Kajawèn, Balai Pustaka, 1931-11-25, #644

Ăngka 94, 14 Rêjêb Taun Je 1862, 25 Nopèmbêr 1931, Taun VI

Kajawèn

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [1473] ---

Ăngka 94, 14 Rêjêb Je 1862, 25 Nopèmbêr 1931, Taun VI

Kajawèn

Kawêdalakên sabên dintên Rêbo lan Sabtu

Rêgining kalawarti punika ing dalêm tigang wulan ... f 1.50, bayaranipun kasuwun rumiyin, botên kenging langganan kirang saking 3 wulan.

Juru ngarang - administrasi Bale Pustaka, ing sawingkinging kantor palis, tilpun nomêr 2791 - Bêtawi Sèntrêm.

Mêsjid ing Manonjaya, Priyangan.

[Grafik]

Ing nginggil punika gambar mêsjid ing Manonjaya tiningalan saking ngajêngan.

--- 1474 ---

Pawartos Wigatos

Saking Batawi dhatêng Ejas (tanah Arab) Ngangge Kapal Mil

Sambêtipun Kajawèn nomêr 93.

Bab paspurt cêkap namung anyuwun dhatêng pangagênging nagari-nagarinipun piyambak kemawon.

Mirid saking lampah-lampah kados ing nginggil wau, dados bilih botên niyat badhe amriksani nagari sanès-sanèsipun, utawi malih botên wontên kapêrluan sanès ingkang gêgayutan kalihan kesahipun. Prayogi anênggaa wancining wontên kapal aji kemawon.

Sadèrènging kapal mil wau mangkat, tiyang ingkang numpak sasampunipun angsal sêrat pas saking pangagênging nagari, lajêng anyuwuna sêrat katrangan saking konsul jendral Inggris, supados sagêda angsal mandhap ing Ègiptê, nyuwun sêrat wau namung ambayar 50 sèn. Sabibaripun punika, tumuntên anyuwuna suntik warni tiga dhatêng C.B.Z. utawi dhatêng salah satunggaling panggenan sanèsipun. Wontên ing paspurt mugi kasêbutna bilih sampun pinaringan cacar warni tiga, supados wontên ing Suès botên prêlu kacacar malih.

Wontên ing kapal, sadèrènging baita ngandhapakên jangkar ing Portcupik, prayogi tata-tataa rumiyin, kados ta: anyuwuna arta borêg wau dhatêng adminisêtraturing kapal. Lan ugi anata barang-barang tuwin panganggenipun ingkang sakintên prêlu kaangge ing wêkdal wontên ing Ègiptê punika. Barang-barang sanès-sanèsipun karimata ing gudhanging palabuhan kemawon, jalaran bilih kabêkta sêsarêngan malêbêt ing kitha, botên sande ngathahi waragad.

Bilih baita mil wau sampun dumugi ing Portcupik, sarta malih bilih dhoktêr saking dharatan sampun anyukani palilah angsal mandhap, paspurt upisir ingkang ugi andhèrèk minggah ing kapal, lajêng mariksani pasipun, punapa sampun wontên katrangan saking konsul jendral Inggris punapa dèrèng. Sasampunipun kapariksa, tiyang ingkang numpak lajêng kapurih ambayar borêg (kirang langkung 15 ponsêtèrling) kangge salêbêtipun lêrêb ing Ègiptê wau. Dene arta punika ing têmbe bilih badhe mêdal saking tanah ngriku kenging katêdha wangsul. Mugi sampun kakilapan anyuwun kuwitansi saking opisir wau, tur malih sampun kêsupèn nyuwun wangsuling pasipun.

Mandhapipun dhatêng dharatan, katambangakên sarana baita motor gadhahanipun agèning kapal mil, ingkang pancèn kangge sêdhiyan para tiyang kêkesahan. Pramila makatên, jalaran ing Suès dèrèng wontên palabuhanipun kados ing Batawi.

Sadumuginipun ing dharatan, lajêng anyukakakên pasipun dhatêng kantor paspurt kontrolê, supados sagêd malêbêt ing kitha. Wondene panggenanipun ugi wontên ing palabuhan. Sabên satunggal tiyang kapurih ambayar 6 piyastêr, minăngka beya (satunggal piyastêr Mêsri kintên-kintên pangaos 12 sèn), sabibaripun punika,

--- 1475 ---

nama tuwin kajêngipun ingkang kêkesahan, lajêng kacathêtan dening tiyang ingkang kajibah. Dununging kamar punika wontên ing jèjèripun kantoring paspurt upisir. Sarampungipun punika lajêng kesaha dhatêng gudhanging palabuhan, prêlu anitipakên barang-barang ingkang pancèn botên badhe kangge salêbêtipun wontên ing Ègiptê wau, dene dununging gudhang kaprênah sawingkinging paspurt kontrolê. Mênggah pambayaripun sabên satunggal potong, satunggal piyastêr Mêsri, ing dalêm sadintên sadalu.

[Grafik]

Susukan Suès ingkang kangge mlampah kapal mil.

Bilih kwitansi sampun katampi, kopêr utawi pêthi ingkang badhe kabêkta mlêbêt ing kitha, kêdah kabikak katêdahakên tiyang ingkang kajibah mariksa, punapa wontên barang-barang ingkang prêlu kapêndhêt beyanipun punapa botên.

Tumraping tiyang ingkang nêmbe dhatêng ing ngriku, pancèn ragi lingak-linguk, punapa malih bilih botên sagêd têtêmbunganipun. Ananging rèhning kuli-kuli ing ngriku sampun kulina sangêt dhatêng sadaya kabêtahananing tiyang ingkang nêmbe dhatêng wau, sarta sarèhning mèh sadaya kuli sagêd têmbung Inggris, dados inggih cêkap ngandêl kemawon, nanging bab pambayaring waragad têmtu ragi kêladuk. Bab punika para maos kados ugi botên kêkilapan, ing sadhengah panggenan sanajana ing tanah Jawi piyambak, kuli-kuli ing ngêbum, ing sêtatsiun, kusir dhokar utawi sopir taksi sami sagêd ambedakakên dhatêng tiyang mănca utawi sanès. Bilih kakintên tiyang mănca ingkang nêmbe dhatêng, lajêng katêdhanan waragad kathah. Pramila sasagêd-sagêd prayogi sampun angatingalakên bab eraming manahipun, mandar sagêda marentah dhatêng kuli-kuli wau, sanajana namung kangge pênutuping eraming manah kemawon (anggêrtak).

Sasampunipun nitipakên barangipun, saha kopêr utawi pêthinipun ingkang badhe kabêkta sampun kapriksa, lajêng kantun sapurunipun, upaminipun lajêng numpak motor utawi ngangge sêpur saking Portcupik [Por...]

