagêd garing dados upil, nutupi korèngipun katingal rêgêd abrit sêmu jêne utawi ijêm jêne. Manawi upil kaklothok lajêng katingal korèng dados abrit kadosdene framboos mila korèng pathèk dipun namakakên framboesia thukulipun korèng pathèk wau wontên ingkang satunggal [satung...]

--- 1497 ---

[...gal] kalih, wontên ingkang kathah, gumantung panggenan ingkang katularan, asring kemawon ing badan sakojur thukul pathèkipun jalaran wiji sêsakit sampun kabêkta dening êrah. Ingkang limrah thukulipun pathèk kathah wongtên[1] ing rai, ingkang ing têmbe andadosakên risak lan awoning warninipun tiyang wau.

Lare sêsêpan ingkang gadhah pathèk ing lambe nusu biyungipun, susuning biyung sagêd katularan dados pathèkên, kosok-wangsul biyung ingkang nusoni lare gadhah sêsakit pathèk ing susu, jalaran lare nusu biyungipun, sagêd katularan pathèkên. Badhe kasambêtan.

Cariyos Kina

Cariyosipun Dhusun Kuthaliman Ondêr Dhistrik Pasir, Dhistrik lan Kabupatèn Purwakêrta, Sababipun Botên Kenging Kalêbêtan Priyantun

Kintên-kintên sampun 200 taun sapriki, sasedanipun Radèn Tumênggung Yudanagara I Bupati Banyumas. Saking karsa dalêm Kangjêng Sinuhun Kartasura, nêtêpakên satunggaling priyantun Kartasura jumênêng bupati Banyumas.

Putranipun Radèn Tumênggung Yudanagara I ingkang kakung sêpuh piyambak miyos saking garwa pangrêmbe, botên têrang namanipun. Jalaran saking botên kanggêp anggêntosi kalênggahanipun ingkang rama, lajêng nyantri sarta mratapa ing rêdi Candhana, sukunipun rêdi Slamêt, wêwêngkon Dhusun Kuthaliman.

Sarêng antawis lami, bupati ingkang saking Kartasura tampi kalêpatan kalungsur saking kalênggahanipun. Kagêntosan putranipun Radèn Tumênggung Yudanagara I, ingkang miyos saking garwa padmi, asma Radèn Tumênggung Yudanagara II.

Putra saking pangrêmbe wau taksih wontên ing Kuthaliman, sarêng mirêng wartos ingkang rayi sampun jumênêng bupati ing Banyumas, nalika lurah dhusun Kuthaliman badhe pasok paos dhatêng Banyumas, kawêling dening radèn santri wau, supados kaaturna ingkang rayi ingkang bupati Banyumas, manawi sariranipun wontên dhusun Kuthaliman, sadaya wêlingan dumugi ingkang bupati, nanging dhawuhipun ingkang bupati botên pitados, kagalih tiyang ngakên-akên kemawon. Sabab ingkang raka wau sampun lami sangêt anggènipun tilar nagari sarta sampun wontên wartosipun seda.

Sareng lurah dhusun Kuthaliman wangsul ing dhusunipun, lajêng prasaja sadhawuhipun ingkang bupati Banyumas. Radèn santri sakalangkung nalăngsa, sabab pangajêng-ajêngipun jumênêng bupati botên kalêksanan, saya sarêng ingkang rayi ingkang jumênêng bupati, botên karsa ngangkên sadhèrèk sariranipun. Mila lajêng ngandika: Iki panggonan cilaka, têmbe buri aja ana băngsa priyayi kang têka ing desa kene,

--- 1498 ---

sabab sing nêkani desa iki bakal cilaka kaya awakku.

Cakêtipun dhusun Kuthaliman wontên dhukuh nama Kaliputra, kacariyos punika dhukuh ingkang asring karawuhan dening radèn putra wau.

Ing salêbêtipun Kuthaliman wontên pakuburan ingkang kanamakakên dening tiyang kathah nami pakuburan Panêmbahan Dalêm Santri, inggih punika pakuburan ingkang botên kenging kadhatêngan priyantun utawi tiyang ingkang gadhah blănja, inggih punika ingkang kakintên tiyang kathah ingkang kagungan wêwalêr punika, nanging tiyang kathah botên sumêrêp watêsipun bumi awisan punika, namung tiyang kathah sagêd cariyos, sakubênging kuburan Panêmbahan Dalêm Santri, kirang langkung sapal têbihipun, kasumêrêpan wingitipun, botên kenging kaambah tiyang cêpêng damêl gupêrmèn utawi partikêlir.

Mênggah wiwitipun nama Kuthaliman, sabab ing cakêtipun pakuburan Panêmbahan Dalêm Santri kintên-kintên ¾ pal têbihipun, wontên tilas pagupakan gajah, ingkang kakintên kagunganipun ingkang sumare ing ngriku, dados katêlah kuthaning liman.

