Kajawèn, Balai Pustaka, 1932-11-09, #729

Ăngka 90, 10 Rêjêb Dal 1863, 9 Nopèmbêr 1932, Taun VII

Kajawèn

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [1413] ---

Ăngka 90, 10 Rêjêb Dal 1863, 9 Nopèmbêr 1932, Taun VII

Kajawèn

Kawêdalakên sabên dintên Rêbo lan Sabtu

Rêgining kalawarti punika ing dalêm tigang wulan f 1.50, bayaran kasuwun rumiyin, botên kenging langganan kirang saking 3 wulan.

Juru ngarang - administrasi Bale Pustaka, ing sawingkinging kantor palis, tilpun nomêr 1743 - Bêtawi Sèntrêm.

Isinipun: Jêbosan ing Nglêbêt Siti - Bab Rumêksanipun Tiyang ing Pundi-pundi Panggenan - Sampun Tilar Kaprayitnan - Suling tuwin Gêgayutanipun Tumraping Gêndhing Jawi - Turunan Sêrat - Kawontênan ing Bopên Dhigul - Uluk-uluk - Kabar Warni-warni - Wêwaosan.

Jêbosan ing Nglêbêt Siti

[Grafik]

[Naskah rusak]

--- 1414 ---

Bab Kasarasan

Bab Rumêksa Kasarasanipun Tiyang ing Pundi-pundi Panggenan

Sapintên agênging pigunanipun:

I. Toya ngombe ingkang rêsik (botên ngandhut wisa sêsakit)

II. Ngicali utawi ambucal rêrêgêd, uwuh [...][1]

[Grafik]

Kawontênanipun toya.

Toya sagantên, lèpèn, têlaga utawi rawa, lan toya ing panggenan ingkang lêdhok-lêdhok, punika jalaran saking bêntèr, têrusan sagêd nguwab, dados uwab, minggah dhatêng langit, ing nginggil langit kenging dayanipun asrêp, uwab dados mega. Watawis ±12 jam mega wau sagêd dados toya, dhawah dados jawah dumugi ing siti kawastanan toya jawah.

Toya jawah wau saperangan agêng rumêsêp ing lêbêt siti, dados toya ing lêbêt siti, kawastanan grondwater, saperangan toya jawah wau, mili andadosakên lèpèn, anjog sagantên, utawi toya ingkang mandhêg dados têlaga utawi rawa.

Tiyang ingkang dèrèng mangrêtos botên nampik toya, asli saking pundi punika botên dipun manah, kaangge ngombe utawi sanès-sanèsipun. Mila têtiyang wau gêgriya milih ingkang cakêt utawi pinggir lèpèn, cakêt têlaga utawi rawa. Toya lèpèn ingkang dipun angge ngombe tiyang wau asring katingal rêgêd utawi wontên sêsukêr kentir ing toya ingkang sok andadosakên [...][2]

--- 1415 ---

run ngangge toya ingkang rêgêd makatên, kangge ngombe utawi sanèsipun, mila toya ingkang kaangge kêdah rêsik saèstu.

Toya ingkang kangge ngombe kêdah nyêkapi kangge ngombe adus lan umbah-umbah.

I. Toya kêdah rêsik.

II. Kêdah asrêp botên bêntèr.

III. Dipun ombe eca, botên pait, asin utawi sêngak.

IV. Botên kenging wontên wisanipun sêsakit.

Tiyang sagêd ngawontênakên toya:

a. Sarana ngêmpalakên toya jawah.

b. Ngangge toya lèpèn, utawi rawa.

c. Ngêmpalakên toya (grondwater) inggih punika damêl sumur.

Toya ngombe ingkang pikantukipun saking ngêmpalakên toya jawah.

Ingkang limrah sagêdipun ngêmpalakên toya jawah wau, kangge ngombe lan adus, kêdah nadhahi toya jawah saking payon griya, sarana talang utawi pipa ingkang kasambêt kalihan jêdhing utawi bak ingkang agêng sarta wiyar. Ananging ngêmpalakên toya ingkang makatên wau kathah rubedanipun, jalaran saking sabab warni-warni, toya sagêd rêgêd.

Toya ingkang dhawah saking langit, dumuginipun ing siti punika kaetang rêsik, botên ngandhut wisa sêsakit. Beda kalihan toya ingkang pikantukipun nadhahi saking payon griya wau, margi sadèrèngipun dhawah ing payon griya sagêd kenging blêdug, utawi rêrêgêd sanèsipun, godhong garing utawi dlancang rêgêd katut angin, ingkang sagêd tumèmplèk ing ngriku. Manawi toya dhawah ing payon ingkang rêgêd wau, toyanipun inggih rêgêd, mili dhatêng jêdhing kasêbut ing nginggil.

[Grafik]

Toya ing talaga.

Kajawi makatên toya ingkang sampun kêmpal ing jêdhing wau sagêd rêgêd utawi katularan wisa sêsakit, samăngsa toya wau dipun cidhuk mawi cidhuk ingkang sampun rêgêd. Toya ing jêdhing sagêd rêgêd manawi pandamêlipun jêdhing wau wontên ing ngandhap siti utawi papak kalihan siti, lajêng toya saking jawi pundi-pundi ingkang sagêd mili lumêbêt ing jêdhing. Manawi badhe ngicali wisa sêsakit ing toya wau, sagêd kalampahan sarana dipun godhog. Badhe kasambêtan.

R. Sumadirja. Ind. Arts.

--- 1416 ---

Pawartos Wigatos

Sampun Tilar Kaprayitnan

Sambêtipun Kajawèn nomêr 89.

Kasêbutakên ugi, inggih punika bab pangrêngkuhipun jêmaah kita dhatêng sèhipun tumandukipun sakalangkung ambêndara, sami ajrih-ajrih, katingalipun kadosdene punggawa salah satunggiling pakaryan ingkang taksih alit pangkatipun dhatêng pangagênging pakaryan wau, dados sakalangkung ajrih, ambêndara tuwin sumêlang bilih enggal-enggaling kadhawahan bêbêndunipun. Punapa pangrêngkuh ingkang makatên wau, ugi sampun mêsthinipun yèn katindakakên.

[Grafik]

Mêsjid ing pasareanipun Kangjêng Nabi Muhamad, ing Madinah.

Upami makatêna, punapaa pangrêngkuhing jêmaah Indhi, Mêsri, Mahgrabi, Ajami lan sanès-sanèsipun dhatêng sèhipun têka namung kadosdene dhatêng mutawiph, inggih punika dhatêng juru pitêdah margi (gids), dados kados dhatêng tiyang ingkang kabayar minăngka pituwasing kangelan. Sanès-sanès pangrêngkuh kados botên katingal.