--- 1476 ---

[...tcupik] dhatêng Suès, Mêsir utawi panggenan sanèsipun. Badhe lêrêb ing Portcupik ugi prayogi, malah ing ngriku hawanipun langkung prayogi tinimbang ing Suès, namung ragi sêpên, jalaran ing ngriku namung palabuhan. Mênggah têbihipun saking Portcupik dhatêng Suès punika, bilih numpak motor namung nêm utawi pitung mênit, bilih ngangge kreta kintên-kintên mèh satêngah jam utawi kirang.

[Grafik]

Salah satunggiling kantor maskapei ing sapinggiring susukan Suès.

Rèhning kantor paspurt kangge mlêbêt ing Ejas, kantoring agèn kapal kêdhipiyêl, utawi kapal Itali, punapa malih dhêpartêmèn kasarasan, inggih punika upami ing tanah Jawi kawastanan C.B.Z., punika sadaya sami wontên ing Suès, prayoginipun lêrêba ing ngriku rumiyin.

Bilih sampun wontên ingkang kajujug sarta sampun ragi ngasokakên sayahipun, enggala angurus bab tumbasing karcis kangge salah satunggaling baita ingkang badhe dipun tumpaki dhatêng Jedah. Samantên punika bilih badhe daya-dayaa tumuntên mangkat saking Ègiptê.

Wondene upami ngêrsakakên ngangge gadhahanipun kêdhipiyêl, punika waragadipun ingkang mirah piyambak, inggih punika wontên ing ngêdhèk 5 pon Mêsri 120 piliyèm, upamia arta Walandi kirang langkung 65 rupiyahan makatên. Ananging bab têdhanipun kêdah ambêkta utawi angolah piyambak. Dene klas ingkang langkung sae (klas kalih), punika bageanipun 10 pon 210 miliyèm, upamia arta Walandi kirang langkun 129 rupiyah. Badhe kasambêtan.

Kula pun, Nik.

--- 1477 ---

Kawruh Padhalangan

Ringkêsaning Kawruh padhalangan Ringgit Purwa ing Surakarta

Sambêtipun Kajawèn nomêr 90.

Prang gagal. Têtêlasanipun prampogan kalampahakên manêngên, lajêng kapapag prampogan sanès (ingkang dede danawa), ing ngriku găngsa sawêg suwuk, dipun ada-adani Mataraman, lajêng ginêm (ăngka 20) satêlasing ginêm, prampogan kalih kapêtha pêrang brubuh.

[Grafik]

Buta Terong

[Grafik]

Nala Garèng

Trêkadhang botên mawi pêrang prampogan. Punggawa badhe mêngsah danawa, kawêdalakên saking têngên dhapur kagèt, dede papagan baris, lajêng katancêbakên aning têngên majêng mangiwa, capêng ulap-ulap, dhapur pasang kaprayitnan. Mêngsah kadhatêngakên saking kiwa, wayang ingkang têngên ngadêgakên tangan ngajêng, dhapur ngalang-alangi lampahipun mêngsah, găngsa suwuk, dipun ada-adani Mataraman. Wayang ingkang kiwa dèrèng katancêbakên, ulap-ulap kados namat-namatakên mêngsah. Satêlasing ada-ada sawêg katancêbakên, lajêng ginêm (ăngka 21) dipun sêlani ada-ada, satêlasipun lajêng pêrang. Găngsa mungêl slêpêgan nêm.

Bab pêpêranganing wayang ing ngriki lampah-lampahipun botên katêrangakên sadaya, namung grêban: 1. sampun ngantos kêdangon, 2. manawi wontên gêgêbag ingkang sangêt damêl sêsakit găngsa kasêsêgakên. 3. sadaya suwuking slêpêgan ingkang kangge pêpêrangan [pê...]

--- 1478 ---

[...pêrangan] kêdah mawi ada-ada Mataraman utawi nêm jugag. Dados ing ngriki bab ginêming wayang sarta ucap-ucapan katêrangakên ing wingking ăngka 22.

Sarampungipun sadaya pêpêrangan gagal punika, manawi mêngsah ingkang saking sisih kiwa kawon, ingkang kangge pungkasan punggawa ingkang saking sisih têngên kawêdalakên, dhapur ngoyak mêngsah, lajêng mandhêg wontên têngah-têngahing kêlir. Găngsa dhawah ayak-ayakan lasêm. Wayang lajêng kapapanakên kapara manêngên, prampogan ingkang saking têngên kawêdalakên (balaning punggawa wau) katancêbakên ing ngajêng majêng mangiwa, găngsa kajantur, ucap-ucapan (ăngka 18) sarampungipun, găngsa lajêng kasuwuk tanpa pathêt. Lajêng ginêm (ăngka 23) satêlasipun dipun pathêti lindur. Pathêtan mèh ngajêngakên têlas, prampogan kalihan punggawa kalampahakên alon mangiwa, katungka gunungan nancêb ing têngah. Uc-ucapan[1] (ăngka 19), sarampungipun ucap-ucapan lajêng pathêt sanga wantah nuntên ucap-ucapan malih (ăngka 20) lan sasmita nêdha ungêling gêndhing.

Bab prang gagal ing nginggil punika, manawi ingkang kawon mêngsah saking têngên, lampahipun ugi kados ing nginggil punika, nanging lumampahipun manêngên.

Lampahing salêbêtipun pathêt sanga.

Adêgan pandhita. Sasampunipun gunungan kabêdhol katancêbakên ing sisih têngên, cantrik kawêdalakên, lumampah mangiwa, lembehan. Ngantos wira-wiri, lajêng katancêbakên ing paseban kiwa, nyêmbah ngapurancang. Wêdaling pandhita kasarêngakên gong, katancêbakên ing têngên majêng mangiwa. Cantrik kabêdhol malampah mundhuk-mundhuk manêngên, tumancêb sawingkinging pandhita, majêng mangiwa. Katungka sowaning satriya saking kiwa, lambunging ringgit sipat palêmahan, nyêmbah majêng ngabêkti dhatêng pandhita. Sang pandhita ngêlus-êlus sinoming satriya, tumuntên satriya mundur, tumancêb ing paseban, tumungkul nyêmbah. Kasambêtan Sêmar mêdal saking kiwa, mawi jogedan, lajêng mapan nancêb ing paseban sawingkinging satriya. Garèng mêdal kados Sêmar, mawi nyêmbah lajêng nancêb saking wingkinging Sêmar, kados ing nginggil punika ngantos kalih gongan. Kasambêt wêdaling Petruk, anjujug sawingkinging Garèng kalihan nyêmbah. Sadèrèngipun Petruk mêdal punika, găngsa kasêsêgakên badhe kajantur. Sasampunipun lajêng ucap-ucapan (ăngka 21) rampung ucap-ucapan găngsa kadhawahakên. Watawis tiga, sakawan gongan găngsa suwuk, dipun pathêti sanga ngêlik. Lajêng ginêm (ăngka 24) sasêlaning ginêm ingkang miraos dipun sêlani pathêt sanga jugag utawi tlutur.