Cariyos ing nginggil sadaya punika kula kintên sae kangge isèn-isèning kalawarti Kajawèn. Kangge panjagining kawilujênganipun para sadhèrèk ingkang dèrèng uninga, sarta ingkang pitados. Dene manawi wontên lêpatipun cariyos punika, kula nyuwun pangapuntên, sabab kula amung mêndhêt saking cacriyosan dhusun kemawon.

Admadipura, K. 178

Redhaksi Kajawèn botên nêtêpakên têmêning dayanipun patilasan wau, nanging patilasan wau nyata wontên.

Gramopun Gagrag Enggal

[Grafik]

Ing sapunika ing Eropah sampun wontên gramopun mawi pirantos ingkang gêgayutan kalihan wanci kadosdene bèkêr. Dados saupami wungunipun sare mundhut pêthukan gêlathik glindhing, badhe dipun dhawuhana mungêl jam pintên, inggih sampun sumadhiya, kantun nyêtèl kemawon, garagaping wungu tamtu badhe sakeca. Nanging gèk mangke sarêng sampun kulina malah nganglêrakên anggènipun sare. Prayogi dipun nyatakakên manawi pirantos wau sampun dumugi ing ngriki kemawon. Wujudipun kados gambar sasisih punika.

--- 1499 ---

Bab Tanêman

Panenan Sata ing Têmanggung

Têmanggung punika nagari alit, kalêbêt wêwêngkon paresidhenan Kêdhu. Ingkang nama Kêdhu, saèstunipun inggih Têmanggung punika. Pamêdalipun nagari ngriku ingkang nama kondhang, punika kapal Kêdhu, ayam Kêdhu tuwin sata Kêdhu. Dene ingkang badhe kula andharakên ing ngriki bab panenan sata ing nagari Têmanggung.

[Grafik]

Tanêman sata nêdhêngipun wanci dipun pêthik.

Ing Têmanggung punika sabên taun wontên panenan sata kaping kalih, amargi pananêmipun inggih kaping kalih, ing wulan Marêt dumugi wulan April, nanêm sata ing patêgalan, ing wulan Mèi dumugi wulan Juli, nanêm sata ing sabin. Panènipun sata ingkang katanêm ing patêgalan, wiwitipun wontên ing wulan Sèptèmbêr, ingkang katanêm ing sabin, wontên ing wulan Nopèmbêr. Mila wiwit ing wulan Sèptèmbêr dumugi Dhesèmbêr utawi Januari, ing Têmanggung tansah rame, inggih punika ramenipun tiyang sade sata.

Têtiyang dhusun ingkang sami panèn sata ing wêkdal wau tamtu sami sênêng-sênêng, amargi wancinipun tiyang sami sugih arta. Nanging sayêktosipun ingkang sênêng botên ngêmungakên tiyang ingkang sawêg sami panèn sata [sa...]

--- 1500 ---

[...ta] punika kemawon, sanadyan sanès băngsa ugi sami tumut bingah, malah trêkadhang langkung bingah tinimbang tiyangipun tani.

Caranipun ing Têmanggung, têtiyangipun tani ingkang sami nanêm sata, andamêl sata limrah, têgêsipun botên sata garangan. Panyadenipun sata wau wontên ing pacinan, utawi dhatêng tiyang Kudus ingkang sami dagang sata dhatêng pabrik sês krètèg.

Kawontênanipun ing padhusunan sarta ing nagarinipun Têmanggung, sapunika sawêg rame sangêt. Têtiyang ing dhusun sami nyambut damêl, wontên ingkang ngrajang godhong sata, wontên ingkang sawêg ngêpèni sata ingkang nêmbe karajang, wontên ingkang andamêl kranjang utawi mepe dêbog. Sanèsipun ingkang sampun rampung, sami kesah dhatêng kitha prêlu nyade satanipun. Enjing umun-umun, sampun kathah sangêt para tiyang tani ingkang sami nyunggi daganganipun sata dhatêng kitha. Dèrèng ngantos dumugi salebêting kitha para tiyang tani wau sampun dipun cêgati wontên ing watêsing kitha dening para sudagar băngsa Tionghwa utawi tiyang pribumi asli saking Kudus. Ing panggenan ngriku kathah sata ingkang sami dipun tumbasi, ingkang botên kadadosan kasade ing ngriku utawi ingkang sami lêngganan, sami kabêkta dhatêng Pacinan. Saya siyang saya kathah cacahipun tiyang dhusun ingkang sami badhe nyade satanipun. Saking kathahipun ngantos ing ngajêng griyanipun para sudagar sata băngsa Tionghwa, kêbak tiyang ingkang sami nawèkakên satanipun. Ningali kawontênanipun, sajakipun para tiyang tani wau sadaya bêtah arta, dados kasêsa sadaya, satanipun kêdah kadadosakên arta. Ingkang têmtu lampah makatên punika kirang prayogi, amargi panyadenipun lajêng têmtu kirang awisipun, nanging bokmanawi pancèn botên kenging dipun paibên, amargi èstunipun têtiyangipun padhusunan ing Têmanggung punika gêsangipun namung saking têtanèn, sanajana makatên, bok inggih sampun enggal-enggal sadaya dipun sade, wontêna ingkang dipun tirahakên kangge kasade sanès dintên.