Babarpisan botên mrêlokakên ambêkta angsal-angsal ingkang kangge anyênêngakên manahipun sèh, lan ugi botên melik supados kaalêm tuwin kagunggung, ananging sumêrêp yèn dhatêngipun wau murakabi dhatêng pribumi. Lan malih jêmaah kaji saking măncanagari wau tansah prayitna ing tindak-tanduk, waspada yèn ing pundia panggenan pambujuk tuwin apus-apus punika têmtu wontênipun.

Bilih jêmaah tanah ngriki, kajawi bab angsal-angsal wau, inggih punika ingkang kasêbut hadhiyah, sawênèh wontên ingkang mrêlok-mrêlokakên, salêbêting lêrêb ing ngrika, upami sumêrêp yèn kamaripun sèh ingkang kangge anampi tamu pinuju rêgêd, tanpa kaêtag lajêng tumandang angrêsiki. Yèn wontên tamu, enggal-enggal anggènipun andamêlakên wedang, lan sasampunipun tamu wangsul, ugi botên kasupèn angundur-undurakên cangkir-cangkiripun.

Sampun têmtu kemawon, sarèhning jêmaahipun piyambak ngawontênakên patrap makatên wau, khadam inggih punika rencang-rencanging sèh, ingkang mêsthinipun [mê...]

--- 1417 ---

[...sthinipun] ing kalamăngsa kêdah anulung utawi kaparentah dening jêmaah, lajêng santun tanaga adamêl sungsang bawana balik, têgêsipun lajêng... mêthangkring.

Bilih botên lêpat sarta kados ugi dhawuhipun satunggiling priyagung Jawi băngsa luhur, yèn andhap asor, enggal-enggal rêntah ingkang kawêlasan tuwin sabar anrimah punika kalêbêt dados wêwatêkaning băngsa Jawi, ananging sanajana kataman ing apus-apus, pêdhês tuwin pêrih, prayoginipun anglênggêm kemawon, punapa punika inggih andhèrèk dados dhasaring watak. Sanadyana tumandukipun sadaya-sadaya ing ngrika wau lumintunipun kadugi sampun makina-kina, punapa ugi botên badhe ewah gingsir.

Pramila wosing karangan punika botên sanès anyarambahana prayitnaning sadhengaha ingkang panuju tinêngga ing bêgja, sami kuwagang anêtêpi rukuning Islam, mugi-mugi wiwit jêdhulipun saking griya sagêda sampun awas dhatêng tumanjaning arta sangunipun, sampun age-age ucul buntêlanipun. Lan malih angèngêtana, yèn ing wêkdal punika jamanipun sakalangkung rumpil, ing pundia panggenan kemawon ewon-ewon ingkang sami kèwêdan kangge anêdha tuwuk dalah nyandhang sapantêsipun. Sarta malih wontêning arta ngantos anyêkapi kangge sêjarah wau, asilipun kadugi botên sanès kêdah sarana linambaran adus kringêt rumiyin.

Minăngka panutuping karangan punika, lan ugi amangsuli kados ingkang sampun kapacak ing kalawarti Kajawèn nomêr 25, inggih punika bab: takiyah: gadhahanipun bongsa Mêsri, kasêbutakên ngantos ing dintênipun punika widada kawontênanipun, saha miturut pakabaran, gunggunging jêmaah băngsa ngriki ingkang tumut anêdha pitulunganipun mèh kalih ewonan. Punapa cacah samantên wau kapetang cacah jiwa, punapa gunggunging marambah ing panêdhanipun pitulungan, botên kasêbutakên.

Kawartosakên ugi, mênggah kathahing jêmaah ingkang sami dhatêng ing Ejas ing taun ingkang sampun-sampun ingkang kathah piyambak saking jajahan Walandi ngriki. Bilih botên lêpat ing taun ingkang kapêngkêr punika ingkang onjo saking Indhiya Inggris. Dene cacahing jêmaah saking ngriki kirang langkungipun ing taun punika namung kawan èwu kawan atusan, dados bilih katimbang kalihan ing taun 1931 dhawah saprasakawanipun.

Bab suda lumungsuring jêmaah ingkang sami dhatêng wau, kadugi botên sanès jalaran ginèndèng saking angèling jamanipun ing wêkdal punika.

Kula pun Nik.

--- 1418 ---

Kagunan Jawi

Suling tuwin Gêgayutanipun Tumraping Gêndhing Jawi

Sambêtipun Kajawèn nomêr 89.

Kados upaminipun wilahaning gambang poncot, wontên ingkang ngangkani 1, wontên ingkang ngangkani 6 utawi sanès-sanèsipun, punika harak damêl pakèwêd. Awit saking punika kula lajêng mêndhêt pakêm saking Madura, sabab ing ngriku kula satitèkakên kathah ingkang naluri kina, dèrèng patos rêmên gagrag-gagrag enggal. Ing ngriku anggènipun ngurutakên kados ing ngandhap punika: (mêndhêt gambang salendro).

Ha. Wilahan ăngka 1, poncot kiwa piyambak, dipun namakakên raja. Kêcapipun: rajê, têgêsipun gêdhe, cocog dhatêng kaanan, dados inggih wilahan wau ingkang baku nama: panunggul, mênggahing ngriki.

Na. Wilahan ăngka 2, tênggoh kêcapipun: tênggok, kintên kula: tênggak mênggahing ngriki, utawi gulu, punika mathuk malih dhatêng kaanan.

Ca. Wilahan ăngka 3, lema, kêcapipun lemah. Ing ngriki inggih wontên nama wilahan 5, punika mirid pakêm Madura botên atêgês nomêr 5, malah ăngka 3, ewadene suraosipun lêrês dipun wastani 5, sabab dados adêging 5 swara ing wilahan, kanyatan ngapit 2 sisih (kiwanipun 2 têngênipun ugi 2), cêkakipun ingkang andumadosakên 5 swara. Nadyan kados makatên, kintên kula botên lêpat.

Ra. Wilahan ăngka 4, barang. Ing ngriki ugi wontên nama: barang, manawi kapara lêrês sabab saking kêlanturipun têmbung: barung, inggih mathuk, nanging ingkang wèntèh ingkang kêmpyangan sami kêmpyangan, cêkakipun wilah ăngka 6 (dados panunggul ugi) sagêd jumbuh (ambarung) wilahan ăngka 9 (kêmpyanganipun wilahan baku ăngka 4) dados wontênipun linta-lintu, wilah panunggul winastan: barang, kintên kula saking punika wau, ewadene nitik wujud ăngka 4 ingkang dêlês barang.