Dene manawi sanès adêgan pandhita, inggih punika adêgan raton, lampah-lampahipun kados adêgan pasowanan Jawi, nanging botên suwuk sêsêgan. Suwuking gêndhing dipun pathêti sanga ngêlik.

Manawi tumrap adêgan satriya wontên ing wana, lampah-lampahipun kados adêgan pandhita wau, nanging botên mawi cantrik. Dados satriyanipun ugi botên nyêmbah ngabêkti, lajêng jinêjêr kemawon wontên ing têngên, majêng mangiwa.

--- 1479 ---

Sarampungipun ginêm, satriya nyêmbah ngabêkti mêdal mangiwa, wêdaling bambang pathêt sanga wantah, Sêmar, Garèng, Petruk pamitan majêng gêntos-gêntos, mawi banyolan, nanging ingkang botên nyamah utawi ngrèmèhakên dhatêng pandhita. Wêdaling Petruk mungêl ayak-ayakan sanga, dipun bukani kombangan saking panunggul alit. Sawatawis lajêng kajantur, pandhita kabêdhol lênggahipun, ginêm (ăngka 25) sarampungipun ginêm, ayak-ayakan tangi malih. Pandhita kabêdhol wangsul manêngên, dalah cantrik. Nuntên satriya lumampah mangiwa, tangan ngajêng katêkuk, tangan wingking lembehan. Sarambahan malih mlampah kados ing inggil naming mungkur. Tumuntên kasambêt lampahing Sêmar, Garèng lan Petruk. Angsal kalih rambahan ayak-ayakan kajantur. Petruk angudaraos, mawi banyolan, lajêng mêdal mangiwa. Satriya mlampah saking têngên malih, dipun jawati para èstri ingkang kalangkungan, nanging namung kaucapakên kemawon, botên mawi ringgit èstrèn (mirsanana ginêm, ăngka 26) sarampungipun ginêm, ayak-ayakan tangi malih, ingkang sami lumampah lajêng mangiwa.

Pulo Laot, Sumatra

[Grafik]

Nginggil punika sêsawanganing palabuhan ing Kotabaru (Pulo Laot).

--- 1480 ---

Panglipur Manah

Palabuhan ing Dhigul

[Dhandhanggula]

ramyang-ramyang hyang arka lumingsir | dyan sumamar winaratan jênar | masmu limut wayah sore | nganguk aldaka mangu | bènèh singlar adat ri-ari | ingowêl yun mrawasa | kumarèng wana gung | suyasaning para satwa | malad driya kèh kêkaywan rapêt pipit | pragat pendah tinata ||

[Grafik]

nawung gati dadya biting nagri | Tanah Merah kupêng têmu gêlang | kuciwa siti tan kopèn | ngandhap rênggêd arungkut | bondhot-bondhot sulur wor êri | kêmarung ragas upas | ingas myang kêmadhuh | kisruh pêpulêtan sarpa | sru kacaryan sagotrah lêgawèng galih | sumisih siksèng liyan ||

sumawana bêburon sakalwir | mangkya sidi wasitaning wrêdha | apan ing alam dunyane | tan ana wiji mulus | pênêd ala samya darbèni | ywa dupèh wanawasa | kèksi boya ngukup | nging nyata dadya pangêmpyan | angayomi sasama samèng dumadi | karya ayuning gêsang ||

Tanah Merah kuthaning prajadi | pagêr wana datanpa watêsan | sisih lèr kalingan lèpèn | bangawan Dhigul kasub | wiyar panjang santêring warih | kumrusuk kumarasak | manrang sarosa hru | sakèh sangkrah wanawasa | larut kerut lêbur datan măngga pulih | syuh sirnèng jaladhiyan ||

nêkak-nêkuk nut lêdhoking siti | kasat mata ulêkaning tirta | akèh kang jêro kêdhunge | kratoning baya bajul | muncul ninis urut gêgisik | wênèh dhêrak angambang | ngiring palwa langkung | suwung suwêng kasujanan | tan kulina gêndhak sikarèng sasami | dêstun malah rinaja ||

winicara ilining banawi | wiwit ngancik Tanah Merah kitha | pinilala kanggwèng gawe | palwagni wongsal-wangsul | Ngambon sambêt lan tanah Jawi | mawrat butuhing gêsang | prapta sabên tèngsu | yèn nuju susuding tirta | kasèp palwa tataning butuh kêtitih | satêmah sarwa cingkrang ||

doning palwa labuh wus kapilih | kang pakolih ingistha pabeyan | tinon wisma mangku lèpèn | gêng luhur dhapur panggung | sininggêt ri kang kanan kering | gudhang panyimpên barang | sadèrèng pinandum | mangsaning palwagni prapta | busêk sêsêk binyuk janma nambut kardi | ngusung sèsining palwa ||

wangunaning wisma dadya titik | dera ngêblak ngalela prasaja | supênuh nyakup mèsi

--- 1481 ---

kèh | pama candraning sêpuh | sêpi hawa awas manunggil | mahambêk santabudya | binudya martayu | kayuwananing ngagêsang | sarira tri mangun ngenaki sasami | mrih krêtartèng buwana ||

wus kacêtha kagunanta yêkti | kanang wisma salama nityasa | karya kacaryaning akèh | sabarang kang malêbu | kabèh dadya butuhing urip | wangsuling palwa mawrat | pra janma yun mantuk | pakantuk aksamèng dosa | sinung idi wangsul mring prajaning wibi | pinanggya kadang warga ||

jalarèhing dêlanggung gumrining | malbèng kitha ngalela kayoman | kêkaywan urut têpine | sêngsêm ayêm dinulu | tinalatèn dera pamardi | titi palasthèng gita | kasisiping têmbung | pinandara sru paminta | pra nupiksa karsa ngêgungkên aksami | mring kang sinandi nama ||

Wangsulan saking Redhaksi

Tuwan H. Atmaja, ing Plupuh. Sênèn Pon 19 Bêsar Wawu 1825 dhawah 1 Juni 1896. Sênèn Paing Jumadilakir Jimawal, 1853 dhawah tanggal 17. Walandi 5 Pèbruari 1923. Sêtu Kliwon, Bêsar Je 1854 dhawah tanggal 9 Walandi 12 Juni 1924. Sênèn Paing Rêjêb, Be 1856, dhawah tanggal 10 Walandi 25 Januari 1926. Rêbo Paing Siyam, Jimakir 1858, dhawah tanggal 11, Walandi 3 Marêt 1928. Kêmis Pon, Dulkangidah Alip 1859, dhawah tanggal 15, Walandi 25 April 1929.

Wangsulan saking Administrasi

Tuwan Jaka Sruwana ing Sêmarang. Lêngganan wiwit 1-11-'31.

Tuwan S. Partasujana ing Kêdhungturi. Arta f 1.50 punika tumrap wulan Nopèmbêr punika dumugi Januari taun ngajêng.

Lêngganan nomêr 3002 (t.M. Daslan) Sêmarang. Lêngganan kapetang wiwit 1 Nopèmbêr '31.