Saking kathahipun tiyang ingkang sami sade sata, ing kitha Têmanggung sabên dintên kemawon tansah rame sangêt. Ing pundi panggenan ingkang kangge numbasi sata - ing Pacinan mèh sadaya - kathah sangêt tiyang sade jajanan warni-warni, èmpêripun para băngsa Tionghwa sami kangge andhasarakên sêsadean, wontên ingkang warni têtêdhan, wontên ingkang warni sandhang pangangge. Swaranipun ing panggenan ngriku ugi gumrumung, ngantos kados pêkên. Bedanipun pêkênan kalihan botên, sakêdhik sangêt, srapasat[2] sabên dintên pêkênan.

Kajawi ramenipun tiyang sade sata utawi sanès-sanèsipun, kathahing taksi sarta bis inggih anggumunakên, prasasat botên lêt mênit tamtu wontên taksi utawi bis langkung, sami isi tiyang padhusunan sami nyandhang ngangge langkung saking padatan, utawi tiyang padhusunan sami ambêkta kranjang isi sata dipun tumpangakên sanginggiling bis, utawi sawingkingipun taksi. Margi dhusun ingkang suwaunipun awis sangêt dipun ambah ing motor, ing măngsa wau katrajang ing taksi, ngantos dumugi padhusunan ingkang inggil utawi lêbêt.

Ing sarèhning măngsa punika mangsanipun tiyang dhusun sami [sa...]

--- 1501 ---

[...mi] sugih arta, tamtunipun tiyang ingkang sami nawèkakên daganganipun, warni sinjang sarta sanèsipun kathah sangêt, caranipun ugi warni-warni. Ingkang kathah sami ngungêlakên gramopun, supados anggènipun sadean sagêd jênak botên kesah dhatêng sanès panggenan, utawi supados dipun tumbasi dening para tiyang dhusun ingkang sampun sami anggembol arta.

Wontên malih ing măngsa panèn punika ingkang ngudi pados kauntungan, inggih punika para têtiyang ingkang badhe ngêdêgakên mainan putêr jam (senggotan) sapanunggilanipun. Saupami kalilan, tamtu saya miwahi[3] kaborosanipun têtiyang tani.

[Grafik]

Godhong sata ingkang dipun pilihi.

Mangke manawi sadaya satanipun tiyang dhusun sampun têlas, lajêng kantun rame mirêngakên swaranipun vrachtauto utawi grobag, ingkang sami ngangkati sata dhatêng sêtatsiun utawi nagari sanès. Saya mindhak dintên, suda ramenipun.

Para maos sagêd anggalih piyambak, kadospundi dayanipun panèn sata ing Têmanggung punika, ingkang prasasat angebahakên sadaya tiyang ingkang[4] nagari ngriku, awit saking dhusun ingkang lêbêt-lêbêt dumugi ing salêbêting kitha. Makatên punika sabên taunipun.

Sanajana makatên, sampun sami anggalih manawi tiyang ing padhusunan bawah Têmanggung punika sami cêkap-cêkap. Lêrês gêsangipun botên wontên ingkang nama nalăngsa sangêt, kados ing sanès panggenan ingkang manawi pinuju măngsa pacêklik namung nêdha gaplèk sadintên sapisan. Ananging katimbang kalihan pamêdalipun siti ingkang botên sakêdhik, kenging dipun anèhakên, dene awit tiyang ingkang cêkap, têrang sangêt bilih gêminipun kirang sangêt, utawi sampun kablowok waunipun, dados angèl badhe limrahipun malih.

Ingkang têmtu manawi tiyangipun dhusun sami rêkaos gêsangipun, wontên ugi sanès băngsa ingkang mulya jalaran saking punika, ingatasipun nagari Têmanggung punika alit, ananging ing ngriku kathah sangêt băngsa Tionghwa ingkang sami sugih-sugih, ingkang jalaran saking dagangan pamêdalipun têtanèn saking tiyang dhusun, ingkang baku inggih punika sata.