Ka. Wilahan ăngka 5 mêthit (manis). Ing ngriki wontên sêsêbutan manis, inggih kêdah wilah wau, manawi mirid pakêm Madura mêthit, atêgês: mucuk nyata, amargi candhakipun ăngka 6 sampun wangsul panunggul (dumunung kêmpyangipun) saha sapiturutipun, ngantos nyarambahi 3 Oetaaf, punika lajêng sakeca kangge gêndhing, bêbasan sak gêndhinge, têmtu sagêd kemawon, awit sampun jangkêp.

Sapunika pamanggih kula piyambak, nadyan sampun cêtha baku namung 5 swara, liripun tiyang nêmbang punapadene damêl parikan, ubang-ubêng inggih saking 5 swara kemawon, ewadene nyatanipun gêndhing (parikan) dhawahipun saagêng-agêngipun namung kiyat dhawah ing wilah ăngka 3 (gangsal) mandhap malih kagol, inggih ugi sagêd, namung pêksan-pêksan, botên sakeca dipun mirêngakên, tur dene [de...]

--- 1419 ---

[...ne] ingkang nêmbang inggih botên dumugi swantênipun. Manawi badhe nyatakakên kaparênga nyandhing gambang, matah niyaga damêl uluk-uluk (suluk) saking wilahan ăngka 2 (tênggak) upaminipun nêmbang dhandhanggula, kula tanggêl moponipun, tur inggih botên sakeca dipun mirêngakên, liripun agênging swara glogor-glogor, ngêlikipun lajêng kêmèng, dados nadyan bukanipun kenging winastan agêng, ananging ugi kenging winastan alit, awit andhêg-andhêgipun wontên ing wilah 5, winastan pathêt 6 sabab tumrap poncot agênging swara dumunungipun dhatêng parikan namung wontên wilah 5, awit saking punika pamêndhêtipun larasan êgong kêdah wilah salah satunggilipun, utawi kalih swara kadadosakên satunggal, punika lajêng sagêd angganjur, tur dene: ngombak banyu, punika dados lêganing manahipun tiyang ingkang ngêmatakên bêksa, sabab andhawahakên suku (ing gong) sakeca.

Dados wontênipun pathêt 6 botên guru wilahan swara, ananging ăngka wilahan, makatên ugi pathêt 6 ugi guru wilahan ăngka, punika (êgong) pamathêtipun wilahan barang. Kakangipun punika pathêtan wontên ing wilahan manis, lajêng botên wontên malih. Sabab wangsul panunggul, lan sampun kacariyos botên gaduk, botên lêrês, ugi nama risak. Inggih laras pathêt manis wau ingkang kawastanan pathêt manyura, punika mathuk, dados saking keratan manyura inggih kenging, sabab larasipun baku kêncêng, liripun ingkang anggerong ngantos badêdêngan, nututi dhatêng gêndhing pathêt manyura wau. Dados wontêning pathêtan namung 3 warni, kula mathuk.

[Grafik]

Têtiyang nuju nyuling lan nabuh kêcapi ing Pasundhan.

Mangsuli pandamêlipun suling, punika namung 2 warni, mêndhêt panunggul, utawi tênggak. Punika kantun sakdhanganing panggalih. Pangangkahipun, suling badhe (dèrèng dipun bolongi) manawi kadamu kêdah salaras ungêling wilahan, panglarasipun sêbulan kêncêng kêdah cocog wilahan agêng, dene sêbulan aso, kêdah cocog mêngsah (kêmpyangipun) dados upami mêndhêt laras tênggak, sêbulan kêncêng cocog (laras) wilah ăngka 2, manawi sêbulan aso laras ăngka 7, kados punika othak-athikipun. Samangke kantun ambolongi, punika ancêr-ancêripun maton. Sapalih panjanging suling dados bolongan ăngka 1 nginggil. Pambolongipun sampun wiyar-wiyar, saking pinggiring bolongan kapisan mêndhêt ukuran 3 wiyaring jêmpolanipun piyambak, ing têngah-têngahing pijêtan jêmpolan ingkang [ing...]

--- 1420 ---

[...kang] kaping 3 dhumawah bolongan ăngka 2. Ngukur malih tigang pejetan jêmpolan, dhumawah bolongan ăngka 2, dene ingkang ăngka 4 ugi makatên. Punika sampun dados, ananging punika nama suling slendro. Manawi raosipun kacobi dèrèng runtut kados namung miyari bolong-bolongan wau. Ingkang prêlu suling punika saking wuluh ingkang garing sayêktos, sampun agêng-agêng sabab swantên kirang rênyah. Rèhning wontên găngsa pelog, dados kêdah wontên suling pelog, manawi kapara wilah panunggul lan tênggak sami, tumrap găngsa pelog, kantun mêwahi bolongan 2 iji, ing antawisipun 1-2 tuwin 3-4 punika têntu lajêng cocog.

Suraosing andharan kula botên pisan-pisan nyaruwe dhatêng sêrat-sêrat bab gêndhing, barèsipun namung anggogohi tumrap ingkang manjing kawruh wasana sumăngga.

Sumadi (Pangarasan).

Kawruh Sawatawis

Turunan Sêrat Anggitan Dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan kaping V ing Surakarta

Sambêtipun Kajawèn nomêr 89.

[Dhandhanggula]

lama-lama angidham kang èstri | arsa gadhung lawan jangan gudhang | têka lum mara atine | pan sampun mêpak kayun | bobot sampun sêmaya sasi | jabang bayi gya babar | binêkta malêncut | rinapu mêksa mrêkatak | duk tumungkul cêmèthèt kêndêl kang ati | mêmpêng kuning rêmêgan ||

ing punika kakung angidêri | srênggaranipun aragan-ragan | ing jagad pilih tandhinge | singa wong dulu lulut | jalêr èstri gung alit asih | pilih kang bêtah pisah | mring sang maha wèh kung | kang rama kalangkung suka | sênggak-sênggak kang putra dipun sênggaki | sarwi nabuh kênthongan ||

sampun jangkêp ing sêmaya sasi | putranira arsa binarsihan | tinatugêl kêkuncunge | pan sampun mangsanipun | angundhangi santana sami | sarta sêsajènira | kêndhang lawan payung | jalwèstri santana pêpak | duk tinigas asta kiwa ananggapi | sêsukêr ingambilan ||