Pawartos Sajawining Praja

Kamajênganipun Praja Turki

Kala ing jaman karajan Turki taksih nindakakên tatanan lami, kaluhuraning nata tansah turun-tumurun sami angraosakên mukti wibawa. Sintên ingkang nyumêrêpi kawibawanipun nata ing Turki, ing raos tamtu katuwuhan kapengin, awit jumênêng nata sarwa botên kêkirangan, sugih bala santana, nagarinipun têntrêm. Kasugêngan tuwin kasênêngan nata tansah dipun jagi tuwin dipun wontêni, ampil bêbasan tanpa wicalan tur tansah santun-sumantun, wah sarwa milihi. Saking katoging kasênênganipun panjênêngan ratu, sawarnining kasênêngan wau ngantos tumănja dados padamêlan awrat, sakêdhap lêrêm wontên ing kadhaton ngrika, sanès dintên wontên ing kadhaton ngriki, ewadene katingalipun mêksa taksih sarwa kirang, mila waragading praja ingkang babagan mriku tansah mindhak-mindhak kemawon. Nanging menginakên.

Kawontênan ingkang kados makatên punika, tamtu kemawon ugi dipun tulad ing para agêng sanès-sanèsipun, kados ta para pangeran agêng-agêng, punapadene bangsaning para pangkat luhur, mèh sadaya inggih sami ngraras kamuktèn ingkang kados ratunipun, limrah sami gadhah papan pasêngkêran, ingkang kêbak isi tiyang èstri ayu-ayu.

Saking agênging kawibawanipun para agêng ing Turki, ucap kamajênganing praja mèh botên wontên, saya tumrap kamajênganing èstri, babarpisan botên wontên. Inggih kadospundi anggènipun badhe majêng, [ma...]

--- 1482 ---

[...jêng,] awit èstri punika namung pinanggih wontên ing nama, wujudipun namung kasumêrêpan dening ingkang majibi piyambak. Ananging kadospundi malih, manawi tindak kados makatên wau sampun katata kacara, pinanggihipun inggih damêl pamarêm kemawon. Kados para wanita ingkang sami dipun dèkèk ing pasêngkêran, ingkang botên nate sumêrêp padhang hawa, saha botên nate kêpêthuk sanak sadhèrèk, punika rumaosipun malah dipun mulyakakên, dening ngrumaosi dipun sêngkêr ing priyantun agêng, sinatriya punapa malih ratu, badhe pados punapa malih.

[Grafik]

Kitha Sopia lami ing Turki, ingkang kabangun enggal.

Nanging lampahipun jaman punika dangu-dangu tansah ewah, lan badhe ewahing jaman wau tamtu inggih mawi gara-gara ingkang damêl orêging praja. Amargi orêgipun wau atêgês tindak paniti dhatêng satunggal-satunggaling lêlampahan ingkang pinanggih lêpat. Kasantosaning praja pêpindhanipun kados angganing sapu botên dipun êsuhi, sampun mèh wudhar tanpa daya, awit sadaya sami weya, rukun ingkang adamêl kasantosan sampun botên wontên, pinanggihipun namung kasantosaning jiwa pintên-pintên ingkang mandhiri piyambak, ingkang salugunipun botên atêgês santosa.

Kala ing taun 1921 Turki kenging dipun wastani kados gêgodhongan alum ing măngsa katiga, tangèh sagêd trubus gêsang malih, awit adêging karajan kantun kados toya wontên ing godhong lumbu, dados kantun galendrenipun kemawon.

Ing kala samantên kawontênanipun praja Turki kadosdene ulam mungging rampadan, mila kaupamèkakên makatên, amargi golongan Inggris, Prancis tuwin sanès-sanèsipun, sami manggèn wontên ing Sêtambul, inggih punika kitha karajanipun praja Turki. Băngsa Yunani (Griek) nguwaosi Frasia utawi Anatolia perangan kilèn. Kawontênan ingkang kados makatên punika andadosakên anglêsing rakyat, dening ngrumaosi apês, saha ical pangajêng-ajêngipun. Nanging ing kala punika ing Anatolia têngah wontên pakêmpalaning băngsa Turki golongan kamajêngan ingkang dipun pangagêngi dening Sang Kemal Pasja. Ewadene pangajêng-ajêng sae tumraping rakyat, botên wontên, awit golongan kabangsan wau botên sapintêna manawi dipun timbang kalihan kawontênanipun băngsa sanès ingkang sampun manggèn wontên ing jajahan Turki, yèn ta anglawana, bêbasan timun mêngsah durèn, wêkasan namung badhe rêmuk tanpa damêl.

Nanging lêlampahaning manungsa punika sajatosipun winêngku ing kaelokaning Pangeran, tiyang

--- 1483 ---

botên sagêd anggagapi kadadosanipun ing wingking, pangintên ingkang kangge anggagapi lêlampahan, adhakan pinanggih tuna dungkapipun. Inggih kados kawontênanipun praja Turki kala samantên, ingkang kakintên sampun tanpa daya, sarêng sampun wontên sawatawis wulan, wadya Turki golongan kamajêngan, ingkang dipun pangagêngi dening Sang Kemal Pasja campuh kalihan wadya Yunani, ingkang salajêngipun sagêd ngèngsêrakên wadya Yunani saking Anatolia, nanging papan panggenan ingkang mêntas dipun broki dening băngsa Yunani wau sampun daos karangabang. Pinanggihipun lêlampahan ingkang kados makatên punika tamtunipun lăngka sangêt, saupami Turki sagêd mulihakên karisakaning praja. Nanging nyatanipun malah angosok wangsul, ing ngriku pinanggih santuning paprentahan praja Turki, ingkang rumiyin dipun pangagêngi ratu kamoran adat kina, lajêng santun paprentahan enggal cara gagrag kamajêngan, ingkang dipun pangagêngi dening Sang Kemal Pasja, saha lajêng madêg praja tanpa ratu. Dene salajênging kadadosanipun, praja Turki ingkang kakintên rêkaos pulih ing adêgipun, malah lajêng madêg kanthi kasantosan, ingkang badhe rêkaos dipun agru-agru malih.

[Grafik]

Sang Kemal Pasja.

Dene kithanipun karajan pindhah dhatêng Angora, saking ada-adanipun Sang Kemal Pasja, dados pinanggihing karajan Turki ingkang kakintên sampun moglak-maglik, ing kala punika dados santosa malih. Namung sipatipun santun, nanging tumraping kabangsan, malah nama manggih kanugrahan ingkang saèstu.

Wiwit punika kamajênganipun praja Turki katingal ngêgèt sangêt, tatacara kina sami dipun ewahi, adat ingkang dipun gondhèli kêkah dening băngsa, manawi nyatanipun botên mikantuki, dipun ewahi sadaya, tumindaking paprentahan kanthi kasantosan, têgêsipun punapa wontêning dhawuh, kêdah dipun lampahi.