Upaminipun para tiyang dhusun ing Têmanggung ngriku panjalimêtipun dhatêng kagêmèn kadosdene băngsa Tionghwa, ing Têmanggung têmtu dados panggenanipun tiyang Jawi ingkang sami cêkap-cêkap, botên kêkirangan satunggal punapaa.

A.S.

Benjing malih manawi ngintuni panjurung sampun kasêrat molak-malik. Prêlunipun sagêd ngenggalakên panggarapipun, awit manawi kasêrat molak-malik, nalika anggarap ingkang sasisih, sisihipun botên sagêd kagarap. Tindak makatên punika ngicalakên wanci. Red.

--- 1502 ---

Rêmbagipun Garèng lan Petruk

Bab Kalintuning Pangintên

Sambêtipun Kajawèn nomêr 94.

Petruk : Mara, Kang Garèng, saiki tuturna panyaruwene sarjana pararta ing layang kabar Swaratama, mungguh gêgubahane Radèn Rara Siti Suharti. Sing diunèkake cupêt kuwi sing kêpriye.

Garèng : Sadurunge ngandharake panyaruwene, luwih dhisik sarjana pararta mau anglairake bungahing atine, dene panjênêngane bisa mirêng lan nyipati ajune băngsa wanita, anggone saiki para wanita wis sumêdya maju bêbarêngan priya, wanita wis ora manggalih ewuh-pakewuh lan ora manggalih rubêding panganggêm, jarene kabèh mau pantês kinêplokan.

[Grafik]

Petruk : Yak, kok kaya aburing dara, kuwi pantês kinêplokan. Nèk mungguhing dara, kok yèn abure kêdhuwurên bangêt, sing duwe ya pancèn sênêng, nanging nèk anakku wadon upamane, majune kok kêdhuwurên, têmtune aku ya dhêg-dhêgan, awit aku kuwatir, yèn ing têmbe arêp tak lakèkake, banjur amangsuli: êmoh, êmoh, êmoh, wong aku wis duwe thentheman dhewe.

Garèng : E, lha, salah wèsêl, Truk, jaman saiki kiyi wis rada kamoran kulonan, karêpe pantês kinêplokan kuwi, arêp anglairake lêga lan sênênge atine. Kaya ta: nèk lagi nonton kêmidhi, sarampunge wong-wong sing nonton padha kêplokan: plok, plok, plok, kuwi anandhakake yèn sing ditongtonake dening kêmidhi mau, bêcik, agawe lêga lan sênênging atine sing padha nonton mau. Cara kaya mangkono kuwi saiki wis ditiru ing bangsaku. Saikine nèk arêp anglairake lêga lan sênênging atine, ora mung kêplok: plok, plok, plok, ngono bae, malah nganggo dibarêngi ambêngok sakayange: hore, hore, horerere... dadi krêsane sarjana pararta ngandikakake: pantês kinêplokan, kuwi mung arêp anglairake suka sukuring panggalihe, dene para wanita wus samono majune. Wis, wis, saiki tak banjurne. Sauwise sarjana mau anglairake bungahing panggalihe kaya ing ngarêp, banjur angandikakake yèn ana emane sathithik,

--- 1503 ---

dene sing akè-akèh ora tinuntun budi padhang, mung nuruti pangrasa, mula ya banjur kêblingêr utawa kêlantur-lantur anggone anggêgêgi panêmune dhewe utawa migunakake sêbab, sing pancèn ora kêna kanggo nyêbabake, eman, dene kêbangêtên anggone ngabotake pangrasa, banjur nyimpang saka kabêcikan, ala diarani bêcik, bêcik diwada ala.

Petruk : Wah, Rèng, pangandikane sarjana kiyi kok ngèlingake aku nyang kandhane Mas Ajêng Ponikêm, lagi anu kae. Kala samono aku manganggo cara Walănda: topi putih, jas ya putih, clana putih, sêpatu ya putih, wah rumasaku aku sausap bae karo tuwan sindêr têbu. Nalikane Mas Ajêng Ponikêm kêtêmu aku iya banjur ngalêm: wadhuh, Mas Petruk, brêgase, canthase, cakrake... wis mêsthi ta kala samono bungahing atiku sajaratan têmenan. Ning pungkasane Mas Ajêng Ponikêm kok muni... nganti kaya kêthèk oglèng. Kala samono lagi ngrêti aku, yèn Mas Ajêng Ponikêm anggone ngumbulake aku mau, sêdyane mung arêp ngêntêbake aku: thêk. Ora, Rèng, sarjana mau kok ngandikakake sing mangkono kuwi, mungguh sing dadi sabab-sababe apa.