sasampune dènira nugêli | kang kondangan dipun dumi brêkat | samana pêndhak esuke | nulya amudhar gêlung | mayar-mayar nulya angisis | sapundhate hyang arka | binêlah sadalu | tinubruk minggah gulingan | lama-lama kang putra samya garbini | babar kathah warnanya ||

warna-warna putranya wêwangi | Ni Srikulon ing nagara Cêmpa | Srikuning wau rowange | Jaka Bonglot tut pungkur | Kyai Dhudha angamplok wuri | sadalan dhêdherekan | arsa atur-atur | nututi Kidang Kancana | Jaka Santri sadalan atuduh margi | salamêt Surabaya ||

pêpaèsa dinulu amanis | pantês gêlung dhasar pêpêndhokan | genjah kananga sêkare | pantun mrik sêngkangipun | ulêng-ulêng pari suka prit | cêcundhuk mêmênuran | gandanira arum | wêwêdhak pari cêndhana | Jaka Santri

--- 1421 ---

kapengin dulu Srikuning | arakêt tan senggolan ||

ya ta bagus Ki Jaka Pariyi | saba dalan todhège lar bobat | kêtan irêng paningsête | lêmuning sêkaripun | kampuh jingga măngsa angrawit | lancingan sutra abang | kuluk sutra lumbu | anuntun manjangan manglar | papah arèn ingkang kinarya cêmêthi | songsonge andong raras ||

nênggih mêmarung Bok Rara Jati | kang dèn wade juwadah gêmpolan | kalawan dangdangan uwèn | bêbêndhan opak lawu | kêtan serang madu kasingi | ni răndha ing Dhadhapan | ingkang atêtuku | kalawan Bok Răndha Unthal | sami rèrèn angaup sor waringin |[3] eca samya dhadharan ||

sêkulipun nênggih sêkul langking | lalabira pantês lêmbayungan | pajangan ulam-ulame | pêpak kang cêmpa wêlut | kêtan gajèh lan gaga gêthik | bêsêngèk kêkontulan | jangan cêmpa lumbu | ing sawusira dhadharan | samya kontap ta talatah kang nagari | Sukanandi ing Jêpang ||

sêmar kataluhên tuduh margi | sêdyane arsa anganggas-anggas | aniti ikêtan gudèl | dhudha ngosok andulu | dèn dhèdhèki kongsi anggundhil | kêtingane lumajar | acarub salumbu | Ki Jaka Wulung ambapang | ramening prang angumbuk ingkang pêpati | kasoring kadhudhuhan ||

kapalayu sira Cêmpa bali | palayune pan kaserang-serang | Jaka Lêmboso tibane | kabêntus sawang sêrut | năngka boyo tiba kuwalik | binalang tambak wungkal | kewal dhadhanipun | mêncorot pêpolonira | kêtumbaran ingkang kinarya jêjampi | bêlis lêmpuyang brănta || Badhe kasambêtan.

Têtandhingan numpak balon

[Grafik]

Ing nginggil punika gambaripun têtandhingan numpak balon ing kitha Barzel (Zwitserland). Ingkang angsal pris nomêr satunggal, Amerikah.

--- 1422 ---

Tanah dalah Têtiyangipun

Kawontênan ing Bopên Dhigul

Sambêtipun Kajawèn nomêr 88.

Sasampunipun undhang-undhang badhe pilihan pangarsaning rad kampung ingkang dipun jênêngi dening panjênênganipun Tuwan Kontrolir Monso (dados wakiling parentah), rêmbag ing Tanah Merah rame sangêt. Sawênèhing kampung, kajawi sêrat undhang-undhang, ugi andamêl sêrat idêran minăngka kangge nyumêrêpi, sintên ingkang sarujuk utawi botên sarujukipun badhe wontêning pilihan pangarsaning rad kampung ingkang dipun akêni dening parentah. Satunggaling kampung ngawontênakên parêpatan umum angrêmbag purun utawi botênipun angawontênakên pilihan punika. Sawênèh kampung malih satunggal saha satunggalipun golongan angwontênakên sawung. Urut-urutanipun pilihan pangarsaning rad kampung ingkang badhe dipun akêni dening parentah kados ing ngandhap punika:

I. Kampung A.

Rad kampung A sasampunipun tampi dhawuh saking panjênênganipun Tuwan Kontrolir Monso lajêng damêl sêrat idêran, dene suraosipun asuka sumêrêp badhe ngawontênakên parêpatan angrêmbag bab pilihan pangarsa ingkang badhe dipun akêni dening parentah, saha satunggal-satunggaling têtiyang bucalan ingkang sami manggèn ing kampung A dipun purih anêrangakên ing sêrat idêran ngriku sarujuk lan botênipun badhe wontêning pilihan pangarsa rad kampung ingkang dipun akêni dening parentah. Têtiyang bucalan ing kampung punika anggènipun angisèni sêrat idêran punika inggih warni-warni. Kajawi ingkang rujuk inggih wontên ingkang kongongan, tuwin wontên ingkang botên purun angisèni babarpisan, punika têtiyang bucalan ingkang dados golonganipun sadhèrèk Ali Arkam (golongan radhikal utawi golongan baguguk).

Dumugining wêkdal wontênipun parêpatan kampung ingkang dhatêng langkung kathah katimbang ingkang botên purun dhatêng. Ing parêpatan ngriku ingkang dados sawung wontên kalih, inggih punika sadhèrèk Kusna saha sadhèrèk Radèn Mas Găndayuwana. Ingkang angsal suwantên kathah sadhèrèk Radèn Mas Găndayuwana, amila sarêng wontênipun ing pamilihan ingkang dipun jênêngi panjênênganipun Tuwan Kontrolir Monso inggih ajêg Radèn Mas Găndayuwana kemawon ingkang lajêng sagêd dados pangarsa kampung A ingkang dipun akêni dening parentah.

2. Kampung B.

Têtiyangipun bucalan ingkang sami manggèn ing kampung B, anggènipun amilih pangarsaning rad kampung ingkang dipun akêni dening parentah miturut parêpatan kampung sarana sêtèm bilyèt kados pamilihan lid parlêmèn. Caraning pilihan ingkang kados makatên punika langkung sampurna. Dene ingkang sagêd angsal suwantên dados pangarsa rad kampung ingkang

--- 1423 ---

dipun akêni dening parentah punika sadhèrèk Nayohan. Sarêng piyambakipun kasingkirakên dhatêng Gudhang Arêng (saking ngriku kapindhah dhatêng Tanah Tinggi) pangarsa dipun gêntos sadhèrèk Hamit Sutan. Pamilihipun inggih kados ing nginggil.