Tamtu kemawon cara ingkang nganyar-anyari wau tumraping golongan sêpuh kraos anjola sangêt, awit tata ngadat ingkang sampun kalampahan, punika mawi wêwaton ingkang sampun manggèn sangêt, tuwin sampun linampahan sakeca, wilujêng. (Badhe kasambêtan)

--- 1484 ---

Jagading Wanita

Pakêmpalan Wanita Enggal

Ing Kajawèn ingkang mêdal kala dintên Rêbo ingkang kapêngkêr sampun nyariyosakên sawatawis adêgipun pakêmpalan wanita enggal ing Bêtawi, ingkang dipun wastani: Mardiwisma. Tumrap tiyang ing Jawi, têmtunipun wontên ingkang sami maibên, ingatasipun ing Bêtawi punika sampun kathah pakêmpalan wanita, kados ta: Rukun Wanodya, margining kautamèn Istri Sêdhar, lan sasaminipun, têka lajêng ngêdakên pakêmpalan malih, punapa botên langkung utami manawi lajêng ngêmpal kemawon kalihan pakêmpalan-pakêmpalan ingkang sampun wontên wau. Bilih wontên ingkang maibên makatên, punika pancènipun inggih wontên lêrêsipun, nanging samangke kêdah angèngêtana dhatêng namaning pakêmpalan, inggih punika: Mardiwisma. Manawi nitik namanipun wau, ingkang atêgês: amarsudi dhatêng panyêpêngipun bale griya, dados ing ngriku cêtha, bilih sêdyaning pakêmpalan wau, botên badhe anggêbyur dhatêng kapulitikan, tuwin botên badhe ngudi dhatêng kamajêngan sanès-sanèsipun, ngêmungakên badhe ambudidaya dhatêng saening panyêpêngipun bale griya.

[Grafik]

Gambar ingkang lênggah saking kiwa manêngên. Wara Suteja, Wara Sumantri Arjadibrata. Ingkang ngadêg, Wara Kadarusman, Wara Dwija, lan Rara Mariyam.

Bale griya ingkang panyêpêngipun sae, punika pancèn mikantuki sangêt tumraping tiyang jêjodhoan. Sabab dening punapa, sok lajêng wontên tiyang jalêr rêmên nêdha jajan wontên ing resturan, rêmên anglayab, rêmên nênonton, lan sasaminipun, punika ingkang kathah-kathah inggih jalaran saking kirang sagêdipun ingkang èstri anggèning nyêpêng bale griya. Kados ta: ingkang jalêr wangsul saking nyambut damêl badhe nêdha, sabên-sabên sêkulipun bênyèk, janganipun anyêb, lawuhan sanès-sanèsipun, manawi botên kasinên inggih kirang sarêm. Măngga, manawi makatên punika, punapa botên layak kemawon, bilih ingkang jalêr botên rahab nêdha wontên ing griya, kosokwangsulipun ingkang têmtu inggih lajêng rêmên nêdha wontên ing resturan. Utawi sayah kêpengin lèyèh-lèyèh wontên ing kursi malês, dilalah kandêling balêdugipun ingkang wontên kursi ngantos [nga...]

--- 1485 ---

[...ntos] kalih dim. Sarêng badhe ngêluk lambung wontên ing papan patilêman, urunging kajang sirah kêbak ilêr, sêprèning kasur kêbak ompol. Ingkang makatên punika punapa tiyang jalêr kêdah dipun paibên, manawi lajêng botên kraos wontên ing griya, saha lajêng badhe jlang-jlangan kemawon.

Dene pikajêngipun pakêmpalan wanita enggal wau, badhe ngudi dhatêng saening panyêpêngipun bale griya, punika pancèn inggih mathuk sangêt kalihan wontênipun jaman malèsèt punika. Kala badhe ambikak parêpatan, sêsorahipun wara Suteja, inggih punika ingkang lajêng kapilih dados pangarsaning pakêmpalan wau, wontên ingkang nyariyosakên makatên:

... sasagêd-sagêd para wanita kêdah wêlas dhatêng para kakung, dene sabên dintên tansah adus kringêt anggènipun ngupadosakên têdhanipun anak semah. Tiyang èstri sampun tansah ngangluh jalaran kiranging arta blănja, awit saupami sagêda makatên, kajênging tiyang jalêr punika, sanadyan gadhaha arta sagrobag, inggih badhe dipun sukakakên dhatêng ingkang èstri. Dene anggènipun nyukani kirang anyêkapi punika botên sabab saking botên purunipun, nanging sabab saking botên sagêdipun. Amila wajibipun ingkang dados tiyang èstri, kêdah ngobètakên balanjanipun ingkang jalêr murih kacêkaping kabêtahanipun tiyang agêgriya. Lampah ingkang makatên punika sampun kenging kawastanan satunggiling lêlabêtan ingkang tumandukipun angrencangi guru laki. Dene rekadaya anggènipun badhe ngobètakên balanjanipun ingkang kakung, punika manawi pakêmpalan wau èstu sagêd dados, sarana badhe ngawontênakên kopêrasi.

Sasampunipun wara Suteja rampung anggènipun sêsorah, gantos wara Kadarusman ingkang lajêng mêdhar sabda. Ing ngriku wara Kadarusman ngandharakên sabab-sababipun, dene ing parêpatan ngriku mawi dipun wontênakên gamêlan, inggih punika minăngka pasêmoning lampahipun pakêmpalan. Mênggahing gamêlan, punika sadaya kêdah dipun tabuh warni satunggal, murih suwaranipun sagêd sakeca dipun pirêngakên. Makatên ugi pakêmpalan, para warganipun kêdah rukun, guyub tuwin saiyêg, murih punapa ingkang dipun sêdyakakên sagêda kalêksanan.

Sasampunipun lajêng wara Sumantri maosakên rancanganing pranatanipun pakêmpalan. Sarampungipun lajêng ngawontênakên pilihan pangrèh. Dene ingkang dipun pilih pangarsa: wara Suteja, panitra: wara Sumantri Arjadibrata, artaka: wara Dwija, dene para warga rumêksa: wara Kadarusman, tuwin rara Mariyam.

Sarampungipun pilihan pangrèh, para tamu lajêng sami anglajêngakên lalênggahan tuwin sinambi angrahabi pasugatan sawontênipun. Salêbêtipun lalênggahan ugi sami ngandikan bab ingkang andadosakên saya supêkêting apasadherekan saha sangêt angrêsêpakên.

Kintên-kintên antawis jam 11 dalu pakêmpalan bibaran, kanthi wilujêng.

Măngga, para wanita sanèsipun kêdah sami cancut tumut tumandang andandosi ekonomi, murih sagêd kacêkaping kabêtahanipun padintênan.

--- 1486 ---

PÊTHIKAN SAKING SÊRAT-SÊRAT KABAR SANÈS

TANAH NGRIKI.