Garèng : Lho, kuwi ya sabab saka gêgubahane Radèn Rara Suharti, kang kapacak ana ing Kajawèn ăngka 88. Ing kono Radèn Rara Suharti ngandharake kasêtyane wanita lan priya, nganggo dituladani dêdongengan sawatara, yaiku: anggone Dèwi Sêtyawati lan Siti Sêndari padha nganyut tuwuh, marga padha anglabuhi ingkang raka. Kosok-baline nalika garwane Prabu Anglingdarma nganyut tuwuh, ingkang raka mung mriksani bae. Miturut pangandikane sarjana pararta mau, bab iki ora susah dirêmbug, sabab apa lêlakon kaya mangkono mau tumindak nalika ing jaman biyèn, lan sabanjure. Cêkake miturut pangandikane sarjana mau, anggone bab mau ora prêlu dirêmbug, awit panjênêngane wis yakin, manawa iku mung dêdongengan bae.

Petruk : Kabèh lêlakon sing wis kapungkur, sing kenene ora ngalami dhewe, rak iya kêna-kêna bae ta, ta, nèk arêp diaranana: mung dêdongengan bae. Awit ing sarèhning ora ngalami dhewe, iya ora bisa mêsthèkake bênêr lan lupute. Padhane: upama anake Kamprèt wis gêdhe sarta wis dadi priyayi, banjur ana wong nyritani mangkene: mas bèi, mas bèi, wah, kriyin sêg kêng bah putri ambobot kêng rama, yèn sadintên botên anjambal (anggadho) acar coro, ênggih mung ajêng duka mawon. Lho, Rèng, sanadyan lêlakon kiyi bênêr têmênan, nanging sarèhning anake Kamprèt mau ora mênangi, yèn arêp ngarani mung dêdongengan bae, iya... kenging mawon.

Garèng : Ya, ya, wis ngrêti aku, mungguh karêpmu: sanadyan lêlakon sing aku kowe wajib ngandêl, ing sarèhning ora mênangi dhewe yèn arêp diaranana: mung dêdongengan bae, ya kêna-kêna bae. Wis, wis, bab kiyi aja dibanjurake, mung pasrah mênyang landhêping panggrahitane kang padha mirêngake. Saiki tak banjurne pangandikane

--- 1504 ---

sang sarjana mau, yaiku mangkene: dene saupami kalampaha saèstu (sajatosipun botên) pamawas kita sampun cêtha sangêt: suduk salira punika botên kenging babar pisan, botên wontên kapêrluwan, botên wontên panggenan ... ènsoporut, têgêse dudu bangsane jêruk purut, nanging mêngkono sabanjure. Cêkake krêsane sang sarjana mau arêp ngandikakake, yèn anyut tuwuh kuwi ala bangêt, ora dadi kêparênging Ingkang Maha Agung, lan sapiturute.

Petruk : Wah, Rèng, iki pamawas salah wèsêl, Rèng. Sabên wong, sabên băngsa, sabên agama, têmtu ngarani yèn nganyut tuwuh kuwi ora bêcik, ora dadi kaparênge Ingkang Kuwasa, sanadyan nagara dhewe iya anglaranging.[5] Ananging sing digawe tuladan mau dudu anggone nganyut tuwuh, nanging anggone sêtya mênyang sing dingèngèri, yaiku lakine, nganti tega mênyang patine. Kanggo timbangane sing diarani dêdongengan mau, saiki tak wènèhi conto kasêtyan liyane, kang saèmpêr karo dêdongengan mau, yaiku jamane Sang Prabu Nero jumênêng nata ana ing Ngêrum. Kala samono durung pati akèh wong Kristên, lan sang nata piyambak ya dudu Kristên. Ing sarèhning sang nata ora kêdugi bangêt marang agama mau, andhawuhake marang wong Kristên supaya padha ninggal agamane. Sanadyan wong Kristên sing ora miturut arêp padha diukum pati, saking sêtyane nyang agamane mau, padha ambangkang, diplaur mati disêmbêlih lan disiksa katimbang nyidrani apa sing wis disêtyakake mau. Lho, anèhe ing kene, Rèng, sêtyane wong-wong Kristêm mau, sing matine prasasat padha ngayut tuwuh (awit sadurung-durunge rak wis padha ngrêti yèn ora miturut bakal dipatèni, dadi matine mau prasasat disêngaja) têka ora diarani ala, malah dialêmbana, digolongake wong suci. Wis, wis, rêmbug kiyi padha dicugag[6] samene bae.

Kabar Warni-warni

Pêthikan saking Sêrat Kabar Sanès

Kawartosakên, bilih sêrat kabar Phajar Asiah botên kawêdalakên malih, jalaran saking gêsanging sêrat kabar wau kirang sae. Ewadene ing bab punika ugi taksih dipun ihtiyari murih sagêdipun mêdal malih, nanging dèrèng tamtu lêstantun dados sêrat kabar padintênan, kintên-kintên dados kabar minggon.