3. Kampung C saha D.

Kampung kêkalih punika pamilihipun pangarsa ingkang dipun akêni parentah kadosdene papilihipun lurah ing tanah Jawi, dados anggènipun anyawungakên badhe wisudhan pangarsa botên mawi parêpatan kampung rumiyin, namung sagolongan-sagolonganing têtiyang bucalan ingkang manggèn ing kampung angawontênakên rêmbag sintên ingkang pantês kadadosakên pangarsa ingkang badhe dipun akêni dening parentah.

4. Kampung E, F saha G.

Tigang kampung punika pancasaning parêpatan kampung mèh sami kemawon, inggih punika botên sarujuk wontênipun pangarsa rad kampung ingkang dipun akêni dening parentah. Sarujukipun namung angaturakên rad kampung ingkang sampun wontên. Panjênênganipun Tuwan Kontrolir Monso botên karsa anampèni rad kampung ingkang sampun wontên, jalaran botên priksa anggènipun amilih warga pangrèh. Amila ingkang kados makatên punika panjênênganipun amêksa dhatêng para têtiyang bucalan ingkang sami manggèn ing tigang kampung punika kapurih angawontênakên sawung. Dene yèn mêksa botên purun badhe kapadosakên salah satunggiling tiyang bucalan manut sakarsanipun panjênênganipun Kontrolir Monso sarêmbag kalihan panjênênganipun wadana Dhigul.

[Grafik]

Bangsaning tiyang Mambarano, Papuah.

Dhawuh ingkang kados makatên punika botên kagêga dening para têtiyang bucalan ingkang sami manggèn ing tigang kampung punika, amila panjênênganipun Tuwan Kontrolir Monso lajêng dhawuh dhatêng panjênênganipun wadana supados pados tiyang bucalan ingkang kenging pinitados dados pangarsa ingkang dipun akêni. Badhe kasambêtan.

Aris Munandar.

--- 1424 ---

Jagading Wanita

Uluk-uluk

Sambêtipun Kajawèn nomêr 88.

Kala ing dintên Rêbo ingkang kapêngkêr sampun kula aturakên mênggahing pambudidaya kula, murih kula, tiyang èstri, dipun aosi dening tiyang jalêr, inggih punika ingkang kapisan, kula kêdah ambudidaya sagêda tiyang jalêr kraos wontên ing griya.

Ingkang kaping kalih kula kêdah tansah anjagi saening namanipun kănca jalêr.

Mênggah ingkang dipun wastani anjagi saening namanipun tiyang jalêr, punika saupami semah kula nama: Sumantri, botên kok lajêng kula wêling dhatêng tukang, kula purih andamêlakên mèrêk namanipun kănca jalêr kanthi dipun prada sarta dipun cèt sae, o, botên, nanging kula kêdah anjagi sampun ngantos tiyang jalêr angsal kalingsêman, sabab dening kula. Kados ta upaminipun makatên:

Ing dintên Minggu katamuan, saking rahab-rahabipun, punapadene saking sênêng-sênêngipun, kănca jalêr lajêng ngêndhêg dhahar dhatêng tamu wau, sanalika tiyang èstri lajêng prêngut pasang ulat, jalaran ngrumaosi ing wêkdal punika botên gêgadhahan lawuh punapa-punapa. Ingkang makatên punika sayêktosipun adamêl lingsêm tuwin cuwanipun tiyang jalêr, awit tiyang jalêr sampun kalajêng ngêndhêg, ing wusana tiyang èstri ngatingalakên botên rênaning manahipun, sampun têmtu salajêngipun inggih botên ngêmungakên adamêl kêmbanipun tiyang jalêr kemawon, sanadyan pun tamu inggih lajêng botên sênêng manahipun, ingkang têmtunipun lajêng botên purun dipun êndhêg dhahar wau.

Antawisipun para maos sampun tamtu wontên ingkang rêraosan makatên: kuwi salahe wong lanang dhewe, wajibe wong lanang yèn arêp ngêndhêg dhahar tamu, kuwi rak kudu rêmbugan dhisik karo wong wadon, awit rak iya wong wadon ta sing bisa wêruh, apa bisa nyuguh dhahar tamu utawa ora. Sabab mêngkone yèn sing disuguhake katon ora pati bêcik, ora wurung sing dipaido iya wong wadon.

Lêrês, kula botên badhe maibên, bilih tiyang jalêr wajibipun kêdah rêrêmbagan langkung rumiyin kalihan ingkang èstri, manawi badhe ngêndhêg dhahar tamu. Amung kemawon kula tiyang èstri kêdah angèngêti, bilih tiyang jalêr punika botên mêsthi sagêd nyumêrêpi langkung rumiyin punapa tamu badhe dangu utawi botên. Kados ta upaminipun, anggènipun mêrtamu wau ngantos dhawah ing wancinipun dhahar, saupami cara Walandi ambokmanawi sagêd lajêng wicantên dhatêng tamu wau makatên: lênggah rumiyin, kula badhe nêdha. Utawi: sampun dados panggalih, kula botên sagêd manggihi dangu-dangu, sabab kula badhe nêdha. Ananging manawi kangge adat Jawi têmtunipun rak inggih botên mêntala ta ngêdalakên têtêmbungan kados makatên wau.

Kajawi punika, salêrêsipun tiyang botên pêrlu isin kasumêrêpan mênggahing kamlaratanipun, liripun: [lir...]

--- 1425 ---

[...ipun:] botên prêlu isin utawi rikuh, dupèh botên sagêd nyugata tamunipun ingkang kanthi sae, awit rahabing tamu punika salêrêsipun botên mêsthi jalaran saking saening pasugatan, nanging ingkang kathah saking patrap solahipun ingkang gadhah griya. Sanadyan sêgahanipun marik-marik kathik sarwa èdi lan eca, manawi ingkang gadhah griya tansah prêngat-prêngut, utawi botên kanthi lêjaring manahipun, têmtunipun pun tamu inggih malah botên sagêd kalêbêtan punapa-punapa. Kosokwangsulipun, sanadyana sêgahanipun kenging kaparibasakakên namung sêkul kalihan sarêm kemawon, nanging manawi anggènipun nawèkakên kanthi rahab, ambokmanawi anggènipun dhahar pun tamu inggih sagêd ngêthèmêl. Dados saupami sêsêgahipun wau pinuju kalêrês kirang pêpak lawuhanipun, botên dados punapa, asal anggènipun ngujubakên katingal rêsêp. Sanadyan namung makatên, punika inggih sampun nama dados pambudidaya pangrêksanipun dhatêng namaning tiyang jalêr.