[Grafik]

Banjir agêng ing Tanjungpura. Saking kathahipun jawah, ing Tanjungpura wontên banjir agêng, ngantos sêkolahan-sêkolahan kapêksa kêdah sami dipun tutup. Gambar inginggil punika kawontênanipun mêsjid ing Tanjungpura. Alun-alun ingajêngipun mêsjid kêlêban ing toya, ngantos mêsjid wau kadosdene wontên ing sapinggiring sagantên.

Pindhahan dhatêng Bêngkulên. Aneta martosakên saking Ngayogyakarta, bilih miturut cariyosipun sêrat kabar Mataram, ing bawah Kêlir (Purworêjo) kathah têtiyang ingkang sami purun pindhah dhatêng Bêngkulên. Nanging miturut pangandikanipun Tuwan Resident de Cock, arta pêsangon ingkang sampun dipun têmtokakên tumrap satunggal-satunggaling batih kathahipun f 100.-, punika dipun pênggalih kêkathahên. Kajawi punika pindhahipun tiyang-tiyang wau, katêmtokakên ing wêkdalipun pacêklik, inggih punika ing wulan December tuwin Januari.

Sawatawis wulan ingkang kapêngkêr sampun wontên para ahli tani ingkang kakintunakên dhatêng Bêngkulên prêlu anitipriksa mênggahing kawontênanipun ingrika. Miturut pamanggihipun têtiyang wau, siti ingriku pancèn loh jinawi, dados inggih prayogi sangêt kangge têtruka. Mênggahing arta pêsangon f 100.- kados-kados botên kêkathahên sangêt, awit kêdah angèngêtana, bilih têtiyang ingkang sami têtruka wau, kêjawi kêdah ngawontênakên pirantos têtanèn warni-warni, salêbêtipun satunggal utawi kalih taun rak dèrèng sagêd nêdha pamêdaling têtanêmanipun. Dene pindhahipun dipun têmtokakên ing mangsa pacêklik, inggih punika ing wulan December lan Januari, punika pancèn lêrês sangêt. Awit ngêmungakên manawi sampun ngraosakên sakit lan pêrih, sagêdipun tiyang gadhah tekad badhe ngumbara dhatêng sanès nagari.

Greja kangge tiyang Batak. Ing Gang Kernolong (Bêtawi) badhe dipun dêgi greja kangge tiyang Batak. Mangke sontên, tanggal 21 wulan punika, jam 4.30 kalêrês dhawahing wanci pamasangipun banon ingkang kawitan. Kacariyos badhe dipun wontêni karamean sawatawis, mawi ngawontênakên pêpujian.

Wontênipun golongan tiyang Batak ingkang nunggil agami punika sampun wiwit taun 1919. Ingkang suwau anggènipun sami nindakakên agaminipun wontên ing pamulangan H.I.S. Christen ing sawingkingipun greja Kwitang. Nanging saya dangu saya kathah wontênipun tiyang Batak, ingkang anjalari papan ing H.I.S. kasêbut ngingil botên anyêkapi. Jalaran saking punika ing taun 1928 lajêng dipun wontênakên komite ingkang ada-ada badhe ngêdêgakên greja piyambak. Samangke ada-ada wau sagêd kalêksanan sayêktos. Ing têmbe manawi greja wau sampun ngadêg, tumrap têtiyang siti ngêmungakên bangsa Batak ing Bêtawi punika ingkang anggadhahi greja piyambak.

Tiyang ingkang bêgja. Kabaripun, ingkang narik lotre agêng "St. Carolus Joseph Stichting c.s.", ingkang kagêbag kala tanggal 10 ingkang kapêngkêr punika, inggih punika ingkang narik f 50.000 tuwin f 25.000.- Tuwan Hoo Tjoen Thong ing Probolinggo. Dene ingkang narik f 10.000 Tuwan N. Parapat, mantri O.R. ing Ayerbatu, Tanjungbalai.

Mugi-mugi kalihipun sagêd kêncêng panggalihipun. Sampun dumèh wontên tiyang angalêmbana utawi angakên-akên, artanipun lajêng mak grêgêl, botên mawi dipun manah panjang malih. Angèngêtana dhatêng paribasan Melayu ingkang ungêlipun makatên: "ada gula, ada lalat"' e, nas, ada "sêmut."

Aquarium ing Pasar Ikan. Ing Pasar Ikan (Bêtawi) wontên aquarium, inggih punika bak kaca kangge ngingah ulam loh warni-warni. Dèrèng dangu punika kaptin kapal Tuwan Ter Marsch ambêkta ulam loh warni kalih saking Port Said ingkang lajêng kasukakakên dhatêng aquarium wau. Ingkang satunggal dipun wastani: ulam kapal sagantên, dene satunggalipun malih dipun wastani: ulam piso. Gêsangipun wontên ing toya ulam kalih warni wau kosokwangsul. Kapal sagantên punika êndhasipun wontên inginggil, buntutipun wontên ingandhap, dados wontên ing salêbêting toya kadosdene ngadêg. Ulam piso kosokwangsul, êndhasipun wontên ngandhap, buntutipun wontên inginggil.

Bab gêsangipun ulam piso punika, para sagêd ingkang suwau sanès-sanès ing pamanggihipun. Tuwan Norman, bangsa Inggris, ing bukunipun, ingkang dipun wastani: "History of Fishes," anyariyosakên, bilih ulam piso punika manawi wontên ing toya, êndhas saha cangkêmipun madhêp manginggil. Lêt sawatawis taun Tuwan Prof. Delsman ing kalawarti "De Tropisch natuur" anyariyosakên bilih ulam piso punika manawi wontên ing toya êndhas lan cangkêmipun wontên ingandhap, dados kanyatan kados ingkang kacêtha wontên ing aquarium wau. Dene ingkang dipun wastani kapal sagantên, punika dede ulam tangkur, lo. Inggih punika namaning ulam ingkang cariyosipun anggadhahi kadigdayan ingkang langkung pêng-pêngan katimbang: jaran guyang, sêmar mèsêm lan sasaminipun. Awit kabaripun ulam tangkur punika wujudipun inggih kados kapal (jaran).

--- 1487 ---

Mèngêti sampun sêtaun. Kala malêm Minggu ingkang kapêngkêr jam 8, pakêmpalan Pasundan Istri cabang Jakarta ngawontênakên pahargyan minangka mèngêti umuripun pakêmpalan sampun sêtaun.

Pakêmpalan Pasundan Istri punika kenging dipun wastani anakipun pakêmpalan Pasundan, nanging ngêmungakên kangge para wanita. Dados saupami pakêmpalan bangsa Jawi, Pasundan èatri wau kenging dipun samèkakên kalihan pakêmpalan Wanita Utama, inggih punika anakipun pakêmpalan Budi Utama.

Prawan Tionghoa nganyut tuwuh. Ing kampung Ketapang (Bêtawi) wontên satunggiling kênya bangsa Tionghoa umur 18 taun, ingkang nganyut tuwuh. Mênggah sabab-sababipun kênya wau anggadhahi kalamênjing kados tiyang jalêr, ingkang anjalari sabên dintên tansah dipun pêpoyok dening kanca-kancanipun. Jalaran saking isinipun nonah wau lajêng gadhah tekad nindakakên kados ingkang kasêbut inginggil wau.