Kawartosakên Tuwan H.A. Salim sampun wangsul saking Eropah, kintên-kintên tanggal 7 Dhesèmbêr ngajêng punika dumugi ing Tanjungpriuk, dhatêngipun Tuwan H.A. Salim wau tamtu ambêkta angsal-angsal ingkang migunani dhatêng kamajêngan.

Ing taun punika kantor pados tiyang Adek sampun anglêbêtakên tiyang 50.000 dados kuli kontrak, ingkang malêbêt dhatêng Dhèli kemawon 40.000. Kajawi punika benjing tanggal 1 Januari ngajêng punika Adek tuwin Zusuma badhe ngêdêgagên panggenan wontên ing Sêmarang.

Kawartosakên O.L. Mij. Boemipoetra ing Ngayogya mêntas parêpatan, nêtêpakên badhe mêndhêt andhil bang kabangsan ing Surabaya f 50.000.-. tuwin gadhah panêdha supados dhirèkturipun kadadosakên komisaris.

--- 1505 ---

Sampun sawatawis minggu, ing Sêmarang saurutipun mangilèn dumugi jajahan apdhèling Kêndhal, wontên angin sakalangkung agêng sêsarêngan jawah. Griya-griya ing padhusunan kathah ingkang sami ambruk, kêkajêngan agêng sami sol (rungkat). Dalasan halte S.C.S. ing Jrakah ugi ambruk. Saha wontên tiyang satunggal ingkang nglêrêsi kèndêl ngaub ing ngriku katindhihan, tujunipun botên pêjah, namung sukunipun ingkang têngên putung, wusana têrus kabêkta dhatêng C.B.Z. ing Sêmarang. Têtiyang sanèsipun sami wilujêng. (Sk.) (gambar botên sagêd kapacak, kirang cêtha. Red.).

Wontên sawênèhipun lare èstri murid pamulangan netral ing Surakarta, kacilakan tugêl tanganipun, jalaran saking anggènipun dolanan. Pangagênging pamulangan lajêng nindakakên pitulungan, lare kabêkta dhatêng Ziekenzorg. Saking pamrayoginipun dhoktêr K. dhatêng dhoktêr Ch. dhoktêr ing Ziekenzorg, supados nindakakên papriksan ngangge Rongent, nanging dhoktêr Ch. botên mituruti, lan botên purun sêsarêngan nyambut damêl kalihan dhoktêr K dene sababipun saking pasulayan. Wusana lare ingkang kasangsaran botên dipun upakara salerêsipun. Tiyang sêpuhipun lare lajêng nyêrêg dhatêng pangagênging griya sakit. Salajêngipun wontên pawartos, bab punika dados papriksan saking pakaryan kasarasan. Kintên-kintên satêlasing kontrak, benjing wulan Pèbruari, dhoktêr Ch. botên nyambut damêl wontên ing Ziekenzorg malih.

Kawartosakên, dhepartêmèn pangajaran ngaturakên usul dhatêng parentah, supados ngewahi pranatan wangsuling arta langkungan bayaran sêkolah. Wangsuling langkungan bayaran wau namung tumindak anak-anaking tiyang satunggal, ingkang sampun sêkolah 6 wulan. Lajênging ewah-ewahan wau, lare nomêr kalih, tiga salajêngipun, supados kakengingakên bayaran punapa lêrêsipun, dados tiyang sêpuhipun botên kaladuk pambayaripun. Pranatan enggal punika namung badhe tumindak tumrap lare-lare sawarga ingkang sami sakolah tunggil panggenan, prêlunipun anggampilakên tumindaking paniti priksa.

Burgêrmistêr ing Surabaya gadhah pamrayogi dhatêng sawarnining rad ing Indhonesiah, supados anyondhongi dhatêng karampunganing gêmintê rad ing Surabaya, nyuwun dhatêng parentah supados mranata pènsiunipun amtênar-amtênaripun kados amtênar sipil nagari.

Pambantu Kajawèn ing Karanganyar kintun pawartos, ing Karanganyar wontên tiyang èstri manak jalaran saking lampah ngiwa, bayi lajêng dipun pêndhêm, wusana sanès dintên kaadhul-adhul ing kewan, kasumêrêpan ing pulisi, dados prakawis. (M.S.).

Lulus angsal sêsêbutan Ind. Arts. Tuwan Gularsa Astra Adikusuma, asli saking Pathi. Radèn Admiral, saking Malang Bong.

Tuwan Abdul Kadir Wijaya Atmaja, asistèn wadana pulisi Sêmarang, katêtêpakên dados sèkrêtaris kongsul Walandi ing Jedah.