Panjagi sanèsipun, murih namanipun tiyang jalêr lêstantun sae, kados ta: kajagia sampun ngantos bêngkrik utawi pasulayan kalihan tăngga têpalih, awit manawi ngantos makatên, botên wande ingkang angsal awon inggih tiyang jalêr. Pandakwanipun tiyang lajêng makatên upaminipun, o, endah-endah wong lanang kuthuk, ngajar bojo bae ora jegos, makatên sapiturutipun. Kados badhe kêkathahên saupami ing ngriki kula jalèntrèhakên sadaya mênggah pambudidayanipun tiyang èstri murih saening namanipun tiyang jalêr. Samangke samantên kemawon rumiyin, sanès dintên badhe kula lajêngakên malih cara pambudidaya kula, murih tiyang jalêr purun angaosi dhatêng badan kula, têgêsipun: botên lajêng tansah sawiyah-wiyah kadosdene ingkang asring dipun sêsorahakên dening sawênèhing wanita wontên ing sangajêngipun tiyang kathah.

[Grafik]

Katêntrêman ing griya.

Badhe kasambêtan.

Wara Suwarsi.

--- 1426 ---

KABAR WARNI-WARNI

PÊTHIKAN SAKING SÊRAT-SÊRAT KABAR SANÈS.

TANAH NGRIKI.

Badhe ngambah jaman urup-urupan. Ing bawah Mêrtoyudan, Magêlang, têtiyangipun sami kêkirangan arta. Ingriku lajêng tuwuh tindak urup-urupan.

Panêmpuhipun jaman malèsèt saya ngangsêg, arta awisipun kados makatên, dangu-dangu tiyang namung tumindak urup-urupan. Pancènipun sakeca. Nanging sarèhne kabêtahan punika warni-warni, dadosipun inggih ngrêkaos sangêt.

[Grafik]

Tuwan Douglas Fairbanks ngajawi. Kala tanggal 2 wulan punika juru main gambar idhup ingkang misuwur nama Douglas Fairbanks (gambar no. 2 saking têngên), nalika mandhap wontên ing Cililitan) sampun dumugi ing Bêtawi saking Singapura numpak mêsin mabur. Salajêngipun badhe anjajah tanah ngriki. Tuwan wau manawi main lampahan "De drie musketiers" tuwin sanès-sanèsipun.

Kamisuwuraning bangsa ngrika punika saking jalaran warni-warni.

Anduwa pajêg sata. Sudagar sata ing Bandung, ingkang dipun pangarsani Tuwan Ong Tjeng Swie mêntas parêpatan ngrêmbag badhe anduwa tumindaking pajêg sata, sarana badhe damêl sêrat paturan dhatêng Kangjêng Tuwan Ingkang Wicaksana, supados nyuwak ordonnantie sata. Ing sapunika sampun ngêdêgakên comite.

Manawi dipun manah, sanadyan panduwa punika limrahipun botên manggih wohipun, nanging wajib dipun tindakakên. Awit punika dados gambaran ingkang nyata tumrap raos kawratanipun ingkang sami kataman.

Kumandhang Rakyat badhe dipun tandangi. Kawartosakên, kalawarti Kumandhang Rakyat badhe dipun tandangi dening Officierenbond, darah Mangkunagaran tuwin sanès-sanèsipun, jalaran ngêwrat karangan dora ingkang damêl kusuding praja Mangkunagaran.

Sêrat kabar kenging prakawis, dipun sêriki tiyang tuwin sanès-sanèsipun, punika limrah. Nanging malah dados kêmbang borèh.

Administrateur pabrik gêndhis ingkang badhe dipun kèndêli. Wontên pawartos, administrateur pabrik gêndhis ing Kêtanggungan, Wanapringgo, Pêterongan tuwin Wilem II, wiwit benjang tanggal 1 Januari sami badhe dipun kèndêli. Pabrik wau sami gadhahanipun Factorij.

Wolak-waliking jaman punika pancèn anggumunakên, sintên ingkang ngintên pabrik gêndhis sagêd tutup. Nanging manawi kêdah makatên, sintên ingkang badhe sagêd nyelaki.

Tatanan blanja ing wulan Januari 1933 dèrèng tumindak. Miturut pawartos, benjing tanggal 1 Januari 1933 ngajêng punika tatanan blanja enggal dèrèng sagêd tumindak, taksih dados rêmbag.

Manawi nyata makatên, inggih sampun damêl ayêm. Kêladuking ginêm, têmtu wontên tiyang ingkang mungêl: "Bok ora sida sisan bae ya, lêganing atiku." Punika rêmbagipun tiyang ngayêmi manahipun piyambak.

Pêngagêng palabuhan grêjêgan kalihan pulisi. Pulisi ing Bêtawi mêntas ambêskup pêthi isi candu pêtêng cacah 700 tail, rêgi f 21.000.- Sumêrêpipun pulisi saking juru sandi. Sarêng pêthi wau kaandhapakên saking baita, dipun êndhêg dening pangagêng palabuhan, amargi pangagêng palabuhan piyambak sampun anggadahi pandugi piyambak, sawêg nyrantosakên badhe nyumêrêpi sintên ingkang gadhah. Nanging pulisi mangsuli manawi anggènipun sumêrêp sampun rumiyin. Bêskupipun candu samantên punika ganjaranipun badhe f 2800.-

Dados grêjêg wau kintên-kintên gadhah kajêng dhatêng kamelikan.

Hotèl Koningsplein badhe kadadosakên kantor. Rumiyin wontên pawartos, hotèl koningsplein badhe karembak, nanging lajêng wontên pawartos malih, tilas hotèl wau badhe kangge kantor guprêmèn.

Punika dados golonganing pangiridan, saupami kêlajêng karembak, têmtu dados ngorod-orod yêktos.

Pitakenan bab panggêsangan. Pawartos ing bab rêmbag kala parêpatan Raad Indie mirunggan, bab mastani gêsanging tiyang cêkap 2 1/2 sèn sadintên, dados pitakenanipun Tuwan Kusumo Utoyo. Pitakenan wau maton, ingkang wosipun angoncèki, arta 2 1/2 sèn nyêkapi kangge nêdha sadintên, punika punapa yêktos.