Tuwuhing lêlampahan ingkang makatên punika, kalih-kalihipun, inggih punika ingkang dipun poyoki lan ingkang moyoki, sami kêsangêtên. Ingkang dipun poyoki têka cêkak têmên budinipun. Awit tiyang gêsang punika salêrêsipun botên kenging manawi lajêng tansah ngopèni dhatêng omonging tiyang, têmtu inggih badhe ngênês ajêgan. Awit sampun dados saradaning donya, punapa-punapa mêsthi dipun aruh-aruhi lan dipun poyoki. Sanajan saea kados punapa, têmtu wontên kemawon ingkang ngungêlakên botên sae, kados ta makatên: "Wah dumèhane bagus bae, anggêpe banjur kaya ndara dèn mas Janaka". Punapa malih manawi awon, anggènipun ngolok-ngolok inggih ngantos rêsik pêcêrèn saèstu. Amila tiyang botên prêlu ngopèni ungêling sanès punika. Dene tumrap ingkang moyoki têka kêsangêtên sangêt, ingatasipun ingkang dipun poyoki wau sampun ngrumaosi isin tur mawi sangêt, têka botên dipun kèndêli anggènipun mêmoyoki wau. Mangke gèk sukmanipun ingkang dipun poyoki wau tan trimahipun lajêng adamêl godha rêncana gêntos dhatêng tiyang-tiyang ingkang sami moyoki. Harak badhe gundam-gundam saèstu. Mila mbok sampun rêmên mêmoyok, ta.

Lare amêjahi tiyang sêpuh. Ing Garendeng (Tanggerang) wontên lare umur 13 taun amêjahi tiyang sêpuh. Mênggah ing sabab-sababipun kados ingandhap punika:

Wontên tiyang kalih, padamêlanipun sami dados tukang eretan (nyabrangakên). Satunggal lan satunggalipun sami sêsêngitan. Ing wusana tiyang kalih wau sami pasulayan, ingkang anjalari ingkang satunggal dipun bacok dening ingkang sanès. Anakipun ingkang dipun bacok, lare umur 13 taun, sarêng mirêng wontên tiyang jêlih-jêlih nêdha tulung, lajêng enggal-enggal murugi. Kala lare wau sumêrêp, bilih ingkang jêlih-jêlih nêdha tulung wau bapakipun saha kala punika adus êrah, sanalika punika lare wau lajêng nir baya nir wikara saha lajêng nrajang dhatêng tiyang ingkang amrêjaya bapakipun wau. Ingriku lajêng dados campuh pêrang tandhing. Kalih-kalihipun sami adêdamêl blati. Ing wusana malah ingkang sêpuh dhawah kantaka ing siti. Salajêngipun lare wau lajêng kacêpêng ing pulisi.

Lêlampahan ingkang makatên punika ing cariyos wayang ugi kêrêp sangêt kêlampahan. Kados ta: nalika Pandhita Durna pinêjahan ing Drustajêmêna, putranipun ingkang nama Radèn Aswatama, sarêng nyumêrêpi ingkang rama ingkang palastra, saking botên èngêtipun inggih lajêng soroh amuk saha lajêng amêjahi pintên-pintên tiyang. Salêrêsipun mila inggih awis sangêt tiyang ingkang sagêd tega ningali tiyang sêpuhipun nandhang sakit. Amila lare kasbut inginggil lajêng nir baya nir wikara, sarêng sumêrêp bapakipun adus êrah, punika inggih botên kenging dipun paibên. Ing sarèhne lare wau sampun mêjahi tiyang, inggih sampun mêsthinipun manawi lajêng kêdah dipun ukum. Ananging kintên-kintên pangukumipun wau inggih angèngêti dhatêng nir baya nir wikaranipun lare wau.

Angsal griya kongsèn. Wontên kabar, bilih nagari amarêngakên dhatêng para priyantun golongan Opiumregie, ingkang sami gadhah têtanggêlan arta nagari, sami pinaringan griya kongsèn.

Pranatan ingkang kados makatên punika kados sampun mathuk sangêt. Jalaran kêdah angèngêtana, bilih priyantun-priyantun wau, kados ta: mantri pênjual, assistent-collecteur lan sasaminipun, kêrêp sangêt kêdah simpên arta ing griyanipun ngantos ewon kathahipun. Dados manawi botên manggèn ing griya ingkang bakuh, sagêd ambêbayani.

Pest wudun ing Cimahi. Kala dintên Jumuah ingkang kapêngkêr wontên tiyang tiga ingkang pêjah jalaran kenging sêsakit pest wudun, inggih punika wontên ing onderdistrict Cimahi.

Kadospundi ingrika mênggah trajanging pakaryan amêrangi sêsakit pest? Rak inggih taksih lajêng ta?

NAGARI WALANDI

Badhe rawuh mriki malih. Saking Den Haag (nagari Walandi) kala tanggal 20 wulan punika dipun kabarakên, bilih pangeran pati ing Belgie, ngaping kalihi badhe anjajah dhatêng tanah ngriki. Bidhalipun benjing wulan Februari sarana nitih baita kapal "Huyghens".

Rawuhipun sang pangeran pati ingkang kaping kalih punika dados pratandha, bilih sang pangeran pati wau rêna utawi kagungan panggalih kraos amirsani kawontênan ngriki punika.

Tumrap pamarentah ngriki, rawuhipun pangeran pati ing Belgie dhatêng jajahan ngriki, punika atêgês: badhe angêdalakên arta kathah. Jalaran sampun jamak limrahipun, satunggiling nagari ingkang karawuhan pangagêng saking sanès praja, punika kêdah atur hurmat ingkang botên sakêdhik wragadipun. Ananging wêdaling arta wau kados botên sapintêna manawi kapandhing kalihan dados saening sêsrawunganipun praja kalih punika.

EROPA.

Anti-Yahudi. Kala tanggal 19 ing wulan punika saking Warschau dipun kabarakên, bilih ing nagari Polen samangke trajangipun têtiyang ingrika anggènipun sami sêngit dhatêng tiyang Yahudi saya nguwatosakên. Malah dèrèng dangu punika mêntas wontên pasulayan ingkang rame sangêt. Botên ngêmungakên ing kitha-kitha kemawon, sanajan ing dhusun-dhusun makatên ugi, inggih punika têtiyang bangsa Yahudi sami dipun pisakit wontên ing satêngahing margi, toko tuwin barang darbèkipun sami dipun rampas. Malah têtiyang ing Polen wau sami ngawontênakên sêrat sêbaran, ingkang isinipu[2] ajak-ajak ambaekot dhatêng bangsa Yahudi wau.