Kawartosakên Tuwan Volmering, Residhèn Lampung, wiwit benjing tanggal 5 Pèbruari 1930 badhe nyuwun pènsiun, awit anggènipun ngasta pakaryan praja sampun dangu.

Dados patih ing Băndawasa, Radèn Sasrakusuma, tuwin dados patih ing Pasuruan, Radèn Mas Arya Muhamad Saeudin.

Pambantu Kajawèn ing Magêlang kentun pawartos, ing dhusun Jumaya Salam, wontên tiyang nama Imam Aji, gadhah wit rambutan nêdhêng awoh, ing ngriku tuwuh kaelokanipun, lerêsing uwit wau sampun gangsal wêlas dalu tansah jawah riwis-riwis, nanging manawi siang botên, lan kiwa têngênipun uwit ugi botên jawah, toya sangandhaping wit ngantos ilèn-ilèn. Kathah tiyang sami nyatakakên, dèrèng pinanggih sababipun. (S).

Sarèhning ing Surabaya kêkirangan toya 800 km.3, bêstiring watêr lèdhêng mranata dhatêng para ingkang ngangge toya, kêdah namung miturut kados ingkang dipun tamtokakên.

Usuling bab nyingkirakên Mistêr Kusuma Sumantri, ingkang dipun dakwa badhe damêl uru-ara wontên ing Sumatra, taksih dipun timbang dening pokrul jendral, dumugi sapunika Mistêr Sumantri taksih wontên ing tahanan. Papriksan ing bab badhe dhawahing paukuman dèrèng nyêkapi, nanging ing bab anggènipun badhe dipun singkirakên sampun cêkap. Ing bab sêsambêtanipun kalihan P.N.I. dèrèng kasumêrêpan.

Kados ingkang sampun, ing sabên taun parentah ngangkatakên bupati saking tanah Jawi satunggal dhatêng nagari Walandi, prêlu ngindhakakên sesêrêpan. Taun kêpêngkêr ingkang tindak ingkang Bupati Serang, sampun wangsul, tuwin ingkang Bupati Kuningan, sapunika taksih wontên ing Eropah. Dene ing taun punika kawartosakên ingkang badhe tampi dhawuh ingkang Bupati Lêbak, nanging taksih dados panggalihanipun parentah, awit tumrap bupati Jawi Têngah utawi Wetan dèrèng kasrambahan.

Pawartos saking Administrasi

Lêngganan nomêr 893 ing Bumiayu. Pangintunipun arta f 2.- kala ping: 10/7-'29 kangge kdj. 2e kw. f 0.50 lan 3e kw. f 1.50. Dene ingkang kakintun ping 2/11-'29 f 2.70, kangge 4e kw. f 1.50 lan buku: 773 f 1.20.

Lêngganan nomêr 4549 ing Rambung (Rampah). Yatra f 1.50 punika tumrap wulan: Nopèmbêr dumugi Januari 1930. Polêk almênak rêginipun f 0.64: Jawi, Mlayu utawi Sundha sami kemawon.

--- 1506 ---

Wêwaosan

Sirwenda lan Danurwenda

Anggitanipun Muhamat Dohiri

11

[Asmaradana]

apa ta saungkur mami | ing praja ana rubeda | utawa pakewuh gêdhe | kalamun tuhu mangkana | Sirwenda Danurwenda | apa tan pinatah nusul | iya dening Juru Taman ||

yèn sumêlang isih cilik | apa iya Juru Taman | ora bisa nusul dhewe | dene wus wêruh dunungnya | apa ta tan kèlingan | de wanti-wanti wêkasku | têka padha andaleya ||

nêngna kang karasèng galih | cinêndhak kondur mring pura | wus madya ratri wayahe | anjujug Ki Juru Taman | dhinodhog wismanira | sang dipati dahat ngungun | de Juru Taman tan ana ||

sangsaya kraos ing galih | paran baya wadinira | dene Juru Taman anglès | anulya mubêng jro pura | midêr tinitipriksa | dupi prapta unggyanipun | Ni Suli garwa ampeyan ||

kampita sajroning galih | têka maksih kêncar-kêncar | tur ana swara liyan wong | saksana gya pinarpêkan | kêpengin yun uninga | sapa ing jro panti iku | dene tanpa subasita ||

kawarnaa kang nèng panti | ingkang lagya sih-sinihan | Juru Taman lawan Nikèn | Rara Suli tan rêringa | nutug sakarsanira | tan pêgat rungrum-rinungrum | wuwusên sang adipatya ||

bramantyanira tan sipi | jaja bang mawinga-winga | andik ngatirah netrane | upama sinabêt mêrang | ing jaja têmah mubal | saksana dhinupak asru | korining wisma anggêbyag ||

nulya manjing jroning panti | sora dènira manabda | babo Juru Taman kowe | doranta kaliwat-liwat | lêlêthêk gêlahing rat | tan pantês patraping manus | mungkur mring patrap manusa ||