Sintên ingkang botên nganggêp wigatos rêmbag kados makatên, awit punika atêgês panjang sangêt.

Pajêg pabeyan Tanjungpriok mindhak. Angsal-angsalanipun beya ing Tanjungpriok kala wulan October kapêngkêr wontên f 1.788.000.- Wulanipun Sèptèmbêr f 1.512.000.- Pajêg lêbêting barang Sèptèmbêr wontên f 944.000,- October f 987.000.- Pêpetanganipun mindhak f 43.000.-

Manawi salajêngipun kados makatên, têmtu adamêl ayêm. E, bokmanawi dados ngalamat badhe pulih kados wau-waunipun malih.

Kasrèmpèt kominis. Gêgayutan kalihan kêcêpêngipun Tuwan Jamaludin Tamin sakancanipun wontên ing Singapura, guru sêkolahan Tionghoa ing Batu Bahra dipun suwak hakipun mulang [mu...]

--- 1427 ---

[...lang] salêbêtipun 2 taun, amargi nalika buku-buku pamulangan kapriksa, wontên karangan murid ingkang suraosipun anggayut pulitik ing bab Jêpan ngrêbat Mansyuriê.

Babagan ingkang kados makatên punika pancèn wigatos tumraping pamulangan. Sisip-sêmbiripun inggih kados makatên punika.

Barang-barang gantosan kasade mirah. Ing pagantosan-pagantosan bawah Ngayogya saya malih ing kithanipun Ngayogya, kathah barang bur-buran ingkang taksih bêbrêg wontên parimatan, ngantos wontên tigang ewon barang warni-warni, amargi nalika dipun lelangakên botên sagêd pulih kados pêpetangan. Bab makatên wau wusananipun lajêng kasade mirah-mirahan kemawon.

Lêlampahan kados makatên punika limrah pinanggih wontên ing jaman sapunika, rêrêgèn ingkang sampun mlorod, manawi dipun êntosi pulihipun malih, pinanggihipun malah saya mlorod. Mila kathah among dagang trimah tuna sakêdhik tinimbang saya kathah.

Asistèn wêdana dados padosan. Asistèn wêdana ing Sukaraja, Sukabumi, sakawit pamit dhatêng pangagêng laminipun tigang dintên. Nanging lajêng botên wangsul. Pangagêng ingkang wajib lajêng nindakakên papriksan, sagêd andêngangi, wontên arta dhêndhan f 30.- tuwin arta pajêg tumpakan f 100.- sami dèrèng dipun ladosakên, wusana pinanggih malih wontên arta f 3700.- saking kabudidayan Goalpara, dèrèng kapasrahakên dhatêng Volkscredietbank. Sarêng dipun padosi wontên pawartos, asistèn wêdana wau andhêlik wontên rêdi Buleud, manawi wontên tiyang nêdya nyêpêng badhe dipun sanjata, lajêng wontên kabar malih sapunika sampun wontên Surakarta.

Tiyang ingkang nuju manggih lêlampahan botên sakeca kados makatên punika, paribasan ing jagad sêsak, ananging tiyang sok njarag pados jalaran.

Sudan pènsiun. Ingajêng sampun nate kawartosakên, bilih pènsiun badhe kasuda 10%. Sapunika wontên pawartos malih, sudan wau namung tumrap pènsiun langkungipun saking f 200.-

Pawartos makatên punika sagêd adamêl asrêping manahipun têtiyang ingkang sampun sami dhêg-dhêgan.

Sarêm pêtêng. Pulisi ing Brêbês mêntas nyêpêng tiyang nama H. Kasteri, ing dhusun Sitanggal, jalaran kanggenan sarêm pêtêng 1 pikul.

Mangsa rêrêgèn sarêm mindhak lajêng tuwuh sarêm pêtêng, punika tumrap ingkang wajib, nama satunggaling padamêlan wigatos.

Mloroding barang gantosan. Miturut pawartos, tumrap barang salaka rêrêgèn f 4.- rumiyin manawi kagantosakên tapsiranipun sagêd f 3.20, nanging sapunika namung f 0.40. Kapetang 1 gram namung 1 sèn.

Wadhuh tiyang anggantosakên wontên ing jaman sapunika manggih ngrêkaos yêktos.

Sêdhah dados panulak ama. Kabudidayan mrica Sumbêrdurèn, Malang, mêntas nyumêrêpi pasitèn 100 bau ingkang klèntu dipun tanêmi sêdhah. Nanging sarêng kanyatakakên, sêdhah wau sagêd dados panulaking ama sêsakit tanêman mrica.

Punika satunggiling sarana ingkang botên kanyana-nyana. Dados sêdhah punika pancèn nyata kêdah kêcakêt kalihan tiyang.

Rajapêjah ing Bêtawi. Kala dintên Jumuah kapêngkêr, wanci enjing, Nyonyah Rijkhof ing Museumlaan pinanggih pêjah jalaran dipun cidra tiyang, tatu ing wêtêng. Dakwa taksih pêtêng.

Prakawis agêng punika mugi tumuntêna angsal katrangan padhang.

Kaukum jalaran dados saksi palsu. Pangadilan Landraad ing Bêtawi mêntas mriksa prakawisipun pasakitan Martêm lan Mastaka, kadakwa dados saksi palsu ing bab prakawisipun pasakitan tilas wadana Sindang sakancanipun. Jalaran sami ngakên, pasakitan namung sami kaukum mitung wulan.

Manawi pinanggih wontên prakawis kados makatên punika, lajêng nuwuhakên gagasan bilih anggènipun sami kalêpatan wau botên sanès ing sakawit namung saking ajrih, dening nêksèni prakawising pangagêng. Botên sumêrêp manawi ing wingking katiwasan piyambak.

Nyobi jampi enggal. Wontên kabar doktêr pambantu ing pamulangan luhur doktêr ing Bêtawi têtiga, sami sakit jalaran nyobi jampi enggal bangsaning suntik. Nanging lajêng saras.

Samantên awratipun tiyang nindakakên wajib, wontên kalamangsanipun purun abêbantên badan, ingkang prêlu kangge nyampurnakakên kawruh. Nanging pinanggihipun lajêng dados utami.

ASIA.

Arab têmpuh kalihan Yahudi. Ing Jeruzalem pinanggih wontên pasulayanipun bangsa Arab kalihan Yahudi. Pangajêng-pangajêng bangsa Arab suka prentah dhatêng têtiyang Arab supados sami mogok. Pulisi lajêng nindakakên pajagèn, angawisi sawarnining tiyang ambêkta dêdamêl wontên ing margi-margi utawi wontên parêpatan. Pulisi gadhah pandakwa, tuwuhing ebah-ebahan punika jalaran saking pandamêlipun tiyang ingkang sarana nyêbarakên sêrat sêbaran.