Bab sêsêngitan dhatêng bangsa Yahudi punika salêrêsipun sanès pawartos enggal. Ananging sampun kina-makina bangsa Yahudi punika pancèn tansah dipun sêngit bangsa sanès. Mênggah aslinipun bangsa Yahudi punika saking nagari Palestina. Ing wusana lajêng mêncar dhatêng pundi-pundi. Dene anggènipun dipun sêngit ing bangsa sanès, jalaran gêsangipun beda sangêt. Kêrêp sangêt dipun dakwa ingkang botên-botên, kados ta: manawi ing praja tuwuh sêsakit ingkang nular, punika manawi dipun anggêp sanès pandamêlipun bangsa Yahudi, inggih dipun anggêp bilih ingkang Kuwasa paring dêduka, dene têtiyang ing praja sami ngidini bangsa Yahudi dêdunung wontên ingriku. Jalaran saking punika lajêng kêrêp sangêt bangsa Yahudi dipun pisakit, malah kathah kemawon ingkang sami dipun pêjahi.

--- 1488 ---

Wêwaosan

Dongèng ingkang kaping Tiga

Drêsthadyumna.

5.

[Asmaradana]

miwah angojok-ojoki | dhatêng para tiyang Singha | satêmah wong Singha akèh | kang padha ambangkang prentah | tan arsa ngantêpana | ambalela anut rêmbug | tan arsa agama Budha ||

sigêg gantya kang winarni | nagri Anuradapura | wontên sujanma kinaot | anama Sang Nandimita | klêrês nak dhèrèkira | mantri pramukya gul-agul | wadyane Prabu Elala ||

Nandimita langkung sêkti | kawêntar wong sanagara | sangêt rosa bêbalunge | kulite tos kadi waja | mantêp madhêp tekadnya | kang dèn pundhi dèn sêsuhun | pan amung agama Budha ||

marma mring golongan Tamil | sêngite Sang Nandimita | têrus ing lair batine | ngunggut-unggut datan rêna | ing mangke karyanira | andingkik ing tindakipun | wong Tamil kang tan prayoga ||

lamun Nandimita uning | wontên wong Tamil kang ngrisak | mring yêyasan Budha age | cinêpêng gya pinêjahan | binucal dhatêng wana | tan ana janma kang wêruh | wit saking prigêling lampah ||

sarèhning mèh sabên ari | wong Tamil kathah kang pêjah | dangu-dangu kathah longe | nanging datan kawanguran | tingkahe Nandimita | lan bangke kang ical wau | ugi datanpa wusana ||

cêkake tan antuk titik | sapa ingkang gawe pokal | amêmati mring kancane | atarka tinarka samya | kabèh tanna rumasa | têmah bingung ti[3] bilulung | karya gawoking ngakathah ||

wau ing alami-lami | nulya wontên kang uninga | marang ing pokal gawene | wong Singha ingkang mangkana | ya ta katur sang nata | Prabu Elala gya ngutus | wadya kinèn anyêpênga ||

marang kang alaku juti | wèh tistising wong sapraja | nanging wau sadèrènge | Nandimita pinalandang | sampun prayitnèng lampah | umpêtan gwan ingkang singub | tan ana janma kang wikan ||

pra prajurit dupi uning | lamun wau Nandimita | singidan tanna kang wêroh | ingupaya tan kapanggya | kacuwan palarasan | wus katur ing sang aprabu | cabar lampahing punggawa ||

ingkang sami amadosi | ngalor ngidul ngulon ngetan | mung sayah pêgêl driyane | ngêlanthung mantuk wismanya | kocapa Nandimita | anggarjita ing tyasipun | lamun tangèh kasêmbadan ||

nadyan bêbalunga wêsi | wong siji yêkti tan nyăngga | maring karosaning kabèh | paran amrih kalêksanan | sêdyane dènirarsa | matèni wong Tamil agung | tur mangke wus kadêngangan ||

tandya angikis ing ratri | kesah mring nagri Ruhuna | jalaran mirêng pawartos | lamun Ruhuna punika | kêrèh mring ratu Budha | ambêk utama sang prabu | wong Tamil tan anèng kana ||

dadya gancanging lumaris | nèng margi tan winursita | wus prapta Ruhuna mangke | sira Nandimita sowan | lumêbu jro kadhatyan | pinanggihan mring sang bagus | Pangran Dyumna dahat suka ||

noraga dènira linggih | Nandimita mamèt prana | tur sêmbah gya ngaturake | kang dados sêdyaning manah | arsa mêjahi janma | golongan wong gama Indhu | têtiyang Tamil sadaya ||

miwah sangêt dènnya ngèsthi | arsa jêmbarkên têbanya | agama Budha kinaot | sagêda lajêng sumêbar | ngămbra-ămbra warata | kêmputa saindêngipun | pulo Langka ywa na liya ||

ngêmungna Budha agami | têlas ture Nandimita | pangran langkung rêna tyase | kapasang yogya ing lampah | ya ta jêngkar lênggahnya | ngadhêp ngarsèng ibunipun | ngaturkên kang lagi prapta ||

lêga panggalih sang putri | dene tuk bantu utama | kêna dipun êndêlake | dhawuhe sang pramèswara | Nandimita ingangkat | dadya senapati mungguh | manggalaning wadyabala ||

duk samana sang apêkik | ngunandika jro wardaya | nadyan Nandimita kiye | rosane kagila-gila | nanging amung sajuga | yêkti durung kuwat ingsun | mungsuh wong Tamil kang lêksan ||

karoban lawan ing jurit | paran margane unggula | bêcik ingsun nglumpukake | punggawa kang rosa-rosa | kang sêkti măndraguna | mrih tan kuciwa ing besuk | ngadu yasa nèng palagan ||

datan ucapên ing tulis | anyarêngi măngsa kala | dèrèng antara lamine | sarwa gampang kang pinanggya | pangran mangke wus angsal | punggawa langkung pinunjul | kinarya gul-aguling prang ||

Suranimila kang nami | sru kawêntar ing ngakathah | rikat sangêt palayune | kadya angin yèn lumampah | kuda kang lagi bandhang | kêtututan plajêngipun | tan rêkasa tiningalan ||

sadèrèngipun tinampi | dadya prajurit cinoba | apa nyata kadibyane | nulya kinèn bêkta surat | mring mitrane jêng pangran | ingkang têbih dunungipun | lakon luwih têlung dina ||

Suranimila wus amit | ambêkta punang kintaka | bidhal anggêblas lampahe | wanci enjing pangkatira | enjinge malih prapta | amung sadintên sadalu | wus bali ngarsa jêng pangran ||

gawok kang sami udani | dene ana wong mangkana | pinarcaya suwitane | tandya Sang Suranimila | măngka pangarsèng wadya | nindhihi prajurit agung | saya gambiraning wadya || (Badhe kasambêtan)

--- [0] ---

[Iklan]

 

---

1	Ucap-ucapan. (kembali) Ucap-ucapan.
2	isinipun. (kembali) isinipun.
3	ting. (kembali) ting.