7. Pêjahipun Juru Taman, Rara Suli dalah anakipun kalih pisan

Pangkur

apanta nisthaning nistha | nora pantês mawor samèng dumadi | cêcêdhis durcara muput | ina kaliwat-liwat | anarathak narêthêk lir wêdhus prucul | ambêsur tan darbe wirang | mulat gêbyaring hyang rawi ||

baya sira tan rumasa | anèng kene sira sun gawe bêcik | jinuju pangan amunjung | kinurmat pinisuka | parandene bagus têmên wêwalêsmu | hèh babo Sêkèbêr sira | baya sira bosên urip ||

nulya anarik curiga | linarihan Sêkèbêr jaja kêni | cumêprot muncrat rahipun | jaja manrus walikat | tanpa sambat Sêkèbêr sakala lampus | gilang-gilang munggwing kisma | kuwandane gubras gêtih ||

Rara Suli duk umiyat | kuwandane Sêkèbêr kang wus lalis | prêpêt tyasira sumaput | ketang trêsna ing priya | anungkêmi ing Sêkèbêr layonipun | wus sasat sawang kunarpa | Pragola bêndu tan sipi ||

i lah lanat Suli sira | pagenea têka alaku nisthip | tindakira nora patut | sèdhèng amaro tingal | nandhing milih tan darbe antêp sakuku | apa ta nora rumasa | sun bêbungah sira anjing ||

têka tinggal kaantêpan | ayunira mung pulas ayu jawi | dudu ayu kang satuhu | yèn ta kêmbanga bangah | nadyan asri angrêsêpake pandulu | nanging gandanira bangah | balerah abadhêg bacin ||

apa ta kang sira ajap | dene sira ing kene sun pêpêtri | mandon anèng jro kêdhatun | ingadhêp para inya | nora kurang kabèh-kabèh sarwa cukup | apa ingkang sira sêdya | kanjar kirab sun sampêti ||

baya iku walêsira | tindakira kang jêmbêr lêlêthêk jis | lagya sun tinggal sadalu | myat priya lyan taruna | anarêthêk kaya wêdhus ngambus-ambus | babo-babo Suli mara | rasakna ukumirèki ||

akrodha Radyan Pragola | Rara Suli linarihan tumuli | tan sambat tumêkèng lampus | jajar lan Juru Taman | kawarnaa jro pura rame kalangkung | gumêrah amawurahan | swaring tangis pating jlêrit ||

Sirwenda lan Danurwenda | dupi umyat tandangnya sang dipati | kadi banthèng soroh amuk | mlayu asalang-tunjang | tinututan sarwi ngliga dhuwungipun | sora dènira manabda | lah mandhêga sira bêlis ||

jêr sira anak planyahan | pantês bae lamun tumêkèng pati | wit ngubyungi laku rusuh | patrap jêmbêr jis nistha | dene sira nora age-age matur | baya ta sira anjarag | arsa ngrêrusuhi puri ||

biyungira sira dagang | babo-babo lêlêthêk sira anjing | nulya binuru agupuh | wuwusên kalihira | kadya kilat anggêblas dènnya lumayu | sumêdya angungsi gêsang | pêtênge kêpati-pati ||

palayune salang-tunjang | numbuk-numbuk kêjêglong myang kajungkir | saking dahat bingungipun | nangis asambat-sambat | jroning pura busêkan pating bilulung | swaraning tangis gumêrah | prasamya pating jalêrit ||

kocapa Radyan Pragola | dènira nglud mring playunira kalih | dupi wus parêk tinubruk | trangginas Danurwenda | jibêg ing tyas tambuh-tambuh solahipun | pagêr bataning jro pura | linumpatan tan pinikir ||

blêbêr praptèng jawi pura | tibanira tan mapan têmah jungkir | baya karsane Hyang Agung | kinarya lêlantaran | Danurwenda tumêka ing takanipun | dupi Rahadyan Pragola | myat Danurwenda ngêmasi ||

anulya wau tinilar | anututi kakangne kang lumaris | langkung rikat playunipun | wus mêdal jawi pura | mèh kêcandhak Sirwenda lumumpat mamprung | kali kang nèng ngarsanira | kêjêglong têmah ngêmasi || (Badhe kasambêtan)

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

 

---

1	wontên. (kembali) wontên.
2	prasasat. (kembali) prasasat.
3	mêwahi. (kembali) mêwahi.
4	ing. (kembali) ing.
5	anglarangi. (kembali) anglarangi.
6	dijugag. (kembali) dijugag.