EUROPA.

[Grafik]

Bêbaya prahara ing Prancis. Kawartosakên ing laladan Prancis mêntas wontên prahara. Wontên griya-griya atusan sami ambruk. Inginggil punika gambaripun pasisir St. Maxime ingkang mêntas katêmpuh ing prahara.

Mêsin mabur rikat sangêt. Mêsin mabur militèr Inggris nama Fairy Firefly ing sajagad pinanggih ingkang rikat piymbak.[4] Mêsin wau namung dipun tumpaki tiyang 1. Mêntas dipun pitongtonakên wontên ing tentunstelling panggêgana ing Paris. Mêsin wau rikating lampahipun ing 1 mênit 4 mil, ugi anggadhahi pirantos sagêd ngêmudhèni piyambak.

--- 1428 ---

Wêwaosan

Kêlêm ing Katrêsnan

57.

Tuwan Sumarta mangsuli: Matura mênyang tuwan lan nyonyah, aku ngêlu, ora arêp mêtu saka kamar. Yèn mêngko jam wolu krasa ènthèng, iya andhèrèk dhahar, yèn ora, ora usah diêntèni.

Inggih prayogi.

Tuwan Sumarta taksih anglajêngakên lumah-lumah kemawon, dilah sampun dipun pêjahi. Raosing manahipun Tuwan Sumarta kala punika namung tansah èngêt dhatêng nagari wutah rahipun, măngka mênggahing sajatosipun, piyambakipun sampun botên kraos, ewadene têka tansah kèngêtan kemawon.

Sarêng jam wolu, jongos thothok-thothok lawang malih tuwin pitakèn: Nyonyah pitakèn, punapa panjênêngan dhahar ing kamar kemawon.

Tuwan Sumarta: Ora jongos, matura mênyang nyonyah lan tuwan, aku ora bisa andhèrèk dhahar. Sirahku ngêlu bangêt, ora usah dikirimi apa-apa.

Sarêng jam sanga, tuwan ingkang gadhah griya thothok-thothok lawang lajêng mlêbêt, saha lajêng mutêr dilah. Tuwan wau ambêkta gêbyas alit isi aspirin, sasampunipun dipun cêmplungakên ing gêlas saha dipun soki toya, lajêng mara ambiyak kêlambu kalihan wicantên: Gilo aspirin, ombenên Wim.

Tuwan Sumarta tangi kalihan nampèni gêlas tuwin mungêl tarima kasih, lajêng dipun ombe, wusana ngacarani ingkang gadhah griya, kapurih lênggah. Tuwan ingkang gadhah griya lajêng mapan lênggah kalihan mandêng dhatêng Tuwan Sumarta.

Tuwan Sumarta lajêng wicantên: Kowe iku mitraku têmênan, Pit.

Tuwan Pit mangsuli: Bênêr, nanging ngèlingana yèn aku iki duwe bojo.

Bab kuwi tak èlingi bangêt. Tumrape ana ing omah, panguwasane wong wadon ngungkuli wong lanang, dadi mêsthine ora ana rekadayamu kang bisa gawe sênênging atiku ana ing omah kene. Satêmêne atiku rada krasa, sabênêre apa ta dosaku mênyang bojomu Pit.

Yèn saka panyawangku, kowe ora duwe kaluputan apa-apa. Kowe iku wong pangajaran, wêruh marang kasusilan, pasrawunganmu bêcik.

Nanging bojomu ketok ora sarju karo aku. Kuwi sababe apa.

O, iya Wim, satêmêne ing bab kuwi ora cukup tak têrangake kalawan cêkakan. Nanging mêsthine kowe ngrêti, yèn rasaning manungsa iku angèl bangêt diowahi. Sanadyan upamane ana wong ora kaluputan apa-apa, nanging yèn wong liya ora sênêng karo wong mau, iya têtêp anggone ora sênêng. Dene yèn ditakoni sababe, mung mangsuli êmbuh, jalaran saka ora sênêng mau. Rasa kang kaya mangkono mau kowe kudu ngrêti dhewe.

Aku wis ngrumasani kaluputan mênyang kowe utawa mênyang nyonyahmu, lan mênyang sapa bae.

Wim, tumrap aku sakarongron, kowe ora kaluputan apa-apa. Bokmanawa mênyang wong liya.

Mênyang sapa.

Ya êmbuh, bab kuwi eling-elingên dhewe. Tumrapa aku pakewuh bangêt angrasani kabutuhaning liyan, lan prêlune apa aku milu ngêmori rêmbug. Mêsthine kowe dhewe wis pitaya mênyang têmêne kandhaku, tandhane aku gêlêm kanggonan kowe, lan têtêp anggonku mêmitran.

Tuwan Sumarta lajêng kèndêl kados anggagas-gagas, wusana wicantên: O, Pit, ing saiki aku ngrasa, anane awakku tinêmu kaya mangkene iki, jalarane mêsthi ing bab gêgayutane prakaraku lan bojoku. Kang tinêmune anatoni atine bojomu, dening kadunungan rasa pamurina.

Nah, kowe wis prasaja dhewe. Ing saiki aku tak kăndha, kang ora bakal ngiloni kana-kene, awit aku ora mêngku pakolèh mênyang sapa-sapa. Mungguh panêmune bojoku, kang cocog karo panimbange wong akèh, kowe dianggêp dosa gêdhe mênyang bojomu. Ya iku kang anjalari gêthinge bojoku mênyang kowe.

Mirêng têmbung kados makatên punika, Tuwan Sumarta katingal anjênggirat, lajêng mandhap saking patilêman kalihan wicantên sêru: Wong liya aja ngêmori prakaraku.

Aja sêru-sêru Wim, yèn bojoku krungu rêmbug bab iki mêsthi banjur nrambul, lan tinêmune aku kang susah. Linggiha, atimu têntrêmna, ombènana banyu manèh ta, mêngko rêmbugan kang sarèh. (Badhe kasambêtan)

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

[Iklan]

--- [0] ---

 

---

1	Naskah rusak. (kembali) Naskah rusak.
2	Naskah rusak. (kembali) Naskah rusak.
3	Kurang satu suku kata: sami rèrèn angaup ngisor waringin. (kembali) Kurang satu suku kata: sami rèrèn angaup ngisor waringin.
4	piyambak. (kembali) piyambak.